Грамматика - тілдің құрылысы туралы ілім

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Сырдария университеті

Зулпиева Д

Ағылшын тілі сабағында практикалық грамматиканы уйретуде ойын
түрлерін ұйымдастырудың мазмұны мен әдістері

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

5В011900- Шетел тілі: екі шет тілі білім беру бағдарламасы
бойынша

Жетісай, 2021

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1 ТІЛДІҢ ГРАММАТИКАЛЫҚ ЖАҚТАРЫНА ҮЙРЕТУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ ... ... ... ... ...

1.1 Грамматикаға үйретудің дәстүрлі әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Коммуникативтік құзыреттіліктің маңызды құрам бөлігі ретіндегі тілдің грамматикасына үйрету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2 ПРАКТИКАЛЫҚ ГРАММАТИКАҒА ҮЙРЕТУ КЕЗІНДЕГІ ОЙЫН ӘДІСІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... .

2.1 Ойын . шет тіліне үйретудің құралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2 Ойын түсінігі және оның мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3 Ағылшын тілі сабағындағы ойынның рөлі мен қызметтері, жіктелуі ... ...
2.4 Оқу процесі кезіндегі ойынның өзгешелігі мен құрылымы ... ... ...
2.5 Грамматикалық ойындарға және оны өткізуге қойылатын талаптар ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе

Мемлекет басшысы 2007 жылғы "Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан" атты Қазақстан хал - қына Жолдауында: Қазақстан бүкіл әлемде үш тілді пайдаланатын жоғары білімді ел ретінде танылуға тиіс. Бұлар қазақ тілі - мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі [1].
Қазіргі өмір талабы - оқу және тәрбие процесін түбегейлі өзгерту. Еліміздің тарихында болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, білім беру саласындағы жаңа бағыттар ағылшын тілін оқытуды үнемі жетілдіруді, оқытудың ғылыми және әдістемелік деңгейін көтеру міндеттерін жүзеге асыруды талап етуде.
Осыған орай, ағылшын тілін тілдің үш тұғырының бірі ретінде қызмет етуінің алғышарты - оның қоғамдық өмірдің әр алуан саласында қолданылуы болып табылады. Жер шарын мекендеген мыңдаған ұлттар мен ұлыстардың бір-бірін түсінуіне - халықаралық сипат алған ағылшын тілінің ролі зор.
Ағылшын тiлiн үйрену арқылы оқушылар бiлiм дегейiн көтерiп, өз халқы мен басқа халықтар арасындағы ұқсастықтар мен ерекшелiктердi ажыратуға дағдыланады. Сөйтіп, өз пiкiрi қалыптасады, түрлi елдер мәдениетiн үйренедi.
Білім жүйесінің жаңартылуымен және оның жаңа еуропалық деңгейге көтерілуімен мемлекеттің жаңа саясаты мен білім жүйесінің көптеген саласы байланысты, олардың ішінде ең маңыздысы мемлекеттік қорытынды аттестация болып табылады.
Біздің ойымызша грамматикалық ойындардың маңызды бір түрі болып табылады, өйткені грамматикалық материалды меңгеру, ең алдымен, оқушылардың белсенді сөйлеуіне өтуі үшін мүмкіндіктер жасайды. Бәрімізге мәлім, оқушыларды көпретті қайталауды талап ететін грамматикалық құрылымдарды қолдануға үйрету оқушыларды өзінің бірізділігімен жалықтырады, ал кетірген күштер тез қанағаттандыруды бермейді. Осыған орай, грамматикалық материалды түсіндіру дәстүрлі сипатқа ие болғандықтан, біріңғайлылық пен абстрактілік оқушыларда эмоционалдық-жағымсыз қарым-қатынасты тудырады. Грамматика, соның ішінде теория, қызықты түрде түсіндіріле алады; ол эмоцияларды туындатуы керек және оқушылардың тұлғалығына бағытталуы тиіс. Мұның бәрі сөзсіз шет тіліне оқытудың тиімділігін арттырады. Ағылшын тілін меңгеруді, соның ішінде грамматиканы меңгеруді қызықты және баурап алатындай істеу үшін, оқушылардың танымдық қызығушылығының, шығармашылық ойлау белсенділігі артуына қол жеткізу үшін біз көбінесе әр түрлі жұмыстардың ойындық түрлеріне жүгінеміз. Біздің көзқарасымызбен, ойын коммуникативті қабілеттердің дамуының барынша тиімді құралдарының бірі болып табылады. Ойын - бұл балалардың әлемді тануға бағытталған жолы, онда олар өмір сүреді және оны өзгертуге болмайды (М. Горький). Ойын балаларда барынша қызығушылықты танытады: сөйлеу қызметін табиғи нормаларға жақындата түседі, қарым-қатынастың қабілеттерін дамытуға көмектеседі, тілдік материалды тиімді өңдеуге ықпал етеді, оқудың пратикалық бағытталғандығын қамтамасыз етеді.
Ойындар жалықтырушы жұмыстарды барынша қызықты және баурап алатындай жасайды. Ойындар, әдетте төменгі мектеп оқушыларының алдыңғы қатарлы қызметтерінің формасы болып табылады. И.Н Верещагина, Е.И. Негневицкая, Т.Б. Клементьева және т.б. ұлы педагогтар оқыту процесі кезіндегі ойындардың қолданылу тиімділігіне ерекше мән берген болатын. Бұл түсінікті. Ойында ерекше бір және кейде күтпеген адамның қабілеттері көрінеді.
Тақырыптың өзектілігі: Осы дипломдық жұмыстың тақырыбы оның терең зерттелуі және мектептерде практикалық қолданылуы үшін маңызды болып келеді. Оның өзектілігі қазіргі кезде түсінікті болып келеді. Оқушылардың оқу қызметін, олардың бір-бірімен, оқытушымен, нағыз сол тілде сөйлеушілермен қарым-қатынасын талдай келе, оқушыларда толығымен коммуникативтік және меңгерілген тілдік материалды қарым-қатынас ұстау кезінде қолдану қабілеттері дамымаған деп айта аламыз. Осылайша, зерттеу жұмысы тақырыбының өзектілігі грамматикалық ойындарды оқыту процесінде ұйымдастыру кезіндегі материалдардың жеткіліксіздігімен түсіндіріледі. Ойындардың көмегімен сөйлеу жақсы жетілдіреді, лексикалық және грамматикалық материалдарды белсенді ете түседі, аудирлеу мен ауызша сөйлеудің қабілеттері дамытылады. Ойында оқушылардың шығармашылық, ойлау қабілеттері дамиды. Онда шешімді қабылдау болжанады: қалай істеу керек, не айту керек, қалай ұту керек.
Зерттеу жұмысының жаңалығы: Ағылшын тілінің грамматикасын дәстүрлі
әдіспен оқытуда бала тез жалығып, шет тілін оқуға деген құлшынысынан айрылады, сондықтан да осы ойын әдістері арқылы сабақтарды өткізу баланың грамматикасын ретке келтіріп қана қоймай, оның өзіндік шығармашылық, есте сақтау қабілеттерін дамытады. Ал бұл дипломдық жұмыста осы ағылшын тіліне үйретудегі грамматикалық жаңа әдіс-тәсілдер ұсынылады. Бұл зерттеу жұмысының негізіне айналған.
Теңдіктің сезімі, әуесқойлықтың атмосферасы балаларға жасқаншақты, ұялшақтықты жеңуге, тілдік барьерді, шаршағандықты жеңуге мүмкіндік береді. Ойын осындай универсалдылық сынды ерекшелікке ие болғандықтан, ойындық амалдарды қолдануды әр түрлі мақсаттар мен міндеттерге бейімдей түседі.
Ойын амалдары оқушының дамуы кезінде көптеген қызметтерді атқарады, оқу процесін жеңілдетеді, жыл сайын артып келе жатқан материалды меңгеруге көмектеседі және коммуникативті құзыреттеліктің қажетті қабілеттерін дамытады. Менің Астана қаласы 51 мектеп гимназиядағы және Өскемен қаласы 16 орта мектептегі тәжірибем көрсеткендей, В.П. Кузовлевтің жетекшілігімен жасалған ағылшын тілі кітаптарының сериясы шет тіліне оқыту процесі кезінде ойынның барлық түрлерін көрсете алмайды. Сондықтан оқулықтарда ұсынылатын ойындық жинақтамалар мен ойындық тапсырмалардың қатарын арттырады.
Зерттеу жұмысының мақсаты - ағылшын тілі сабақтарында грамматикалық материалды меңгерудің тиімділігін арттырудың құралы ретінде қолдану мүмкіндігін талдау.
Қойылған мақсатқа келесі міндеттерді орындағаннан кейін ғана жетуге әбден болады:
- Грамматикаға үйретудің дәстүрлі әдісін қарастыру;
- Ойын түсінігі және оның мәнін, ағылшын тілі сабағындағы ойынның рөлі мен қызметтері, оқу процесі кезіндегі ойынның өзгешелігі мен құрылымын анықтау;
- Грамматикаға үйрету кезіндегі ойын әдісін қолдануды зерттеу.
Зерттеу жұмысының нысаны: ағылшын тіліндегі грамматикалық құбылыстарға үйретудегі ойындық амалдар.
Зерттеу пәні: ағылшын тілі сабағында ойындық амалдарды жасөспірімдердегі коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру мен танымдық активтілігіне ықпал ету құралы ретінде қолдану.
Зерттеу жұмысының әдіс-тәсілдері: зерттелетін тақырып бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу; зерттелетін мәселенің аспектісінде психологиялық-педагогикалық тәжірибені зерттеу; педагогикалық процесті, әңгімелесуді, сауалнаманы, эксперименттік зерттеуді, тестілеуді, сұрауларды бақылау.
Гипотеза ретінде келесілер ұсынылады:
Тілдің грамматикалық жағына оқытуда ойындық әдістерді қолдану грамматикалық амалдарды тиімді қалыптасуына алып келеді.
Зерттеу жұмысының практикалық құндылығы: тілдің грамматикалық жақтарын қалыптастыруда нақты материал, кешенді ойындар күйіндегі ұсынылады, ол кейін жалпы білім беретін мектептерде оқытудың кіші, ортаңғы және жоғарғы сатыларында қолданыла алады.
Зерттеу жұмысының теориялық құндылығы: мұнда көрсетілген бақылаулар мен тұжырымдар ағылшын тіліне оқыту сабақтарында, жалпы білім беретін мектептерде грамматикаға үйретуде, ағылшын тілі мамандарын дайындауда қолданыла алады.
Зерттеу жұмысының құрылымы зерттеудің мақсаты мен міндеті арқылы анықталады. Зерттеу жұмысы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.

1 Тілдің грамматикалық жақтарына үйретудің теориялық негізі

1.1 Грамматикаға үйретудің дәстүрлі әдісі

Грамматка сынды тілге үйретудің ешқандай аспектілері көптеген жылдардың ішіндегі қарқынды талқылаулар мен дисскуссиялардың пәніне айналмаған. Грамматка әр түрлі түсіндірілді, ол ана тілімен қатар, шет тіліне оқытуда, әлем мемлекеттерінің білім беру жүйелерінде маңызды рөл атқарып келеді.
Әрбір тілдің өзіне тән грамматикалық амал-тәсілдердің жиынтығы тілдің грамматикалық құрылысы деп аталады. Грамматикалық құрылыс сөзге сүйенеді және сөз арқылы ғана көрініп отырады, сөзді таяныш етпейтін бірде-бір грамматикалық құрылыс болмайды. Грамматика ғылымы, тілдің грамматикалық құрылысын зерттейді, өзінің тексеретін объектісінің негізі етіп сөзді және сөйлемді алады. Тексеру нысанасының осындай ерекшеліктеріне қарай, грамматика ғылымы морфология және синтаксис деп аталатын екі салаға бөлінеді.
Грамматика тілдегі грамматикалық бірліктерді және ол бірліктердің әрі басын қосып ұйымдастыратын, қатынас жасауда іске жарататын, әрі олардың бір-бірінен жігін ажырататын тәсілдерді, құралдарды зерттейді.
Лингвистикада грамматика деген ұғымдық мағынасы өте кең. Осыған байланысты лингвистикалық әдебиеттерде түрлі-түрлі анықтамалар беріледі:
Грамматика - тілдегі сөздердің өзгеруі мен сөйлемдегі сөз тіркестері ережелерінің жиынтығы, сол ережелерді сипаттайтын оқулық грамматика деп аталады.
Грамматика - сөз формаларының жасалу, қолданылу жолдары мен сөйлемдегі сөз тіркесінің өзгеру заңдылықтары туралы ілім.
Грамматика - тілдің құрылысы туралы ілім; тіл білімінің сөз формаларының өзгеру жолдарын, сөз тіркестері формулаларын және сөйлем типтерін зерттейтін тарауы [2, б. 73].
Тілдің грамматикасы дегеніміз, сайып келгенде, тілдің грамматикалық құрылысы. Дәлірек айтсақ, тілдің грамматикасы дегеніміз - тілге тән грамматикалық категориялар жиынтығы мен жүйесі.
Осы анықтамаларды қорытындыласақ: грамматика - лингвистиканың үлкен бір тарауы; грамматика - тілдің грамматикалық құрылысы туралы ілім; грамматика - тілдің негізгі коммуникативтік қызметін жүзеге асырушы амал тәсілдер туралы ілім; грамматика - сөз формаларын жасалу, өзгеру жолдары мен заңдылықтары, сондай-ақ, сөз тіркестері формулаларының заңдылықтары, олардың сөйлемге тіркесу амал-тәсілдері туралы ілім; грамматика - тілдегі сөз құрылысы мен сөз тіркестері, сөйлем типтері туралы ілім; грамматика - белгілі бір тілдің сөздері мен сөз тіркестерінің өзгерілуі, қолданылуы және сөйлемдер құрылысы туралы ережелер жиынтығы мен жүйесі. Баяндау жүйесі мен тәсілі, зерттеу объектісі мен әдісі қамтыған материалдары және олардың кімге, не үшін арналу мақсатына қарай, грамматика құралдары түрлі-түрлі болып келеді: мектеп грамматикасы , ғылыми грамматика, академиялық грамматика, нормативті, тарихи немесе диахронды, салыстырмалы (сравнительная), салғастырмалы (сопоставительная), салыстырмалы-тарихи, сипаттамалы немесе синхронды грамматика, жалпы грамматика, сондай-ақ белгілі бір тілдің морфологиясы немесе синтаксисі т.б. Осының ішінде жоғары оқу орындарына арналған сипаттамалы грамматика.
Морфология - белгілі бір тілге тән сөздердің грамматикалық категориялары мен сөз формалары грамматикалық категориялардың жиынтығы мен жүйесі. Дәлірек айтсақ, морфология - сөздердің өзгеру жолдары мен амалдары, грамматикалық формалар мен грамматикалық мағыналардың берілу тәсілдері туралы ілім: морфология - сөздердің формасы туралы ілім.
Морфология тілдегі сөздердің құрылымын, сөз компоненттерін, олардың қызметін, сөздердің түзілу ерекшеліктері мен өзгеру жолдарын, сөз формаларының жасалу және берілу тәсілдерін, сөз мағынасы мен формасының арақатынасын, сөздердің грамматикалық мағыналарын зерттеп, тексереді. Морфологияның негізгі объектісі - морфтар мен морфемалар - сөз формасының ең қысқа мағыналы бөлшегі. Морфология - сөз формасы мен сөздің грамматикалық мағынасына қатысты ірілі-ұсақты (зат есім, септік, тәуелдік) грамматикалық категорияларды зерттейтін ілімі.
О.С. Ахманова морфологияны тілдің сөз түрлендіру жақтарын қарастыратын (морфология словоизменение) деп үш түрге бөледі. Бұлардың біріншісі сөздердің грамматикалық формаларын жасауда тілдің тиісті бір единицаларының грамматикалық құралдарына көңіл бөледі, екіншісі тілдің сөз жасау тәсілдерін зерттейді; үшіншісі сөз тіркестерінің морфологиялық жақтарын, дәлірек айтқанда, сөз тіркестерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.