Биологияны оқыту әдісінің ғылымдармен байланысы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті» КеАҚ

АЙДАРХАНОВА ГУЛЬДАНА БАУЫРЖАНОВНА

“Мектептегі биология курсында генетиканы оқыту мәселелері”

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС (ЖОБА)

5В011300-Биология /Бакалавр

Семей, 2021 жыл

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

I тарау. Теориялық бөлім

Генетиканың ғылым ретінде қалыптасу тарихы
Мектептегі биология курсындағы генетикалық ұғымдар
Жалпы орта білім беру бағдарламасында биологияны оқытуда (генетика тарауының) орны. Генетиканың әдістері мен негізгі заңдары

1. 5 Генетика тарауына (оқулыққа, бағдарламаға) талдау

IIтарау. Практикалық бөлім

2. 1. Биология пәні бойынша оқу бағдарламасына талдау

2. 2. Биология пәні бойынша оқулыққа талдау

2. 3 Мектеп бағдарламасына салыстырмалы талдау тақырыбы(«Генетика негіздері »)

ІІІ. Қорытынды

ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Генетика организмдердің тұқым қуалаушылық және өзгергіштік заңдылықтары туралы ғылым ретінде басқа пәндердің дамуын анықтайтын қазіргі биологияның негізі болып табылады. 38 Қазіргі уақытта генетика Жалпы генетика ережелерінде жүйеленген тұқым қуалаушылық заңдары мен іргелі ақпараттың әмбебаптығына байланысты биологиялық ғылымдардың бірлігін анықтайды. Қазіргі әлемдегі генетиканың рөлі биология саласымен шектелмейді, экология, әлеуметтану, психология, медицина және т. б. сияқты ғылыми бағыттардың ілгерілеуі осы саладағы білім деңгейіне байланысты.

Мектептегі биология курсында "генетика негіздері" тақырыбы мектеп оқушыларына тұқым қуалайтын ақпаратты беру және сақтау тетіктері, будандастыруда генетикалық заңдарды қолдану, мутациялардың көрінісі, тірі материяны ұйымдастырудың әртүрлі деңгейлеріндегі генетикалық заңдардың көрінісі туралы білім береді. Генетиканың білім берудегі әдіснамалық рөлі осы пәнді оқытуға ерекше талаптар қояды, онда қамту кеңдігі, ғылыми тереңдігі және презентацияның қол жетімділігі біріктірілуі керек .

Жалпы білім беретін мектепте генетиканы оқыту әдістемесінің көрнекілікті қолдану, оқушылардың құзыреттілігін дамытудағы генетикалық ұғымдардың рөлі, генетикалық материалды зерттеу логикасы, негізгі ұғымдармен жұмыс жүйесі, генетика бойынша материалды негізгі, тереңдетілген және факультативті зерттеу мазмұнына қойылатын талаптар, зертханалық жұмыстарды жүргізудің әдістемелік тәсілдері, генетикалық мәселелерді шешу сияқты мәселелерін қазіргі заманғы мұғалімдер белсенді әзірлейді.

ХХІ ғасырдың табалдырығын аттаған еліміз әлемнің дамыған елдерінің қауымдастығына кіруге бет алды. Сондықтан еліміздің туын биікке көтерер білімді, білікті, адамгершілігі жоғары ұрпақ тәрбиелеу біздің алдымыздағы ең басты міндет. Қазақстан Республикасының «Білім беру туралы» заңында ұлттық және жалпы азаматтық құқықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамдарды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім беру және жеке адамның шығармашылық, рухани күш - қуатын жетілдіру, жеке тұлғаның жан - жақты толысуына жағдай жасай отырып, зерделі азамат даярлау міндеті көзделген. Қазір білім саласындағы болып жатқан мемлекетаралық бақылау, ұлттық бірыңғай тест, 12 жылдық оқуға көшу барлығы Қазақстандық білім сапасын көтеруді және халықаралық деңгейге жеткізуді көздейді. Осы проблемалар мектептегі биология пәнінің оқытылуына да тікелей қатысты. Білім берудің негізгі сатысында биологияны оқытудың - тілдің қызметін жүйелі меңгерген, коммуникативтік біліктілігі дамыған, сөйлеу мәдениеті қалыптасқан, бәсекеге қабілетті дара тұлға даярлауға мүмкіндік туғызу.

“Мектептегі биология курсында генетиканы оқыту мәселелері” зерттеу тақырыбын таңдау мәселенің өзектілігі мен оның практикалық маңыздылығына байланысты.

Өзектілігі: Мектеп курсындағы генетика тарауының оқушылардың санасына меңгерілуге тікелей бағыт бағдарды қалыптастыру қажет екенін талдау.

Зерттеу мақсаты: 1. генетикалық негізгі ұғымдар туралы білім беру, генетиканың жанашырлары болған ғалымдардың есімдерімен таныстыру (Г. Мендель, Т. Морган, Г. де Фриз, Э. Чермак, Р. Пэннет, т. б. ), олардың еңбектері мен тәжірибелерін зерттеу.

2. мектептегі биология курсында генетика негіздерін зерттеудің әдістемелік жағдайларын анықтау.

Зерттеу міндеттері:

1. Тарихи аспектілерді, негізгі әдістерді, мазмұнын зерттеу

генетика.

2. Тәжірибеде зерттелетін мәселенің қазіргі жағдайын зерттеу

білім беру мекемелерінің жұмысы.

Зерттеу пәні : мектеп биология пәніндегі генетика тарауына жалпы шолу.

Қойылған міндеттерді орындау барысында келесі әдістер қолданылды:

- арнайы биологиялық және әдістемелік әдебиеттерді зерттеу және талдау;

- білім беру мекемелерінің іс-тәжірибесіндегі мәселелерді зерттеу және талдау;

- педагогикалық бақылау;

- оқыту әдістемесін әзірлеу ;

Дипломдық жұмысымның құрылымы: кiрiспеден, екі бөлімнен, қорытынды және әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.

I тарау. Теориялық бөлім

Генетиканың ғылым ретінде қалыптасу тарихы

Генетика-тірі организмдердің қасиеттері туралы ғылымдардың жиынтығы. [24, б. 10] Олардың белгілерін ұрпақтар қатарына беру және әртүрлі себептерге байланысты белгілерін өзгерту тұқым қуалаушылықты ата-ана мен ұрпақ арасындағы ұқсастықтарды анықтайтын биологиялық процесс ретінде анықтауға болады. [11, б. 25] Көптеген заманауи биологтардың пікірінше, бұл ғылым соңғы жылдары барлық биологиялық ғылымдардың өзегіне айналды. Өмірдің әртүрлі формалары мен процестерін генетика шеңберіндегі бірлік ретінде түсінуге болады.

Генетиканың пайда болуы селекция мен мал шаруашылығының, сонымен қатар өсімдік өсіру мен тұқым шаруашылығының дамуымен байланысты. Адамдар жануарлар мен өсімдіктердің қиылысуын қолдана бастаған кезде, ұрпақтың қасиеттері мен сипаттамалары өту үшін таңдалған ата-аналардың қасиеттеріне байланысты болатындығына тап болды. Ең жақсы ұрпақты таңдау және будандастыру арқылы адам ұрпақтан ұрпаққа байланысты топтар құрды, содан кейін тұқым қуалаушылық қасиеттері бар тұқымдар мен сорттар алды.

19 ғасырдың басына дейін тұқым қуалаушылық механизмдері туралы гипотезалар спекулятивтi сипатта болды. Бұл механизмдер туралы алғашқы идеяларды ежелгі ғалымдар білдірді. Біздің дәуірімізге дейінгі V ғасырда белгілердің тұқым қуалаушылығының екі негізгі теориясы қалыптасты: белгілердің тікелей және жанама тұқым қуалаушылығы.

Гиппократ белгілерді тікелей мұрагерлік теориясының жақтаушысы болды. Философ ұрықтандыруға дененің барлық бөліктерінің қатысуымен пайда болатын жыныстық бейімділік (жұмыртқа мен сперма) қатысады деп сенді. Ата-аналардың белгілері ұрпақтарға беріледі дені сау органдар сау репродуктивті материал береді деген. Бұл идея Ч. Дарвиннің пангенезисінің теориясына негізделген. Ғалымның пікірінше, " геммулалар " - тұқым қуалайтын ақпараттың гипотетикалық бөлшектері мүшелер мен жүйелердің жай-күйі туралы ақпарат жинайды, олар қан ағымымен жүреді және ақпаратты жыныс жасушаларына тасымалдайды. Осы жасушалардың бірігуінен кейін, келесі ұрпақтың дамуы кезінде геммулалар ата-аналар өмір бойы алған барлық ерекшеліктерімен пайда болған жасушаларға айналады.

Аристотель жанама мұрагерлік теориясының жақтаушысы болды. Ол ұрықтандыруға қатысатын жыныс мүшелері тиісті органдарға қажет қоректік заттардан жасалады деп сенді. Аристотель бала туу процесіне әйелдер мен ерлердің әртүрлі үлестеріне сенімді болды. Ежелгі грек философы әйел денесі материалды қамтамасыз етеді, ал ер адам баланың қандай болатынын және әрекетті бастайтынын анықтайды деп сенген.

Қазіргі генетиканың қалыптасу алғышарттары XVIII-XIX ғасырларда пайда болды. А. Гершнер, о. Сажре, Т. Найт, Ш. Нодэн сияқты өсімдік өсірушілер будандардың ұрпақтарында ата-аналардың бірінің белгілері басым болатынына назар аударды. [5] . П. Люка адамның мұрагерлік белгілері туралы ұқсас бақылаулар жасады. Бұл зерттеушілер Мендельдің тікелей жактаушылары болып саналады.

1865 жылы Мендель бұршақ сорттарын будандастыру жұмыстарының нәтижелерін жариялады. Белгілерді мұрагерлеудің негізгі принциптері жүйелі және реттелген тәжірибелер барысында анықталды. Г. Мендель ұрпақтар арасында өзгермейтін дискретті белгілерді қарастырды. Экспериментте бір атрибут бойынша ерекшеленетін ата-аналық формалар қолданылды. Кресттен алынған барлық ұрпақтар есепке алынды, осылайша зерттеуші кездейсоқ оқиғалардың әсерін жоққа шығарды.

Г. Мендель гомологиялық хромосомалардың әртүрлі жұптарында локализацияланған гендермен анықталған жеті белгінің мұрагерлігін зерттеді, бұл байланысты мұрагерлікті жоққа шығарды. Ғалым бірінші буын будандарының тек бір ата - аналық форманың белгісі бар екенін, ал екіншісі "жоғалып кететінін"анықтады. Бірінші буын будандарының біркелкілік Заңы ашылды.

Екінші ұрпақта алынған будандарды кесіп өту кезінде ғалым бөлінуді анықтады: бірінші буын будандарының белгісі ұрпақтардың төрттен үшінде пайда болды; ал төрттен бір бөлігі бірінші ұрпақта "жоғалып кетті". Анықталған үлгі бөліну заңы деп аталды.

Организмдер көптеген жұп белгілерде бір-бірінен ерекшеленеді, сондықтан бір жұп белгілердің мұрагерлік заңдылықтарын анықтай отырып, г. Мендель екі немесе одан да көп балама белгілерді зерттеуге көшті. Дигибридті кесіп өту үшін тұқымның түсі мен пішінінде ерекшеленетін гомозиготалы бұршақ өсімдіктері таңдалды. Өсімдіктерді кесіп өту кезінде бірінші ұрпақтың ұрпақтары біркелкі болды, олардың ұрпақтарында өзін-өзі тозаңдандыру кезінде 9:3:3:1 бөлінуі байқалды. Алынған ұрпақты талдау кезінде Г. Мендель бастапқы сорттардың белгілерінің үйлесімімен қатар белгілердің жаңа комбинациясы пайда болатынын атап өтті. Бұл зерттеу ғалымға белгілердің тәуелсіз мұрагерлік Заңын қалыптастыруға мүмкіндік берді.

1865 жылы Г. Мендельдің Брно қаласындағы жаратылыстанушылар қоғамының отырысында ұсынған жұмысы замандастарын қызықтыра алмады және XIX ғасырдың соңында тұқым қуалаушылық туралы кең таралған идеяларға әсер етпеді.

Генетиканың даму шегі ХХ ғасырдың басы болды. Генетиканың ғылым ретінде қалыптасу процесінде бес кезеңді ажыратуға болады.

1. Менделизмнің даму кезеңі (1900-1912 жж. )

1900 жылы Х. де Фриздің Мендель заңдарының екінші рет ашылуы

Голландия, Австриядағы Э. Чермак және Германиядағы к. Корренс дискретті тұқым қуалайтын факторлардың бар екендігі туралы идеяларды бекітуге мүмкіндік берді. 1902 жылы У. Бэтсон мен Е. Р. Саундерс үй тауығында тәжірибе жүргізу кезінде осы заңдардың жануарларға қатысты дұрыстығын растады.

1906 жылы Бэтсон "генетика" (латынның "geneticos" сөзінен шыққан - шығу тегіне байланысты немесе "geneo" - мен туамын, немесе "genos" тегі, туылуы) жаңа, тез дамып келе жатқан ғылымға атау берді. Ағылшын ғалымы Г. Мендельдің заңдарын гаметалардың тазалығы ережесімен толықтырды, оған сәйкес әр жыныстық жасуша (гамета) диплоидты ата-аналық адамда болатын жұптың тек бір аллелін алып жүреді.

1909 жылы Даниядан келген ғалым В. Иогансен "ген" ұғымын енгізді, оны қарапайым тұқым қуалайтын фактор ретінде анықтады; ғалым бүкіл ағзаның гендерінің жиынтығын түсінетін "генотип"; бүкіл ағзаның белгілерінің жиынтығын көрсететін "фенотип". Ұқсас генотиптері бар және бір-бірімен тығыз байланысты организмдер үшін ғалым "таза сызық"терминін ұсынды.

Бұл кезеңде Мендель заңдарының әділдігін растау бойынша жұмыстардан басқа, келесі кезеңдерде белсенді дами бастаған зерттеулердің басқа бағыттары пайда болды. 1902 жылы В. Сеттон және т. Бовери митоз және мейоз, хромосомалар туралы ақпаратты синтездеумен айналысты. Ғалымдар Мендель заңдары бойынша хромосомалардың айырмашылығының толық параллелизміне және мейоз мен ұрықтану кезіндегі тұқым қуалайтын белгілердің бөлінуіне және қайта қосылуына назар аударды, бұл тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының пайда болуының маңызды шарты болды.

Кейінірек ғалымдар Мендель заңдарына сәйкес тұқым қуалайтын белгілердің берілуін зерттеу кезінде олардан ерекше жағдайларды анықтады. Сонымен, ағылшын генетиктері в. Батсон мен Р. Пеннет 1906 жылы хош иісті бұршақпен жүргізілген тәжірибелер барысында кейбір белгілердің тұқым қуалау құбылысын анықтады, сол жылы ағылшын генетигі Л. Донкастер қарлыған көбелегі тәжірибелерінде гендерге байланысты мұрагерлікті ашты. Ғалымдар сипаттаған жағдайларда белгілерді мұрагерлік ету Мендель заңдары болжағаннан өзгеше болды.

Осы кезеңде тұрақты мұрагерлік және кенеттен пайда болатын өзгерістерді-мутацияны зерттеу басталды. Оларды зерттеуге с. Н. Коржинский мен Х. де Фриз ерекше үлес қосты, ғалымдар мутация теориясын жасады. Мутациялар кенеттен пайда болатындығын көрсететін негізгі ережелер бірнеше рет көрінуі мүмкін, олар жаңа формаларда тұрақты, сонымен қатар үздіксіз қатарлар түзбейді.

2. Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық теориясын жасау және құру кезеңі (1912-1925 жж. )

Генетика дамуының осы кезеңінде зерттеушілер тұқым қуалайтын факторлардың хромосомалармен өзара байланысты екенін дәлелдеді. 1910 жылдан 1919 жылға дейін Т. Морган және оның студенттері (А. Стертевант, к. Бриджес, г. Меллер) жүргізген эксперименттік жұмыстар тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясын қалыптастыруға мүмкіндік берді. Зерттеу барысында жасуша ядросының хромосомалары сызықты орналасқан гендердің негізгі тасымалдаушылары екендігі дәлелденді. Тұқым қуалайтын белгілердің берілуі ұрықтандыру процесінде ұрық жасушаларының жетілуіндегі хромосомалардың мінез-құлқына байланысты. Ғалым жасаған белгілердің мұрагерлік қорытындысы гибридологиялық және цитологиялық әдістердің деректерімен расталды.

Генетикалық зерттеулерге объект ретінде Т. Морган жеміс шыбынын дрозофиламен (Drosophila melanogaster) енгізді. Дрозофила бірнеше себептер бойынша осы зерттеулер үшін ең қолайлы объект болып табылады: оның қысқа даму кезеңі, жоғары құнарлылығы бар, төрт жұп хромосома, сонымен қатар зертханалық жағдайда өсіруге болады.

Т. Морган мектебінің жұмысы басқа ғалымдарға гендердің нақты орналасуын көрсететін хромосома карталарын жасауға мүмкіндік берді. 1913 ж. А. Стертевантом жасалды бірінші өсімдіктің хромосомалық карта үшін бір хромосомалардың шіркей тұқымының.

Тұқымқуалаушылықтың хромосомалық ториясына негізделген цитогенетикалық эксперименттер, а. Стертевант, г. Дж. Меллер, к. Бриджес, кейбір хромосомалардың жынысты анықтауға қатысуын дәлелдеді. Сонымен, дрозофилада жынысты анықтауға қатысы жоқ үш жұп хромосома - автосомалармен бірге жыныстық хромосома жұбы болады. Зерттеу барысында ғалымдар олардың екі түрі бар екенін анықтады: өзек тәрізді ұзын х хромосомалары және иілген кішкентай Y хромосомалары. Тірі организмдердің жынысы олардың үйлесімімен анықталады.

Әрі қарай жүргізілген зерттеулер дрозофилада, сондай-ақ көптеген сүтқоректілерде, қосмекенділерде, балықтарда және көптеген өсімдіктерде зиготаға екі Х хромосомасының енуі әйелдің қалыптасуына әкеледі, бір Х хромосомасы мен бір Y хромосомасының бірігуі ер адамның пайда болуына әкеледі. Демек, барлық әйел гаметалары бірдей-олар бір х хромосомасын алып жүреді; еркектер гаметалардың екі түрін шығарады: жартысында Х хромосома, жартысында Y хромосома болады.

3. Жасанды мутагенездің ашылу кезеңі (1925-1940 жж. )

1925 жылы бұл туралы қате түсінік жоққа шығарылды

денедегі мутация сыртқы әсерлерге тәуелді емес және ішкі себептердің әсерінен өздігінен пайда болады. Г. А. Надсон мен Г. С. Филипповтың мутацияны жасанды жолмен шақыру бойынша жұмыстары және Г. Меллердің рентген сәулелерінің жеміс шыбынына әсері туралы эксперименттік дәлелі керісінше дәлелдеуге мүмкіндік берді.

Г. Меллердің жұмысы әртүрлі нысандарда мутагенез бойынша зерттеулер жүргізе бастаған ғалымдар арасында қызығушылық тудырды.

Иондаушы сәулеленудің әмбебап мутагендер екенін анықтау сәулеленудің мутагендік әсерінің заңдылықтарын зерттеудің алғышарты болды.

Осы кезеңге жататын М. Делбрюк пен Н. В. Тимофеев-Ресовскийдің еңбектерінде индукцияланған мутациялар жиілігінің радиация дозасына тікелей тәуелділігі расталды. Болашақта ультракүлгін сәулелер мен химиялық заттар мутагендік әсерге ие екендігі көрсетілген. 1930 жылдары КСРО-да В. В. Сахаров, М. Е. Лобашев және С. М. Гершенсон алғашқы химиялық мутагендерді ашты. КСРО-дағы и. А. Рапопорттың және Ш. Ауэрбах пен Дж. Робсон Ұлыбританияда, 1946 жылы этиленимин супермутагендері мен азотты қыша газы табылды.

Осы саладағы зерттеулер мутация процесінің заңдылықтарын білуде тез алға жылжуға және геннің жұқа құрылымына қатысты кейбір мәселелерді түсіндіруге әкелді . Мутацияға қабілетті бөліктерден геннің күрделі құрылымы туралы алғашқы мәліметтерді 1920 жылдардың аяғы мен 1930 жылдардың басында А. С. Серебровский және оның студенттері алды.

Қажетті организмдерден мутация алу мүмкіндігі генетика деректерін практикалық қолданудың жаңа перспективаларын ашты. Әр түрлі елдерде мәдени өсімдіктердің жаңа формаларын құру кезінде бастапқы материал алу үшін радиациялық мутагенезді қолдану жұмыстары басталды. КСРО-да радиациялық селекцияның бастамашылары А. А. Сапегин және Л. Н. Делоне болды.

Тұқымқуалаушылық және өзгергіштік туралы ғылымның дамуының осы кезеңінде эволюциядағы генетикалық процестердің рөлін зерттейтін бағыт пайда болды. Бұл білім саласының негізін қалаушы ағылшын генетиктері Р. Фишер мен Дж. Холдан, американдық генетик с. Райт және С. С. Четвериков пен оның қызметкерлерінің эксперименталды зерттеулері алғаш рет дрозофиланың бірнеше түрлерінде табиғи популяциялардың генетикалық құрылымын зерттеді. Генетиктер жинақтаған көптеген нақты материалдарды қолдану ғалымдарға генетикалық мәліметтер дарвинизмнің бірқатар негізгі қағидаларын растайтындығын және нақтылайтындығын, табиғи сұрыптау эволюциясындағы корреляциялық мағынаны, өзгергіштіктің, оқшауланудың және т. б. анықтауға ықпал ететіндігін көрсетті.

4. Белгілердің тұқым қуалауына негізделген физиологиялық және биохимиялық процестерді зерттеу бойынша зерттеулер жүргізу кезеңі (1940-1955 жж. )

Бұл кезеңнің өзіне тән ерекшелігі - эксперименттерге жаңа объектілердің-вирустар мен микроорганизмдердің қатысуы, олар қысқа мерзімде айтарлықтай ұрпақтар алуға мүмкіндік береді, осылайша генетикалық талдаудың дәлдігін арттырады.

Организмдердің тұқым қуалайтын белгілерінің қалыптасуына негізделген биохимиялық процестерді зерттеу гендердің әсер ету механизмін, атап айтқанда гендік мутациялардың организмде синтезделген ферменттерге әсерін анықтауға мүмкіндік берді. 1940 жылдары Дж. Бидл мен Э. Тейтум әр ген бір ферменттің синтезін анықтайды деген қорытынды жасады. Ғалымдар формуланы ұсынды:" бір ген - бір фермент "кейіннен" бір ген - бір ақуыз "немесе тіпті"бір ген - бір полипептид" нақтыланды.

Осы кезеңде геннің күрделі құрылымы американдық генетиктер М. Грин мен Э. Льюистің еңбектерінде дәлелденді, осылайша А. С. Серебряков анықтаған ұқсас мәліметтер расталды және тереңдетілді.

1944 жылы генетик О. Авери бактериялардағы генетикалық ақпараттың табиғатын анықтау бойынша жұмыс жасайтын қызметкерлермен бірге хромосомалардың дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) тұқым қуалайтын ақпараттың тасымалдаушысы екенін көрсетті. Бұл жаңалық молекулалық биологияның, атап айтқанда молекулалық генетиканың дамуына және нуклеин қышқылдарының химиялық ұйымдастырылуын, олардың биологиялық функциялары мен биосинтез жолдарын зерттеуге негіз болды.

Төртінші кезеңнің аяғындағы ең маңызды жетістіктерi-вирустардың инфекциялық элементі олардың нуклеин қышқылы екенін, сонымен қатар 1952 жылы американдық генетиктер Дж. Ледерберг және М. Зиндер Трансдукция - вирустардың қабылдаушы гендерді беру құбылысы.

ДНҚ молекулаларының құрылымын 1953 жылы американдық генетик Дж. Уотсон және ағылшын физигі Ф. Крик генетикалық кодтың қасиеттерін тұжырымдауға мүмкіндік берді:

* Код триплетті, яғни ақуыз құрамында әр амин қышқылы бар

үш азотты негізмен кодталған;

• Триплеты жабылмайды;

* Код бір мәнді емес, яғни әр кодон тек біреуін кодтайды

амин қышқылы;

* Код дегенеративті, өйткені бір амин қышқылы сәйкес келуі мүмкін

бір және бірнеше триплет;

* Оқу Бастапқы триплеттен басталады, тыныс белгілері

ДНҚ-да жоқ. Триплеты УАА, СҚБ, УГА білдіреді

полипептидтік тізбектің синтезін тоқтату;

(кесте 1 қараңыз) .

Кесте 1

Генетикалық код

5. Генетикалық құбылыстарды молекулалық деңгейде зерттеу кезеңі (1950 ж. )

Генетиканың бұл кезеңі генетикалық құбылыстарды молекулалық деңгейде зерттеумен сипатталады, бұл биологияның басқа салаларындағыдай генетикаға жаңа химиялық, физикалық және математикалық әдістерді тез енгізудің арқасында мүмкін болды. [25, б. 7] .

Ғалымдар гендердің нуклеотид жұптарының саны мен ауысу тәртібімен ерекшеленетін ДНҚ полимерлі молекулаларының бөліктері екенін анықтады. Генетиктердің, химиктердің, физиктердің бірлескен зерттеулері ата-аналардан ұрпақтарға берілетін ақпарат гендерде нуклеотидті жұптардың реттілігімен кодталғанын анықтады. Транскрипция процесінде ол ферменттердің қатысуымен трансмиссия процесінде синтезделген ақуыздардағы аминқышқылдарының тізбегін анықтайтын ақпараттық РНҚ молекулаларының нуклеотидтік тізбегіне қайта жазылады.

1969 жылы АҚШ-та х. Бұл оқиға ДНҚ жіпін белгілі бір аймақтардағы ұсақ фрагменттерге бөлетін бірқатар шектеуші ферменттердің ашылуына байланысты мүмкін болды.

1970 жылдардың басында басталған генетика тарихының қазіргі кезеңінде, бұрын қалыптасқан барлық дерлік бағыттардың дамуымен қатар, молекулалық генетика ерекше қарқынды дамыды, бұл іргелі ашылуларға және нәтижесінде қолданбалы генетиканың түбегейлі жаңа формаларының пайда болуы мен сәтті дамуына әкелді.

Тұқымқуалаушылық механизмдері туралы білімнің жеткіліктілігі тірі организмдердегі нуклеин қышқылдарын өзгерту әдістерінің жиынтығын қолдануға негізделген жаңа ғылымның - гендік инженерияның дамуына әкелді. Рекомбинативті ДНҚ әдісі организмдердің көптеген гендерін клондауға, генетикалық кодтың әмбебаптығын растауға, физиологиялық процестер мен патологиялық жағдайлардың молекулалық-генетикалық механизмдерін зерттеуге мүмкіндік берді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.