Жалпы биологияны оқыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы

Торайғыров университеті

ОРЫНГАЛИЕВА АЙЫМ АРДАКОВНА

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

6В05101 - Биология білім беру бағдарламасы

Павлодар
Білім және ғылым министрлігі Қазақстан Республикасы

Торайғыров университеті

Жаратылыстану ғалымдары факультеті

Биология және экология кафедрасы

Рұқсат қорғау
___ _______20___ж.
Кафедра меңгерушісі ____________ Калиева А. Б.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Қазіргі кезеңдегі биологиялық білім беру мәселелері

6В05101 - Биология білім беру бағдарламасы бойынша

Орындады ________________ Орынгалиева А. А.
Тобы Б-401

Нормобақылау ________________ Калиева А. Б.
б.ғ.к., профессор

Павлодар
2021
Мазмұны

Кіріспе 3
1 Әдебиетке шолу 4
2 Жалпы биологияны оқыту 6
2.1 Биологияны оқыту кезеніндегі кездесетін мәселелер 8
3 Биологиялық білім беруді дамытудың болашағы 11
3.1 Жоғарғы оқу орнында кездесетін мәселелер 13
Қорытынды 14
Пайдаланылған әдебиеттер 15

Кіріспе

Өзектілігі. Қазіргі таңда қоғам білім беру жүйесінен экономикалық, әлеуметтік және мәдени өзгерістерге сай болуды талап етіп отыр. Бұл мәселе туралы Президент Н.Ә.Назарбаев былай деген: Біз білім беруді жаңғыртуды одан әрі жалғастыруға тиіспіз. Сапалы білім беру Қазақстанның индустрияландыруының және инновациялық дамуының негізіне айналуы тиіс. Бүгінгі күні еліміздің білім беру жүйесіндегі негізгі тұлға педагог болғандықтан, оқытудың жаңа деңгейіне көшуге байланысты сапалы білім беру міндеті мұғалімге жүктеледі. Мұғалім оқыту әдістемесіне жаңалықтарды енгізіп, шығармашылықпен айналысып, үнемі өз білімін жетілдіріп отыруы керек. Білімді жаңғыртудың басты мақсаты білім беру жүйесінің тұрақты дамуынан және оны ХХІ ғасыр қажеттілігіне сай қамтамасыз етуден тұрады. Қазіргі таңдағы білім беру саясатының ең бірінші міндеті - жоғары сапалы білім беруге қол жеткізіп әрі оны тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің өзекті де, өміршең қажеттілігіне сәйкестендіру. Үздіксіз білім берудегі биология пәні болып тұрады. Мәселенің бәрі мынаған келіп тіреледі: Биологияны қалай оқыту керек және оқу процесінде нені басты назарға ұстауға тиіспіз?. Биологиялық білімді қалай оқыту туралы алуан түрлі теориялық ізденістерде, нақты практикалық міндеттерді шешуде биологиялық әдістерге байланысты пікірлердің орын алуы - орынды құбылыс. Осының бәрі қордаланып келгенде, ұстаздар қауымының тұрақты да, жүйелі қайта даярлануы мен кәсіби біліктілігін көтеріп отырудан хабар береді.
Дипломдық жумыстың мақсаты: Қазіргі кезеңдегі биологиялық білім беру мәселелерін карастыру.
Дипломдық жумыстың міндеттері:
- казіргі кездегі биологияны оқытудағы мәселелері туралы мәліметтерді талдау және талқылау;
- орта білім алу мектеріндегі және жоңарғы оқу орындарындағы мәселелерді қарастыру;
- биологияны оқытудағы мәселелерді шешу жолдарын қарастыру;

1 Әдебиетке шолу

Қазіргі таңда орта мектептегі биологиялық білім беру білім мазмұнын түбегейлі жаңартудың қажеттігі негізінде жүзеге асырылуда. Отандық жалпы білім беретін мектептерде қалыптасқан және қазіргі заманғы орта оқу орындарында жетілдірілетін жалпы орта биологиялық білім беру жүйесі ҚР Білім және ғылым министрлігінің нормативті құжаттары және ең алдымен орта жалпы білім беру мекемелерінің базистік оқу жоспары, орта білім берудің міндетті минимумы және мемлекеттік білім беру стандартының мәнін білдіретін негізгі жалпы білім берудің міндетті минимумына қойылатын талаптар негізінде әзірленген оқу бағдарламалары мен оқулықтары арқылы іске асырылады.
Орта мектеп үшін биологиялық білім мазмұны биологиялық ғылымның дамуымен тығыз байланысты, оның қазіргі даму деңгейін сипаттайды, оқу пәнінде тірі табиғат туралы ғылым негіздерін көрсетеді. Биологиялық білім мазмұнын (теорияларды, ұғымдарды, заңдылықтарды, ғылыми фактілерді) іріктеуде және оқу пәнінде ғылыми материалдың ашылуының тереңдігін анықтауда қол жетімділік принципімен тығыз байланыста ғылымилық принципі үлкен рөл атқарады. Биология ғылымының даму деңгейі білім беру мазмұнын жетілдіру кезінде үнемі ескеріледі. Мәселен, ауқымды ғылыми материалдан мектеп пәніне арналған білім беру және тәрбиелеу тұрғысынан ең құнды оқу материалдары іріктеледі. Бұл ретте мектеп пәні "шағын ғылым" немесе биологиялық ғылымның әртүрлі салаларының және онымен байланысты білім салаларының қысқартылған мазмұндамасын білдірмейді. Ол оқушылардың жасын ескере отырып, оқу мазмұнының тұтас жүйесіне жүйелендірілген және дидактикалық қайта өңделген, олардың әдістемелік іріктелген элементтерін біріктіреді. Іріктелген мазмұны мектеп оқу пәнінде ерекше тәртіппен бөлінеді, оның логикасы бағдарламамен анықталады
Білім беру саласындағы оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Педагогикалық технология оқу-тәрбие процесінің шығармашылықпен терең ойластырылған көптеген әдістерінің үйлесімділігі арқылы оқыту мен тербиелеу тиімділігін қамтамасыз ететін білімнің құрамдас бөлігі.
Оқушыны ғылыми - зерттеу жұмысына қатыстыру үшін алдымен, оны қызықтыра отырып, зерттеу талабын қалыптастыру керек. Зерттеу жұмысымен айналысу, шығармашылық жоба жазу, оқушының аналитикалық ойлау қабілетін дамытады, шешім қабылдай алу қабілетін қалыптастырады. Оқушыны ізденушілікке баули отырып, армандарына жетуге және өз жолдарын дәл табуға көмектеседі.
Биология сабағын өтуде өз пәніме деген оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін сабақты түрлендіріп, өмірмен байланыстырып, қазіргі заман талабына қажетті білім алуға жағдай жасауға тырысамын. Оқушыларды сабақтан жалықтырып алмас үшін бүгінгі күндегі жаңа технология бойынша сабақ үлгілерін ойластырып, күнделікті жоспарға өзгерістер ендіріп, сайыс, дебат, ХХІ ғасыр көсбасшысы түрінде сабақтар өткіземін. Сабақта оқытудың интерактивті әдістері мен СТО бағдарламасының кейбір элементтерін көп қолданып жүрмін.
Әр пәннің оқушыларға берер танымдық тәрбиесі мол десек, соның ішінде биология пәнінің де оқушылардың ақыл-ой, танымдық қабілетін дамыту мүмкіндігі зор. Оқушыларға танымдық тәрбие берудің алғашқы баспалдағы деп оқытудағы саналылық принципін атауға болады, себебі табиғатты, сыртқы ортаны, жалпы тіршілікті оқыту барысында тәрбиелік міндеттердің де шешілетіні белгілі.
Табиғат құбылыстарының, қоғамдық-әлеуметтік өмірдің мәнін, заңдылықтарын терең түсінудегі өздігінен өзінің білім дағдылары мен іскерлігін жетілдірудегі оқушының әрбір қадамы оның дүниетанымын кеңейте түседі.
Биологияны оқыту барысында оқушылардың танымдық қызметін белсендіру-білім мазмұнын тереңдетеді, қоғамдық әлеуметтік өмір мен ғылым-білімді ұштастыра келіп шәкірттің дүниетанымын кеңейтеді, өзінше ой-пікір түйіндеуге үйретеді.
Таным үдерісі, біріншіден, ұстаз бен оқушының бірлескен әрекеті арқылы іске асса, екіншіден, олардың әрқайсысы жеке тұлға ретінде түрліше әсерге бөленеді.
Білім берудің негізгі сатысында биологияны оқытудың мақсаты - тілдің қызметін жүйелі меңгерген, коммуникативтік біліктілігі дамыған, сөйлеу мәдениеті қалыптасқан, бәсекеге қабілетті дара тұлға даярлауға мүмкіндік туғызу.

.

2 Жолпы биологияны оқыту

Білім берудің замануи жүйесі, оқытудың инновациялық түрлері мен әдістерін енгізу педагогика қызметкерлерінің тұлғасы мен кәсіби құзыреттілігіне, білім беру мазмұнына жоғары талаптар қояды.
Биология - вирустардан бастап адамға дейін барлық тіршілік иелерін, олардың қоршаған ортамен қарым - қатынасын оқытып - үйретеді. Биология басқа ғылымдармен тығыз байланыста және кейде олардың арасындағы айырманы бөліп көрсету қиынға соғады.
Биология құрылымды - бағдарлы пән ретінде оқушының кеңістіктегі әрекеті негізіндегі тұлғалық бағдарын жүзеге асыратын дағдылар қалыптастыруға мүмкіндік береді. Биология сабағында оқытылатын объектілер мен үрдістердің әр түрлілігі жалпыбілімдік ақпараттық және оқушының ойлау дағдыларының дамуы үшін орасан зор мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді. Бұл даму қазіргі уақытта кез келген бейінді мектепте жүзеге асырылуда. Гуманитарлық бағыттағы сыныптар үшін биология табиғатқа, өмірге жақындығымен құнды. Математикалық бағыттағы сыныптар үшін бұл пән популяция генетикасы формулалары бойынша есептеу, нәруыздардың әр түрлілік формулаларын, т.б. қорыту сияқты әрекеттердің үлкен аумағын көрсетеді. [1,259б.].
Биология ғылымының даму деңгейі білім беру мазмұнын жетілдіру кезінде үнемі ескеріледі. Мәселен, ауқымды ғылыми материалдан мектеп пәніне арналған білім беру және тәрбиелеу тұрғысынан ең құнды оқу материалдары іріктеледі. Бұл ретте мектеп пәні "шағын ғылым" немесе биологиялық ғылымның әртүрлі салаларының және онымен байланысты білім салаларының қысқартылған мазмұндамасын білдірмейді. Ол оқушылардың жасын ескере отырып, оқу мазмұнының тұтас жүйесіне жүйелендірілген және дидактикалық қайта өңделген, олардың әдістемелік іріктелген элементтерін біріктіреді. Іріктелген мазмұны мектеп оқу пәнінде ерекше тәртіппен бөлінеді, оның логикасы бағдарламамен анықталады.
Биологиялық білім беру мазмұнындағы басты назар ғылымның іргелі негіздеріне, қалыптасқан фактілерге, тірі табиғаттың теориялары мен заңдылықтарына негізделген. Сонымен қатар, орта мектептегі биология мазмұны жоғары мектептің ғылыми пәндерінің мазмұнына сәйкес келмейді. Орта мектепте ғылым негіздерін ғылыми сенімді, қарапайым түрде және әр түрлі оқу кезеңдерінде күрделілік дәрежесімен зерделейді. Мысалы, мектеп биологиясындағы фотосинтез тақырыбында бұл процестің ғылыми, бірақ химизмсіз жарық және қараңғы кезеңдерде өтетіндігі, схемалық түрде болса да кейбір реакциялар туралы, жарықтың, судың, оттектің, сутектің және басқа да фотосинтездің құрамдастары туралы түсініктерді алады, алайда көмірсулар синтезінің өтетін химиялық реакцияларының толық көрінісі ашылмайды
Биологиялық білім берудің маңызды міндеттерінің бірі - Федералды мемлекеттік білім беру стандартының идеяларын іске асырудың әдістемелік қамтамасыздандыруын әзірлеу. Екінші ұрпақ стандарты биология курсының алдына екі стратегиялық мақсат қояды: әлеуметтендіру және когнитивті мәдениетпен танысу. Білім беру стандартында жарияланған биологиялық білім берудің мақсаттарымен танысайық. Олар келесідей:
1. Биологиялық білім жүйесін меңгеру.
2. Тірі табиғатты тану әдістерімен танысу.
3. Биологиялық білімді практикада қолдану дағдыларын игеру.
4. Танымдық қызығушылықтарын, интеллектуалды және шығармашылық қабілеттерін дамыту.
5. Тірі табиғатқа жағымды құндылық қатынасты тәрбиелеу.
6. Алған білімі мен дағдыларын күнделікті өмірде қолдану.
Көріп отырғанымыздай, биологиядағы стандарттардың мазмұны мектеп оқушысының мәдениетінің негізі ретінде бірқатар жалпы білім беру дағдыларын, дағдылары мен іс-әрекеттің жалпыланған режимдерін, жалпыға бірдей білім беру дағдылары мен іс-әрекеттерін қалыптастыруға барынша қолайлы.
Зерттеу нысаны - мектептегі биологиялық білім.
Зерттеу пәні - биологиялық білім беру проблемалары.
Зерттеудің мақсаты - биологиялық білім берудің ең өзекті мәселелерін анықтау.
Зерттеудің міндеттері:
- қазіргі биологиялық білім беру жағдайын зерттеу;
- қазіргі кезеңдегі биологиялық білім беру мәселелерін анықтау;
- мұғалімдердің тәжірибесін зерттеу және биологиялық білім беру мәселелерін шешу жолдарын талдау [2,384б.].

2.1 Биологияны оқыту кезінде кездесетін мәселелер

Бүгінгі күні орта білім беру жүйесінде, оның ішінде биологиялық білім беруде жалпы білім берудің құрылымы мен мазмұнын жаңартумен, оның жаңа сапасына жетуді қамтамасыз етумен байланысты проблемалар алдыңғы қатарға шығады. Бұл проблемалар биологиялық білім берудің басымдылықтарын өзгертуді, мақсаттарды қайта қарауды және оның мазмұнын қоғамның жаңа қажеттіліктеріне, әлемдік тенденцияларға, қазіргі кезеңдегі өмір тану жетістіктеріне сәйкес келтіруді талап етеді.
Қазіргі кезде жаратылыстанудың көптеген мәселелері, оның ішінде биологиялық білім де өзекті болып табылады. Негізгі проблемалардың бірі - жаратылыстану пәні мұғалімдерінің кәсіби шеберлігі проблемасы. Биология - қарқынды дамып келе жатқан ғылымдардың бірі, ал мұғалімдердің өздері не көп жыл бұрын, не өте ескі оқулықтардан оқыды. Нәтижесінде олар көбінесе соңғы жетістіктерді білмейді, кейде өздері де биологиялық заңдылықтарды нашар түсінеді.
Мектепте биологияны оқытуда көптеген бұзушылықтар, кемшіліктер, білім беру мазмұнын қалыптастырудың негізгі теориялық қағидаларын сақтамау орын алады, олар қазіргі білім беру жүйесі үшін іргелі болып саналады. Педагогикалық жоғары оқу орындарының түлектері үшін дайындықтың қажетті деңгейіне жету және мектепте биология пәнін оқыту үшін білім беру стандарттарына негізделген ресми және құжаттық қайта құру жеткіліксіз. Оқытушылар құрамы жаңа дағдылар мен дағдыларды дамытуға, сондай-ақ жаңа идеяларды жүзеге асыруға және биология жетістіктерін таратуға толық дайын емес: олардың арасында кәдімгі мамандар мен мамандандырылмаған адамдар бар, олардың дайындығы болуы керек басқа бағдарламаларда жиі жүзеге асырылады. Болашақ мұғалім білімнің қоғамның интеллектуалды және мәдени әлеуетін молайтудың басты институты ретіндегі рөлін сезінуі керек. Сондай-ақ, ол білім берудің мемлекет жүргізген реформалар кезінде өзінің құндылық негіздерін, әлеуметтік-мәдени қайта құрулар жағдайында ұйымдастыру принциптерін түбегейлі қайта қарау қажеттілігіне тап болғанын түсінуі керек [5,13б.].
Мектептегі биологиялық білім беруді реформалаудың қазіргі жағдайындағы биология мұғалімдерінің әдістемелік дайындығы елеулі өзгерістерді қажет етеді. Бұл өзгерістерге биологияны оқыту бағдарламасын және оқулықтардың мазмұнын қайта қарау, арнайы курстар әзірлеу және т.б. Мұның бәрі биологияны оқыту әдістемесі бойынша педагогикалық кадрларды тиімді дайындауға ықпал етеді.
Қазіргі кездегі ең күрделі мәселелердің бірі - оқу бағдарламалары мен оқулықтар проблемасы.Биология оқулықтары мазмұнды (жүйелік-құрылымдық және функционалды) және құрылымды (концентрлі және сызықтық) қалыптастыру тәсілдерімен ерекшеленеді. Осыған байланысты әр түрлі тақырыптағы оқу бағдарламалары мен оқулықтарында тек білім беру тақырыптарын ғана емес, сонымен қатар тұтас бөлімдерді ұсынудың дәйектілігінде түбегейлі айырмашылықтар бар. Мысалы, әртүрлі авторлық бағдарламаларға сәйкес Адам және оның денсаулығы бөлімін 8 немесе 9 сыныптарда оқуға болады. Бұл дегеніміз, оқулықтардың таңдалған пәндік желісіне байланысты мектеп оқушылары бір бөлімді екі рет оқи алады немесе мүлде оқымайды, бұл оқушылар бір мектептен екінші мектепке ауысқанда кездеседі. Орта мектептерде биологияны оқытуды талдау, ҰБТ нәтижелері оқушылардың биологиялық білім сапасын жылдан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.