Ақпараттық жүйелерді жобалаудың кезеңдері
Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті КеАҚ
Қорғауға жіберілді
Автоматика және ақпараттық технологиялар
кафедрасының меңгерушісі
_________ А.Д. Золотов
______________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын жобалау және әзірлеу
5В070300 - Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша
Орындаған Сеитказина Б.Б.
Ғылыми жетекші, т.ғ.д. Какимов А.К.
Нормобақылаушы
Семей 2021
Мазмұны
КІРІСПЕ
4
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
6
1.1 Сандық ресурстардың білім беру үрдісінде қолданылуына сипаттама
6
1.2 Ақпараттық жүйелерді жобалаудың негізгі түсініктері. Жобалаудың технологиялары мен әдістері
10
1.3 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы. Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы үдерістері, стадиялары
11
1.4 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы модельдерінің классификациясы. Салыстырмалы талдау жүргізу
11
1.5 Ақпараттық жүйелерді талдау мен жобалаудың негіздері. Жобалаудың негізгі қағидалары
13
1.6 Ақпараттық жүйелерді құрылымдық талдау мен жобалаудың мәні. Құрылымдық жобалаудың әдістемелері
16
1.7 Білім беру ұйымының сайтын құрудың алғашқы қадамдары мен принциптері
17
1.8 Веб - сайттарды құрудың принциптері
23
2 ИНТЕРНЕТТЕГІ АҚПАРАТТЫҚ САЙТТАРДЫҢ САПАСЫН БАҒАЛАУ ЖОЛДАРЫ
26
2.1 Сайттың әкімшілік бөлімін жетілдіру
26
2.2 Жетілдіру жабдықтары
27
2.2.1 HTML тілі жайлы.
27
2.2.2 Динамикалық HTML
28
2.2.3 JavaScript негізгі ерекшеліктері
30
2.2.4 РНР бағдарламалау тілі
32
2.2.5 Adobe Flash
32
2.3 Web -аналитиканың аспаптары мен негізгі көрсеткіштері
33
2.4 WEB - қосымшаларда қолданылатын деректер құрылымдарын зерттеу
36
2.5 Beб-сайттардың сапасын бағалау стандарттары
38
3 WEB-САЙТТЫ ҚҰРАСТЫРУДЫҢ ЖОБАЛЫҚ БӨЛІМІ
41
3.1 WEB-сайтты құрастыру принциптерін анализдеу
41
3.2 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ЖАСАҚТАМАНЫ ТАҢДАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗДЕМЕСІ
41
3.3 Құрылған бағдарламалық қамтамасыз етудің қолданушы нұсқасы
42
Қорытынды
47
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
48
Қосымша
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі уақытта елімізде мекемелердің өте көп түрлері жұмыс жасайды. Әрбір мекеме мемлекеттік немесе жеке кәсіпорын болсын, өз жұмысын немесе корсететін қызмет түрлерін сапалы, жылдам және ыңғайлы түрде орындағысы келеді, және әрбір басшылық өз мекемесінің жұмысын қадағалап, аз мөлшерде шығындалғанды ұнатады. Бүгінгі күнде компьютерлердің дамуымен, соның ішінде автоматтандырыған жүйлердің жасалуымен, жоғарыда айтылған мәселелер өз шешімін тапқан болатын. Себебі автоматтандырылған ақпараттық жүйе ақпаратты жинауға, сақтауға, іздеуге және сұраным бойынша талап етушіге жеткізуге арналған программалық және техникалық құралдар кешені болып табылады.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені құру мен дамытудың негізгі себебі - бұл жүйе арналатын объектінің жағдайы мен жұмыс динамикасы туралы ақпаратты сақтау қажеттілігі [1].
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені пайдаланудан пайда болатын, бірақ кепілдік берілмеген нәтижелер:
oo Қызметкерлердің жұмыс өнімділігін арттыру;
oo Клиенттерге қызмет көрсету сапасын арттыру;
oo Қызметкерлердің еңбек қарқындылығы мен көлемін төмендету;
oo Мекеме әрекеттеріндегі қателер санын азайту.
Қандай мекеме болмасын оның жұмысына автоматтандырылған ақпараттық жүйені енгізу оңай жұмыс емес. Алайда соңғы уақытта енгізу мәселелері толығымен анықталып шешілді. Енгізу меселелерін алдын ала талқылау мен жоспарлау автоматтандырылған ақпараттық жүйені енгізуді және жұмыс жасау сапасы мен мерзімін жақсартады.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, web-дизайн, жүйелік программалушы, администратор және тағы басқа мамандардың қажет екендігін түрлі жарнамалық газеттерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан да көруге болады. Аталған мамандықтарды қалай дайындап, оларға қандай программалық құралдарды үйрету арқылы жетілдіруге болатыны әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.
Қазіргі заман ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Уақыт өткен сайын ақпараттардың таралуы да арта түсуде. Осыған орай адамзат баласы оның соңынан ілесуде. Кейінгі кезде ақпараттар көлемінің артуы мен компьютерлік технологиялардың жылдам дамуына байланысты компьютерлік технологиялармен оқытуды белсенді түрде дамытып келеді. Компьютерлік техниканы барлық қызмет ету саласына енгізу жоғары кәсіптік деңгейлі мамандарды дайындау үшін жаңа талаптар қойып отыр, соның нәтижесінде бұрыннан қалыптасқан оқытудың әдістері мен тәсілдері біртіндеп қазіргі заманғы ғылымның қолы жеткен жоғары технологияларды қолданып оқытатын прогрессивті тәсілдерімен ығыстырылып келеді. Ақпараттық-комуникациялық технология электронды есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электронды оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Оқу-ағарту жұмысына келетін болсақ, оқытудың компьютерлік технологиясы информатика пәніне негізделген және компьютер көмегімен іске асырылатын оқу технологиясына негізделген. Оқу-білім ордаларында заманның ағымына байланысты білім беру әдісі де өзгеріске ұшырап отыр. Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды автоматтандырудың әдістерін көлемді және қарқынды қолдану, жан-жақты оқу, тәжірибелік және теориялық мәселелерін зерттеуді, комплекстік ізденістерді жүргізуді талап етеді.Мысалға алсақ, бірнеше жылдар бұрын ақпаратты игеру үшін оқушылар тек кітап қолданса, қазіргі кезде мектептерде интерактивті тақталар, мультимедиа кабинеттері орнатылған. Ақпараттық-комуникациялық технологияның келешек ұрпақты жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [2].
Зерттеу нысаны - білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын құру әдістемесі.
Зерттеу пәні - білім алушыларды қолдау құралы ретіндегі білім беру кешенінің веб-қосымшасы.
Зерттеу мақсаты білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын және химия пәнінен электронды оқулықты жобалау және әзірлеу.
Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
1) білім беру ресурстарының құрылымын және оны қалыптастырудағы интернет-ресурстардың рөлін таңдау және анализдеу;
2) ақпараттық ортадағы веб-сайттарының рөлі мен мағынасын анықтау;
3) веб-сайттардың критерилерін шығару және сипаттау;
4) веб-сайттарды бағалау әдістемесін жетілдіру және жетілдірілген әдістемені білім беру ресурстарының құрылымы мен мазмұнын анализдеу жолымен сынақтан өткізу;
5) оқу үрдісінде электронды оқулықтарды құруды және жобалауды меңгеру;
6) Химия пәнінен электронды оқулық құру.
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керек десе, осы жолдаудың ІІІ тарауы, он сегізінші бағытының жетінші тармақшасында: Ақпараттық технологиялар мен ақпаратты таратудың жаңа нысандарына бағытталған мамандандырылған білім беру бағыттарын құру міндеті де алдымызда тұр делінген. Осылайша оқу - тәрбие үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан туындап отыр.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Сандық ресурстардың білім беру үрдісінде қолданылуына сипаттама
Қазіргі таңда әлемде мемлекеттің ұлттық құндылығы мен бәсекелесу қабілеті туралы объективті ақпарат адам капиталының интеллектуалдық өлшемі арқылы анықталады. Бәсекелестіктің жоғарғы қабілетіне жету үшін заманауи, әрі тиімді білім беру жүйесін қолдау керек.
Сандық білім беру ресурстары (бұдан әрі - СБР) білім беру мазмұнын анықтайтын электрондық оқыту жүйесі компонеттерінің бірі болып табылады.
Білім берудің жоғары сапасын қамтамасыз ету үшін, оқу үдерісінде өскелең ұрпақтың СБР белсенді қолдану, бүгінгі таңда берілген бағдарлама аясындағы педагогикалық қоғамдастықтың алдында өзекті мәселелердің бірі болып табылады[2].
Білімді бақылау автоматтандырылған тестілеу есебінен жүргізіледі, ол оқушылардың білім жетістіктерін объективті түрде бағалауға мүмкіндік береді. Әрбір тақырып бойынша бақылау сұрақтарының саны оқушылардың жас ерекшелігіне қарай және тестілеуге берілетін уақытқа қарай ауытқып отырады.
Электрондық оқытудың уәждемелік-мақсатты компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
көрнекі және көзге түсерлік түрдегі оқытудың мақсаттарын анық ұғуды қабылдауға;
дыбыстық түсініктемелерді беру арқы лы оқытудың мақсаттарын түсінуге;
иерархиялық блок-сызбада пән бойынша негізгі ұғымдарды жалпылауға;
оқыту мақсаттарын ұғынуды бекітуге;
оқытудың мақсаттарын оның шығармашылық толықтырулары мен қайта ойлауы арқылы тәжірибелік тұрғыдан қолдануға.
Электрондық оқытудың мазмұнды компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқу-танымдық ақпаратты қабылдау, оқушылардың танылатын пәндер, құбылыстар, үдерістердің сезілетін сыртқы қаситеттері мен сапаларын ұғыну; танылатын пәндердің, құбылыстар мен үдерістердің дұрыстығын дәлелдейтін жарқын әрі дәлелді мысалдар мен деректерді енгізу;
оқу-танымдық ақпаратты ұғыну және келесі операциялар енетін бейнелі ұғымдарды қалыптастыру: оқылатын пәндер мен құбылыстардың қабылдаған қасиеті мен белгісін талдау;
оқу материалын түсіну және үйренушінің ой әрекетін белсендіру: проблемалық элементтері бар құбылыстарды салыстыру және талдау (көрнекті және диалогтық проблемалық мазмұндау); оқылатын материалдың дұрыс жарқын бейнелерін құру;
оқу ақпаратын жалпылау: оқылатын құбылыстардың маңызды және маңызы жоқ белгілерін айқындау; талқылау, болжам айту және териялық тұрғыдан жалпылау;
жаңа мәтіндік дереккөздердегі оқылатын пәндерді, құбылыстар мен үдерістерді ауыстыру арқылы оқылатын материалды бекіту, функционалдық сауаттылықты дамыту , түрлі формадағы ұсынылған ақпаратты қабылдау және талдау.
Электронды оқытудың операциялық-әрекеттік компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқушыларда тапсырмаларды өз бетінше орындау қабілетін мақсатты қалыптастыруға бағытталған міндетті, мәселенің мәнін, сұрақты, педагогикалық алғышарттарды нақты және анық құрастыру арқылы интерактивті тапсырмалардың шарттарын қабылдау;
міндеттерді орындау әдістерінің, жаңғыртқыш, ауызша, жазбаша, пысықтау, графикалық, проблемалық-зерттеу жаттығуларды орындаудың; жобалау және шығармашылық тапсырмаларды өткізудің; оқушыларда тапсырмаларды өз бетінше орындау қабілетін мақсатты қалыптастыруға бағытталған тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарды орындаудың анимациялық үлгілерінің негізінде тәжірибелік және лабораториялық жұмыстардың мәнін түсіну;
жай ғана механикалық еске сақтауды емес, құрастырылатын жауапты талап ететін, ойлау әрекетіне бағытталған бақыланатын пысықтау әрекеттерге (ауызша жазбаша жаттығуларға; жаңғыртқыш, пысықтау, жобалау, графикалық, проблемалық-зерттеу, эвристикалық, зерттеу, шығармашылық тапсырмаларға; тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарға және т.б.) мүмкіндік беретін тапсырмалар түрлерінің сан алуандығының арқасында барынша мүмкін әрекеттер түрлеріне енгізілудің негізінде оқыту ақпаратын түсіну;
міндеттерді орындау әдістерін, жаттығулардың түрлерін, жобалау және шығармашылық тапсырмаларды өткізу тәртібін; тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарды орындау алгоритмін жалпылау; білімнің жалпылануы мен жүйеге келтірілуінің қалыптастырылуын қамтамасыз ететін алуан түрлі интерактивті тапсырмалардың бар болуы;
қандай да үзілістен кейін игерілген оқыту ақпаратын жаңа жағдайда,
жаңа негізде, жаңа мысалдарда, зерттеліп жатқан құбылыстардың, заңдардың, заңдылықтардың, себеп-салдар тәуелділіктердің өз үлгілерінде қолдануға және білімді ұзақ мерзімді жадқа аударуға жәрдемдесетін оқу материалдарын бекіту, шамасы келетін және олар үшін маңызды оқу мәселелерін шешу;
тәжірибе: оқушылар өз ниеттерін іске асыратын, өз атынан әрекет ететін шығармашылық жобаларда; эссе, шығармалар жазуда; тарихи оқиғаларды бағалауда игерілген білімдерін, қабілеттері мен дағдыларын шығармашылық тұрғыда қолдануға бағытталған интерактивті тапсырмаларың бар болуы[3].
Электронды оқытудың бағалау-нәтижелік компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқушылардың оқудағы жетістіктерінің тәуелсіз бақылануы мен бағалануын қамтамасыз ететін педагогикалық нұсқамалармен және ұсынымдармен тестілеу бағдарламаларын, жалпылау тестілерін, диктанттарды қабылдау; нәтижені, дұрыс және бұрыс жауптардың санын көрсету;
тестілеу бағдарламаларының мәнін бақылаудың сан түрімен бірге түсіну: бақылау-түзеткіш, бақылау-алдын алу, бақылау-ынталандырушы және бақылау-жалпылау; бастапқы, аралық, қорытынды; көп деңгейлі;
өз оқу жетістіктерінің деңгейін түсіну және кемістіктерді анықтау;
тестілеу бағдарламаларының мазмұнын, олардың электрондық оқулықтың оқыту материалына сәйкес келуін және тестілеу материалының оқушылардың бағаланып жатқан әрекет деңгейіне сәйкес келуін жалпылау;
тестілерді сұрақтарды кездейсоқ іріктеу әдісі арқылы бағдарламалау негізінде білімді ұзақ мерзімді жадыға аударуға жәрдемдесетіндей оқу материалын бекіту;
тәжірибе: ақиқаттың нақты міндеттерін орындау үшін абстрактылы теориялық білімді ұсынады;
оқушы орындаған тапсырмалар туралы ақпарат деректер базасында (оқыту тарихы) сақталады. Мұғалім оқушылардың тапсырмаларды орындау нәтижелерін көре алады.
Жалпыға арналған СБР-лар арасында Интернет-ресурстар ерекше орынға ие, олар жаңа ақпараттың маңызды көзіне айналуда және сабақтарды модельдеу үшін айрықша материалды ұсына алады. Мұғалімдер бұны өздерінің күнделікті педагогикалық тәжірибесінде есепке ала алады. Интернет-технологияларды игеру қазіргі заманда мұғалімнің негізгі құзыретінің біріне айналды. Интернет- ресурстар мұғалім мен оқушылардың өз бетінше білім алуларының көзі және ұйымдастырушысы болып табылады, өз және өзгенің тәжірибесінің кәсіби рефлексиясына жәрдемдеседі, қоғамның заманауи даму деңгейінде қажет болатын оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін дамытады.
Оқу үдерісінде төмендегі Интернет-ресурстарды пайдалану тиімді болады:
1. арнайы тақырыптарды зерттеу мақсатында жоғары оқу орындары, компьютерлік фирмалар негізін қалаған білім беру ресурстары. Мысалы, биология, химия, физика, астрономия мұғалімдері сабақтарда заманауи ғылыми деңгейде ғарыш обсерваториялардың, жер серіктерінің деректері, физикалық, химиялық үдерістердің, динамикалық компьютерлер модельдерінің анимациясы және т.б. сияқты біріктірілген ғылыми мәліметтерді ұсынатын білім беру ресурстарын қолдана алады;
2. электронды кітапхана, әртүрлі энциклопедиялар, мәтіндер, сондай-ақ энтуазиасттар құрастырған әртүрлі ресурстар. Мысалы, жұмыстың топтық түрі қолданылған кезде көлемі үлкен материал қамтылады, бағалау, талдау, басты мәселені анықтау, өз көзқарасын қорғау жүзеге асырылады;
3. өткізілген телекоммуникациялық жобалардың нәтижелері бойынша құрастырылған сандық білім беру ресурстары. Мысалы, педагогтер мен олардың оқушылары жасаған сайттар қолданады. Сондай Интернет- ресурстардың үлгісі болып Қашықтан Оқытатын Олимпиадалар, семинарлар, тренингтер сайттары табылады;
4. материалды ұсынған кезде гипермәтін арқылы өзара байланысты байқауға мүмкіндік беретін желілік ресурстар. Бұндай ресурстарға педагогтар ерекше көңілдерін бөлген жөн, оларды жобаларды өткізу, педагогтер мен оқушылардың ең қарапайым СБР-ларды құрастыру алаңы ретінде қарастыруға болады, сондай-ақ ресурста ұйымдастырылған сан түрлі энциклопедиаларының дайын материалдарын қолдануға да болады.
Әлеуеметтік қызметтердің алуан түрлілігі әр мұғалімге жоба қатысушыларының ерекшеліктерін есепке ала отырып оларды таңдауға және қолдануға мүмкіндік береді.
СБР деген пән бойынша типтік оқу бағдарламасына сәйкес нақты оқу тақырыбына арналған дидактикалық материалдарды білдіреді. Оларға мультимедиалық түсіндірмелер элементтері, интерактивті тапсырмалар, тестік сұрақтар енеді [5].
СБР-дегі оқу материалының мазмұны мәтіндер, анимациялық мәтіндер, фотосуреттер, суреттер, иллюстрациялар, анимациялар, бейнероликтер арқылы берілуі мүмкін. Меңзерді жүгірту арқылы мәтін өзгерген кезде СБР-дегі мәтіндер статикалық және анимациялық болуы мүмкін. СБР-дің әр беті өз мазмұнға ие - мәтін, видео немесе анимациялар. Анимациялар мен бейнероликтер анимацияның немесе видеоның уақытын көруге, демонстрацияны тоқтатып және оны қайтадан қосуға мүмкіндік беретін стандартты басқару үстеліне ие.
СБР-дің барлық тапсырмалары интерактивті болғандықтан, пайдаланушының кез келген әрекетіне жүйе сәйкес әрекетті орындайды немесе хабарламаларды шығарады. Біріншіден, тапсырмаларды орындаған кезде оқушының бұрыс әрекетін бағдарлама қабылдамайтын тәсіл қолданылады. Сөйтіп, оқушы өзі ойлау, қателесу арқылы бір дұрыс жауапты табуы керек. Тапсырмаларды батырмалар арқылы басқаша тексеруге болады: тексеру, тапсырманы қайтадан орындау, кері байланыс ұсыныс немесе тексеріс, тастау, қате талпыныстар саны. Кері реакцияның тағы бір формасы түстермен ерекшелеу болып табылады: дұрыс жауаптар жасыл түспен ерекшеленеді, ал қатесі - қызыл түспен немесе дұрыс орындалған тапсырмаларға дұрыс орындалған тапсырма туралы ауызша немесе жазбаша түсіндірмелер беріледі (Жарайсың) жәненемесе тапсырма шарты мен жауаптың қасында жасыл қанат белгісімен және т.б. белгіленеді.
СБР материалдарын оқығаннан кейін тестілеуге көшуге болады.
Әр тестте 10-15 сұрақ. Тестілеу жабық түрде өтеді: әр сұраққа бес түрлі жауап ұсынылады. Тышқан арқылы бір дұрыс жауапты таңдау керек. Терезенің төменгі жағында тест бойынша навигацияға арналған панель орналасқан. Бұл панельде Әрі қарай, Сұрақтар батырмалары және жауаптардың есептегіші, оқушылар туралы деректер бар. Оқушы барлық сұрақтарға жауап бергеннен кейін тестілеудің аяқталуы деген терезе пайда болады. Тестілеу аяқталғаннан кейін нәтижелері бар кесте пайда болады.
1.2 Ақпараттық жүйелерді жобалаудың негізгі түсініктері. Жобалаудың технологиялары мен әдістері
Ақпараттық жүйелер дегеніміз ақпаратты жинауға, сақтауға, іздеуге, талдауға және таратуға бағытталған қолданбалы бағдарламалық өнім.
Ақпараттық жүйелер кіріс ақпаратты (қандайда бір мәліметтер, нұсқаулар) және шығыс ақпаратты (есептеу, есептеулер) қамтиды, яғни ақпараттық жүйелер кіріс ақпараттарды өңдеп, шығыс ақпараттарды нәтиже ретінде береді. Амалдарды, әрекеттерді бақылап отыратын кері байланыс механизмі де жүзеге асырылынады. Басқа жүйелер сияқты ақпараттық жүйелер де қоршаған ортада болады.
Ақпараттық жүйелердің құрамына кіретін типтік бағдарламалық компоненттер жүзеге асырады:
- енгізушығару диалогын;
- диалог логикасын;
- мәліметтерді өңдеудің қолданбалы логикасын;
- мәліметтерді басқару логикасын;
- файлдармен немесе мәліметтер қорын басқару әрекеттерін;
Соңғы уақыттарда мекемелерде корпоротивті ақпараттық жүйелерді тұрғызу маңыздылығы қазіргі таңдағы шарттарда бизнесті басқарудың қажетті инструменті ретінде қарастырылып отыр. Корпоративті ақпараттық жүйелер - бағдарламалық қамтамасыздандыру орнатылған және бапталған арнайы бағдарламалық өнім және есептегіш аппараты платформаның жиынтығы.
Жүйелер мен жүйелік талдау. Жүйе, иерархия, иерархия принциптері, сыртқы орта, декомпозицияның әртүрлі түрлері. Жүйелік талдау сатылары: есептің қойылымы, жүйені құрылымдау, модельді құру және зерттеу. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың кеңейтілген кезеңдері мен сатылары[7].
АЖ жобалаудың әдіснамасының негізгі түсініктерінің бірі - оның бағдарламалық қамтамасыздандыруының (БҚ) өмірлік циклі түсінігі. БҚ ОЦ-оны жасаудың қажеттілігі туралы шешім қабылдаған уақыттан қолданудан толық шығарылып тасталатын уақытына дейінгі үзіліссіз процесс.
Жобаны басқару жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, әзірлеушілердің колективін жинақтаумен, орындалатын жұмыстардың мерзімін және сапасын бақылаумен айналысады.
Жобаны техникалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз ету жобаны жүзеге асыратын әдістермен инструменталды құралдарды таңдауды қамтамасыз етеді.
Ақпараттық жүйелерді жобалаудың кезеңдері. Концептуальды, логикалық және физикалық жобалау. Ақпараттық және оптимизациялық есептер. Ең тиімдісін таңдау мақсатымен алгоритмдердің сапасын бағалау. Ақпараттық жүйелердің әртүрлі құрылымдарын көрсетудегі формальдық көзқарас.
1.3 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы. Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы үдерістері, стадиялары
Әр жобаның өмірлік айналымы (жобаның пайда болу мезетінен оны жүзеге асыру, аяқталу мезетіне дейінгі аралық) бар.
Өмірлік айналымның фазаларға, фазаларды стадияларға, стандияларды сатыларға бөлу қабылданған. Жоба сатылары: жобаны жоспарлау; жобаның ашылуы; жоба алдындағы зерттеу; өндіру; жұмысты сынау және өткізу; қызметкерлерді оқыту; жобаның аяқталуы. Жобаның өмірлік айналымын үш фазаға бөлуге болады: бастапқы, инвестициялық, эксплуатациялық. Бірінші фазада жобаның дамуын зерттеу мен жоспарлау, жоба негіздемесін жасау, алғашқы ойларды іске асыруды талдау, инвестициялық жоба алдындағы негіздемесі мен өміршеңдігін бағалау, объектінің орналасу орнын таңдау және келісімін беру, жобаның жоба-сметалық құжаттарын және жоспарын құру жүргізіледі. Инвестициялық фаза сауданы жүргізу, ресурстарды сатып алу мен жеткізуге келісім жасау мен құрылыс - монтаж жұмыстарын жүргізуден тұрады. Осы этапта жобаны басқару жүйесін, коммуникация жабдықтарын қосу жүргізіледі, құрылыстың жедел жоспары мен машиналар механизмдерінің жұмыс графигі жасалады, мониторинг жүргізіледі, жоба жоспары бақыланады және қажет жағдайда түзетулер енгізіледі. Инветициялық фаза объектісін өткізу, ресурстарды демобилизациялау, жұмыстарды іске қосумен аяқталады. Аяқталу фазасында объектіні эксплуатациялау, жабдықтарды айырбастау, жобаны модернизациялау және оны жабу жүргізіледі. Жинақталған тәжірибе жобаны басқарудың ұйымдастырушылық және техникалық жүйесіне өзгерістер енгізу кезінде қолданылуы мүмкін. Жобаны бөлу төрт ірі сатыдан тұрады: жобаны бастау, жоспарлау, іске асыру, аяқтау. АЖ жобасының сатылары: мақсатты анықтау, жобалау, орындалу; қолдану. Программалық өнімнің өмірлік айналымы - бұл оны құру мен жүзеге асырудың бүкіл кезеңі, яғни оның пайда болу мезетінен бастап қолдануды тоқтатқанға дейін кезең. ISO:1995 халықаралық стандартпен анықталатын өмірлік айналымның үдерістері 3 топқа бөлінеді. 1.Негізгі үдерістер: алу, жеткізу, құру, эксплуатация, сүйемелдеу. 2.Қосымша үдерістер: құжаттар, конфигурацияны басқару, сапаны қамтамасыз ету, варификация, аттестация, бірлесіп бағалау, аудит, мәселелерді шешу. 3.Ұйымдастыру үдерістері: басқару, инфроқұрылымды құру, жетілдіру, оқыту.
1.4 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы модельдерінің классификациясы. Салыстырмалы талдау жүргізу
Ақпараттық жүйені жобалау - ұзақ мерзімді және динамикалық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау технологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады. АЖӨЦ дегеніміз - ААЖ - ні (автоматтандырылған ақпараттық жүйе) жасау қажеттілігінен бастап оның келесі сатысына көшу уақытымен бітетін кезең.
АЖӨЦ (өмірлік цикл) келесі кезеңдерден тұрады:
1.Жоба алдындағы кезең;
2.Жобаны әзірлеу кезең;
3Жобаны пайдалануға беру кезеңі;
4.Жаңа сатыға көшу кезеңі
1.Жоба алдындағы кезеңде екі құжат дайындалады:
а) Техника - экономикалдық тұжырымдама (ТЭТ)
б) Техникалық тапсырма (ТТ)
АЖ өмірлік циклінің моделі - қолданбалы программалық қамсыздандыруды жасау, эксплуатациялау және сүйемелдеу үрдісінен, жұмысынан және тапсырмасынан тұратын, жүйе өмірін оған қойылатын талаптардан бастап оның қолданылуы тоқтағанға дейін қамтитын құрылым. Қазіргі кезде оның келесі моделдері белгілі және қолданылуда: каскадты модель, деңгейлі (поэтапная) модель, қайта айналып келу (спиральді) моделі.
Каскадты модельдің негізгі мінездемесі АЖ-ні әзірлеуді кезеңдерге бөлу, бір кезеңнен екінші кезеңге өту ағымдағы кезеңдегі жұмыс толығымен аяқталғанда ғана жүреді. Әрбір кезең АЖ-ні әзірлеу әзірлеушілердің басқа командасына тапсырылатындай құжаттардың толық жиынымен аяқталады.
Каскадты модельде келесі этапқа өту алдыңғы этаптағы барлық жұмыстардың аяқталуын білдіреді.
Әр этап біткен кезде келесі этапта жұмысты жалғастыруға жетерліктей мөлшерде құжаттар жасалып шығарылады. Сонымен қатар жұмыстың этаптары логикалық тізбекте орындалады, ал бұл жұмысқа кететін барлық уақытты және шығынды алдын ала жоспарлауға ыңғайлы. Бұл модельдің кемшілігі бар. Оның кемшілігі - бір этап толық орындалып біткеннен кейін, келесі этапты орындау барысында қателіктер, жетіспеушіліктер пайда болуы мүмкін. Яғни алдыңғы этаптарға қайтадан баруға тура келетін жағдайлар көп кездеседі. Нәтижесінде жұмыстың орындалу мерзімі ұзаққа созылып кетуі мүмкін.
Деңгейлі (поэтапная) моделі.Бұл модельде алдыңғы этаптарға қайтадан барып, қажет болса түзетулер, толықтырулар енгізуге болады. Каскадты модельмен салыстырғанда деңгейлі (поэтапные) түзетулер бағдарламалық қамтаманы құру процесінің жұмыс сыйымдылығын (трудоемкость) азайтуға мүмкіндік береді. Әр этаптың өмір ұзақтығы бүкіл жұмыстың орындалу уақытына теңестіріледі.
Өмірлік циклдің қайта айналып келу (Спиральді) моделі.
Қайта айналып келу моделінде өмірлік циклдың бастапқы этаптарында талдау (анализ) және жобалау (проектирование) жүзеге асырылады.
Бұл модельде әсіресе программалық өнімді жасаудың бастапқы этаптарына көп көңіл бөлінеді. Олар - стратегияны құрастыру, талдау және жобалау. Онда қандай да бір техникалық шешімдердің жүзеге асырылатындығы немесе жүзеге асырылмайтындығы прототиптер (макеттер) жасау арқылы тексеріледі. Спиральдің әр бөлігі программалық өнімнің бір компонентін немесе бір версиясын жасауды білдіреді. Сол арқылы бағдарламалық өнімнің сапасы тексеріліп, келесі бөліктегі жұмыстар жоспарланады. Спиралді модель бір бөліктен екінші бөлікке жұмысты толық аяқтамай-ақ өте беруге мүмкіндік береді. Бұл жерде туындайтын мәселе - келесі бөлікке қашан өту керек деген сұрақ. Сол үшін әр бөлікке уақыттық шектеу қойылады. Мысалы, спиральдің разработка деп аталатын әр бөлігіне 2 күннен уақыт беріледі немесе әр тестирование бөлігіне 1 күннен беріледі дегендей. Осылайша спиралдің әр бөлігінде жұмыстың кішкене бір бөлігі жасалып отырады да, соңында дайын өнім шығады. Бұл модель жұмыстың нәтижесіндегі қателіктерді айтарлықтай азайтады. Спиральді модель көбінесе үлкен, күрделі әрі қымбат болып келетін проекттерге арналған.
1.5 Ақпараттық жүйелерді талдау мен жобалаудың негіздері. Жобалаудың негізгі қағидалары
АЖ-дің жобасының негізін құраушылар:
жобалаудың әдістері.
Жобалаудың технологиялары.
Жобалаудың аспаптық құралдары(CASE құралдары).
АЖ-ді жобалаудың әдістері және технологиялары.
Жобалау әдістері мен инструменталды құралдары (CASE-құралдары) АЖ-нің жобасын орындаудың формальданған пәнінің орталық бөлігін құрайды.
АЖ-ді жобалаудың әдісі дегеніміз нақты анықталған нотацияларды қолданып әзірленетін жүйенің әртүрлі аспектілерін сипаттайтын модельдерді жасаудың процестерінің жиынтығы.
Әдіс мынандай құраушылардың жиынтығы ретінде анықталады.
1)Концепциялар және теориялық негіздер.Бұндай негіздер ретінде құрылымды немесе объектіге бағытталған тәсіл қарастырылады;
2)Жобаланатын жүйенің тәртібінің динамикасының және статикалық құрылымының модельдерін тұрғызуда қалданылатын нотациялар; әдетте нотациялар ретінде графиктік диаграммалар қолданылады, себебі олар неғырлым көрнекті және қабылдауға қарапайым.
(Мысалы: мәліметтер орнының диаграммалары, "мән-байланыс" диаграммасы-құрылымдық тәсілде, ал 0-ге бағытталған тәсілде қолдану қолдану нұсқаларының диаграммалары, кластар диаграммасы).
3) Әдістің практикалық қолданысын анықтайтын процедуралар: модельдерді тұрғызу тізбектілігі және ережелері, нәтижелерді бағалауда қолданылатын критерийлер.
Жобалаудың технологиясы төмендегі құраушылардың жиынтығы ретінде анықталады:
Жобалаудың технологиялық амалдарының тізбегін анықтайтын қадамдық процедуралар;
технологиялық амалдарыдың орындалу нәтижесін бағалауда қолданылатын критерийлер мен ережелер;
Жобаланатын жүйені сипаттау үшін қолданылатын графикалық және мәтіндік құралдар;
Ақпараттық жүйелерді жобалаудың модельдері мен әдістері.
Қолданбалы программа пакеті базасында компьютерлік ақпаратты және жүйені басқарушыны құрастыру. БАӨКЖ - ді құрудың іріленген тобырлар: жоба алдындағы тексеру, ТЭН есептеу, техникалық тапсырманы өңдеу; жобаларды өңдеу - техникалық жобалау, жұмыстық жобалау; қолдануға енгізу - жұмыстың жобасын өңдеу, тәжірибелік қолдану, өндірістік қолдану. БАӨЖК - дің күтілген экономикалық тиімділікті есептеу.
БАӨЖК - ді өңдеудің индустиальды әдістері: объектілік, элементті, ішкіжүйелік және модельді.
ОЦ-дің моделі дегеніміз ОЦ барысында орындалатын міндеттер мен әрекеттердің, процестердің орындалудың және өзара байланысының тізбегін анықтайтын құрылым. ОЦ-дің моделі АЖ-дің ерекшелігіне байланысты.
Қазіргі кезде ОЦ-дің екі моделі кеңінен тараған:
1)каскадты модель(70-85ж)
2)спиральді модель(86-90ж)
Каскадты модельдің негізгі мінездемесі АЖ-ні әзірлеуді кезеңдерге бөлу, бір кезеңнен екінші кезеңге өту ағымдағы кезеңдегі жұмыс толығымен аяқталғанда ғана жүреді. Әрбір кезең АЖ-ні әзірлеу әзірлеушілердің басқа командасына тапсырылатындай құжаттардың толық жинаымен аяқталады.
Каскадты модельдің жағымды жақтары: әрбір кезеңде аяқталған жобалау құжаттарының пакеті, логикалық тізбектегі жұмыс кезеңдері.
Каскадты тәсіл АЖ-ні әзірленудің басында әзірленушілерге барлық талапларды толық және дәл қоятындай АЖ-ді тұрғызуда өте ыңғайлы.
Негізгі кемшілігі: нәтижелерді алудың көп кешіктірілуі
Корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалаудың технологиясы
Мультикомпонентті ақпараттық және басқарушы жүйелерді жобалау әдістері. Дуализм және көпкомпонентті принциптері.
Өндірістік кәсіпорындардың корпоративті ақпараттық жүйелері. Жаңа автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді жобалау кезеңдері: Бизнес - модель жасау және талдау. Бизнес - модельде формализациялау, бизнес - процестердің логикалық моделін жасау. Лингвистикалық қамтаманы таңдау, программалық қамтама жасау. ААЖ - ді тестілеу және іске асыру. Жүйелерді эксплуатациялау, іске қосу және бақылау.
Соңғы уақыттарда мекемелерде корпоротивті ақпараттық жүйелерді тұрғызу маңыздылығы қазіргі таңдағы шарттарда бизнесті басқарудың қажетті инструменті ретінде қарастырылып отыр. Корпоративті ақпараттық жүйелер - бағдарламалық қамтамасыздандыру орнатылған және бапталған арнайы бағдарламалық өнім және есептегіш аппараты платформаның жиынтығы.
Корпоротивті ақпараттық жүйелерге маңызды әсер ететін 3 факторды ерекше атауға болады;
мекемені (кәсіпорынды) басқарудің әдістемесін дамыту;
компютерлік жүйелердің жалпы мүмкіндіктері мен өнімділігін дамыту;
ақпараттық жүйелердің элементтерінің техникалық және бағдарламалық жүзеге асырылу тәсілдерін дамыту;
Әр факторды жекелей қарастырайық :
1) Мекемені басқарудың теориясы өте кең пән ретінде қарастырылады, сондықтан үнемі оқып үйрену мен дамытуды талап етеді. Бәсекелестіктің өсуіне байланыстыкомпания жетекшілеріне нарықты өздерінің бар болуын сақтап қалатын жаңа әдістерді іздеуге мәжбүрлейді . Сол себептен қазіргі замандық ақпараттық жүйелер менеджмент теориясы мен практикасындағы жаңа кірістірулермен қатар жүру кк;
2) Компьютерлік жүйелердің қуаттылығы мен өнімділігі прогресі, желілік технологиялар мен мәліметтерді жіберу жүйесінің дамуы, компютерлік техниканың әртүрлі жабдықтармен интеграциясының кең мүмкіндіктері қпараттық жүйелердің өнімділігі мен қызметін үнемі дамытып отыруды талап етеді.
3) Ақпараттық жүйелердің аппараттық бөлігінің дамуы мен бірге соңғы жылдары ақпараттық жүйелердің бағдарламалық - технологиялық жүзеге асырылуының жаңа, неғұрлым ыңғайлы және әмбебап әдістерін іздеу тұрақты жүріп жатыр.
Соңғы уақытта ақпараттық жүйелердің дамуына үлкен әсер еткен маңызды жаңалықтар мыналар болды:
1) Бағдарламалаудың жаңа тәсілі , яғни объектілі - бағдарлы бағдарламалау тілінің пайда болуы.
2) Желілік технологиялардың дамуына байланысты локальді ақпараттық жүйелер клиент - серверлік және көп деңгейлі ақпараттық жүйелермен ауыстырулыда.
3) Интернеттің дамуы қашықта орналасқан бөлімшелермен жұмыс жасау мүмкіндігін берді. Интернет арқылы сатып алушыларға қызмет көрсете отырып, электронды комерцияның келешегін ашып берді. Мекеменің ішкі желісінде интернет технологияларында ,яғни интернет - технологияларды қолдану жетістіктерін берді.
Корпоративті ақпараттық жүйелердің негізгі құраушылары :
Мекеменің компютерлік нфрақұрылымы. Ол желілік, телекомуникациялық, бағдарламалық, ақпараттық және ұйымдастырушылық инфрақұрылымдар жиынтығы.
Мекеменің компютерлік инфрақұрылымын корпоротивті желі деп те атайды.
2) Өзара байланысқан қызметтесішкі жүйелер:Бұл мекеменің есептерін шешуді және мақсаттарға жетуді қамтамасыз етеді.
Ақпараттық жүйені жобалауды тиімді əдістер мен жабдықтарды қолдану сапалы жүйені құруға мүмкіндік береді жəне шығындарды аз жұмсауға болады. Ақпараттық жүйені жобалау əдістері бұл жобалаудың сəйкес жабдығын қолдану арқылы ақпараттық жүйені құрудың əдістері.
Жобалау жабдықтарына мыналар жатады:
1)типтік жобалау;
2)қолданбалы программ алар пакеті;
3)ақпараттық жүйенің типтік жобасы;
4)жобалаудың құрал'жабдықтары.
Оптимизациялау дəрежесі бойынша жобалаудың барлық əдістері:
1)ерекше
2)типтік
3)автоматизациялау
1.6 Ақпараттық жүйелерді құрылымдық талдау мен жобалаудың мәні. Құрылымдық жобалаудың әдістемелері
Ақпараттық жүйені жобалау ұзақ мерзімді және динамикалық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау технологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады.
АЖ жобалаудың құрылымдық әдістемелері: Апараттық жүйелердің жобалаудың құрылымдық әдістемелері - АЖ мемлекеттік стандартпен қарастырылған жобасы, құжаттаманы сипаттаумен жинақтау ережесінің белгілері аясындағы құру процесіндегі түсінігінде, яғни архитектураның құрылатын жүйенің функционалдық құрылымы мен алгоритмінің бір мағыналық түсінігінің сипаттамасы.Осы тұрғыдан бастап жобалау АЖ тіршілік циклдің түрлі кезеңдерінде жобалық шешімдерінің дәйекті нысандалуына алып келеді: техникалық және жұмыстық жобалаудың талаптарын жоспарлау мен талдау, АЖ енгізу және пайдалану. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың құрылымдық әдістері - бұл жобалаудың сәйкес жабдығын қолдану арқылы ақпараттық жүйелерді құру әдістері. Ақпараттық жүйелерді жобалауда тиімді әдістер мен жабдықтарды қолдану сапалы жүйені құруға мүмкіндік береді. Жобалау әдістері 3-ке бөлінеді:
1.Ерекше
2.Типтік
3.Автоматизацияланған.
Ақпараттық жүйелерді жобалау обьектілері жеке элементтер немесе олардың функционалдық және қамтамасыз ететін бөліктердің кешені болып табылады.Сонымен дәстүрлі декомпозицияға сәйкес міндеттер, міндеттердің кешенімен басқару функциясы функционалдық элементтері болады. АЖ қамтамасыз ету бөлігінің элементтерімен олардың ақпараттық бағдарламалық жүйені техникалық қамтамсыз ету кешендері жобалау обьектісі болады. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар әдетте әзірлеу процестерінде өзгертілетін,іріктеуі болжалды пайдаланушылар тарапынан қойылатын талаптардың негізінде іске асырылатын АЖ-ды жүзеге асыру әдістердің ауқымды жиынтығын білдіреді.АЖ жобасын нақты бағдарламалық-техникалық ортада АЖ-ды құру мен пайдалану жөнінде жобалау шешімдерінің сипаттамасы берілген жобалық-конструкциялық және технологиялық құжаттама деп түсінеміз. Жобалаудың мақсаты болып АЖ-ны тиімді жобалау мен өз мамандық есептерін және орындау мен басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ЭЕМ- нің нақты эконмикалық обьектісімен комуникация құралдарын дамыту ортасында қолданылатын мамандармен автоматтандырылған ақпараттық технологияларды арасында өзара тығыз қызметті қамтамасыз ету болып табылады. Ақпараттық жүйенің құрылымы - бұл ақпараттық жүйенің элементтері мен ішкі жүйелерінің өзара байланыстарының ішкі кеңістіктегі уақытша тұрақты бір тәртіппен құрылуының арқасында, сол ішкі жүйелердің функционалдық міндетінің анықтала түсуі және олардың сыртқы ортамен байланысы. Ақпараттық жүйелер құрылымы бойынша функционалды және жабдықтаушы бөлімнен тұрады.
1.7 Білім беру ұйымының сайтын құрудың алғашқы қадамдары мен принциптері
Кез-келген ұйым ақпаратқа уақтылы қол жеткізуді қажет етеді. Қазіргі әлемде ақпараттың құндылығы өте жоғары. Қазіргі әлемдегі ақпарат менеджерлерінің рөлін көбінесе мәліметтер базасы атқарады. Деректер базасы ақпараттың құрылымдық түрде сенімді сақталуын және оған уақтылы қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Іс жүзінде кез-келген заманауи ұйымға деректерді сақтау, басқару және басқару бойынша белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандыратын мәліметтер базасы қажет.
XXI ғасырдағы Қазақстанның даму стратегиясында бүкіл ішкі саясат жүйесінің ядросы білім, ал жоғары технологиялардың дамуына мүмкіндік беретін ұлттың негізгі капиталы шикізаттық ресурстар емес жоғарғы білімді мамандар болып табылады. Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында біздің ішкі және сыртқа саясаттың 30 маңызды бағыттардың ішінде білімнің халықаралық стандарттарын қамтамасыз етуге бағытталған ең маңызды стратегияларының бірі ретінде ақпаратты таратудың жаңа формасы мен ақпараттық технологияларға тоғысталған оқытудың мамандандырылған бағыттарын құру мәселелері тұжырымдалған.
Бұл аспектіде, білікті мамандарды даярлау үдерісіндегі оқу-әдістемелік жұмыстарды ұйымдастыруда жаңа концептуалды негіздерді өңдеу мен оқу процесіне қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларға негізделген автоматтандырылған оқыту жүйесін (АОЖ) енгізу, бүгінгі күндегі кезек күттірмейтін өзекті мәселелердің бірі саналады. Автоматтандырылған оқыту жүйелерін қолдану, пәнді оқыту процесін белсендіріп, жаңа материалдарды меңгеруді жеңілдетеді, яғни студенттердің білімін тереңдетуге және оқыту сапасын жоғарылатуға мүмкіндік туғызады [4].
Теориялық курстың ең маңызды тақырыптарын, практикалық және зертханалық сабақтардың материалдарын оқыту процесінде стандартты және сонымен қатар кафедраларда өңделетін арнайы бағдарламалар қолданылады. Компьютерлік технологиялардың қолданылуымен құрылған оқыту жүйелері оқытудың техникалық құралдарының арнайы түріне жатады және олар оқытушының еңбегін жеңілдетуге, оны қиын жұмыстан босатуға бағытталған.
Техникалық мамандықтары бойынша білім алатын студенттер үшін, нақты физикалық процестерді сипаттаушы есептерді шешуге арналған ақпараттық процестерді компьютерлік модельдеуде, өтілетін пәндердің дәрістік курстарын, практикалық сабақтар мен зертханалық жұмыстарды жүргізуде, білімдерді аралық бақылауда, автоматтандырылған оқыту жүйелері қолданылады [12].
Егеменді еліміздің тірегі - білімді ұрпақ тәрбиелеп, кәсіби оқыту болғандықтан, білімдегі оқытудың жаңа ақпараттық технологияларының бірі және бірегейі болған автоматтандырылған оқыту жүйелерімен тығыз байланысты. ХХІ ғасыр - ақпараттандыру ғасырында, Қазақстан білім беру жүйесін ақпараттандыру, еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып, білім беру үдерiсін ақпараттандыру - автоматтандырылған оқыту жүйелерін пайдалану арқылы жетілдіру, дара тұлғаны бағыттап жекеше оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үдерiсінің барлық деңгейлері тиімділігі мен сапасын арттыруды көздейді. Білім беру жүйесін ақпараттандыру үдерісінің басты мақсаты - замана талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес, оқушылар мен студенттерді тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық әрі тиімді араластыру болып табылады.
Автоматтандырылған оқыту жүйесін пайдалану ғылыми-педагогикалық іс-әрекеттердің мазмұны мен формасын толықтыру негізінде оқыту үдерiсін жетілдірудің бірден бір жолы. Компьютерлік желілерді, интернет жүйесін, электрондық оқулықтарды, мультимедиалық технологияларды, қашықтан оқыту технологиясын пайдалану жоғарғы оқу орындарындағы ақпараттық-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құруға жағдай жасайды [10].
Ақпаратты-коммуникациялық технологиялар деп локальдық, аймақтық, бүкіл әлемдік желілерде ақпарат алмасуды жүзеге асыратын қазіргі заманғы байланыс құралдарының барлық түрін, бағдарламалық жүйелер мен кешендерді (бағдарламалау тілдері, транслятор, копиляторлар, операциялық жүйелер, қолданбалы бағдарламалық жабдықтарды дайындауға арналған арнайы пакеттер), мультимедиалық, телекоммуникациялық, виртуальдық жүйелердегі ақпараттар жиынтығын айтамыз.
Бұл жобада, таратылған автоматтандырылған оқыту жүйесін қалыптастыру және білімді бақылау принциптерінің жалпы әдістерін дифференциалды бағалаудың негізгі өзектілігі қарастырылады.
Қазіргі уақытта оқыту үрдісінде программалық технологиялар компьютерлерге қарқынды енгізілуде, студенттерге оқыту материалдарын қабылдауға және бақылау жүйесін жетілдіруге арналған.
Сонымен қатар соңғы онжылдықта бағдарлама өнімінің нарығында әртүрлі пәндік салаларды қамтитын автоматтандырылған жүйелерді (АОЖ) қоса алғанда көптеген оқыту жүйесі пайда болды және адам өмірінің әртүрлі кезеңдеріндегі бастауыш мектептен орта мектепке дейінгі білім беру және жоғары оқу орындары үшін де қарастырылған. Сонымен қатар, бағдарламалардың көпшілігі субъективті сипатта, бағдарламалау саласындағы авторлардың білімінің зияткерлік деңгейін көрсететін және компьютерлік оқыту технологиясы бойынша әзірлеушілердің пікірлеріне сәйкес жазылған. Бұл бірқатар бағдарламалардың өте шектеулі функционалдылығына және тыңдаушының материалын толығымен түсінуге мүмкіндік бермейтініне, ал кейбір жағдайларда тіпті жеке компьютерлер негізінде AOЖ идеясын насихаттауға әкеледі. Ал, автоматтандырылған оқыту жүйесі (AOЖ) - бұл ақпараттық технологияға негізделген оқу үрдісіне әдістемелік, білім беру және ұйымдастырушылық қолдауды қамтитын бағдарламалық-техникалық кешендер.
Қазіргі қоғамдағы ақпараттық ғасыр даму кезеңіндегі білім жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі болашақ маманның ақпараттық мәдениетінің негізін қалыптастыру болып табылады. Қазіргі жағдайда ақпараттану маңызды рөл атқарады. Жеке адамдардың да, тұтас ұйымның да қызметі көп жағдайда оның ақпараттануына және қолда бар ақпаратты тиімді қолдануына байланысты.
Әртүрлі индустрияға компьютердің және қазіргі заманғы ақпаратты беру мен қайта өңдеу құралдарының енгізілуі қоғамды ақпараттандыру деп аталатын үрдістің басталуына итермеледі. Қазіргі кездегі өндірістермен басқа да қызмет салалары үлкен көлемдегі ақпаратты қайта өңдеуге, ақпараттық қызмет көрсетуге мұқтаж. Ақпараттандыру үрдісінің нәтижесінде, материалдық нысанмен емес, оймен, санамен, бейнемен, зердемен және біліммен әрекеттенсе, онда ақпараттық қоғамның құрылғаны деп саналады. Әрбір елдің индустриялық кезеңнен ақпараттық ғасыр дамуына дейінгі қозғалысы қоғамның ақпараттану дәрежесімен анықталады. Бұл электронды есептеуіш машиналар адамның еңбек ететін әртүрлі салаларында ақпаратты өңдеуді автоматтандырудың ыңғайлы ортасы болып табылады. Дербес компьютерлер ауқымы оларды тікелей пайдаланушының жұмыс орнына орналастыруға мүмкіндік береді. Сонымен ақпаратты жинақтау, өңдеу және тарату мәселелері адамзат өмірінде маңызды рөл атқарады.
Ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі болған білім беру саласын ақпараттандыру, қоғамымызды құрайтын тұрғындардың ой-еңбегінің жемісі болып табылатын ақпараттық ресурстарды күнделікті пайдалану ісі, қарқындап дамып келе жатқан өскелең ұрпақты ізденістері мол шығармашылық бағытта тәрбиелеу керек екендігін анықтап отыр.
Білім сапасын арттыруды жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде дәстүрлі технологияларды тиімді жаңа типтегі ақпараттық технологияларға алмастыру, оларды дамыту мен нақты түрде практикада жүзеге асыру шаралары.
Аталған мәселелерді жүзеге асыру бағытында зерттеу жұмысының негізгі бағытын автоматтандырылған оқыту жүйесін қолданып студенттердің білім сапасын арттыру.
Веб - сайт құру, веб-дизайн жасау, веб-сайтты жылжыту және веб-сайтты жоғары деңгейге жылжыту, веб-сайтты оңтайландыру және контекстік жарнама құру дпломдық жобада алдыға қойылған негізгі қызмет болып табылады.
Сайт құрғанда ең алдымен мына сипаттамаларға көңіл бөлу қажет:
Веб-сайт дизайны-бұл келушілердің веб-сайт туралы жалпы көзқарасын қалыптастыратын бірінші нәрсе. Сондықтан, сауатты веб-дизайн-бұл стильді, ерекше сайт дизайны, келушілерге жағымды әсер қалдырады.
SEO Копирайтинг-сайттарды мазмұнмен толтыру. Интернеттегі қатаң бәсекелестік жағдайында қызықты, үнемі жаңартылып отыратын және ерекше материалдармен толтырылған сайттар ғана жетістікке жетеді. Сайтты құру барысында сайттағы материалдардың толық және дұрыс көрсетілуіне қол жеткізу, оларды іздеу жүйесін оңтайландыруға дайындау үшін Тапсырыс берушімен тығыз байланыстағы бірегей сайт мазмұнықалыптастырылды.
Іздеу жүйесін оңтайландыру веб - сайттарды іздеу жүйесін оңтайландыру сайттарды одан әрі жоғары іздеу жүйелеріне жылжыту үшін қажет, бұл жоғары трафикті қамтамасыз етеді-жобаның коммерциялық жетістігінің кепілі. Әр жоба үшін веб-сайттарды оңтайландыру жеке маркетинг жоспарын жасауды қамтиды, ал жалпы веб-сайттар құру SEO талаптарына сәйкес қатаң түрде веб-сайт беттерін оңтайландыруды қамтиды.
Интернет сайтты құру жəне өңдеуде мына міндетті шарттар орындалуы қажет:
oo интернет-сайтты өңдеуге алғашқы техникалық тапсырманы қабылдау;
oo интернет-сайттың құрылымдық сұлбасын - деректердің, бөлімдердің, навигацияның орналасу орнын айқындау;
oo веб-дизайн - интернет-сайттың графикалық элементтерін, стильдерін жəне навигация элементтерін жасау;
oo жоба жасауда керек болатын интернет -сайттың деректер қорын, бағдарламалық кодын, модульдерін жəне т.с.с. элементтерін өңдеу;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберілді
Автоматика және ақпараттық технологиялар
кафедрасының меңгерушісі
_________ А.Д. Золотов
______________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын жобалау және әзірлеу
5В070300 - Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша
Орындаған Сеитказина Б.Б.
Ғылыми жетекші, т.ғ.д. Какимов А.К.
Нормобақылаушы
Семей 2021
Мазмұны
КІРІСПЕ
4
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
6
1.1 Сандық ресурстардың білім беру үрдісінде қолданылуына сипаттама
6
1.2 Ақпараттық жүйелерді жобалаудың негізгі түсініктері. Жобалаудың технологиялары мен әдістері
10
1.3 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы. Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы үдерістері, стадиялары
11
1.4 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы модельдерінің классификациясы. Салыстырмалы талдау жүргізу
11
1.5 Ақпараттық жүйелерді талдау мен жобалаудың негіздері. Жобалаудың негізгі қағидалары
13
1.6 Ақпараттық жүйелерді құрылымдық талдау мен жобалаудың мәні. Құрылымдық жобалаудың әдістемелері
16
1.7 Білім беру ұйымының сайтын құрудың алғашқы қадамдары мен принциптері
17
1.8 Веб - сайттарды құрудың принциптері
23
2 ИНТЕРНЕТТЕГІ АҚПАРАТТЫҚ САЙТТАРДЫҢ САПАСЫН БАҒАЛАУ ЖОЛДАРЫ
26
2.1 Сайттың әкімшілік бөлімін жетілдіру
26
2.2 Жетілдіру жабдықтары
27
2.2.1 HTML тілі жайлы.
27
2.2.2 Динамикалық HTML
28
2.2.3 JavaScript негізгі ерекшеліктері
30
2.2.4 РНР бағдарламалау тілі
32
2.2.5 Adobe Flash
32
2.3 Web -аналитиканың аспаптары мен негізгі көрсеткіштері
33
2.4 WEB - қосымшаларда қолданылатын деректер құрылымдарын зерттеу
36
2.5 Beб-сайттардың сапасын бағалау стандарттары
38
3 WEB-САЙТТЫ ҚҰРАСТЫРУДЫҢ ЖОБАЛЫҚ БӨЛІМІ
41
3.1 WEB-сайтты құрастыру принциптерін анализдеу
41
3.2 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ЖАСАҚТАМАНЫ ТАҢДАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗДЕМЕСІ
41
3.3 Құрылған бағдарламалық қамтамасыз етудің қолданушы нұсқасы
42
Қорытынды
47
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
48
Қосымша
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі уақытта елімізде мекемелердің өте көп түрлері жұмыс жасайды. Әрбір мекеме мемлекеттік немесе жеке кәсіпорын болсын, өз жұмысын немесе корсететін қызмет түрлерін сапалы, жылдам және ыңғайлы түрде орындағысы келеді, және әрбір басшылық өз мекемесінің жұмысын қадағалап, аз мөлшерде шығындалғанды ұнатады. Бүгінгі күнде компьютерлердің дамуымен, соның ішінде автоматтандырыған жүйлердің жасалуымен, жоғарыда айтылған мәселелер өз шешімін тапқан болатын. Себебі автоматтандырылған ақпараттық жүйе ақпаратты жинауға, сақтауға, іздеуге және сұраным бойынша талап етушіге жеткізуге арналған программалық және техникалық құралдар кешені болып табылады.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені құру мен дамытудың негізгі себебі - бұл жүйе арналатын объектінің жағдайы мен жұмыс динамикасы туралы ақпаратты сақтау қажеттілігі [1].
Автоматтандырылған ақпараттық жүйені пайдаланудан пайда болатын, бірақ кепілдік берілмеген нәтижелер:
oo Қызметкерлердің жұмыс өнімділігін арттыру;
oo Клиенттерге қызмет көрсету сапасын арттыру;
oo Қызметкерлердің еңбек қарқындылығы мен көлемін төмендету;
oo Мекеме әрекеттеріндегі қателер санын азайту.
Қандай мекеме болмасын оның жұмысына автоматтандырылған ақпараттық жүйені енгізу оңай жұмыс емес. Алайда соңғы уақытта енгізу мәселелері толығымен анықталып шешілді. Енгізу меселелерін алдын ала талқылау мен жоспарлау автоматтандырылған ақпараттық жүйені енгізуді және жұмыс жасау сапасы мен мерзімін жақсартады.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, web-дизайн, жүйелік программалушы, администратор және тағы басқа мамандардың қажет екендігін түрлі жарнамалық газеттерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан да көруге болады. Аталған мамандықтарды қалай дайындап, оларға қандай программалық құралдарды үйрету арқылы жетілдіруге болатыны әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр.
Қазіргі заман ғылыми және ақпараттық технологиялар заманы. Уақыт өткен сайын ақпараттардың таралуы да арта түсуде. Осыған орай адамзат баласы оның соңынан ілесуде. Кейінгі кезде ақпараттар көлемінің артуы мен компьютерлік технологиялардың жылдам дамуына байланысты компьютерлік технологиялармен оқытуды белсенді түрде дамытып келеді. Компьютерлік техниканы барлық қызмет ету саласына енгізу жоғары кәсіптік деңгейлі мамандарды дайындау үшін жаңа талаптар қойып отыр, соның нәтижесінде бұрыннан қалыптасқан оқытудың әдістері мен тәсілдері біртіндеп қазіргі заманғы ғылымның қолы жеткен жоғары технологияларды қолданып оқытатын прогрессивті тәсілдерімен ығыстырылып келеді. Ақпараттық-комуникациялық технология электронды есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электронды оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Оқу-ағарту жұмысына келетін болсақ, оқытудың компьютерлік технологиясы информатика пәніне негізделген және компьютер көмегімен іске асырылатын оқу технологиясына негізделген. Оқу-білім ордаларында заманның ағымына байланысты білім беру әдісі де өзгеріске ұшырап отыр. Қазіргі кезде оқу жүйесін басқаруды автоматтандырудың әдістерін көлемді және қарқынды қолдану, жан-жақты оқу, тәжірибелік және теориялық мәселелерін зерттеуді, комплекстік ізденістерді жүргізуді талап етеді.Мысалға алсақ, бірнеше жылдар бұрын ақпаратты игеру үшін оқушылар тек кітап қолданса, қазіргі кезде мектептерде интерактивті тақталар, мультимедиа кабинеттері орнатылған. Ақпараттық-комуникациялық технологияның келешек ұрпақты жан-жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол [2].
Зерттеу нысаны - білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын құру әдістемесі.
Зерттеу пәні - білім алушыларды қолдау құралы ретіндегі білім беру кешенінің веб-қосымшасы.
Зерттеу мақсаты білім беру ұйымдары үшін электрондық білім беру ресурстарын және химия пәнінен электронды оқулықты жобалау және әзірлеу.
Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттер қойылды:
1) білім беру ресурстарының құрылымын және оны қалыптастырудағы интернет-ресурстардың рөлін таңдау және анализдеу;
2) ақпараттық ортадағы веб-сайттарының рөлі мен мағынасын анықтау;
3) веб-сайттардың критерилерін шығару және сипаттау;
4) веб-сайттарды бағалау әдістемесін жетілдіру және жетілдірілген әдістемені білім беру ресурстарының құрылымы мен мазмұнын анализдеу жолымен сынақтан өткізу;
5) оқу үрдісінде электронды оқулықтарды құруды және жобалауды меңгеру;
6) Химия пәнінен электронды оқулық құру.
Елбасының Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан атты жолдауында: Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керек десе, осы жолдаудың ІІІ тарауы, он сегізінші бағытының жетінші тармақшасында: Ақпараттық технологиялар мен ақпаратты таратудың жаңа нысандарына бағытталған мамандандырылған білім беру бағыттарын құру міндеті де алдымызда тұр делінген. Осылайша оқу - тәрбие үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану заман талабынан туындап отыр.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Сандық ресурстардың білім беру үрдісінде қолданылуына сипаттама
Қазіргі таңда әлемде мемлекеттің ұлттық құндылығы мен бәсекелесу қабілеті туралы объективті ақпарат адам капиталының интеллектуалдық өлшемі арқылы анықталады. Бәсекелестіктің жоғарғы қабілетіне жету үшін заманауи, әрі тиімді білім беру жүйесін қолдау керек.
Сандық білім беру ресурстары (бұдан әрі - СБР) білім беру мазмұнын анықтайтын электрондық оқыту жүйесі компонеттерінің бірі болып табылады.
Білім берудің жоғары сапасын қамтамасыз ету үшін, оқу үдерісінде өскелең ұрпақтың СБР белсенді қолдану, бүгінгі таңда берілген бағдарлама аясындағы педагогикалық қоғамдастықтың алдында өзекті мәселелердің бірі болып табылады[2].
Білімді бақылау автоматтандырылған тестілеу есебінен жүргізіледі, ол оқушылардың білім жетістіктерін объективті түрде бағалауға мүмкіндік береді. Әрбір тақырып бойынша бақылау сұрақтарының саны оқушылардың жас ерекшелігіне қарай және тестілеуге берілетін уақытқа қарай ауытқып отырады.
Электрондық оқытудың уәждемелік-мақсатты компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
көрнекі және көзге түсерлік түрдегі оқытудың мақсаттарын анық ұғуды қабылдауға;
дыбыстық түсініктемелерді беру арқы лы оқытудың мақсаттарын түсінуге;
иерархиялық блок-сызбада пән бойынша негізгі ұғымдарды жалпылауға;
оқыту мақсаттарын ұғынуды бекітуге;
оқытудың мақсаттарын оның шығармашылық толықтырулары мен қайта ойлауы арқылы тәжірибелік тұрғыдан қолдануға.
Электрондық оқытудың мазмұнды компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқу-танымдық ақпаратты қабылдау, оқушылардың танылатын пәндер, құбылыстар, үдерістердің сезілетін сыртқы қаситеттері мен сапаларын ұғыну; танылатын пәндердің, құбылыстар мен үдерістердің дұрыстығын дәлелдейтін жарқын әрі дәлелді мысалдар мен деректерді енгізу;
оқу-танымдық ақпаратты ұғыну және келесі операциялар енетін бейнелі ұғымдарды қалыптастыру: оқылатын пәндер мен құбылыстардың қабылдаған қасиеті мен белгісін талдау;
оқу материалын түсіну және үйренушінің ой әрекетін белсендіру: проблемалық элементтері бар құбылыстарды салыстыру және талдау (көрнекті және диалогтық проблемалық мазмұндау); оқылатын материалдың дұрыс жарқын бейнелерін құру;
оқу ақпаратын жалпылау: оқылатын құбылыстардың маңызды және маңызы жоқ белгілерін айқындау; талқылау, болжам айту және териялық тұрғыдан жалпылау;
жаңа мәтіндік дереккөздердегі оқылатын пәндерді, құбылыстар мен үдерістерді ауыстыру арқылы оқылатын материалды бекіту, функционалдық сауаттылықты дамыту , түрлі формадағы ұсынылған ақпаратты қабылдау және талдау.
Электронды оқытудың операциялық-әрекеттік компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқушыларда тапсырмаларды өз бетінше орындау қабілетін мақсатты қалыптастыруға бағытталған міндетті, мәселенің мәнін, сұрақты, педагогикалық алғышарттарды нақты және анық құрастыру арқылы интерактивті тапсырмалардың шарттарын қабылдау;
міндеттерді орындау әдістерінің, жаңғыртқыш, ауызша, жазбаша, пысықтау, графикалық, проблемалық-зерттеу жаттығуларды орындаудың; жобалау және шығармашылық тапсырмаларды өткізудің; оқушыларда тапсырмаларды өз бетінше орындау қабілетін мақсатты қалыптастыруға бағытталған тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарды орындаудың анимациялық үлгілерінің негізінде тәжірибелік және лабораториялық жұмыстардың мәнін түсіну;
жай ғана механикалық еске сақтауды емес, құрастырылатын жауапты талап ететін, ойлау әрекетіне бағытталған бақыланатын пысықтау әрекеттерге (ауызша жазбаша жаттығуларға; жаңғыртқыш, пысықтау, жобалау, графикалық, проблемалық-зерттеу, эвристикалық, зерттеу, шығармашылық тапсырмаларға; тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарға және т.б.) мүмкіндік беретін тапсырмалар түрлерінің сан алуандығының арқасында барынша мүмкін әрекеттер түрлеріне енгізілудің негізінде оқыту ақпаратын түсіну;
міндеттерді орындау әдістерін, жаттығулардың түрлерін, жобалау және шығармашылық тапсырмаларды өткізу тәртібін; тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарды орындау алгоритмін жалпылау; білімнің жалпылануы мен жүйеге келтірілуінің қалыптастырылуын қамтамасыз ететін алуан түрлі интерактивті тапсырмалардың бар болуы;
қандай да үзілістен кейін игерілген оқыту ақпаратын жаңа жағдайда,
жаңа негізде, жаңа мысалдарда, зерттеліп жатқан құбылыстардың, заңдардың, заңдылықтардың, себеп-салдар тәуелділіктердің өз үлгілерінде қолдануға және білімді ұзақ мерзімді жадқа аударуға жәрдемдесетін оқу материалдарын бекіту, шамасы келетін және олар үшін маңызды оқу мәселелерін шешу;
тәжірибе: оқушылар өз ниеттерін іске асыратын, өз атынан әрекет ететін шығармашылық жобаларда; эссе, шығармалар жазуда; тарихи оқиғаларды бағалауда игерілген білімдерін, қабілеттері мен дағдыларын шығармашылық тұрғыда қолдануға бағытталған интерактивті тапсырмаларың бар болуы[3].
Электронды оқытудың бағалау-нәтижелік компонентін қамтамасыз ететін СБР төмендегілерге бағытталған:
оқушылардың оқудағы жетістіктерінің тәуелсіз бақылануы мен бағалануын қамтамасыз ететін педагогикалық нұсқамалармен және ұсынымдармен тестілеу бағдарламаларын, жалпылау тестілерін, диктанттарды қабылдау; нәтижені, дұрыс және бұрыс жауптардың санын көрсету;
тестілеу бағдарламаларының мәнін бақылаудың сан түрімен бірге түсіну: бақылау-түзеткіш, бақылау-алдын алу, бақылау-ынталандырушы және бақылау-жалпылау; бастапқы, аралық, қорытынды; көп деңгейлі;
өз оқу жетістіктерінің деңгейін түсіну және кемістіктерді анықтау;
тестілеу бағдарламаларының мазмұнын, олардың электрондық оқулықтың оқыту материалына сәйкес келуін және тестілеу материалының оқушылардың бағаланып жатқан әрекет деңгейіне сәйкес келуін жалпылау;
тестілерді сұрақтарды кездейсоқ іріктеу әдісі арқылы бағдарламалау негізінде білімді ұзақ мерзімді жадыға аударуға жәрдемдесетіндей оқу материалын бекіту;
тәжірибе: ақиқаттың нақты міндеттерін орындау үшін абстрактылы теориялық білімді ұсынады;
оқушы орындаған тапсырмалар туралы ақпарат деректер базасында (оқыту тарихы) сақталады. Мұғалім оқушылардың тапсырмаларды орындау нәтижелерін көре алады.
Жалпыға арналған СБР-лар арасында Интернет-ресурстар ерекше орынға ие, олар жаңа ақпараттың маңызды көзіне айналуда және сабақтарды модельдеу үшін айрықша материалды ұсына алады. Мұғалімдер бұны өздерінің күнделікті педагогикалық тәжірибесінде есепке ала алады. Интернет-технологияларды игеру қазіргі заманда мұғалімнің негізгі құзыретінің біріне айналды. Интернет- ресурстар мұғалім мен оқушылардың өз бетінше білім алуларының көзі және ұйымдастырушысы болып табылады, өз және өзгенің тәжірибесінің кәсіби рефлексиясына жәрдемдеседі, қоғамның заманауи даму деңгейінде қажет болатын оқушылардың негізгі құзыреттіліктерін дамытады.
Оқу үдерісінде төмендегі Интернет-ресурстарды пайдалану тиімді болады:
1. арнайы тақырыптарды зерттеу мақсатында жоғары оқу орындары, компьютерлік фирмалар негізін қалаған білім беру ресурстары. Мысалы, биология, химия, физика, астрономия мұғалімдері сабақтарда заманауи ғылыми деңгейде ғарыш обсерваториялардың, жер серіктерінің деректері, физикалық, химиялық үдерістердің, динамикалық компьютерлер модельдерінің анимациясы және т.б. сияқты біріктірілген ғылыми мәліметтерді ұсынатын білім беру ресурстарын қолдана алады;
2. электронды кітапхана, әртүрлі энциклопедиялар, мәтіндер, сондай-ақ энтуазиасттар құрастырған әртүрлі ресурстар. Мысалы, жұмыстың топтық түрі қолданылған кезде көлемі үлкен материал қамтылады, бағалау, талдау, басты мәселені анықтау, өз көзқарасын қорғау жүзеге асырылады;
3. өткізілген телекоммуникациялық жобалардың нәтижелері бойынша құрастырылған сандық білім беру ресурстары. Мысалы, педагогтер мен олардың оқушылары жасаған сайттар қолданады. Сондай Интернет- ресурстардың үлгісі болып Қашықтан Оқытатын Олимпиадалар, семинарлар, тренингтер сайттары табылады;
4. материалды ұсынған кезде гипермәтін арқылы өзара байланысты байқауға мүмкіндік беретін желілік ресурстар. Бұндай ресурстарға педагогтар ерекше көңілдерін бөлген жөн, оларды жобаларды өткізу, педагогтер мен оқушылардың ең қарапайым СБР-ларды құрастыру алаңы ретінде қарастыруға болады, сондай-ақ ресурста ұйымдастырылған сан түрлі энциклопедиаларының дайын материалдарын қолдануға да болады.
Әлеуеметтік қызметтердің алуан түрлілігі әр мұғалімге жоба қатысушыларының ерекшеліктерін есепке ала отырып оларды таңдауға және қолдануға мүмкіндік береді.
СБР деген пән бойынша типтік оқу бағдарламасына сәйкес нақты оқу тақырыбына арналған дидактикалық материалдарды білдіреді. Оларға мультимедиалық түсіндірмелер элементтері, интерактивті тапсырмалар, тестік сұрақтар енеді [5].
СБР-дегі оқу материалының мазмұны мәтіндер, анимациялық мәтіндер, фотосуреттер, суреттер, иллюстрациялар, анимациялар, бейнероликтер арқылы берілуі мүмкін. Меңзерді жүгірту арқылы мәтін өзгерген кезде СБР-дегі мәтіндер статикалық және анимациялық болуы мүмкін. СБР-дің әр беті өз мазмұнға ие - мәтін, видео немесе анимациялар. Анимациялар мен бейнероликтер анимацияның немесе видеоның уақытын көруге, демонстрацияны тоқтатып және оны қайтадан қосуға мүмкіндік беретін стандартты басқару үстеліне ие.
СБР-дің барлық тапсырмалары интерактивті болғандықтан, пайдаланушының кез келген әрекетіне жүйе сәйкес әрекетті орындайды немесе хабарламаларды шығарады. Біріншіден, тапсырмаларды орындаған кезде оқушының бұрыс әрекетін бағдарлама қабылдамайтын тәсіл қолданылады. Сөйтіп, оқушы өзі ойлау, қателесу арқылы бір дұрыс жауапты табуы керек. Тапсырмаларды батырмалар арқылы басқаша тексеруге болады: тексеру, тапсырманы қайтадан орындау, кері байланыс ұсыныс немесе тексеріс, тастау, қате талпыныстар саны. Кері реакцияның тағы бір формасы түстермен ерекшелеу болып табылады: дұрыс жауаптар жасыл түспен ерекшеленеді, ал қатесі - қызыл түспен немесе дұрыс орындалған тапсырмаларға дұрыс орындалған тапсырма туралы ауызша немесе жазбаша түсіндірмелер беріледі (Жарайсың) жәненемесе тапсырма шарты мен жауаптың қасында жасыл қанат белгісімен және т.б. белгіленеді.
СБР материалдарын оқығаннан кейін тестілеуге көшуге болады.
Әр тестте 10-15 сұрақ. Тестілеу жабық түрде өтеді: әр сұраққа бес түрлі жауап ұсынылады. Тышқан арқылы бір дұрыс жауапты таңдау керек. Терезенің төменгі жағында тест бойынша навигацияға арналған панель орналасқан. Бұл панельде Әрі қарай, Сұрақтар батырмалары және жауаптардың есептегіші, оқушылар туралы деректер бар. Оқушы барлық сұрақтарға жауап бергеннен кейін тестілеудің аяқталуы деген терезе пайда болады. Тестілеу аяқталғаннан кейін нәтижелері бар кесте пайда болады.
1.2 Ақпараттық жүйелерді жобалаудың негізгі түсініктері. Жобалаудың технологиялары мен әдістері
Ақпараттық жүйелер дегеніміз ақпаратты жинауға, сақтауға, іздеуге, талдауға және таратуға бағытталған қолданбалы бағдарламалық өнім.
Ақпараттық жүйелер кіріс ақпаратты (қандайда бір мәліметтер, нұсқаулар) және шығыс ақпаратты (есептеу, есептеулер) қамтиды, яғни ақпараттық жүйелер кіріс ақпараттарды өңдеп, шығыс ақпараттарды нәтиже ретінде береді. Амалдарды, әрекеттерді бақылап отыратын кері байланыс механизмі де жүзеге асырылынады. Басқа жүйелер сияқты ақпараттық жүйелер де қоршаған ортада болады.
Ақпараттық жүйелердің құрамына кіретін типтік бағдарламалық компоненттер жүзеге асырады:
- енгізушығару диалогын;
- диалог логикасын;
- мәліметтерді өңдеудің қолданбалы логикасын;
- мәліметтерді басқару логикасын;
- файлдармен немесе мәліметтер қорын басқару әрекеттерін;
Соңғы уақыттарда мекемелерде корпоротивті ақпараттық жүйелерді тұрғызу маңыздылығы қазіргі таңдағы шарттарда бизнесті басқарудың қажетті инструменті ретінде қарастырылып отыр. Корпоративті ақпараттық жүйелер - бағдарламалық қамтамасыздандыру орнатылған және бапталған арнайы бағдарламалық өнім және есептегіш аппараты платформаның жиынтығы.
Жүйелер мен жүйелік талдау. Жүйе, иерархия, иерархия принциптері, сыртқы орта, декомпозицияның әртүрлі түрлері. Жүйелік талдау сатылары: есептің қойылымы, жүйені құрылымдау, модельді құру және зерттеу. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың кеңейтілген кезеңдері мен сатылары[7].
АЖ жобалаудың әдіснамасының негізгі түсініктерінің бірі - оның бағдарламалық қамтамасыздандыруының (БҚ) өмірлік циклі түсінігі. БҚ ОЦ-оны жасаудың қажеттілігі туралы шешім қабылдаған уақыттан қолданудан толық шығарылып тасталатын уақытына дейінгі үзіліссіз процесс.
Жобаны басқару жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру, әзірлеушілердің колективін жинақтаумен, орындалатын жұмыстардың мерзімін және сапасын бақылаумен айналысады.
Жобаны техникалық және ұйымдастырушылық қамтамасыз ету жобаны жүзеге асыратын әдістермен инструменталды құралдарды таңдауды қамтамасыз етеді.
Ақпараттық жүйелерді жобалаудың кезеңдері. Концептуальды, логикалық және физикалық жобалау. Ақпараттық және оптимизациялық есептер. Ең тиімдісін таңдау мақсатымен алгоритмдердің сапасын бағалау. Ақпараттық жүйелердің әртүрлі құрылымдарын көрсетудегі формальдық көзқарас.
1.3 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы. Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы үдерістері, стадиялары
Әр жобаның өмірлік айналымы (жобаның пайда болу мезетінен оны жүзеге асыру, аяқталу мезетіне дейінгі аралық) бар.
Өмірлік айналымның фазаларға, фазаларды стадияларға, стандияларды сатыларға бөлу қабылданған. Жоба сатылары: жобаны жоспарлау; жобаның ашылуы; жоба алдындағы зерттеу; өндіру; жұмысты сынау және өткізу; қызметкерлерді оқыту; жобаның аяқталуы. Жобаның өмірлік айналымын үш фазаға бөлуге болады: бастапқы, инвестициялық, эксплуатациялық. Бірінші фазада жобаның дамуын зерттеу мен жоспарлау, жоба негіздемесін жасау, алғашқы ойларды іске асыруды талдау, инвестициялық жоба алдындағы негіздемесі мен өміршеңдігін бағалау, объектінің орналасу орнын таңдау және келісімін беру, жобаның жоба-сметалық құжаттарын және жоспарын құру жүргізіледі. Инвестициялық фаза сауданы жүргізу, ресурстарды сатып алу мен жеткізуге келісім жасау мен құрылыс - монтаж жұмыстарын жүргізуден тұрады. Осы этапта жобаны басқару жүйесін, коммуникация жабдықтарын қосу жүргізіледі, құрылыстың жедел жоспары мен машиналар механизмдерінің жұмыс графигі жасалады, мониторинг жүргізіледі, жоба жоспары бақыланады және қажет жағдайда түзетулер енгізіледі. Инветициялық фаза объектісін өткізу, ресурстарды демобилизациялау, жұмыстарды іске қосумен аяқталады. Аяқталу фазасында объектіні эксплуатациялау, жабдықтарды айырбастау, жобаны модернизациялау және оны жабу жүргізіледі. Жинақталған тәжірибе жобаны басқарудың ұйымдастырушылық және техникалық жүйесіне өзгерістер енгізу кезінде қолданылуы мүмкін. Жобаны бөлу төрт ірі сатыдан тұрады: жобаны бастау, жоспарлау, іске асыру, аяқтау. АЖ жобасының сатылары: мақсатты анықтау, жобалау, орындалу; қолдану. Программалық өнімнің өмірлік айналымы - бұл оны құру мен жүзеге асырудың бүкіл кезеңі, яғни оның пайда болу мезетінен бастап қолдануды тоқтатқанға дейін кезең. ISO:1995 халықаралық стандартпен анықталатын өмірлік айналымның үдерістері 3 топқа бөлінеді. 1.Негізгі үдерістер: алу, жеткізу, құру, эксплуатация, сүйемелдеу. 2.Қосымша үдерістер: құжаттар, конфигурацияны басқару, сапаны қамтамасыз ету, варификация, аттестация, бірлесіп бағалау, аудит, мәселелерді шешу. 3.Ұйымдастыру үдерістері: басқару, инфроқұрылымды құру, жетілдіру, оқыту.
1.4 Ақпараттық жүйелердің өмірлік айналымы модельдерінің классификациясы. Салыстырмалы талдау жүргізу
Ақпараттық жүйені жобалау - ұзақ мерзімді және динамикалық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау технологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады. АЖӨЦ дегеніміз - ААЖ - ні (автоматтандырылған ақпараттық жүйе) жасау қажеттілігінен бастап оның келесі сатысына көшу уақытымен бітетін кезең.
АЖӨЦ (өмірлік цикл) келесі кезеңдерден тұрады:
1.Жоба алдындағы кезең;
2.Жобаны әзірлеу кезең;
3Жобаны пайдалануға беру кезеңі;
4.Жаңа сатыға көшу кезеңі
1.Жоба алдындағы кезеңде екі құжат дайындалады:
а) Техника - экономикалдық тұжырымдама (ТЭТ)
б) Техникалық тапсырма (ТТ)
АЖ өмірлік циклінің моделі - қолданбалы программалық қамсыздандыруды жасау, эксплуатациялау және сүйемелдеу үрдісінен, жұмысынан және тапсырмасынан тұратын, жүйе өмірін оған қойылатын талаптардан бастап оның қолданылуы тоқтағанға дейін қамтитын құрылым. Қазіргі кезде оның келесі моделдері белгілі және қолданылуда: каскадты модель, деңгейлі (поэтапная) модель, қайта айналып келу (спиральді) моделі.
Каскадты модельдің негізгі мінездемесі АЖ-ні әзірлеуді кезеңдерге бөлу, бір кезеңнен екінші кезеңге өту ағымдағы кезеңдегі жұмыс толығымен аяқталғанда ғана жүреді. Әрбір кезең АЖ-ні әзірлеу әзірлеушілердің басқа командасына тапсырылатындай құжаттардың толық жиынымен аяқталады.
Каскадты модельде келесі этапқа өту алдыңғы этаптағы барлық жұмыстардың аяқталуын білдіреді.
Әр этап біткен кезде келесі этапта жұмысты жалғастыруға жетерліктей мөлшерде құжаттар жасалып шығарылады. Сонымен қатар жұмыстың этаптары логикалық тізбекте орындалады, ал бұл жұмысқа кететін барлық уақытты және шығынды алдын ала жоспарлауға ыңғайлы. Бұл модельдің кемшілігі бар. Оның кемшілігі - бір этап толық орындалып біткеннен кейін, келесі этапты орындау барысында қателіктер, жетіспеушіліктер пайда болуы мүмкін. Яғни алдыңғы этаптарға қайтадан баруға тура келетін жағдайлар көп кездеседі. Нәтижесінде жұмыстың орындалу мерзімі ұзаққа созылып кетуі мүмкін.
Деңгейлі (поэтапная) моделі.Бұл модельде алдыңғы этаптарға қайтадан барып, қажет болса түзетулер, толықтырулар енгізуге болады. Каскадты модельмен салыстырғанда деңгейлі (поэтапные) түзетулер бағдарламалық қамтаманы құру процесінің жұмыс сыйымдылығын (трудоемкость) азайтуға мүмкіндік береді. Әр этаптың өмір ұзақтығы бүкіл жұмыстың орындалу уақытына теңестіріледі.
Өмірлік циклдің қайта айналып келу (Спиральді) моделі.
Қайта айналып келу моделінде өмірлік циклдың бастапқы этаптарында талдау (анализ) және жобалау (проектирование) жүзеге асырылады.
Бұл модельде әсіресе программалық өнімді жасаудың бастапқы этаптарына көп көңіл бөлінеді. Олар - стратегияны құрастыру, талдау және жобалау. Онда қандай да бір техникалық шешімдердің жүзеге асырылатындығы немесе жүзеге асырылмайтындығы прототиптер (макеттер) жасау арқылы тексеріледі. Спиральдің әр бөлігі программалық өнімнің бір компонентін немесе бір версиясын жасауды білдіреді. Сол арқылы бағдарламалық өнімнің сапасы тексеріліп, келесі бөліктегі жұмыстар жоспарланады. Спиралді модель бір бөліктен екінші бөлікке жұмысты толық аяқтамай-ақ өте беруге мүмкіндік береді. Бұл жерде туындайтын мәселе - келесі бөлікке қашан өту керек деген сұрақ. Сол үшін әр бөлікке уақыттық шектеу қойылады. Мысалы, спиральдің разработка деп аталатын әр бөлігіне 2 күннен уақыт беріледі немесе әр тестирование бөлігіне 1 күннен беріледі дегендей. Осылайша спиралдің әр бөлігінде жұмыстың кішкене бір бөлігі жасалып отырады да, соңында дайын өнім шығады. Бұл модель жұмыстың нәтижесіндегі қателіктерді айтарлықтай азайтады. Спиральді модель көбінесе үлкен, күрделі әрі қымбат болып келетін проекттерге арналған.
1.5 Ақпараттық жүйелерді талдау мен жобалаудың негіздері. Жобалаудың негізгі қағидалары
АЖ-дің жобасының негізін құраушылар:
жобалаудың әдістері.
Жобалаудың технологиялары.
Жобалаудың аспаптық құралдары(CASE құралдары).
АЖ-ді жобалаудың әдістері және технологиялары.
Жобалау әдістері мен инструменталды құралдары (CASE-құралдары) АЖ-нің жобасын орындаудың формальданған пәнінің орталық бөлігін құрайды.
АЖ-ді жобалаудың әдісі дегеніміз нақты анықталған нотацияларды қолданып әзірленетін жүйенің әртүрлі аспектілерін сипаттайтын модельдерді жасаудың процестерінің жиынтығы.
Әдіс мынандай құраушылардың жиынтығы ретінде анықталады.
1)Концепциялар және теориялық негіздер.Бұндай негіздер ретінде құрылымды немесе объектіге бағытталған тәсіл қарастырылады;
2)Жобаланатын жүйенің тәртібінің динамикасының және статикалық құрылымының модельдерін тұрғызуда қалданылатын нотациялар; әдетте нотациялар ретінде графиктік диаграммалар қолданылады, себебі олар неғырлым көрнекті және қабылдауға қарапайым.
(Мысалы: мәліметтер орнының диаграммалары, "мән-байланыс" диаграммасы-құрылымдық тәсілде, ал 0-ге бағытталған тәсілде қолдану қолдану нұсқаларының диаграммалары, кластар диаграммасы).
3) Әдістің практикалық қолданысын анықтайтын процедуралар: модельдерді тұрғызу тізбектілігі және ережелері, нәтижелерді бағалауда қолданылатын критерийлер.
Жобалаудың технологиясы төмендегі құраушылардың жиынтығы ретінде анықталады:
Жобалаудың технологиялық амалдарының тізбегін анықтайтын қадамдық процедуралар;
технологиялық амалдарыдың орындалу нәтижесін бағалауда қолданылатын критерийлер мен ережелер;
Жобаланатын жүйені сипаттау үшін қолданылатын графикалық және мәтіндік құралдар;
Ақпараттық жүйелерді жобалаудың модельдері мен әдістері.
Қолданбалы программа пакеті базасында компьютерлік ақпаратты және жүйені басқарушыны құрастыру. БАӨКЖ - ді құрудың іріленген тобырлар: жоба алдындағы тексеру, ТЭН есептеу, техникалық тапсырманы өңдеу; жобаларды өңдеу - техникалық жобалау, жұмыстық жобалау; қолдануға енгізу - жұмыстың жобасын өңдеу, тәжірибелік қолдану, өндірістік қолдану. БАӨЖК - дің күтілген экономикалық тиімділікті есептеу.
БАӨЖК - ді өңдеудің индустиальды әдістері: объектілік, элементті, ішкіжүйелік және модельді.
ОЦ-дің моделі дегеніміз ОЦ барысында орындалатын міндеттер мен әрекеттердің, процестердің орындалудың және өзара байланысының тізбегін анықтайтын құрылым. ОЦ-дің моделі АЖ-дің ерекшелігіне байланысты.
Қазіргі кезде ОЦ-дің екі моделі кеңінен тараған:
1)каскадты модель(70-85ж)
2)спиральді модель(86-90ж)
Каскадты модельдің негізгі мінездемесі АЖ-ні әзірлеуді кезеңдерге бөлу, бір кезеңнен екінші кезеңге өту ағымдағы кезеңдегі жұмыс толығымен аяқталғанда ғана жүреді. Әрбір кезең АЖ-ні әзірлеу әзірлеушілердің басқа командасына тапсырылатындай құжаттардың толық жинаымен аяқталады.
Каскадты модельдің жағымды жақтары: әрбір кезеңде аяқталған жобалау құжаттарының пакеті, логикалық тізбектегі жұмыс кезеңдері.
Каскадты тәсіл АЖ-ні әзірленудің басында әзірленушілерге барлық талапларды толық және дәл қоятындай АЖ-ді тұрғызуда өте ыңғайлы.
Негізгі кемшілігі: нәтижелерді алудың көп кешіктірілуі
Корпоративті ақпараттық жүйелерді жобалаудың технологиясы
Мультикомпонентті ақпараттық және басқарушы жүйелерді жобалау әдістері. Дуализм және көпкомпонентті принциптері.
Өндірістік кәсіпорындардың корпоративті ақпараттық жүйелері. Жаңа автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді жобалау кезеңдері: Бизнес - модель жасау және талдау. Бизнес - модельде формализациялау, бизнес - процестердің логикалық моделін жасау. Лингвистикалық қамтаманы таңдау, программалық қамтама жасау. ААЖ - ді тестілеу және іске асыру. Жүйелерді эксплуатациялау, іске қосу және бақылау.
Соңғы уақыттарда мекемелерде корпоротивті ақпараттық жүйелерді тұрғызу маңыздылығы қазіргі таңдағы шарттарда бизнесті басқарудың қажетті инструменті ретінде қарастырылып отыр. Корпоративті ақпараттық жүйелер - бағдарламалық қамтамасыздандыру орнатылған және бапталған арнайы бағдарламалық өнім және есептегіш аппараты платформаның жиынтығы.
Корпоротивті ақпараттық жүйелерге маңызды әсер ететін 3 факторды ерекше атауға болады;
мекемені (кәсіпорынды) басқарудің әдістемесін дамыту;
компютерлік жүйелердің жалпы мүмкіндіктері мен өнімділігін дамыту;
ақпараттық жүйелердің элементтерінің техникалық және бағдарламалық жүзеге асырылу тәсілдерін дамыту;
Әр факторды жекелей қарастырайық :
1) Мекемені басқарудың теориясы өте кең пән ретінде қарастырылады, сондықтан үнемі оқып үйрену мен дамытуды талап етеді. Бәсекелестіктің өсуіне байланыстыкомпания жетекшілеріне нарықты өздерінің бар болуын сақтап қалатын жаңа әдістерді іздеуге мәжбүрлейді . Сол себептен қазіргі замандық ақпараттық жүйелер менеджмент теориясы мен практикасындағы жаңа кірістірулермен қатар жүру кк;
2) Компьютерлік жүйелердің қуаттылығы мен өнімділігі прогресі, желілік технологиялар мен мәліметтерді жіберу жүйесінің дамуы, компютерлік техниканың әртүрлі жабдықтармен интеграциясының кең мүмкіндіктері қпараттық жүйелердің өнімділігі мен қызметін үнемі дамытып отыруды талап етеді.
3) Ақпараттық жүйелердің аппараттық бөлігінің дамуы мен бірге соңғы жылдары ақпараттық жүйелердің бағдарламалық - технологиялық жүзеге асырылуының жаңа, неғұрлым ыңғайлы және әмбебап әдістерін іздеу тұрақты жүріп жатыр.
Соңғы уақытта ақпараттық жүйелердің дамуына үлкен әсер еткен маңызды жаңалықтар мыналар болды:
1) Бағдарламалаудың жаңа тәсілі , яғни объектілі - бағдарлы бағдарламалау тілінің пайда болуы.
2) Желілік технологиялардың дамуына байланысты локальді ақпараттық жүйелер клиент - серверлік және көп деңгейлі ақпараттық жүйелермен ауыстырулыда.
3) Интернеттің дамуы қашықта орналасқан бөлімшелермен жұмыс жасау мүмкіндігін берді. Интернет арқылы сатып алушыларға қызмет көрсете отырып, электронды комерцияның келешегін ашып берді. Мекеменің ішкі желісінде интернет технологияларында ,яғни интернет - технологияларды қолдану жетістіктерін берді.
Корпоративті ақпараттық жүйелердің негізгі құраушылары :
Мекеменің компютерлік нфрақұрылымы. Ол желілік, телекомуникациялық, бағдарламалық, ақпараттық және ұйымдастырушылық инфрақұрылымдар жиынтығы.
Мекеменің компютерлік инфрақұрылымын корпоротивті желі деп те атайды.
2) Өзара байланысқан қызметтесішкі жүйелер:Бұл мекеменің есептерін шешуді және мақсаттарға жетуді қамтамасыз етеді.
Ақпараттық жүйені жобалауды тиімді əдістер мен жабдықтарды қолдану сапалы жүйені құруға мүмкіндік береді жəне шығындарды аз жұмсауға болады. Ақпараттық жүйені жобалау əдістері бұл жобалаудың сəйкес жабдығын қолдану арқылы ақпараттық жүйені құрудың əдістері.
Жобалау жабдықтарына мыналар жатады:
1)типтік жобалау;
2)қолданбалы программ алар пакеті;
3)ақпараттық жүйенің типтік жобасы;
4)жобалаудың құрал'жабдықтары.
Оптимизациялау дəрежесі бойынша жобалаудың барлық əдістері:
1)ерекше
2)типтік
3)автоматизациялау
1.6 Ақпараттық жүйелерді құрылымдық талдау мен жобалаудың мәні. Құрылымдық жобалаудың әдістемелері
Ақпараттық жүйені жобалау ұзақ мерзімді және динамикалық үрдіс. Қазіргі уақытта қолданылатын жобалау технологиялары жүйені кезеңдік жасауды ұсынады.
АЖ жобалаудың құрылымдық әдістемелері: Апараттық жүйелердің жобалаудың құрылымдық әдістемелері - АЖ мемлекеттік стандартпен қарастырылған жобасы, құжаттаманы сипаттаумен жинақтау ережесінің белгілері аясындағы құру процесіндегі түсінігінде, яғни архитектураның құрылатын жүйенің функционалдық құрылымы мен алгоритмінің бір мағыналық түсінігінің сипаттамасы.Осы тұрғыдан бастап жобалау АЖ тіршілік циклдің түрлі кезеңдерінде жобалық шешімдерінің дәйекті нысандалуына алып келеді: техникалық және жұмыстық жобалаудың талаптарын жоспарлау мен талдау, АЖ енгізу және пайдалану. Ақпараттық жүйелерді жобалаудың құрылымдық әдістері - бұл жобалаудың сәйкес жабдығын қолдану арқылы ақпараттық жүйелерді құру әдістері. Ақпараттық жүйелерді жобалауда тиімді әдістер мен жабдықтарды қолдану сапалы жүйені құруға мүмкіндік береді. Жобалау әдістері 3-ке бөлінеді:
1.Ерекше
2.Типтік
3.Автоматизацияланған.
Ақпараттық жүйелерді жобалау обьектілері жеке элементтер немесе олардың функционалдық және қамтамасыз ететін бөліктердің кешені болып табылады.Сонымен дәстүрлі декомпозицияға сәйкес міндеттер, міндеттердің кешенімен басқару функциясы функционалдық элементтері болады. АЖ қамтамасыз ету бөлігінің элементтерімен олардың ақпараттық бағдарламалық жүйені техникалық қамтамсыз ету кешендері жобалау обьектісі болады. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар әдетте әзірлеу процестерінде өзгертілетін,іріктеуі болжалды пайдаланушылар тарапынан қойылатын талаптардың негізінде іске асырылатын АЖ-ды жүзеге асыру әдістердің ауқымды жиынтығын білдіреді.АЖ жобасын нақты бағдарламалық-техникалық ортада АЖ-ды құру мен пайдалану жөнінде жобалау шешімдерінің сипаттамасы берілген жобалық-конструкциялық және технологиялық құжаттама деп түсінеміз. Жобалаудың мақсаты болып АЖ-ны тиімді жобалау мен өз мамандық есептерін және орындау мен басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ЭЕМ- нің нақты эконмикалық обьектісімен комуникация құралдарын дамыту ортасында қолданылатын мамандармен автоматтандырылған ақпараттық технологияларды арасында өзара тығыз қызметті қамтамасыз ету болып табылады. Ақпараттық жүйенің құрылымы - бұл ақпараттық жүйенің элементтері мен ішкі жүйелерінің өзара байланыстарының ішкі кеңістіктегі уақытша тұрақты бір тәртіппен құрылуының арқасында, сол ішкі жүйелердің функционалдық міндетінің анықтала түсуі және олардың сыртқы ортамен байланысы. Ақпараттық жүйелер құрылымы бойынша функционалды және жабдықтаушы бөлімнен тұрады.
1.7 Білім беру ұйымының сайтын құрудың алғашқы қадамдары мен принциптері
Кез-келген ұйым ақпаратқа уақтылы қол жеткізуді қажет етеді. Қазіргі әлемде ақпараттың құндылығы өте жоғары. Қазіргі әлемдегі ақпарат менеджерлерінің рөлін көбінесе мәліметтер базасы атқарады. Деректер базасы ақпараттың құрылымдық түрде сенімді сақталуын және оған уақтылы қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Іс жүзінде кез-келген заманауи ұйымға деректерді сақтау, басқару және басқару бойынша белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандыратын мәліметтер базасы қажет.
XXI ғасырдағы Қазақстанның даму стратегиясында бүкіл ішкі саясат жүйесінің ядросы білім, ал жоғары технологиялардың дамуына мүмкіндік беретін ұлттың негізгі капиталы шикізаттық ресурстар емес жоғарғы білімді мамандар болып табылады. Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында біздің ішкі және сыртқа саясаттың 30 маңызды бағыттардың ішінде білімнің халықаралық стандарттарын қамтамасыз етуге бағытталған ең маңызды стратегияларының бірі ретінде ақпаратты таратудың жаңа формасы мен ақпараттық технологияларға тоғысталған оқытудың мамандандырылған бағыттарын құру мәселелері тұжырымдалған.
Бұл аспектіде, білікті мамандарды даярлау үдерісіндегі оқу-әдістемелік жұмыстарды ұйымдастыруда жаңа концептуалды негіздерді өңдеу мен оқу процесіне қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларға негізделген автоматтандырылған оқыту жүйесін (АОЖ) енгізу, бүгінгі күндегі кезек күттірмейтін өзекті мәселелердің бірі саналады. Автоматтандырылған оқыту жүйелерін қолдану, пәнді оқыту процесін белсендіріп, жаңа материалдарды меңгеруді жеңілдетеді, яғни студенттердің білімін тереңдетуге және оқыту сапасын жоғарылатуға мүмкіндік туғызады [4].
Теориялық курстың ең маңызды тақырыптарын, практикалық және зертханалық сабақтардың материалдарын оқыту процесінде стандартты және сонымен қатар кафедраларда өңделетін арнайы бағдарламалар қолданылады. Компьютерлік технологиялардың қолданылуымен құрылған оқыту жүйелері оқытудың техникалық құралдарының арнайы түріне жатады және олар оқытушының еңбегін жеңілдетуге, оны қиын жұмыстан босатуға бағытталған.
Техникалық мамандықтары бойынша білім алатын студенттер үшін, нақты физикалық процестерді сипаттаушы есептерді шешуге арналған ақпараттық процестерді компьютерлік модельдеуде, өтілетін пәндердің дәрістік курстарын, практикалық сабақтар мен зертханалық жұмыстарды жүргізуде, білімдерді аралық бақылауда, автоматтандырылған оқыту жүйелері қолданылады [12].
Егеменді еліміздің тірегі - білімді ұрпақ тәрбиелеп, кәсіби оқыту болғандықтан, білімдегі оқытудың жаңа ақпараттық технологияларының бірі және бірегейі болған автоматтандырылған оқыту жүйелерімен тығыз байланысты. ХХІ ғасыр - ақпараттандыру ғасырында, Қазақстан білім беру жүйесін ақпараттандыру, еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі болып, білім беру үдерiсін ақпараттандыру - автоматтандырылған оқыту жүйелерін пайдалану арқылы жетілдіру, дара тұлғаны бағыттап жекеше оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үдерiсінің барлық деңгейлері тиімділігі мен сапасын арттыруды көздейді. Білім беру жүйесін ақпараттандыру үдерісінің басты мақсаты - замана талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес, оқушылар мен студенттерді тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық әрі тиімді араластыру болып табылады.
Автоматтандырылған оқыту жүйесін пайдалану ғылыми-педагогикалық іс-әрекеттердің мазмұны мен формасын толықтыру негізінде оқыту үдерiсін жетілдірудің бірден бір жолы. Компьютерлік желілерді, интернет жүйесін, электрондық оқулықтарды, мультимедиалық технологияларды, қашықтан оқыту технологиясын пайдалану жоғарғы оқу орындарындағы ақпараттық-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құруға жағдай жасайды [10].
Ақпаратты-коммуникациялық технологиялар деп локальдық, аймақтық, бүкіл әлемдік желілерде ақпарат алмасуды жүзеге асыратын қазіргі заманғы байланыс құралдарының барлық түрін, бағдарламалық жүйелер мен кешендерді (бағдарламалау тілдері, транслятор, копиляторлар, операциялық жүйелер, қолданбалы бағдарламалық жабдықтарды дайындауға арналған арнайы пакеттер), мультимедиалық, телекоммуникациялық, виртуальдық жүйелердегі ақпараттар жиынтығын айтамыз.
Бұл жобада, таратылған автоматтандырылған оқыту жүйесін қалыптастыру және білімді бақылау принциптерінің жалпы әдістерін дифференциалды бағалаудың негізгі өзектілігі қарастырылады.
Қазіргі уақытта оқыту үрдісінде программалық технологиялар компьютерлерге қарқынды енгізілуде, студенттерге оқыту материалдарын қабылдауға және бақылау жүйесін жетілдіруге арналған.
Сонымен қатар соңғы онжылдықта бағдарлама өнімінің нарығында әртүрлі пәндік салаларды қамтитын автоматтандырылған жүйелерді (АОЖ) қоса алғанда көптеген оқыту жүйесі пайда болды және адам өмірінің әртүрлі кезеңдеріндегі бастауыш мектептен орта мектепке дейінгі білім беру және жоғары оқу орындары үшін де қарастырылған. Сонымен қатар, бағдарламалардың көпшілігі субъективті сипатта, бағдарламалау саласындағы авторлардың білімінің зияткерлік деңгейін көрсететін және компьютерлік оқыту технологиясы бойынша әзірлеушілердің пікірлеріне сәйкес жазылған. Бұл бірқатар бағдарламалардың өте шектеулі функционалдылығына және тыңдаушының материалын толығымен түсінуге мүмкіндік бермейтініне, ал кейбір жағдайларда тіпті жеке компьютерлер негізінде AOЖ идеясын насихаттауға әкеледі. Ал, автоматтандырылған оқыту жүйесі (AOЖ) - бұл ақпараттық технологияға негізделген оқу үрдісіне әдістемелік, білім беру және ұйымдастырушылық қолдауды қамтитын бағдарламалық-техникалық кешендер.
Қазіргі қоғамдағы ақпараттық ғасыр даму кезеңіндегі білім жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі болашақ маманның ақпараттық мәдениетінің негізін қалыптастыру болып табылады. Қазіргі жағдайда ақпараттану маңызды рөл атқарады. Жеке адамдардың да, тұтас ұйымның да қызметі көп жағдайда оның ақпараттануына және қолда бар ақпаратты тиімді қолдануына байланысты.
Әртүрлі индустрияға компьютердің және қазіргі заманғы ақпаратты беру мен қайта өңдеу құралдарының енгізілуі қоғамды ақпараттандыру деп аталатын үрдістің басталуына итермеледі. Қазіргі кездегі өндірістермен басқа да қызмет салалары үлкен көлемдегі ақпаратты қайта өңдеуге, ақпараттық қызмет көрсетуге мұқтаж. Ақпараттандыру үрдісінің нәтижесінде, материалдық нысанмен емес, оймен, санамен, бейнемен, зердемен және біліммен әрекеттенсе, онда ақпараттық қоғамның құрылғаны деп саналады. Әрбір елдің индустриялық кезеңнен ақпараттық ғасыр дамуына дейінгі қозғалысы қоғамның ақпараттану дәрежесімен анықталады. Бұл электронды есептеуіш машиналар адамның еңбек ететін әртүрлі салаларында ақпаратты өңдеуді автоматтандырудың ыңғайлы ортасы болып табылады. Дербес компьютерлер ауқымы оларды тікелей пайдаланушының жұмыс орнына орналастыруға мүмкіндік береді. Сонымен ақпаратты жинақтау, өңдеу және тарату мәселелері адамзат өмірінде маңызды рөл атқарады.
Ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі болған білім беру саласын ақпараттандыру, қоғамымызды құрайтын тұрғындардың ой-еңбегінің жемісі болып табылатын ақпараттық ресурстарды күнделікті пайдалану ісі, қарқындап дамып келе жатқан өскелең ұрпақты ізденістері мол шығармашылық бағытта тәрбиелеу керек екендігін анықтап отыр.
Білім сапасын арттыруды жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде дәстүрлі технологияларды тиімді жаңа типтегі ақпараттық технологияларға алмастыру, оларды дамыту мен нақты түрде практикада жүзеге асыру шаралары.
Аталған мәселелерді жүзеге асыру бағытында зерттеу жұмысының негізгі бағытын автоматтандырылған оқыту жүйесін қолданып студенттердің білім сапасын арттыру.
Веб - сайт құру, веб-дизайн жасау, веб-сайтты жылжыту және веб-сайтты жоғары деңгейге жылжыту, веб-сайтты оңтайландыру және контекстік жарнама құру дпломдық жобада алдыға қойылған негізгі қызмет болып табылады.
Сайт құрғанда ең алдымен мына сипаттамаларға көңіл бөлу қажет:
Веб-сайт дизайны-бұл келушілердің веб-сайт туралы жалпы көзқарасын қалыптастыратын бірінші нәрсе. Сондықтан, сауатты веб-дизайн-бұл стильді, ерекше сайт дизайны, келушілерге жағымды әсер қалдырады.
SEO Копирайтинг-сайттарды мазмұнмен толтыру. Интернеттегі қатаң бәсекелестік жағдайында қызықты, үнемі жаңартылып отыратын және ерекше материалдармен толтырылған сайттар ғана жетістікке жетеді. Сайтты құру барысында сайттағы материалдардың толық және дұрыс көрсетілуіне қол жеткізу, оларды іздеу жүйесін оңтайландыруға дайындау үшін Тапсырыс берушімен тығыз байланыстағы бірегей сайт мазмұнықалыптастырылды.
Іздеу жүйесін оңтайландыру веб - сайттарды іздеу жүйесін оңтайландыру сайттарды одан әрі жоғары іздеу жүйелеріне жылжыту үшін қажет, бұл жоғары трафикті қамтамасыз етеді-жобаның коммерциялық жетістігінің кепілі. Әр жоба үшін веб-сайттарды оңтайландыру жеке маркетинг жоспарын жасауды қамтиды, ал жалпы веб-сайттар құру SEO талаптарына сәйкес қатаң түрде веб-сайт беттерін оңтайландыруды қамтиды.
Интернет сайтты құру жəне өңдеуде мына міндетті шарттар орындалуы қажет:
oo интернет-сайтты өңдеуге алғашқы техникалық тапсырманы қабылдау;
oo интернет-сайттың құрылымдық сұлбасын - деректердің, бөлімдердің, навигацияның орналасу орнын айқындау;
oo веб-дизайн - интернет-сайттың графикалық элементтерін, стильдерін жəне навигация элементтерін жасау;
oo жоба жасауда керек болатын интернет -сайттың деректер қорын, бағдарламалық кодын, модульдерін жəне т.с.с. элементтерін өңдеу;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz