Дәрістерді өткізу әдістемесі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ВЕТЕРИНАРИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Кәсіптік оқыту кафедрасы
PhD ДОКТОРАНТТЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Орындаған: 6D120100- Ветеринариялық медицина мамандығының 1-курс PhD докторанты Маткеримова К.Ғ.
Алматы, 2019 жыл
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
PhD ДОКТОРАНТУРА
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ ЖҰМЫСЫ БОЙЫНША
ЕСЕБІ
14 қаңтар 2019 ж. - 02 ақпан 2019 ж. аралығында
ғылыми - педагогикалық бағыттағы 6D120100-Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы орындады (күндізгі оқыту бөлімі)
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші :
__________________
Омарбекова У.Ж.
Қорғау күні
___ __________ 20___ ж.
Баға ______________
Кәсіптік оқыту кафедрасындағы педагогикалық жетекші:
__________________
Абуова Н.
Қорғау күні
___ __________ 20___ ж.
Баға ______________
Алматы, 2019 жыл
№
ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ
1
Кафедра туралы мағлұмат
2
Педагогикалық тәжірибе туралы пікір
3
Педагогикалық тәжірибенің жеке жоспары
4
Педагогикалық тәжірибенің күнделігі
5
Күнтізбелік- тақырыптық жоспары
6
Дәрістерді өткізу әдістемесі
7
Дәрістерді өткізу әдістемесіне пікір
8
Дәріске талдау
9
Зертханалық сабақты өткізу әдістемесі
10
Зертханалық сабақты өткізу әдістемесіне пікір
11
Зертханалық сабаққа талдау
12
Тәжірибелік сабақты өткізу әдістемесі
13
Тәжірибелік сабақты өткізу әдістемесіне пікір
14
Тәжірибелік сабаққа талдау
15
Дәріс пен зертханалық, тәжірибелік ашық сабақтардың талқылау хаттамалары
16
Тәрбиелік іс-шараны өткізу әдістемесі
17
Тәрбиелік іс- шараны өткізу әдістемесіне пікір
18
Тәрбиелік іс- шараларға талдау
19
Ашық тәрбиелік іс- шараларын талқылау хаттамасы
20
Екі студенттің мінездемесі
21
Топтың психологиялық- педагогикалық мінездемесі
22
Педагогикалық қатынасты диагностикалау бағдарламасы (тест құрастыру, сауалнама құрастыру және нәтижелерін талдау)
23
Педагогикалық қарым - қатынас мәдениетін, тұлғалық-кәсіптік өсудің, сондай-ақ тұлғаның маңызды сапаларын қалыптастыру үшін тренингтер, жаттығулар, сұхбаттар, ойындар құрастыру
БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
КАФЕДРАСЫНА ҚЫСҚАША СИПАТТАМА
Алматы қаласында зоотехникалық малдәрігерлік институттың 1929 жылы бірінші қазанда ресми ашылуымен микробиология кафедрасы да өзінің қызметін бастаған.
Алғашқы кафедра меңгерушісі Алматы зоотехникалық малдәрігерлік институтының ректоры және белгілі ғалым-микробиолог Иероним Васильевич Сайкович болған. И.В.Сайкович тыныс жолы ағзаларының инфекциялық ауруларымен айналысқан.
1934 жылдан 1961 жылға дейін кафедраны ҚазКСР ҒА корреспондент-мүшесі, профессор П.А. Буланов басқарды. Ол жыландардың уының физиологиялық қасиеттерін зерттеген және осының негізінде жылан уына қарсы сарысу және вакцина алу әдісі жасалынды. Жылан уына қарсы сарысу алу әдістемесі биопрепараттарды мемлекеттік бақылау институтының (Мәскеу қ.) мақұлданған. Осыдан кейін бұл жұмыс жалғасын тапты, ал препараттар оның аспиранты, кейіннен кафедра доценті болған Е.Н. Наурызбаевпен жетілдендірілді.
Сонымен қатар, профессор П.А. Булановпен ірі қараның бруцеллезіне қарсы вакцина жасалынған. Бруцеллез профилактикасына арналып алынған аттенуирленген штамм (А6 - 1) тәжірибелік жағдайда оң нәтижесімен апробациядан өтті (П.А. Буланов, Б.А. Матвиенко, Е. Наурызбаев және А.А. Мякушен).
1961 жылдан 1988 жылға дейін кафедрада биология ғылымдарының докторы, профессор Б.А. Матвиенко жетекшілік етті. Ол малдардың сальмонеллезіне қарсы тірі вакцинаны қолдану саласының пионері болды. Бірнеше жылдар бойы вакциналар Қазақстанның шаруашылықтарында малдардың көптеген басына апробиробация жасаланды. Тәжірибе жүзінде шошқа сальмонеллезіне қарсы тірі вакцина енгізілді. Профессор Б.А. Матвиенконың жетекшілігімен Ф. Валиеваның, К. Кенжебаеваның, А. Ақтаевтың, А. Орешкиннің, Э. Хазиевтің, М. Ярцевтің, Қ. Б. Бияшевтің және Р. Куляшбекованың кандидаттық диссертациялары қорғалды (суреттер 1, 2, 4).
Сайкович И.В.
Буланов П.А.
Матвиенко Б.А.
1997-2001 жылдар аралығында кафедраны паразитология саласындағы үлкен ғалым, профессор М.С.Сабаншиев басқарды. Трипаносомоз ауруын балауда және осы аурудың қоздырғышын жете зерттеуде үлкен үлес қосқан ғалым.
2001-2002 жылдар аралығында ҚР ҰҒА-ның корреспондент мүшесі, профессор Т.С.Сайдулдин кафедра меңгерушісі болды. Ол ауыл шаруашылық малдарының бруцеллез ауруын балауда және алдын алуда үлкен үлес қосты.
Толысбаев Б.Т.
Бияшев К.Б.
Тулемисова Ж.К.
2002 жылдан 2009 жылдың қыркүйегіне дейін микробиология, вирусология және иммунология кафедрасын ветеринария ғылымдарының докторы, профессор Қ.Б. Бияшев басқарды.
Бияшев Қ.Б. мал шаруашылығы үшін экономикалық зиян шектіруімен қоймай адамдар арасында да таралу қауіпі бар болғандықтан әлеуметтік маңызға да ие аса қауіпті инфекциялардан (лептоспироз, пастереллез, сальмонеллез, колибактериоз, қарасан, шошқа тілмесі, төлдердің стрептококкозы және т.б.) жануарларды қорғауға мүмкіндік беретін 20 дан астам биопрепаратты дайындау технологиясын, бақылау әдістерін және нормативтік-техникалық құжаттарды жасады және өндіріске енгізді.
Бірқатар препараттары ССРО ның ХШЖК-де қойылған және Құрмет грамоталарымен марапатталған, сондай-ақ Сан-Диегода өткен Казахстан-95 көрме-конференциясында көрсетілген.
Қазіргі кезде кафедраны биология ғылымының докторы, профессор Төлемісова Жанара Кеңесқызы басқарады. Оның аты Алматының ең озық 100 әйелдері каталогына енген.
Кафедра қызметкерлерінің көбі ғылыми біліктілігін жоғарылатқан және алыс және жақын шет елдерде халықаралық конференцияларға қатысқан.
Кафедра қызметкерлері Төлемісова Ж.К. және Мырзабекова Ш.Б. 2006 ж., Толысбаев Б.Т. 2007 ж., Бияшев Қ.Б. 2008 ж., Кіркімбаева Ж.С. және Мықтыбаева Р.Ж. 2009 ж. ЖОО үздік оқытушысы Мемлекеттік грантының иегерлері болды.
Кафедра 16.00.03 - ветеринариялық микробиология, вирусология, эпизоотология, микология микотоксикологиямен бірге және иммунология мамандығы бойынша ғылыми кадрлар дайындау орталықтарының негізгілерінің бірі болып табылады.
АЗМИ-ҚазҰАУ-нің көне кафедраларының бірі республикамыздың мақтанышы және оның ауыл шаруашылығы және ғылым саласына біліктілігі жоғары мамандар тәрбиелеп дайындауда маңызы және еңбегі зор. Кафедрада көп еңбек жасалынды, ал болашақта береріміз көп екенін кафедра ұжымы жақсы біледі және оған үлкен жауапкершілікпен қарайды.
Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Кәсіптік оқыту кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының педагогикалық практика туралы
ПІКІР
Жақсы мұғалім -- бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Ол оқытудың жаңа технологияларын өмірге ендіруге дайын, оқу-тәрбие ісіне шынайы жанашырлық танытатын қоғамнын ең озық бөлігінің бірі деп есептеледі және солай болуға тиіс. Жоғары оқу орнында білікті мұғалімді даярлау үшін оқытушының да, студенттің де қажымас еңбегі қажет. Педагогикалык практика мұғалімді кәсіби даярлау жүйесінде басты элемент болып табылады. .
Көптеген студенттер практика кезінде өздерін мұғалім ретінде сезінуге мүмкіндік алады, өз таңдауларының дұрыстығына көздері жетеді, сабақ құрылымы туралы алғашқы түсініктері қалыптасады. Студенттермен қарым-қатынас жасау ерекшеліктеріне үйренеді. Осы қарым-қатынастар студенттердің көңіл-күйіне қалай әсер ететінін, өз еңбектерінің нәтижелігін зерделеуге талпындырды. Бұл айтылғандардың барлығын аудиторияда сезіну мүмкін емес екені айтпаса да белгілі.
Бұл практиканың мақсаты -- болашақ мұғалімдерді кәсіби-педагогикалық бағыттауды одан әрі жетілдіру, сонымен қатар оқу-тәрбие міндеттерін шешуді талдау ыңғай тұрғысынан дамыту, ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру және әдістерімен таныстыру деп білемін.
Пікір білдіруші
_________________
Маткеримова К.Ғ. 1- курс PhD докторанты
№ 1 қосымша
Ветеринария факультетінің
Ветеринариялық медицина мамандығы бойынша 1-ші курста оқитын PhD доктарантының ЖОО-ндағы педогогикалық практикасының
ЖЕКЕ ЖОСПАРЫ
PhD доктарант: Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы
Кафедра: Биологиялық қауіпсіздік
Кафедра меңгерушісі: б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Бекітілген курс: 4, 408
Тәжірибе мерзімі : басталуы: 14 қаңтар 2019 жыл.
аяқталуы: 02 ақпан 2019 жыл.
№
Орындау мерзімі
(күні)
Пән аты
Сабақ түрі
Сабақ тақырыбы
Ескертулер
1
14.01.2019 ж.
Педагогикалық тәжірибе туралы қысқаша мағлұмат
қатысамын
2
15.01.2019 ж.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы туралы қысқаша мағлұмат
танысамын
3
16.01.2019 ж.
Жеке жоспар құру
кесте құрастырамын
4
17.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәні бойынша ақпарат
танысамын
5
18.01.2019 ж.
Күнделікті өтетін сабақтарға кесте құру
кесте құрастырамын
6
21.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Індеттану пәні мен міндеттері
қатысамын
7
22.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
қатысамын
8
23.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
қатысамын
9
24.01.2019 ж
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
жүргіземін
10
25.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
жүргіземін
11
28.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Инфекция және инфекциялық ауру
қатысамын
12
29.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
қатысамын
13
30.01.2019 ж.
тәрбие сағаты
Жастар наркоманияға қарсы
жүргіземін
14
31.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды серологиялық балау әдістері (РБС, ДПК, АР және оның модификациялары)
жүргіземін
15
01.02.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
жүргіземін
16
01.02.2019 ж.
ашық тәрбие сағаты
Ұлы отан соғысы тарихы
жүргіземін
17
02.02.2019 ж.
Педагогикалық тәжірибе бойынша есеп
қорғаймын
Кафедра меңгерушісі _______________________ б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Ветеринария факультетінің
Ветеринариялық медицина мамандығы бойынша 1-ші курста оқитын PhD доктарантының ЖОО-ндағы педогогикалық практикасының
КҮНДЕЛІГІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Тәжірибе мерзімі: басталуы: 14 қаңтар 2019 жыл.
аяқталуы: 02 ақпан 2019 жыл.
Кафедра меңгерушісі: б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Күні
Аудитория
№
Уақыты
Сағат саны
Пән аты
Сабақ түрі
Тақырыбы
Оқытушының аты- жөні
Ескертулері мен қолы
21.01.2019 ж.
11 к. 242 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Індеттану пәні мен міндеттері
Омарбекова У.Ж.
24.01.2019 ж.
11 к., 248 ауд.
1620 -1810
2
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
Омарбекова У.Ж.
25.01.2019 ж.
11 к., 137 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
Омарбекова У.Ж.
28.01.2019 ж.
11 к. 242 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Инфекция және инфекциялық ауру
Омарбекова У.Ж.
31.01.2019 ж.
11 к. 248 ауд.
1620 -1810
2
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды серологиялық балау әдістері (РБС, ДПК, АР және оның модификациялары)
Омарбекова У.Ж.
01.02.2019 ж.
11 к., 137 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
Омарбекова У.Ж.
30.01.2019 ж.
11 к. 303 ауд.
1400-1450
1
тәрбие сағаты
Жастар наркоманияа қарсы
Омарбекова У.Ж.
31.01.2019 ж.
11 к. 303 ауд.
1400-1450
1
ашық тәрбие сағаты
Ұлы отан соғысы тарихы
Омарбекова У.Ж.
Барлығы: 8 сағат
1-2 Дәріс
Тақырыбы: Індеттану пәні мен міндеттері
Дәрістің мақсаты: студенттерді әр түрлі шұжық өнімдерін дайындау технологиясымен таныстыру.
Дәрістің міндеттері: студенттердің шұжық өнімдерін өндіру технологиясын толықтай меңгергендіктерін тексеру.
Дәрістің жоспары:
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Зельцтерді өңдеу технологиясы.
Ет паштеттерін өңдеу технологиясы.
Негізгі ұғымдар: шұжық, технология, классификация, зельц, ливерлі шұжық, паштет.
Пәнаралық және пәнішіндегі байланыстар: ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, жануарлар өнімдерін соттық ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Дәріске қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: түсіндіру, әңгімелесу,баяндау, конспектілеу, тезистеу.
Дәрістің мәтіні:
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Жартылай ысталған шұжықтардың негізгі топтамасы және атаулары:
Жоғары сұрып - Армавирская, Краковская, Охотничьи колбаски, Полтавская, Украинская, Таллинская, Прима.
Бірінші сұрып - Одесская, Свинная, Украинская, Городская, Московская, Московрецкая, Горская, Славянская, Казачья, Кубанская, Загорская.
Екінші сұрып - Баранья, Польская, Волжская, Закусочная және т.б.
Кесте. Жартылай ысталған шұжық өнімдерінің өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтардың негізгі топтамасы және атаулары:
Бірінші сұрып - Свинная, Советская, Особенная, Брауншветская, Майкопские, Сервелат, туристские колбаски, Суджук, Невская, Зернистая, Столичная.
Екінші сұрып - Любительская және т.б.
Кесте. Шикілей ысталған шұжық өнімдерінің жасалу технологиясы.
Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Фаршталған шұжықтар - шұжық өнімдерінің ішінде ерекше орын алатын өнімдердің бірі. Фаршталған шұжықтардың рецептуралары мен технологиялары көп компонентті, аралас және емдік-профилактикалық мақсатта өнімдердің көптеген түрлерін дайындауға, сонымен қатар шикізатты басқа компоненттерге ауыстыруға мүмкіндік береді. Мысал ретінде мынаны айтуға болады: ет шикізатын концентраттарға және соя ақуызының изолятына, шпикті ірімшікке, көкөніс компоненттеріне ауыстыру.
Кесте. Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы
Ливерлі шұжықтар - бұл өнімдердің ерекшелігі піскен субөнімдерді, майды, құрамында коллаген бар шикізатты қолдану болып табылады, сонымен қатар ливерлі шұжықтарды дайындау барысында байланыстырушы қасиетін арттыратын қосымша заттар қосылады.
кесте. Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжық өнімдері. Келесі түрдегі өнімдердің рецептуралары кең тараған:
Пісірілген қанды шұжықтар - Вареная, Закусочная, Питательная, Калорийная, Крестьянская, Столовая, Кровяная.
Шикілей қанды шұжықтар - Субай, Хаан, шухан, Шухан диеталық.
Зельцтерді өңдеу технологиясы.
Зельцтер - фарштың қатты бөлігінің сорпамен бірге монолитті бөлікке байланысқан шұжық өнімі. Сорпа дайындау үшін жабыстыру қасиеті жоғары субөнімдерді қолданады.
Зельцтердің келесі түрлері болады: Красный (І сұрып), Русский, Белый, Днепропетровский, растительный, Столовый, Ассорти, Из рубца, Новый, Серый, Рулет из рубца.
5-кесте. Зельцтерді өңдеу технологиясы.
кесте. І және ІІ сұрыпты ет суытпаларын өңдеу технологиясы.
Ет паштеттерін өңдеу технологиясы
Паштет - ет шикізатын өте ұсақ етіп майдалағанда алынатын ет өнімі. Кең тараған түрлері: Ветчинный, Столичный, Для завтрака, Ливерный, Украинский, Детский, Беловежский, Пикантный, Студентческий.
кесте. Ет паштеттерін өңдеу технологиясы.
Бақылау сұрақтары:
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясын атаңыз?
3. Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясының ерекшелігі қандай?
4. Қаннан жасалған шұжық түрлерін атаңыз?
5. Ет паштеттерін өңдеу қандай технологиялық операциялардан тұрады?
Негізгі және қосымша әдебиетттер:
1. А.Қ.Смағұлов, Қ.А.Сағындыков және т.б. Ауыл шаруашылық өнімдерінің сапасын сараптау және бақылау. Алматы, 2005
2. В.М. Позняковский Экспертиза мяса и мясопродуктов качество и безопасность, Новосибирск 2005.
3. П.В. Житенко., М.Ф. Боровков. Справочник ветеринарно-санитарная экспертиза продуктов животноводства. - Москва. - Колос2000 г.
4. Дәріс конспектілері. М.О.Тоқаева, Алматы, 2009
5. Ет өнімдерінің МемСТ.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ПІКІР
Болашақ маманның кәсіби қасиетін жетілдіру, теориялық білімдерін бекітетін, әр түрлі әрекеттер атқару іскерліктері мен дағдылары, құзіреттілігін қалыптастыратын, яғни теория мен практиканы бірлікте жүзеге асырудың формасы - педагогикалық практика. Ендеше педагогикалық практикадан өтіп жүрген PhD докторантымыздың дәріс өткізу үлгісіне тоқталсам деймін.
Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы- Індеттану пәні және оның міндеттері тақырыбында жүргізген 1 сағаттық № 1 дәрісін ұстаз ретінде жақсы алып шықты.
Бүгінгі күннің PhD докторанты қазіргі жағдайға бейімделіп, шығармашылықпен ойлап, білім берудің жаңа технологияларын жете меңгерген. Ол үшін Көгаршын өзінің, біріншіден, ғылыми-теориялық дайындығына, екіншіден, педагогикалық деңгейіне, үшіншіден, әдістемелік дайындығына көңіл бөлген. Ол өзінің теориялық дайындығын іс-жүзінде пайдалануды, өз мамандығының қыры мен сырын жан-жақты түсінгендігін көрсете білді. Бойына мұғалімге тән ізгі қасиеттерді жинақтаған.
Өткізген дәрісін өте жақсы деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ПІКІР
Педагогикалық тәжірибе негізінде өткізілген, 1 сағатты қамтитын № 2 дәрістің жалпы жоспары, мақсаты, қойған міндеті жағынан оқу талаптарына сай, дәрежесі жоғары саналады. Дәрістің алғашқы сағатында жоспар бойынша 4 сұрақ қарастырды, сұрақ толығымен ашылды. Ұйымдастыруы жағынан да мін жоқ. Дәрісте індеттану пәнінің маңыздылығы және оның қазіргі таңда алатын орны кең көлемде талқыланды. Студенттер арасында пікірталас туып, студенттердің сабаққа деген қызығушылығын оятып, жоғары білім алуына септігін тигізді.
Қорытындылай келе Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының өткізген дәрісін жоғары дәрежеде өтті деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Абишева Айгерім Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын 21.01.2019 ж ВС 4- курс студенттеріне болған Індеттану пәні және міндеттері тақырыбы бойынша дәріс сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
1.Жалпы бақылау.
Сабақтың өтілу түрі: дәріс
Дәрістің мақсаты: індеттану ұғымына анықтама және оның міндеттерін ашып айту
Дәрістің міндеттері: індеттану пәнінің қазіргі таңдағы қажеттілігін студенттерге жеткізу
Материалдық түсіндірме сапасы: өте жақсы
Оқытушының сыртқы келбеті: оқытушыға сай стильдік киімде
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 25 студент, 2 студент себепті түрде қатыспады.
2. Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша ескертулер. Дәріс күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
3. Сабақ жүргізудегі ескертулер. Сабақ өз уақытында басталып, мұғалім студенттермен амандасып, оларды түгендегеннен кейін дәрісті еш кедергісіз бастап кетті.
4. Оқытушыға мінездеме: Абишева Айгерім өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып дәрісті жоғары дәрежеде өткізді.
5. Жалпы сипаттама. Дәрісті өте жоғары дәрежеде өтті. Дәріс соңында PhD докторант үй тапсырмаларын орындап келулерін қадағалап айтты. Абишева Айгерім дәріс уақытын аса шеберлікпен пайдалана білді.
Дәріске қатысушы 1 - курс PhD докторанты ____________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Башенова Эльвираның Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын 28.01.2019 ж. ВМ 4- курс студенттеріне болған Дезинсекция, дезинвазия, дезодарация және деротизация тақырыбы бойынша дәріс сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
Жалпы бақылау
Сабақтың өтілу түрі: дәріс
Сабақтың мақсаты: Кемірушілерге қарсы жою шараларын ұйымдастыру және жетілдіру.
Сабақтың міндеті: Кемірушілерге қарсы қолданылатын шараларды игеру.
Материалдық түсіндірме сапасы: өте жақсы
Оқытушының сыртқы келбеті: ақ халат, қалпақ
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 22 студент, 1 студент себепті түрде қатыспады.
Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша ескерту: дәріс күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары мен реферат тақырыптары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
Сабақ жүргізудегі ескертулер: Сабақ өз уақытында басталып, мұғалім студенттермен амандасып, оларды түгендегеннен кейін дәрісті еш кедергісіз бастап кетті.
Оқытушыға мінездеме: оқытушы өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып дәрісті жоғары дәрежеде өткізді.
Жалпы сипаттама: Дәрістің ғылымилығы өте жоғары дәрежеде өтті. Дәріс соңында оқытушы үй тапсырмаларын орындап келулерін қадағалап айтты.
Дәріске қатысушы 1 - курс PhD докторанты ____________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
№ 2-3- Зертханалық сабақ.
Тақырыбы: Мал сойғанда ветеринариялық санитариялық қадағалау ережесінің бұзылуын соттық ветеринариялық санитариялық сараптау.
Сабақтың мақсаты: Соттық сараптауда ауру немесе өлген малдың еттерін анықтау.
Сабақтың міндеттері: сараптау барысында тексерілетін ауру түрлерінен хабардар болу және оларға ветсан баға беру, ауру және өлген мал етінің тұтынуға кетіп қалмауын қадағалау.
Сабақ жоспары:
Сойылған малды тексеру.
Ұшасы мен органдарын тексеру.
Еттен жұғынды дайындау және оны микроскоптау.
Еттегі пероксидаза ферментінің белсенділігін анықтау.
Несслер реакциясын жүргізу.
Пәнаралық және пән ішіндегі байланыстар: ветеринариялық гигиена,ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, ет және сүт өнімдерін өндіру технологиясы, санитариясы және ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Жұмысқа қажетті құралдар мен реактивтер: ауру немесе өлген малдың еті, Грамм әдісімен бояғыштар, колба, пинцет, скальпель, фарфорлық ступка, сүзгіш қағаздар, микроскоп.
Зертханалақ сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: ситуациялық жағдай,топтық жұмыс, түсіндіру, сұрақ жауап.
Жұмыс жүргізу методикасы:
Сойылған малдың ағзаларын тексергенде, мал дәрігері топалаңба деп күмәнданып, бактериологиялық зерттеуге жібереді, сүйтіп оны дәлелдейді. Осыған орай ұшасы және басқа сойыс өнімдерімен қоса өртелді. Қора-жай, құрал-сайман жақсылап дезинфекцияланды. Ауру малмен жанасқан адамдарға профилактикалық мақсатта топалаңға қарсы қолданылатын сары су егілді. Осындай жылдам жүргізілген шаралардың арқасында ауру таралған жоқ, адамдар ауырмады. Басқа бір жағдайда топалаңға балау уақытымен қойылмаған. Сойылған сиыр ұшасын ветфельдшердің рұқсатымен асханаға өткізген, онда бір адам түйнемемен ауырған, демек ветфельдшер осы себепті жауапқа тартылған.
Малдың көпшілік ауруларында, мал жанталас кезінде бауыздалмаса, тек зақымданған жерлерің және органдарын жояды. Патологиялық өзгерістері жоқ, ет шартты жарамды деп шығарылады (аурудың сипатына қарай). Мысалы финнозбен зақымданған етті салмағы 2-2,5 кг етіп бөлшектеп, салмағына 10% есебімен тұз қосып, 20 күн залалсыздандырады, содан кейін пайдаланады. Аусылда ұша және супродуктілер пісірілгеннең кейін шығарылады немесе пісірген және пісіріп-ысталған шұжық дайындауға жібереді. Ал өлі еттенсе немесе іріңдесе жояды. Жұғымтал емес ауруларда (актиномикоз, эхинококкоз ж.б.).
Уланған малдың ішкі ағзаларын утильге жібереді. Еттің улы заттың қалдығы денсаулық сақтау министрлігінің бекіткен ережесі бойынша тиісті мөлшерден артпаса тағамдыққа пайдалануға рұқсат етеді, мысалы қорғаныс-1мгкило, барлық лимфа түйіндерің алып тастағанда: аммиак селитрасы-100мгкило аз, барий-300 мгкило, сурьма-40 мгкило; фосфор органикалық қосындылар-0,01 мгкило болғанда етте 120°С бір сағат пісірген соң шығарады. Фтор, мырыш тұзы, жез, ас тұзы, калий, қышқыл, сілті, аммиак, иісті газ, хлор, карбид, сондай құрамында эфир майлары және шайыры бар сасыққурай, қарамықша, түйе-сүттіген, сондай саңырау құлақтармен зақымданған мал азықтарымен уланған мал етін шектеусіз шығарады. Цианид, сары фосфор, мышьякпен уланған малдардың етің, олардың қалдықтары етте қандай мөлшерде болмасың пайдалануға рұқсат етпейді. Жанталас кезінде бауыздалған ұланған малдың еті адамға тағамдыққа пайдалануға рұқсат етілмейі. Ветеринариялық-санитариялық сараптау ережесіне сай өлген немесе жанталас кезінде бауыздалған малдың етің пайдалануға болмайтындығына қарамастан, кейде бұл талаптың бұзылуы орын алуда, сондықтан да еттің қандай малдан, және қандай жағдайда алынғанын анықтау ветеринариялық-санитариялық сарапшының міндеті.
1 Ұшасы мен органдарын тексеру.
Ауру немесе өлген малдың еттерін анықтауда ұшаның және органдарының жағдайына көңіл аударады, керек болса зертханалық зерттеулер жүргізеді.
Ұшасы мен органдарын тексергенде бауздыққа, ұшаның қансыздануына және еттің түсіне көңіл аударады.
Тірідей бауыздалған және өлгеннен соң басын кескен жердің мынадай айырмашылықтары болады: тірілей кесілген жер бұлшық еттердің жеке топтарының біркелкі жиырылмауына байланысты тегіс болмайды, кесілген еттер қанды жақсы сіңіреді, тіпті жақын орналасқан лимфа түйіндерінде қаңға боялады. Өлгеннен кейін кесілген жер тегіс, қан етке сіңбеген, демек қансызданған еттегі қан сумен оңай жуылады, аймақтың лимфа түйіндеріне қан сіңбеген. Қан тамырларының тіпті кесілген жерге жақын орналасқандарының ішінде қан бар.
Өлген малдың еті, дұрыс бауыздалған малдың етінен нашар қансыздануымен өзгешеленеді. Қансыздану дәрежесі, ұшаны мүшелеу уақытына байланысты әр-түрлі болуы мүмкін. Мал өлгеннен кейін ұшасын бірнеше сағаттан кейін мүшелесе (қан ұйып қалғаннан соң) ет ешқандай қансызданбайды, қан ұсақ және ірі қан тамырларында болады. Бұндай ұшада ірі өлімтік дақтары (гипотаз). Нашар қансызданған ұша еті қолды қанмен былғайды өлген мал тез мүшеленсе, оның еті біркелкі қансызданған: үлкен көк тамырларында қан болмауы мүмкін және өлімтік тағыда болмағандай. Бірақта бұндай еттің ұсақ қан тамырларында қан болады, сондықтан да оның қызыл түсі, сойылған сау малдыкінен басым.
Жанталас кезінде сойылған малдың етінің қансыздану дәрежесін осы айтқан әдістермен анықтауға болады. Жанталас кезінде сойылған мал ұшасының ұсақ қан тамырларында қан болады, ірілерінде болмайды. Бұндай малдың мойынындағы ірі қан тамырларын пышақпен орып жібергенде өкпеге, бронхтарға қан жиналады, өкпе шұбарланады, кейбір жері қызығылт болса, кей жері күңгірт-қызыл, бұл жердің кесіндісі суға батпайды, ал пневмониялық кесінді - батады.
Миын зақымдап қансыздандырған құс ұшасы, мойның кескеннен сапасыздау, сондықтанда қансыздандыру әдісін сопақ миға қан сіңуімен жорамалдайды.
Балауса еттің қансыздануын мынадай әдіспен анықтайды. Еттің кесілген жерінің 5-6 см тереңіне бір тілім сүзгіш қағазды салады, оның ұшы кескен жердің бетіне шығып тұрады. Жақсы қансызданғанда, қағаздың етке тиген жері ғана суланады: жаман қансызданса, кесінді үстіндегісі суланады.
Еттің реакциясын анықтау. рН мөлшерін электрометрлік және колориметрлік әдістермен анықтайды. Дені сау малдың балауса етінің рН -- 5,7-6,2. Ауру немесе жанталас кезінде сойылған мал етінің рН 6,3 және одан жоғары.
Каталаза санын анықтау. Каталаза - тотықтыратын фермент, ол ұлпада және қанда болады. Ауру және сау малдың каталазаның саны және активтігі бірдей, сондықтан да олардың саны мен активтігін анықтығын диагностикалық мақсатта анықтайды. Реакция қою үшін етті ұсақтайды, үстінен ара қатынасы 1:4 есебінде су құяды, 17-180С 15 мин иілдейді, сүзеді, соан кейін 15 мл сүзіндіні сиымдылығы 100 мл Агали шүмекті колбаға құяды. Колба ішіне 1% сутек асқын тотығының 10 мл бар бюксті орналастырады. Экстракты мен сутек қос тотығын шайқап араластырады, содан кейін колбаны Агали шүмегінің көмегімен минометрге қосады. Реакция қортындысын араластырғанда пайда болған газдың көлемі бойынша 5 мин-тан кейін бөліктенген шкала бойынша анықтайды. Сау малда каталаза саны 0,5-3, лажсыз сойылған малдыкі 3,5-12 аралығында.
Гемоглобин санын анықтау. Ет ұшасының қансыздану дәрежесін гемометр Салиді пайдаланып ет сығындысындағы гемоглобиннің мөлшері бойынша анықтауға болады (Загаевский әдісі), дұрыс бауыздалған мал етінде гемоглобин 30-40 бірлік, лажсыздан сойылған малдыкінде-60-80, ал өлген малдың етінде -100 бірлікке дейін.
Пероксидаза реакция. Дені сау мал етінде пероксидаза болады. Зат алмасу процесінің бұзылуына байланысты лажсыздан.
Сойылған немесе өлген малдың етінен периксидаза табылмайды: реакцияны қоярда еттен экстракт дайындайды. Ол үшін май және дәнекер ұлпаларынан тазартылған етті ұсақтайды, 10 гр етке 100г қайнаған немесе дисстилденген су құяды, бірнеше рет шайқайды, қағаз сүзгі арқылы сүзеді-реакцияны өткізу үшін 2 мл ет сығындысына 5 тамшы 0,2% бензиннің спирт ерітіндісің қосып шайқайды және жаңа дайындалған сутек асқынтотығы (Н2О2)-ның 2 тамшысын қосады. Егерде етте пероксидаза болса пробирка ішіндегі сұйықтық жасыл-көкке боялады, бірте-бірте күңгірт-қоңырға айналады.
Бактериологиялық зерттеу. Зерттеу үшін ет кесегінің әр жерінен, әр тереңдіктен стерильді жағынды дайындайды, кепкеннен кейін фиксаждайды, грам әдісімен бояйды, содан соң микроскоппен қарайды. Дені сау малдың балауса етіне микроб болмайды. 00С жоғары температурада етті сақтағанда микробтар алғашқыда бет жағында, кейіннен терең жерінде микробтар пайда болады. Еттің сақталу температурасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым микробтар тез өсіп еттің терең қабатына енеді.
Ауру, өлген, сондай ақ шартанған малдардың етінің терең қабатында микробтар сойған бойда табылады. Еті бұзылмаса рН 6,4 жоғары, пероксидазаға сол реакция, сондай ақ еттің терең қабатынан микробтар табылғаны, еттің ауру немесе өлген малдыкіме деген күмән туғызады, оны анықтау үшін бактериологиялық зерттеу жүргізіп, микробтың түрін анықтайды.
Ет сынамасынан союға рұқсат етпейтін топалаң, қарасан т.б. жұқпалы аурулардың қоздырғыштары табылса еті және органдары техникалық утильге жібереді.
Сыртқы көрінісі жақсы еттерден ішек таяқшасы, протей, кокк микрофлоралары табылса ондай еттерді пісіруге жібереді немесе пісірген шұжық дайындайды. Осы микробтардан еттің бұзылғаны байқалса, оларды да техникалық утильге жібереді.
Еттің шырыштануымен қатар, шіріген иіс болса, жағынды таңбадан көптеген микроб табылса, пісірген еттің сорпасы күңгірт және лас болып, оған 5 % тотяиын қосқанда үлпек пайда болады немесе сорпа ұйып қалады.
Несслер реактивімен реакция
Ұсақталған етке 1:10 қатынасындай су құйып, колбаны шайқап араластырады. 15 минөттен кейін үш рет шайқап араластырады да , езілген тартылған етті сүзгі қағаз арқылы сүземіз.
Алынған сүзіндіден 1мл сүзіндіні өлшеп пробиркаға құямыз да, оның үстіне 10 тамшыға дейін Несслер реактивін қосамыз. Пробирканы шайқап, 5 минуттан соң пробиркадағы сүзіндінің түсінің өзгеруіне назар аударамыз.
Балауса етінің сүзіндісі аздап жасыл-сары түске енеді, сұйық мөлдір кейде аздап бұлыңғырланады.
Балаусалығы күмәнді болса, сүзінді анық сарғайып, сары түсті, біршама бұлыңғырланады.
Тоңазытылған еттің сүзіндісінде тұнба пайда болады.
Бұзылған жарамсыз етінің сүзіндісі сары - қызғылт түске боялады. Үлкен-үлкен ұнтақ ұлпалар пайда болып, тез тұнбаға түседі.
Сырттай қарап еттің түрлерін анықтау. Ауыстырған, ұрлаған жағдайда, жабайы хайуандарды заңсыз атқанда ( браконьерлік ) ветеринариялық сарапшыға әр-түрлі малдардың етін анықтауға тура келеді.
Мемлекеттік және кооперативтің сауда орындарында малдың еттерін Алматыда сату (фальсификация) кездеспейді. Бірақта базарда малдың бір түрінің етін, екінші түрі мен алмастырып сату кездесіп қалады.
Ұрланған малды сойып сатқанда айыпкер малдың бір түрінің етін, басқа малдық деп сатады, бұл браконьерлікте де кездеседі (суыр, мейрбанды бұғы)т.б.)
Малдың тұтас ұшасы болмаса, еттің жеке кесектері бойынша оның түрін анықтау сарапшыға оңайға түспейді.
Еттің түрін сыртқы көріністері бойынша анықтағанда оның түсіне, иісіне және сүйектерінің анатомиялық ерекшеліктеріне көңіл аударады. Еттің талшықтары және түсі бойынша шамамен жылқы етін сиыр етінен ажыратуға болады, демек жылқы еті күңгірттеу, сиыр еті ашық қызыл. Бірақта еттің түсі малдың жасы және пайдалану жолдарына байланысты; мысалы, тірі кезінде жұмысқа көп пайдаланған малдың еттері, жұмысқа пайдаланбағандарымен салыстырғанда біркелкі күңгірттеу болады. Қарт малдыкімен салыстырғанда, жас малдың еті ақшылдау. Жаңа сойылған мал еті, бір тәулік сақталғанымен (дәмі кірген) салыстырғанда біркелкі күңгірттеу болады. Бір рет мұздалған еттің түсімен, мұздалған, жібітілген, екінші рет мұздалғандарының түсін салыстырғанда, соңғысының түсі өте қүңгірт болады. Еттің иісі ұшпалы май қышқылдырына байланысты әр малдыкінде ерекше, бірақта оны анықтау қиын, ол тек пісірген уақытта жақсы білінеді. Ол үшін еттің кішкене суға салып қайнатып, шыққан буының иісімен анықтайды. Еттің иісі көпшілік жағдайда малдың жынысына және сыртқы ортаның жағдайына байланысты өзгермелі болады. Демек жыныстық жағынан жетілген, бірақ пішілмеген малдың етінің иісі өте өткір, өзгеше, әсіресе текенің еті.
Қамба ішінде ет және жағымсыз иісті заттар сақталса, олардың иістері етке енеді. Мысалы: бұзылған етпен балауса етті бір бөлмеде сақтаса балауса еттен шіріген иіс шығады. Сояр алдында малды күшті иісті дәрі-дәрмекпен емдесе (фенол, камфора)-олардың иісі етке тарайды.
Бақылау сұрақтары:
1. Еттің ауру малдан алынғанын қалай анықтауға болады?
2. Ауру мал етін анықтаудың маңызы?
3. Несслер реакциясының мәні?
Ұсынылатын әдебиеттер:
С.Қырықбайұлы, Т.М.Телеуғали Ветсансараптау практикумы, Алматы 2007
Т.М.Телеуғали, С. Қырықбайұлы Мал дәрігерлік-санитарлық сараптау және мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері, Алматы 1998
Макаров В.А. Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе. Москва, 1987г.
Житенко П.В. Справочник по ветеринарно-санитарной оценке продуктов животноводства Москва, 1980г.
Сабақты қорытындылау. Мал сойғанда ветеринариялық санитариялық қадағалау ережесінің бұзылуын соттық ветеринариялық санитариялық сараптау тақырыбы бойынша жүргізген зертханалық талдау нәтижесі бойынша кесте тұрғызылды.
1-Кесте. Ауру және сау мал етін соттық ветеринариялық санитариялық сараптау.
Көрсеткіштері:
Сау мал еті
Ауру мал еті
І.Органолептикалық көрсеткіштері:
Түсі
Иісі
Дәмі
Қансыздану дәрежесі
Тығыздығы
Ылғалдығы
ІІ, Зертханалық зерттеу нәтижелері
рН көрсеткіші
Пероксидаза реакциясы
Гемоглобин санын анықтау
Каталаза санын анықтау
Несслер рекативі
Бағалау.
Әріптік бағалау
Сандық баламасы
Пәнді меңгерудің пайыздық мөлшері%
Дәстүрлі жүйедегі баға
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В-
2,67
75-79
С+
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
Үйге тапсырма. Келесі өтетін зертханалық сабақтың методикалық нұсқауын қысқаша дәптерге жазып, оқып келу.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген зертханалық сабағына
ПІКІР
Педагогикалық практика негізінде өткізілген Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері алғашқы зертханалық сабақтың жалпы жоспары, мақсаты, қойған міндеті жағынан оқу талаптарына сай, дәрежесі жоғары саналады. Зертханалық сабақ күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкес келеді. Сабақ өткізуге арналған барлық құрал- жабдықтар, өнім түрлері толығымен және студенттердің белсенділігін арттырып, сабаққа деген қызығушылығын оята білген. Ұйымдастыруы жағынан да мін жоқ. Бұл өз кезегінде студенттің жоғары білім алуына септігін тигізетіні сөзсіз.
Қорыта келгенде Маткеримова Көгаршынды Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен құрастырған зертханалық сабағын жоғары деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Қарабасова Айкеннің Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген зертханалық сабағына
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын ВМ 408- курс студенттеріне болған Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері тақырыбы бойынша зертханалық сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
1.Жалпы бақылау.
Сабақтың өтілу түрі: Зертханалық сабақ.
Сабақтың мақсаты: Соттық сараптауда ауру немесе өлген малдың еттерін анықтау.
Сабақтың міндеттері: сараптау барысында тексерілетін ауру түрлерінен хабардар болу және оларға ветсан баға беру, ауру және өлген мал етінің тұтынуға кетіп қалмауын қадағалау.
Жұмысқа қажетті құралдар мен реактивтер: ауру немесе өлген малдың еті, Грамм әдісімен бояғыштар, колба, пинцет, скальпель, фарфорлық ступка, сүзгіш қағаздар, микроскоп.
Зертханалақ сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Оқытушының сыртқы келбеті: оқытушыға тән киім үлгісінде .
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 12 студент, 2 студент қатыспады.
2.Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары мен реферат тақырыптары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
Сабақ жүргізудегі ескертулер: Сабақ жоғары дәрежеде өткізілді, сот төрағасы, адвокат, жәбірленуші және т.б. рөлдерде ойнап, қызық түрде өтті.
Оқытушыға мінездеме: оқытушы өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып тақырыпты жоғары дәрежеде түсіндірді.
Зертханалық сабаққа қатысушы
1 - курс PhD докторанты ________________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
№ 1-2 тәжірибелік сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ветеринария саласындағы қызметтi жүзеге асырудың құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негiздерiн айқындау.
Сабақтың мақсаты: Ветеринариялық-санитариялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуді игеру.
Сабақтың міндеттері: Ветеринария саласындағы қызметтi жүзеге асырудың құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негiздерiн айқындау.
Сабақ жоспары:
Ветеринария саласындағы негізгі міндеттер.
Ветеринария заңында қолданылатын негізгі ұғымдар.
Пәнаралық және пән ішіндегі байланыстар: ветеринариялық гигиена,ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, ет және сүт өнімдерін өндіру технологиясы, санитариясы және ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Тәжірибелік сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: ойын технологиясы, дискуссия, ситуациялық жағдай,топтық жұмыс, түсіндіру, сұрақ жауап.
Сабақтың мазмұны. Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттардың ережелерi қолданылады.
Ветеринария саласындағы негiзгi мiндеттер
Ветеринария саласындағы негiзгi мiндеттер мыналар:
1) жануарларды аурулардан қорғау және емдеу;
2) халықтың денсаулығын жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғау;
3) ветеринариялық-санитариялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
4) Қазақстан Республикасының аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы және экзотикалық ауруларының әкелiнуi мен таралуынан қорғау.
5) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ВЕТЕРИНАРИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Кәсіптік оқыту кафедрасы
PhD ДОКТОРАНТТЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Орындаған: 6D120100- Ветеринариялық медицина мамандығының 1-курс PhD докторанты Маткеримова К.Ғ.
Алматы, 2019 жыл
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
PhD ДОКТОРАНТУРА
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕ ЖҰМЫСЫ БОЙЫНША
ЕСЕБІ
14 қаңтар 2019 ж. - 02 ақпан 2019 ж. аралығында
ғылыми - педагогикалық бағыттағы 6D120100-Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы орындады (күндізгі оқыту бөлімі)
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші :
__________________
Омарбекова У.Ж.
Қорғау күні
___ __________ 20___ ж.
Баға ______________
Кәсіптік оқыту кафедрасындағы педагогикалық жетекші:
__________________
Абуова Н.
Қорғау күні
___ __________ 20___ ж.
Баға ______________
Алматы, 2019 жыл
№
ҚҰЖАТТАР ТІЗІМІ
1
Кафедра туралы мағлұмат
2
Педагогикалық тәжірибе туралы пікір
3
Педагогикалық тәжірибенің жеке жоспары
4
Педагогикалық тәжірибенің күнделігі
5
Күнтізбелік- тақырыптық жоспары
6
Дәрістерді өткізу әдістемесі
7
Дәрістерді өткізу әдістемесіне пікір
8
Дәріске талдау
9
Зертханалық сабақты өткізу әдістемесі
10
Зертханалық сабақты өткізу әдістемесіне пікір
11
Зертханалық сабаққа талдау
12
Тәжірибелік сабақты өткізу әдістемесі
13
Тәжірибелік сабақты өткізу әдістемесіне пікір
14
Тәжірибелік сабаққа талдау
15
Дәріс пен зертханалық, тәжірибелік ашық сабақтардың талқылау хаттамалары
16
Тәрбиелік іс-шараны өткізу әдістемесі
17
Тәрбиелік іс- шараны өткізу әдістемесіне пікір
18
Тәрбиелік іс- шараларға талдау
19
Ашық тәрбиелік іс- шараларын талқылау хаттамасы
20
Екі студенттің мінездемесі
21
Топтың психологиялық- педагогикалық мінездемесі
22
Педагогикалық қатынасты диагностикалау бағдарламасы (тест құрастыру, сауалнама құрастыру және нәтижелерін талдау)
23
Педагогикалық қарым - қатынас мәдениетін, тұлғалық-кәсіптік өсудің, сондай-ақ тұлғаның маңызды сапаларын қалыптастыру үшін тренингтер, жаттығулар, сұхбаттар, ойындар құрастыру
БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК
КАФЕДРАСЫНА ҚЫСҚАША СИПАТТАМА
Алматы қаласында зоотехникалық малдәрігерлік институттың 1929 жылы бірінші қазанда ресми ашылуымен микробиология кафедрасы да өзінің қызметін бастаған.
Алғашқы кафедра меңгерушісі Алматы зоотехникалық малдәрігерлік институтының ректоры және белгілі ғалым-микробиолог Иероним Васильевич Сайкович болған. И.В.Сайкович тыныс жолы ағзаларының инфекциялық ауруларымен айналысқан.
1934 жылдан 1961 жылға дейін кафедраны ҚазКСР ҒА корреспондент-мүшесі, профессор П.А. Буланов басқарды. Ол жыландардың уының физиологиялық қасиеттерін зерттеген және осының негізінде жылан уына қарсы сарысу және вакцина алу әдісі жасалынды. Жылан уына қарсы сарысу алу әдістемесі биопрепараттарды мемлекеттік бақылау институтының (Мәскеу қ.) мақұлданған. Осыдан кейін бұл жұмыс жалғасын тапты, ал препараттар оның аспиранты, кейіннен кафедра доценті болған Е.Н. Наурызбаевпен жетілдендірілді.
Сонымен қатар, профессор П.А. Булановпен ірі қараның бруцеллезіне қарсы вакцина жасалынған. Бруцеллез профилактикасына арналып алынған аттенуирленген штамм (А6 - 1) тәжірибелік жағдайда оң нәтижесімен апробациядан өтті (П.А. Буланов, Б.А. Матвиенко, Е. Наурызбаев және А.А. Мякушен).
1961 жылдан 1988 жылға дейін кафедрада биология ғылымдарының докторы, профессор Б.А. Матвиенко жетекшілік етті. Ол малдардың сальмонеллезіне қарсы тірі вакцинаны қолдану саласының пионері болды. Бірнеше жылдар бойы вакциналар Қазақстанның шаруашылықтарында малдардың көптеген басына апробиробация жасаланды. Тәжірибе жүзінде шошқа сальмонеллезіне қарсы тірі вакцина енгізілді. Профессор Б.А. Матвиенконың жетекшілігімен Ф. Валиеваның, К. Кенжебаеваның, А. Ақтаевтың, А. Орешкиннің, Э. Хазиевтің, М. Ярцевтің, Қ. Б. Бияшевтің және Р. Куляшбекованың кандидаттық диссертациялары қорғалды (суреттер 1, 2, 4).
Сайкович И.В.
Буланов П.А.
Матвиенко Б.А.
1997-2001 жылдар аралығында кафедраны паразитология саласындағы үлкен ғалым, профессор М.С.Сабаншиев басқарды. Трипаносомоз ауруын балауда және осы аурудың қоздырғышын жете зерттеуде үлкен үлес қосқан ғалым.
2001-2002 жылдар аралығында ҚР ҰҒА-ның корреспондент мүшесі, профессор Т.С.Сайдулдин кафедра меңгерушісі болды. Ол ауыл шаруашылық малдарының бруцеллез ауруын балауда және алдын алуда үлкен үлес қосты.
Толысбаев Б.Т.
Бияшев К.Б.
Тулемисова Ж.К.
2002 жылдан 2009 жылдың қыркүйегіне дейін микробиология, вирусология және иммунология кафедрасын ветеринария ғылымдарының докторы, профессор Қ.Б. Бияшев басқарды.
Бияшев Қ.Б. мал шаруашылығы үшін экономикалық зиян шектіруімен қоймай адамдар арасында да таралу қауіпі бар болғандықтан әлеуметтік маңызға да ие аса қауіпті инфекциялардан (лептоспироз, пастереллез, сальмонеллез, колибактериоз, қарасан, шошқа тілмесі, төлдердің стрептококкозы және т.б.) жануарларды қорғауға мүмкіндік беретін 20 дан астам биопрепаратты дайындау технологиясын, бақылау әдістерін және нормативтік-техникалық құжаттарды жасады және өндіріске енгізді.
Бірқатар препараттары ССРО ның ХШЖК-де қойылған және Құрмет грамоталарымен марапатталған, сондай-ақ Сан-Диегода өткен Казахстан-95 көрме-конференциясында көрсетілген.
Қазіргі кезде кафедраны биология ғылымының докторы, профессор Төлемісова Жанара Кеңесқызы басқарады. Оның аты Алматының ең озық 100 әйелдері каталогына енген.
Кафедра қызметкерлерінің көбі ғылыми біліктілігін жоғарылатқан және алыс және жақын шет елдерде халықаралық конференцияларға қатысқан.
Кафедра қызметкерлері Төлемісова Ж.К. және Мырзабекова Ш.Б. 2006 ж., Толысбаев Б.Т. 2007 ж., Бияшев Қ.Б. 2008 ж., Кіркімбаева Ж.С. және Мықтыбаева Р.Ж. 2009 ж. ЖОО үздік оқытушысы Мемлекеттік грантының иегерлері болды.
Кафедра 16.00.03 - ветеринариялық микробиология, вирусология, эпизоотология, микология микотоксикологиямен бірге және иммунология мамандығы бойынша ғылыми кадрлар дайындау орталықтарының негізгілерінің бірі болып табылады.
АЗМИ-ҚазҰАУ-нің көне кафедраларының бірі республикамыздың мақтанышы және оның ауыл шаруашылығы және ғылым саласына біліктілігі жоғары мамандар тәрбиелеп дайындауда маңызы және еңбегі зор. Кафедрада көп еңбек жасалынды, ал болашақта береріміз көп екенін кафедра ұжымы жақсы біледі және оған үлкен жауапкершілікпен қарайды.
Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Кәсіптік оқыту кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының педагогикалық практика туралы
ПІКІР
Жақсы мұғалім -- бұл қай кезде де ең алдымен кәсіби деңгейі жоғары, интеллектуалдық, шығармашылық әлеуеті мол тұлға. Ол оқытудың жаңа технологияларын өмірге ендіруге дайын, оқу-тәрбие ісіне шынайы жанашырлық танытатын қоғамнын ең озық бөлігінің бірі деп есептеледі және солай болуға тиіс. Жоғары оқу орнында білікті мұғалімді даярлау үшін оқытушының да, студенттің де қажымас еңбегі қажет. Педагогикалык практика мұғалімді кәсіби даярлау жүйесінде басты элемент болып табылады. .
Көптеген студенттер практика кезінде өздерін мұғалім ретінде сезінуге мүмкіндік алады, өз таңдауларының дұрыстығына көздері жетеді, сабақ құрылымы туралы алғашқы түсініктері қалыптасады. Студенттермен қарым-қатынас жасау ерекшеліктеріне үйренеді. Осы қарым-қатынастар студенттердің көңіл-күйіне қалай әсер ететінін, өз еңбектерінің нәтижелігін зерделеуге талпындырды. Бұл айтылғандардың барлығын аудиторияда сезіну мүмкін емес екені айтпаса да белгілі.
Бұл практиканың мақсаты -- болашақ мұғалімдерді кәсіби-педагогикалық бағыттауды одан әрі жетілдіру, сонымен қатар оқу-тәрбие міндеттерін шешуді талдау ыңғай тұрғысынан дамыту, ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру және әдістерімен таныстыру деп білемін.
Пікір білдіруші
_________________
Маткеримова К.Ғ. 1- курс PhD докторанты
№ 1 қосымша
Ветеринария факультетінің
Ветеринариялық медицина мамандығы бойынша 1-ші курста оқитын PhD доктарантының ЖОО-ндағы педогогикалық практикасының
ЖЕКЕ ЖОСПАРЫ
PhD доктарант: Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы
Кафедра: Биологиялық қауіпсіздік
Кафедра меңгерушісі: б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Бекітілген курс: 4, 408
Тәжірибе мерзімі : басталуы: 14 қаңтар 2019 жыл.
аяқталуы: 02 ақпан 2019 жыл.
№
Орындау мерзімі
(күні)
Пән аты
Сабақ түрі
Сабақ тақырыбы
Ескертулер
1
14.01.2019 ж.
Педагогикалық тәжірибе туралы қысқаша мағлұмат
қатысамын
2
15.01.2019 ж.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы туралы қысқаша мағлұмат
танысамын
3
16.01.2019 ж.
Жеке жоспар құру
кесте құрастырамын
4
17.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәні бойынша ақпарат
танысамын
5
18.01.2019 ж.
Күнделікті өтетін сабақтарға кесте құру
кесте құрастырамын
6
21.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Індеттану пәні мен міндеттері
қатысамын
7
22.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
қатысамын
8
23.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
қатысамын
9
24.01.2019 ж
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
жүргіземін
10
25.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
жүргіземін
11
28.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Инфекция және инфекциялық ауру
қатысамын
12
29.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
қатысамын
13
30.01.2019 ж.
тәрбие сағаты
Жастар наркоманияға қарсы
жүргіземін
14
31.01.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды серологиялық балау әдістері (РБС, ДПК, АР және оның модификациялары)
жүргіземін
15
01.02.2019 ж.
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
жүргіземін
16
01.02.2019 ж.
ашық тәрбие сағаты
Ұлы отан соғысы тарихы
жүргіземін
17
02.02.2019 ж.
Педагогикалық тәжірибе бойынша есеп
қорғаймын
Кафедра меңгерушісі _______________________ б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Ветеринария факультетінің
Ветеринариялық медицина мамандығы бойынша 1-ші курста оқитын PhD доктарантының ЖОО-ндағы педогогикалық практикасының
КҮНДЕЛІГІ
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
Тәжірибе мерзімі: басталуы: 14 қаңтар 2019 жыл.
аяқталуы: 02 ақпан 2019 жыл.
Кафедра меңгерушісі: б.ғ.д., профессор Тулемисова Ж.К.
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасында жауапты жетекші: в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
Кәсіптік оқыту кафедрасында жауапты жетекші: Абуова Н.
Күні
Аудитория
№
Уақыты
Сағат саны
Пән аты
Сабақ түрі
Тақырыбы
Оқытушының аты- жөні
Ескертулері мен қолы
21.01.2019 ж.
11 к. 242 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Індеттану пәні мен міндеттері
Омарбекова У.Ж.
24.01.2019 ж.
11 к., 248 ауд.
1620 -1810
2
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері
Омарбекова У.Ж.
25.01.2019 ж.
11 к., 137 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Індеттанулық шаралар жүргізгенде жеке бастың қауіпсіздігін сақтау ережелері
Омарбекова У.Ж.
28.01.2019 ж.
11 к. 242 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
дәріс
Инфекция және инфекциялық ауру
Омарбекова У.Ж.
31.01.2019 ж.
11 к. 248 ауд.
1620 -1810
2
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
зертханалық сабақ
Жұқпалы ауруларды серологиялық балау әдістері (РБС, ДПК, АР және оның модификациялары)
Омарбекова У.Ж.
01.02.2019 ж.
11 к., 137 ауд.
1520-1610
1
Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары
тәжірибелік сабақ
Серологиялық зерттеуге жануарлардан жаппай қан алу, сарысуын блу, консервілеу. Жіберілген сынамаларға, алынған нәтижелерге құжаттар толтыру
Омарбекова У.Ж.
30.01.2019 ж.
11 к. 303 ауд.
1400-1450
1
тәрбие сағаты
Жастар наркоманияа қарсы
Омарбекова У.Ж.
31.01.2019 ж.
11 к. 303 ауд.
1400-1450
1
ашық тәрбие сағаты
Ұлы отан соғысы тарихы
Омарбекова У.Ж.
Барлығы: 8 сағат
1-2 Дәріс
Тақырыбы: Індеттану пәні мен міндеттері
Дәрістің мақсаты: студенттерді әр түрлі шұжық өнімдерін дайындау технологиясымен таныстыру.
Дәрістің міндеттері: студенттердің шұжық өнімдерін өндіру технологиясын толықтай меңгергендіктерін тексеру.
Дәрістің жоспары:
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Зельцтерді өңдеу технологиясы.
Ет паштеттерін өңдеу технологиясы.
Негізгі ұғымдар: шұжық, технология, классификация, зельц, ливерлі шұжық, паштет.
Пәнаралық және пәнішіндегі байланыстар: ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, жануарлар өнімдерін соттық ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Дәріске қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: түсіндіру, әңгімелесу,баяндау, конспектілеу, тезистеу.
Дәрістің мәтіні:
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Жартылай ысталған шұжықтардың негізгі топтамасы және атаулары:
Жоғары сұрып - Армавирская, Краковская, Охотничьи колбаски, Полтавская, Украинская, Таллинская, Прима.
Бірінші сұрып - Одесская, Свинная, Украинская, Городская, Московская, Московрецкая, Горская, Славянская, Казачья, Кубанская, Загорская.
Екінші сұрып - Баранья, Польская, Волжская, Закусочная және т.б.
Кесте. Жартылай ысталған шұжық өнімдерінің өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Шикілей ысталған шұжықтардың негізгі топтамасы және атаулары:
Бірінші сұрып - Свинная, Советская, Особенная, Брауншветская, Майкопские, Сервелат, туристские колбаски, Суджук, Невская, Зернистая, Столичная.
Екінші сұрып - Любительская және т.б.
Кесте. Шикілей ысталған шұжық өнімдерінің жасалу технологиясы.
Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Фаршталған шұжықтар - шұжық өнімдерінің ішінде ерекше орын алатын өнімдердің бірі. Фаршталған шұжықтардың рецептуралары мен технологиялары көп компонентті, аралас және емдік-профилактикалық мақсатта өнімдердің көптеген түрлерін дайындауға, сонымен қатар шикізатты басқа компоненттерге ауыстыруға мүмкіндік береді. Мысал ретінде мынаны айтуға болады: ет шикізатын концентраттарға және соя ақуызының изолятына, шпикті ірімшікке, көкөніс компоненттеріне ауыстыру.
Кесте. Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы
Ливерлі шұжықтар - бұл өнімдердің ерекшелігі піскен субөнімдерді, майды, құрамында коллаген бар шикізатты қолдану болып табылады, сонымен қатар ливерлі шұжықтарды дайындау барысында байланыстырушы қасиетін арттыратын қосымша заттар қосылады.
кесте. Ливерлі шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжықтарды өңдеу технологиясы.
Қаннан жасалған шұжық өнімдері. Келесі түрдегі өнімдердің рецептуралары кең тараған:
Пісірілген қанды шұжықтар - Вареная, Закусочная, Питательная, Калорийная, Крестьянская, Столовая, Кровяная.
Шикілей қанды шұжықтар - Субай, Хаан, шухан, Шухан диеталық.
Зельцтерді өңдеу технологиясы.
Зельцтер - фарштың қатты бөлігінің сорпамен бірге монолитті бөлікке байланысқан шұжық өнімі. Сорпа дайындау үшін жабыстыру қасиеті жоғары субөнімдерді қолданады.
Зельцтердің келесі түрлері болады: Красный (І сұрып), Русский, Белый, Днепропетровский, растительный, Столовый, Ассорти, Из рубца, Новый, Серый, Рулет из рубца.
5-кесте. Зельцтерді өңдеу технологиясы.
кесте. І және ІІ сұрыпты ет суытпаларын өңдеу технологиясы.
Ет паштеттерін өңдеу технологиясы
Паштет - ет шикізатын өте ұсақ етіп майдалағанда алынатын ет өнімі. Кең тараған түрлері: Ветчинный, Столичный, Для завтрака, Ливерный, Украинский, Детский, Беловежский, Пикантный, Студентческий.
кесте. Ет паштеттерін өңдеу технологиясы.
Бақылау сұрақтары:
Шикілей ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясы
Жартылай ысталған шұжықтарды өңдеу технологиясын атаңыз?
3. Фаршталған шұжықтарды өңдеу технологиясының ерекшелігі қандай?
4. Қаннан жасалған шұжық түрлерін атаңыз?
5. Ет паштеттерін өңдеу қандай технологиялық операциялардан тұрады?
Негізгі және қосымша әдебиетттер:
1. А.Қ.Смағұлов, Қ.А.Сағындыков және т.б. Ауыл шаруашылық өнімдерінің сапасын сараптау және бақылау. Алматы, 2005
2. В.М. Позняковский Экспертиза мяса и мясопродуктов качество и безопасность, Новосибирск 2005.
3. П.В. Житенко., М.Ф. Боровков. Справочник ветеринарно-санитарная экспертиза продуктов животноводства. - Москва. - Колос2000 г.
4. Дәріс конспектілері. М.О.Тоқаева, Алматы, 2009
5. Ет өнімдерінің МемСТ.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ПІКІР
Болашақ маманның кәсіби қасиетін жетілдіру, теориялық білімдерін бекітетін, әр түрлі әрекеттер атқару іскерліктері мен дағдылары, құзіреттілігін қалыптастыратын, яғни теория мен практиканы бірлікте жүзеге асырудың формасы - педагогикалық практика. Ендеше педагогикалық практикадан өтіп жүрген PhD докторантымыздың дәріс өткізу үлгісіне тоқталсам деймін.
Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызы- Індеттану пәні және оның міндеттері тақырыбында жүргізген 1 сағаттық № 1 дәрісін ұстаз ретінде жақсы алып шықты.
Бүгінгі күннің PhD докторанты қазіргі жағдайға бейімделіп, шығармашылықпен ойлап, білім берудің жаңа технологияларын жете меңгерген. Ол үшін Көгаршын өзінің, біріншіден, ғылыми-теориялық дайындығына, екіншіден, педагогикалық деңгейіне, үшіншіден, әдістемелік дайындығына көңіл бөлген. Ол өзінің теориялық дайындығын іс-жүзінде пайдалануды, өз мамандығының қыры мен сырын жан-жақты түсінгендігін көрсете білді. Бойына мұғалімге тән ізгі қасиеттерді жинақтаған.
Өткізген дәрісін өте жақсы деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ПІКІР
Педагогикалық тәжірибе негізінде өткізілген, 1 сағатты қамтитын № 2 дәрістің жалпы жоспары, мақсаты, қойған міндеті жағынан оқу талаптарына сай, дәрежесі жоғары саналады. Дәрістің алғашқы сағатында жоспар бойынша 4 сұрақ қарастырды, сұрақ толығымен ашылды. Ұйымдастыруы жағынан да мін жоқ. Дәрісте індеттану пәнінің маңыздылығы және оның қазіргі таңда алатын орны кең көлемде талқыланды. Студенттер арасында пікірталас туып, студенттердің сабаққа деген қызығушылығын оятып, жоғары білім алуына септігін тигізді.
Қорытындылай келе Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының өткізген дәрісін жоғары дәрежеде өтті деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Абишева Айгерім Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын 21.01.2019 ж ВС 4- курс студенттеріне болған Індеттану пәні және міндеттері тақырыбы бойынша дәріс сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
1.Жалпы бақылау.
Сабақтың өтілу түрі: дәріс
Дәрістің мақсаты: індеттану ұғымына анықтама және оның міндеттерін ашып айту
Дәрістің міндеттері: індеттану пәнінің қазіргі таңдағы қажеттілігін студенттерге жеткізу
Материалдық түсіндірме сапасы: өте жақсы
Оқытушының сыртқы келбеті: оқытушыға сай стильдік киімде
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 25 студент, 2 студент себепті түрде қатыспады.
2. Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша ескертулер. Дәріс күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
3. Сабақ жүргізудегі ескертулер. Сабақ өз уақытында басталып, мұғалім студенттермен амандасып, оларды түгендегеннен кейін дәрісті еш кедергісіз бастап кетті.
4. Оқытушыға мінездеме: Абишева Айгерім өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып дәрісті жоғары дәрежеде өткізді.
5. Жалпы сипаттама. Дәрісті өте жоғары дәрежеде өтті. Дәріс соңында PhD докторант үй тапсырмаларын орындап келулерін қадағалап айтты. Абишева Айгерім дәріс уақытын аса шеберлікпен пайдалана білді.
Дәріске қатысушы 1 - курс PhD докторанты ____________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Башенова Эльвираның Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген дәрісіне
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын 28.01.2019 ж. ВМ 4- курс студенттеріне болған Дезинсекция, дезинвазия, дезодарация және деротизация тақырыбы бойынша дәріс сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
Жалпы бақылау
Сабақтың өтілу түрі: дәріс
Сабақтың мақсаты: Кемірушілерге қарсы жою шараларын ұйымдастыру және жетілдіру.
Сабақтың міндеті: Кемірушілерге қарсы қолданылатын шараларды игеру.
Материалдық түсіндірме сапасы: өте жақсы
Оқытушының сыртқы келбеті: ақ халат, қалпақ
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 22 студент, 1 студент себепті түрде қатыспады.
Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша ескерту: дәріс күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары мен реферат тақырыптары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
Сабақ жүргізудегі ескертулер: Сабақ өз уақытында басталып, мұғалім студенттермен амандасып, оларды түгендегеннен кейін дәрісті еш кедергісіз бастап кетті.
Оқытушыға мінездеме: оқытушы өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып дәрісті жоғары дәрежеде өткізді.
Жалпы сипаттама: Дәрістің ғылымилығы өте жоғары дәрежеде өтті. Дәріс соңында оқытушы үй тапсырмаларын орындап келулерін қадағалап айтты.
Дәріске қатысушы 1 - курс PhD докторанты ____________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
№ 2-3- Зертханалық сабақ.
Тақырыбы: Мал сойғанда ветеринариялық санитариялық қадағалау ережесінің бұзылуын соттық ветеринариялық санитариялық сараптау.
Сабақтың мақсаты: Соттық сараптауда ауру немесе өлген малдың еттерін анықтау.
Сабақтың міндеттері: сараптау барысында тексерілетін ауру түрлерінен хабардар болу және оларға ветсан баға беру, ауру және өлген мал етінің тұтынуға кетіп қалмауын қадағалау.
Сабақ жоспары:
Сойылған малды тексеру.
Ұшасы мен органдарын тексеру.
Еттен жұғынды дайындау және оны микроскоптау.
Еттегі пероксидаза ферментінің белсенділігін анықтау.
Несслер реакциясын жүргізу.
Пәнаралық және пән ішіндегі байланыстар: ветеринариялық гигиена,ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, ет және сүт өнімдерін өндіру технологиясы, санитариясы және ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Жұмысқа қажетті құралдар мен реактивтер: ауру немесе өлген малдың еті, Грамм әдісімен бояғыштар, колба, пинцет, скальпель, фарфорлық ступка, сүзгіш қағаздар, микроскоп.
Зертханалақ сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: ситуациялық жағдай,топтық жұмыс, түсіндіру, сұрақ жауап.
Жұмыс жүргізу методикасы:
Сойылған малдың ағзаларын тексергенде, мал дәрігері топалаңба деп күмәнданып, бактериологиялық зерттеуге жібереді, сүйтіп оны дәлелдейді. Осыған орай ұшасы және басқа сойыс өнімдерімен қоса өртелді. Қора-жай, құрал-сайман жақсылап дезинфекцияланды. Ауру малмен жанасқан адамдарға профилактикалық мақсатта топалаңға қарсы қолданылатын сары су егілді. Осындай жылдам жүргізілген шаралардың арқасында ауру таралған жоқ, адамдар ауырмады. Басқа бір жағдайда топалаңға балау уақытымен қойылмаған. Сойылған сиыр ұшасын ветфельдшердің рұқсатымен асханаға өткізген, онда бір адам түйнемемен ауырған, демек ветфельдшер осы себепті жауапқа тартылған.
Малдың көпшілік ауруларында, мал жанталас кезінде бауыздалмаса, тек зақымданған жерлерің және органдарын жояды. Патологиялық өзгерістері жоқ, ет шартты жарамды деп шығарылады (аурудың сипатына қарай). Мысалы финнозбен зақымданған етті салмағы 2-2,5 кг етіп бөлшектеп, салмағына 10% есебімен тұз қосып, 20 күн залалсыздандырады, содан кейін пайдаланады. Аусылда ұша және супродуктілер пісірілгеннең кейін шығарылады немесе пісірген және пісіріп-ысталған шұжық дайындауға жібереді. Ал өлі еттенсе немесе іріңдесе жояды. Жұғымтал емес ауруларда (актиномикоз, эхинококкоз ж.б.).
Уланған малдың ішкі ағзаларын утильге жібереді. Еттің улы заттың қалдығы денсаулық сақтау министрлігінің бекіткен ережесі бойынша тиісті мөлшерден артпаса тағамдыққа пайдалануға рұқсат етеді, мысалы қорғаныс-1мгкило, барлық лимфа түйіндерің алып тастағанда: аммиак селитрасы-100мгкило аз, барий-300 мгкило, сурьма-40 мгкило; фосфор органикалық қосындылар-0,01 мгкило болғанда етте 120°С бір сағат пісірген соң шығарады. Фтор, мырыш тұзы, жез, ас тұзы, калий, қышқыл, сілті, аммиак, иісті газ, хлор, карбид, сондай құрамында эфир майлары және шайыры бар сасыққурай, қарамықша, түйе-сүттіген, сондай саңырау құлақтармен зақымданған мал азықтарымен уланған мал етін шектеусіз шығарады. Цианид, сары фосфор, мышьякпен уланған малдардың етің, олардың қалдықтары етте қандай мөлшерде болмасың пайдалануға рұқсат етпейді. Жанталас кезінде бауыздалған ұланған малдың еті адамға тағамдыққа пайдалануға рұқсат етілмейі. Ветеринариялық-санитариялық сараптау ережесіне сай өлген немесе жанталас кезінде бауыздалған малдың етің пайдалануға болмайтындығына қарамастан, кейде бұл талаптың бұзылуы орын алуда, сондықтан да еттің қандай малдан, және қандай жағдайда алынғанын анықтау ветеринариялық-санитариялық сарапшының міндеті.
1 Ұшасы мен органдарын тексеру.
Ауру немесе өлген малдың еттерін анықтауда ұшаның және органдарының жағдайына көңіл аударады, керек болса зертханалық зерттеулер жүргізеді.
Ұшасы мен органдарын тексергенде бауздыққа, ұшаның қансыздануына және еттің түсіне көңіл аударады.
Тірідей бауыздалған және өлгеннен соң басын кескен жердің мынадай айырмашылықтары болады: тірілей кесілген жер бұлшық еттердің жеке топтарының біркелкі жиырылмауына байланысты тегіс болмайды, кесілген еттер қанды жақсы сіңіреді, тіпті жақын орналасқан лимфа түйіндерінде қаңға боялады. Өлгеннен кейін кесілген жер тегіс, қан етке сіңбеген, демек қансызданған еттегі қан сумен оңай жуылады, аймақтың лимфа түйіндеріне қан сіңбеген. Қан тамырларының тіпті кесілген жерге жақын орналасқандарының ішінде қан бар.
Өлген малдың еті, дұрыс бауыздалған малдың етінен нашар қансыздануымен өзгешеленеді. Қансыздану дәрежесі, ұшаны мүшелеу уақытына байланысты әр-түрлі болуы мүмкін. Мал өлгеннен кейін ұшасын бірнеше сағаттан кейін мүшелесе (қан ұйып қалғаннан соң) ет ешқандай қансызданбайды, қан ұсақ және ірі қан тамырларында болады. Бұндай ұшада ірі өлімтік дақтары (гипотаз). Нашар қансызданған ұша еті қолды қанмен былғайды өлген мал тез мүшеленсе, оның еті біркелкі қансызданған: үлкен көк тамырларында қан болмауы мүмкін және өлімтік тағыда болмағандай. Бірақта бұндай еттің ұсақ қан тамырларында қан болады, сондықтан да оның қызыл түсі, сойылған сау малдыкінен басым.
Жанталас кезінде сойылған малдың етінің қансыздану дәрежесін осы айтқан әдістермен анықтауға болады. Жанталас кезінде сойылған мал ұшасының ұсақ қан тамырларында қан болады, ірілерінде болмайды. Бұндай малдың мойынындағы ірі қан тамырларын пышақпен орып жібергенде өкпеге, бронхтарға қан жиналады, өкпе шұбарланады, кейбір жері қызығылт болса, кей жері күңгірт-қызыл, бұл жердің кесіндісі суға батпайды, ал пневмониялық кесінді - батады.
Миын зақымдап қансыздандырған құс ұшасы, мойның кескеннен сапасыздау, сондықтанда қансыздандыру әдісін сопақ миға қан сіңуімен жорамалдайды.
Балауса еттің қансыздануын мынадай әдіспен анықтайды. Еттің кесілген жерінің 5-6 см тереңіне бір тілім сүзгіш қағазды салады, оның ұшы кескен жердің бетіне шығып тұрады. Жақсы қансызданғанда, қағаздың етке тиген жері ғана суланады: жаман қансызданса, кесінді үстіндегісі суланады.
Еттің реакциясын анықтау. рН мөлшерін электрометрлік және колориметрлік әдістермен анықтайды. Дені сау малдың балауса етінің рН -- 5,7-6,2. Ауру немесе жанталас кезінде сойылған мал етінің рН 6,3 және одан жоғары.
Каталаза санын анықтау. Каталаза - тотықтыратын фермент, ол ұлпада және қанда болады. Ауру және сау малдың каталазаның саны және активтігі бірдей, сондықтан да олардың саны мен активтігін анықтығын диагностикалық мақсатта анықтайды. Реакция қою үшін етті ұсақтайды, үстінен ара қатынасы 1:4 есебінде су құяды, 17-180С 15 мин иілдейді, сүзеді, соан кейін 15 мл сүзіндіні сиымдылығы 100 мл Агали шүмекті колбаға құяды. Колба ішіне 1% сутек асқын тотығының 10 мл бар бюксті орналастырады. Экстракты мен сутек қос тотығын шайқап араластырады, содан кейін колбаны Агали шүмегінің көмегімен минометрге қосады. Реакция қортындысын араластырғанда пайда болған газдың көлемі бойынша 5 мин-тан кейін бөліктенген шкала бойынша анықтайды. Сау малда каталаза саны 0,5-3, лажсыз сойылған малдыкі 3,5-12 аралығында.
Гемоглобин санын анықтау. Ет ұшасының қансыздану дәрежесін гемометр Салиді пайдаланып ет сығындысындағы гемоглобиннің мөлшері бойынша анықтауға болады (Загаевский әдісі), дұрыс бауыздалған мал етінде гемоглобин 30-40 бірлік, лажсыздан сойылған малдыкінде-60-80, ал өлген малдың етінде -100 бірлікке дейін.
Пероксидаза реакция. Дені сау мал етінде пероксидаза болады. Зат алмасу процесінің бұзылуына байланысты лажсыздан.
Сойылған немесе өлген малдың етінен периксидаза табылмайды: реакцияны қоярда еттен экстракт дайындайды. Ол үшін май және дәнекер ұлпаларынан тазартылған етті ұсақтайды, 10 гр етке 100г қайнаған немесе дисстилденген су құяды, бірнеше рет шайқайды, қағаз сүзгі арқылы сүзеді-реакцияны өткізу үшін 2 мл ет сығындысына 5 тамшы 0,2% бензиннің спирт ерітіндісің қосып шайқайды және жаңа дайындалған сутек асқынтотығы (Н2О2)-ның 2 тамшысын қосады. Егерде етте пероксидаза болса пробирка ішіндегі сұйықтық жасыл-көкке боялады, бірте-бірте күңгірт-қоңырға айналады.
Бактериологиялық зерттеу. Зерттеу үшін ет кесегінің әр жерінен, әр тереңдіктен стерильді жағынды дайындайды, кепкеннен кейін фиксаждайды, грам әдісімен бояйды, содан соң микроскоппен қарайды. Дені сау малдың балауса етіне микроб болмайды. 00С жоғары температурада етті сақтағанда микробтар алғашқыда бет жағында, кейіннен терең жерінде микробтар пайда болады. Еттің сақталу температурасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым микробтар тез өсіп еттің терең қабатына енеді.
Ауру, өлген, сондай ақ шартанған малдардың етінің терең қабатында микробтар сойған бойда табылады. Еті бұзылмаса рН 6,4 жоғары, пероксидазаға сол реакция, сондай ақ еттің терең қабатынан микробтар табылғаны, еттің ауру немесе өлген малдыкіме деген күмән туғызады, оны анықтау үшін бактериологиялық зерттеу жүргізіп, микробтың түрін анықтайды.
Ет сынамасынан союға рұқсат етпейтін топалаң, қарасан т.б. жұқпалы аурулардың қоздырғыштары табылса еті және органдары техникалық утильге жібереді.
Сыртқы көрінісі жақсы еттерден ішек таяқшасы, протей, кокк микрофлоралары табылса ондай еттерді пісіруге жібереді немесе пісірген шұжық дайындайды. Осы микробтардан еттің бұзылғаны байқалса, оларды да техникалық утильге жібереді.
Еттің шырыштануымен қатар, шіріген иіс болса, жағынды таңбадан көптеген микроб табылса, пісірген еттің сорпасы күңгірт және лас болып, оған 5 % тотяиын қосқанда үлпек пайда болады немесе сорпа ұйып қалады.
Несслер реактивімен реакция
Ұсақталған етке 1:10 қатынасындай су құйып, колбаны шайқап араластырады. 15 минөттен кейін үш рет шайқап араластырады да , езілген тартылған етті сүзгі қағаз арқылы сүземіз.
Алынған сүзіндіден 1мл сүзіндіні өлшеп пробиркаға құямыз да, оның үстіне 10 тамшыға дейін Несслер реактивін қосамыз. Пробирканы шайқап, 5 минуттан соң пробиркадағы сүзіндінің түсінің өзгеруіне назар аударамыз.
Балауса етінің сүзіндісі аздап жасыл-сары түске енеді, сұйық мөлдір кейде аздап бұлыңғырланады.
Балаусалығы күмәнді болса, сүзінді анық сарғайып, сары түсті, біршама бұлыңғырланады.
Тоңазытылған еттің сүзіндісінде тұнба пайда болады.
Бұзылған жарамсыз етінің сүзіндісі сары - қызғылт түске боялады. Үлкен-үлкен ұнтақ ұлпалар пайда болып, тез тұнбаға түседі.
Сырттай қарап еттің түрлерін анықтау. Ауыстырған, ұрлаған жағдайда, жабайы хайуандарды заңсыз атқанда ( браконьерлік ) ветеринариялық сарапшыға әр-түрлі малдардың етін анықтауға тура келеді.
Мемлекеттік және кооперативтің сауда орындарында малдың еттерін Алматыда сату (фальсификация) кездеспейді. Бірақта базарда малдың бір түрінің етін, екінші түрі мен алмастырып сату кездесіп қалады.
Ұрланған малды сойып сатқанда айыпкер малдың бір түрінің етін, басқа малдық деп сатады, бұл браконьерлікте де кездеседі (суыр, мейрбанды бұғы)т.б.)
Малдың тұтас ұшасы болмаса, еттің жеке кесектері бойынша оның түрін анықтау сарапшыға оңайға түспейді.
Еттің түрін сыртқы көріністері бойынша анықтағанда оның түсіне, иісіне және сүйектерінің анатомиялық ерекшеліктеріне көңіл аударады. Еттің талшықтары және түсі бойынша шамамен жылқы етін сиыр етінен ажыратуға болады, демек жылқы еті күңгірттеу, сиыр еті ашық қызыл. Бірақта еттің түсі малдың жасы және пайдалану жолдарына байланысты; мысалы, тірі кезінде жұмысқа көп пайдаланған малдың еттері, жұмысқа пайдаланбағандарымен салыстырғанда біркелкі күңгірттеу болады. Қарт малдыкімен салыстырғанда, жас малдың еті ақшылдау. Жаңа сойылған мал еті, бір тәулік сақталғанымен (дәмі кірген) салыстырғанда біркелкі күңгірттеу болады. Бір рет мұздалған еттің түсімен, мұздалған, жібітілген, екінші рет мұздалғандарының түсін салыстырғанда, соңғысының түсі өте қүңгірт болады. Еттің иісі ұшпалы май қышқылдырына байланысты әр малдыкінде ерекше, бірақта оны анықтау қиын, ол тек пісірген уақытта жақсы білінеді. Ол үшін еттің кішкене суға салып қайнатып, шыққан буының иісімен анықтайды. Еттің иісі көпшілік жағдайда малдың жынысына және сыртқы ортаның жағдайына байланысты өзгермелі болады. Демек жыныстық жағынан жетілген, бірақ пішілмеген малдың етінің иісі өте өткір, өзгеше, әсіресе текенің еті.
Қамба ішінде ет және жағымсыз иісті заттар сақталса, олардың иістері етке енеді. Мысалы: бұзылған етпен балауса етті бір бөлмеде сақтаса балауса еттен шіріген иіс шығады. Сояр алдында малды күшті иісті дәрі-дәрмекпен емдесе (фенол, камфора)-олардың иісі етке тарайды.
Бақылау сұрақтары:
1. Еттің ауру малдан алынғанын қалай анықтауға болады?
2. Ауру мал етін анықтаудың маңызы?
3. Несслер реакциясының мәні?
Ұсынылатын әдебиеттер:
С.Қырықбайұлы, Т.М.Телеуғали Ветсансараптау практикумы, Алматы 2007
Т.М.Телеуғали, С. Қырықбайұлы Мал дәрігерлік-санитарлық сараптау және мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері, Алматы 1998
Макаров В.А. Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе. Москва, 1987г.
Житенко П.В. Справочник по ветеринарно-санитарной оценке продуктов животноводства Москва, 1980г.
Сабақты қорытындылау. Мал сойғанда ветеринариялық санитариялық қадағалау ережесінің бұзылуын соттық ветеринариялық санитариялық сараптау тақырыбы бойынша жүргізген зертханалық талдау нәтижесі бойынша кесте тұрғызылды.
1-Кесте. Ауру және сау мал етін соттық ветеринариялық санитариялық сараптау.
Көрсеткіштері:
Сау мал еті
Ауру мал еті
І.Органолептикалық көрсеткіштері:
Түсі
Иісі
Дәмі
Қансыздану дәрежесі
Тығыздығы
Ылғалдығы
ІІ, Зертханалық зерттеу нәтижелері
рН көрсеткіші
Пероксидаза реакциясы
Гемоглобин санын анықтау
Каталаза санын анықтау
Несслер рекативі
Бағалау.
Әріптік бағалау
Сандық баламасы
Пәнді меңгерудің пайыздық мөлшері%
Дәстүрлі жүйедегі баға
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В-
2,67
75-79
С+
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
Үйге тапсырма. Келесі өтетін зертханалық сабақтың методикалық нұсқауын қысқаша дәптерге жазып, оқып келу.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Маткеримова Көгаршын Ғайполлақызының Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген зертханалық сабағына
ПІКІР
Педагогикалық практика негізінде өткізілген Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері алғашқы зертханалық сабақтың жалпы жоспары, мақсаты, қойған міндеті жағынан оқу талаптарына сай, дәрежесі жоғары саналады. Зертханалық сабақ күнтізбелік тақырыптық жоспарға сәйкес келеді. Сабақ өткізуге арналған барлық құрал- жабдықтар, өнім түрлері толығымен және студенттердің белсенділігін арттырып, сабаққа деген қызығушылығын оята білген. Ұйымдастыруы жағынан да мін жоқ. Бұл өз кезегінде студенттің жоғары білім алуына септігін тигізетіні сөзсіз.
Қорыта келгенде Маткеримова Көгаршынды Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен құрастырған зертханалық сабағын жоғары деп бағалаймын.
Пікір білдіруші ________________ в.ғ.к., профессор Омарбекова У.Ж.
___ ___________ 20___ ж.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті
Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы
6D120100 - Ветеринариялық медицина мамандығының 1 курс PhD докторанты Қарабасова Айкеннің Індеттану және жануарлардың жұқпалы аурулары пәнінен ветеринариялық медицина 4 курс студенттеріне өткізген зертханалық сабағына
ТАЛДАУ
Мен, Маткеримова Көгаршын ВМ 408- курс студенттеріне болған Жұқпалы ауруларды клиникалық балау әдістері тақырыбы бойынша зертханалық сабағына қатысып, төмендегідей қорытынды жасадым:
1.Жалпы бақылау.
Сабақтың өтілу түрі: Зертханалық сабақ.
Сабақтың мақсаты: Соттық сараптауда ауру немесе өлген малдың еттерін анықтау.
Сабақтың міндеттері: сараптау барысында тексерілетін ауру түрлерінен хабардар болу және оларға ветсан баға беру, ауру және өлген мал етінің тұтынуға кетіп қалмауын қадағалау.
Жұмысқа қажетті құралдар мен реактивтер: ауру немесе өлген малдың еті, Грамм әдісімен бояғыштар, колба, пинцет, скальпель, фарфорлық ступка, сүзгіш қағаздар, микроскоп.
Зертханалақ сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Оқытушының сыртқы келбеті: оқытушыға тән киім үлгісінде .
Студенттердің сабаққа қатысу үлгерімі: барлығы 12 студент, 2 студент қатыспады.
2.Сабақтың жабдықталуы және сабаққа дайындығы бойынша сәйкестендіріліп дайындалған, бақылау сұрақтары мен реферат тақырыптары және қосымша оқу құралдардың барлығы тақырыпқа сай келтірілген.
Сабақ жүргізудегі ескертулер: Сабақ жоғары дәрежеде өткізілді, сот төрағасы, адвокат, жәбірленуші және т.б. рөлдерде ойнап, қызық түрде өтті.
Оқытушыға мінездеме: оқытушы өзінің білікті маман екенін көрсете білді және өте сабырлы, кішіпейіл, студент қойған сұрақтарға сабырмен жауап қайтара отырып тақырыпты жоғары дәрежеде түсіндірді.
Зертханалық сабаққа қатысушы
1 - курс PhD докторанты ________________ Маткеримова К.Ғ.
___ ___________ 20___ ж.
№ 1-2 тәжірибелік сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ветеринария саласындағы қызметтi жүзеге асырудың құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негiздерiн айқындау.
Сабақтың мақсаты: Ветеринариялық-санитариялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуді игеру.
Сабақтың міндеттері: Ветеринария саласындағы қызметтi жүзеге асырудың құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негiздерiн айқындау.
Сабақ жоспары:
Ветеринария саласындағы негізгі міндеттер.
Ветеринария заңында қолданылатын негізгі ұғымдар.
Пәнаралық және пән ішіндегі байланыстар: ветеринариялық гигиена,ет және сүт өңдеу орындарын ветеринариялық санитариялық сараптау, ет және сүт өнімдерін өндіру технологиясы, санитариясы және ветеринариялық санитариялық сараптау, мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
Тәжірибелік сабаққа қолданылатын көрнекі құралдар: презентация, видеороликтер, методикалық нұсқау, суреттер, кестелер.
Әдіс- тәсілдері: ойын технологиясы, дискуссия, ситуациялық жағдай,топтық жұмыс, түсіндіру, сұрақ жауап.
Сабақтың мазмұны. Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттардың ережелерi қолданылады.
Ветеринария саласындағы негiзгi мiндеттер
Ветеринария саласындағы негiзгi мiндеттер мыналар:
1) жануарларды аурулардан қорғау және емдеу;
2) халықтың денсаулығын жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғау;
3) ветеринариялық-санитариялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
4) Қазақстан Республикасының аумағын басқа мемлекеттерден жануарлардың жұқпалы және экзотикалық ауруларының әкелiнуi мен таралуынан қорғау.
5) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz