Сауда Интернет жүйелері

Дипломдық жоба:

«Компания орындаушылары мен клиенттері әрекеттестігіне арналған Web-қосымша өңдеу»

Мазмұны

КІРІСПЕ

Соңғы онжылдықта бүкіл әлемде барлық ақпараттық технологиялар, соның ішінде ғаламдық Интернет (Internet) арқылы ақпарат беру технологиялары қарқынды дамып келеді. Қазақстанда интернет-технологиялардың қарқынды таралу құбылысы (әсіресе, экономикада) соңғы бірнеше жылда ғана байқала бастады.

Қазіргі уақытта Интернет-адамзат тарихындағы ең қарқынды дамып келе жатқан ақпарат алмасу ортасы. Ұялы телефондар мен құрылғылардан ("мобильді Интернет" деп аталатын), теледидар қабылдағыштан Интернетке қол жеткізудің заманауи мүмкіндіктері, сондай-ақ басқа құрылғылар желісі арқылы ақпарат алмасу пайдаланушылар шеңберін кеңейтеді.

Алайда, байланыс функцияларымен қатар, жақында Қазақстанда онлайн бизнес мәселелерін шешуге де көбірек көңіл аудара бастады. Бүгінгі таңда көптеген компаниялардың сайттары, компания туралы ақпарат беретін "визиткалар" ғана емес, бизнес тиімділігін едәуір арттыратын толыққанды бизнес құралдары болып тұр.

Сондықтан, көптеген фирмалар белгілі бір дәрежеде өз бизнестерін желіге ауыстырады. Мысалы, Ұлттық банктің деректері бойынша 2020 жылдың қаңтар - қыркүйек айларында қазақстандықтар жалпы сомасы 23 триллион теңгеге 2 миллиардқа жуық қолма-қол ақшасыз операция жасады. Бұл өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі көлемнен 2, 6 есе артық.

Осылайша, Интернетті пайдалану тек өзекті ғана емес, сонымен қатар қазіргі жағдайдағы компаниялар үшін де қажет екенін көреміз. Алайда, электрондық коммерцияны жүзеге асыруға арналған әрбір web-ресурс Интернеттің жаһандық желісін пайдалана отырып, сауданы тиімді жүргізуге мүмкіндік бермейді. Бұған экономикалық факторлар да әсер етеді (қазіргі уақытта нақты және виртуалды нарықтардың жағдайы, компанияның жарнамалық саясаты және т. б. ), сонымен қатар жобаны дайын веб-ресурс түрінде нақты бағдарламалық қамтамасыз ету. Осы факторларды ескере отырып, сіз электронды сауда саласында жақсы жетістіктерге қол жеткізе аласыз.

Нәтижесінде, бұл диссертацияның негізгі мақсаты Интернет арқылы сауданы тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін аяқталған веб-жобаны әзірлеу және физикалық іске асыру болып табылады.

Осы жұмыстың міндеттері:

• Пәндік аймаққа талдау жүргізу және "кәсіпорын - клиенттер" схемасы бойынша интернет-сауданы жүзеге асыратын web - қосымшаны құрудың негізгі белгілерін, функционалдық бөліктері мен кезеңдерін анықтау.
• Интернет-дүкенге қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандыратын веб-қосымшаны жасау.
• Тауарлар, тапсырыстар және тапсырыс берушілер туралы ақпаратты сақтайтын физикалық мәліметтер базасын жасау және іске асыру.
• Негізгі веб-қосымшаның мәліметтер базасымен жұмыс істеу үшін қажетті көмекші веб-қосымшаны жасау.

1. ПӘНДІК САЛАНЫ ТАЛДАУ

1. 1 Интернет желісіне және интернет-технологияларға қысқаша шолу

Интернет (ағылш. Internet, лат. inter-аралық және ағылшын. net-тор) мыңдаған желілерді, соның ішінде қарулы күштер мен үкіметтік ұйымдарды, білім беру мекемелерін, қайырымдылық ұйымдарын, өнеркәсіптік кәсіпорындар мен корпорациялардың барлық түрлеріне, сондай-ақ жеке тұлғаларға желіге кіруге мүмкіндік беретін, коммерциялық кәсіпорындарды (қызмет көрсету провайдерлерін) біріктіретін, дүниежүзілік компьютерлік желі. Интернетке қол жеткізу түрлерінің арасында, дәл осы уақыт режимінде желіні пайдалануға мүмкіндік беретін on-line, және желіге арналған тапсырма алдын-ала дайындалатын off-line қол жетімділік болып бөлінеді. Off-line қол жетімділік кезінде, деректер алдын-ала дайындалып, желі қосылған сәтте тек дайындалған деректерді беру немесе қабылдау жүзеге асырылады. Мұндай қол жетімділік байланыс арналарының сапасы мен жылдамдығына аз әрекет етеді, бірақ бұл байланыс түрі тек е-mail - электрондық поштасы секілді қызмет түрлерін пайдалануға ғана мүмкіндік береді.

Интернет арқылы байланысқан, көптеген компьютерлік желілерде сақталған ақпарат, үлкен электронды кітапхананы құрайды. Компьютерлік желілер арасында орналасқан көптеген мәліметтер, қажетті ақпаратты іздеуді және алуды қиындатады. Интернеттегі іздеуді жеңілдету үшін көптеген жетілдірілген құралдар дамыды. Олардың ішінде Archie, Gopher және WAIS, коммерциялық іздеу машиналарын (search engines, indexes), атап өту керек, олар кілт сөздер бойынша көптеген құжаттар арасындағы іздеу алгоритмін қолданатын бағдарламалар болып табылады. Пайдаланушы іздеу нәтижелерін тақырыптардың тізімі және өзектілік дәрежесі бойынша сұрыпталған кілт сөздері бар құжаттардың сипаттамасы ретінде алады. Telnet сияқты бағдарлама пайдаланушыларға бір компьютерден басқа желідегі басқа қашықтағы компьютермен қосылуға мүмкіндік береді. FTP (файлдарды жіберу протоколы) әртүрлі желілердің компьютерлері арасында ақпарат-ты жіберу үшін қолданылады.

1. 1. 1 World Wide Web (WWW немесе W3, Бүкіләлемдік тор)

Ғаламдық таратылатын мәтіндік және мультимедиалық құжаттар мен файлдарды, сондай-ақ ақпаратты іздеу және алу, пайдаланушылар арасындағы интерактивті өзара іс-қимылды, жылдам және интуитивті түсінікті тәсілдермен жүзеге асырылатындай етіп бір-бірімен байланыстырып, басқа желілік қызметтерді біріктіру. Тим Бернерс-Ли бұл ұғымды одан да кеңірек анықтап: "World Wide Web - бұл ақпарат желісі арқылы қол жетімді әмбебап, адам білімінің көрінісі" - деп атады. Бұл арнайы форматталған құжаттардағы ақпаратты жеткізуге және өңдеуге мүмкіндік беретін графикалық интернет интерфейсі және үш негізгі компоненттен тұрады: Hypertext Markup Language (HTML), HyperText Transfer Protocol (HTTP), Universal Resource Locator (URL) . Соңғы жылдары бұл қатарға HyperText Transfer Protocol Secure(HTTPS) - Интернетте HTML беттерін қауіпсіз алмасу үшін арналған хаттамада қосылды.

Гипермәтін (hypertext) - құжаттарды немесе дерекқорларды ұйымдастыру тәсілі, онда құжаттардың немесе ақпараттың тиісті фрагменттері бір-бірімен ассоциативті жол бойынша ілеседі, пайдаланушыға олар бойынша тиісті құжаттарға немесе ақпаратқа лезде өтуге мүмкіндік беретін сілтемелермен (links, hyperlinks) байланысады. Сілтемелер мәтіндік, графикалық, аудио немесе бейне форматта ұсынылуы мүмкін. (Hypertext Markup Language) қаріптерді, қабаттарды, графиктерді және басқа веб-құжаттарға сілтемелерді анықтайтын бағдарламалық файл белгілеу кодтарын (markup symbols) немесе тегтерді (tags) қамтиды. World Wide Web консорциумы ұсынған формат және бағдарламалық жасақтаманы жасаушылардың көпшілігі стандарт ретінде қабылдады. Интернеттегі сауданың дамуы және жаңа веб-талаптар HTML модификациясына және кеңейтілген HTML формасының пайда болуына әкелді ол - Extensible Hypertext Markup Language (XHTML немесе XML) . HyperText Transfer Protocol-интернет арқылы веб-беттерді беру стандарттарының жиынтығын анықтайды. Universal Resource Locator - бұл Интернеттегі файлдың немесе ресурстың орналасқан жерін (мекенжайын) анықтауға арналған стандарт. Ресурс түрі қолданылатын протоколға байланысты болып келеді. Web жағдайында хаттама HTTP болып табылады, ресурс HTML парағы, графикалық файл, қашықтағы компьютерде орындалатын бағдарлама болуы мүмкін. Оның құрамында ресурсқа кіру үшін қажетті хаттаманың атауы, интернеттегі белгілі бір компьютерді анықтайтын домен атауы және сол компьютердегі файлдың орналасқан жерінің иерархиялық сипаттамасы бар.

Әдетте, URL мекен-жайы бойынша веб-сайт (Web site) орналасады. Веб-сайт-бұл World Wide Web файлдарының тығыз байланысты жиынтығы, оған home page деп аталатын бастапқы файл (бастапқы немесе Негізгі бет) кіреді. Негізінде, home page мекен-жайы нақты index. html файлын қамтиды, бірақ әдетте оны мекен-жай жолында көрсетілуі міндетті емес. Сайттың мекен-жайы ретінде home page мекен-жайы қолданылады. Нome page арқылы веб-сайттағы кез-келген басқа параққа кіруге болады. Браузерде пайдаланушы кез-келген сайттың home page-ін Интернетке кірген кездегі бастапқы бет ретінде конфигурациялай алады. Сайттар типі бойынша ондаған санаттарға және жүздеген ішкі санаттарға бөлінеді. Пайдаланушылар ең көп кіретін сайттар-іздеу машиналары, каталогтар және Веб-Дүкендер және әлеуметтік желілер.

Қазіргі уақытта ірі сайттар үшін порталдардың бір санатына біріктіру, содан кейін олардың түрлеріне жіктеу бар. Портал деп World Wide Web-ке кіру кезінде интернет-пайдаланушының тұрақты бастапқы сайты ретінде анықтайтын веб-сайтты атайды. Порталдар, жалпы мақсаттағы порталдардың (general portals) және мамандандырылған тақырыптық немесе тауашалы порталдардың (niche portals) екі ірі санатына бөлінеді.

Әлемдегі ең ірі жалпы мақсаттағы порталдардың қатарына Facebook, Google, Youtube, Amazon және Twitter жатады, олардың айлық аудиториясы бірнеше миллиардқа жетеді. Қазақстанда мұндай порталдар Kaspi. kz, Nur. kz, Egov. kz, Kundelik. kz, Zakon. kz, HH. kz айлық аудиториясы жүздеген мың келушілерді құрайды және миллион белгісіне жақындайды.

Қазіргі таңдағы ең ірі, элекрондық коммерция бағытындағы бірнеше сайтқа қысқаша талдау жүргізе кетсек, шығу тарихын, даму барысын талдап көрейік:

Сурет 1. 1. 1 - Amazon. com сайтының логотипі

1. Amazon. com- Amazon (Amazon. com, Inc. ) - бұл американдық компания, ол кірісі мен нарықтық капитализациясы бойынша электрондық коммерция және қоғамдық бұлтты есептеу платформалары нарықтарындағы әлемдегі ең ірі корпорациялардың бірі. Штаб-пәтері Сиэттлде орналасқан.

Джефф Безос 1994 жылы 5 шілдеде Амазонды интернеттегі кітап дүкені ретінде құрды, бірақ кейіннен видео, MP3, аудиокітаптарға (ағындық және жүктелетін), бағдарламалық жасақтама, видео ойындар, электроника, киім-кешек, жиһаз, тамақ, ойыншықтар мен зергерлік бұйымдармен әртараптандырды. Компания сонымен қатар Amazon Publishing басылымының иесі - Amazon Studios киностудиясы, Kindle электронды оқырмандары, Amazon Fire планшеттері, Fire TV және Echo ақылды колонкаларын қоса, тұтынушылық электроника шығарады және әлемдегі ең ірі болып табылатын IaaS және PaaS (Amazon Web Services) модельдеріндегі қызмет провайдері. Кейбір елдер үшін жеке бөлшек сауда орындарын ұйымдастырды, сонымен қатар кейбір өнімдерді басқа елдер үшін халықаралық жеткізілім ұсынады. Amazon Prime-да 100 миллионға жуық жазылушысы бар.

Корпоративтік аңыз бойынша, компанияның негізін қалаушы өзінің алғашқы жұмыс үстелін есіктерден құрастырған, осыған байланысты осы уақытқа дейін компанияның кеңселерінде үнемдеу қажеттілігін еске түсіру үшін кейбір үстелдер есіктерден жасалған.

Джефф Безос бастапқыда компанияны Абра Кадабраның құрметіне Cadabra деп атады, адвокатына қоңырау шалып оған осы атауды атын айтты, содан кейін адвокаты Cadaver (яғни мәйіт) -па деп, қайта сұрады, осыдан кейін Безос бұл атаудың тамыр жаймайтынын түсінді, өйткені Безос клиенттерге бағытталған бизнесті басқаруды ұстанғандықтан, ол компанияның клиенттердің қанағаттанушылығына талмай еңбек етеінін көрсету үшін атын «Relentless, Inc» деп өзгертуге шешім қабылдады. Бірақ сол кездегі компанияның техникалық директоры Шел Капхан-ға бұл атау қатты ұнай қоймады, сосын Безос компанияның атауын іздеуді одан әрі жалғастырды. 1994 жылы Интернет сайттардың саны шектеулі болды, оларды саны саусақпен санарлықтай ғана еді, және барлық сайттар, Интернет каталогында алфавит бойынша орналасты, ұзақ іздеуден кейін Безос екі себеп бойынша Амазонға тоқтады, біріншісі - Интернет каталогындағы іздеу кезінде бірінші болып Amazon. om шығатын еді, ал екінші, Безос, Амазон жер бетіндегі, бай флорасы мен фаунасы бар, ең үлкен және терең өзен және сәйкесінше, Amazon Inc Интернетте әртүрлі тауарлардың ең үлкен коллекциясын ұсынатын интернет желісіндегі алып корпорация болғысы келді.

Компанияның алғашқы орналастырылымы 1997 жылы 15 мамырда NASDAQ-та өтті.

2006 жылы Shopbop компаниясын сатып алды.

2010 жылы Quidsi (Diapers. com) компаниясын 545 миллион долларға сатып алды.

2011 жылы Amazon. com сайтында 3 қызметкер болды.

2012 жылы корпорация тауарларды автоматты түрде жылжытуға арналған қойма роботтарын өндіруші Kiva Systems-ті (қазіргі Amazon Robotics) сатып алды. Уолл Стрит талдаушыларының пікірінше, қойма жұмысын автоматтандыруға арналған роботтарды енгізу Amazon-ға тапсырыс дайындау құнын 40% төмендетуге мүмкіндік береді.

2013 жылдың сәуірінен бастап Amazon Studios еншілес компаниясы, ағынды медиа нарығына кіріп, көркем телевизиялық фильмдер мен сериалдар шығаруды бастады.

2014 жылы 9 қазанда Манхэттенде (Нью-Йорк) өз тарихындағы алғашқы оффлайн дүкенді ашу жоспарын жарияланды. Сәл кейінірек тағы бір дүңгіршек туралы ақпарат пайда болды - бұл жолы Сан-Францискода болатын.

2016 жылдың соңында компанияда 180 мың қызметкер жұмыс істеді.

2017 жылы Whole Foods Market компаниясын 14 миллиард долларға сатып алды.

22 қаңтарда компания әлемдегі алғашқы автоматтандырылған Amazon Go супермаркетін ашты. Дүкенде кассир жоқ. Өнімді сатып алу үшін сізге тек қосымшаны жүктеп, QR кодын сканерлеу керек, оны турникеттерге бекітіп, қажет өнімдерді алып, дүкеннен шығу керек.

2018 жылдың шілдесінде Амазон таза кірісін 2018 жылдың II тоқсанында 13 есеге жуық арттырғаны белгілі болды, 2017 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіш алғаш рет 2 миллиард доллардан асты. 2018 жылдың 4 қыркүйегінде компанияның капитализациясы 1 триллион доллардан асты, бұл Amazon-ды осы шекарадан асқан екінші компанияға айналдырды (Apple-ден кейін) .

2019 жылы компания Amazon Donations атты тәуелсіз сатушыларға арналған қайырымдылық бағдарламасын іске қосты. Бағдарлама бойынша сатылмаған немесе қайтарылған тауарлар мұқтаж жандарға қайырымдылық ұйымдары арқылы беріледі.

Сурет 1. 1. 2 - AliExpress. com сайтының логотипі

2. AliExpress- бұл Қытайдан, сонымен қатар Ресейден, Еуропадан, Түркиядан және басқа елдерден тауар өндірушілердің тауарларын сатып алуға мүмкіндік беретін әлемдік виртуалды сауда алаңы. Сайттағы тауарлар бөлшек және ұсақ көтерме саудада сатылады. Платформа ҚХР-да жұмыс істемейді - сол жерде оны Таобао алмастырады.

Қазіргі уақытта AliExpress орыс, ағылшын, испан, голланд, француз, итальян, поляк, араб және португал тілдерінде қол жетімді (өнім туралы ақпарат автоматты түрде әр түрлі тілдерге аударылады) . Бұл тілдерден тыс шет ел клиенттеріне сайттың ағылшын тіліндегі нұсқасы автоматты түрде қызмет көрсетіледі.

Сайт Alexa нұсқасына сәйкес әлемдегі ең көп қаралған веб-ресурстар тізімінде 32-ші орында тұр.

AliExpress 2010 жылы қытай тауарларын басқа елдерге сатуға арналған алаң ретінде жұмыс істей бастады. Алдымен бұл сайт B2B сату саласында жұмыс істеді. Содан кейін портал B2C, C2C, бұлтты есептеу және төлем қызметтерін қосу арқылы сауда алаңдарын кеңейтті.

Бастапқыда, AliExpress тауарларды тек қытайлық сатушылардан сатуға мамандандырылған. 2018 жылдың қараша айынан бастап AliExpress ассортиментінде Alibaba сатып алған Trendyol платформасындағы түрік брендтерінің өнімдері пайда болды. AliExpress ҚХР-дан тыс жерлерде оқшаулау және бизнесті дамытумен айналысады.

2019 жылы компания өзінің ең үлкен дүкенін Барселонадағы сауда орталықтарының бірінде ашты.

Сурет 1. 1. 3 - eBay. com сайтының логотипі

3. eBay Inc. (ибэ́й деп оқылады) - бұл интернет-аукциондар және интернет-дүкендер саласында қызмет көрсететін американдық компания. eBay. com және оның бірнеше елдердегі жергілікті нұсқалары eBay Enterprise-ге тиесілі болатын, бірақ eBay бұл бөлімді 2015 жылы Sterling Partners және Premiera Funds жеке капитал компанияларына сатты.

1995 жылы 4 қыркүйекте Калифорния штатындағы, Сан-Хосе қаласында бағдарламашы Пьер Омидьяр өзінің жеке веб-сайтының бір бөлігі ретінде AuctionWeb атты онлайн аукцион құрастырды.

AuctionWeb-те сатылған бірінші зат Омидьярдың ақаулы лазерлік көрсеткіші болды, ол 14, 83 долларға сатылды. Сатып алушымен байланысқа шыққаннан кейін Пьер одан «лазер көрсеткішінің ақаулы екенін түсіндіңіз бе?» деп сұрағанда, сатып алушы: «Мен ақаулы лазерлік көрсеткіштердің коллекционерімін», - деп түсіндірді.

Бастапқыда AuctionWeb мүлдем тегін болды және сатушылар мен сатып алушыларды біртіндеп тарта бастады. 1995 жылдың аяғында сайтта мыңдаған аукциондар өткізілді.

1995. ы Пьер Омидьяр аукцион қағидаттарын реттейтін және қазіргі уақытта қолданыста болатын eBay аукционының бастапқы мәндерін құрды:

• «Шын мәнінде барлық адамдар құрметке лайықты»
• «Барлығы өз үлесін қоса алады»
• «Адамдар өздерінің жақсы қасиеттерін ашық қарым-қатынас кезінде көрсете алады»

Компания қазіргі атауын 1997 жылдың қыркүйегінде алды. Омидияр бастапқыда өзінің консалтингтік компаниясымен қарым-қатынасты сақтау үшін, сайтты Echo Bay Technology Group деп атағысы келген. Алайда EchoBay. com домендік атауы Echo Bay Mines алтын өндіретін компанияға тиесілі болды және атау eBay. com болып қысқартылды. еBay-дің алғашқы акциялары 1998 жылдың 21 қыркүйегінде NASDAQ-та өтті.

Кейінгі жылдары eBay, C2C сауда платформасынан жеке және заңды тұлғалар қолданатын B2C платформасына айналды.

еBay-дің негізгі идеясы - сатушыларды тауарлардың барлық түрлерін сатуға арналған онлайн платформамен қамтамасыз ету. еBay өзі сатушы мен сатып алушы арасында сату шартын жасасу кезінде делдал ретінде ғана әрекет етеді. Тауарларға төлем және оларды жөнелту eBay қатысуынсыз жүзеге асырылады. Сатушылар платформаны пайдалану үшін ақы төлейді, әдетте лотинг ақысы мен сату бағасының пайызынан тұрады. Сатып алушыларға eBay-ді пайдалану тегін.

еBay-ға түсетін пайда осы платформаны пайдалану арқылы сатылған сатылымдардың көлеміне тікелей байланысты болғандықтан, онда либералды жағдайлар қарастырылған. Тиісінше, eBay филиалы тіркелген елдің заңдарын бұзбайтын және eBay қара тізіміне енбеген кез-келген тауарлар мен қызметтерді сатуға рұқсат етіледі.

Сайтта сатып алу бағасының 1% -ын виртуалды доллар түрінде қайтаратын eBay bucks адалдық жүйесі бар, ол 5 долларға жеткенде eBay автоматты түрде жарнамалық кодты жасайды, оны сіз төлем кезінде пайдалана аласыз.

Бизнес-модель тиімділігінің себептері:

• Ешқандай географиялық кедергілер жоқ - сатып алушылар мен сатушылар Интернетке кіру мүмкіндігі болса, әлемнің кез келген нүктесінен eBay аукциондарына қатыса алады. Бұл орналастырылған сатушылар санын және орналастырылған сатып алушылар санын көбейтеді.
• Тілдік кедергілер жоқ - аукциондық сауда-саттыққа қатысу әр түрлі тілдерде орындалуы мүмкін. Көптеген елдерде аукционның өзіндік, жергілікті филиалдары бар, мысалы Ұлыбритания, Германия, Нидерланды, Испания, Австралия т. б.
• Уақыт шеңбері жоқ - сіз eBay-да тауарларға өтінімдерді аптасына 7 күн, тәулік бойы орналастыра аласыз. Лоттар, өз кезегінде, 30 күнге дейін қойылуы мүмкін - бұл іздеу, қарау және сатып алу үшін жеткілікті кезең.
• Сатып алушылардың көп бөлігі - аукционға келушілерді салыстырмалы түрде арзан бағамен ұсынылатын әртүрлі тауарлардың үлкен ассортименті қызықтырады. Мұнда сіз сирек кездесетін, коллекциялық заттарды таба аласыз, оларды шын өмірде eBay-сыз дербес сатып алу, кейде мүмкін болмай жатады.
• Сатушылардың көптігі - листинг элементтерінің төмен құны, сатып алушылардың көптігі, eBay аукциондық қызметтерін пайдаланудың қарапайымдылығы сатушылар үшін қолайлы әрі тартымды. Сонымен қатар, әрбір қатысушы өзі жеке сатушы бола алады.
• Модельдің мультипликативті әсері - сатып алушылар санының өсуі сатушылар санының артуына әкеледі. Бұл eBay. com сайтының бүкіл әлемде дамуына кепілдік береді.

1. 2 Корпоративтік жобаларға арналған электрондық коммерция және бизнесті электрондық жүргізу жүйелері

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс