ҚАЖ - қан ағынының жылдамдығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

Қaзaқcтaн Рecпубликacының Бiлiм жәнe Ғылым миниcтpлiгi

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Күзенбаева Альбина

Спортпен шұғылданатын және шұғылданбайтын студенттердің гемодинамикалық қызметінің ерекшеліктерін зерттеу

5В060700 - «Биология» мамандығы

Алматы 202 1

Қaзaқcтaн Рecпубликacының Бiлiм жәнe Ғылым миниcтpлiгi

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Биофизика, биомедицина және нейроғылымдар кафедрасы

«Қopғaуғa жiбeрілді»

Биoфизика, биoмедицина және

нейроғылымдар кaфeдрacының

мeңгeрушici, б. ғ. д.,

прoфeccoр Кустубаева А. М.

«» 2021 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

« СПОРТПЕН ШҰҒЫЛДАНАТЫН ЖӘНЕ ШҰҒЫЛДАНБАЙТЫН СТУДЕНТТЕРДІҢ ГЕМОДИНАМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ЗЕРТТЕУ»

5B060700 - «Биoлoгия» мaмaндығы бoйыншa

Oрындaғaн:

4 курc cтудeнті Күзенбаева А.

«» 2021 ж.

Ғылыми жeтeкшi:

м. ғ. к., аға оқытушы Умбетьярова Л. Б.

«» 2021 ж.

Нoрмa бaқылaушы: Аманбай Б.

оқытушы

«»2021 ж.

Алматы 2021

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс 47 беттен, 10 суреттен, 3 кестеден, 101 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Түйін сөздер: студенттер, гемодинамика, физикалық жүктеме, көрсеткіш.

Жұмыстың мақсаты : әртүрлі қозғалыс белсенділігі жағдайында студенттердің гемодинамикалық қызметінің ерекшеліктері зерттеу.

Мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:

Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің көктемгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау
Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің күзгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау

Зерттеу объектісі мен әдістері: Зерттеу объектілері әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Биология және биотехнология факультетінің студенттері зерттелінді. Зерттеу жұмысы барысында мынадай әдістер қолданылды: Коротков әдісі және тамыр соғу жиілігін өлшеу әдісі.

Зерттеу нәтижелері : Жұмыс барысында қолданылған әдістер студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің қалыпты жағдайда және физикалық жүктемеден кейнгі көктемгі және күзгі маусымдық кезеңде спортпен шұғылданған жағдайда спортпен шұғылданбаған студенттердің салыстырмалы көрсеткіштері бір шама төмен екендігі анықталды.

Практикалық маңыздылығы: Тәжірибенің нәтижесінде алынатын деректер физиология, медицина салаларында қолдануға үлкен септігін тигізеді.

РЕФЕРАТ

Дипломная работа состоит из 47 страниц, 10 рисунков, 3 таблиц, 101 использованных источников литературы.

Ключевые слова : студенты, гемодинамика, физическая нагрузка, показатель.

Цель работы: выявить фукциональные особенности гемодинамики у студентов в условиях различной двигательной активности.

Задачи:

Определить изменения показателей гемодинамики у студентов, занимающихся спортом и не занимающихся в весеннее время года.
Определить изменения показателей гемодинамики у студентов, занимающихся спортом и не занимающихся в осеннее время года.

Объ е кты иссл е дова н ия и методы иссл е дова н ия: Объектами исследования были студенты факультета биологии и биотехнологии КазНУ им. Аль-Фараби. В исследовании использовались следующие методы: метод Короткова и методика измерения частоты сердечных сокращений.

Результаты иссл е дова н ия: методы, использованные в исследовании, показали, что относительные гемодинамические показатели у студентов, не занимающихся спортом несколько ниже чем у студентов, которые занимаются спортом в весеннее и осеннее время года.

Практическое использование: данные, полученные в результате эксперимента, окажут большую помощь в области физиологии, медицине.

ABSTRACT

This graduation work consists of 47 pages, 10 drawings, 3 tables, 101 literature sources used

Key words: students, hemodynamics, physical activity, parametres.

The main aim: to reveal the functional features of hemodynamics in students in conditions of various physical activity.

Tasks:

To determine changes in hemodynamic parameters in students involved in sports and not involved in the spring season.
To determine changes in hemodynamic parameters in students involved in sports and not involved in the autumn season.

Objectives and t he follow methods of research were used: the objects of study were students of the Faculty of Biology and Biotechnology, KazNU. Al-Farabi. The following methods were used in the study: the Korotkov method and the method of measuring heart rate.

Results: the methods used in the study showed that the relative hemodynamic parameters of students who are not involved in sports are slightly lower than those of students who play sports in the spring and autumn.

Practical significance : the data obtained as a result of the experiment will be of great help in the field of physiology, medicine.

МАЗМҰНЫ

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: КIPICПE . . .

6: 9

: 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: НEГIЗГI БӨЛIМ . . .

6: 9

: 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ӘДEБИEТКE ШOЛУ . . .

6: 9

: 1. 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Жасөспірім кезеніңдегі гемодинамикалық параметрлердің функционалдық ерекшеліктері (әдебиетке шолу) .

6: 9

: 1. 1. 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Ми қан айналымының реттелу ерекшеліктері және оның онтогенездегі қалыптасуы.

6: 9

: 1. 1. 2

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Жасөспірім кезіндегі жүрек соғу жиілігінің өзгеруінің онтогенетикалық динамикасы.

6: 15

: 1. 3

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Спорттық жаттығулардың гемодинамика нәтижесіне әсері

6: 18

: 2

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ЗEPТТEУ МAТEPИAЛДAPЫ МEН ӘДICТEPI

6: 23

: 2. 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Зерттеу материалдары . . .

6: 24

: 2. 2

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Зерттеу әдістері . . .

6: 25

: 3

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ЗEPТТEУ НӘТИЖEЛEPI ЖӘНE OЛAPДЫ ТAЛҚЫЛAУ . .

6: 27

: 3. 1

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің күзгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау

6: 27

: 3. 2.

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің көктемгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау

6: 27

: 3. 3

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: Нәтижелерді талқылау . . .

6: 36

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ҚOPЫТЫНДЫ . . .

6: 39

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ПAЙДAЛAНҒAН ӘДEБИEТТEP ТIЗIМI . . .

6: 40

БEЛГIЛEУЛEP МEН ҚЫCҚAPТУЛAP . . .: ҚOCЫМШA . . .

6: 47

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

ЖҚЖ - жүрек қантамырлар жүйесі.

РЭКГ - .

ЖЫӨ - жүрек ырғағының өзгеруі.

ЭКГ-электрокардиограмма.

АҚ-артериялық қысым.

ОЖЖ - орталық жүйке жүйесі.

ОГ - орталық гемодинамика.

АЖЖ-автономды жүйке жүйесі.

киг-кардиоинтервалография.

ТР (СЖҚ) - спектрдің жалпы қуаты.

ЖЖТ - жоғары жиілікті тербелістер.

ТЖТ - төмен жиілікті тербелістер.

ӨТЖТ -өте төмен жиілікті тербелістер.

ВӨІҚИ - вагосимпатикалық өзара іс-қимыл индексі.

ЖЖЖ-жүректің жиырылу жиілігі

ҚСК-қанның соққы көлемі

МҚК-минуттық қан көлемі

СИ-соққы индексі

ЖИ-жүрек индексі

ПҚАКЖ-перифериялық қан ағынының көлемді жылдамдығы

ҚТЖ- қан толтыру жылдамдығы

БҚТЖ-баяу қан толтыру жылдамдығы

ЖШМФ-жүрек шығарындысының ми фракциясы

КМҚА-көлемді ми қан ағымы

ЖПТК - жалпы перифериялық тамыр кедергісі

ЖШ-жүрек шығарындысы

ЖЫ-жүрек ырғағы

МҚА-ми қан айналымы

КИ-кернеу индексі

ҚАЖ-қан ағынының жылдамдығы

КІРІСПЕ

Жүрек пен тамыр жүйесінің сыртқы орта мен табиғи қызметтің әртүрлі әсерлеріне реакциясын зерттеу физиологияның өзекті мәселесі болып қала береді. Жүрек-қантамыр жүйесін бүкіл ағзаның бейімделу реакцияларының индикаторы ретінде пайдалану қазіргі уақытта көптеген эксперименталдық деректер толық негізделген болып саналады. ЖҚЖ-ның онтогенетикалық қалыптасуының ерекшеліктерін түсіндіру үшін гемодинамика көрсеткіштері қандай жағдайларда ағзаның бейімделу мүмкіндіктерін шектемей, кеңейтуді жалғастыратынын түсіну өте маңызды болып қалады.

Өзінің морфо-функционалдық ұйымы бойынша қан айналымы жүйесі тұйық болып табылады, бұл оның компоненттері арасындағы өзара байланысты тудырады. Сондықтан бейімделу әсерін іске асыру үшін, сыртқы және ішкі факторлардың әсеріне тұтас ағзаның жауап реакцияларының нәтижесінде, көбінесе оның барлық буындары әсер етеді.

Көптеген физиологиялық зерттеулер студенттердегі жүрек-қантамыр жүйесінің жұмысындағы онтогенетикалық өзгерістердің табиғи белсенділіктерінің жағдайлары мен сипаттамаларына байланысты көп бағытты ашылулар ашты [4, 9, 40] . Осыған байланысты студенттерде гемодинамикалық механизмдерді зерттеу үлкен практикалық мәнге ие, өйткені осы жас кезеңінде оның функционалдық күйіндегі өзгерістер ерекше сипатқа ие [6, 62] . Бұл қарастырылған даму сатысының үйлесімсіздігі мен асинхрондылығына байланысты, бұл вегетативті реттеудің тұрақсыздығын және қанайналым аппаратының дисфункцияларын қалыптастырудың негізгі факторы болып табылады [54] .

Жас кезеңі гемодинамикалық параметрлердің белгілі бір деңгейіне жету тенденциясымен сипатталады. Сонымен қатар университеттер мен колледждердегі жұмыс жүктемесі үнемі артып келеді. Көптеген мәліметтер бойынша оның жоғарылауы шаршаудың дамуын куәландыратын өзгерістерді тудырады, бұл жүрек-қантамыр жүйесінің (ЖҚЖ) активтендіру деңгейінің төмендеуіне әкеледі. Өсіп келе жатқан ағзаға тән бейімделгіш резервтердің шектеулі болуын ескере отырып, стресстің, психикалық немесе физикалық жүктемелердің кез-келген жағдайда ұлғаюын табиғатта ұзақ мерзімді және тұрақты болатын стресстік әсер деп санауға болады, кез-келген интеллектуалды және эмоционалды процестер әртүрлі вегетативті көрсеткіштердің өзгеруінен көрінеді [36, 62] .

Жыныстық жетілу кезеңінде әйгілі дамудың гетерохронизмінің белгілі құбылысы жалпы физикалық және психикалық даму деңгейінен жүрек пен гемодинамикалық параметрлердің қалыптасуында уақытша кідіріс тудыруы мүмкін [22, 42] .

Жұмыстың мақсаты: әртүрлі қозғалыс белсенділігі жағдайында студенттердің гемодинамикалық қызметінің ерекшеліктерің зерттеу.

Жұмыстың міндеттері:

Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің күзгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау.
Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің көктемгі маусымдық кезеңдердегі өзгерістерін анықтау.

Зерттеу нысаны: әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Биология және биотехнология факультетінің студенттері: 30 адам (оның ішінде қыздар-15, ұлдар-15) зерттелінді.

Теориялық және әдістемелік негіз. Зерттеу жұмысы барысында мынадай әдістер қолданылды: Коротков әдісі және тамыр соғу жиілігін өлшеу әдісі.

Ғылыми жаналыгы: Спортпен шұғылданған және спортпен шұғылданбаған студенттердің гемодинамикалық көрсеткіштерінің маусымдық өзгерістері анықталды.

Практикалық базасы. ҚазҰУ-дың биология және биотехнология факультетінің биофизика, биомедицина және нейроғылымдар кафедрасының зертханасында және онлайн форматта орындалды.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

І ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

1 Студенттердің гемодинамикалық параметрлерінің қалыптасуының функционалдық ерекшеліктері. 1 Ми қан айналымының реттелу ерекшеліктері және оның онтогенездегі қалыптасуы.

Ми қанайналымының физиологиясы қазіргі уақытта бірқатар объективті себептер бойынша түрлі мамандықтағы ғалымдардың жіті назарында болды. Церебральды гемодинамиканы зерттеудің қазіргі кезеңінде проблемалардың екі негізгі тобы анықталды. Біріншісі орталық гемодинамика жағынан қозу кезінде мидың жиынтық қан айналымының реттелуінің заңдылықтарын зерттеуге қатысты. Екіншісі ағзаның функциялық қызметінің өзгеруі кезінде мидың қанмен жабдықталуын зерттеумен байланысты [73, 74, 79, 88, 95] .

ХХ ғасырдың 50-60 жж. жалпы қан ағымының салыстырмалы тұрақтылығы құбылысы сипатталған. Дені сау ересектерде жүйелі қан қысымы 60-тан 180 мм рт. ст. дейін өзгереді. [1, 67, 70, 77, 86] . Бұл "церебральды қан ағымының ауторегуляциясы"ұғымын енгізуге негіз болды. Мұндай тұрақтылық оны ұйымдастырудың бірқатар ерекше морфологиялық және функционалдық ерекшеліктерімен қамтамасыз етіледі. Неғұрлым кең анықтаманы Ю. Е. Москаленко: «Ми тамырларының метаболикалық қажеттіліктерін ескере отырып, оның қанмен қамтамасыз етілуімен, және оның орталық гемодинамиканың өзгеруіне байланысты емес екендігі анықталды» [35, 71, 80, 92, 98] . Церебральды қан ағымының салыстырмалы тұрақтылығы нейрогенді, миогенді, метаболикалық және химиялық механизмдердің қан тамырларының тонусын реттеу және тіндік қан ағымының қарқындылығы арқасында жүзеге асырылады [53, 66, 76, 78 99] .

Артериялық шеңберден шығатын ми артериялары өзара таралып, анастомозды артериялардың күрделі жүйесін құрайды, олардың тармақтануы анастомозды көктамырлардың үстінде ми бетіне орналасады. Кіші облыстардың қан айналымын реттей отырып, әрбір осындай артерия жуыну кеңістігінің арнасында орналасқан және өз диаметрін айтарлықтай кең көлемде өзгертеді. Мидың жұмсақ қабығының ең кіші артерияларынан мидың қалыңдығындағы радиалды артериялар кетеді. Ми қан ағынын реттеу барысында олар белсенді емес. Мидың қалыңдығындағы капиллярлық желі үздіксіз. Оның тығыздығы неғұрлым көп болса, ұлпаларда метаболизм неғұрлым қарқынды болады. Венозды қан ми капиллярларынан кең анастомозды венозды жүйеге түседі. Дененің басқа бөліктеріне қарағанда мидың веноздық жүйесі сыйымдылық қызметін атқармайды [41, 48, 57, 60, 83] .

Энергетикалық материалға нейрондардың қажеттілігі мен оның қан ағымымен жеткілікті жеткізілуі арасындағы сәйкестікті қамтамасыз ету ояу миды қанмен қамтамасыз етудің негізгі қағидасы болып табылады.

Мидың функциялық белсенділігі мен қан жабдықтау арасындағы өзара байланыс мәселесін зерттеу салыстырмалы қысқа тарихы бар. Оның жүйелі зерттеулерінің басталуы 1927-1928 ж. ж. ағылшын хирургі Фултонның қызметімен есептеледі. Кейінгі жылдары жинақталған тәжірибелік нәтижелер Б. Н. Клоссовскийге 60-шы жылдардың басында мидың функционалдық белсенділігі мен оның қанмен қамтамасыз етілуі өзара тығыз байланысты тұжырымдаманы қалыптастыруға мүмкіндік берді.

Қазіргі уақытта мидың қан айналымы ми тінінің метаболикалық қажеттіліктеріне сәйкес қанмен қамтамасыз ететіндігі дәлелденген. Көптеген зерттеулер қан жабдықтау, метаболизм және ми функциялары арасында корреляцияның болуын анықтайды[61, 72, 82, 89, 90] .

Ми тамырларындағы қан ағынын қайта бөлу ерекшеліктері нақты қызмет түрлерімен, ал жиынтық церебральды қан ағынын арттыру - адамның эмоционалдық қозуымен және жұмсалатын күштермен байланыстырады [29, 37, 45, 93, 96] . Мидың тамырларындағы қан ағымының жоғарылауы, қазіргі тұжырымдамаларға сәйкес, нейро-рефлекстік механизмдермен, метаболикалық процестер деңгейінің жоғарылауымен, метаболиттердің шоғырлануымен, жетілмеген капиллярлар санының өсуімен және қан ағымымен байланысты болуы мүмкін [31, 38, 50, 59, 65] .

Ақыл-ой жұмысы ЖҚЖ-не және тиісінше мидың өңірлік қан айналымына елеулі әсер етеді[34, 47, 56, 87, 89] .

Мидың қанмен жабдықтаудың физиологиялық ерекшеліктері қатты бас сүйек қорабының шектеулі, іс жүзінде тұрақты көлеміне негізделген жүйке тінінің энергетикалық алмасуының жоғары деңгейіне байланысты. Миға енетін қан ағымының үздіксіз сипаты жүйелік қан қысымының импульстік тербелістерін (дымқыл) тегістеуге қызмет ететін ішкі каротид артерияларының интракранальды бөлігінің 8 арнайы пішінді иілімдерінің болуымен қамтамасыз етіледі. Қалыпты, өмір бойы, функционалды белсенділікті қамтамасыз ету үшін миы ХОК-тың кемінде 15-20% -ын тұтынуы керек (1 мин ішінде 100 г тінге 750-1000 мл немесе 50-60 мл) [77, 85, 87, 89, 101] .

Ми қан айналымының жасқа байланысты аспектісі табиғи қызметке барабар жағдайларда арнайы цереброваскулярлық реакцияларды дұрыс түсіндіру үшін өте маңызды болып табылады. Осы уақытқа дейін жасөспірімдерде церебральды қан тамырларының пульстік толуы туралы бірыңғай пікір жоқ. Ересектермен салыстырғанда ми қанының едәуір артуы бірқатар зерттеушілерді атап өтеді[8, 16, 27, 39, 58] . Мәселен, егер ересек адамдарда адам миы ағзаға түсетін оттегінің 20% тұтынады, бала жасында бұл көлем 50% - ға жетуі мүмкін. Баланың миының оттегіні тұтыну жылдамдығы да едәуір жоғары, ол балада церебральды қан ағымының жылдамдық көрсеткіштерінің жоғары мәндерін анықтайды [43, 44] .

Зерттеу ағзаның табиғи белсенділігі кезінде мидың қанмен қамтамасыз етілуі өте маңызды болып көрінеді, өйткені бұл қоршаған орта факторларының, реакциялардың уақытша және амплитудалық сипаттамаларының өзгеруіне жауап ретінде пайда болатын тамырлы реакциялардың шекті мәндерін бағалау үшін ең қолайлы жағдайлар болып табылады (Мысалы, оң қолдың алақанын қысу кезінде сол жақ жарты шардағы жиынтық қан ағынының өзгеруі туралы, мидың сенсорлық активтілігі кезінде, ақыл-ой қызметі мен сөйлеу кезінде үлкен жарты шардағы қан ағынының қайта бөлінуі туралы деректер бар) [1, 14, 23, 37] .

Дененің функционалды жағдайына сәйкес мидың барлық бөліктерін жеткілікті мөлшерде қанмен қамтамасыз ету үш маңызды шартты сақтау кезінде жүзеге асырылады.

1. Бас сүйек қорабының шектеулі көлеміне байланысты, демек, ағзаның қан толуының шектеулі мүмкіндіктеріне байланысты, кез келген жағдайларда қалыпты жалпы ми қан ағысы ауытқиды тұрақты шаманың айналасында. Бұл қабілет ми қан ағымының ауторегуляциясы механизмдерімен қамтамасыз етіледі.

2. Жалпы қан ағымындағы ауытқулардың әлсіз ауырлық жағдайында, жүйке тінінің кез-келген бөлігінің жұмыс гиперемиясы, яғни жергілікті қан ағымының ұлғаюы, негізінен, организм ішіндегі қан көлемін жылдам қайта бөлуге байланысты. Анатомиялық субстрат бұл үшін артериялық және тамыр арнасының көктамыр бөліктерінде анастомоздардың көп болуы болып табылады. Жергілікті ми қан ағынының өзгерістерін қамтамасыз етуде пиалды артериялардың констрикторлық және дилататорлық реакциялары ерекше рөл атқарады.

3. Бас сүйек қуысының шектеулі көлемі транскапиллярлы сүзу және церебральды сұйықтықтың реабсорбциясы процестерінің өзара қатаң сәйкестігін талап етеді.

Церебральды қан ағымының өте жоғары болуы ми тініндегі метаболикалық процестердің қарқындылығын қамтамасыз етеді. Церебральды артериялар - бұлшықет түріндегі тамырлар, оларда адренергиялық және холинергиялық иннервациясы көп. Жарық саңылауын кең ауқымда өзгерте отырып, олар миға қан беруді реттеуге белсенді қатыса алады [52, 58, 59, 65, 89] .

Жүйелі артериялық қысым ұлғайған кезде ми қан ағынының ауторегуляциясы магистральдық артериялардың тарылуы есебінен тамыр арнасының жиынтық кедергісінің өсуімен қамтамасыз етіледі. Жүйелі артериялық қысымның төмендеуі нормада пиалды артериялардың дилатациясымен бірге жүреді. Нәтижесінде жалпы цереброваскулярлық қарсылық азаяды және жалпы қан айналымы тұрақты болып қалады [5, 7, 17, 20, 26] .

Бас миынан қанның кетуі қалыпты жағдайда жеткілікті тұрақты, өйткені оның веноздық жүйесі қанды сақтау процестеріне дерлік қатыспайды. Көктамырдың ағуы көлемінің аздаған тербелістері бас сүйек ішілік қысымның және ми көктамырларының әлсіз айқын көрінген тонусының әртүрлі себептерінің әсерінен пайда болуы мүмкін.

Қалыпты жағдайда ағып жатқан қандағы оттегінің мөлшері ми тіндерінің қажеттіліктерінен әлдеқайда көп болады және олардың қалыпты метаболикалық белсенділігі перфузиялық қысымды төмендетуге арналған резерв таусылғаннан кейін де қаннан оттегі алуының артуымен қамтамасыз етіледі. Мұндай механизм орташа артериялық қысым 4050 мм рт дейін төмендеген кезде мүмкін, ст. мұндай жағдайларда жиі гипоксия белгілері пайда болады (әлсіздік, белсенділіктің төмендеуі, зейін және т. б. ) . Сыни көрсеткіші КМҚА деп санайды 15 мл/100 г/мин [2, 13, 24, 30, 33] .

Ми қан айналымын реттеу жүйесінің қызметін сипаттайтын процестерді зерттеу тыныш күйде интегралдық нысанды байқау кезінде маңызды емес, өйткені оның жұмысының негізгі көрсеткіштері реттеуші механизмдердің қызметі нәтижесінде гомеостатикалық болып табылады. Бұл жағдайда қандай да бір патологиялық процеспен не ортаның сыртқы әсерлерін зақымдайтын өзгерістерді ғана анықтау мүмкін болады. Ми қанайналымы жүйесінің бейімделу реакциялары кешенді сипатқа ие, себебі табиғи жағдайларда қоздырғыш әсер бір бағытты сипатқа ие емес. Бейімделу реакциясын іске асыру синергиялық өзара әрекеттесудегі реттеуші контурлардың қандай да бір (осы нақты жағдайға байланысты) комбинациясын қосу жолымен жүзеге асырылады. Олардың функционалды міндеті - мидың қан айналымының және метаболизмнің гомеостазын қамтамасыз ету немесе мидың ішкі ортасының физикалық-химиялық параметрлерінің минималды ауытқуын жұптастыру [28, 32, 46, 49] .

Қарқынды интеллектуалды белсенділік мидың белсенділігін арттырып қана қоймайды, сонымен қатар реттеуші механизмдерге әсер етеді: жүрек қызметі, тамырлардың тонусы, гемодинамика, метаболизм және тұтастай алғанда организмнің жағдайы. Үнемі және қарқынды жұмыс жасайтын ми, әсіресе жасөспірімде, жүйке жасушаларын оттегімен қамтамасыз етуге және метаболиттерді кетіруге, сәйкесінше қан айналымының параметрлерін өзгертуге деген қажеттілігін арттырады [51, 61, 64] .

Ми қанайналымын зерттеумен айналысатын авторлардың көпшілігі церебральды қанайналымның үлкен өзгергіштігін көрсетеді, демек, ағзаның күрт нейроэндокринді қайта құру кезеңінде бас миының жүйке тінінің метаболизмін қамтамасыз етуде кең функционалдық мүмкіндіктерге ие. Жасөспірімдер миының қан кету көрсеткіштерінің физикалық даму дәрежесіне тәуелділігі туралы деректер бар [43] . Қанмен қамтамасыз етудің ең тұрақты деңгейі физикалық дамуының орташа деңгейі бар жасөспірімдерде байқалды, импульстік қанмен қамтамасыз етілуінің салыстырмалы түрде жоғары жылдамдығы байқалған жеделдетілген жасөспірім қыздарда байқалды. Систолалық ағуды сипаттайтын басқа REG көрсеткіштері (жылдам қанмен қамтамасыз етудің максималды жылдамдығы, қан ағымының жылдамдығы индикаторлары) көбінесе үдетіледі.

Церебральды, жүйелік қан айналымының типологиялық белгілері және олардың вегетативті қамтамасыз етілуі гомеостатикалық механизмдердің ішкі және жүйеішілік өзара әрекеттесулерін ұйымдастыру заңдылықтарын, олардың иерархиясын, қосылу тәртібі мен құрылымдық және функционалды элементтердің әрқайсысының ми қан айналымын оңтайландыру процестерін ұйымдастыруға қосатын үлесін анықтайды [54, 58, 84] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.