Бала сөзінің дамуы жеке сөздерді меңгеруден

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Павлодар педагогикалық университеті

Жалатбекова М.К.

Оқу іс-әрекетінде кіші мектеп жасындағы оқушылардың қисынды ойлауын дамыту

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Білім беру бағдарламасы: 5В010200 Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі мамандығы

Павлодар 2021
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Павлодар педагогикалық университеті
Педагогика жоғары мектебі

Қорғауға жіберілді
________ БББ жетекшісі Б.М. Жапарова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Оқу іс-әрекетінде кіші мектеп жасындағы оқушылардың қисынды ойлауын дамыту

5В010200 Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі мамандығы бойынша

Орындаған: ДБОПӘ-31қ тобының студенті
Жалатбекова М.К.
Ғылыми жетекші п.ғ.к., профессор
Асенова Н.С.

Нормоконтролер _________Байжунусова Г.К.

Павлодар 2021
Павлодар педагогикалық университеті
Педагогика жоғары мектебі

Білім беру бағдарламасы: 5В010200 - Бастауыш оқытудың педагогикасы мен әдістемесі.

Студент М.К. Жалатбекованың университет бойынша 13.11.2020ж № 402 бұйрығымен бекітілген Оқу іс-әрекетінде кіші мектеп жасындағы оқушылардың қисынды ойлауын дамыту тақырыбындағы дипломдық жұмысын орындауға арналған

ТАПСЫРМА

Жұмысты тапсыру мерзімі: 2021ж 15.05
Жұмысқа бастапқы деректер: Бастауыш сынып мұғалімінің алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі-балаларға қорытынды жасауға, дәлелдер келтіруге, бір-бірімен логикалық байланысты мәлімдемелер жасауға мүмкіндік беретін олардың тәуелсіз ойлау логикасын дамыту, өз пікірлерін негіздей отырып қорытынды жасау және өз бетінше білім алу іскерлігін қалыптастыру. Логикалық әдістер мен операциялар бастауыш мектеп жасында қарқынды дами бастайтын қисыңды ойлаудың негізгі компоненттері болып табылады. Кіші мектеп жасындағы балалардың айтарлықтай даму резервтері бар. Бастауыш сынып мұғалімдері, ең алдымен, ойлауды қажет етпейтін еліктеуге негізделген жаттығуларды жиі қолданады. Мұндай жағдайларда тереңдік, сыншылдық, икемділік сияқты ойлау қасиеттері жеткілікті дамымайды. Кіші мектеп жасындағы балалардың ақыл-ой әрекеттерінің негізгі әдістеріне үйрету үшін мақсатты жұмыс жүргізу қажет.

Дипломдық жұмыста (жоба) әзірлеуге жататын сұрақтар тізбесі немесе қысқаша мазмұны:
a) қисынды ойлауды дамытуды үйретуде мұғалімнің атқаратын рөлін анықтау;
b) қисынды ойлауды ерте жастан қалыптастыруын қызықты жолдарын анықтау;
c) қисынды ойлау процесін жақсарту үшін ізденіс жұмыстарын жасау.

Графикалық материал тізбесі: Диплом жұмысында екі сурет бар.
a) Сурет 1 - Ойын әрекетінің қисынды ойлауды дамытуға әсері
b) Сурет 2 - Нәтиже сабақ үстіндегі жауап беру критерийлері арқылы алынды.

Ұсынылатын негізгі әдебиеттер:
1) Бабкина Н.В. Кіші жастағы оқушылардың зиятын дамытуға арналған логикалық тапсырмалар. - М.: Мектеп баспасы, 2006 .-- 24 б.
2) Баранов С.П., Чиркова, Н.И. Кіші мектеп оқушыларының ойлау логикасының дамуы Бастауыш мектеп. - 2006. - № 12. - б. 22-25.
3) Овчинникова Т.Н. Баланың жеке басы мен ойлау қабілеті: диагностика және түзету. - М .: Академиялық жоба. 2000.-- 208 б.
4) Останина Е.Е. Оқушыларды классификацияны қабылдауға үйрету Бастауыш мектеп. - 2000. - № 4. - б. 52-56.
5) Пасяева К.З. Зейін мен логикалық ойлауды дамыту Бастауыш мектеп. - 2005. - № 7. - б. 38-40

Тарауларын көрсетумен жұмыс бойынша берілетін кеңестер:

Тарау Раздел
Қеңес беруші Консультант
Мерзімі Сроки
Қолы Подпись
Тақырыптық мәселеге байланысты ғылыми-педагогикалық әдебиеттермен жұмыс атқару
Асенова Н.С.
Қазан, 2020 ж.

Материал іріктеу
Асенова Н.С.
Қазан, 2020 ж.

Кіріспе
Асенова Н.С.
Қараша, 2020 ж.

1-тарау
Асенова Н.С.
Желтоқсан, 2020 ж.

2-тарау
Асенова Н.С.
Қаңтар, 2021 ж.

Эксперимент өткізу
Асенова Н.С.
Ақпан, 2021 ж.

Эксперимент нәтижесін жүйелеу
Асенова Н.С.
Наурыз, 2021 ж.

Қорытынды
Асенова Н.С.
Сәуір, 2021 ж.

ДЖ-ты рәсімдеу
Асенова Н.С.
Сәуір, 2021ж

Ғылыми жетекші ____________________ Асенова Н.С.
Тапсырма берілген күн _____________________2020 ж.
Білім беру бағдарламасының жетекшcі _______________________20___ж.

Мазмұны

Кіріспе
5
1
Кіші мектеп жасындағы оқушыларды оқытудағы қисынды ойлауының теориялық аспектілері
7
1.1
Ойлау қызметі туралы жалпы түсінік
7
1.2
Қисынды ойлаудың мәні мен қазіргі теориялық және әдістемелік жағдайы
16
2
Кіші мектеп жасындағы қисынды ойлауға үйрету жолдары
22
2.1
Кіші мектеп жасындағы оқушыларды қисынды ойлауды үйретудің дәстүрлі әдіс амалдары
22
2.2
Қисынды ойлауға үйретудің жаңа жолдары мен тиімділігін арттыру жолдары
30
2.3
Қисынды ойлауды дамыту практикасы
38

Қорытынды
50

Әдебиеттер тізімі
52

Кіріспе

Қоғам дамуының қазіргі кезеңінде біздің еліміз қиын жағдайда, қиын кезеңдерді бастан кешуде. Қоғам жаңа идеологияның, жаңа жүйенің және жаңа саясаттың табалдырығында тұр.
Осы қиын кезеңде Қоғам бірнеше жылдан кейін қазіргі заманның орнына келетін жас ұрпақты тәрбиелеуге көп көңіл бөлуі керек. Мектептің проблемаларына, атап айтқанда бастауыш мәселелерге жүгіну керек. I кезең мектебі жеке тұлғаның қалыптасуының бастапқы кезеңін, барлық танымдық процестердің дамуын қамтамасыз етеді, білім алу қабілеті мен тілегін қалыптастырады. Мектепте оқу тек біліммен, шеберлікпен, дағдылармен қаруландырып қана қоймайды, оқушыларды дамытады. Бастауыш мектепте балалар логикалық әрекеттер элементтерін игеруі керек (салыстыру, жіктеу, жалпылау және т.б.). Сондықтан бастауыш сынып мұғалімінің алдында тұрған маңызды міндеттердің бірі-балаларға қорытынды жасауға, дәлелдер келтіруге, бір-бірімен логикалық байланысты мәлімдемелер жасауға мүмкіндік беретін тәуелсіз ойлау логикасын дамыту; өз пікірлерін негіздей отырып қорытынды жасау және, сайып келгенде, өз бетінше білім алу.
Логикалық әдістер мен операциялар бастауыш мектеп жасында қарқынды дами бастайтын қисыңды ойлаудың негізгі компоненттері болып табылады.
Бастауыш мектеп жасында балалардың айтарлықтай даму резервтері бар. Оқу әсерінен баланың мектепке баруымен оның барлық танымдық процестерін қайта құру басталады. Бұл логикалық ойлауды дамытуда өнімді болып табылатын кіші мектеп жасы. Бұл балалардың жаңа психологиялық қасиеттердің болуын талап ететін олар үшін жаңа іс-шаралар мен тұлғааралық қатынастар жүйесіне қосылатындығына байланысты.
Бастауыш сынып мұғалімдері, ең алдымен, ойлауды қажет етпейтін еліктеуге негізделген жаттығу түріндегі жаттығуларды жиі қолданады. Мұндай жағдайларда тереңдік, сыншылдық, икемділік сияқты ойлау қасиеттері жеткіліксіз дамиды. Бұл мәселенің өзектілігін көрсетеді. Осылайша, талдау көрсеткендей, бастауыш мектеп жасында балаларды ақыл-ой әрекеттерінің негізгі әдістеріне үйрету үшін мақсатты жұмыс жүргізу қажет.
Ойлау әдістерін қалыптастыру мүмкіндіктері өздігінен жүзеге асырылмайды: мұғалім осы бағытта белсенді және шебер жұмыс істеуі керек, бүкіл оқу процесін ұйымдастыруы керек, бір жағынан ол балаларды біліммен байытады, екінші жағынан ойлау тәсілдерін жан-жақты қалыптастырады, оқушылардың танымдық күштері мен қабілеттерінің өсуіне ықпал етеді.
Жас балалардың логикалық ойлауын дамыту бойынша арнайы педагогикалық жұмыс қолайлы нәтиже береді, болашақта олардың оқу қабілетін арттырады.
Бастауыш мектеп жасындағы балалардың ойлау проблемаларымен көптеген шетелдік (Дж. Пиагет, Б.Инельдер және т. б.) және отандық (П. П. Блонский, Л. С. Выготский, С. Л. Рубинштейн, П. Я. Халперин, А. Н. Леонтьев, А. А. Смирнов,З. М. Истомина және т. б.) зерттеушілер айналысты.
Бірқатар педагогикалық зерттеулер бар (ш.а. Амонашвили, в.в. Давыдов, Н. Б. Истомина және т. б.), олар логикалық ойлауды дамытуға жүйелі педагогикалық әсер етуді ұйымдастырған кезде, тиісті зияткерлік операцияларды балада бастауыш мектеп жасында қалыптастыруға болатындығын дәлелдейді.
Көптеген зерттеушілер бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамыту бойынша мақсатты жұмыс жүйелі болуы керек (Е.В. Веселовская, А. А. Столяр, Л. М. және т. б.). Сонымен қатар, психологтардың зерттеулері (п.я. Халперин, В. В. Давыдов, Л. В. Занков, А. А. Люблинская, Д. Б. Эльконин және т. б.) жас оқушылардың логикалық ойлауын дамыту процесінің тиімділігі арнайы дамыту жұмыстарын ұйымдастыру әдісіне байланысты деп қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Алайда, ғылыми әдебиеттерде бастауыш сынып оқулықтарында оқушыларының қисыңды ойлауының даму жағдайларына аз көңіл бөлінеді.
Осылайша, біздің зерттеуіміздің өзектілігі:
1) бастауыш мектептегі сабақтарында балалардың логикалық ойлауын дамыту мәселесін зерттеудің маңызды рөлі;
2) бастауыш сынып сабақтарында оқушыларының логикалық ойлауын дамыту жолдарының ғылыми әдебиеттерде жеткіліксіз әзірленуі;
3) бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамытуға жағдай жасау.
Зерттеу мәселесі бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамытудың әдістемелік жолдарын іздеу болды.
Зерттеудің мақсаты: бастауыш мектепте қисынды ойлауды әдістемесін теориялық тұрғыда негіздеу, тәжірибе жүзінде сынақтан өткізу және жасалған әдістеменің тиімділігін дәлелдеу.
Зерттеудің міндеті: Мақсатқа жету үшін:
oo қисынды ойлауды дамытуды үйретуде мұғалімнің атқаратын рөлін анықтау;
oo қисынды ойлауды ерте жастан қалыптастыруын қызықты жолдарын анықтау;
- қисынды ойлау процесін жақсарту үшін ізденіс жұмыстарын жасау.
Зерттеу обьектісі: оқу процесіндегі қисынды ойлау.
Зерттеудің пәні: қисынды ойлауды дамыту практикасы.
Зерттеу болжамы: егер қисынды ойлауды бастауыш мектепте меңгеру әдістемесін дұрыс қолдансақ, онда бастауыш мектеп мұғалімдерінің сабақты түсіндіруі жеңілдейді, оқушылармен ойын еркін бөлісуі қалыптасады, өйткені тұлғалық-іс-әрекеттік және әдіснамалық амалдар іске асырылады.
Құрылымы: Кіріспеден , 2 бөлімнен, 5 тақырыпшадан, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Кіші мектеп жасындағы оқушыларды оқыту барысындағы қисынды ойлауының теориялық мәселелері.

5.1 Жалпы ойлау туралы түсінік
Бұл дәрістің негізгі мақсаты өмір тәжірибесінде педагогикадағы ойлаумен байланысты проблемалар қаншалықты өзекті болуы тиіс. Менің басты міндетім-ойлаудың тарихи дамуын әрқашан бірінші орынға қою, қауымдастықтың психолгиясын практикалық зерттеу арқылы олардың қай бағытта және қалай шешілетіні туралы мүмкіндігінше толық хабарлау. Ассоциация психологиясы осыған байланысты үлкен қиындықтарға тап болды: психология тұрғысынан бұл мақсат пен ойлауды дамытудың ғылыми проблемасы емес. Ассоциативті байланыстардың мәнін белгілі бір түсіну басқа жағдайларды тудырады. Сондай-ақ, мұндай ұғымдардың пайда болуы аралық немесе маусымдық жағдайлармен байланысты. Сонымен, ойлаудың бағыты қандай? - мен білмеймін, - деді ол. Ассоциативті байланыстар ұғымдарынан туындайтын ойлау жүйесіндегі ойлауды дамыту жолын қалай түсіндіруге болады? Адамның ойлауы бойынша қойылған міндеттерді қалай шешеміз? Ассоциативті байланыстар тізбегі арқылы және адамның қарапайым ақыл-ой әрекеттерінің нәтижесінде қажетті мәселелердің түйінін дұрыс шеше аламыз ба? Қауымдастық психологиясы қосымша түсініктерді қолданса да, мұндай сұрақтарға нақты жауап бере алмады.
Алайда, қауымдастық педагогикасының өкілдері іс жүзінде жаңа ұғымдарды қолдана отырып, негізгі мақсаттар мен логикалық ойлау жүйесін түсіндіруге тырысты. Олар ғылымға табандылық ұғымын енгізді (латын тілінде-табандылық, табандылық). Оның көмегімен ассоциативтілік (ассоциативтілік) қағидаттары негізінде ойлау әрекеттері шешілді. Бұл тұжырымдаманың мәні, қауымдастық психологтарының пікірінше, біздің санамызда ассоциативті бағдармен қатар, оған қарама-қарсы бағыт бар. Бұл бағдар адамның санасында бекітілген. Егер мұндай бағдар екіншісімен алмастырылса, онда олардың өзара байланысының нәтижесінде табандылық пен табандылықты көрсететін бағдар пайда болады. Қауымдастық қағидаттарына байланысты ол бұрынғы орын оған тиесілі деп мәлімдейді.
Тәжірибе жүргізген кейбір авторлар бізге қажет ұғымдарды, атап айтқанда, осындай тынымсыз бағытты қолдана отырып, өз ойларымыз бен іс-әрекеттерімізді одан әрі дамытуға мәжбүрміз дейді.
Сол кездегі психологтар ойлауды дамытудағы ассоциативті бағыт пен тұрақты бағдар бір-бірімен өзара әрекеттесетінін түсіндірді. Ол кезде мұндай пікірді қызу қолдаған ғалым Г. Эббингауз. Оянғаннан кейін ол бұл процесті адамның тұрақты идеясы және құйын мен идеологиялық секіріс арасындағы құбылыс ретінде бағалады.
Адам ойының құрамы және оның ажырамас қасиеті - идеяның санасы (табандылық) жалпы алғанда, адам мұндай ойдан арыла алмайды. Жалпы, менің ойымша, идея санада орын болып табылады және олардан қашып кетсе де, олардан құтылу қиын. Шын мәнінде, ойлау және ұйқышылдық-бұл сана мен аурудың қалыпты жағдайынан ауытқу емес пе? Ойлау үнемі бір жерде бола ма, ештеңе таба алмайды ма, әлде ол дамып, өзгеріске ұшырайды ма? Бұл сұрақтың өзі қандай да бір жұмбақ ойлау туралы айтады. Эббингхаус пен оның пікірлестерінің ой-өрісі мен бағыты, біз қауымдастық психологиясының шарықтау шегі деп атаймыз. Бірақ бұл бағыт психологияның дамуына айтарлықтай үлес қосты деп айтуға болмайды.
Алайда, Эббингхаус өзінің көзқарасын қорғауға деген ұмтылысының бірнеше мысалын келтіреді. Мұндай мысалдар, бір жағынан, қарапайым болып көрінеді, ал екінші жағынан, олар бірден көзге түседі. Эббингхаус былай деп жазды: өртенген үйдің жабық бөлмесінде тұрып қалған адамды елестетіп, осындай қасіреттен қалай арылуға болатынын ойлаңыз. Бұл адам осындай қорқынышты жағдайда қалай әрекет ете алады, ол қандай жағдайда болады? Мұндай адамның бір жағынан өкпесі бар, екінші жағынан ол өзі.; жүгіруші ауру адам сияқты емес пе? Есігі жабық қалған бөлмеде ол оттан құтылудың жолын іздеді, терезе мен есіктің арасында жүгірді, егер ол шыдамсыз болса, терезеден секіруге тура келеді.
Мұндай қауіпті жағдайда оның ойлары бір-бірінен екіншісіне ауысады. Екінші жағынан, оның Заңындағы осындай қауіпті жағдайға қарсы тұрған оның табандылығы мен табандылығы оның санасына жетелейді және денесін қыздыратын оттан аман қалудың жолын іздейді. Егер психикалық белсенділік адамға тыныштық сезімін тудырса және қауіпті жағдайға тап болса, онда бұл табандылық пен табандылықтың көрінісі. Біз айтып отырған мәселеге қатысты ойлаудың қасиеті. Мұның бәрі оған қарама-қарсы бірлестіктерді тудыратын ассоциативті байланыстарды тудырады.
Эббингхаус осы екі түрлі бағыттың шашырауы нәтижесінде пайда болатын адам ойлауының ерекшеліктерін түсіндіреді, яғни науқас адамның тек жабысқақ ойы бар және ол адам идеясын тудыруы мүмкін.
Мұнда адамның ойлауы саналы әрекет деп саналғанымен, олардың шашыраңқы күйінде адам ашуланшақтық пен ашуланшақтықты сезінеді. Баланың даму процесіндегі мұндай көрініс оның белгілі бір тақырыпқа, бастауға, оларды қызықтыруға деген ұмтылысымен байланысты, сондықтан оның табандылығы мен шаршауы әр бизнеске деген ұмтылысынан басталады. Алайда, ересектердің іс-әрекетінен айырылған баланың ойлауындағы мұндай әрекеттер өзара байланыссыз жүйесіз болады.
Сонымен бірге, қауымдастық психологиясы балалардың ойлауының негізгі бағыты ассоциативтілік пен қажымастық қағидаттары негізінде бір-бірімен тығыз байланысты қасиеттер деп санайды.
Алайда, жақында ойлау қауымдастықтары психологиясының іргелі жүйесін сақтау мақсатында тұжырымға теориялық көзқарас жақында жүргізілген эксперименттер нәтижесінде анықталды. Бұл көзқарастың тұжырымдарын неміс психологы Н.А.жасады.
Ах-тың ерте ойлау зерттеулерінде ассоциативтілік пен қажылық бағыттары тұрғысынан оның бұл процеске берген түсінігі жеткіліксіз екендігі белгілі. Бұл бағыт та толық түсіндірілмегендіктен, баланың ойлауы ақылға байланысты және ассоциативті байланыстардың өздері де жалпы қоғам болып табылатындығы ескерілмеді. Нәтижесінде мұндай көзқарастар сәтсіздікке ұшырады және балалардың ойлау қабілетін зерттеу үш түрлі арнаға бөлінді.
Оның арналарының бірі-қазіргі мінез-құлық. Бұл арна негізінен алдыңғы ілімнен бас тартады. Бұл арна Д. Уотсон және оның жақтастары жасаған теорияны басшылыққа алады. Ойлау процесі осы теорияға сәйкес бастапқы қозғалыстардың қарапайым ассоциациялармен алмасуы бастапқы сипатта немесе ашық түрде көрінеді. Уотсон теориясы бұл пікірді соңына дейін жеткізу үшін ассоциативті және белсенді бағыттарды біріктірді, бұл оны сынақ және қателік теориясына әкелді. Мұндай теория бастапқыда жәндіктердің мінез-құлқы шиеленіс жағдайында қалай көрінетінін түсіндіру үшін қолданылған. Бұл теорияға сәйкес, жәндіктер психологиясында әртүрлі әрекеттерді жасау әдістерінде көруге және қателесуге болады. Эббингауз айтқандай, белгілі бір мәселені шешу кезінде болжам сипатқа ие болады.
Сонымен, бұл арна, теорияны жақтаушылардың көрнекі өкілі айтқандай, қарапайым кимыл ешкілерін құру нәтижесінде ақылға қонымды әрекет етті. іске асыру қауымдастық қағидаттарымен үйлесімде жүзеге асырылады. Мәселені осы бағытта шешу. Колумб жұмыртқаға байланысты жұмбақ мәселені шешкенін айтады. Мәселені осындай әдістермен шешу үлкен практикалық маңызы бар деп бағаланғанына қарамастан, оның барлық тетіктері сынақ пен қателік әдісіне жатады. Басқаша айтқанда, мәселені осы әдіспен кенеттен шешу соқыр ойынның нәтижесі болып табылады. Осылайша, бұл арна психологтарды ойлау процесі туралы алаңдататын мәселенің ауқымы анықтады.
Екінші арнаның психологтары осы бағытта қарама-қарсы бағытты ұстанды. Бұл арнадағы психологтардың қауымдастық принциптерін қорғауға деген батылдығы мен сенімі болмады. - Өйткені дәл осы уақытта қауымдастық психологиясының принциптері мен теориялық негіздері жойыла бастады. Осыған байланысты, осы арнаның психологтары ойлаудың басқа теорияларына сүйенбеуге, бірақ қауымдастық психологиясының принциптеріне сәйкес адам ойлауының ақылды әрекетіне жататындығын қорғауға күш салды. Бұл тәсілді ассоциациялар психологиясындағы ең қарқынды кезең ретінде қарастыруға болады. Ах оны ерік-жігер процесімен адам ойлауының рационалды сипатының тірегі болып табылатын нәрсені ашу ниетімен байланыстырғысы келді. "Ерік және ойлау" атты алғашқы жұмысында ол осы екі процестің арақатынасын ашуды мақсат етті. Ах адамның ерікті іс - әрекеті, сол кезде пайда болған тәжірибе мен қажылық психологиясындағы қауымдастықтан басқа, үшінші жаңа бағыт-детерминациялық байланыс болып табылады деген пікір білдірді. Осы үш түрлі ағымдарды біріктіре отырып, Ах адам ойлауының ақылға қонымды мәнін түсіндірді. Басқа мінез-құлыққа қарсы тұратын адамдар өз жолымен іздеді. Детерминацияның мәні адамда, басқа бағыттардағыдай, жеке заттардың себеп-салдарлық байланыстары және олардың реттеуші күші болды, ол арқылы біз осы детерминациялық процестер мен саналы ерікті әрекеттерді реттейміз, сондықтан біздің ақыл-ойымыз таралмайды.
Детерминациялауға сәйкес ассоциативті түсінудің тән белгісі-ерікті әрекеттің бағыты.
Осылайша, ойлау процесінің теологиялық негізге сүйенуі, бір жағынан, Вюрцбург мектебінің идеалистік және виталистік бағытына, екінші жағынан, қауымдастықтың ескі механикалық мектебіне қарсы болды. Ол үш түрлі бағытты біріктіру және олардың өзара араласуы арқылы ойлаудың негізгі қасиеттерін түсіндіру діни сенімдер қауымдастық процестеріндегі мақсатты іс-әрекеттер мен қауіпті әрекеттерді реттеу болып табылады деген қағидаттан басталды. Нәтижесінде ол ақылды ойдың мәні ашылатындығын түсінуін ақтауға шешім қабылдады. Алайда, ойлау процесіне осындай теориялық көзқарас және оның эксперименттік зерттеулерінің қорытындылары қауымдастық психологиясына жол ашты.
Үшінші арна психологтары бұл ғылымның даму тарихында қалыптасқан ассоциациялар мектебінің атомдық бағдарламаларындағы серпіліс деп санайды. Алайда, бұл ағыны алмады қашып келген батпақтар идеалистического аян. Вюрцбург мектебі, ол қауымдастық мектебінің ілімдерін қайта қарап, оған назар аударды. Бұл мектепке о. Күлпеннің оқушылары бастаған психологтар тобы кіреді. Эксперименттік зерттеулерде олар ойлауды психикалық процестердің жекелеген түрлеріне бөлді. Бұл психологтар қауымдастықтың заңдары негізінде есте сақтау мәселесін іздеді және мұндай скучность ойлауды зерттеуде дәрменсіз екенін мәлімдеді.
Ең алдымен, Вюрцбург мектебі не істегенін еске саламын. Бұл мектептің басты бағыты сізге белгілі. Сондықтан мен бұл сұраққа егжей-тегжейлі айтпастан қысқаша шолу жасауға рұқсат етіңіз. Екіншіден, бұл мектеп абстракция деп атады ойлау процесі, оның мөлдір емес, мөлдір емес белгілері, сенсорлық айырмашылықтарға қатысы жоқ, айқындылығы жоқ. Осылайша, оларды француз психологы А. бинет бастаған, ол бір-бірімен байланысты емес мектептің пікірлерімен үндесті. Бине мектебінің өкілдері өз зерттеулерінде саналы әрекет бейнелерге бай келеді (мысалы, біздердін түс көруіміз), ал мағынасы жағынан сұрықсыз келеді. Бине ойлау мазмұнының бай болуы ұлы шахматшылардың ойынына ұқсайды, бірақ олардың ойынының бейнелілігі сүреңсіз дейді. Мұңдай зертеулер ойлау процесіне қа-тысты өзекті мәселелерді шешуде дәрменсіздігін бірден аңғартты. Егер біздер бірсыпыра бейнелер мен сөздерді басымыздан кешірген жағдайларға орай өз байқауларымыздан аңғарылғанымен, ал ой процесінде ондай ерекшеліктер кездейсоқ және көмескі сипатта болып, бұл процестін негізгі мәнін білдіре алмайды дейді. Олау процесі жайындағы вюрцбург мектебінен шықкан мұңдай шындыкпен салыстырғысыз догмалык пікір ойлау туралы идеалистік көзқарастын таралуына бастама болды. Бұл мектептің негізгі философиялық тірегі ойлау процесін Түйсік сияқты әуел бастан пайда болған процесс деп санауы. Ойлау ироцесіне осындай анықтама берген Кюльпенің пікірі осы үшінші арнаға. Түйсік зертеуіішіердін үранына айналды.
Бұл арнадағы психологтар ассоциация психологиясы бағытынан ерекшелініп, бір жағынан ойлауды біз санамызға тән қарапайым процестердің қисындарын өзгеше деп санаса, екінші жағынан, ойлау әуел бастан пайда болған түйсік сияқты процесс деуі. Сондықтан ол тәжірибеге тәуелді емес дейді. Соған орай ойлаудың бастапқы қызметін де олар адам санасының қажеті деп санады. Бұл барытты сол кезде пайда болыи өздерін исихо-витализмді қолдаушыларымыз деп санаған Г. Дриша мен тағы басқа зерттеушілер құптады. Олар психологиядағы ересек адамның ойлауының жоғары сатысы болып саналатын абстракциялауды тірі материяның бастапқы кезінде пайда болған ерекшеліктерінен дамып жетілді деген ойды қуаттайды. Дриша адамның бойында әуел бастан пайда болған ақылдылықтың болуы құрттардың тіршілігіндегі қылықтарын түсіндіру заңдылығы сияқтық кажетті нәрсе дейді. Виталистердің пікірінше тіршілік етуі кажеттілігі адамның жоғары дәрежедегі ойлау әрекеттерінің сипаттарымен қатар қойылып қарастырылады.
Осы аталған үш түрлі арнадағы психологтардың мектептері мен ұстаған жолы және арнайы жүргізген тәжірибе зерттеулерінің бағдары ассоциация психологиясының көзқарастарына тіректеле отырып, ойлау процесін тығырыққа әкеп тіреді. Сөйтін, оны түрлі қисындастырулар арқылы негізгі мәселенін сырын аша алмай, көзқарастары тұрғысынан өресі тар шеңберде қалып койды.
Ал осы үш арнадағы мектептердің ойлау туралы ұсынған бағыттары мен өзара талас-тартыстары, қайшы көзқарастарын тәптіштеп талдап жатудың қажеті бола қоймас деп ойлаймын. Егер вюрцбург мектебі мен қазіргі бихениоризм ассоциация пси-хологиясына қанағаттанбай, оған сын көзімен қараған болса, ал олар өзара біріне-бірі қарама-қарсы бағыт ұстағандығын біздер айқын көріп отырмыз. Бихевиоризм белгілі бір жағдайда вюрцбург мектебінің іліміне өзіндік серпілуі мен көзқарасын таныта білуге ұмтылғаны айқын жайт.
Сөз етіп отырған мәселеге қатысты құрылым исихология сының ойлау теориясы жайында өзіндік бағдары бар. Бұл психологияның мәнін түсіну үшін ең алдымен осы бағыттың пайда болуының тарихи жағдайымен ұштастыра отырып арастырған жөн болар деп білеміз. Шын мәнінде бүл бағыт ассоциация психолощясына қарама-қарсы қойылған бағыт деп тану керек. Бұл ассоццация психологиясынан тікелей туындап шыққан деген қате түсінік бар. Ал тарихи шындық олай емес. Ассоциация психологиясы бірсыпыра бағыттардың тууына себепкер болғаны рас. Мен жоғарыда солардың үш түрлі арнасына тоқталып өттім. Бұл арналар бұдан былайғы уақытта : ау теориясына қатысты бірнеше көзқарастар тудыратын бағыттарға тарамдалып кетті. Солардың ішінен виталистік және механикалық жолға түскен ағымдар да болды. Бұл екі бағыт та тәжірибелік зерттеулерді тығырыққа әкеп тіреп, жеңіліске ұшырағаннан кейін ғана құрылым теориясы жарыққа шығады.
Құрылым психологиясының алдына қойған басты міндеті ассоциация психологиясының кемшіліктерін жеңіп шығу еді. Бірак бұл бағыт зертгеулердегі виталистік және механикалық әдістерді жеңу қажеттігін мақсат еткен жоқ. Құрылым психология-сының аса тиімді болған сәті оның психологиялық процестерді бейнелеп көрсетуі. Құрылым психологиясының межелеген мақсаты ғылыми зерттеулерде витализм мен механицизм тәсілдеріне соқтықпау еді. бұл орайда талас-тартысты мәселердің бәрін К.Коффка толық баяндап берді. Алайда, мен құрылым психология-сының ойлау мәселелерін шешу жолындағы әрекеттері нәтижесіз аяқталғанын атап айтқым келеді. Дегенмен менің бұл пікірімнің М.Вертгаймердің Продуктивті ойлау псилогиясы, Л.Гольба мен К.Гольдштейннің психология мәселеріне арналған еңбектеріне қатысы жоқ. Ойлауға арналған Келердің бір ғана еңбегінің өзі айтарлықтай пайдалы болғанын ағым келеді. Бұл еңбек сол кезде зоопсихологиядағы аса елеулі қадам болып саналады. Ол психодог мамандарға кеңінен таныс болғандықтан, даралап талдап жатуды қажет деп санамаймын.
Келердің жұмысы психологияда өзіндік бір бағыт тудырғаны таңданарлық нәрсе болғанымен, оның балалардың ойлауына қатысты көзқарастары біздің баяндап отырған тақырымызбен үңдес. Бұл жерде Келердің зерттеуінде ойлау теориясына қатысты өзіндік биологиялық ағыс бар екендігін аңғартады. Мұндай ағыс тәжірибелік зерттеулерді ретке келтіріп адамның ойлау әрекетін биологиялық тұрғыдан іздестіреді, сөйтіп ол вюрцбург мектебінің көзқарастарын жеңіп шығудың жолын қарастырады.
Осы бағытта ойлау теориясының жаңа сатысынлағы зерттеулер О.Зельц еңбектерінің 2-томында баяндалып, Келердің адам тектес маймылдарға жасаған тәжірибелері оның адамның продуктивті ойлауын қарастырған тәжірибе нәтижелерімен ұш-тастырылады. Мұндай бағыттың сырларының бәрі Келлер еңбектерінде жарияланды.
О.Зельц, Бюлер сияқты, вюрцбург мектебінен шыққан және ол бұл мектеп пен құрылым психологиясының қағидаларын қосьш алып, олардың көзқарастарын ойлаудағы биол гиялық теориямен байланыстыра отырып өзара ымыраласты мақсаттарын көздеді.
Балалар психологиясындағы мұндай көзқарас. Бюлер еңбек терінде кенінен өрістеді. ол вюрцбург мектебінің ой теориясы душар болған дағдардан биологиялық көзқарас пен балалық шақты құтқарудың сәті түсті деп қуанышқа бөлінді. Құтқарудың бұл жолы Бюлер еңбектерінде баяндалып, ол балалардың ойлау әрекеті, ең алдымен, биологиялық тұрақтан қарастылып, ол жоғары сатыда тұрған маймылдардың ойлауы мен адам Ойл-ның тарихы даму ерекшеліктері арасындағы бұрыннан барын толтыруға себеп болған жоқ.
Сөзіп, балалардың ойлау әрекетін сол күштер мен адам Ойл, ортасында орын алатын биологиялық дамудың өткелі жарқын атасы. Бұл авторлар баланың биологиялық даму ерекшелік-теріне сәйкес оның ойлау әрекетін де осы негізге сүйене отырып түсіндіруді мақсат етті.
Мұндай жайттардың барлығы көрініп тұрғанмен, бір жағынан алып қарағанда, менің пікірімше,ж, Пиаженнің теориясы да сол көзқарастың тарихы даму тармағына жатады деп ойлаймын. Ж.Пиаженіның теориясы бізге мәлім. Дегенмеи, бір теория жайында ерекше ескерерлік бір жайт бар. Ол теория өте бай зерттеу нәтижелеріне сүйеніп қан қоймай, оның нәтижелері балалардың ойлауы жайындағы қазіргі ілімге де енген. Сондықтан бұл білімді осы бағытта көтеріп жүрген өзге де зерттеулермен салысып қараған, бұл ілімді аяғанына дейін жеткізілген зерттеу деп санауға болады.
Пиаже теориясында ойлаудың дамуында биологиялық және әлеуметтік факторлардың арақатынасына қатысты идеяны ерекше атағы бар. Пиагет концепциясы бұл орайда өтті. Ол З. Фрейдті психоанализімен және оған жақында Э.Блейлермен бірге, бала ойынының дамып жетуінің алынған басшысы - өз ойынынан рахат көріп қанағаттануы. Мұндай прнципаның ойында жетекші қызмет атқарады. Сәби кезінен бастап бала ойлауы тиіс, Пиаженнің айтылуы, оның өзінің жартылайқыр сезімі биологиялық әрекетімен ұштасады, одан қалайда рахат табу бағында дәмді болады.
Бала Ойл дағы мұндай сипатты Блейлер аутистикалық ойлау деп аталады. Пиаже бала ойының бұл түрін бағытсыз ойда (өткені, баланың жасы өсіп, оның ойының қысынды болған айырмашылығы тұс көруіңізде болып, бала өз тілегін қанағаттандыруда айқын көруі жарқын болды. Бала ойының мүндай түрлері нағыз мағыналы сипаттан көрген ойының ерік түріндегі армандау сипатында дамитынын көрсетеді. Дегенменмен, баланың даму процесі үнемі әлеуметтік ортаның жағдайына байланысты үлкен шығындардан олар өкілдерінің ойын ересек адамдардың ойына теңеуге ұмтылып кетеді де Пиаже. Осы кезде баланы сөйлеуге үйретіп, тілді меңгереді. Сөйлеу нәтижесінде баланың ойы айқындала түседі. Сөйлеу нәтижесінде баланың әлеуметтік ортамен қарым-қатыны дамиды. Бала әлеуметтік ортада өзгерістердің де әсерін тигізіп, оларға жауап беруге үйретіледі, сөйлесіп, оның өзіндік ойыны қарым-қатынае жасау нәтижесінде өрістей бермек деді.
Баланың әлеуметтік ұйымы қарым-қатынас жасауына ерекше мән беріп, оны Пиаже бейнелі түрінде анықтап әлеуметтенуі "жеке меншіктің әлеуметтенуі" скякты процесс дейді.
Пиаженың бұл пікірін бекіту: баланың өзіндік ойы биодогиялық дара жан иесі ретінде оның "жеке меншік" болып саналды да, ол даму процесінде ортақ әрекеттерінен хабардар етіледі, жеке меншік идеясы ойлау формаларымен алмасады. Сөзіп тепе-теңдік өзіндік ойы; түсінде көргендей айқын ойын адамдардан логикалық ойлау сипатына қарай ауысып, бала бұрынғы" жеке меншігінен " айрылады. Оның ойлау әрекеті енді ұғым нысанына, қысынды ойлау жүйесіне ауысады да. Баланың өзіндік ойының (эгоцентрлік ойының} әлеуметтенген ойлау жүйесіне қара ойысы
Пиаженің анықтауынша өту кезеңі деп аталады. Ойлауды негізгі ережелерін талдауда Пиаженнің көзқарасы мен солай.
Ойлау психологиясы жайында негізгі теория көзқарастарды жүйелей отырып, жалпы қорытты жасау үшін менің пікірімше, оның тарихы және теориялық тұрғаннан терең қамқорлық деп айтуға батылым жетпеді. Дегенменмен, қарастылған фактілерді тамырлап, мыңдай ой түйуге болады: бұл бағдарламалардың бәрі ойлау процесінде қаралып ассоцияция мектебінің шарықтап тұрған кезеңінде өріп, өзекті мәселенің мәнін дұрыс шешеде алмағандықтан, атап айтқанда, ойдың ақылына бекітіп беріп, ол адамның әр алуан әрекеттерімен ұштасып жататынын байыптап түсіне алмайды. Оның салдарынан олар күйреп, біріннен бірінүсіпсіздікке ұмтылып отырады. Осы мектептердің көзқарастарындағы қиындықтар мен ойлау әрекетінің мақсатын дұрыс түсіндіріп,оның басқа да психикалық қызметтермен байланысты болып қалатын қалай түссін?
Бұл мәселені бір жағынан Платонның идеяларына сүйенген вюрцбург мектебі де шеше алған жоқ. Бұл жәйтті Күлпе де мойынды. Екінші жақтан мәселенің түйінінің мәні жоқтығын мойындағы бихевиористер ақылдық дегеннің өзі алға, оның мәні адам әрекетінің бейімделгісі ғана, әрбір нәрсеннің мәнін шешу бақылап көру мен қарым-қатынас жасау деген пікірлермен шектелді. Мұндай мәселені шешуді батыл қолға алған Пиаже болды. Ол Э. Клапаредтің бірсыпыра пікірлерімен санасады да бала Ойл, бір уақытта ақылды және ақылсызсыз деп санауға болады ма? деген оғаштықты бақылайды.
Пиаже бала ойынының ақылды және ақылды болатынымен, оның себебі жүйелік пен қисындылыққа бай-ланысты, ол өсіп жетілген сайын ойының сипаты жүйеленіп, нәрселер жайындағы ұғымдары қалыптасады да.
Бюлер баланың ақыл-ойының дамуына бастапқы кезеңнен-ақ назарым ойлау нысандары болып деген идея көтерілген-ді. Ол баланың жүйелі ойлауы 3 жасқа дейін қалып тасып жетілді де, бұдан былайғы даму кезеңінде оның ойында жаңа қадамдар жасады.
Онымен кейбір мамандар баланың ойлау сипаты ересек адамның ойымен тығыз байланысты деген пікірді қолдана отырып, басқа белгілері бар баланың ойыәлі топас,дамымаған, ол бізбен тең-десе алмасады. Пиаже бұл екі түрлі көзқарасты зерттеу, балалардың ойындағы жүйелік пен қайырымдылық (логикалық қайырымдылық) қала бойынша бірлігі деген және анықтауды міндет етіп қойды.
Бала Ойл-ның жүйелі болуын Пиаже әлеуметтік өмір мен ұштастырады ал, жүйесіз Ойл-ын ол-баланың өздік (ау-тистикалық) ойлы-ойлы болады. Бұл екі жайтқа Пиаженнің ілгерлігіндегі қысқаштың анықтамасын баяндап берген. Пиаженнің бұл пікіріне бала ойының әлеуметтік сипаты сыртқы жағдайға, ортаға байланысты болды, ал жүйесіз ойының өз басына байланысты болды. Ойлаудың әрекетке айналуы баланың ойы, сот жүйесі, үлкен тенниске байланысты деген Уозсонның пікірімен ұштасады. Сөзіп Пиаженнің бала ойының сипаты оның ақылымен, іс-әрекетімен байланысты болуы бұл мәселе ғылыми әдіспен зерттеледі, бихевиоризмнің тынысынан босап жатыр.
Онымен казіргі буржуазиялық психологияның ойлаудың мәні-маңызы және формалдары жайындағы мәселенің тетігін белгілейтін алмай, тықырыққа тірелу себептерін, түрлі көзқарастардың сыр-сипатына шолу жасап, олардың бағыт-бағдарламаларын баяндадық.
Келесі дәрістің екінші бөлімін осы тақырыптың теориялық мәселелерін қамтитын фактілерді талдауға кешелік. Бұл мәселедегі өзекті проблема-қазіргі зерттеулерде балалар ойларының даму жолдары және тілдік жағдайын көрсетіп, олардың ақыл-парасаты мен сөйлеуінің даму ерекшеліктеріне арналған.
Балалар ойының ақылдылығы деген емес пе? Бұл сұрақтың мәні біздің сөз етіп отырған мәселенің негізгі мазмұнын ашып беруге тиіс деп санаймын.
Балалар психологиясының кез келген мәселесі әр тарапты, әр күресі, сан-салалы. Осы жайтты ескеріп, мен тек бір ғана мәселені бөліп алып, оған бас назар аударған тиімді олар үшін. Бұл мәселенің ойлы мен сөйлеуі және ақыл-парасатқа қатысты мәселелердің бәрі, өздеріңіз байқап отырғандай ойлау мен сөйлеуге келіпреледі. Вюрцбург мектебінің бірсыпыра өкілдері ойлауды зерттегенде сөз, сөйлеу мәнінің сыртқы көрінісі немесе сыртқы жамылтысы, олды сенімді түрде жеткізу құралы ретінде қызмет атқарғанымен, ойлаудың құрылысы мен қызметінде ешқандай маңызы жоқ деген-ді. алғанда ойлау, ол әрекет.Сондыктан да ойлаудың белгілі жағын ғана құрап қоймай, оны толық қамтып отырады дейді.
Ойлау мен сөйлеудің арақатынасы педагогикалық фактілердегі негізгі мәселе болғандықтан, біз бұл мәселеге баса азар аударайық. Өйткені біз бала сөйлеуінің дамуын мысалдармен іздестіріп көретін болсақ, біраз мәселенің сырын ашамыз. Бала сөзінің дамуы жеке сөздерді меңгеруден. одан әрі сөз іркестері мен жай сөйлем құраудан тұрады да, ал сол сөздер мен сөйлемдердің мағынасын түсінулері кері жолмен дамиды.
Бала сөздерді дыбыстап айтып, сөйлем құрайды, оның сөйлемі екі сөзден, одан кейін сөйлемдері үш-төрт сөздерден құралатын болады. Сөйтіп біртіндеп баланың дыбыстан сөйлеуі өсіп, ол бірнеше жыл араға салып, құрмаалас сөйлемдер құрап, оның басыңқы, бағынынқы бөліктерін де игеріп, сөйлеуге әңгімс айтуга төселеді. Сонымен, бала сөйлеуінің дамуы ассоциация психологиясынын қағидасына орай, бала сөйлеуінің даму жолы бөліктен бүтінге қарай өрбіп отыратындығын көреміз.

1.2 Қисынды ойлау мәселесінің мәні мен қазіргі теориялық және әдістемелік жағдайы
Балалар психологиясында сөйлеудің мағыналық жағы оның сыртқы бедері делінген догмалық көзқарастың үстем болуы ол психологтар тарапынан жіберілген қате пікір екендігі енді анықталды. Соған орай психология оқулықтарында жіберілген баланың сыртқы болмыс жайындағы елес-түсініктерінің даму оның сөйлеуінің. даму жолымен өрістейді деген бұрынғы психологиялық қағиданың шындыққа сай еместігін көрсетеді. Баланың сөйлеуі жеке сөздерді, зат есімдерді атаудан басталып олар нақты заттарды бідіретіні сияқты, болмысты қабылдау да жеке заттарды қабылдаудан басталады деген-ді. Бұл пікірі қолдаушьшардың бірі болған В.Штерн еді. Қабылдаудағы мұнда ерекшеліктер ол және баска авторлар бұл әйгілі субстанци (заттық) немесе даму процесіндегі заттық саты деп анықталған болатын-ды. Сондай-ак бұл пікірмен қатар бала сөйлеуініңі дамып жетілуіндегі сөйлемнің екі мүшесі болып, ол өз сөзінде баяндауышты қолданады, оңда етістікті меңгереді, одан кейін сапа, қатынас пайда болады деген-ді. Бұл ерекшелікті с авторлар баланың қоршаған ортасы жайындағы түсінігімен бірге сөздін сыртқы бедерін де меңгеретін дәрежеге жетуі деп санады. Штерннің айтуынша баланың кабылдауы мен сөздерді меңгеруінде бұрыннан берілген параллелизмнің бол-атындығы туралы пікірі шындыққа жатпайтынын баса көрсетуіміз керек.
Штерн және басқа авторлардын баланың сөйлеуінде оның логикалық құрылысы мен сөздердің сыртқы жағын меңгеруінде тұрақты айырмашылық болады деген пікірін Ж.Пиаж сөйлеу мен ойлаудың ерекшеліктерін ашып көрсетуге пайдаланады. Пиаженің пікірінше сөйлеу ойдың әлеуметтенуі. Бұл Пиаже үшін негзгі шешуші фактор. Осы фактор арқылы біздің ойымызға логикалық заңдар еніп, олар баланың өзгелермен қарым-қатынасын өрістетеді. Керісінше баланың ойы қисынсыз болып, шындыққа сай келмесе, онда оның ойы сөзсіз жалаң, әрі мағынасыз болғаны.
Онымен бұл орайда ойлаудың мақсаты мен ақыл-ой жүйесі бұл теорияның өзекті мәселесі ретінде қарастырылып, ойлау мен сөйлеудің практикалық маңызы мәселе болып саналады. Бұл мәселенің қаншалықты деңгейде екендігі көп зерттелген, соның ішінде, орыс тілінде жарияланған еңбектерде де жетекші түрде қамтылған.
Мен келесі өз зейінімді ойлаудың машинасы мен оның ақылдылығын қамтамасыз етіп, сөйлеумен байланысты болатын жақтарына аударғым келеді. Бұл мәселені Пиаже балалардың ойындағы логикалық ой мен жүйесіз ойының арасы қысқа мерзім ішінде ажырап тұрып деп санаған Бұл мәселе балалар мен ересек адамдар психологиясының тәжрибе арқылы зерттелуде қазіргі кезде көрнекті орын алып жатыр. Осыған орай бұл мәселенің мәнін жинақтап баяндау дұрыс болар деп есептеймін. „
Мәселенің басты нәтижесі-сөз арқылы ойлаудың аса күрделі және біртұтас құрылыс еместе. Сөйлеудің атқаратын қызметіне қара екі жағы бар. Бұл тәжірибе жүйесінде дәйектелген. Оның бірі-қазіргі зерттеулерде сөйлеудің физикалық жағдайы, бұл сөйлеудегі дыбыс шығару немесе дауыстап сөйлеу. Бұл сөздің сыртқы көрінісі. Екінші жақ-сөйлесудің семантикалық немесе тілдік ережесі. Бұл ерекше сөйлеуде сөздер нендей мәні бар білімді, оны көріппіз, естіп білетініміз жоқ, оқудан емес, білдік деген сұрақтардың тілдік жағдайын құрады. Бірсыпыра зерттеулерде сөйлеудің мундай ерекшіліктері бірден аларынан пайда болмаған белгілер.
Зерттеушілер өздерінің ой-пікірін білу ниетімен назарымды мысал ретінде қолданады. Бұлдай мысалды Пиаже де қолданып болған оқиға: баланың ақылдылығын ойлау ағысындағы логикалық басқармалар оның сөйлеу әрекетінің сонында жүріп жүйеленеді. Оның айтуы бойынша баланың сөйлеу өзінің логикалық жүйесін реттеуші деген пікірін дәйекті түрде түсіріп, егер сөйлеу әрекеті болмаса,оның ойлауы да жүйелі болмас еді. Егер бала өздерімен сөйлеспей өзімен-өзі тұрып қалса, онда оның ойының жүйеге түсуі тіптен қиындап кетер еді.
Алайда осы зерттеулердің тұжырымдамаларында, соның ішінде Штерннің көрсетуінше, балалар сөйлеуінің маңызды түрінде дамуы туралы тезистеріне қайшы шығатын кездері бар. Бұл, әрине, ренішті жайт. Психологиялық жағдайдан келген қажырлы ойшыл Штерн мен өзге де мамандар өздері жасаған жүйенің ішінде бадырайып көзге түсетін қайшы түсініктерін бақылайды. Штерн өткен жылы Москвада болған өзің айтқан "Стол үстеліндегі жазу құралының" ақаттығына көз қаншалықты жетіліп тұрғанымен, бұл мәселе жайындағы шындықты ұзақ жылдар бойы аңғара алмағанына өкініш білдірген еді.
Штерн баланың алғашқы сөзінің мәні бір ғана заңды атау ғана емес, ол бір сөз арқылы түпнұсқа сөйлемді білдіреді деген-ді. Сондықтан баланың алғашқы сөздері, ересек адамдардың сөйлеуі жарқын затгарды тануда ғана емес, ол әлдекайда күрделі немесе бірлікте сөйлемдерін тизбегі болып саналмақ.
А.Валлонды көрсете отырып, бала айтқан бір сөздің мәнін ашып көрсететін болады, ол бір ғана сөзбен емес, оның ойын білетін бірлікте сөйлемдерден құрастырылған жүйеге дейін. Валлон зерттеулердің Штерн зерттеулерімен жүргізіліп жатқан оның артықтығы сол, қоргер Штерн тек өз баласына бақылау жүргізіп, ой түйген болса, ал Валлон және басқа зерттеушілер арнайы тәжирибелер арқылы балалардың алғашқы сөздерінің мәнін іздейді білуге айтарлықтай күш жұмсайды. Міне, осы аталған жәдігерлерден туындауын алғаш рет қорытындылауға болатын: бала алғашқы сөздерді атаудан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.