Көлденең флейта құрылымы
Қазақстан Республикасының мәдениет және спорт министрлігі
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
ОӘЖ
Ыбаш А.Б
Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы бойынша - 5B040200 Аспаптық орындаушылық
Алматы, 2021
Қазақстан Республикасының мәдениет және спорт министрлігі
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
Үрмелі және Ұрмалы аспаптар кафедрасы
ОӘЖ
Қорғауға рұқсат берілді
______________Декан
_______________ (Күні)
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
мамандығы бойынша - 5B040200 Аспаптық орындаушылық
Орындаған Ыбаш А.Б
Ғылыми жетекшісі Иманбаев А
Қалыпты бақылау Иманбаев А
Алматы, 2021
Қазақстан Республикасының мәдениет және спорт министрлігі
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
Факультет: Аспапта орындаушылық
Кафедра: Үрмелі және Ұрмалы аспаптар
Мамандық: Үрмелі және Ұрмалы аспаптар (Флейта)
Тақырып: Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде флейта аспабының құрылу тарихы және көрнекті оқытушылар мен орындаушылар жайлы баяндаймыз. Ж.Демерсcман және В.Блодек - флейташы композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктерімен танысамыз. Т.Бемнің өмірбаяны жіне флейта құру жолдарын қарастырамыз. Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінде Ж.Демерссман флейтаға арналған № 6 фа - мажор концертіне, op. 82 және В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау жасаймыз. Флейа аспабында онайтын орындаушылардың тыныс алу техникасы жайлы баяндалады.
АННОТАЦИЯ
В первой части дипломной работы мы рассказываем об истории флейты и выдающихся учителях и исполнителях. Знакомимся со стилистическими особенностями произведений флейтовых композиторов Ж.Демерсмана и В. Блодека. Мы рассмотрим биографию Т. Бема и способы создания флейты.Во второй части дипломной разбираем работы Ж. Демерссмана концерт для флейты № 6 фа - мажор, соч. концерт 82 и концерта В. Блодека для флейты Ре - мажор. Описана техника дыхания исполнителей на флейте.
ANNOTATION
In the first part of the thesis, we talk about the history of the flute and outstanding teachers and performers. Let's get acquainted with the stylistic features of the works of flute composers J. Demersman and V. Blodek. We will consider the biography of T. Böhm and the methods of creating a flute. In the second part of the diploma, we analyze the works of J. Demerssman, Concerto for Flute No. 6 in F major, Op. Concerto 82 and concerto for flute by V. Blodek in D major. Describes the technique of breathing performers on the flute.
___ ____________2021 ж. ____________ Ыбаш А.Б
Ғылыми жетекшісі: ___________ Иманбаев А
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
І ТАРАУ. Флейта аспабының құрылу тарихы. Көрнекті оқытушылар мен орындаушылар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Ж.Демерссман өмірбаяны ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
В.Блодек өмірбаяны ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Т. Бемнің флейта құруы және оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...26
ІІ ТАРАУ. Ж. ДЕМЕРССМАН ЖӘНЕ В. БЛОДЕК ШЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2.1 Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концертіне, op. 82 талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2.2 В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау ... ... ... ... ... ... ..30
2.3. Флейа аспабында онайтын орындаушылардың тыныс алу техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41
КІРІСПЕ
Сан ғасырлық тарих бойында әр халық өзінің ұлттық музыкасын және аспапарын қалыптастыра бастады. Уақыт өте келе музыкалық аспаптардың сырт бейнесі өзгеріп, жетілдірілді, кейде жаңасымен ауыстырылды. Флейтаның ежелгі түрі - ысқырық. Уақыт өте келе ысқырықты түтікшелерде қарапайым ысқырықты музыкалық шығармаларды орындауға болатын ысқырықты флейтаға айналдыра отырып, саусақты тесіктер ойып сол аспапта ойнай бастады. Флейтаны алғашқы археологтар біздің дәуірімізге дейін отыз бес - қырық мың жыл уақыт бұрын кездестірген, осылайша флейта ежелгі музыкалық аспаптардың бірі болып саналады.Осы аспапта көптеген композиторлар шығарма жазды және ойнады.Солардың ішінде бүгінгі дипломдық жұмыста Ж.О Демерсман және В.Блодектің еңбектері мен өмірбаяндарын қарастырамыз.
Жюль Огюст Демерсман - тоғызыншы қаңтарда 1833, Хондшот, қазіргі Норд департаментінде дүниеге келген, - бірінші желтоқсанда 1866, Парижде қайтыс болған француз флейташысы және композиторы. Францияның солтүстігінде, Бельгиямен шекарада дүниеге келген. Он бір жасында ол Париж ұлттық консерваториясында Жан-Луи Тулудың студенті болды. Бір жылдан кейін ол сол жерде бірінші сыйлықты алды және көп ұзамай өз заманының ең танымал флейташыларының біріне айналды. Ол консерваторияда профессор бола алмады, өйткені ол өзінің ұстазы сияқты ол сол кезде Францияда кеңінен таралған Бем жүйелік флейтасын ойнаудан бас тартты. Ол отыз үш жасында туберкулез ауруынын қайтыс болды.
В.Блодек үшінші қазанда 1834, Прагада дүниеге келген, бірінші мамыр да 1874, Прагада қайтыс болған чех композиторы, флейташы және пианист болған. Блодек кедей отбасында дүниеге келген және Прагадағы неміс PR мектебінде білім алған. Александр Дрейшокпен фортепиано классы бойынша және Прага консерваториясында (1846-1852) Антонин Эйзермен флейта классында және Иоганн Фридрих Киттлмен композиция классы бойынша оқығаннан кейін, Галисиядағы Любичта музыка мұғалімі болды (1853-185). Прагаға оралғаннан кейін ол концерттік пианист және музыка мұғалімі, сондай-ақ Прага Маннергесангверейннің екінші дирижері ретінде біраз уақыт жұмыс істеді, ол үшін бірнеше патриоттық хор жазды. 1860 жылы ол Эйзердің орнына консерваторияда флейта профессоры болды (1861). Ол неміс және чех театрлары үшін музыканың белсенді композиторы болды.
Кейінірек жоғарыда айтылған композиторлардың флейтаға арналған шығармалары жайлы қарастырамыз және олардың жазылу тарихын және ол шығармаларға анализ жасаймыз. (Қосымща 1,2)
Жұмытың мақсаты - Флейтада ойнау ерекшеліктері және композитор - флейташылар Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек шығармаларының қиындықтары, және оларың орындаушылық және көркем өнер туралы тұтас түсінік жасау. Белгіленген мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек өмірбаяндық мәліметтерін зерттеу;
Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82, шығармаға талдау жасау;
В.Блодек флейтаға арналған Ре - мажор концертіне талдау жасау;
Т. Бемнің флейта құру және оның ерекшеліктерімен танысу;
Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасымен танысамыз.
Зерттеу нысаны болып - Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек шығармашылығы болып табылады.
Зерттеу стилистикалық ерекшеліктері болып жоғарыда айтылған композиторлардың шығармалары болып табылады. (Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82; В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концерті).
Зерттеу дәрежесі. Бұл жұмыс шетелдік орындаушылардың еңбектеріне негізделген, атап айтқанда, флейташылар, педагогтар, сондай-ақ олардың еңбектері жайлы қарастырамыз. Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасымен танысамыз.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы - шет ел композиторларының (Ж. О. Демерсман, В.Блодек) өмірбаяны және олардың шығармаларының флейтащылардың орындаушылық өміріндегі маңызыдылығын қарастыру. Жалпы зерттеудің мазмұнды жаңалықтың екі түрін көрсетеді - теориялық және практикалық, талдау және ақпараттық толықтырумен байланысты екендігін көрсетіледі.
Тәжірибелік маңыздылығы. Бұл жұмыс флейта туралы шет ел композиторларының музыкалық әлеміндегі оның мәні мен маңыздылығы ретінде тұтас түсінік беру кезіндегі әрекеті болып табылады. Флейтада ойын тәсілдерін белгілеу және толық және ең көп орындалатын репертуарды зерттеу.
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалары бар. Жалпы көлемі дипломдық жұмыстың 42 беттен тұрады. Сурет 1,2,3,4,5,6 ,7 және Қосымша А, В ноталық суреттен тұрады. Қосымша - дипломдық жұмыстың мысалы болып табылады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі түрлі кітаптардың, мақалалардың және зерттеу жұмыстарды қамтиды.
Кіріспеде жұмыстың өзектілігі мен жаңалығы белгіленген, зерттеу объектісі мен зерттелу дәрежесі және жұмыстың мақсаттары мен міндеттері көрсетіледі.
Бірінші тарауда - флейта аспабының құрылу тарихы. Көрнекті оқытушылар мен орындаушылар. Ж.Демерссман , В.Блодек өмірбаяны және Т. Бемнің флейта құруы және оның ерекшеліктері жайлы баяндаймыз.
Екінші тарауда - Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82 және В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау жасаймыз.Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасын қарастырамыз.
Дипломдық жұмыстың қорытындысы зерттеудің қорытындысын шығарады. Онда бөлімдерде қойылған міндеттерді шешу нәтижелері қорытындылайды.
Қосымшалар
Қосымша А - Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82 нотасы;
Қосымша В - В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концерті нотасы.
І ТАРАУ. ФЛЕЙТА АСПАБЫНЫҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ. КӨРНЕКТІ ОҚЫТУШЫЛАР МЕН ОРЫНДАУШЫЛАР
Сан ғасырлық тарих бойында әр халық өзінің ұлттық музыкасын және аспапарын қалыптастыра бастады. Уақыт өте келе музыкалық аспаптардың сырт бейнесі өзгеріп, жетілдірілді, кейде жаңасымен ауыстырылды.
Флейтаның ежелгі түрі - ысқырық. Уақыт өте келе ысқырықты түтікшелерде қарапайым ысқырықты музыкалық шығармаларды орындауға болатын ысқырықты флейтаға айналдыра отырып, саусақты тесіктер ойып сол аспапта ойнай бастады. Флейтаны алғашқы археологтар біздің дәуірімізге дейін отыз бес - қырық мың жыл уақыт бұрын кездестірген, осылайша флейта ежелгі музыкалық аспаптардың бірі болып саналады.
Флейта аспабы осыдан бес мың жыл бұрын Мысырда белгілі болды және ол Таяу Шығыстағы негізгі үрлемелі аспап болып саналады. Бес - алты саусақты тесіктері бар және октавалық үрлеуге қабілетті бар флейта толық музыкалық дыбысты қамтамасыз етеді, оның ішінде жеке интервалдар өзгеруі мүмкін. Қазір кейде ескі заманғы музыканы орындау кезінде қолданылады.
Бес - алты саусақтары бар көлденең флейта кем дегенде үш мың жыл бұрын Қытайда, ал Үндістан мен Жапонияда екі мың жыл бұрын табылғаны белгілі болды. Еуропада ортағасырлық кезеңде негізінен ысқырық тәрізді қарапайым аспаптар Еуропаға Балқан арқылы кірген. Флейта осы уақытқа дейін ең кең тараған аспап болып саналады.
XVII ғасырдың соңында флейта Француз шеберлерімен жетілдірілді, олардың ішінде толық хроматикалық дыбысты орындау үшін алты саусақты тесіктерге клапандар қосқан Оттетер ерекшеленген. Флейта аспабы дыбысталу және жоғары техникалық мүмкіндіктерге ие бола отырып, блок - флейтаны ығыстырып, XVIII ғасырдың соңына қарай симфониялық оркестр мен аспаптық ансамбльдерде ерекше орынға ие болды.
1832 мен 1847 арасында Теобальд Бем өзгерген аспапты әрі қарай дамытты. Ол ең маңызды жаңалықтарды енгізді:
Орындау ыңғайлылығы емес, акустикалық қағидаттарға сәйкес үлкен саусақты тесіктерді орналастырды
Аспапты тоғыз саусақтың көмегімен он бес - он жеті тесікті жабуға көмектесетін жабқыштар мен сақиналар жүйесімен жабдықтады
1847 жылы бастиегі бар оқпан қимасының цилиндрлік арнасын пайдаланды, бұл интонацияны жақсартып, әр түрлі регистрлерде дыбысты жақсартады
Аспап жасау үшін металды пайдалануға көшті, бұл ағаш аспабпен салыстырғанда дыбыстың адемілігін күшейтті.
Бірақ Бемның ең үлкен еңбегі - ойлап тапқан клапанды механизмнің арқасында флейта хроматикалық гамма мен шығармалардың барлық тональдықтарда орындалуы мүмкіндігіне ие болды.
Сурет 1 - Флейта
Осы заманғы флейта үш бөліктен тұрады, ұзындығы алпыс сегізден жетпіс екі см-ге дейін, он алты - он сегіз ойығы бар.
Флейтаның түрлері:
Кіші флейта немесе флейта - пикколо
Флейта-альт
Флейта-бас;
Үлкен Флейта
Флейта - пикколо дегеніміз негізгі тоны до нотасы болып келеді. Ал Флейта-альтта негізгі тон соль кейде фа нотасы болып келеді. Үлкен флейтаның дыбыс арақашықтығы төртінші октаваның фа нотасына дейін. Флейта симфониялық оркестрде, джаз оркестрінде, әскери үрлемелі аспатар оркестрінде де қолданылады, сондай-ақ жеке ойналады.
Флейтаның шығу тегі, тарихы
Грек мифологиясында Гефесттің ұлы Ардалус флейта өнертапқышы болып саналады.Сыбызғының ең көне түрі ысқырық болып көрінеді. Біртіндеп ысқырыққа еніп кету керектүтіктер қарапайым ысқырықты ысқырыққа айналдырып, саусақтардың тесіктерін кесіп бастады музыкалық шығармаларды орындауға болатын флейта.
Бойлық флейта Египетте бес мың жыл бұрын белгілі болған және ол сақталған бүкіл Таяу Шығыстағы негізгі үрмелі аспап. Ұзындығы бес-алты флейта саусақтардың саңылаулары және октаваның асып түсуіне қабілетті, музыкалық толық қамтамасыз етеді масштаб, әртүрлі режимдерді құра отырып, оның ішінде өзгеруі мүмкін жеке интервалдар саусақтарды айқастыру, саңылауларды екіге жабу және өзгерту арқылы тыныс алу бағыты мен күші. Бес - алты саусақты тесіктері бар көлденең флейта Қытайда ең болмағанда белгілі болған кем дегенде үш мың жыл бұрын, ал Үндістан мен Жапонияда - екі мың жылдан астам уақыт бұрын. Еуропада Орта ғасырларда негізінен ысқырық түріндегі қарапайым аспаптар кең таралған (магнитофонның және гармониканың ізашары), сондай-ақ еніп кеткен көлденең флейта Орталық Еуропа шығыстан Балқан арқылы, ол әлі де кең таралған халық аспабы.
1832 және 1847 жылдар аралығында Теобальд Бем осы уақытқа дейін аспапты жетілдірді содан бері салыстырмалы түрде аз өзгерді. Теобальд Бом келесі маңызды жаңалықтарды енгізді:
Саусақтардың саусақтарын акустикалық принциптерге сәйкес орналастырды және орындау ыңғайлылығымен емес;
Құралды барлық саңылауларды жабуға көмектесетін клапандар мен сақиналар жүйесімен жабдықтады;
Бұрын цилиндрлік арнаны қолданған, бірақ параболалық басымен, ол интонацияны жақсартты және әр түрлі регистрлердегі дыбысты теңестірді;
Мен құралдарды жасауға металды қолдануға көштім, ол салыстырмалы түрде ағаш аспаппен дыбыстың жарқырауын арттырды.
Көлденең флейта
Көлденең флейта (лат. Flatus - жел, соққы) - ағаш үрмелі музыкалық аспабы. Сыбызғының биіктігі үрлеу арқылы өзгертіледі. Гармоникалық дыбыстарды ернімен шығару, сонымен қатар клапандарды ашу және жабу арқылы дыбыс шығарылады. Қазіргі сыбызғылар әдетте металдан (никель, күміс, алтын, платина) сирек - ағаштан, кейде - әйнектен, пластмассадан және басқа композициялық материалдардан жасалады. Үрмелі аспаптар арасындағы көлденең флейта - ең таңдаулы, виртуоздық аспаптар, онда сіз ең қиын жолдарды бар жылдам қарқынмен орындай аласыз, арпеджио, триллер, үлкен аралықта секірулер тағы да басқа алуан түрлі мүмкіндіктері бар. Баяу созылып, кантилено ойнаңыз әуендер, әсіресе фортепианода, қиынырақ, өйткені бұл флейтадағы ауа бұрынғыға қарағанда тез тұтынады. Бұл аспаптың құрылымының ерекшелігіне байланысты. Көлденең флейтада ойнау шеберлігінің орындаушылық музыкалық жанрлары: классикалық, музыкалық өнердің этникалық, заманауи жанрлары - джаз тағы басқаларды айтуға болады. Бұл аспап -көбінесе жеке партияны оркестрде, ансамбльде ойнауды.
Көлденең флейта құрылымы
Тұтасымен көлденең флейта - үшеуінен құралған цилиндрлік құрама түтік бөліктер бар. Олар: бас, дене, тізе. ХVІІ ғасырдың аяғында көлденең флейтаны француз шеберлері жетілдірді. Оның ішінде Оттетер ерекшеленеді, ол, атап айтқанда, алты саусақты толықтырды толық хроматикалық шкала үшін саңылаулар жасады. Көбірек мәнерлі дыбыс және жоғары техникалық мүмкіндіктер, көлденең флейта (блок-флейта) ығыстырып, ХVІІІ ғасырдың аяғында симфониялық оркестр және аспаптық ансамбльдерде ерекше орын алды. Сыбызғының басы конустық-параболалық пішінді, оны ағаш, никель, алтын, күмістен жасауға болады.
Сыбызғының корпусы құрылымы бойынша екі типті болуы мүмкін:. Олар: клапандар бір сызықты құраған және тұз клапаны алға қарай итерілген түрлері кездеседі. Сондай-ақ, клапандардың екі түрі бар: ашық, бірге резонаторларсыз және жабық. Ұлы флейтаның тізесі екі түрге бөлінеді: төменгі дыбыс шығарылатын С нотасы бірінші октаваның С болып табылады; ал си нотасы - кіші октаваның си нотасы.
Көлденең флейтаның диапазоны бірінші октаваның до нотасынан жоғары үш октавадан асады.
Пан Флейта
Көптеген мыңжылдықтар бұрын адам әртүрлі заттардың дыбыс шығару қабілетін ашты. Қуыс сүйектер, бұрғыланған қабықшалар, ширатылған бүршіктер, ағаш жапырақтары, қамыс бұл заттардың барлығы дыбыстарды шығарады. Сіз оларды аузыңызға жақындатып, үрлеуіңіз керек. Қайдан құбырлар мен сыбызғылар, ысқырықтар мен мүйіздер, үрлемелі аспаптардың барлық түрлері, соның ішінде флейтада болды. Аңыз бойынша, адам флейтаны панның әнін естіген кезде ойлап тапқан желдің әсерінен қамыстың діңі сынған сол сынған қамыстан флейта жасалынған делінген. Адам осы қамыстан түтікшені кесіп алды, оған тесіктер жасап, ойнай бастады. Бұл аспап өз атын flatus деген латын тілінен алды. Ежелгі грек мифі бойынша, ормандар мен өрістердің иесі - Пан, нимфаға ғашық болған және оған деген сүйіспеншіліктен өртенеді делінген. Нимфа ұсқынсыз панан қашып өзен құдайына көмек сұрады. Өзен құдайы ол тілегін естіп нимфаны қамысқа айналдырды. Махаббатынан айырылған орман иесі Пан қайғы жұтады. Өзен жағасындағы қамысқа айналға нимфа сүйіктісін жоқтап сол қамыстан тәтті дыбыстық флейта жасайды.
Сурет 2 - Пан Флейта
Орта ғасырдағы флейта
Флейта - ортағасырлық кезеңі кезінде аспаптық ансамбльдердің пайда болуымен сипатталады. Бойлық және көлденең флейталар сәнге айналды. XVI ғасырдың соңына дейін Венеция мен Болоньядағы Ренессанс кезеңінде үрмелі аспаптар жасалған және флейтаны орындаушылар қолданды. Бойлық флейталар - үшбұрыш, альт, тенор, басс әр түрлі көлемде болды. Олардың диапазоны екіден екі жарым октаваға дейін болды. Олардың дауысы жағымды, жұмсақ, бірақ өте жағымды, әлсіз, айқын емес, күші біркелкі емес және биіктігі бойынша әрдайым дәл емес келді. Ойнауға арналған тесіктердің саусақтарыңызбен жабуға ыңғайлы жерде орналасқаны акустика талаптарына негізделген. Жиырма адамнан тұратын ансамбльдер сыбызғыдан құралды. Алғашқы оркестрлер XVІІ ғасырда пайда болды. Монтеверди үрмелі аспаптар тобындағы Орфей операсында аспаптар, ол жай бағушыны орындады әуендер, бірқатар көріністерге арналған пасторлық хош иісті жасай отырып, тек бір шағын флейта музыкасын шығарды. Оркестр дамыған сайын флейта рөлі өсе түсті, неміс композиторы Г.Шюцтің операларында олар тек ән айтумен ғана шектеліп қалмады, басқалар сияқты оны байытты, толықтырды және онымен бәсекелесті деген болжам бар көлденең флейта Германияда пайда болды. Ол бір ағаштан жасалған, алты саусақтармен жабылған және ауаны үрлеуге арналған тесіктер бар аспап болды. Ескі неміс флейта екі жарым октаваны қамтыды. Ұңғыма конустық болды соңына қарай тарылтады, соның арқасында дыбыс жұмсақ, жұмсақ, бірақ күшті емес (дегенмен) бойлыққа қарағанда қатты), ең бастысы мәнерлі болды. Ең төменгі дыбыс шықты флейта түтігінде ауа бағанының шайқалуынан, басқалары оны қысқартудан деп ойлады. Барлық дыбыстар негізгі тесіктерге сәйкес келді. Бұрғылау аспаптың түбі, бұл саусақтарыңызды флейта бетіне ыңғайлы орналастыруға мүмкіндік берді. Ренессанс кезінде Англия театры оркестрінде флейта үйрену көріністерінде қолданылған. Сонымен бірге алғаш рет атақты ағылшын композиторы Пурсель Соната жазды.
XVІІ ғасыр - оркестрлік практикада көлденең флейтаның пайда болуы мен шоғырлануының куәсі. Оны опера оркестріне тұрақты аспап ретінде алғаш енгізген - Люллидің Исида операсында. Бірақ оның оркестрінде флейта әлі де бойлық (түзу) болды. Тік флейта тікелей алдыңызда ұсталды; оның поэтикалық үні болды, ол үшін ол жұмсақ флейта деп аталады. Алайда көлденең флейта өміршеңдігін көрсетті, өйткені күшті дыбысқа ие болды және әртүрлі жетілдірулерге оңай ие болды. Сондықтан XVІІІ ғасырдың ортасында ол ақырында симфониялық оркестрден флейта шығарылды. Көлденең флейта жеке концерттік аспап ретінде қолданылмады. Бұл рөлде бойлық флейталардың әртүрлі түрлерін орындады. Францияда оны концерттік аспап ретінде тану өтті, онда флейтаны шеберлер зерттей бастады және жетілдірілді. Сонымен, бір мың алты жүз тоқсан бесінші жылы қайтадан өткір клапан қолданылды. Жақсартулар: арнаулы бұрғылау, жоғарғы дыбыстарды қабылдауды жеңілдетіп, оларды әдемі етті, әуезді дыбыс шығуына көмек берді. Сыбызғыны реттеу үшін сырғанайтын арнаға ағаш сақиналар салынған бас бөлігін жасады. Мұндай флейта үшін ыңғайлы пернелер соль - мажор, ре - мажор гаммалары болды. XVII ғасырдағы екі француз флейтистінің есімдері - Декато және Фильтр. Бұл кезде флейта ойынын оқытудың алғашқы педагогикалық әдістері пайда болды. Көлденең флейта ойнау өнері Оттетер, (Бір мың жеті жүз жетінші жыл).
XVIIІ ғасырдағы аспаптық мәдениеттегі флейтаның рөлі
XVIII ғасыр басында кәсіби аспаптық мәдениеттің кәсіби мектебі қалыптасты. Әйгілі итальяндық композитор А.Вивальди жеке жанрды өте жақсы көретін аспабы көлденең флейта үшін он үш концерт және үш бойлық флейта үшін концерт жазды. Марчелло мен Телеман да флейтаға арнап жазған шығармалары жетерлік. XVIII ғасырдың басында флейтаға арналған ең маңызды шығармаларды Дж.С.Бах жасаған. Ол флейтаға арналған көптеген шығармалар жазды. Композитор керемет флейта ойнау техникасын, тембрі мен колористикалық мүмкіндіктерін білді, жеңіл, күміс дыбысты тембері болды. Флейта ойнаудың барлық техникасымен Бах, әйгілі виртуоз-флейтист Иоганн Йоахим Кванцтың ойынынан алған әсерімен тығыз байланысты. Бұл сонаталар бұрынғыдан да көп флейташылардың концерттік репертуарынан табылды. Жанға жайлы Сицилиана, бұл шығармаларды бүкіл әлем бойынша миллиондаған тыңдаушылар сүйеді. Оркестрлік сюитадан шыққан тамаша әзіл және қарапайым музыка. И.Кванц (1696 - 1773) - әйгілі неміс композиторы. Итальяндық композитор Д.Скарлатти флейта жеке орындауға жарамсыз деп санап, оны ұнатпады, бірақ бірде Кванцтың ойынын естігенде, ол ойынан айнып, флейтаға концерттер жазды. Кванц ірі жұмыстардың авторы:
Көлденең флейтаны ойнау жөніндегі нұсқаулықтың тәжірибесі (1752)
Екі пернедегі көлденең флейтаға арналған саусақ кестесі,
300 концерт,
6 соната 200 дана флейта.
Флейтаны жетілдірумен айналысып, Кванц тығынға арналған бұранданы жасады. 1770 жылы П.Флорио қосымша клапан жасады және т.б. Мен мұны біреу біліп қалады деп, флейтаның осы бөлігін іспен жауып тастады деп қорықтым.Флейтаға арналған қосымша клапандарды әр уақытта басқа шеберлер ойлап тапқан (Д. Тессит.) Англия, Германияда И.Тромлиц, Данияда П.Пегерсен және т.б.). Бұл полутондарды алуға мүмкіндік берді, ойнауды жеңілдететін, бірақ флейтаны әлі де бар кемшіліктерден арылмаған еді. Дұрыс емес интонация, әртүрлі регистрлерде біркелкі емес дыбыс шығару әлі де жаңартуды талап ететін. Вена мектеп композиторларының шығармаларындағы флейта осы уақытқа дейін флейта репертуарының шедеврлері Гендель, Глюк, Гайдн, Моцарт деп саналып келеді. Флейтаның мәнерлі орындалуының мысалы - операдағы әйгілі соло К.В. Глитч Орфей деп саналады. Бұл өлмес әуен әлі күнге дейін өзінің сүйкімділігін жоғалтқан жоқ. Флейтада ойнау шеберлігін көтерудегі үлкен қызығушылық танытқан музыка шеберлері Гайдн мен Моцарттың туындыларын ойнады. Флейташылар өздерінің шеберліктерін құрметтеді, бақылаулар жасады, тәжірибе жасады. И.Гайдн флейта тонының жылуы мен жылтырлығы, күрделі флейта жасай алады ерекше тембрді сезіне алды деді. В.А. Моцарт флейтаны жек көретіндігін мәлімдеді. Ол әрдайым орындаушыға қойылатын міндеттерді, музыканттың жүрегі, есту қабілеті мен техникасы жетіспейтін, интонация жоқ болады деп қорқатын. Бірақ бұл аспапта керемет шығармалар жазуға кедергі болмады. Моцарт, Венлингпен достығының әсерінен флейтаға арналған № 1 концертін жазды. Үндістаннан оралған соң, оркестр № 2 концертіне Моцартқа тапсырыс берді.
Флейта XVIII ғасырдың аяғы - ғ XІХ ғасырдың басында.
Флейта репертуарын дамытуда елеулі із қалдырған чех композиторы А.Розепидің орны ерекше. Орындаушылық өнер романтизм дәуірі жаңа өрлеуімен ерекшеленді. Осы кезеңде Вебер, Ф.Шуберт, Д. Рослини, Г.Берлиоз және тағы басқалар флейта ойнауды әйгілі флейтшінің нұсқаулығынан үйренді. Ф. Девьен - жас кезінде флейта ұстазы болған. Берлиоз өзінің естеліктерінде флейта дизайнының толық сипаттамасын келтіреді. Флейтаға арналған көптеген шығармаларды Сен - Санс жасады. Батыс Еуропада Б.Годар, К.Рейнике және басқалар сияқты композиторлардың шығармашылығы бұл аспап маңызды орын алды. XIX ғасырда флейтада ойнау өнері үлкен секіріс жасады. Бұған көптеген факторлар, соның ішінде концерттік әдебиет, және репертуарын кеңейту, және педагогиканың дамуы, білім берудің пайда болуы флейта ойнауды үйренуге арналған нұсқаулықтардың пайда болуы ықпал етті. ғасыр үлкен зертханаға айналды флейта өнерінің дамуына әсер еткен сындарлы жетілдіру, педагогика және репертуар. Бұған кәсіби оркестрлердің пайда болуы да ықпал етті АҚШ және Батыс Еуропа.
XІХ ғасырда флейта ойнау саласындағы ең маңызды тұлға Теобальд Бем болды (1794 - 1881). Ол әйгілі неміс музыкантымен бірге гастрольдік сапарда көп болды. Еуропада оның спектакльдері үлкен жетістікке жетті. Бем көптеген жұмыстардың (мысалы, жиырма төрт этюд - капричино) және флейтаға арналған оқу құралдарының авторы. Оның музыкалық таланты құмарлық және тапқырлықпен ұштастырылды. Бем бірде Лондонда ағылшын флейташысы В. Горденмен кездесті. Ол оны өз өнерімен таң қалдырды. Горденнің флейтасы жаңа дизайн жасаған флейта екен. Бем флейтаны 1832 жылы жаңа модельді ұсына отырып, сақиналы клапандармен жабдықталған флейтаны жасады. Бірақ бұл дизайнердің өзіне ұнамады.
Екінші модель (1846 - 1847) флейтаға қажет акустикалық, экспрессивтік және виртуоздық жақтарын қамтыды. Бем мемлекеттік төңкеріс жасады.Флейтаның жаңа модельін ойлап тапты. Конустық тесікті ауыстырды (кері - конустық бұрғылау) цилиндрлік, дыбыстың сапасы мен сенімділігін жақсарта отырып, аспаптың шекараларын едәуір күшейтеді толық үш октаваға дейін немесе одан да көп, ойнауға арналған саңылауларды дәл сәйкес орналастырады, акустикалық есептеу, олардың диаметрі үлкен болды (ескі флейтада саңылаулар өте үлкен болды) және барлық тесіктерді пластина тәрізді және сақиналы ыңғайлы орналасқан клапандар орналастырды, бұл дыбыстың біркелкілігіне және оңайырақ қол жеткізуге мүмкіндік берді. Енді бір клапанды жабу арқылы қосалқы портты бір уақытта ашуға болады. Талғампаз клапан бірден бірнеше тесіктерді жабу жүйесі - бір клапанның тұтқасын итеруге мүмкіндік берді. Енді орындаушының саусағы тесіктерді толығымен жапты, нәтижесінде тапқыр клапан жүйесі соншалықты ыңғайлы орналасқан ең күрделі техникалық шығармаларды ойнауға мүмкіндік берды.
Оның дыбысы мөлдір әуезді, бірақ салқын болды. Барлық жақсартулардың нәтижесінде композиторлар флейтаны тани бастады, оркестр партитураларын безендіру үшін және жаңа тембрлік түстер беруге флейта таптырмас аспап болды. Г.Форенің флейтаға арналған әйгілі туындылары (Қиял). С.Шаминад (Концертино), А. Дворак (Серенада) және басқалары.
Флейтаның түрлері, олардың ерекшеліктері, қолданылуы.
Флейта отбасының басшысы - ұлы флейта. Ежелгі уақытта кең таралған Барлық түрлері болды. Әртүрлі өлшемдер флейта тембрінің диапазонын кеңейтуге мүмкіндік берді. Пикколо он сегізінші ғасырдың өзінде-ақ оркестрге еніп, гармоникалық флейтаны ығыстырып шығарды. Ұшы бар ескі флейта, флейта отбасының кішкентай өкілі. Оның жоғары регистрдегі ысқырған, өткір дыбысы үлкен дауыспен, күші мен жарықтығы және фортессимодағы бүкіл оркестрдің дыбыстығын тесіп өтуге қабілеттілігімен ерекшеленеді. Сондықтан ол жиі туттидің жоғарғы дауысы ретінде қолданылады. Оның техникасы қарапайым флейтаға ұқсас, бірақ жоғарыдағы дыбыс қатал және дөрекі, ал төменде - түссіз, әлсіз және өрнексіз естіледі. XIII ғасырдан бастап Францияда бір қолмен ойнайтын сыбызғы болған. Орындаушы бір қолымен флейта, екіншісімен барабанда ойнаған. Тембрлердің бұл үйлесімі әскери музыкада жақсы үйлесетін. Бетховен, Эгмонт увертюрасы, Клерхен әні, барабандар күркіреп, флейта естіліп жатыр деген сөздермен тимпаний және пикколо жауап береді). Көбінесе пикколо дыбысы ұрмалы аспаптармен - үшбұрыш, әскери барабан, күмбез және үлкен барабан үйлесетін.
Біздің уақытымызда композиторлар осы сыбызғының жаңа экспрессивті мүмкіндіктерін ашты: поэтикалық толғаныс, нұрлы мұң. Пикколоны оркестрде шамадан тыс пайдалану қате және музыканы бұзады деп саналады. Сондықтан классиктер оны мұқият және мөлшерде қолданды. Салқын және жұмбақ тембрімен Альт флейта әуелі Римский-Корсаковтың назарын өзіне аударды. Көрінбейтін Китеж қаласы мен қыз туралы аңыз. Опера Феврониа, Млада осы шығармаларда альт флейта ойналады. Ол әдемі төмен регистр және кішкентай октаваны және бірінші окатава жартысын қамтиды. Г.Холст бұл аспапты өзінің Сатурн деп атаған шығармасының бір бөлігінде қолданды. 1910 жылы Миландық флейташы Альбизи төменде октавалық дыбыс шығаратын бас флейта жасады. Шкаланың ең төменгі октаваларында қалыпты және оркестрге флейта тембрін беруді ойластырды. Оның екінші атауы - albisiphon. Бұл оркестрде өте сирек кездеседі (мысалы, Р.Дзандонайдың операсында Francesca da Rimini). XVII ғасырда Людовик XIV корт флейташысы Луи Оттетер контрабас жасады Ұзындығы 2,03 м-ге жеткен флейта, бұл бірегей аспап Париж консерваториясының мұражайында сақталған.
Флейтаның оркестрдегі мәнерлі мүмкіндіктерін пайдалану.
Оркестрде флейта алдында таңғажайып үнімен құлақты баурап алу міндеті тұрды. Флейта - виртуоздығымен, жарқырауымен және дыбыс әсемдігімен бәрінен де озды. Стаккатоға келетін болсақ, мұнда ол бәсекелестіктен Равельдің Дафинис пен Хлоя сюитасында флейта жеке аспап ретінде ойналады.
Флейта дыбысталуын сипаттаған Н.А. Римский - Корсаков: Тембр салқын, ең қолайлы мейірімді және жеңіл мінезді әуендерге жақсы келеді деген. Оның дыбысы колоратуралық сопраноға ұқсас; көбінесе музыкалық шығармаларда осы тембр мен флейтадағы адамның дауысында ортақ нәрсе бар деген. Мысалы: Иван Сусаниндегі Антонида рөлі, Руслана және Людмила фильміндегі Людмила рөлі дәлел.
Бірақ керемет флейта сезім туралы айту үшін берілмейді, бірақ ол басқа бағытқа қолданылады деген. Табиғи әлем өзінің нақты және фантастикалық тұрғындары, керемет құстардың дауыстары, ертегі тіршілік иелері туралы, ормандар мен өзендер жайлы суреттегенде флейта дыбысы тамаша сай келеді дейд. Мысалы, поэтикалық мотив - Р.Корсаков операсынан Ақшақарлар, Корсаков ертегісі немесе үш флейтадан тұратын өте әдемі ансамбль Чайковскийдің Шелкунчик балеті қойшылардың әсем, нәзік биінде флейта дыбысын айтуға болады. Операның бесінші актісінде Рамоның Ипполит пен Арисия композитордың Ария Найтингейлі ең жақсы шабыты естіледі. Глюк Орфей және Армида операларында сыбызғы дауысында керемет сұлулыққа қол жеткізді. Моцарт флейта дыбысын - адамгершіліктен тыс күш ретінде бейнелейді.
Флейтаның виртуоздық мүмкіндіктерін Россини Вильгельм Тель операсында пайдаланды. Глинка Руслан және Людмила операсындағы кейіпкерді ұрлау сахнасында флейта дыбысы жауапты рөл атқарады. Жұмбақ, аздап суық іс-қимылға қатысушылар батып кететін жағдайды флейта әдемі жеткізелі.
Глазунов Жыл мезгілдері балетінде сыбызғы техникалық үлгілерді жасайды. Шостаковичтің сыбызғыны ерекше жақсы көреді және өзінің шығармашылығында кеңінен қолданды.
Прокофьев Петр мен Қасқыр балалар әзілінде - флейта аспапбын қолданды. Мұнда флейта шырылдайды құстар бейнесін бейнелейді. Маргерит Гунодтың Фауст операсындағы терезені ашып, түннің жаңғырығына сенген кезде оның жалынды махаббаты, сыбызғының анық дауыстары, жұлдыздардың жыпылықтағанын үнсіз бейнелейді ақшыл сәулелерімен табиғат дауыстарының жұмбақ үндестігін флейта дыбысы жарықтандырады. Мөлдір,салқын флейта дыбыстары табиғат дауыстарын бейнелеу үшін өте қолайлы. Мөлдір, суық флейта дыбыстары табиғат дауыстарын бейнелеуге өте ыңғайлы. Құстардың сыбдырын, самалдың күрсінісін жақсы бейнелейді.
Көрнекті флейташы Жан-Луи Тулу (1786 - 1865) он бес жасында Париж консерваториясында бірінші сыйлығын алды, кейінірек ол осы консерваторияның профессоры болды және флейта үшін бірқатар еңбектер жазды. Тулу керемет виртуоз болды.
Ұлттық орындаушылық мектептердің қалыптасуы.
ХХ ғасырдың басы ұлттық педагогикалық флейта мектептерінің ойындары, дамудың жоғары деңгейі дайындалған кезең және қалыптасу кезеңі болды. ХХ ғасырдың ортасына қарай француз мектебі шықты. Ф.Пуленк әйгілі флейта мен фортепиано аспабына арналған Сонатасы болды.
Флейтаға арналған концерттерді Дж.Ибер,А. Томаси. Импрессионистер К.Дебюсси мен М. Равель өз жұмыстарында флейтаның кескіндемелік мүмкіндіктері шебер қолданды және ерекше мөлдірлікке қол жеткізеді. Флейта жалпы Дебюссидің сүйікті аспабы болды. Оның әйгілі Фавнның түстен кейінгі демалысы атты оркестрлік прелюдиясы импрессионистік дыбыстық кескіндеменің шедеврі және осы аспаптың жеке соласы ойналады. Флейта - жұмсақ және нәзік, жалқау ұйқыда жатқан Фавн, жалтақтық пен мастық бақытқа толы фавнның нимфаларды армандауы естіледі. Бастапқыда флейтаны төменгі регистрде күңгірт дыбыспен басталып кейінен сезімтал және динамикалық тақырыпта өзгереді. Флейташыларға арналған нимфа мифіне негізделген өте танымал шығарма.
Орыс орындаушылық мектебі.
Орыс мектебін құрудағы орыс музыканттарының және флейташылардың рөлін айта кетсек болады. Қиын орындау және оқыту мектебі деп бұл маңызды және бүкіл әлемде бұрыннан бар мойындау алатын орыс музыка мектебі. Флейта ойнаудың қазіргі мектебінің негізін қалаушылардың бірі - Владимир Николаевич Цыбин (1877 - 1949). Ол көрнекті мұғалім, Мәскеу және Санкт-Петербургтегі Мариинский театр оркестрінің солисті, Мәскеу және Ленинград консерваторияларының профессоры, еңбек сіңірген өнер қайраткері. Музыкалық отбасында дүниеге келген оның әкесі скрипкашы және губерниялық оркестрдің дирижері Николай Михайлович Цыбин, анасы ән айтып, кішкене гитарада ойнаған. Отбасы Мәскеуге қоныс аударғаннан кейін, Володяның әкесі бала тоғыз жасында белгісіз аурудан қайтыс болды, ал анасы оны және інісі Петрді он екінші Астрахан Гренадий полкінің үрмелі оркестрінің студенті ретінде оқыды. Ол 1886-1890 жылдары пикколо флейтасында хорда ән шырқады және оқу мен жазуды үйренді. 1889 - 1895 жылдар аралығында Мәскеу консерваториясында В.Кречманның флейта класында оқыды. 1895-1896 жылдары Ф.Корш атындағы театр оркестрінің солисі болды. 1896 жылы ол Үлкен театрдағы конкурсқа пикколо ойыншысы ретінде қатысып, біраз уақыттан кейін кейде қартайған Фердинанд Бухнерді флейта әншісі ретінде ауыстыра бастайды. 1907 жылы ол Санкт-Петербургке қоныс аударды, онда Эрнесто Кёлердің қайтыс болуына байланысты Мариинск театрының флейта солисті бос лауазымына конкурсқа кіріп, онда 1920 жылға дейін жұмыс істеді. 1909 жылдың жазында ол Парижге театр труппасының концерттік сапарына қатысып, Шателет театрында Сергей Диагилевтің Орыс мезгілдері құрамында өнер көрсетті. Оркестрде флейта солисті болған жұмысымен қатар, 1910-1914 жылдары отыз жасында ол Санкт-Петербург консерваториясында екі факультетте - композиция және дирижерлік теориясында екінші білім алды. Ол Александр Глазуновтың жетекшілігімен композицияны оқыды, мәнерлеп оқу - Анатолий Лядовпен, дирижерлық - Николай Черепнинмен. Черепниннің сыныбында В.Н.Цыбин, С.С.Прокофьевпен бірге оқыды, ол онымен бірге бітіру кешінде бірге болды. 1914 жылы Ф.Степанов қайтыс болғаннан кейін Цыбин Петроград консерваториясында орын алады, ол 1920 жылға дейін флейта сыныбында сабақ береді 1917 жылдан бастап - профессор болды. 1915 жылдың жазында ол Павловский атындағы музыкалық станцияның директоры болды. 1918-1919 жылдары ол Мариан театрының балет оркестрінің бас дирижері Рикардо Дригоның көмекшісі болды. 1920 жылы отбасылық себептерге байланысты ол Мәскеуге көшті. Сол жылы ол әйелі Елизавета Тимофеевнамен бірге Пушкино қаласында Бергтің үйінде музыкалық-көркем балалар үйін № 1 балалар музыка мектебін құрды. Бұл музыкалық мектеп-интернатта көптеген көше балалары музыкалық білім алды, олардың кейбіреулері кейінірек кәсіби музыканттарға айналды. Олар: флейташы А.А.Баранников, бассонист В.А.Малиновский, скрипкашы, кейін Мәскеу оперетта театрының директоры В.П.Ефремов және т.б. айтсақ болады. Цыбин осы оқу орнының жетекшісі ретінде он жылдай жұмыс істеді, қамқоршыларына опералық шығарма, сонымен қатар музыканың бастауыш теориясы бойынша оқулық жазды. 1921-1929 жылдары Үлкен театрда солист болып жұмыс істеді. В.В.Крехман қайтыс болғаннан кейін, Цыбин 1923 жылдан бастап өмірінің соңына дейін сабақ берген Мәскеу консерваториясында флейта сыныбын басқарды. Ұлы Отан соғысы кезінде (1941-1945) үрлемелі аспаптар бөлімінің бастығы болды. 1936-1941 ж.ж. 1944-1948 жж. Аралығында ол консерваториядағы педагогикалық жұмысты Әскери дирижерлік кафедрасындағы жұмыстармен ұштастырды. 1938-1948 жылдары Мәскеу консерваториясы жанындағы музыкалық мектепте сыбызғы пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді.
Сурет 3 - Владимир Николаевич Цыбин
Білімді, білімді музыкант ол тамаша орындаушы ғана емес, сонымен бірге дарынды композитор болды. Оның орыс классиктерінің дәстүрлерінде жазылған туындылары әуезділік пен үйлесімділік таратады. Бұл он концерттік этюд, үш Концерттік аллегро, Тарантелла шығармаларын айтуға болады. В.Н.Цыбиннің Флейта техникасының негіздері атты еңбегі - жаңадан келген флейташыларға виртуоздық дағдыларды дамыту жолында үлкен көмек көрсетті. Цыбиннің өмірі тынымсыз еңбек пен тынымсыз ізденіспен өтті.
Цыбиннің Мәскеу консерваториясындағы студенті Н.И. Платонов (1894 - 1967) - тамаша флейташы, композитор болды. Композиторлар одағының мүшесі және өнерге еңбегі сіңген қайраткер.
Флейта аспабында ойнау мектебі
Флейта аспабында ойнау техникасы
Атты оқу-әдістемелік кітаптарын жасаушы. Платонов өз жұмысында әрдайым әр түрлі дәуірлер мен стильдер және туындыларды насихаттауға тырысты. Ол өзінің алғашқы фортепианодағы шеберлігін анасынан алды, скрипка, кларнет, флейтада ойнады және гимназияда симфониялық оркестрде ойнады.1915 жылы ол Александровская ерлер классикалық гимназиясын бітірді, бірақ әлі де өзін музыкаға арнауға батылы бармай, Мәскеу университетінің заң факультетіне түсті. 1916-1917 жж. Мәскеу консерваториясында оқыған, В.Кречманның флейта класы. 1918 жылы анасының қайтыс болуына байланысты оқуын тастап, Новый Осколға оралды. 1918-1922 жж. - қаладағы алғашқы музыкалық мектептің мұғалімі және әскери үрмелі аспаптар оркестрінің музыканты болып жұмыс істеді. 1919 жылдың жазында ол Қызыл Армия қатарында қызмет етті. 1922 жылы ол Мәскеу консерваториясына оралды, оқуын А.Александровтың сыныбында композиторлықпен және В.Н.Цыбин класында флейтада жалғастырды. 1927 жылы консерваторияны бітірді, 1927-1931 жж. Үлкен театр оркестрі мен Бүкілодақтық радио мен теледидардың Үлкен симфониялық оркестрінің солисті болды. Студент кезінде ол сабақ бере бастады: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
ОӘЖ
Ыбаш А.Б
Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы бойынша - 5B040200 Аспаптық орындаушылық
Алматы, 2021
Қазақстан Республикасының мәдениет және спорт министрлігі
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
Үрмелі және Ұрмалы аспаптар кафедрасы
ОӘЖ
Қорғауға рұқсат берілді
______________Декан
_______________ (Күні)
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
мамандығы бойынша - 5B040200 Аспаптық орындаушылық
Орындаған Ыбаш А.Б
Ғылыми жетекшісі Иманбаев А
Қалыпты бақылау Иманбаев А
Алматы, 2021
Қазақстан Республикасының мәдениет және спорт министрлігі
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы
Факультет: Аспапта орындаушылық
Кафедра: Үрмелі және Ұрмалы аспаптар
Мамандық: Үрмелі және Ұрмалы аспаптар (Флейта)
Тақырып: Флейтист композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктері (Ж.Демерсcман және В.Блодек)
АҢДАТПА
Бұл дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде флейта аспабының құрылу тарихы және көрнекті оқытушылар мен орындаушылар жайлы баяндаймыз. Ж.Демерсcман және В.Блодек - флейташы композиторлардың шығармаларын орындаудың стилистикалық ерекшеліктерімен танысамыз. Т.Бемнің өмірбаяны жіне флейта құру жолдарын қарастырамыз. Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінде Ж.Демерссман флейтаға арналған № 6 фа - мажор концертіне, op. 82 және В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау жасаймыз. Флейа аспабында онайтын орындаушылардың тыныс алу техникасы жайлы баяндалады.
АННОТАЦИЯ
В первой части дипломной работы мы рассказываем об истории флейты и выдающихся учителях и исполнителях. Знакомимся со стилистическими особенностями произведений флейтовых композиторов Ж.Демерсмана и В. Блодека. Мы рассмотрим биографию Т. Бема и способы создания флейты.Во второй части дипломной разбираем работы Ж. Демерссмана концерт для флейты № 6 фа - мажор, соч. концерт 82 и концерта В. Блодека для флейты Ре - мажор. Описана техника дыхания исполнителей на флейте.
ANNOTATION
In the first part of the thesis, we talk about the history of the flute and outstanding teachers and performers. Let's get acquainted with the stylistic features of the works of flute composers J. Demersman and V. Blodek. We will consider the biography of T. Böhm and the methods of creating a flute. In the second part of the diploma, we analyze the works of J. Demerssman, Concerto for Flute No. 6 in F major, Op. Concerto 82 and concerto for flute by V. Blodek in D major. Describes the technique of breathing performers on the flute.
___ ____________2021 ж. ____________ Ыбаш А.Б
Ғылыми жетекшісі: ___________ Иманбаев А
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
І ТАРАУ. Флейта аспабының құрылу тарихы. Көрнекті оқытушылар мен орындаушылар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Ж.Демерссман өмірбаяны ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
В.Блодек өмірбаяны ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
Т. Бемнің флейта құруы және оның ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...26
ІІ ТАРАУ. Ж. ДЕМЕРССМАН ЖӘНЕ В. БЛОДЕК ШЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2.1 Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концертіне, op. 82 талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
2.2 В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау ... ... ... ... ... ... ..30
2.3. Флейа аспабында онайтын орындаушылардың тыныс алу техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41
КІРІСПЕ
Сан ғасырлық тарих бойында әр халық өзінің ұлттық музыкасын және аспапарын қалыптастыра бастады. Уақыт өте келе музыкалық аспаптардың сырт бейнесі өзгеріп, жетілдірілді, кейде жаңасымен ауыстырылды. Флейтаның ежелгі түрі - ысқырық. Уақыт өте келе ысқырықты түтікшелерде қарапайым ысқырықты музыкалық шығармаларды орындауға болатын ысқырықты флейтаға айналдыра отырып, саусақты тесіктер ойып сол аспапта ойнай бастады. Флейтаны алғашқы археологтар біздің дәуірімізге дейін отыз бес - қырық мың жыл уақыт бұрын кездестірген, осылайша флейта ежелгі музыкалық аспаптардың бірі болып саналады.Осы аспапта көптеген композиторлар шығарма жазды және ойнады.Солардың ішінде бүгінгі дипломдық жұмыста Ж.О Демерсман және В.Блодектің еңбектері мен өмірбаяндарын қарастырамыз.
Жюль Огюст Демерсман - тоғызыншы қаңтарда 1833, Хондшот, қазіргі Норд департаментінде дүниеге келген, - бірінші желтоқсанда 1866, Парижде қайтыс болған француз флейташысы және композиторы. Францияның солтүстігінде, Бельгиямен шекарада дүниеге келген. Он бір жасында ол Париж ұлттық консерваториясында Жан-Луи Тулудың студенті болды. Бір жылдан кейін ол сол жерде бірінші сыйлықты алды және көп ұзамай өз заманының ең танымал флейташыларының біріне айналды. Ол консерваторияда профессор бола алмады, өйткені ол өзінің ұстазы сияқты ол сол кезде Францияда кеңінен таралған Бем жүйелік флейтасын ойнаудан бас тартты. Ол отыз үш жасында туберкулез ауруынын қайтыс болды.
В.Блодек үшінші қазанда 1834, Прагада дүниеге келген, бірінші мамыр да 1874, Прагада қайтыс болған чех композиторы, флейташы және пианист болған. Блодек кедей отбасында дүниеге келген және Прагадағы неміс PR мектебінде білім алған. Александр Дрейшокпен фортепиано классы бойынша және Прага консерваториясында (1846-1852) Антонин Эйзермен флейта классында және Иоганн Фридрих Киттлмен композиция классы бойынша оқығаннан кейін, Галисиядағы Любичта музыка мұғалімі болды (1853-185). Прагаға оралғаннан кейін ол концерттік пианист және музыка мұғалімі, сондай-ақ Прага Маннергесангверейннің екінші дирижері ретінде біраз уақыт жұмыс істеді, ол үшін бірнеше патриоттық хор жазды. 1860 жылы ол Эйзердің орнына консерваторияда флейта профессоры болды (1861). Ол неміс және чех театрлары үшін музыканың белсенді композиторы болды.
Кейінірек жоғарыда айтылған композиторлардың флейтаға арналған шығармалары жайлы қарастырамыз және олардың жазылу тарихын және ол шығармаларға анализ жасаймыз. (Қосымща 1,2)
Жұмытың мақсаты - Флейтада ойнау ерекшеліктері және композитор - флейташылар Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек шығармаларының қиындықтары, және оларың орындаушылық және көркем өнер туралы тұтас түсінік жасау. Белгіленген мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек өмірбаяндық мәліметтерін зерттеу;
Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82, шығармаға талдау жасау;
В.Блодек флейтаға арналған Ре - мажор концертіне талдау жасау;
Т. Бемнің флейта құру және оның ерекшеліктерімен танысу;
Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасымен танысамыз.
Зерттеу нысаны болып - Жюль Огюст Демерсман, В.Блодек шығармашылығы болып табылады.
Зерттеу стилистикалық ерекшеліктері болып жоғарыда айтылған композиторлардың шығармалары болып табылады. (Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82; В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концерті).
Зерттеу дәрежесі. Бұл жұмыс шетелдік орындаушылардың еңбектеріне негізделген, атап айтқанда, флейташылар, педагогтар, сондай-ақ олардың еңбектері жайлы қарастырамыз. Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасымен танысамыз.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы - шет ел композиторларының (Ж. О. Демерсман, В.Блодек) өмірбаяны және олардың шығармаларының флейтащылардың орындаушылық өміріндегі маңызыдылығын қарастыру. Жалпы зерттеудің мазмұнды жаңалықтың екі түрін көрсетеді - теориялық және практикалық, талдау және ақпараттық толықтырумен байланысты екендігін көрсетіледі.
Тәжірибелік маңыздылығы. Бұл жұмыс флейта туралы шет ел композиторларының музыкалық әлеміндегі оның мәні мен маңыздылығы ретінде тұтас түсінік беру кезіндегі әрекеті болып табылады. Флейтада ойын тәсілдерін белгілеу және толық және ең көп орындалатын репертуарды зерттеу.
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалары бар. Жалпы көлемі дипломдық жұмыстың 42 беттен тұрады. Сурет 1,2,3,4,5,6 ,7 және Қосымша А, В ноталық суреттен тұрады. Қосымша - дипломдық жұмыстың мысалы болып табылады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі түрлі кітаптардың, мақалалардың және зерттеу жұмыстарды қамтиды.
Кіріспеде жұмыстың өзектілігі мен жаңалығы белгіленген, зерттеу объектісі мен зерттелу дәрежесі және жұмыстың мақсаттары мен міндеттері көрсетіледі.
Бірінші тарауда - флейта аспабының құрылу тарихы. Көрнекті оқытушылар мен орындаушылар. Ж.Демерссман , В.Блодек өмірбаяны және Т. Бемнің флейта құруы және оның ерекшеліктері жайлы баяндаймыз.
Екінші тарауда - Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82 және В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концертіне талдау жасаймыз.Музыкалық шығармалардың көркем бейнесін орындауда, флейта тембрінің семантикасын қарастырамыз.
Дипломдық жұмыстың қорытындысы зерттеудің қорытындысын шығарады. Онда бөлімдерде қойылған міндеттерді шешу нәтижелері қорытындылайды.
Қосымшалар
Қосымша А - Ж.Демерссман флейтаға арналған №6 фа - мажор концерті, op. 82 нотасы;
Қосымша В - В.Блодек флейтаға арналған ре - мажор концерті нотасы.
І ТАРАУ. ФЛЕЙТА АСПАБЫНЫҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ. КӨРНЕКТІ ОҚЫТУШЫЛАР МЕН ОРЫНДАУШЫЛАР
Сан ғасырлық тарих бойында әр халық өзінің ұлттық музыкасын және аспапарын қалыптастыра бастады. Уақыт өте келе музыкалық аспаптардың сырт бейнесі өзгеріп, жетілдірілді, кейде жаңасымен ауыстырылды.
Флейтаның ежелгі түрі - ысқырық. Уақыт өте келе ысқырықты түтікшелерде қарапайым ысқырықты музыкалық шығармаларды орындауға болатын ысқырықты флейтаға айналдыра отырып, саусақты тесіктер ойып сол аспапта ойнай бастады. Флейтаны алғашқы археологтар біздің дәуірімізге дейін отыз бес - қырық мың жыл уақыт бұрын кездестірген, осылайша флейта ежелгі музыкалық аспаптардың бірі болып саналады.
Флейта аспабы осыдан бес мың жыл бұрын Мысырда белгілі болды және ол Таяу Шығыстағы негізгі үрлемелі аспап болып саналады. Бес - алты саусақты тесіктері бар және октавалық үрлеуге қабілетті бар флейта толық музыкалық дыбысты қамтамасыз етеді, оның ішінде жеке интервалдар өзгеруі мүмкін. Қазір кейде ескі заманғы музыканы орындау кезінде қолданылады.
Бес - алты саусақтары бар көлденең флейта кем дегенде үш мың жыл бұрын Қытайда, ал Үндістан мен Жапонияда екі мың жыл бұрын табылғаны белгілі болды. Еуропада ортағасырлық кезеңде негізінен ысқырық тәрізді қарапайым аспаптар Еуропаға Балқан арқылы кірген. Флейта осы уақытқа дейін ең кең тараған аспап болып саналады.
XVII ғасырдың соңында флейта Француз шеберлерімен жетілдірілді, олардың ішінде толық хроматикалық дыбысты орындау үшін алты саусақты тесіктерге клапандар қосқан Оттетер ерекшеленген. Флейта аспабы дыбысталу және жоғары техникалық мүмкіндіктерге ие бола отырып, блок - флейтаны ығыстырып, XVIII ғасырдың соңына қарай симфониялық оркестр мен аспаптық ансамбльдерде ерекше орынға ие болды.
1832 мен 1847 арасында Теобальд Бем өзгерген аспапты әрі қарай дамытты. Ол ең маңызды жаңалықтарды енгізді:
Орындау ыңғайлылығы емес, акустикалық қағидаттарға сәйкес үлкен саусақты тесіктерді орналастырды
Аспапты тоғыз саусақтың көмегімен он бес - он жеті тесікті жабуға көмектесетін жабқыштар мен сақиналар жүйесімен жабдықтады
1847 жылы бастиегі бар оқпан қимасының цилиндрлік арнасын пайдаланды, бұл интонацияны жақсартып, әр түрлі регистрлерде дыбысты жақсартады
Аспап жасау үшін металды пайдалануға көшті, бұл ағаш аспабпен салыстырғанда дыбыстың адемілігін күшейтті.
Бірақ Бемның ең үлкен еңбегі - ойлап тапқан клапанды механизмнің арқасында флейта хроматикалық гамма мен шығармалардың барлық тональдықтарда орындалуы мүмкіндігіне ие болды.
Сурет 1 - Флейта
Осы заманғы флейта үш бөліктен тұрады, ұзындығы алпыс сегізден жетпіс екі см-ге дейін, он алты - он сегіз ойығы бар.
Флейтаның түрлері:
Кіші флейта немесе флейта - пикколо
Флейта-альт
Флейта-бас;
Үлкен Флейта
Флейта - пикколо дегеніміз негізгі тоны до нотасы болып келеді. Ал Флейта-альтта негізгі тон соль кейде фа нотасы болып келеді. Үлкен флейтаның дыбыс арақашықтығы төртінші октаваның фа нотасына дейін. Флейта симфониялық оркестрде, джаз оркестрінде, әскери үрлемелі аспатар оркестрінде де қолданылады, сондай-ақ жеке ойналады.
Флейтаның шығу тегі, тарихы
Грек мифологиясында Гефесттің ұлы Ардалус флейта өнертапқышы болып саналады.Сыбызғының ең көне түрі ысқырық болып көрінеді. Біртіндеп ысқырыққа еніп кету керектүтіктер қарапайым ысқырықты ысқырыққа айналдырып, саусақтардың тесіктерін кесіп бастады музыкалық шығармаларды орындауға болатын флейта.
Бойлық флейта Египетте бес мың жыл бұрын белгілі болған және ол сақталған бүкіл Таяу Шығыстағы негізгі үрмелі аспап. Ұзындығы бес-алты флейта саусақтардың саңылаулары және октаваның асып түсуіне қабілетті, музыкалық толық қамтамасыз етеді масштаб, әртүрлі режимдерді құра отырып, оның ішінде өзгеруі мүмкін жеке интервалдар саусақтарды айқастыру, саңылауларды екіге жабу және өзгерту арқылы тыныс алу бағыты мен күші. Бес - алты саусақты тесіктері бар көлденең флейта Қытайда ең болмағанда белгілі болған кем дегенде үш мың жыл бұрын, ал Үндістан мен Жапонияда - екі мың жылдан астам уақыт бұрын. Еуропада Орта ғасырларда негізінен ысқырық түріндегі қарапайым аспаптар кең таралған (магнитофонның және гармониканың ізашары), сондай-ақ еніп кеткен көлденең флейта Орталық Еуропа шығыстан Балқан арқылы, ол әлі де кең таралған халық аспабы.
1832 және 1847 жылдар аралығында Теобальд Бем осы уақытқа дейін аспапты жетілдірді содан бері салыстырмалы түрде аз өзгерді. Теобальд Бом келесі маңызды жаңалықтарды енгізді:
Саусақтардың саусақтарын акустикалық принциптерге сәйкес орналастырды және орындау ыңғайлылығымен емес;
Құралды барлық саңылауларды жабуға көмектесетін клапандар мен сақиналар жүйесімен жабдықтады;
Бұрын цилиндрлік арнаны қолданған, бірақ параболалық басымен, ол интонацияны жақсартты және әр түрлі регистрлердегі дыбысты теңестірді;
Мен құралдарды жасауға металды қолдануға көштім, ол салыстырмалы түрде ағаш аспаппен дыбыстың жарқырауын арттырды.
Көлденең флейта
Көлденең флейта (лат. Flatus - жел, соққы) - ағаш үрмелі музыкалық аспабы. Сыбызғының биіктігі үрлеу арқылы өзгертіледі. Гармоникалық дыбыстарды ернімен шығару, сонымен қатар клапандарды ашу және жабу арқылы дыбыс шығарылады. Қазіргі сыбызғылар әдетте металдан (никель, күміс, алтын, платина) сирек - ағаштан, кейде - әйнектен, пластмассадан және басқа композициялық материалдардан жасалады. Үрмелі аспаптар арасындағы көлденең флейта - ең таңдаулы, виртуоздық аспаптар, онда сіз ең қиын жолдарды бар жылдам қарқынмен орындай аласыз, арпеджио, триллер, үлкен аралықта секірулер тағы да басқа алуан түрлі мүмкіндіктері бар. Баяу созылып, кантилено ойнаңыз әуендер, әсіресе фортепианода, қиынырақ, өйткені бұл флейтадағы ауа бұрынғыға қарағанда тез тұтынады. Бұл аспаптың құрылымының ерекшелігіне байланысты. Көлденең флейтада ойнау шеберлігінің орындаушылық музыкалық жанрлары: классикалық, музыкалық өнердің этникалық, заманауи жанрлары - джаз тағы басқаларды айтуға болады. Бұл аспап -көбінесе жеке партияны оркестрде, ансамбльде ойнауды.
Көлденең флейта құрылымы
Тұтасымен көлденең флейта - үшеуінен құралған цилиндрлік құрама түтік бөліктер бар. Олар: бас, дене, тізе. ХVІІ ғасырдың аяғында көлденең флейтаны француз шеберлері жетілдірді. Оның ішінде Оттетер ерекшеленеді, ол, атап айтқанда, алты саусақты толықтырды толық хроматикалық шкала үшін саңылаулар жасады. Көбірек мәнерлі дыбыс және жоғары техникалық мүмкіндіктер, көлденең флейта (блок-флейта) ығыстырып, ХVІІІ ғасырдың аяғында симфониялық оркестр және аспаптық ансамбльдерде ерекше орын алды. Сыбызғының басы конустық-параболалық пішінді, оны ағаш, никель, алтын, күмістен жасауға болады.
Сыбызғының корпусы құрылымы бойынша екі типті болуы мүмкін:. Олар: клапандар бір сызықты құраған және тұз клапаны алға қарай итерілген түрлері кездеседі. Сондай-ақ, клапандардың екі түрі бар: ашық, бірге резонаторларсыз және жабық. Ұлы флейтаның тізесі екі түрге бөлінеді: төменгі дыбыс шығарылатын С нотасы бірінші октаваның С болып табылады; ал си нотасы - кіші октаваның си нотасы.
Көлденең флейтаның диапазоны бірінші октаваның до нотасынан жоғары үш октавадан асады.
Пан Флейта
Көптеген мыңжылдықтар бұрын адам әртүрлі заттардың дыбыс шығару қабілетін ашты. Қуыс сүйектер, бұрғыланған қабықшалар, ширатылған бүршіктер, ағаш жапырақтары, қамыс бұл заттардың барлығы дыбыстарды шығарады. Сіз оларды аузыңызға жақындатып, үрлеуіңіз керек. Қайдан құбырлар мен сыбызғылар, ысқырықтар мен мүйіздер, үрлемелі аспаптардың барлық түрлері, соның ішінде флейтада болды. Аңыз бойынша, адам флейтаны панның әнін естіген кезде ойлап тапқан желдің әсерінен қамыстың діңі сынған сол сынған қамыстан флейта жасалынған делінген. Адам осы қамыстан түтікшені кесіп алды, оған тесіктер жасап, ойнай бастады. Бұл аспап өз атын flatus деген латын тілінен алды. Ежелгі грек мифі бойынша, ормандар мен өрістердің иесі - Пан, нимфаға ғашық болған және оған деген сүйіспеншіліктен өртенеді делінген. Нимфа ұсқынсыз панан қашып өзен құдайына көмек сұрады. Өзен құдайы ол тілегін естіп нимфаны қамысқа айналдырды. Махаббатынан айырылған орман иесі Пан қайғы жұтады. Өзен жағасындағы қамысқа айналға нимфа сүйіктісін жоқтап сол қамыстан тәтті дыбыстық флейта жасайды.
Сурет 2 - Пан Флейта
Орта ғасырдағы флейта
Флейта - ортағасырлық кезеңі кезінде аспаптық ансамбльдердің пайда болуымен сипатталады. Бойлық және көлденең флейталар сәнге айналды. XVI ғасырдың соңына дейін Венеция мен Болоньядағы Ренессанс кезеңінде үрмелі аспаптар жасалған және флейтаны орындаушылар қолданды. Бойлық флейталар - үшбұрыш, альт, тенор, басс әр түрлі көлемде болды. Олардың диапазоны екіден екі жарым октаваға дейін болды. Олардың дауысы жағымды, жұмсақ, бірақ өте жағымды, әлсіз, айқын емес, күші біркелкі емес және биіктігі бойынша әрдайым дәл емес келді. Ойнауға арналған тесіктердің саусақтарыңызбен жабуға ыңғайлы жерде орналасқаны акустика талаптарына негізделген. Жиырма адамнан тұратын ансамбльдер сыбызғыдан құралды. Алғашқы оркестрлер XVІІ ғасырда пайда болды. Монтеверди үрмелі аспаптар тобындағы Орфей операсында аспаптар, ол жай бағушыны орындады әуендер, бірқатар көріністерге арналған пасторлық хош иісті жасай отырып, тек бір шағын флейта музыкасын шығарды. Оркестр дамыған сайын флейта рөлі өсе түсті, неміс композиторы Г.Шюцтің операларында олар тек ән айтумен ғана шектеліп қалмады, басқалар сияқты оны байытты, толықтырды және онымен бәсекелесті деген болжам бар көлденең флейта Германияда пайда болды. Ол бір ағаштан жасалған, алты саусақтармен жабылған және ауаны үрлеуге арналған тесіктер бар аспап болды. Ескі неміс флейта екі жарым октаваны қамтыды. Ұңғыма конустық болды соңына қарай тарылтады, соның арқасында дыбыс жұмсақ, жұмсақ, бірақ күшті емес (дегенмен) бойлыққа қарағанда қатты), ең бастысы мәнерлі болды. Ең төменгі дыбыс шықты флейта түтігінде ауа бағанының шайқалуынан, басқалары оны қысқартудан деп ойлады. Барлық дыбыстар негізгі тесіктерге сәйкес келді. Бұрғылау аспаптың түбі, бұл саусақтарыңызды флейта бетіне ыңғайлы орналастыруға мүмкіндік берді. Ренессанс кезінде Англия театры оркестрінде флейта үйрену көріністерінде қолданылған. Сонымен бірге алғаш рет атақты ағылшын композиторы Пурсель Соната жазды.
XVІІ ғасыр - оркестрлік практикада көлденең флейтаның пайда болуы мен шоғырлануының куәсі. Оны опера оркестріне тұрақты аспап ретінде алғаш енгізген - Люллидің Исида операсында. Бірақ оның оркестрінде флейта әлі де бойлық (түзу) болды. Тік флейта тікелей алдыңызда ұсталды; оның поэтикалық үні болды, ол үшін ол жұмсақ флейта деп аталады. Алайда көлденең флейта өміршеңдігін көрсетті, өйткені күшті дыбысқа ие болды және әртүрлі жетілдірулерге оңай ие болды. Сондықтан XVІІІ ғасырдың ортасында ол ақырында симфониялық оркестрден флейта шығарылды. Көлденең флейта жеке концерттік аспап ретінде қолданылмады. Бұл рөлде бойлық флейталардың әртүрлі түрлерін орындады. Францияда оны концерттік аспап ретінде тану өтті, онда флейтаны шеберлер зерттей бастады және жетілдірілді. Сонымен, бір мың алты жүз тоқсан бесінші жылы қайтадан өткір клапан қолданылды. Жақсартулар: арнаулы бұрғылау, жоғарғы дыбыстарды қабылдауды жеңілдетіп, оларды әдемі етті, әуезді дыбыс шығуына көмек берді. Сыбызғыны реттеу үшін сырғанайтын арнаға ағаш сақиналар салынған бас бөлігін жасады. Мұндай флейта үшін ыңғайлы пернелер соль - мажор, ре - мажор гаммалары болды. XVII ғасырдағы екі француз флейтистінің есімдері - Декато және Фильтр. Бұл кезде флейта ойынын оқытудың алғашқы педагогикалық әдістері пайда болды. Көлденең флейта ойнау өнері Оттетер, (Бір мың жеті жүз жетінші жыл).
XVIIІ ғасырдағы аспаптық мәдениеттегі флейтаның рөлі
XVIII ғасыр басында кәсіби аспаптық мәдениеттің кәсіби мектебі қалыптасты. Әйгілі итальяндық композитор А.Вивальди жеке жанрды өте жақсы көретін аспабы көлденең флейта үшін он үш концерт және үш бойлық флейта үшін концерт жазды. Марчелло мен Телеман да флейтаға арнап жазған шығармалары жетерлік. XVIII ғасырдың басында флейтаға арналған ең маңызды шығармаларды Дж.С.Бах жасаған. Ол флейтаға арналған көптеген шығармалар жазды. Композитор керемет флейта ойнау техникасын, тембрі мен колористикалық мүмкіндіктерін білді, жеңіл, күміс дыбысты тембері болды. Флейта ойнаудың барлық техникасымен Бах, әйгілі виртуоз-флейтист Иоганн Йоахим Кванцтың ойынынан алған әсерімен тығыз байланысты. Бұл сонаталар бұрынғыдан да көп флейташылардың концерттік репертуарынан табылды. Жанға жайлы Сицилиана, бұл шығармаларды бүкіл әлем бойынша миллиондаған тыңдаушылар сүйеді. Оркестрлік сюитадан шыққан тамаша әзіл және қарапайым музыка. И.Кванц (1696 - 1773) - әйгілі неміс композиторы. Итальяндық композитор Д.Скарлатти флейта жеке орындауға жарамсыз деп санап, оны ұнатпады, бірақ бірде Кванцтың ойынын естігенде, ол ойынан айнып, флейтаға концерттер жазды. Кванц ірі жұмыстардың авторы:
Көлденең флейтаны ойнау жөніндегі нұсқаулықтың тәжірибесі (1752)
Екі пернедегі көлденең флейтаға арналған саусақ кестесі,
300 концерт,
6 соната 200 дана флейта.
Флейтаны жетілдірумен айналысып, Кванц тығынға арналған бұранданы жасады. 1770 жылы П.Флорио қосымша клапан жасады және т.б. Мен мұны біреу біліп қалады деп, флейтаның осы бөлігін іспен жауып тастады деп қорықтым.Флейтаға арналған қосымша клапандарды әр уақытта басқа шеберлер ойлап тапқан (Д. Тессит.) Англия, Германияда И.Тромлиц, Данияда П.Пегерсен және т.б.). Бұл полутондарды алуға мүмкіндік берді, ойнауды жеңілдететін, бірақ флейтаны әлі де бар кемшіліктерден арылмаған еді. Дұрыс емес интонация, әртүрлі регистрлерде біркелкі емес дыбыс шығару әлі де жаңартуды талап ететін. Вена мектеп композиторларының шығармаларындағы флейта осы уақытқа дейін флейта репертуарының шедеврлері Гендель, Глюк, Гайдн, Моцарт деп саналып келеді. Флейтаның мәнерлі орындалуының мысалы - операдағы әйгілі соло К.В. Глитч Орфей деп саналады. Бұл өлмес әуен әлі күнге дейін өзінің сүйкімділігін жоғалтқан жоқ. Флейтада ойнау шеберлігін көтерудегі үлкен қызығушылық танытқан музыка шеберлері Гайдн мен Моцарттың туындыларын ойнады. Флейташылар өздерінің шеберліктерін құрметтеді, бақылаулар жасады, тәжірибе жасады. И.Гайдн флейта тонының жылуы мен жылтырлығы, күрделі флейта жасай алады ерекше тембрді сезіне алды деді. В.А. Моцарт флейтаны жек көретіндігін мәлімдеді. Ол әрдайым орындаушыға қойылатын міндеттерді, музыканттың жүрегі, есту қабілеті мен техникасы жетіспейтін, интонация жоқ болады деп қорқатын. Бірақ бұл аспапта керемет шығармалар жазуға кедергі болмады. Моцарт, Венлингпен достығының әсерінен флейтаға арналған № 1 концертін жазды. Үндістаннан оралған соң, оркестр № 2 концертіне Моцартқа тапсырыс берді.
Флейта XVIII ғасырдың аяғы - ғ XІХ ғасырдың басында.
Флейта репертуарын дамытуда елеулі із қалдырған чех композиторы А.Розепидің орны ерекше. Орындаушылық өнер романтизм дәуірі жаңа өрлеуімен ерекшеленді. Осы кезеңде Вебер, Ф.Шуберт, Д. Рослини, Г.Берлиоз және тағы басқалар флейта ойнауды әйгілі флейтшінің нұсқаулығынан үйренді. Ф. Девьен - жас кезінде флейта ұстазы болған. Берлиоз өзінің естеліктерінде флейта дизайнының толық сипаттамасын келтіреді. Флейтаға арналған көптеген шығармаларды Сен - Санс жасады. Батыс Еуропада Б.Годар, К.Рейнике және басқалар сияқты композиторлардың шығармашылығы бұл аспап маңызды орын алды. XIX ғасырда флейтада ойнау өнері үлкен секіріс жасады. Бұған көптеген факторлар, соның ішінде концерттік әдебиет, және репертуарын кеңейту, және педагогиканың дамуы, білім берудің пайда болуы флейта ойнауды үйренуге арналған нұсқаулықтардың пайда болуы ықпал етті. ғасыр үлкен зертханаға айналды флейта өнерінің дамуына әсер еткен сындарлы жетілдіру, педагогика және репертуар. Бұған кәсіби оркестрлердің пайда болуы да ықпал етті АҚШ және Батыс Еуропа.
XІХ ғасырда флейта ойнау саласындағы ең маңызды тұлға Теобальд Бем болды (1794 - 1881). Ол әйгілі неміс музыкантымен бірге гастрольдік сапарда көп болды. Еуропада оның спектакльдері үлкен жетістікке жетті. Бем көптеген жұмыстардың (мысалы, жиырма төрт этюд - капричино) және флейтаға арналған оқу құралдарының авторы. Оның музыкалық таланты құмарлық және тапқырлықпен ұштастырылды. Бем бірде Лондонда ағылшын флейташысы В. Горденмен кездесті. Ол оны өз өнерімен таң қалдырды. Горденнің флейтасы жаңа дизайн жасаған флейта екен. Бем флейтаны 1832 жылы жаңа модельді ұсына отырып, сақиналы клапандармен жабдықталған флейтаны жасады. Бірақ бұл дизайнердің өзіне ұнамады.
Екінші модель (1846 - 1847) флейтаға қажет акустикалық, экспрессивтік және виртуоздық жақтарын қамтыды. Бем мемлекеттік төңкеріс жасады.Флейтаның жаңа модельін ойлап тапты. Конустық тесікті ауыстырды (кері - конустық бұрғылау) цилиндрлік, дыбыстың сапасы мен сенімділігін жақсарта отырып, аспаптың шекараларын едәуір күшейтеді толық үш октаваға дейін немесе одан да көп, ойнауға арналған саңылауларды дәл сәйкес орналастырады, акустикалық есептеу, олардың диаметрі үлкен болды (ескі флейтада саңылаулар өте үлкен болды) және барлық тесіктерді пластина тәрізді және сақиналы ыңғайлы орналасқан клапандар орналастырды, бұл дыбыстың біркелкілігіне және оңайырақ қол жеткізуге мүмкіндік берді. Енді бір клапанды жабу арқылы қосалқы портты бір уақытта ашуға болады. Талғампаз клапан бірден бірнеше тесіктерді жабу жүйесі - бір клапанның тұтқасын итеруге мүмкіндік берді. Енді орындаушының саусағы тесіктерді толығымен жапты, нәтижесінде тапқыр клапан жүйесі соншалықты ыңғайлы орналасқан ең күрделі техникалық шығармаларды ойнауға мүмкіндік берды.
Оның дыбысы мөлдір әуезді, бірақ салқын болды. Барлық жақсартулардың нәтижесінде композиторлар флейтаны тани бастады, оркестр партитураларын безендіру үшін және жаңа тембрлік түстер беруге флейта таптырмас аспап болды. Г.Форенің флейтаға арналған әйгілі туындылары (Қиял). С.Шаминад (Концертино), А. Дворак (Серенада) және басқалары.
Флейтаның түрлері, олардың ерекшеліктері, қолданылуы.
Флейта отбасының басшысы - ұлы флейта. Ежелгі уақытта кең таралған Барлық түрлері болды. Әртүрлі өлшемдер флейта тембрінің диапазонын кеңейтуге мүмкіндік берді. Пикколо он сегізінші ғасырдың өзінде-ақ оркестрге еніп, гармоникалық флейтаны ығыстырып шығарды. Ұшы бар ескі флейта, флейта отбасының кішкентай өкілі. Оның жоғары регистрдегі ысқырған, өткір дыбысы үлкен дауыспен, күші мен жарықтығы және фортессимодағы бүкіл оркестрдің дыбыстығын тесіп өтуге қабілеттілігімен ерекшеленеді. Сондықтан ол жиі туттидің жоғарғы дауысы ретінде қолданылады. Оның техникасы қарапайым флейтаға ұқсас, бірақ жоғарыдағы дыбыс қатал және дөрекі, ал төменде - түссіз, әлсіз және өрнексіз естіледі. XIII ғасырдан бастап Францияда бір қолмен ойнайтын сыбызғы болған. Орындаушы бір қолымен флейта, екіншісімен барабанда ойнаған. Тембрлердің бұл үйлесімі әскери музыкада жақсы үйлесетін. Бетховен, Эгмонт увертюрасы, Клерхен әні, барабандар күркіреп, флейта естіліп жатыр деген сөздермен тимпаний және пикколо жауап береді). Көбінесе пикколо дыбысы ұрмалы аспаптармен - үшбұрыш, әскери барабан, күмбез және үлкен барабан үйлесетін.
Біздің уақытымызда композиторлар осы сыбызғының жаңа экспрессивті мүмкіндіктерін ашты: поэтикалық толғаныс, нұрлы мұң. Пикколоны оркестрде шамадан тыс пайдалану қате және музыканы бұзады деп саналады. Сондықтан классиктер оны мұқият және мөлшерде қолданды. Салқын және жұмбақ тембрімен Альт флейта әуелі Римский-Корсаковтың назарын өзіне аударды. Көрінбейтін Китеж қаласы мен қыз туралы аңыз. Опера Феврониа, Млада осы шығармаларда альт флейта ойналады. Ол әдемі төмен регистр және кішкентай октаваны және бірінші окатава жартысын қамтиды. Г.Холст бұл аспапты өзінің Сатурн деп атаған шығармасының бір бөлігінде қолданды. 1910 жылы Миландық флейташы Альбизи төменде октавалық дыбыс шығаратын бас флейта жасады. Шкаланың ең төменгі октаваларында қалыпты және оркестрге флейта тембрін беруді ойластырды. Оның екінші атауы - albisiphon. Бұл оркестрде өте сирек кездеседі (мысалы, Р.Дзандонайдың операсында Francesca da Rimini). XVII ғасырда Людовик XIV корт флейташысы Луи Оттетер контрабас жасады Ұзындығы 2,03 м-ге жеткен флейта, бұл бірегей аспап Париж консерваториясының мұражайында сақталған.
Флейтаның оркестрдегі мәнерлі мүмкіндіктерін пайдалану.
Оркестрде флейта алдында таңғажайып үнімен құлақты баурап алу міндеті тұрды. Флейта - виртуоздығымен, жарқырауымен және дыбыс әсемдігімен бәрінен де озды. Стаккатоға келетін болсақ, мұнда ол бәсекелестіктен Равельдің Дафинис пен Хлоя сюитасында флейта жеке аспап ретінде ойналады.
Флейта дыбысталуын сипаттаған Н.А. Римский - Корсаков: Тембр салқын, ең қолайлы мейірімді және жеңіл мінезді әуендерге жақсы келеді деген. Оның дыбысы колоратуралық сопраноға ұқсас; көбінесе музыкалық шығармаларда осы тембр мен флейтадағы адамның дауысында ортақ нәрсе бар деген. Мысалы: Иван Сусаниндегі Антонида рөлі, Руслана және Людмила фильміндегі Людмила рөлі дәлел.
Бірақ керемет флейта сезім туралы айту үшін берілмейді, бірақ ол басқа бағытқа қолданылады деген. Табиғи әлем өзінің нақты және фантастикалық тұрғындары, керемет құстардың дауыстары, ертегі тіршілік иелері туралы, ормандар мен өзендер жайлы суреттегенде флейта дыбысы тамаша сай келеді дейд. Мысалы, поэтикалық мотив - Р.Корсаков операсынан Ақшақарлар, Корсаков ертегісі немесе үш флейтадан тұратын өте әдемі ансамбль Чайковскийдің Шелкунчик балеті қойшылардың әсем, нәзік биінде флейта дыбысын айтуға болады. Операның бесінші актісінде Рамоның Ипполит пен Арисия композитордың Ария Найтингейлі ең жақсы шабыты естіледі. Глюк Орфей және Армида операларында сыбызғы дауысында керемет сұлулыққа қол жеткізді. Моцарт флейта дыбысын - адамгершіліктен тыс күш ретінде бейнелейді.
Флейтаның виртуоздық мүмкіндіктерін Россини Вильгельм Тель операсында пайдаланды. Глинка Руслан және Людмила операсындағы кейіпкерді ұрлау сахнасында флейта дыбысы жауапты рөл атқарады. Жұмбақ, аздап суық іс-қимылға қатысушылар батып кететін жағдайды флейта әдемі жеткізелі.
Глазунов Жыл мезгілдері балетінде сыбызғы техникалық үлгілерді жасайды. Шостаковичтің сыбызғыны ерекше жақсы көреді және өзінің шығармашылығында кеңінен қолданды.
Прокофьев Петр мен Қасқыр балалар әзілінде - флейта аспапбын қолданды. Мұнда флейта шырылдайды құстар бейнесін бейнелейді. Маргерит Гунодтың Фауст операсындағы терезені ашып, түннің жаңғырығына сенген кезде оның жалынды махаббаты, сыбызғының анық дауыстары, жұлдыздардың жыпылықтағанын үнсіз бейнелейді ақшыл сәулелерімен табиғат дауыстарының жұмбақ үндестігін флейта дыбысы жарықтандырады. Мөлдір,салқын флейта дыбыстары табиғат дауыстарын бейнелеу үшін өте қолайлы. Мөлдір, суық флейта дыбыстары табиғат дауыстарын бейнелеуге өте ыңғайлы. Құстардың сыбдырын, самалдың күрсінісін жақсы бейнелейді.
Көрнекті флейташы Жан-Луи Тулу (1786 - 1865) он бес жасында Париж консерваториясында бірінші сыйлығын алды, кейінірек ол осы консерваторияның профессоры болды және флейта үшін бірқатар еңбектер жазды. Тулу керемет виртуоз болды.
Ұлттық орындаушылық мектептердің қалыптасуы.
ХХ ғасырдың басы ұлттық педагогикалық флейта мектептерінің ойындары, дамудың жоғары деңгейі дайындалған кезең және қалыптасу кезеңі болды. ХХ ғасырдың ортасына қарай француз мектебі шықты. Ф.Пуленк әйгілі флейта мен фортепиано аспабына арналған Сонатасы болды.
Флейтаға арналған концерттерді Дж.Ибер,А. Томаси. Импрессионистер К.Дебюсси мен М. Равель өз жұмыстарында флейтаның кескіндемелік мүмкіндіктері шебер қолданды және ерекше мөлдірлікке қол жеткізеді. Флейта жалпы Дебюссидің сүйікті аспабы болды. Оның әйгілі Фавнның түстен кейінгі демалысы атты оркестрлік прелюдиясы импрессионистік дыбыстық кескіндеменің шедеврі және осы аспаптың жеке соласы ойналады. Флейта - жұмсақ және нәзік, жалқау ұйқыда жатқан Фавн, жалтақтық пен мастық бақытқа толы фавнның нимфаларды армандауы естіледі. Бастапқыда флейтаны төменгі регистрде күңгірт дыбыспен басталып кейінен сезімтал және динамикалық тақырыпта өзгереді. Флейташыларға арналған нимфа мифіне негізделген өте танымал шығарма.
Орыс орындаушылық мектебі.
Орыс мектебін құрудағы орыс музыканттарының және флейташылардың рөлін айта кетсек болады. Қиын орындау және оқыту мектебі деп бұл маңызды және бүкіл әлемде бұрыннан бар мойындау алатын орыс музыка мектебі. Флейта ойнаудың қазіргі мектебінің негізін қалаушылардың бірі - Владимир Николаевич Цыбин (1877 - 1949). Ол көрнекті мұғалім, Мәскеу және Санкт-Петербургтегі Мариинский театр оркестрінің солисті, Мәскеу және Ленинград консерваторияларының профессоры, еңбек сіңірген өнер қайраткері. Музыкалық отбасында дүниеге келген оның әкесі скрипкашы және губерниялық оркестрдің дирижері Николай Михайлович Цыбин, анасы ән айтып, кішкене гитарада ойнаған. Отбасы Мәскеуге қоныс аударғаннан кейін, Володяның әкесі бала тоғыз жасында белгісіз аурудан қайтыс болды, ал анасы оны және інісі Петрді он екінші Астрахан Гренадий полкінің үрмелі оркестрінің студенті ретінде оқыды. Ол 1886-1890 жылдары пикколо флейтасында хорда ән шырқады және оқу мен жазуды үйренді. 1889 - 1895 жылдар аралығында Мәскеу консерваториясында В.Кречманның флейта класында оқыды. 1895-1896 жылдары Ф.Корш атындағы театр оркестрінің солисі болды. 1896 жылы ол Үлкен театрдағы конкурсқа пикколо ойыншысы ретінде қатысып, біраз уақыттан кейін кейде қартайған Фердинанд Бухнерді флейта әншісі ретінде ауыстыра бастайды. 1907 жылы ол Санкт-Петербургке қоныс аударды, онда Эрнесто Кёлердің қайтыс болуына байланысты Мариинск театрының флейта солисті бос лауазымына конкурсқа кіріп, онда 1920 жылға дейін жұмыс істеді. 1909 жылдың жазында ол Парижге театр труппасының концерттік сапарына қатысып, Шателет театрында Сергей Диагилевтің Орыс мезгілдері құрамында өнер көрсетті. Оркестрде флейта солисті болған жұмысымен қатар, 1910-1914 жылдары отыз жасында ол Санкт-Петербург консерваториясында екі факультетте - композиция және дирижерлік теориясында екінші білім алды. Ол Александр Глазуновтың жетекшілігімен композицияны оқыды, мәнерлеп оқу - Анатолий Лядовпен, дирижерлық - Николай Черепнинмен. Черепниннің сыныбында В.Н.Цыбин, С.С.Прокофьевпен бірге оқыды, ол онымен бірге бітіру кешінде бірге болды. 1914 жылы Ф.Степанов қайтыс болғаннан кейін Цыбин Петроград консерваториясында орын алады, ол 1920 жылға дейін флейта сыныбында сабақ береді 1917 жылдан бастап - профессор болды. 1915 жылдың жазында ол Павловский атындағы музыкалық станцияның директоры болды. 1918-1919 жылдары ол Мариан театрының балет оркестрінің бас дирижері Рикардо Дригоның көмекшісі болды. 1920 жылы отбасылық себептерге байланысты ол Мәскеуге көшті. Сол жылы ол әйелі Елизавета Тимофеевнамен бірге Пушкино қаласында Бергтің үйінде музыкалық-көркем балалар үйін № 1 балалар музыка мектебін құрды. Бұл музыкалық мектеп-интернатта көптеген көше балалары музыкалық білім алды, олардың кейбіреулері кейінірек кәсіби музыканттарға айналды. Олар: флейташы А.А.Баранников, бассонист В.А.Малиновский, скрипкашы, кейін Мәскеу оперетта театрының директоры В.П.Ефремов және т.б. айтсақ болады. Цыбин осы оқу орнының жетекшісі ретінде он жылдай жұмыс істеді, қамқоршыларына опералық шығарма, сонымен қатар музыканың бастауыш теориясы бойынша оқулық жазды. 1921-1929 жылдары Үлкен театрда солист болып жұмыс істеді. В.В.Крехман қайтыс болғаннан кейін, Цыбин 1923 жылдан бастап өмірінің соңына дейін сабақ берген Мәскеу консерваториясында флейта сыныбын басқарды. Ұлы Отан соғысы кезінде (1941-1945) үрлемелі аспаптар бөлімінің бастығы болды. 1936-1941 ж.ж. 1944-1948 жж. Аралығында ол консерваториядағы педагогикалық жұмысты Әскери дирижерлік кафедрасындағы жұмыстармен ұштастырды. 1938-1948 жылдары Мәскеу консерваториясы жанындағы музыкалық мектепте сыбызғы пәнінің мұғалімі болып жұмыс істеді.
Сурет 3 - Владимир Николаевич Цыбин
Білімді, білімді музыкант ол тамаша орындаушы ғана емес, сонымен бірге дарынды композитор болды. Оның орыс классиктерінің дәстүрлерінде жазылған туындылары әуезділік пен үйлесімділік таратады. Бұл он концерттік этюд, үш Концерттік аллегро, Тарантелла шығармаларын айтуға болады. В.Н.Цыбиннің Флейта техникасының негіздері атты еңбегі - жаңадан келген флейташыларға виртуоздық дағдыларды дамыту жолында үлкен көмек көрсетті. Цыбиннің өмірі тынымсыз еңбек пен тынымсыз ізденіспен өтті.
Цыбиннің Мәскеу консерваториясындағы студенті Н.И. Платонов (1894 - 1967) - тамаша флейташы, композитор болды. Композиторлар одағының мүшесі және өнерге еңбегі сіңген қайраткер.
Флейта аспабында ойнау мектебі
Флейта аспабында ойнау техникасы
Атты оқу-әдістемелік кітаптарын жасаушы. Платонов өз жұмысында әрдайым әр түрлі дәуірлер мен стильдер және туындыларды насихаттауға тырысты. Ол өзінің алғашқы фортепианодағы шеберлігін анасынан алды, скрипка, кларнет, флейтада ойнады және гимназияда симфониялық оркестрде ойнады.1915 жылы ол Александровская ерлер классикалық гимназиясын бітірді, бірақ әлі де өзін музыкаға арнауға батылы бармай, Мәскеу университетінің заң факультетіне түсті. 1916-1917 жж. Мәскеу консерваториясында оқыған, В.Кречманның флейта класы. 1918 жылы анасының қайтыс болуына байланысты оқуын тастап, Новый Осколға оралды. 1918-1922 жж. - қаладағы алғашқы музыкалық мектептің мұғалімі және әскери үрмелі аспаптар оркестрінің музыканты болып жұмыс істеді. 1919 жылдың жазында ол Қызыл Армия қатарында қызмет етті. 1922 жылы ол Мәскеу консерваториясына оралды, оқуын А.Александровтың сыныбында композиторлықпен және В.Н.Цыбин класында флейтада жалғастырды. 1927 жылы консерваторияны бітірді, 1927-1931 жж. Үлкен театр оркестрі мен Бүкілодақтық радио мен теледидардың Үлкен симфониялық оркестрінің солисті болды. Студент кезінде ол сабақ бере бастады: ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz