Жобаны құрудың әдістемесі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті КеАҚ
Қорғауға жіберілді
Автоматика және ақпараттық технологиялар
кафедрасының меңгерушісі
_________ А.Д. Золотов
______________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Жолаушылар тасымалын басқарудың ақпараттық ішкі жүйесін әзірлеу
5В070300 - Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша
Орындаған Болатова М.Б.
Ғылыми жетекші, э.ғ.к. Смагулов С.К.
Нормобақылаушы
Семей 2021
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
4
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
7
1.1 Қазақстандық теміржолды құру жүйесі
7
1.2 Қазақстан теміржолының даму стратегиясы
8
1.3 Теміржол кассаларындағы ақпараттық технологиялар
9
1.4 Электрондық билеттерді сату жүйесі
10
1.5 Құрылатын сайттың техникалық-экономикалық сипаттамасы
10
1.6 Сайт құру технологиялары және құралдары
11
1.6.1 Есептің қойылуы
12
1.7 Сайтты құруға алдын-ала дайындық жұмыстары
13
1.8 Корпоративтік сайт туралы түсінік жəне де оның жұмыс істеу схемасы
14
1.10 Интернет-сайт жұмысының құрылымы жəне архитектурасы
18
1.11 Веб дизайнға қойылатын талаптар
20
1.12 Web-дизайн пирамидасы
23
1.13 Сайт құрастыруға қолданылған бағдарламалық кешендер
25
1.13.1 CSS каскадтық стильдер тілі
25
1.13.2 JavaScript бағдарламалау тілі
26
2 САЙТТЫ ҚҰРАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ КЕШЕНДЕРМЕН ЖҰМЫС
28
2.1 Сайт құрудағы қажетті кезеңдер мен атқарылатын қызметтерге шолу
31
2.2 Жобалау және жетілдіру кезеңі
34
2.3 Есептің қойылуын және техникалық тапсырманы құрастыру
34
2.4 Жобаны құрудың әдістемесі
34
2.5 Құрылатын бағдарламалық қамсыздандырудың алгоритмі
35
2.6 Бағдарламалауды жүзеге асыру жолдары
36
2.7 Тестілеу және жөндеу
36
2.8 Шешім нәтижелерін талдау
38
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ БӨЛІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
39
3.1 Сайтты құру ортасын сипаттау
39
3.2 Логикалық жобалау
41
3.3 Физикалық жобалау
42
3.4 Сайттарды жобалаудың ерекшеліктері
42
3.5 Қолданушы инструкциясы
43
ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
51
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. ХХ ғасырдың соңы адамзаттың индустриялық дəуірден ақпараттық дəуірге өтуімен ерекшеленеді. Заманауи интернеттің рөлі əлемнің жүйелі ақпараттық бейнесін, адам мен ақпараттық ортаның тиімді өзара қарым-қатынасын қалыптастырудағы ақпараттық білімнің мəнімен, қазіргі заманғы ақпараттық қоғамдағы кəсіби қызметтің негізгі құрастырушысы ретіндегі ақпараттық технологияны пайдалану дағдыларын қалыптастырумен анықталады.
Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың дəстүрлі жолдауында, яғни Қазақстан-2050 стратегиясында, Қазақстанның дамыған отыз мемлекеттің қатарына қосылуы жайында айтылған. Ол стратегияның басты мақсаты - Қазақстанды ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосу болып табылады. Ол - Мəңгілік Қазақстан жобасы, ел тарихындағы біз аяқ басатын жаңа дəуірдің кемел келбеті болып табылады. Елбасымыздың жолдауына қарап отырып, еліміздің жарқын болашаққа жетуіне жастардың рөлі өте зор екенін айқын байқауға болады, Мəңгілік Қазақстан стратегиясының негізгі мақсаттарының бірі еліміздегі жаңа ақпараттық технологияларды игеру жəне оны ілгері дамыту болып табылады.
Ақпараттық технологиялардың ілгері дамуы қазіргі таңда әрбір мекеменің өзінің ақпараттық корпоративтік сайтының болуына алып келді. Корпоративтік сайт-бұл компания туралы ақпаратты сақтауға арналған интерфейс. Яғни әрбір мекеменің интернеттегі презентациясы деп айтуға болады. Егер жалпылама және ашып айтатын болсақ, онда мұндай сайт компанияның интернеттегі өкілдігі болып табылады. Сайт өзінің әмбебаптығымен ерекшеленеді, өйткені оның міндеттері әр клиентке ақпарат беру және коммерциялық мақсаттарға қол жеткізуді қамтиды. Корпоративтік сайт аудиторияға компанияның барлық қызметтері туралы және клиенттерді әкелетін компанияның өзі туралы білім беру арқылы пайда әкеледі.
Сайтты құруда HTML, CSS, XML, JavaScript сияқты технологиялары қолдандым.
Веб-сайттар сайт иелері мен оны пайдаланушылар арасындағы, кейде пайдаланушылардың өздері арасындағы байланыс тетігі ретінде қолданылады. Сайт иелері әдетте алдыларына тапсырманы қояды және өзара әрекеттесудің негізгі ережелерін анықтайды, ал пайдаланушылар - бұл Сайтқа кіретін және онда ұсынылған мазмұнды немесе оның мүмкіндіктерін пайдалануға тырысатын адамдар. Сайт иесі мен оның келушісі арасындағы байланыс арнасы өзгеруі мүмкін. Көбінесе сайт иелері пайдаланушыларға оны тұтыну туралы ақпарат береді, бұл ішінара біржақты өзара әрекеттесуді жасайды.
Веб-сайттарды бірнеше кең санаттарға бөлуге болады:
- Ақпараттық сайттар. Мұндай сайттарда нақты тақырып бойынша немесе белгілі бір ұйым туралы ақпарат ұсынылған. Бұл Интернеттегі ең көп таралған веб-сайттар; уақыт өте келе олар сайттардың басқа санаттарының кейбір ерекшеліктерін жиі қабылдайтын болады.
- Операциялық сайттар. Осы типтегі сайтты кез-келген операцияны немесе тапсырманы орындау үшін пайдалануға болады. Бұл санатқа электрондық коммерциямен айналысатын сайттар кіреді.
- Қауымдастық сайттары. Бұл сайттар операцияларды жүзеге асыруға байланысты ақпаратты немесе құралдарды ұсынады, бірақ келушілер арасындағы өзара әрекеттестікке баса назар аударылады.
- Ойын-сауық сайттары. Бұл сайттар операциялық, ақпараттық типтер мен қауымдастық сайттарының элементтерін қолдануға болатын ойындар немесе ойын-сауықтардың өзара әрекеттесу үшін жасалады.
- Басқа сайттар. Бұл санатқа көркем немесе эксперименттік сайттар, веб-журналдар сияқты жеке веб-кеңістіктер (blogs деп те аталады), сондай-ақ жалпы қабылданған веб-келісімдерге сәйкес келмейтін немесе нақты экономикалық мақсаттары жоқ сайттар кіреді.
Сонымен қатар, алдыңғы тізімді біз веб-сайтты қолдайтын немесе белгілі бір мағынада веб-сайт үшін төлейтін ұйымдар негізінде топтастыра аламыз. Жіктеудің осы түрі аясында біз келесі негізгі сайт топтарын қарастырамыз.
- Корпоративтік сайттар. Мұндай веб - сайтты ұйым немесе жеке тұлға коммерциялық пайда алу үшін-тікелей электрондық коммерция арқылы немесе жанама түрде интернеттен тыс тауарлар мен қызметтерді сатып алуды ынталандыру арқылы жасайды.
- Мемлекеттік сайттар. Мұндай сайт жоғары органның, сайып келгенде, мемлекеттік ұйымның сайты болып табылады, ал сайттың мақсаты кез-келген қоғамдық немесе құқықтық қажеттілікті қанағаттандыру болып табылады.
- Білім беру сайттары. Сайттың бұл түрі белгілі бір оқу орнын басқарады (мүмкін мемлекеттік органдармен байланысты); ол білім беру немесе зерттеу міндеттерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Дипломдық жобаның мақсаты: жолаушылар тасымалын басқарудың ақпараттық ішкі жүйесін көрсететің сайт құрастыру.
Қоғамды ақпараттандыру - барлық өркениет интеграцияланған интеллект, адамзаттың дамуын болжап жəне басқару қабілетін құру болып табылады. Тақырыптың көкейкестілігі осындай қоғамдағы білім беру жүйесі отандық білім берудің ақпараттық кеңістігін қалыптастырудың жəне ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануға негізделуі керек.
Білім берудің барлық бағыттары компьютерлік технологияларды пайдалана отырып, оқыту сапасын арттыру, оқыту жүйесін жаңғырту жандандыру жəне тез жолдарын іздеуде жылы жалпыға біздің өміріміздің бір бөлігі болып табылады. Олардың адам қызметінің құралы ретінде оқу процесінде пайдалану жəне қағидатты жаңа оқыту құралдары, жаңа əдістер мен оқыту жəне білім беру процесінде жылдам олардың жүзеге асырудың ұйымдық нысандары пайда болуына əкеледі, дамыта оқыту идеясын жүзеге асыру үшін, оқу процесін жандандыру мүмкіндік беретін, психологиялық-педагогикалық дамуының пайдалануға мүмкіндік береді.
Зерттеу нысаны-компанияның web-сайтын әзірлеу.
Зерттеу пәні- жолаушылар тасымалымен айналысатын компанияның web-сайты.
Дипломдық жұмысты орындау барысында қойылған мақсатқа жету үшін келесі негізгі міндеттер шешілді:
* пән саласына талдау жүргізілді;
* ұқсас қызмет көрсететін компаниялардың қолданыстағы web-сайттары талданды;
* web-сайтты әзірлеу үшін қаражатқа талдау жүргізілді;
* web-сайттың құрылымы әзірленді;
* web-технологиялар құралдарымен әзірленген құрылым іске асырылды;
* сайт мазмұны толтырылды.
Құрылған сайт келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) сайтта кәсіпорынның қызметтері (маршруттар, кестелер, жол жүру тұрақтылығы және т. б.) туралы толық және сенімді ақпарат ұсынылуы тиіс.)
2) интерфейс дизайны дизайн шешімдерімен шамадан тыс жүктелмеуі керек.
3) сыртқы безендіру классикалық стильде жасалуы керек.
4) пайдаланушы өтініштердің ең аз саны үшін қызықтыратын және уақтылы ақпарат алуы тиіс.
Автокөлік кәсіпорны жолаушылар тасымалымен айналысады. Клиенттердің кең ауқымын тарту үшін Интернет - сайт құрылады, ол бір жағынан мүмкіндігінше ақпараттық және сонымен бірге интуитивті қарапайым түрде болады.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қазақстандық теміржолды құру жүйесі
Қазақстан темір жолы өз тарихында ел экономикасы мен тұрғындардың тасымалдауға сұранысын толығымен қамтамасыз етіп келеді. 90-шы жылдардың өзіндегі экономиканың құлдыраған шағында да темір жол саласы өзінің міндетін тоқталыссыз атқарды. Экономиканың тұрақтанып, көтеріле бастаған 2000-2008 жылдары компания жылдық тасымалдау үдерісі көрсеткішін жеті пайыздық өсім деңгейінде ұстады.
Алайда, қазіргі таңда Ұлттық темір жол компаниясы 1991 жылдары жасақталған өндірістік активтердің тозығы жетуіне байланысты едәуір қиындықтарға кезігіп отыр. 2020 жылдарға дейін компания паркіндегі жүк вагондарының 54 пайызының, магистральдық локомотивтердің 68 пайызының, маневрлік локомотивтердің 82 пайызының пайдалану уақыты аяқталады. Бұл компания үшін ерекше сынақққа айналғалы тұр.
Теміржол тасымалы отанымыздың көліктік инфрақұрылымының негізгі элементі болып табылады. Сондықтан, аталмыш проблеманы стратегиялық тұрғыда шешу компанияның ғана емес мемлекеттік деңгейдегі маңызды мәселе.
Саланы қазіргі үйлестір моделі мен тарифті көтермей қалыпты ұстап тұру сұраныс иелерінің ұзақ жылдарғы талаптарына жауап бере алмайды. Қазақстан Республикасын стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық инновациялық дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасына, ҚР көлік инфрақұрылымын дамытудың 2010-2014 жылдрға арналған Бағдарламасына сәйкес темір жол көлігін дамытуды ойдағыдай аяқтау қажет. Темір жол саласының атқаратын қызметі мемлекет және қоғам үшін барынша қолайлы әрі қолжетімді болуы тиіс. Сондықтан саланы реформалаудағы корпоративтік құрылыс мақсаты мен міндеті бір ғана мүддеге бағынышты.
2010 жылығы мамырдың 7-сінде ҚТЖ ҰК АҚ Директорлар Кеңесінің шешімімен (№3 хаттама) ҚТЖ ҰК АҚ стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары бекітілді.
ҚТЖ ҰК АҚ миссиясы: Инфрақұрылымдық жүйеқұрушы ретінде біз экономиканың тұрақтылығын қалыптастыруда қоғамдағы тұтынушыларға жүк және жолаушы тасымалында, теміржол магистральдық желісінде сапалы да бәсекелестікке сай көліктік лоистикалық қызмет түрлерін ұсынады.
Біз өзімізді тиімділігі аса жоғары, бизнес жүргізудегі әлемдік үздік тәжірибедегі үздіктердің қатарында Бір ғана акционердің талабына жауап бере алатын Қазақстанның ұлттық көлік корпорациясы ретінде көреміз.
Компания қызметкерлері барынша үнемділікке қол жеткізе отырып, инвестициялық ресурстарды өсіру маңызды екендігін ұғынуы тиіс. Осыған орай пайдалану қызметінде сапалық көрсеткіштерді түбегейлі жақсарту : вагон, локомотив өнімділігі, іске аз тартылатын телімдерді оңтайландыру, шикізатты және материалдарды жұмсау нормативін қайта қарау т. т.
Компания бәсекелестікті қамтамасыз ету мақсатында саланың құрылымдық жаңғыртылуында мынадай стратегиялық мақсаттар бар:
oo жаңа басқару жүйесі талаптарына сай корпоративтік оңтайлы құрылымдау,
oo өндірісті және портфел активін оңтайландыру;
oo өндірісті жаңғырту және еңбек өнімділігін кешенді жақсарту;
oo компания сұранысына сай машина құрылысы қорысын жасақтау стратегиялық тапсырманы орындау;
oo инвестициялық бағдарламаны тиімді жүзеге асыру;
oo Стратегияны жүзеге асыру ұлттық экономиканың инфрақұрылымдық тұрақты өсу негізін қалыптастыру Қазақстанның бәсекелестікке сай және инвестициялық тартымдылығын арттырады.
1.2 Қазақстан теміржолының даму стратегиясы
Қазақстан темір жолы өз тарихында ел экономикасы мен тұрғындардың тасымалдауға сұранысын толығымен қамтамасыз етіп келеді. 90-шы жылдардың өзіндегі экономиканың құлдыраған шағында да темір жол саласы өзінің міндетін тоқталыссыз атқарды. Экономиканың тұрақтанып, көтеріле бастаған 2000-2008 жылдары компания жылдық тасымалдау үдерісі көрсеткішін жеті пайыздық өсім деңгейінде ұстады.
Алайда, қазіргі таңда Ұлттық темір жол компаниясы 1991 жылдары жасақталған өндірістік активтердің тозығы жетуіне байланысты едәуір қиындықтарға кезігіп отыр. 2020 жылдарға дейін компания паркіндегі жүк вагондарының 54 пайызының, магистральдық локомотивтердің 68 пайызының, маневрлік локомотивтердің 82 пайызының пайдалану уақыты аяқталады. Бұл компания үшін ерекше сынақққа айналғалы тұр.
Теміржол тасымалы отанымыздың көліктік инфрақұрылымының негізгі элементі болып табылады. Сондықтан, аталмыш проблеманы стратегиялық тұрғыда шешу компанияның ғана емес мемлекеттік деңгейдегі маңызды мәселе.
Саланы қазіргі үйлестір моделі мен тарифті көтермей қалыпты ұстап тұру сұраныс иелерінің ұзақ жылдарғы талаптарына жауап бере алмайды. Қазақстан Республикасын стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық инновациялық дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасына, ҚР көлік инфрақұрылымын дамытудың 2010-2014 жылдрға арналған Бағдарламасына сәйкес темір жол көлігін дамытуды ойдағыдай аяқтау қажет. Темір жол саласының атқаратын қызметі мемлекет және қоғам үшін барынша қолайлы әрі қолжетімді болуы тиіс. Сондықтан саланы реформалаудағы корпоративтік құрылыс мақсаты мен міндеті бір ғана мүддеге бағынышты.
2010 жылығы мамырдың 7-сінде ҚТЖ ҰК АҚ Директорлар Кеңесінің шешімімен (№3 хаттама) ҚТЖ ҰК АҚ стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары бекітілді.
ҚТЖ ҰК АҚ миссиясы: Инфрақұрылымдық жүйеқұрушы ретінде біз экономиканың тұрақтылығын қалыптастыруда қоғамдағы тұтынушыларға жүк және жолаушы тасымалында, теміржол магистральдық желісінде сапалы да бәсекелестікке сай көліктік лоистикалық қызмет түрлерін ұсынады.
Біз өзімізді тиімділігі аса жоғары, бизнес жүргізудегі әлемдік үздік тәжірибедегі үздіктердің қатарында Бір ғана акционердің талабына жауап бере алатын Қазақстанның ұлттық көлік корпорациясы ретінде көреміз.
Компания қызметкерлері барынша үнемділікке қол жеткізе отырып, инвестициялық ресурстарды өсіру маңызды екендігін ұғынуы тиіс. Осыған орай пайдалану қызметінде сапалық көрсеткіштерді түбегейлі жақсарту : вагон, локомотив өнімділігі, іске аз тартылатын телімдерді оңтайландыру, шикізатты және материалдарды жұмсау нормативін қайта қарау т. т. Компания бәсекелестікті қамтамасыз ету мақсатында саланың құрылымдық жаңғыртылуында мынадай стратегиялық мақсаттар бар:
oo жаңа басқару жүйесі талаптарына сай корпоративтік оңтайлы құрылымдау,
oo өндірісті және портфел активін оңтайландыру;
oo өндірісті жаңғырту және еңбек өнімділігін кешенді жақсарту;
oo компания сұранысына сай машина құрылысы қорысын жасақтау стратегиялық тапсырманы орындау;
oo инвестициялық бағдарламаны тиімді жүзеге асыру;
oo Стратегияны жүзеге асыру ұлттық экономиканың инфрақұрылымдық тұрақты өсу негізін қалыптастыру Қазақстанның бәсекелестікке сай және инвестициялық тартымдылығын арттырады.
1.3 Теміржол кассаларындағы ақпараттық технологиялар
Қазақстан темір жолы ҰК АҚ еншілес кәсіпорны Жолаушылар тасымалы АҚ 2010 жылдың 20 шілдесінен бастап жаңа ақылы қызмет түрін, яғни интернет арқылы рәсімделген темір жол билеттерін клиенттерге жеткізіп беру қызметін енгізді. Аталған жоба бастапқы болып табылады, сондықтан ол үнемі жетілдіріліп отыратын болады. Алғашқы кезде жол жүру билеттерін қолма-қол жеткізіп беру қызметі Астана мен Алматы қалаларында жүзеге асырылатын болады, ал кейін осы қызметтерді Қазақстан Республикасының басқа да қалаларында көрсету жоспарлануда.
Темір жол билеттерін үйге, офистерге және қонақ үйлерге қала ішінде жеткізіп беру қызметін курьер жүзеге асырады. Жаңа қызмет әзірше тек жұмыс күндері ғана көрсетілетін болады.
Билеттерді интернет арқылы рәсімдеу тәулік бойы, ал оларды жеткізу дүйсенбіден жұмаға дейін сағат 11.00-ден 19.00-ге дейін жүзеге асырылады.
Тапсырыс күн сайын сағат 9.00-ден 21.00-ге дейін поезд жөнелтілгенге дейін бір тәулік бұрын қабылданады, ал билет 6 сағаттан аспайтын уақытта жеткізіледі.
Курьер билетті талап етілген жерге жеткізген кезде жолаушыға билетті квитанцияда көрсетілген сомаға қолма-қол төлем жүргізіліп, қол қойылғаннан кейін береді.
1.4 Электрондық билеттерді сату жүйесі
Электрондық билеттерді сатудың жаңа жүйесін дайындау және енгізу жобасы Жолаушылар тасымалы АҚ қызмет сапасын арттыру бағытындағы шараларының жалғасы болып табылады.
Баспасөз қызметінің хабарлауынша, 2013 жылдың қыркүйегінде Астана вокзалында билеттерді электрондық сату орталығы жобасы пилоттық түрде іске қосылады. Жылына кем дегенде 450 мың электрондық билет сатылады деп жоспарланған.
Теміржол вокзалындағы электрондық сатылым орталығында тиісті қызмет түрлерін ұсынатын автоматтандырылған кассалар орнатылады. Мұнда жолаушы өзіне қажетті билетті қолма қол ақшаға немесе банк карточкасы арқылы сатып ала алады.
Сонымен қатар, жобаның екінші кезеңінде e-Tenge, WebMoney, Yandex ақша сияқты электрондық ақшамен билет сатып алу мүмкіндігі қарастырылады.
Билеттер қазіргідей чек түрінде басылып шығады. Автоматтандырылған бір касса арқылы тәулігіне 250 билет сатылмақ.
Жолаушылар тасымалы АҚ Электрондық билет сату орталығы жобасын енгізуі темір жол билеттері сатылымын арттырып, жолаушыларға қызмет көрсету сапасының жақсаруына ықпал ететінін айтады.
1-сурет. Электронды билеттерді сату жүйесі
1.5 Құрылатын сайттың техникалық-экономикалық сипаттамасы
Осы дипломдық жобада ақпараттық сипаттағы Веб-сайт жетілдірілді. Корпоративтік сайттар негізінен ұйымның бизнесін қолдау үшін жасалады. Корпоративтік сайттың негізгі аудиториясы ұйымның әлеуетті және нақты клиенттері болып табылады. Қосымша аудиторияға көбінесе әлеуетті және жарамды инвесторлар, қызметкерлер және ақпарат құралдары сияқты ұйымның мүдделі тараптары кіреді.
Жаңа жобамен жұмыс істеу мейлі ол білім беру порталы немесе интернет магазин болса да, ең алдымен тұжырымдама және сайттың жаңа идеясын (пікірін) жасау, тапсырма беру және оның мақсатын анықтаудан басталады, ол сіздің маркетингтік стратегияңызбен мақсатты аудиторияны талдау, бәскелестерді сараптау (бәсекелес сайттар), желіде жағдай жасау, дамытудың тиімді әдістерін таңдауға қызмет етеді.
Веб-сайттар (интернет-дүкендер) бүгінгі күні желінің коммерциялық ресурстарының ең танымал форматы болып табылады. Олар виртуалды сегментте сату географиясын кеңейтуге мүмкіндік береді, бұл бизнестің кірістілігіне айтарлықтай үлес қосады. Бүгінгі таңда Интернет кез-келген өндірістік немесе сауда компаниясын сатудың жартысын немесе одан да көп бөлігін қамтамасыз етеді, бірақ сайт құру өзін ақтамайтын жағдайлар бар.
Веб-сайтты жасамас бұрын, коммерциялық интернет-жобаның экономикалық орындылығын есептеу қажет. Мұны істеу үшін сайт айына қанша жалпы кіріс әкелетінін анықтау керек. Мұны нақты экономикалық сегментте нарықты маркетингтік зерттеу мәліметтеріне сүйене отырып жасауға болады, ал желіде нарық үлесінің сыйымдылығын үлкен қателікпен тиісті сұраулар статистикасы бойынша ғана анықтауға болады. Тәжірибе көрсеткендей, интернет-сайтты дамыту экономикалық тұрғыдан тиімді, егер интернет-сатудан түсетін болжамды кіріс жалпы шығындардан кемінде 20-25% жоғары болса. Бұл дегеніміз, интернет-дүкеннен өнімді сатудан түскен жалпы түсімдердің төрттен бір бөлігі бизнесті дамытуға жұмсалады, ал қалғаны сайттың операциялық шығындарын жабуға жұмсалады.
Web-сайттың доменін сатып алу және меншік (өзіндік) интернет жоба ашу үшін кірістен түсетін болжамды мәндердің жоғары болу мүмкіндігі болған жағдайда ғана жоспарлау қажет. Желідегі белгілі бір өнімге ықтимал сұраныстың көлемін бағалау өте оңай. Мұны істеу үшін тақырыптық сұраулардың статистикасын білу жеткілікті, яғни бұл өнімді желіде қанша адам іздейтінін білу жеткілікті. Егер мұндай пайдаланушылардың әрқайсысы қажетті өнімді сатып алуға дайын деп болжасақ, онда осы өнімді анықтайтын барлық тиісті сұраулардың жиынтық саны сатудың ықтимал көлемін білдіреді. Оған қол жеткізу үшін Интернет-маркетингпен тығыз айналысу керек, яғни желіде жарнамалық науқандар жүргізу, серіктестік бағдарламаларға қатысу арқылы өнімді жылжыту, сайтты әртүрлі тауар каталогтарына тіркеу және тағы басқалар қажет.
Кез-келген мекемеде ақпараттық-басқарушы жүйені құрудың маңызын арттыру үшін, оны құруға арналған еңбектік, материалдық және қаржылық шығындардың алдын-ала жоспарланғаны дұрыс. Бұл жағдайда жүйенің ақпараттық-басқарушы жүйесін құруға кеткен шығындар программисттің жұмысына және желіні жүктеуге кеткен машиналық уақыттың ақысына жұмсалған шығындардан тұрады.
Зерттелетін жүйеде программалық қамсыздандыруының өзіндік құнын жобалаудың соңғы кезеңінде анықтайды. Бұл уақытта өзіндік құнын дәлме-дәл өлшеуге қажетті бастапқы мәліметтердің қоры болады. Сондықтан да жобаланушы программаның өзіндік құнын есептеу кезінде дәлме-дәл есептеу әдісін қолдануы керек. Осы жобаның экономикалық бөлімінде негізгі есептеулер келтірілген.
Веб-сайттар бүгінгі күні желінің коммерциялық ресурстарының ең танымал форматы болып табылады. Олар виртуалды сегментте сату географиясын кеңейтуге мүмкіндік береді, бұл бизнестің кірістілігіне айтарлықтай үлес қосады. Бүгінгі таңда Интернет кез-келген өндірістік немесе сауда компаниясын сатудың жартысын немесе одан да көп бөлігін қамтамасыз етеді, бірақ онлайн-дүкен құру өзін ақтамайтын жағдайлар бар.
Веб-сайтты жасамас бұрын, коммерциялық интернет-жобаның экономикалық тиімділігін есептеу қажет. Мұны істеу үшін сайт айына қанша жалпы кіріс әкелетінін анықтау керек. Мұны нақты экономикалық сегментте нарықты маркетингтік зерттеу мәліметтеріне сүйене отырып жасауға болады, ал желіде нарық үлесінің сыйымдылығын үлкен қателікпен тиісті сұраулар статистикасы бойынша ғана анықтауға болады. Тәжірибе көрсеткендей, интернет-сайтты дамыту экономикалық тұрғыдан тиімді, егер интернет-сатудан түсетін болжамды кіріс жалпы шығындардан кемінде 20-25% жоғары болса. Бұл дегеніміз, интернет-дүкеннен өнімді сатудан түскен жалпы түсімдердің төрттен бір бөлігі бизнесті дамытуға жұмсалады, ал қалғаны сайттың операциялық шығындарын жабуға жұмсалады.
Web-сайттың доменін сатып алу және меншік (өзіндік) интернет жоба ашу үшін кірістен түсетін болжамды мәндердің жоғары болу мүмкіндігі болған жағдайда ғана жоспарлау қажет. Желідегі белгілі бір өнімге ықтимал сұраныстың көлемін бағалау өте оңай. Мұны істеу үшін тақырыптық сұраулардың статистикасын білу жеткілікті, яғни бұл өнімді желіде қанша адам іздейтінін білу жеткілікті. Егер мұндай пайдаланушылардың әрқайсысы қажетті өнімді сатып алуға дайын деп болжасақ, онда осы өнімді анықтайтын барлық тиісті сұраулардың жиынтық саны сатудың ықтимал көлемін білдіреді. Оған қол жеткізу үшін Интернет-маркетингпен тығыз айналысу керек, яғни желіде жарнамалық науқандар жүргізу, серіктестік бағдарламаларға қатысу арқылы өнімді жылжыту, сайтты әртүрлі тауар каталогтарына тіркеу және тағы басқалар қажет.
1.6 Сайт құру технологиялары және құралдары
1.6.1 Есептің қойылуы
Дипломдық жобаның мақсаты- жолаушылар тасымалымен айналысыатын кәсіпорынның қосымша клиенттерді тартуды қамтамасыз ететін Интернет-сайтын жасау.
Жобалауда сайттың мағынасын, мақсаттарын, оның көмегімен шешуге болатын тапсырмаларды , ол арналған аудиторияны ойластырып алу керек. Сайттың мақсаты оның концепциясынан орындалу уақыты мен бар ресурстарымен ажыратылады. Мақсат сіз белгілеген әрекеттердің қашан, қандай деңгейде орындалатынын көрсетеді.
Сайттың құрылу мақсаттарын ойластырып, оны жазып алу сіздің сайттың көмегімен шешкелі отырған есептеріңіз үшін керек. Дұрыс,нақты қойылған мақсат сіздің сайтыңызды тиімді құралға айналдырады.
Кейде сайттың тиімділігін бағалау қиын болады. Сайттың жақсы екендігін білу үшін қай критериді қолдану керек. Сайттың эффективтілігін сипаттайтын әмбебап критери бар. Бұл сайтты құрасытрушылардың олардың алдарына қойылған мақсаттарының жетістігі. Концептуалды жобалау сайттың мақсаттарын көрсету үшін және ол есептелген аудиторияны анықтауға арналған. Бұл этапта келесілерді сипаттау керек:
oo негізгі және қосымша мақсаттар;
oo қойылған мақсаттарға жету үшін орындалатын әрекет;
oo қолданушылар құрамы;
oo қолданушы топтарының қызығушылықтары;
oo сайттың бөлімдері;
oo мақсатқа жету критерилері;
oo қойылған мақсаттардың және қолданушының қызығушылықтырының арқасында сайтта орналасатын бөлімдер мен сервистердің тізімін аламыз.
Құрылған сайт келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) сайтта кәсіпорынның қызметтері (маршруттар, кестелер, жол жүру тұрақтылығы және т. б.) туралы толық және сенімді ақпарат ұсынылуы тиіс.)
2) интерфейс дизайны дизайн шешімдерімен шамадан тыс жүктелмеуі керек.
3) сыртқы безендіру классикалық стильде жасалуы керек.
4) пайдаланушы өтініштердің ең аз саны үшін қызықтыратын және уақтылы ақпарат алуы тиіс.
Автокөлік кәсіпорны жолаушылар тасымалымен айналысады. Клиенттердің кең ауқымын тарту үшін Интернет - сайт құрылады, ол бір жағынан мүмкіндігінше ақпараттық және сонымен бірге интуитивті қарапайым түрде болады.
1.7 Сайтты құруға алдын-ала дайындық жұмыстары
Интернет-сайтты жобалауға кіріспес бұрын, интернет - сайтты әзірлеу кезеңдері үшін қажетті мәліметтер мен тапсырмаларды рәсімдеу және стандарттау қажет.
Жобаны іске асыру бірнеше кезеңде жүзеге асырылады:
1. Алдын ала зерттеулер;
2. Техникалық тапсырманы әзірлеу;
3. Сайт дизайнының тұжырымдамасын құру;
4. Бағдарламалауды іске асыру;
5. Тестілеу;
6. Кемшіліктерді жою;
7. Жобаны тапсырыс берушіге тапсыру.
Алдын - ала зерттеулер дизайнның маңызды бөліктерінің бірі болып табылады, өйткені осы кезеңдегі қателіктер орындалған жұмыс құнының айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. Алдын ала зерттеулерге мыналар кіреді:
* мақсаттар мен міндеттерді нақтылау;
* клиенттің бизнесін зерттеу, мақсатты аудиторияны анықтау және талдау;
* бәсекелестер қолданған шешімдерді талдау;
* жұмыстың күнтізбелік жоспарын құру;
* бюджетті және жұмыс тобын қалыптастыру.
Бұдан кейін соңғы техникалық тапсырманы әзірлеу және бекіту, орналастыру алаңын таңдау және сәйкесінше жобаның аппараттық құралына қойылатын талаптарды қалыптастыру қажет.
Дизайнды әзірлеу және үйлестіру және сайт құрылымын дамыту сайт дизайнының тұжырымдамасын жасау кезеңінде ажырамас болып табылады. Дизайн мен құрылым бір-біріне өте тәуелді, өйткені ақпарат көлеміндегі өзгерістер оны ұсынуды өзгертуді қажет етеді.
1.8 Корпоративтік сайт туралы түсінік жəне де оның жұмыс істеу схемасы
Корпоративтік сайт ұғымын қарастырмас бұрын біз жалпы веб-сайт дегеніміз не? деген сұраққа жауап іздеуіміз керек. Сол себепті веб-сайт ұғымына тоқтала кетейік. Веб-сайт деген сөз (ағылш. website: web - өрмек-паутина, желі-сеть жəне site - орын, сөзбе-сөз желідегі орын) немесе сайт - компьютер желісінде бір адреспен (домендік атаумен немесе IP-адреспен) біріккен жеке адамның немесе ұйымның құжаттар жиыны. Сайт интернетте орналасады. Клиенттердің серверлердегі веб-сайтына тікелей қатынауы үшін арнайы HTTP хаттамасы құрылған. [7]
Корпоративтік сайт бір-бірімен байланысқан веб-беттердің жиынтығынан тұрады. Браузер терезесінде ақпарат қандай түрде көрсетілетінін анықтайтын арнайы командалардан HTML-кодтан тұратын *.htm кеңейтілуі бар мəтіндік файлды веб-сайт деп атайды. Барлық графикалық, аудио жəне видео ақпараттар Веб- беттердің құрамына тікелей кірмейді жəне *.gif, *.jpg (графика), *.mid, *.mp3 (дыбыс), *.avi (видео) кеңейтілуінен тұратын жеке файлдар ретінде орналасады. HTML-кодта мұндай файлдарға тек нұсқаулар ғана орналасады.
Корпоративтік сайттың əрбір беті сол бетке қатысы бар файлдың аты мен сайт адресінің қосындысынан тұратын өзінің жеке интернет адресі болады. Осылайша, корпоративтік сайт - бір-бірімен гипермəтіндік құжаттар арқылы байланысқан, веб-серверде орналасқан жəне жеке адресі бар ақпараттық, сауда- саттық ресурсы. Корпоративтік сайтты интернетке қосылған компьютері бар кез- келген қолданушы іздеу қызметі арқылы тауып, көре алады.
Қазіргі кезде тұтынушыларға тауарларын немесе қызметтерін ұсынатын əрбір ұйымның жеке интернет-сайттар бар. Осы заманғы ақпараттық технологияларды қолдану шарты - жарнамалық саланы кеңейту жəне осының көмегімен қосымша клиенттерді тарту арқылы нарық заманында кəсібін дөңгелету.
Интернет сайтты құру жəне өңдеуде мына міндетті шарттар орындалуы қажет:
* интернет-сайтты өңдеуге алғашқы техникалық тапсырманы қабылдау;
* интернет-сайттың құрылымдық сұлбасын - деректердің, бөлімдердің, навигацияның орналасу орнын айқындау;
* веб-дизайн - интернет-сайттың графикалық элементтерін, стильдерін жəне навигация элементтерін жасау;
* жоба жасауда керек болатын интернет -сайттың деректер қорын, бағдарламалық кодын, модульдерін жəне т.с.с. элементтерін өңдеу;
* интернет-сайтты тестілеу жəне интернет желісіне орналастырудан тұрады.
Дұрыс жобаланған жəне құрылған интернет-сайт - сауда жасаудың ең тиімді құралы. Интернет-сайт кез келген маркетинг құралы сияқты, ең алдымен сайтқа кіруші адамды қызықтыруы қажет, содан кейін ғана тұтынушыны белгілі бір əрекеттерге итермелеуі мүмкін. Бұл қарапайым жəне басты қағиданы сайт құрушылар ескере бермегендіктен, кейбір интернет-сайттарға тұтынушылар тез кіреді де, көп ұзамай шығып кетіп қалады. Сондықтан, қаншама қызықты жəне де пайдалы ақпараттары бар интернет-сайттарда кірушілер саны аз болып жатады. Интернет-сайт құрудың бірнеше мақсаттары бар. Солардың кейбіреуіне тоқталайық:
Кез келген мекеменің жақсы атағының шығуын жəне оны қалыптастыруды қамтамасыз ету. Дəстүрлі сауда мекемелерінің интернет-дүкенінің болуы - олардың тұрақты кəсіби жұмысының сипатын көрсететін белгісі болып табылады. Сондықтан да, осы дипломдық жобалауда таңдап алынған агробизнес саласында құрылған корпоративтік сайт, оның тұтынушыларына деген негізгі ақпаратты толық және түсінікті түрде беруі тиіс. Мен осы мақсатты толық қанағаттандырдым деп ойлаймын.
Əрбір мекеменің мақсаты қолданушыларға өз қызметтері немесе тауарлары жайында мағлұмат беру. Бұл ортаға тұтынушылар, өнімді берушілер, делдалдар сияқты адамдар кіреді. Мекеме жайында, оның өнімдері мен тауарлары туралы көп адам білген сайын, клиенттер саны да артатыны мəлім.
Компания клиенттеріне ақпараттық көмек беру. Тұтынушылар интернет- сайтқа кірген кезде өзіне керекті барлық мəліметті көруі керек жəне сол арқылы тез əрі оңай таңдау жасай алуы қажет.
Клиенттерді жібермеу, яғни тұтынушылардан қажетті мəлімет алып қалу. Тұтынушының интернет-сайт арқылы сауда жасағаннан кейін, клиент туралы дерек алу керек. Клиент үнемі соңғы жаңалықтарды біліп отыруы қажет, кейіннен тұтынушы компания (мекеме) жайлы ұмытпас үшін оның ұялы телефонына немесе электрондық почтасына хабарлама жіберіліп отыруы тиіс.[8] Интернет-сайт - ол клиенттерді тарту құралы болуымен қатар, мекеменің олармен жұмыс істеу құралы. Интернет-сайттың кері байланыс, техникалық көмек, сұрақ-жауап, деген бөл імдері жəне форумдар мен чаттар клиенттермен жұмыс істеумен қатар тұтынушыларды ұстап тұрудың тамаша құралдары болып табылады.
Дипломдық жобаның мақсаты веб контенттерді басқару жүйесінің көмегімен интернет-сайт құру болып саналады.
Дипломдық жоба міндеттеріне келесілер жатады:
* Корпоративті сайттардың жұмысын меңгеру.
* Қолданыстағы CMS салыстыру жəне тиімді нұсқаны таңдау.
* Сайт дизайнын жасау.
* Шаблон жасау.
* Интернет-сайт компоненттерін орнату жəне күйге келтіру.
* Интернетке сайтты енгізудің экономикалық пайдасын есептеу.
Бұл тақырып қазіргі таңда өте өзекті болып саналады, өйткені бүгінде миллиондаған адам күн сайын үйлерінен шықпай-ақ электронды сайттардан қажетті ақпаратты алады. Əлемде, əсіресе Қазақстанда Интернет қолданушылар саны қарқындап өсіп келеді жəне сонымен қатар электронды сатып алушылар саны да артуда.
Интернеттің арқасында кез-келген жағдайдағы реакция жөнінде ақпарат іс жүзінде жылдам байқалады, ал ара-қашықтық жойылады. Виртуальді дүкендер өндірушілердің кешігуін азайтады, əдеттегі дүкендерді тауармен қамтамасыз ету уақыты да үнемделеді, нарық кеңейеді, сондай-ақ сатып алушылардың мүмкіндіктері де кеңейеді, - кез-келген елден тəулік бойы жəне қай мезгілде болса да қалаған уақытыңызда тауар сатып алуға мүмкіндіктер көбейеді. Бұл виртуалды дүкендердің əдеттегі дүкендермен салыстырғанда артықшылықтарын көрсетеді. Бұл мезетті əдеттегі сауданың электронды түрге өтуі деп қарастыруға болады [9]. Осы жерде айта кетерім, дипломдық жобалау бойынша құрылған корпоративтік сайт ақпараттық мақсатта болса да, келешекте өнідіріске (қолданысқа) енгізілетін болса оны ары қарай дамытып, ауылшаруашылық өнімдерін жарнамалап және сатумен де айналысуға болады. Өйткені сайтты ары қарай дамытып, жетілдіре түсуге болады.
Қазақстанда электронды коммерция саласында əдетте фирмалар жұмыс істейді, сонымен қатар интернет нарығы да өскен, интернет-контент жеткізушілері де (web-порталдар, іздеу машиналары, web-пошта қызметі, интернет- агенттік жаңалықтары) бар. Бұл жерде оффлайн нарығының көшбасшылары жоқ, сонымен қатар ірі халықаралық интернет-компаниялардың өкілдіктері де жоқ.
Интернет-коммерцияның əдеттегі нарығы сауда нарығы ретінде қалыптасты. Дегенмен ақырындап нарықта тұтынушыларға бағдарланған шешімдер пайда бола бастады, ол B2B, немесе business-to-business деп аталатын ұйымдар тарапынан орын алды (B2C, business-to-customer кері).
Интернет-сайттардың функциялары:
* тұтынушыларға онлайн көмек ұсыну;
* сатылатын тауарлардың ДҚ интерфейсін ұсыну (каталог түрінде, прайс- парақша);
* қоймада тауар түрін көбейту;
* есеп жүргізу (электронды түрде төлем жасау əдісін таңдаған кезде) немесе төлем жасау фактілерін бақылау (əдеттегі есеп формаларын қолдану кезінде);
* рəсімделетін құжаттардың көшірмесі жəне сатып алушылардың өтініштерін рəсімдеу;
* орындалған тапсырыстарды қадағалау құралдарын сатып алушыларға ұсыну;
* тауар жеткізу;
* маркетингтік əртүрлі ақпараттарды жинақтау жəне талдау;
* сатып алушылардың жек ақпараттарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
Жаңа тұтынушыларды əркелкі жарнамалар көмегімен тартуға болады. Сан алуан əлеуметтік желілер, көптеген мастер-класстар мен акцияларды өткізу арқылы клиенттердің назарын интернет-сайтқа аударту жəне ықыласына бөлену. Қазіргі жаңа нарықта тауарлар мен қызмет түрлерін жарнамалау. Интенеттегі жарнама баспа жарнамасынан əлдеқайда арзан, əрі жылдам.
Интернет-сайттың негізгі ядросы - сайтты мəтінмен толтырудың логикалық жəне құрылымдық құрамдас бөліктерінен тұрады. Ол интернет-сайтты іздеу жүйелерінде алдыға жылжытуға пайдаланылады. Қосымша модульдерге: жаңалықтар лентасы, тапсырысты каталог бойынша оңай қалыптастыруға арналған корзина сияқты бөліктер жатады. Кері байланыс - клиенттердің компаниямен байланысы, ол форумдар, чаттар, қонақ кітаптары сияқты түрлермен іске асырылады. Сайт əкімшілігі сайттағы деректерді бақылайды жəне оларды басқару жүйесінің ішкі интерфейсі арқылы басқарады. Компания өз клиенттерін сайт көмегімен тартады, ақпарат жəне кеңестер береді [11].
Интернет-сайтты құрғанда оны пайдаланудың ыңғайлы болуын қадағалау керек. Ыңғайлы дегеніміз сайтта орналасқан ақпараттың логикалық құрылымы жақсылап ойластырылған болуы қажет. Іздеуді іске асыратын жолдардың барлығы анық жəне түсінікті болуы шарт. Іздеудің негізгі элементтеріне: мəзірлер, сілтемелер, тез өту пернелері, іздеу қалыптары жатады. Егер мəзірдің қалыбы бірнеше бір-біріне енген формалардан тұрса, алдын ала олар жайлы мəліметті жазып қою қажет. Əр деңгей пернелер, сілтеме ағаштары, түсіп тұратын мəзірлер, жайылатын парақтар сияқты формалармен өрнектелуі керек. Интернет-сайттың графикалық дизайн құрудың алдында оның ақпараттық архитектурасын (сəулетін) жасау қажет. Əйтпесе, бағдарламалаушы оның құрылымын білместен алдын ала дизайнын жасаса, онда ақпаратты қалай ыңғайлы беруге болады деген сұраққа жауап таба алмай қалады.
Пайдаланушы үнемі таңдауда болады: ары қарай сайтты қарай бере ме, жоқ басқа ыңғайлы сайтты іздей ме деген. Нашар ақпараттық архитектура сайтты пайдалануда үнемі ыңғайсыздық тудырады, кіруші адам одан кетіп қалады да, компания пайдасынан қағылады.
Дипломдық жобаның осы бөлімінде жалпы интернет-сайт, дүкен ұғымына тоқталдық. Оның компанияға тигізер пайдасы мен зияны туралы жəне де біздің жасаған интернет сайттың басқа интернет сайттардан айырмашылығы қандай екені туралы айтылды. Сонымен қатар интернет сайтты қандай бағдарламалау тілдерінің көмегімен жасауға болатыны жəне де қандай сайтты басқару жүйесінде құруға болатыны туралы айтылды.
1.10 Интернет-сайт жұмысының құрылымы жəне архитектурасы
Кез келген үлкенді-кішілі мекеменің кəсібін заман талаптарына сай ілгері дөңгелету, өз тауарлары мен өнімдерін тұтынушылар мен өзге серіктестерге жарнамалау жəне ұсыну мақсатында сол мекеменің бизнес процестерін автоматтандыру қажет. Автоматтандырудың бірден-бір құралы - мекеменің бірыңғай ақпараттық жүйесі. Бірыңғай дегеніміз мекеме жəне оның тауарлары мен өнімдері туралы бүкіл ақпараттың бір жерде жинақталып тұруы. Жүйе деген бұл жағдайда өзекті мағынаны білдіретін сөз болып табылады. Жүйе - компанияның жай-күйін көрсететін түсінікті жəне қисынды деректер. Бірыңғай ақпараттық жүйе бұл ең алдымен тұтынушылар, келісімдер, жеткізушілер, құжаттар жəне т.б. туралы барлық корпоративтік ақпарат жинағы болып табылатын программалық өнім. Ақыр аяғында осы өнімнің арқасында мекемені хаостан құтқарып, істерінде жинақылық орнатуы керек.
Əр ұйымның жұмыс аясына қарай өзінің кəсіпті автоматтандыру бағдарламасы болады.
Ендеше, мекемені автоматтандырудың артықшылықтарын тізбектеп атап шығайық:
1. Күнделікті, қарапайым операцияларды автоматтандыра отырып, жұмыс күшін азайту. Бұл тек уақыт үнемділігі емес, адами факторларды, яғни жұмыс орнындағы қателіктерді болдырмауға мүмкіндік береді.
2. Деректер қоры - ақпарат жинағы ретінде. Жұмыстың барлық салалары бойынша ортақ деректер қорының болғаны өте тиімді. Мұнда клиенттер туралы барлық ақпарат, бүкіл жұмыс құжаттары, өзара хат алмасуы сақталады. Сонымен қатар, осы ақпараттардың қауіпсіздігі. Олардың жоғалып кетуінен немесе ұрлануынан жақсы қорғалған сервер сақтап қалады.
3. Басқару біртұтастығы. Қызметкерлерге міндеттерді қою, бұйрықтарды қағаздап жинау жəне т.с.с. мұның бəрі аз жұмысты көбейтіп жібереді. Көптеген бағдарламалар қойылым, бөлу, мақсаттың орындалуын біртұтас жəне қолайлы етуге мүмкіндік береді.
4. Айқындылық. Əкімшілік ету бағдарламасына қаражат пен уақыт кетіруге немесе бірнеше сайттарға кіруге тыйым салуға болады. Дегенмен ол əрекеттер қызметкерлердің уақытын зая кетірмеу мəселесін түбегейлі шешпейді. Автоматтандыру бағдарламалары қызметкердің əрекеттерін, жұмыс жасау деңгейін қадағалауға мүмкіндік береді.
5. Өзара байланыс. Қызметкерлер мен бөлімдердің əртүрлі қалада орналасқанына қарамастан, автоматтандыру бағдарламасы мекеменің біртұтастығын сақтайды. Бұл ұжымдық жұмыс үшін ыңғайлы. [14]
Сонымен мекеменің жұмысын автоматтандыру - жұмысты жеңілдетіп, уақытты үнемдеп, басқару деңгейін жоғарылатады. Дегенмен де, кəсіпкерлерді ұстап тұратын бірнеше факторлар бар. Кішігірім мекеме үшін қымбат, пайдаланылмайтын артық функциялары бар бағдарламалар кешені керек емес, оларға өз деңгейіндегі автоматтандыру жүйесі ғана жеткілікті. Автоматтандыру тек құралы ғана, оны қандай деңгейде, нендей мақсатта қолданатынын басқарушы өзі шешуі керек.
Мəселен, кəдімгі дүкендер үшін бухгалтерлік есеп-қисаптың бағдарламасы кеңінен таралған автоматтандыру түрі болып табылады. Сонымен қатар, қазіргі таңда автоматтандыру мақсатында сайт жасау əдісін көптеп қолданады, соның ішінде корпоративтік-сайт қарқынды дамуда. Интернет-сайт үлкенді-кішілі мекемелер үшін автоматтандырудың өте тиімді əдісі болып табылады.
1.11 Веб дизайнға қойылатын талаптар
Веб дизайн - сайтты дайындаудың алғашқы этапы. Ол көбіне Adobe Photoshop немесе Macromedia FlashMX бағдарламасында орындалады, веб дизайнның кейбір элементтері CorelDraw немесе Adobe Illustrator векторлы графика, 3Dmax, Maya, LightWare үшөлшемді моделдеу бағдарламаларынан импортталынады. Бірақ веб дизайн тек сайттың көркемдік жағы емес, оның қолданушыға ыңғайлы болуы - тұрақты қолданылатын элементтердің айқын ерекшеленуі, мәзірдің түсінікті болуы жатады. Сондықтан сайттың дизайны бірнеше талаптарға жауап беруі керек:
1. Веб дизайн компанияның имиджін ерекшелеп көрсететін стильді болу керек.
2. Веб дизайн команияның фирмалық стилімен үндесуі керек.
3. Веб дизайн қолданушыға қолайлылық сезімін тудыру қажет, бетте мәтіннің дұрыс құрылуы, суреттердің ыңғайлы орналасуы және ойластырылған түстердің үйлесімділігі осыған септеседі.
4. Веб дизайн қолданушы сайтта басқару элементтері мен навигацияны іздетпегені дұрыс - мәзір анық та түсінікті болу керек.
5. Веб дизайн сайтта жарнамаланатын тауар, қызмет көрсету және ақпаратқа сәйке болу қажет.
6. Веб дизайн жеңіл, яғни сайт беттері ұзақ жүктелмеу керек.
Веб дизайнда анимация жиі қолданылады. Анимацияланған суретті құрған кезде оның салмағын ескерген жөн. Олар ұзақ жүктеліп, қолданушының сіздің сайтынызбен жұмысын қиындатады. Әрине, анимацияланған суреттер статикалық суреттеге қарағанда көбірек көңіл аудартады, оларды мақсатпен және үнемді қолданса нұр үстіне нұр болар еді. Веб дизайн қалай құрылады? Веб дизайн - бұл сайт жобасының бір бөлігі ғана. Жалпы сайтқа техникалық тапсырма қойылады. Онда веб дизайнға негізгі талаптар, беттегі басты элементтердің орналасу схемасы құрылады. Осыдан кейін техникалық тапсырма дизайнерге беріледі, онымен бірігіп дизайн концепциясы жасалынып бекітіледі. Бұл негізгі беттің дизайны, ол барлық сайтқа бірдей стиль береді. Сайттың веб дизайн жобалау мен іске асыру бірнеше күннен бірнеше жұмаға созылуы мүмкін. Қазіргі таңда веб дизайнға креативті, ерекше болу талабы қойылады. Себебі онда, жоғарыда көрсетілгендей өнер, маркетинг, технологиялар қиылысады. Негізгі бетке флеш-ролик, компанияның соңғы жаңалықтарын, логотипті сурет, бөлімдердің қысқаша сипаттамасын орналастыруға болады. Веб дизайнда визуалды қабылдау үлкен рөл атқарады. Экранның әртүрлі жерінде орналасқан элементтер ақпаратты көру және психологиялық қабылдауға әртүрлі әсер етеді. Экранның сол жақ жоғарғы бөлігінде көп қолданушыға таныс логотип орналасады. Ал жаңа бастаған фирмалар логотипін оң жақ жоғарғы бөлікте орналастырса, қолданушы оны тез және оңай жаттайды. Беттің жоғары жағының веб дизайнын фотосурет, басқа графикалық суреттермен безендіру керек. Веб дизайн құрғанда кейбір нәрселерге назар аудару ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберілді
Автоматика және ақпараттық технологиялар
кафедрасының меңгерушісі
_________ А.Д. Золотов
______________2021 ж.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Жолаушылар тасымалын басқарудың ақпараттық ішкі жүйесін әзірлеу
5В070300 - Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша
Орындаған Болатова М.Б.
Ғылыми жетекші, э.ғ.к. Смагулов С.К.
Нормобақылаушы
Семей 2021
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
4
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
7
1.1 Қазақстандық теміржолды құру жүйесі
7
1.2 Қазақстан теміржолының даму стратегиясы
8
1.3 Теміржол кассаларындағы ақпараттық технологиялар
9
1.4 Электрондық билеттерді сату жүйесі
10
1.5 Құрылатын сайттың техникалық-экономикалық сипаттамасы
10
1.6 Сайт құру технологиялары және құралдары
11
1.6.1 Есептің қойылуы
12
1.7 Сайтты құруға алдын-ала дайындық жұмыстары
13
1.8 Корпоративтік сайт туралы түсінік жəне де оның жұмыс істеу схемасы
14
1.10 Интернет-сайт жұмысының құрылымы жəне архитектурасы
18
1.11 Веб дизайнға қойылатын талаптар
20
1.12 Web-дизайн пирамидасы
23
1.13 Сайт құрастыруға қолданылған бағдарламалық кешендер
25
1.13.1 CSS каскадтық стильдер тілі
25
1.13.2 JavaScript бағдарламалау тілі
26
2 САЙТТЫ ҚҰРАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ КЕШЕНДЕРМЕН ЖҰМЫС
28
2.1 Сайт құрудағы қажетті кезеңдер мен атқарылатын қызметтерге шолу
31
2.2 Жобалау және жетілдіру кезеңі
34
2.3 Есептің қойылуын және техникалық тапсырманы құрастыру
34
2.4 Жобаны құрудың әдістемесі
34
2.5 Құрылатын бағдарламалық қамсыздандырудың алгоритмі
35
2.6 Бағдарламалауды жүзеге асыру жолдары
36
2.7 Тестілеу және жөндеу
36
2.8 Шешім нәтижелерін талдау
38
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ БӨЛІМНІҢ СИПАТТАМАСЫ
39
3.1 Сайтты құру ортасын сипаттау
39
3.2 Логикалық жобалау
41
3.3 Физикалық жобалау
42
3.4 Сайттарды жобалаудың ерекшеліктері
42
3.5 Қолданушы инструкциясы
43
ҚОРЫТЫНДЫ
50
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
51
ҚОСЫМШАЛАР
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. ХХ ғасырдың соңы адамзаттың индустриялық дəуірден ақпараттық дəуірге өтуімен ерекшеленеді. Заманауи интернеттің рөлі əлемнің жүйелі ақпараттық бейнесін, адам мен ақпараттық ортаның тиімді өзара қарым-қатынасын қалыптастырудағы ақпараттық білімнің мəнімен, қазіргі заманғы ақпараттық қоғамдағы кəсіби қызметтің негізгі құрастырушысы ретіндегі ақпараттық технологияны пайдалану дағдыларын қалыптастырумен анықталады.
Нұрсұлтан Əбішұлы Назарбаевтың дəстүрлі жолдауында, яғни Қазақстан-2050 стратегиясында, Қазақстанның дамыған отыз мемлекеттің қатарына қосылуы жайында айтылған. Ол стратегияның басты мақсаты - Қазақстанды ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосу болып табылады. Ол - Мəңгілік Қазақстан жобасы, ел тарихындағы біз аяқ басатын жаңа дəуірдің кемел келбеті болып табылады. Елбасымыздың жолдауына қарап отырып, еліміздің жарқын болашаққа жетуіне жастардың рөлі өте зор екенін айқын байқауға болады, Мəңгілік Қазақстан стратегиясының негізгі мақсаттарының бірі еліміздегі жаңа ақпараттық технологияларды игеру жəне оны ілгері дамыту болып табылады.
Ақпараттық технологиялардың ілгері дамуы қазіргі таңда әрбір мекеменің өзінің ақпараттық корпоративтік сайтының болуына алып келді. Корпоративтік сайт-бұл компания туралы ақпаратты сақтауға арналған интерфейс. Яғни әрбір мекеменің интернеттегі презентациясы деп айтуға болады. Егер жалпылама және ашып айтатын болсақ, онда мұндай сайт компанияның интернеттегі өкілдігі болып табылады. Сайт өзінің әмбебаптығымен ерекшеленеді, өйткені оның міндеттері әр клиентке ақпарат беру және коммерциялық мақсаттарға қол жеткізуді қамтиды. Корпоративтік сайт аудиторияға компанияның барлық қызметтері туралы және клиенттерді әкелетін компанияның өзі туралы білім беру арқылы пайда әкеледі.
Сайтты құруда HTML, CSS, XML, JavaScript сияқты технологиялары қолдандым.
Веб-сайттар сайт иелері мен оны пайдаланушылар арасындағы, кейде пайдаланушылардың өздері арасындағы байланыс тетігі ретінде қолданылады. Сайт иелері әдетте алдыларына тапсырманы қояды және өзара әрекеттесудің негізгі ережелерін анықтайды, ал пайдаланушылар - бұл Сайтқа кіретін және онда ұсынылған мазмұнды немесе оның мүмкіндіктерін пайдалануға тырысатын адамдар. Сайт иесі мен оның келушісі арасындағы байланыс арнасы өзгеруі мүмкін. Көбінесе сайт иелері пайдаланушыларға оны тұтыну туралы ақпарат береді, бұл ішінара біржақты өзара әрекеттесуді жасайды.
Веб-сайттарды бірнеше кең санаттарға бөлуге болады:
- Ақпараттық сайттар. Мұндай сайттарда нақты тақырып бойынша немесе белгілі бір ұйым туралы ақпарат ұсынылған. Бұл Интернеттегі ең көп таралған веб-сайттар; уақыт өте келе олар сайттардың басқа санаттарының кейбір ерекшеліктерін жиі қабылдайтын болады.
- Операциялық сайттар. Осы типтегі сайтты кез-келген операцияны немесе тапсырманы орындау үшін пайдалануға болады. Бұл санатқа электрондық коммерциямен айналысатын сайттар кіреді.
- Қауымдастық сайттары. Бұл сайттар операцияларды жүзеге асыруға байланысты ақпаратты немесе құралдарды ұсынады, бірақ келушілер арасындағы өзара әрекеттестікке баса назар аударылады.
- Ойын-сауық сайттары. Бұл сайттар операциялық, ақпараттық типтер мен қауымдастық сайттарының элементтерін қолдануға болатын ойындар немесе ойын-сауықтардың өзара әрекеттесу үшін жасалады.
- Басқа сайттар. Бұл санатқа көркем немесе эксперименттік сайттар, веб-журналдар сияқты жеке веб-кеңістіктер (blogs деп те аталады), сондай-ақ жалпы қабылданған веб-келісімдерге сәйкес келмейтін немесе нақты экономикалық мақсаттары жоқ сайттар кіреді.
Сонымен қатар, алдыңғы тізімді біз веб-сайтты қолдайтын немесе белгілі бір мағынада веб-сайт үшін төлейтін ұйымдар негізінде топтастыра аламыз. Жіктеудің осы түрі аясында біз келесі негізгі сайт топтарын қарастырамыз.
- Корпоративтік сайттар. Мұндай веб - сайтты ұйым немесе жеке тұлға коммерциялық пайда алу үшін-тікелей электрондық коммерция арқылы немесе жанама түрде интернеттен тыс тауарлар мен қызметтерді сатып алуды ынталандыру арқылы жасайды.
- Мемлекеттік сайттар. Мұндай сайт жоғары органның, сайып келгенде, мемлекеттік ұйымның сайты болып табылады, ал сайттың мақсаты кез-келген қоғамдық немесе құқықтық қажеттілікті қанағаттандыру болып табылады.
- Білім беру сайттары. Сайттың бұл түрі белгілі бір оқу орнын басқарады (мүмкін мемлекеттік органдармен байланысты); ол білім беру немесе зерттеу міндеттерін қамтамасыз ету үшін қолданылады.
Дипломдық жобаның мақсаты: жолаушылар тасымалын басқарудың ақпараттық ішкі жүйесін көрсететің сайт құрастыру.
Қоғамды ақпараттандыру - барлық өркениет интеграцияланған интеллект, адамзаттың дамуын болжап жəне басқару қабілетін құру болып табылады. Тақырыптың көкейкестілігі осындай қоғамдағы білім беру жүйесі отандық білім берудің ақпараттық кеңістігін қалыптастырудың жəне ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануға негізделуі керек.
Білім берудің барлық бағыттары компьютерлік технологияларды пайдалана отырып, оқыту сапасын арттыру, оқыту жүйесін жаңғырту жандандыру жəне тез жолдарын іздеуде жылы жалпыға біздің өміріміздің бір бөлігі болып табылады. Олардың адам қызметінің құралы ретінде оқу процесінде пайдалану жəне қағидатты жаңа оқыту құралдары, жаңа əдістер мен оқыту жəне білім беру процесінде жылдам олардың жүзеге асырудың ұйымдық нысандары пайда болуына əкеледі, дамыта оқыту идеясын жүзеге асыру үшін, оқу процесін жандандыру мүмкіндік беретін, психологиялық-педагогикалық дамуының пайдалануға мүмкіндік береді.
Зерттеу нысаны-компанияның web-сайтын әзірлеу.
Зерттеу пәні- жолаушылар тасымалымен айналысатын компанияның web-сайты.
Дипломдық жұмысты орындау барысында қойылған мақсатқа жету үшін келесі негізгі міндеттер шешілді:
* пән саласына талдау жүргізілді;
* ұқсас қызмет көрсететін компаниялардың қолданыстағы web-сайттары талданды;
* web-сайтты әзірлеу үшін қаражатқа талдау жүргізілді;
* web-сайттың құрылымы әзірленді;
* web-технологиялар құралдарымен әзірленген құрылым іске асырылды;
* сайт мазмұны толтырылды.
Құрылған сайт келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) сайтта кәсіпорынның қызметтері (маршруттар, кестелер, жол жүру тұрақтылығы және т. б.) туралы толық және сенімді ақпарат ұсынылуы тиіс.)
2) интерфейс дизайны дизайн шешімдерімен шамадан тыс жүктелмеуі керек.
3) сыртқы безендіру классикалық стильде жасалуы керек.
4) пайдаланушы өтініштердің ең аз саны үшін қызықтыратын және уақтылы ақпарат алуы тиіс.
Автокөлік кәсіпорны жолаушылар тасымалымен айналысады. Клиенттердің кең ауқымын тарту үшін Интернет - сайт құрылады, ол бір жағынан мүмкіндігінше ақпараттық және сонымен бірге интуитивті қарапайым түрде болады.
1 АНАЛИТИКАЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Қазақстандық теміржолды құру жүйесі
Қазақстан темір жолы өз тарихында ел экономикасы мен тұрғындардың тасымалдауға сұранысын толығымен қамтамасыз етіп келеді. 90-шы жылдардың өзіндегі экономиканың құлдыраған шағында да темір жол саласы өзінің міндетін тоқталыссыз атқарды. Экономиканың тұрақтанып, көтеріле бастаған 2000-2008 жылдары компания жылдық тасымалдау үдерісі көрсеткішін жеті пайыздық өсім деңгейінде ұстады.
Алайда, қазіргі таңда Ұлттық темір жол компаниясы 1991 жылдары жасақталған өндірістік активтердің тозығы жетуіне байланысты едәуір қиындықтарға кезігіп отыр. 2020 жылдарға дейін компания паркіндегі жүк вагондарының 54 пайызының, магистральдық локомотивтердің 68 пайызының, маневрлік локомотивтердің 82 пайызының пайдалану уақыты аяқталады. Бұл компания үшін ерекше сынақққа айналғалы тұр.
Теміржол тасымалы отанымыздың көліктік инфрақұрылымының негізгі элементі болып табылады. Сондықтан, аталмыш проблеманы стратегиялық тұрғыда шешу компанияның ғана емес мемлекеттік деңгейдегі маңызды мәселе.
Саланы қазіргі үйлестір моделі мен тарифті көтермей қалыпты ұстап тұру сұраныс иелерінің ұзақ жылдарғы талаптарына жауап бере алмайды. Қазақстан Республикасын стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық инновациялық дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасына, ҚР көлік инфрақұрылымын дамытудың 2010-2014 жылдрға арналған Бағдарламасына сәйкес темір жол көлігін дамытуды ойдағыдай аяқтау қажет. Темір жол саласының атқаратын қызметі мемлекет және қоғам үшін барынша қолайлы әрі қолжетімді болуы тиіс. Сондықтан саланы реформалаудағы корпоративтік құрылыс мақсаты мен міндеті бір ғана мүддеге бағынышты.
2010 жылығы мамырдың 7-сінде ҚТЖ ҰК АҚ Директорлар Кеңесінің шешімімен (№3 хаттама) ҚТЖ ҰК АҚ стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары бекітілді.
ҚТЖ ҰК АҚ миссиясы: Инфрақұрылымдық жүйеқұрушы ретінде біз экономиканың тұрақтылығын қалыптастыруда қоғамдағы тұтынушыларға жүк және жолаушы тасымалында, теміржол магистральдық желісінде сапалы да бәсекелестікке сай көліктік лоистикалық қызмет түрлерін ұсынады.
Біз өзімізді тиімділігі аса жоғары, бизнес жүргізудегі әлемдік үздік тәжірибедегі үздіктердің қатарында Бір ғана акционердің талабына жауап бере алатын Қазақстанның ұлттық көлік корпорациясы ретінде көреміз.
Компания қызметкерлері барынша үнемділікке қол жеткізе отырып, инвестициялық ресурстарды өсіру маңызды екендігін ұғынуы тиіс. Осыған орай пайдалану қызметінде сапалық көрсеткіштерді түбегейлі жақсарту : вагон, локомотив өнімділігі, іске аз тартылатын телімдерді оңтайландыру, шикізатты және материалдарды жұмсау нормативін қайта қарау т. т.
Компания бәсекелестікті қамтамасыз ету мақсатында саланың құрылымдық жаңғыртылуында мынадай стратегиялық мақсаттар бар:
oo жаңа басқару жүйесі талаптарына сай корпоративтік оңтайлы құрылымдау,
oo өндірісті және портфел активін оңтайландыру;
oo өндірісті жаңғырту және еңбек өнімділігін кешенді жақсарту;
oo компания сұранысына сай машина құрылысы қорысын жасақтау стратегиялық тапсырманы орындау;
oo инвестициялық бағдарламаны тиімді жүзеге асыру;
oo Стратегияны жүзеге асыру ұлттық экономиканың инфрақұрылымдық тұрақты өсу негізін қалыптастыру Қазақстанның бәсекелестікке сай және инвестициялық тартымдылығын арттырады.
1.2 Қазақстан теміржолының даму стратегиясы
Қазақстан темір жолы өз тарихында ел экономикасы мен тұрғындардың тасымалдауға сұранысын толығымен қамтамасыз етіп келеді. 90-шы жылдардың өзіндегі экономиканың құлдыраған шағында да темір жол саласы өзінің міндетін тоқталыссыз атқарды. Экономиканың тұрақтанып, көтеріле бастаған 2000-2008 жылдары компания жылдық тасымалдау үдерісі көрсеткішін жеті пайыздық өсім деңгейінде ұстады.
Алайда, қазіргі таңда Ұлттық темір жол компаниясы 1991 жылдары жасақталған өндірістік активтердің тозығы жетуіне байланысты едәуір қиындықтарға кезігіп отыр. 2020 жылдарға дейін компания паркіндегі жүк вагондарының 54 пайызының, магистральдық локомотивтердің 68 пайызының, маневрлік локомотивтердің 82 пайызының пайдалану уақыты аяқталады. Бұл компания үшін ерекше сынақққа айналғалы тұр.
Теміржол тасымалы отанымыздың көліктік инфрақұрылымының негізгі элементі болып табылады. Сондықтан, аталмыш проблеманы стратегиялық тұрғыда шешу компанияның ғана емес мемлекеттік деңгейдегі маңызды мәселе.
Саланы қазіргі үйлестір моделі мен тарифті көтермей қалыпты ұстап тұру сұраныс иелерінің ұзақ жылдарғы талаптарына жауап бере алмайды. Қазақстан Республикасын стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары, Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық инновациялық дамытудың 2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасына, ҚР көлік инфрақұрылымын дамытудың 2010-2014 жылдрға арналған Бағдарламасына сәйкес темір жол көлігін дамытуды ойдағыдай аяқтау қажет. Темір жол саласының атқаратын қызметі мемлекет және қоғам үшін барынша қолайлы әрі қолжетімді болуы тиіс. Сондықтан саланы реформалаудағы корпоративтік құрылыс мақсаты мен міндеті бір ғана мүддеге бағынышты.
2010 жылығы мамырдың 7-сінде ҚТЖ ҰК АҚ Директорлар Кеңесінің шешімімен (№3 хаттама) ҚТЖ ҰК АҚ стратегиялық дамытудың 2020 жылдарға дейінгі жоспары бекітілді.
ҚТЖ ҰК АҚ миссиясы: Инфрақұрылымдық жүйеқұрушы ретінде біз экономиканың тұрақтылығын қалыптастыруда қоғамдағы тұтынушыларға жүк және жолаушы тасымалында, теміржол магистральдық желісінде сапалы да бәсекелестікке сай көліктік лоистикалық қызмет түрлерін ұсынады.
Біз өзімізді тиімділігі аса жоғары, бизнес жүргізудегі әлемдік үздік тәжірибедегі үздіктердің қатарында Бір ғана акционердің талабына жауап бере алатын Қазақстанның ұлттық көлік корпорациясы ретінде көреміз.
Компания қызметкерлері барынша үнемділікке қол жеткізе отырып, инвестициялық ресурстарды өсіру маңызды екендігін ұғынуы тиіс. Осыған орай пайдалану қызметінде сапалық көрсеткіштерді түбегейлі жақсарту : вагон, локомотив өнімділігі, іске аз тартылатын телімдерді оңтайландыру, шикізатты және материалдарды жұмсау нормативін қайта қарау т. т. Компания бәсекелестікті қамтамасыз ету мақсатында саланың құрылымдық жаңғыртылуында мынадай стратегиялық мақсаттар бар:
oo жаңа басқару жүйесі талаптарына сай корпоративтік оңтайлы құрылымдау,
oo өндірісті және портфел активін оңтайландыру;
oo өндірісті жаңғырту және еңбек өнімділігін кешенді жақсарту;
oo компания сұранысына сай машина құрылысы қорысын жасақтау стратегиялық тапсырманы орындау;
oo инвестициялық бағдарламаны тиімді жүзеге асыру;
oo Стратегияны жүзеге асыру ұлттық экономиканың инфрақұрылымдық тұрақты өсу негізін қалыптастыру Қазақстанның бәсекелестікке сай және инвестициялық тартымдылығын арттырады.
1.3 Теміржол кассаларындағы ақпараттық технологиялар
Қазақстан темір жолы ҰК АҚ еншілес кәсіпорны Жолаушылар тасымалы АҚ 2010 жылдың 20 шілдесінен бастап жаңа ақылы қызмет түрін, яғни интернет арқылы рәсімделген темір жол билеттерін клиенттерге жеткізіп беру қызметін енгізді. Аталған жоба бастапқы болып табылады, сондықтан ол үнемі жетілдіріліп отыратын болады. Алғашқы кезде жол жүру билеттерін қолма-қол жеткізіп беру қызметі Астана мен Алматы қалаларында жүзеге асырылатын болады, ал кейін осы қызметтерді Қазақстан Республикасының басқа да қалаларында көрсету жоспарлануда.
Темір жол билеттерін үйге, офистерге және қонақ үйлерге қала ішінде жеткізіп беру қызметін курьер жүзеге асырады. Жаңа қызмет әзірше тек жұмыс күндері ғана көрсетілетін болады.
Билеттерді интернет арқылы рәсімдеу тәулік бойы, ал оларды жеткізу дүйсенбіден жұмаға дейін сағат 11.00-ден 19.00-ге дейін жүзеге асырылады.
Тапсырыс күн сайын сағат 9.00-ден 21.00-ге дейін поезд жөнелтілгенге дейін бір тәулік бұрын қабылданады, ал билет 6 сағаттан аспайтын уақытта жеткізіледі.
Курьер билетті талап етілген жерге жеткізген кезде жолаушыға билетті квитанцияда көрсетілген сомаға қолма-қол төлем жүргізіліп, қол қойылғаннан кейін береді.
1.4 Электрондық билеттерді сату жүйесі
Электрондық билеттерді сатудың жаңа жүйесін дайындау және енгізу жобасы Жолаушылар тасымалы АҚ қызмет сапасын арттыру бағытындағы шараларының жалғасы болып табылады.
Баспасөз қызметінің хабарлауынша, 2013 жылдың қыркүйегінде Астана вокзалында билеттерді электрондық сату орталығы жобасы пилоттық түрде іске қосылады. Жылына кем дегенде 450 мың электрондық билет сатылады деп жоспарланған.
Теміржол вокзалындағы электрондық сатылым орталығында тиісті қызмет түрлерін ұсынатын автоматтандырылған кассалар орнатылады. Мұнда жолаушы өзіне қажетті билетті қолма қол ақшаға немесе банк карточкасы арқылы сатып ала алады.
Сонымен қатар, жобаның екінші кезеңінде e-Tenge, WebMoney, Yandex ақша сияқты электрондық ақшамен билет сатып алу мүмкіндігі қарастырылады.
Билеттер қазіргідей чек түрінде басылып шығады. Автоматтандырылған бір касса арқылы тәулігіне 250 билет сатылмақ.
Жолаушылар тасымалы АҚ Электрондық билет сату орталығы жобасын енгізуі темір жол билеттері сатылымын арттырып, жолаушыларға қызмет көрсету сапасының жақсаруына ықпал ететінін айтады.
1-сурет. Электронды билеттерді сату жүйесі
1.5 Құрылатын сайттың техникалық-экономикалық сипаттамасы
Осы дипломдық жобада ақпараттық сипаттағы Веб-сайт жетілдірілді. Корпоративтік сайттар негізінен ұйымның бизнесін қолдау үшін жасалады. Корпоративтік сайттың негізгі аудиториясы ұйымның әлеуетті және нақты клиенттері болып табылады. Қосымша аудиторияға көбінесе әлеуетті және жарамды инвесторлар, қызметкерлер және ақпарат құралдары сияқты ұйымның мүдделі тараптары кіреді.
Жаңа жобамен жұмыс істеу мейлі ол білім беру порталы немесе интернет магазин болса да, ең алдымен тұжырымдама және сайттың жаңа идеясын (пікірін) жасау, тапсырма беру және оның мақсатын анықтаудан басталады, ол сіздің маркетингтік стратегияңызбен мақсатты аудиторияны талдау, бәскелестерді сараптау (бәсекелес сайттар), желіде жағдай жасау, дамытудың тиімді әдістерін таңдауға қызмет етеді.
Веб-сайттар (интернет-дүкендер) бүгінгі күні желінің коммерциялық ресурстарының ең танымал форматы болып табылады. Олар виртуалды сегментте сату географиясын кеңейтуге мүмкіндік береді, бұл бизнестің кірістілігіне айтарлықтай үлес қосады. Бүгінгі таңда Интернет кез-келген өндірістік немесе сауда компаниясын сатудың жартысын немесе одан да көп бөлігін қамтамасыз етеді, бірақ сайт құру өзін ақтамайтын жағдайлар бар.
Веб-сайтты жасамас бұрын, коммерциялық интернет-жобаның экономикалық орындылығын есептеу қажет. Мұны істеу үшін сайт айына қанша жалпы кіріс әкелетінін анықтау керек. Мұны нақты экономикалық сегментте нарықты маркетингтік зерттеу мәліметтеріне сүйене отырып жасауға болады, ал желіде нарық үлесінің сыйымдылығын үлкен қателікпен тиісті сұраулар статистикасы бойынша ғана анықтауға болады. Тәжірибе көрсеткендей, интернет-сайтты дамыту экономикалық тұрғыдан тиімді, егер интернет-сатудан түсетін болжамды кіріс жалпы шығындардан кемінде 20-25% жоғары болса. Бұл дегеніміз, интернет-дүкеннен өнімді сатудан түскен жалпы түсімдердің төрттен бір бөлігі бизнесті дамытуға жұмсалады, ал қалғаны сайттың операциялық шығындарын жабуға жұмсалады.
Web-сайттың доменін сатып алу және меншік (өзіндік) интернет жоба ашу үшін кірістен түсетін болжамды мәндердің жоғары болу мүмкіндігі болған жағдайда ғана жоспарлау қажет. Желідегі белгілі бір өнімге ықтимал сұраныстың көлемін бағалау өте оңай. Мұны істеу үшін тақырыптық сұраулардың статистикасын білу жеткілікті, яғни бұл өнімді желіде қанша адам іздейтінін білу жеткілікті. Егер мұндай пайдаланушылардың әрқайсысы қажетті өнімді сатып алуға дайын деп болжасақ, онда осы өнімді анықтайтын барлық тиісті сұраулардың жиынтық саны сатудың ықтимал көлемін білдіреді. Оған қол жеткізу үшін Интернет-маркетингпен тығыз айналысу керек, яғни желіде жарнамалық науқандар жүргізу, серіктестік бағдарламаларға қатысу арқылы өнімді жылжыту, сайтты әртүрлі тауар каталогтарына тіркеу және тағы басқалар қажет.
Кез-келген мекемеде ақпараттық-басқарушы жүйені құрудың маңызын арттыру үшін, оны құруға арналған еңбектік, материалдық және қаржылық шығындардың алдын-ала жоспарланғаны дұрыс. Бұл жағдайда жүйенің ақпараттық-басқарушы жүйесін құруға кеткен шығындар программисттің жұмысына және желіні жүктеуге кеткен машиналық уақыттың ақысына жұмсалған шығындардан тұрады.
Зерттелетін жүйеде программалық қамсыздандыруының өзіндік құнын жобалаудың соңғы кезеңінде анықтайды. Бұл уақытта өзіндік құнын дәлме-дәл өлшеуге қажетті бастапқы мәліметтердің қоры болады. Сондықтан да жобаланушы программаның өзіндік құнын есептеу кезінде дәлме-дәл есептеу әдісін қолдануы керек. Осы жобаның экономикалық бөлімінде негізгі есептеулер келтірілген.
Веб-сайттар бүгінгі күні желінің коммерциялық ресурстарының ең танымал форматы болып табылады. Олар виртуалды сегментте сату географиясын кеңейтуге мүмкіндік береді, бұл бизнестің кірістілігіне айтарлықтай үлес қосады. Бүгінгі таңда Интернет кез-келген өндірістік немесе сауда компаниясын сатудың жартысын немесе одан да көп бөлігін қамтамасыз етеді, бірақ онлайн-дүкен құру өзін ақтамайтын жағдайлар бар.
Веб-сайтты жасамас бұрын, коммерциялық интернет-жобаның экономикалық тиімділігін есептеу қажет. Мұны істеу үшін сайт айына қанша жалпы кіріс әкелетінін анықтау керек. Мұны нақты экономикалық сегментте нарықты маркетингтік зерттеу мәліметтеріне сүйене отырып жасауға болады, ал желіде нарық үлесінің сыйымдылығын үлкен қателікпен тиісті сұраулар статистикасы бойынша ғана анықтауға болады. Тәжірибе көрсеткендей, интернет-сайтты дамыту экономикалық тұрғыдан тиімді, егер интернет-сатудан түсетін болжамды кіріс жалпы шығындардан кемінде 20-25% жоғары болса. Бұл дегеніміз, интернет-дүкеннен өнімді сатудан түскен жалпы түсімдердің төрттен бір бөлігі бизнесті дамытуға жұмсалады, ал қалғаны сайттың операциялық шығындарын жабуға жұмсалады.
Web-сайттың доменін сатып алу және меншік (өзіндік) интернет жоба ашу үшін кірістен түсетін болжамды мәндердің жоғары болу мүмкіндігі болған жағдайда ғана жоспарлау қажет. Желідегі белгілі бір өнімге ықтимал сұраныстың көлемін бағалау өте оңай. Мұны істеу үшін тақырыптық сұраулардың статистикасын білу жеткілікті, яғни бұл өнімді желіде қанша адам іздейтінін білу жеткілікті. Егер мұндай пайдаланушылардың әрқайсысы қажетті өнімді сатып алуға дайын деп болжасақ, онда осы өнімді анықтайтын барлық тиісті сұраулардың жиынтық саны сатудың ықтимал көлемін білдіреді. Оған қол жеткізу үшін Интернет-маркетингпен тығыз айналысу керек, яғни желіде жарнамалық науқандар жүргізу, серіктестік бағдарламаларға қатысу арқылы өнімді жылжыту, сайтты әртүрлі тауар каталогтарына тіркеу және тағы басқалар қажет.
1.6 Сайт құру технологиялары және құралдары
1.6.1 Есептің қойылуы
Дипломдық жобаның мақсаты- жолаушылар тасымалымен айналысыатын кәсіпорынның қосымша клиенттерді тартуды қамтамасыз ететін Интернет-сайтын жасау.
Жобалауда сайттың мағынасын, мақсаттарын, оның көмегімен шешуге болатын тапсырмаларды , ол арналған аудиторияны ойластырып алу керек. Сайттың мақсаты оның концепциясынан орындалу уақыты мен бар ресурстарымен ажыратылады. Мақсат сіз белгілеген әрекеттердің қашан, қандай деңгейде орындалатынын көрсетеді.
Сайттың құрылу мақсаттарын ойластырып, оны жазып алу сіздің сайттың көмегімен шешкелі отырған есептеріңіз үшін керек. Дұрыс,нақты қойылған мақсат сіздің сайтыңызды тиімді құралға айналдырады.
Кейде сайттың тиімділігін бағалау қиын болады. Сайттың жақсы екендігін білу үшін қай критериді қолдану керек. Сайттың эффективтілігін сипаттайтын әмбебап критери бар. Бұл сайтты құрасытрушылардың олардың алдарына қойылған мақсаттарының жетістігі. Концептуалды жобалау сайттың мақсаттарын көрсету үшін және ол есептелген аудиторияны анықтауға арналған. Бұл этапта келесілерді сипаттау керек:
oo негізгі және қосымша мақсаттар;
oo қойылған мақсаттарға жету үшін орындалатын әрекет;
oo қолданушылар құрамы;
oo қолданушы топтарының қызығушылықтары;
oo сайттың бөлімдері;
oo мақсатқа жету критерилері;
oo қойылған мақсаттардың және қолданушының қызығушылықтырының арқасында сайтта орналасатын бөлімдер мен сервистердің тізімін аламыз.
Құрылған сайт келесі талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1) сайтта кәсіпорынның қызметтері (маршруттар, кестелер, жол жүру тұрақтылығы және т. б.) туралы толық және сенімді ақпарат ұсынылуы тиіс.)
2) интерфейс дизайны дизайн шешімдерімен шамадан тыс жүктелмеуі керек.
3) сыртқы безендіру классикалық стильде жасалуы керек.
4) пайдаланушы өтініштердің ең аз саны үшін қызықтыратын және уақтылы ақпарат алуы тиіс.
Автокөлік кәсіпорны жолаушылар тасымалымен айналысады. Клиенттердің кең ауқымын тарту үшін Интернет - сайт құрылады, ол бір жағынан мүмкіндігінше ақпараттық және сонымен бірге интуитивті қарапайым түрде болады.
1.7 Сайтты құруға алдын-ала дайындық жұмыстары
Интернет-сайтты жобалауға кіріспес бұрын, интернет - сайтты әзірлеу кезеңдері үшін қажетті мәліметтер мен тапсырмаларды рәсімдеу және стандарттау қажет.
Жобаны іске асыру бірнеше кезеңде жүзеге асырылады:
1. Алдын ала зерттеулер;
2. Техникалық тапсырманы әзірлеу;
3. Сайт дизайнының тұжырымдамасын құру;
4. Бағдарламалауды іске асыру;
5. Тестілеу;
6. Кемшіліктерді жою;
7. Жобаны тапсырыс берушіге тапсыру.
Алдын - ала зерттеулер дизайнның маңызды бөліктерінің бірі болып табылады, өйткені осы кезеңдегі қателіктер орындалған жұмыс құнының айтарлықтай төмендеуіне әкеледі. Алдын ала зерттеулерге мыналар кіреді:
* мақсаттар мен міндеттерді нақтылау;
* клиенттің бизнесін зерттеу, мақсатты аудиторияны анықтау және талдау;
* бәсекелестер қолданған шешімдерді талдау;
* жұмыстың күнтізбелік жоспарын құру;
* бюджетті және жұмыс тобын қалыптастыру.
Бұдан кейін соңғы техникалық тапсырманы әзірлеу және бекіту, орналастыру алаңын таңдау және сәйкесінше жобаның аппараттық құралына қойылатын талаптарды қалыптастыру қажет.
Дизайнды әзірлеу және үйлестіру және сайт құрылымын дамыту сайт дизайнының тұжырымдамасын жасау кезеңінде ажырамас болып табылады. Дизайн мен құрылым бір-біріне өте тәуелді, өйткені ақпарат көлеміндегі өзгерістер оны ұсынуды өзгертуді қажет етеді.
1.8 Корпоративтік сайт туралы түсінік жəне де оның жұмыс істеу схемасы
Корпоративтік сайт ұғымын қарастырмас бұрын біз жалпы веб-сайт дегеніміз не? деген сұраққа жауап іздеуіміз керек. Сол себепті веб-сайт ұғымына тоқтала кетейік. Веб-сайт деген сөз (ағылш. website: web - өрмек-паутина, желі-сеть жəне site - орын, сөзбе-сөз желідегі орын) немесе сайт - компьютер желісінде бір адреспен (домендік атаумен немесе IP-адреспен) біріккен жеке адамның немесе ұйымның құжаттар жиыны. Сайт интернетте орналасады. Клиенттердің серверлердегі веб-сайтына тікелей қатынауы үшін арнайы HTTP хаттамасы құрылған. [7]
Корпоративтік сайт бір-бірімен байланысқан веб-беттердің жиынтығынан тұрады. Браузер терезесінде ақпарат қандай түрде көрсетілетінін анықтайтын арнайы командалардан HTML-кодтан тұратын *.htm кеңейтілуі бар мəтіндік файлды веб-сайт деп атайды. Барлық графикалық, аудио жəне видео ақпараттар Веб- беттердің құрамына тікелей кірмейді жəне *.gif, *.jpg (графика), *.mid, *.mp3 (дыбыс), *.avi (видео) кеңейтілуінен тұратын жеке файлдар ретінде орналасады. HTML-кодта мұндай файлдарға тек нұсқаулар ғана орналасады.
Корпоративтік сайттың əрбір беті сол бетке қатысы бар файлдың аты мен сайт адресінің қосындысынан тұратын өзінің жеке интернет адресі болады. Осылайша, корпоративтік сайт - бір-бірімен гипермəтіндік құжаттар арқылы байланысқан, веб-серверде орналасқан жəне жеке адресі бар ақпараттық, сауда- саттық ресурсы. Корпоративтік сайтты интернетке қосылған компьютері бар кез- келген қолданушы іздеу қызметі арқылы тауып, көре алады.
Қазіргі кезде тұтынушыларға тауарларын немесе қызметтерін ұсынатын əрбір ұйымның жеке интернет-сайттар бар. Осы заманғы ақпараттық технологияларды қолдану шарты - жарнамалық саланы кеңейту жəне осының көмегімен қосымша клиенттерді тарту арқылы нарық заманында кəсібін дөңгелету.
Интернет сайтты құру жəне өңдеуде мына міндетті шарттар орындалуы қажет:
* интернет-сайтты өңдеуге алғашқы техникалық тапсырманы қабылдау;
* интернет-сайттың құрылымдық сұлбасын - деректердің, бөлімдердің, навигацияның орналасу орнын айқындау;
* веб-дизайн - интернет-сайттың графикалық элементтерін, стильдерін жəне навигация элементтерін жасау;
* жоба жасауда керек болатын интернет -сайттың деректер қорын, бағдарламалық кодын, модульдерін жəне т.с.с. элементтерін өңдеу;
* интернет-сайтты тестілеу жəне интернет желісіне орналастырудан тұрады.
Дұрыс жобаланған жəне құрылған интернет-сайт - сауда жасаудың ең тиімді құралы. Интернет-сайт кез келген маркетинг құралы сияқты, ең алдымен сайтқа кіруші адамды қызықтыруы қажет, содан кейін ғана тұтынушыны белгілі бір əрекеттерге итермелеуі мүмкін. Бұл қарапайым жəне басты қағиданы сайт құрушылар ескере бермегендіктен, кейбір интернет-сайттарға тұтынушылар тез кіреді де, көп ұзамай шығып кетіп қалады. Сондықтан, қаншама қызықты жəне де пайдалы ақпараттары бар интернет-сайттарда кірушілер саны аз болып жатады. Интернет-сайт құрудың бірнеше мақсаттары бар. Солардың кейбіреуіне тоқталайық:
Кез келген мекеменің жақсы атағының шығуын жəне оны қалыптастыруды қамтамасыз ету. Дəстүрлі сауда мекемелерінің интернет-дүкенінің болуы - олардың тұрақты кəсіби жұмысының сипатын көрсететін белгісі болып табылады. Сондықтан да, осы дипломдық жобалауда таңдап алынған агробизнес саласында құрылған корпоративтік сайт, оның тұтынушыларына деген негізгі ақпаратты толық және түсінікті түрде беруі тиіс. Мен осы мақсатты толық қанағаттандырдым деп ойлаймын.
Əрбір мекеменің мақсаты қолданушыларға өз қызметтері немесе тауарлары жайында мағлұмат беру. Бұл ортаға тұтынушылар, өнімді берушілер, делдалдар сияқты адамдар кіреді. Мекеме жайында, оның өнімдері мен тауарлары туралы көп адам білген сайын, клиенттер саны да артатыны мəлім.
Компания клиенттеріне ақпараттық көмек беру. Тұтынушылар интернет- сайтқа кірген кезде өзіне керекті барлық мəліметті көруі керек жəне сол арқылы тез əрі оңай таңдау жасай алуы қажет.
Клиенттерді жібермеу, яғни тұтынушылардан қажетті мəлімет алып қалу. Тұтынушының интернет-сайт арқылы сауда жасағаннан кейін, клиент туралы дерек алу керек. Клиент үнемі соңғы жаңалықтарды біліп отыруы қажет, кейіннен тұтынушы компания (мекеме) жайлы ұмытпас үшін оның ұялы телефонына немесе электрондық почтасына хабарлама жіберіліп отыруы тиіс.[8] Интернет-сайт - ол клиенттерді тарту құралы болуымен қатар, мекеменің олармен жұмыс істеу құралы. Интернет-сайттың кері байланыс, техникалық көмек, сұрақ-жауап, деген бөл імдері жəне форумдар мен чаттар клиенттермен жұмыс істеумен қатар тұтынушыларды ұстап тұрудың тамаша құралдары болып табылады.
Дипломдық жобаның мақсаты веб контенттерді басқару жүйесінің көмегімен интернет-сайт құру болып саналады.
Дипломдық жоба міндеттеріне келесілер жатады:
* Корпоративті сайттардың жұмысын меңгеру.
* Қолданыстағы CMS салыстыру жəне тиімді нұсқаны таңдау.
* Сайт дизайнын жасау.
* Шаблон жасау.
* Интернет-сайт компоненттерін орнату жəне күйге келтіру.
* Интернетке сайтты енгізудің экономикалық пайдасын есептеу.
Бұл тақырып қазіргі таңда өте өзекті болып саналады, өйткені бүгінде миллиондаған адам күн сайын үйлерінен шықпай-ақ электронды сайттардан қажетті ақпаратты алады. Əлемде, əсіресе Қазақстанда Интернет қолданушылар саны қарқындап өсіп келеді жəне сонымен қатар электронды сатып алушылар саны да артуда.
Интернеттің арқасында кез-келген жағдайдағы реакция жөнінде ақпарат іс жүзінде жылдам байқалады, ал ара-қашықтық жойылады. Виртуальді дүкендер өндірушілердің кешігуін азайтады, əдеттегі дүкендерді тауармен қамтамасыз ету уақыты да үнемделеді, нарық кеңейеді, сондай-ақ сатып алушылардың мүмкіндіктері де кеңейеді, - кез-келген елден тəулік бойы жəне қай мезгілде болса да қалаған уақытыңызда тауар сатып алуға мүмкіндіктер көбейеді. Бұл виртуалды дүкендердің əдеттегі дүкендермен салыстырғанда артықшылықтарын көрсетеді. Бұл мезетті əдеттегі сауданың электронды түрге өтуі деп қарастыруға болады [9]. Осы жерде айта кетерім, дипломдық жобалау бойынша құрылған корпоративтік сайт ақпараттық мақсатта болса да, келешекте өнідіріске (қолданысқа) енгізілетін болса оны ары қарай дамытып, ауылшаруашылық өнімдерін жарнамалап және сатумен де айналысуға болады. Өйткені сайтты ары қарай дамытып, жетілдіре түсуге болады.
Қазақстанда электронды коммерция саласында əдетте фирмалар жұмыс істейді, сонымен қатар интернет нарығы да өскен, интернет-контент жеткізушілері де (web-порталдар, іздеу машиналары, web-пошта қызметі, интернет- агенттік жаңалықтары) бар. Бұл жерде оффлайн нарығының көшбасшылары жоқ, сонымен қатар ірі халықаралық интернет-компаниялардың өкілдіктері де жоқ.
Интернет-коммерцияның əдеттегі нарығы сауда нарығы ретінде қалыптасты. Дегенмен ақырындап нарықта тұтынушыларға бағдарланған шешімдер пайда бола бастады, ол B2B, немесе business-to-business деп аталатын ұйымдар тарапынан орын алды (B2C, business-to-customer кері).
Интернет-сайттардың функциялары:
* тұтынушыларға онлайн көмек ұсыну;
* сатылатын тауарлардың ДҚ интерфейсін ұсыну (каталог түрінде, прайс- парақша);
* қоймада тауар түрін көбейту;
* есеп жүргізу (электронды түрде төлем жасау əдісін таңдаған кезде) немесе төлем жасау фактілерін бақылау (əдеттегі есеп формаларын қолдану кезінде);
* рəсімделетін құжаттардың көшірмесі жəне сатып алушылардың өтініштерін рəсімдеу;
* орындалған тапсырыстарды қадағалау құралдарын сатып алушыларға ұсыну;
* тауар жеткізу;
* маркетингтік əртүрлі ақпараттарды жинақтау жəне талдау;
* сатып алушылардың жек ақпараттарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
Жаңа тұтынушыларды əркелкі жарнамалар көмегімен тартуға болады. Сан алуан əлеуметтік желілер, көптеген мастер-класстар мен акцияларды өткізу арқылы клиенттердің назарын интернет-сайтқа аударту жəне ықыласына бөлену. Қазіргі жаңа нарықта тауарлар мен қызмет түрлерін жарнамалау. Интенеттегі жарнама баспа жарнамасынан əлдеқайда арзан, əрі жылдам.
Интернет-сайттың негізгі ядросы - сайтты мəтінмен толтырудың логикалық жəне құрылымдық құрамдас бөліктерінен тұрады. Ол интернет-сайтты іздеу жүйелерінде алдыға жылжытуға пайдаланылады. Қосымша модульдерге: жаңалықтар лентасы, тапсырысты каталог бойынша оңай қалыптастыруға арналған корзина сияқты бөліктер жатады. Кері байланыс - клиенттердің компаниямен байланысы, ол форумдар, чаттар, қонақ кітаптары сияқты түрлермен іске асырылады. Сайт əкімшілігі сайттағы деректерді бақылайды жəне оларды басқару жүйесінің ішкі интерфейсі арқылы басқарады. Компания өз клиенттерін сайт көмегімен тартады, ақпарат жəне кеңестер береді [11].
Интернет-сайтты құрғанда оны пайдаланудың ыңғайлы болуын қадағалау керек. Ыңғайлы дегеніміз сайтта орналасқан ақпараттың логикалық құрылымы жақсылап ойластырылған болуы қажет. Іздеуді іске асыратын жолдардың барлығы анық жəне түсінікті болуы шарт. Іздеудің негізгі элементтеріне: мəзірлер, сілтемелер, тез өту пернелері, іздеу қалыптары жатады. Егер мəзірдің қалыбы бірнеше бір-біріне енген формалардан тұрса, алдын ала олар жайлы мəліметті жазып қою қажет. Əр деңгей пернелер, сілтеме ағаштары, түсіп тұратын мəзірлер, жайылатын парақтар сияқты формалармен өрнектелуі керек. Интернет-сайттың графикалық дизайн құрудың алдында оның ақпараттық архитектурасын (сəулетін) жасау қажет. Əйтпесе, бағдарламалаушы оның құрылымын білместен алдын ала дизайнын жасаса, онда ақпаратты қалай ыңғайлы беруге болады деген сұраққа жауап таба алмай қалады.
Пайдаланушы үнемі таңдауда болады: ары қарай сайтты қарай бере ме, жоқ басқа ыңғайлы сайтты іздей ме деген. Нашар ақпараттық архитектура сайтты пайдалануда үнемі ыңғайсыздық тудырады, кіруші адам одан кетіп қалады да, компания пайдасынан қағылады.
Дипломдық жобаның осы бөлімінде жалпы интернет-сайт, дүкен ұғымына тоқталдық. Оның компанияға тигізер пайдасы мен зияны туралы жəне де біздің жасаған интернет сайттың басқа интернет сайттардан айырмашылығы қандай екені туралы айтылды. Сонымен қатар интернет сайтты қандай бағдарламалау тілдерінің көмегімен жасауға болатыны жəне де қандай сайтты басқару жүйесінде құруға болатыны туралы айтылды.
1.10 Интернет-сайт жұмысының құрылымы жəне архитектурасы
Кез келген үлкенді-кішілі мекеменің кəсібін заман талаптарына сай ілгері дөңгелету, өз тауарлары мен өнімдерін тұтынушылар мен өзге серіктестерге жарнамалау жəне ұсыну мақсатында сол мекеменің бизнес процестерін автоматтандыру қажет. Автоматтандырудың бірден-бір құралы - мекеменің бірыңғай ақпараттық жүйесі. Бірыңғай дегеніміз мекеме жəне оның тауарлары мен өнімдері туралы бүкіл ақпараттың бір жерде жинақталып тұруы. Жүйе деген бұл жағдайда өзекті мағынаны білдіретін сөз болып табылады. Жүйе - компанияның жай-күйін көрсететін түсінікті жəне қисынды деректер. Бірыңғай ақпараттық жүйе бұл ең алдымен тұтынушылар, келісімдер, жеткізушілер, құжаттар жəне т.б. туралы барлық корпоративтік ақпарат жинағы болып табылатын программалық өнім. Ақыр аяғында осы өнімнің арқасында мекемені хаостан құтқарып, істерінде жинақылық орнатуы керек.
Əр ұйымның жұмыс аясына қарай өзінің кəсіпті автоматтандыру бағдарламасы болады.
Ендеше, мекемені автоматтандырудың артықшылықтарын тізбектеп атап шығайық:
1. Күнделікті, қарапайым операцияларды автоматтандыра отырып, жұмыс күшін азайту. Бұл тек уақыт үнемділігі емес, адами факторларды, яғни жұмыс орнындағы қателіктерді болдырмауға мүмкіндік береді.
2. Деректер қоры - ақпарат жинағы ретінде. Жұмыстың барлық салалары бойынша ортақ деректер қорының болғаны өте тиімді. Мұнда клиенттер туралы барлық ақпарат, бүкіл жұмыс құжаттары, өзара хат алмасуы сақталады. Сонымен қатар, осы ақпараттардың қауіпсіздігі. Олардың жоғалып кетуінен немесе ұрлануынан жақсы қорғалған сервер сақтап қалады.
3. Басқару біртұтастығы. Қызметкерлерге міндеттерді қою, бұйрықтарды қағаздап жинау жəне т.с.с. мұның бəрі аз жұмысты көбейтіп жібереді. Көптеген бағдарламалар қойылым, бөлу, мақсаттың орындалуын біртұтас жəне қолайлы етуге мүмкіндік береді.
4. Айқындылық. Əкімшілік ету бағдарламасына қаражат пен уақыт кетіруге немесе бірнеше сайттарға кіруге тыйым салуға болады. Дегенмен ол əрекеттер қызметкерлердің уақытын зая кетірмеу мəселесін түбегейлі шешпейді. Автоматтандыру бағдарламалары қызметкердің əрекеттерін, жұмыс жасау деңгейін қадағалауға мүмкіндік береді.
5. Өзара байланыс. Қызметкерлер мен бөлімдердің əртүрлі қалада орналасқанына қарамастан, автоматтандыру бағдарламасы мекеменің біртұтастығын сақтайды. Бұл ұжымдық жұмыс үшін ыңғайлы. [14]
Сонымен мекеменің жұмысын автоматтандыру - жұмысты жеңілдетіп, уақытты үнемдеп, басқару деңгейін жоғарылатады. Дегенмен де, кəсіпкерлерді ұстап тұратын бірнеше факторлар бар. Кішігірім мекеме үшін қымбат, пайдаланылмайтын артық функциялары бар бағдарламалар кешені керек емес, оларға өз деңгейіндегі автоматтандыру жүйесі ғана жеткілікті. Автоматтандыру тек құралы ғана, оны қандай деңгейде, нендей мақсатта қолданатынын басқарушы өзі шешуі керек.
Мəселен, кəдімгі дүкендер үшін бухгалтерлік есеп-қисаптың бағдарламасы кеңінен таралған автоматтандыру түрі болып табылады. Сонымен қатар, қазіргі таңда автоматтандыру мақсатында сайт жасау əдісін көптеп қолданады, соның ішінде корпоративтік-сайт қарқынды дамуда. Интернет-сайт үлкенді-кішілі мекемелер үшін автоматтандырудың өте тиімді əдісі болып табылады.
1.11 Веб дизайнға қойылатын талаптар
Веб дизайн - сайтты дайындаудың алғашқы этапы. Ол көбіне Adobe Photoshop немесе Macromedia FlashMX бағдарламасында орындалады, веб дизайнның кейбір элементтері CorelDraw немесе Adobe Illustrator векторлы графика, 3Dmax, Maya, LightWare үшөлшемді моделдеу бағдарламаларынан импортталынады. Бірақ веб дизайн тек сайттың көркемдік жағы емес, оның қолданушыға ыңғайлы болуы - тұрақты қолданылатын элементтердің айқын ерекшеленуі, мәзірдің түсінікті болуы жатады. Сондықтан сайттың дизайны бірнеше талаптарға жауап беруі керек:
1. Веб дизайн компанияның имиджін ерекшелеп көрсететін стильді болу керек.
2. Веб дизайн команияның фирмалық стилімен үндесуі керек.
3. Веб дизайн қолданушыға қолайлылық сезімін тудыру қажет, бетте мәтіннің дұрыс құрылуы, суреттердің ыңғайлы орналасуы және ойластырылған түстердің үйлесімділігі осыған септеседі.
4. Веб дизайн қолданушы сайтта басқару элементтері мен навигацияны іздетпегені дұрыс - мәзір анық та түсінікті болу керек.
5. Веб дизайн сайтта жарнамаланатын тауар, қызмет көрсету және ақпаратқа сәйке болу қажет.
6. Веб дизайн жеңіл, яғни сайт беттері ұзақ жүктелмеу керек.
Веб дизайнда анимация жиі қолданылады. Анимацияланған суретті құрған кезде оның салмағын ескерген жөн. Олар ұзақ жүктеліп, қолданушының сіздің сайтынызбен жұмысын қиындатады. Әрине, анимацияланған суреттер статикалық суреттеге қарағанда көбірек көңіл аудартады, оларды мақсатпен және үнемді қолданса нұр үстіне нұр болар еді. Веб дизайн қалай құрылады? Веб дизайн - бұл сайт жобасының бір бөлігі ғана. Жалпы сайтқа техникалық тапсырма қойылады. Онда веб дизайнға негізгі талаптар, беттегі басты элементтердің орналасу схемасы құрылады. Осыдан кейін техникалық тапсырма дизайнерге беріледі, онымен бірігіп дизайн концепциясы жасалынып бекітіледі. Бұл негізгі беттің дизайны, ол барлық сайтқа бірдей стиль береді. Сайттың веб дизайн жобалау мен іске асыру бірнеше күннен бірнеше жұмаға созылуы мүмкін. Қазіргі таңда веб дизайнға креативті, ерекше болу талабы қойылады. Себебі онда, жоғарыда көрсетілгендей өнер, маркетинг, технологиялар қиылысады. Негізгі бетке флеш-ролик, компанияның соңғы жаңалықтарын, логотипті сурет, бөлімдердің қысқаша сипаттамасын орналастыруға болады. Веб дизайнда визуалды қабылдау үлкен рөл атқарады. Экранның әртүрлі жерінде орналасқан элементтер ақпаратты көру және психологиялық қабылдауға әртүрлі әсер етеді. Экранның сол жақ жоғарғы бөлігінде көп қолданушыға таныс логотип орналасады. Ал жаңа бастаған фирмалар логотипін оң жақ жоғарғы бөлікте орналастырса, қолданушы оны тез және оңай жаттайды. Беттің жоғары жағының веб дизайнын фотосурет, басқа графикалық суреттермен безендіру керек. Веб дизайн құрғанда кейбір нәрселерге назар аудару ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz