Қоршаған ортаны ластанудар қорғау жолдары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Химия және экологиялық білімдердің өзара байланысы негізінде жоғары сыныптарда қоршаған ортаны меңгеру.

Мазмұны

Кіріспе

Қоршаған орта туралы химиялық және экологиялық білімнің өзара байланысын қалыптастырудың негізгі мәселелері. Үздіксіз экологиялық білім берудің ғылыми-теориялық аспектілеріҚазіргі таңда химиялық және экологиялық білімдердің кіріктірілуінің оқу-танымдылық маңызы
Мектеп оқу бағдарламасындағы химиялық-экологиялық білім мазмұны сипаты. 7-9сынып химия оқу бағдарламасындағы химиялық-экологиялық білім мазмұны10-11 сынып химия оқу бағдарламасындағы химиялық-экологиялық білім мазмұныХимияны оқытуда экологиялық білім берудің дидактикалық мәселелері және жүзеге асыру әдістері
Эксперименттік бөлім . 11- химия сыныбының «Органикалық химия » тарауы бойынша химиялық және экологиялық білімнің өзара байланысын қалыптастырудың әдістемесіОқушыларға экологиялық білім мен тәрбие берудегі экологиялық мазмұнды сандық есептердің рөлі. Оқушыларда экологиялық білім қалыптасуының сапалық көрсеткіштері

Кіріспе

Дүние жүзінде экологиялық дағдарыс барған сайын өршіп бара жатқаны аян. Қазақстан жеріндегі экологиялық апаттың қауіп қатеріне байланысты экология мәселесі бүкіл республика жұртшылығының, соның ішінде мектептен бастап, ғылыми мекемелердің, әкімшіліктің, Елбасының көкейтесті проблемасына айналып отыр. Осыған орай «Қазақстан 2030» даму стратегиясына Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінде экологиялық білім мен тәрбие беру тұжырымдамасы бар.

Сондықтан бүгінгі таңда жаппай үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру мәселесі мемлекеттік деңгейде қойылып отыр. Экологиялық білім мен тәрбие беруді негіздейтін құжаттар мен заңдар қабылданған. Бүгінгі таңда ғылымның жаңа салаларының, техниканың, өндірістің жоғары қарқынмен дамуы және адамдардың еңбек әрекетінің қоршаған ортаға ықпалының артуы экологиялық дағдарыстарды туғызып отыр. Сондықтан да адамның табиғатты бағындырудағы теріс ықпалының алдын алу ғылыми-техникалық, әлеуметтік-саяси және басқада мәселелерді соның ішінде педагогикалық, тәрбие мәселелерін шешуді қажет етеді.

Елімізде экологиялық білім мен тәрбие берудің мемлекеттік және қоғамдық жүйесі қалыптасып, даму үстінде. Экологиялық білім мен тәрбие беруді негіздейтін құжаттар мен заңдар қабылданды. Экологиялық білім беру дегеніміз - адамзат қауымының, қоғамның, табиғаттың және қоршаған ортаның үйлестілігін ең тиімді жолдарын ұрпаққа түсіндіру. Оның ішінде қоршаған орта мен оның табиғи ресурстарын тиімді пайдалану барысында табиғатты қорғай біле алатын, аялай білетін, адамгершілігі мол, ізгілікті экологиялық білім мен мәдениеті жоғары жаңа ұрпақты тәрбиелеудің маңызы зор.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Экологиялық дағдарыстың ұлғаюын мейлінше тежеу, табиғат пен қоршаған ортаны қорғау жолдарын жастарға ұғындыру экологиялық жаппай және үздіксіз білім беру нәтижесінде ғана іске асырылады.

Бүгінгі қоғам алдында тұрған негізгі мәселелердің бірі - экологиялық мәселелердің бірі, табиғатты қорғау және табиғи байлықтарды үнемді пайдалану болғандықтан республикада қоршаған ортаны қорғау үкіметіміздің саяси, экономикалық және әлеуметтік міндеттерінің негізі болып саналады.

Елбасы Н. Назарбаевтың 2030-жылға дейінгі стратегиялық даму бағдарламасында қоршаған ортаны ластауға, экологиялық қалыпты жағдайды бүлдіруге жол бермеуге зор көңіл бөлгендіктен, оқушыларға экологиялық білім беріп, табиғатты қорғауға тәрбиелеу бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. .

Экология - бүкіл адамзат баласының шалыс басқан әрбір әрекетіне келешекте шек қоятын, оның тыныс-тіршілігіне тікелей ат салысатын ғылымның жаңа саласы. Ол қоршаған ортаны кесапат жағдайлардан, кейбір көлденең оқиғалардан сақтауға, табиғатпен арадағы тепе-теңдікті қалпына келтіруге бағытталған маңызды мемлекеттік және әлеуметтік шара.

Қазіргі таңда шегіп отырған экологиялық зардаптар бүкіл адамзат қауымын алаңдатып отыр. Қазақстандағы Арал, Балқаш проблемаларын, Семей полигонын және тағы басқа адам қолымен жасалған залалдар деп түсінуге болады. Көптеген ғалымдардың пікірі бойынша, табиғаттағы күрделі өзгерістерді болдырмау үшін экологияның адам психологиясындағы экологиялық мәдениетті дамытып, қалыптастырудан бастау қажет деген ұсыныстары өте орынды.

Экологиялық мәдениетті қалыптастыру бала кезден басталады. Ал баларға қоршаған орта туралы көзқарастарын үнемі кеңеутуге ұмтылу тән. Экологиялық ағарту осы қажеттілікті қанағаттандыра алады. Сондықтан білім берудің негізгі баспалдағы мектепте оны қолға алу керек. Қоғамның экологиялық мәдениеті негізгі балалық шақтан қалыптасқан әр адамның экологиялық мәдениетінен тұрады.

Осы орайда елімізде жас өспірімдерге экологиялық үздіксіз білім беруді ұйымдастырудың бүгінгі күн тәртібіне қойылуына өте орынды. Оның өзіндік объективті және субъективті себептері бар. Олар:

Туған еліміздің табиғатымыз бен оның табиғи ресурстарымен ұзақ жылдар бойы орынсыз пайдалану нәтижесінде азаюы және ластануы, себепсіз сарқыла бастауы;
Республиканың көптеген аймақтарында экологиялық апатты жерлердің көбейе түсуі;
өндіріс пен өнеркәсіп кешендерінің зиянды қалдықтары ғарыш айлағының сақталуы, полигондар зардаптары, жердің жарамсыздануы, адам денсаулығының нашарлауы;
экологиялық білім тәрбие және мәдениетің қалыптасуы мен тұрмыстық қажеттілік мақсатындағы табиғаттың пайдалану сипаты арасындағы алшақтықтардың ұлғаюы.

Аталған проблемаларды шешу үшін экологиялық білім алу ауадай

қажет. Мектеп, гимназия, колледждер және де басқа оқу мекемелері үздіксіз экологиялық білім берудің қайнар көзі және ұйымдастырушы ортасы болуы тиіс.

Дипломдық жұмыстың мақсаты. Химия және экологиялық білімдердің өзара байланысы негізінде жоғары сыныптарда қоршаған ортаны меңгеру.

Дипломдық жұмыстың міндеті.

Химиялық экологиялық білімдердің базалық мазмұнына байланысты теориялық, педагогикалық, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге шолу жасау ;
Жоғары сыныптарда химия пәні бағдарламасы бойынша экологиялық білім мазмұнына байланысты тақырыптарды іріктеу;
Химия курсына экологиялық білім негіздерін кіріктіре оқытудағы әдіс тәсілдерді құрастыру;
Ұсынылған әдістеменің тиімділігін эксперимент жүзінде анықтау;

Қоршаған орта туралы химиялық және экологиялық білімнің өзара байланысын қалыптастырудың негізгі мәселелері.

1. 1 Үздіксіз экологиялық білім берудің ғылыми-теориялық аспектілері

Қазіргі кезде дүние жүзі қауымдастығының алдында тұрған келелі проблемалардың бірі - адамзаттың тіршілік ортасының нашарлауы. Бұл проблема барлық елдерді толғандыруда. Мұны шешудің бірден бір жолы экологиялық білімді жеке тұлғаны қалыптастыру екенін көптеген ғалымдар өз еңбектерінде атап өткен. Экологиялық білім беруді ЮНЕСКО-ның жіктеуі бойынша формальды (мектептегі білім), бейформальды (мектеп қабырғасынан тыс тұрмыстағы қарым-қатынас т. б. ) компоненттерінен тұратын оқу жүйесінде жүзеге асады деп қарастыруға болады. Мұндай білім берудің негізгі ұстанымы - үзіліссіздікте.

1967-68 ж. ж. ЮНЕСКО «үзіліссіз білім беру» терминін қабылдап, осы салада кең көлемде зерттеу жұмыстарын жүргізу жөніндегі шешім шығарды. Үзіліссіз білім беруді зерттеген ғалымдар көптеп саналады. Олардың қатарында ТМД елдерінен В. М. Назаренко, А. М. Новиков, ал, Қазақстанда Ә. Е. Бейсенова, Ж. Б. Шілдебаев, Н. Сарыбеков, В. И. Фурсов, С. Қ. Сартаев, Қ. С. Мусин, А. Г. Ғалымов, У. Мұқанова тағы басқа ғалымдар да бар. Олар білім берудің үзіліссіздік ұстанымын - жеке тұлғаның ұзақ уақыт (мектепте және өз бетімен өмір бойы) оқып білім алуы және білім беру мекемесіндегі үзіліссіз оқыту үрдісін қарауға болатынын айтты.

Р. Г. Дэйв «Үзіліссіз білім беру - жеке адамның да, қоғамның да өмір бойы орындайтын ісі» деп анықтама берген. Сонымен қоса оның пікірі бойынша үзіліссіз білім берудің вертикалды өлшемінде сабақтастық пен бөлшектенушілік және қарапайымнан күрделіге қарай оқыту болса, горизанталды өлшемінде адам өмірінің әр сатысында «тереңдейтін» интеграция болуы керек. Үзіліссіз білім берудің мазмұны, құрамы мен әдістемесі, оқыту уақыты көп түрлі және икемді болуы керек.

Экологиялық білім беру дегеніміз адамзат қауымының, коғамның, қазіргі табиғаттың және қоршаған ортаның үйлесімділігінің ең тиімді жолдарын ұрпаққа түсіндіру .

Экологиялық білім берудің негізі мектепте қаланып, жоғарғы оқу орнының 1-2 курстарында жалғасын табады. Ал жоғарғы курстарда студенттер кәсіби мамандығын игеруге сай білім алады .

Экологиялық білім берудің мақсаты - жеке тұлғаның эколгиялық санасын, мінез - құлқын, мәдениетін барынша жоғарғы деңгейде қалыптастыру. Жеке тұлғада бұл қасиеттер жеке дара қалыптаспайды, керсінше, білім мен тәбие беру үрдісінде бір - біріне егіз сияқты қатарласа жүріп отырады.

Экологиялық білім беру сабақтастық пен жүйелілік және үзіліссіздік ұстанымын тірек етеді. Үзіліссіз экологиялық білім беру жүйесінде мектепке дейінгі тәрбие беру оның бастапқы сатысы болып табылады. Бұл кезде балаларды, табиғатпен қарым қатынасын біршама барынша келтіретін заттарды сезініп өсуі тиіс. Балалар ересектерге еліктегіш болғандықтан үйдегі отбасы мүшелері мен арнайы тәрбиешілердің өздері өнеге көрсетуге міндетті. Сондықтан қазақ халқының «ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» дейтін даналық қағидасы қалыптасқан.

Бастауыш сыныптарда оқушы экологиялық мәдениеттің негізі қалыптаса бастағаннан азаматқа айналады. Оның санасында табиғаттың тұтастығы туралы түсінік, табиғи ортаға ғылыми қатынасы қалыптаса бастайды. Ол табиғи ортада өзін өзі ұстаудың нормаларын және экологиялық біліммен қоса әрекеттер элементінің дағдысын игерді. Бастауыш сыныптарды балалар экологиялық проблемаларды өсімдіктермен, жануарлармен және табиғи объектілермен танысу кезінде кездестіреді.

Оқушылар мектептің 5-6 сыныптарында жаратылыстану пәндері арқылы алған негізгі білімі ғылымның әр саласын тереңірек игеруге мүмкіндік береді.

7-9 сыныптарды табиғатта жүретін, күнделікті тұрмыста кездесетін химиялық құбылыстармен танысады. 10-11 сыныптарда оқушылардың білімі тереңделеді. Адам өмірінде химия кең көлемде пайдаланылатынына олардың көздері жетеді. Осыдан барып химиялық заттарды дұрыс пайдалана алу қажеттілігі туындайды.

Адамның оқып, білім алуы бүкіл өмір бойы үзіліссіз болуы тәрізді химиялық-экологиялық білім алу да үзіліссіздікпен жүзеге асуы тиіс. Ресейлік белгілі әдіскер-ғалым Г. М. Чернобельская үзіліссіз білім беруде күнделікті игерілетін ақпараттың көлемі күн өткен сайын пәрменді бола беруі керек екенін айтқан.

Үзіліссіз химиялық-экологиялық білім берудің мақсаты табиғатта, тіршілікте (өмірде) кездесетін химиялық үрдістердің нәтижесінде пайда болған заттардың тірі организмдерге тигізетін зиянын сабақтастық ұстанымымен оқып білу деп тұжырымдаймыз.

Менің ойымша, үзіліссіз химиялық-экологиялық білім берудің негізгі бағыттары мынадай:

Химияның негізіне сүйеніп, өлі табиғатта, тірі табиғатта және олардың арасында болатын құбылыстардың салдарынан туындайтын зиянды ашып көрсету;
химиялық эксперимент нәтижесінде түзілген заттардың зиянды жақтарын нақтылау;
химия ғылымының экологиялық аспектілері арқылы химиялық-экологиялық ұғым мен көзқарасты қалыптастыру;
химиялық-экологиялық ұғымдарды басқа жаратылыстану ғылымдарының жүйесімен ұштастыру;
химиялық-экологиялық ұғымдарды қалыптастыру кезінде жергілікті өлкелік материалдарды пайдалану;

Химиялық-экологиялық білім берудің атқаратын басты қызметі -

ғылым мен техниканың әсерінен және табиғатта болып жатқан құбылыстардың нәтижесінде пайда болған заттардың тірі организмге тигізер зиянды әсерін оқытып үйрету, сол зиянды болдырмау жолдарын іздеу, тиіп жатқан залалдан құтылу жолдарын табу, жалпы алғанда салауатты өмір сүруге бет бұрғызу.

Экологиялық білім беру мен тәрбиелеу бағдарлмасы бойыша оқушыларға практикалық жұмыстар өткізбей жоғары тиімділік туралы айту қиын болар еді. Ал көптеген оқушылар мен суденттердің практикакалық жұмыстар өткізуде дайындықтарының жеткіліксізекенін ескерсек сонымен қатар мектеп жүйесінде сабақ көлемінде және сабақтан тыс уақытта немесе қосымша білім беру жүйесінде болсын экологиялық практикумды қызметтің шын мәніндег і интегралдануы деуге болады.

Оқу үрдісінде экологиялық бағытталған практикумның түрлі бағыттары таңдалуы мүмкін, оны тіпті мониторинг элементтерімен де ұштастыруға болады. Мысалы, биологиялық-экологиялық, геоэкологиялық, химиялық-экологиялық және экологиялық саяхаттар және тағы басқалары таңдалып алынған бағытқа сай экологиялық бағалаушы көрсеткіштер мен қажетті құрал-жабдықтар дайвндалады. Химиялық-экологиялық бағыттағы білім беру үрдісінде ортаның химиялық параметрлері басымырақ қарастырылып, оқушылар тиісті физикалық-химиялық әдістер бойынша түрлі тәжірибелер жүргізіліп, қоршаған орта күйін анықтау арқылы белгілі бір қызмет атқарған болады.

Экологияландырылған білім тікелей өмірмен, тұрмыста кездесетін зиянын тигізу мүмкін заттармен танысу арқылы олардан құтылудың немес қаупін азайтудың жолдарын біліп, үйрене жүріп, химия пәнін терең түсініп, қызығуын арттыруға әкеледі. Оның үстіне химиялық - экологиялық проблемалар әр елді мекенде, жақын аймақтарда жиі кездесетіндіктен оны нақты бүгінгі тіршілікпен байланыстыру мүмкіндігі туады. Осының бәрі жинақталаып келе мектеп шәкірттерінің санасында туған табиғатты қорғау, оны ластамау, барынша аялауға жол сілтейтін тәрбиенің пәрменді құралына айналатынын көрсетеді.

Химиялық эксперимент - химияны оқытудың тірегі. Химия сабақтарында экологиялық зерттеулер мүмкіндігін де пайдалану керек. Тағам өнідеріндегі, әсіресе көкеністердің құрамындағы нитраттарды анықтау немесе судың құрамын атмосфералық ауаның құрамын анықтап, қорытынды шығарту, оқушылардың химиялық білік дағдысын, икемділігін шыңдаумен қатар, химиялың тұрмыстағы пайда-зиянын ажырата білуге баулиды.

Химиялық экспериментті экологияландыру екі бағытта жүргізу керек: аналитикалық әдістерді пайдаланып, қоршаған ортаны зерттеу, химиялық реакциялар кезінде түзілетін қалдықтарды өңдеу (заттарды залалсыздандыру) . Осы мүмкіндіктерді пайдаланып, тірі және өлі табиғаттың арасында байланыс, қоршаған ортадағы адамдардың әрекеттері тіршілік ортасын химиялық ластанудан қорғау әдістері таныстырылады.

1. 2 Қазіргі таңда химиялық және экологиялық білімдердің кіріктірілуінің оқу-танымдылық маңызы

Егеменді еліміздің 1997 жылы қабылданған «Қоршаған ортаны қорғау туралы Қазақстан Республикасының заңында» халыққа білім беру жүйесінде экологиялық білім мен тәрбие беру және экологиялық мәдениетін қалыптастыру мәселелеріне басты назар аударылып, мектептерде пәндер арқылы оқушыларды экологиялық сауаттандыру мәселесін жүзеге асыру қажеттілігі атап көрсетілген. Осы мәселені шешу Республика халқының 20 пайыздан астам бөлігін құрайтын үш миллионға тарта оқушыны қамтып отырған орта мектептен бастау алуы аса маңызды іс.

Оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру мазмұнын анықтауда философиялық идеяларға: өлі табиғат пен тірі табиғаттың бірлігі, тірі ағзалар мен қоршаған орта арасындағы өзара байланыстылық, қоғам мен табиғаттың біртұтастылық ұстанымына сүйенудің маңызы зор.

Экология ғылымының өз алдына дербес ғылым ретінде қалыптасу кезеңдеріне адам мен табиғат, адам мен техника, адам мен ғылым, адам мен адамның арасындағы қарым-қатынас сипатының әсері зор. Экология ғылымы саласындағы ғылыми зерттеулерді үйлестіру және жинақталған білімдерді жүйелеу арқылы экологиялық білімнің теориялық базасы құрастырылды. Бұл кезеңдегі негізгі жетістіктер В. И. Вернадский, С. Форбс, В. Шелфорд, Ф. Клемент, А. Тенсли, Ч. Элтон, Н. Ф. Реймерс, В. Н. Сукачев, В. В. Докучаев т. б. еңбектерімен байланысты. Экология ғылымының дамуы экология ғылымындағы ойлар мен мәселелердің ғылымның басқа салаларына енуіне байланысты экологияландыру (экологизация) түсінігін туғызды. Экологиялық білімнің ғылыми негізі экология ғылымы, сондай-ақ философиялық идеяларға сүйенудің, яғни, қоғам мен табиғаттың біртұтастылық принципін басты назарда ұстау сонымен қатар, педагогикалық оқыту және тәрбие теориясы оқушыларда экологиялық білім негіздерін қалыптастырудың іргетасы болып саналады. Бұл орайда Верзилин Н. М., ШибановА. А., Сухомлинский В. А., А. Н. Захлебный және Н. Т. Суравегина, И. Д. Зверев, Салеева Л. П., Григорьева Ю. А., Сарыбеков Н., Фролов И. Т., Шкарбан Н. В Дерябо С. Д., Ясвин В. А, Иоганзен В. Г., БейсеноваА. С, Сарыбеков М. Н., Г. К. Длимбетова, Шайхеслямова Қ. О. т. б. еңбектерінің барлығы өз кезегінде экологиялық білім мәселесіне қатысты негізгі идеялар мен ұғымдардың мәнін нақтылауға, өзара байланысының әдіснамалық негізін анықтауға себеп болды. Аталған ғалымдардың еңбектерінде оқушыларда қалыптастырылатын экологиялық білім мен тәрбиенің педагогикалық және ғылыми-теориялық негіздері «білімді экологияландыру», «экологиялық білім», «экологиялық тәрбие» ұғымдарымен тікелей байланысты екенін көрсетіп отыр. Сонымен, педагогтардың еңбектеріндегі ой-тұжырымдардан олардың экологиялық білім беруді әртүрлі тұрғыдан қарайтындығын көреміз. Атап айтқанда: пәнаралық байланыс; оқушылардың табиғатты зерттеуі, бақылауы, оны жақсартудағы іс-әрекеті; табиғаттың және қоршаған ортаның үйлесімдігі мен тиімді пайдаланудың жолдары, оқу үрдісінде ғаламдық, ұлттық және өлкетану мәселерін шешудің өзара байланысы ескеріледі. Сонымен қатар, экологиялық тәрбие берудегі экологиялық сана, экологиялық мәдениет, экологиялық таным, интеллектуалды және эмоционалды-еріктің бірлігі, экологиялық қарым-қатынас, экологиялық іс-әрекет, экологиялық сезім, экологиялық қызығушылық, экологиялық көзқарас ұғымдарымен бірлікте қарастыруды талап етеді. Жалпы педагогикалық зерттеулерде экологиялық білім беру мен тәрбие мәселелері бір-бірімен байланысты біртұтас жүйе ретінде қарастырылатындығы белгілі. Алайда, экологиялық нысандар, түсіндірмелік-ұғымдар, басты мақсаттар, басым бағыттары т. с. с. тұрғыдан оқытылуы, оқушылардың танымдық, білімдік деңгейлерін көтеру өз алдына жеке қарастырылуы қажет.

Экология ғылымының негіздерін оқу пәндерінің мазмұнына өңдеу- бұл білімді экологияландырудың бірінші міндеті, екіншісі -пәндерді оқытудың тиімді әдістемелік жүйесін жасау.

Пәндерді экологияландыру республикамыздың жаңа буын оқулықтарында көрініс тапқан. Жалпы білім беретін 11-сыныбына арналған «Химия» оқулығында (авторлары: Ә. Темірболатова, Н. Нұрахметов, Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова ) органикалық химия курсының экологиялық білім беру компонентіне авторлар бүгінгі таңдағы маңызды мәселелерді енгізуге тырысқан. Дегенмен, оқушылардың экологиялық білімін тереңдетіп, оны дамыту үшін бірқатар мәселелерге назар аударуды керек етеді. Атап айтсақ, қазіргі жаһандану дәуірінде жаһандық мазмұндағы экологиялық мәселелер (қышқыл жауындар, озон тесігі, жылы жай эффектісі, өндіріс және автокөлік қалдықтары т. с. с) қарастырылса, оқушыларда экологиялық білімдерінің кеңейтілуіне мүмкіндік туар еді. Сонымен қатар, тақырыптар бойынша ластаушылардың табиғат пен адамға ықпал етуiнiң биологиялық және медициналық аспектiлерiнің жүйелік желісі қамтылмағандығы байқалады. Газдық-тозаңдық өндiрiстiк қалдықтарды тазартудағы қондырғылар технологиясы қарастырылмаған. Химиялық заттардың канцерогендi және мутагендi қауiптерiне байланысты, улы заттардың әсерінің болатындығы, аз қалдықты және қалдықсыз өндiрiстердi, энергия мен ресурстарды сақтайтын технологияларды құру туралы ақпараттар берілмейді. Қауiп-қатерлерге, химиялық апаттарға талдау жасау, оны болдырмау жолдарын iздестiру және химиялық қауiпсiздiк мәселелері де, экологиялық жүйедегi, геосферадағы табиғи және антропогендiк химиялық заттардың сипаты мен таралуы туралы ақпараттардың аздығы да байқалады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.