Жәңгір хан көшесінде орын алған жол көлік оқиғаларының талдамасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

Көлік және инженердік қорғау жоғары мектебі

Қорғауға жіберілді
Жоғары мектеп жетекшісі

___________ А.С. Ибраев

___________________ 20___ ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы: Орал қаласының Жәңгір хан атындағы көшесінде жол қозғалысын ұйымдастырудағы кемшіліктерді анықтау және оларды жою мақсатында тәжірибелік шараларды ұсыну

Білім беру бағдарламасы: 5В090100 - Көлікті пайдалану және жүк қозғалысы мен тасымалдауды ұйымдастыру

Білім алушы

Д.Р. Максимова

Ғылым жетекші,
аға оқытушы

Т.М. Шадьяров

Орал 2021
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ТАПСЫРМАСЫ

Максимова Дария Русланқызы

Білім алушы:
Максимова Дария Русланқызы

Тақырыбы:
Орал қаласының Жәңгір хан атындағы көшесінде жол қозғалысын ұйымдастырудағы кемшіліктерді анықтау және оларды жою мақсатында тәжірибелік шараларды ұсыну

Тапсырма құрылымы

№
Бөлімдерінің атауы
Орындау мезгілі
Графикалық бөлімі
1
Көше-жол желісінің сипаттамасы
4.01.2021-30.01.2021
2
2
Қазіргі уақыттағы жол қозғалысын ұйымдастыру

2
3
Жобалау бөлімі
1.02.2021-15.02.2021
2
4
Көлік ағынының қоршаған ортаға әсер етуі
16.02.2021-1.03.2021

5
Экономикалық бөлім
2.03.2021-15.03.2021
1

Қорытынды
16.03.2021-31.03.2021

Тапсырманы берілген күні 28.12.2020 ж.
Дипломдық жобаны тапсыру мерзімі 31.03.2021 ж.

Тапсырманы орындауға қабыл алған

Д.Р. Максимова

Ғылым жетекші,
РФ т.ғ.к., аға оқытушы

Т.М. Шадьяров

Мазмұны
Кіріспе
1. Көше-жол желісінің сипаттамасы
1.1. Батыс Қазақстан облысының жалпы сипаттамасы
1.2. Автомобильдендіру денгейінің артуы
1.3.Жәңгір хан автожолында орын алған жол көлік оқиғаларының талдамасы
1.4.Қарастырылған учаскедегі техникалық құралдары
1.5.Жобаның мақсаты мен міндеттері
2. Қазіргі уақыттағы жол қозғалысын ұйымдастыру
2.1 Жол қозғалысын зерттеу туралы жалпы мәліметтер
2.2. Көлік ағымының қарқындылығын және құрамын зерттеу
2.3. Жаяу жүргіншілер ағымының қарқындылығын зерттеу
2.4. Жол қозғалысын зерттеуге арналған құрал жабдықтар туралы мәліметтер
2.5. Бағдаршамның реттеу циклын есептеу
2.6 Маршруттық жолаушылар көліктерінің аялдамаларын зерттеу
3. Жобалау бөлімі
3.1 Бағдаршам объекттердің жұмыс режимін қайта есептеу
3.2.Жаяу жүргіншілер өткелдерін және қауіпсіздік аралшығын есептеу
4. Көлік ағынының қоршаған ортаға әсер етуі
4.1. Көлік ағындарынан шығарылатын зиянды заттарды анықтау
5. Жобаның экономикалық көрсеткіштері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қосымша
3
4
4
5
6

9
10
11
11
12
13
15

16
17
18
18
19

21
21
23
30
31
33

Кіріспе

Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан барлық дамыған елдер қолданатын және жол құрылысының барлық стандарттарына сәйкес келетін жүрдек автомагистральдардың құрылыстық қайта құруларын жүзеге асыруға кірісті.
Жол қатынасын ұйымдастыру жоспарының мақсаты-көлік артериясын құру, бұл процесс көрші мемлекеттерде жалғасуы керек және ішкі тауарларды халықаралық тасымалдауда үлкен артықшылыққа ие болуы керек.
Жол қозғалысы қауіпсіздігі-көп жақты, күрделі және қажетті мәселе. Автомобиль қозғалысының қауіпсіздігі қазір бүкіл адамзатты алаңдатады. Қазір мұны әлемнің барлық мемлекеттері және көптеген халықаралық ұйымдар жасайды. Бірақ, соған қарамастан, жол - көлік оқиғалары әлі де өсуде, сондай-ақ адам құрбандарының саны көбеюде.
Жол-көлік оқиғаларының санына көптеген себептер әсер етеді, бірақ олардың негізгілерінің бірі-қала мен жолдардың қарқындылығы.
Автокөлік жоғары қауіпті құрал болып табылады. Бүкіл әлемде жол - көлік оқиғаларының салдарынан жыл сайын жүздеген, мыңдаған адамдар өмірімен қоштасады және миллиондаған адамдар әртүрлі дәрежеде жарақат алады. Жол қозғалысының негізгі факторы жүргізуші болып табылады және қауіпті жағдайларда жол оқиғасының болуы немесе болмауы оның біліміне, ептілігіне, реакциясына, дағдылары мен дағдыларына байланысты болады.
Автомобильдендіру процесіне байланысты жағымсыз факторлардың қатарына жол-көлік жағдайлары және олардың салдары жатады. Бұл зардаптар көбінесе адамдардың өлімімен, жарақаттанумен, көлік құралдарының, жүктердің, басқа жол құрылыстарының бұзылуымен, мүгедектік бойынша жәрдемақыларды төлеумен, уақытша еңбекке жарамсыздықпен және т. б. байланысты материалдық шығындармен сипатталады.
Бұл дипломдық жобада магистральдардың қисық учаскелерінде қозғалыс қауіпсіздігін арттыру, яғни Жәңгір хан КЖЖ-де жол қозғалысын ұйымдастыру мәселелері зерттеледі.

1. Көше-жол желісінің сипаттамасы
1.1. Батыс Қазақстан облысының жалпы сипаттамасы

Батыс Қазақстан облысы 1932 жылы 10 наурызда құрылды (1962 жылдан 1992 жылға дейін - Орал облысы), Қазақстан Республикасының солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан және республиканың орталық және оңтүстік облыстары мен Орта Азия мемлекеттеріне қақпа болып табылады. Облыс Ресей Федерациясының бес облысымен шектеседі, сыртқы шекарасының ұзындығы 1532 км. республика ішінде облыс Ақтөбе және Атырау облыстарымен көршілес.
Облыс аумағы 151,3 мың шаршы шақырым. 2006 жылғы 1 желтоқсанда облыстың тұрақты халқы 612,2 мың адамды құрады, оның ішінде қалалық - 271,1 мың адам, ауылдық - .341,1 мың адам.
Әкімшілік жағынан облыс 12 ауылдық ауданға және Орал қаласына бөлінген. 2 қала бар: Орал қаласы - облыс орталығы, 1613 жылы негізі қаланған және Бөрлі ауданының Ақсай қаласы -- Орталығы, мұнайшылар мен газшылар қаласы, 1936 жылы құрылған жұмыс кенттері - 4, ауылдық және селолық округтер - 155, елді мекендер - 512.
Облыс аумағының рельефі негізінен солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай төмен түсетін, бес ірі геоморфологиялық ауданға бөлінген жазық аумақ болып табылады.
Облыстың топырақ жамылғысы әр түрлі: қара-сарғылт, сарғылт-сарғылт топырақтарға дейін. Оңтүстік аудандарда қоңыр топырақтар, сортаң және сортаң топырақтар кездеседі, құм массивтері бар. Астық тұқымдас-шөптесінді, астық тұқымдас-жусанды, жусанды-бетегелі өсімдіктер басым.
Облыстың климаты солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай ұлғаятын жоғары континенттілігімен ерекшеленеді. Жоғары континенталдылық күн мен түннің, қыстың және жаздың күрт температуралық қарама-қайшылықтарында, қыстан жазға тез ауысуда көрінеді. Жауын-шашынның жылдық мөлшері облыстың солтүстік-шығысында 300 мм-ден оңтүстігінде 190 мм-ге дейін. Жылы мезгілде 90-135 мм Жауын-шашын түседі және олар жыл бойы біркелкі емес түседі.
Ең суық ай-қаңтар, температура солтүстікте -14 градустан оңтүстікте -11, -13 градусқа дейін. Ең жылы ай -- шілденің орташа температурасы 22-25 градус.

1.2. Автомобильдендіру денгейінің артуы

Әлемдік автомобильдер өндірісінің дамуы мен еліміз тұрғындарының тұрмыстық және материалдық жағдайларының өсуі қалалар мен елді мекендеріндегі қозғалыс қарқындылықтарының ұлғаюларына мүмкіндік жасайды. Ал, өз кезегіндегі қала көшелері мен жолдардың жүктелу деңгейінің өсуі жол қозғалысын ұйымдастыру қызметтерінің алдына күрделі мәселелер қояды. Ол мәселелер мен проблемаларды шешу жол-көпір құрылысының салынуы мен қаладағы күрделі жол-көше жүйелерінің қиын бөліктерін қайта құру дәрежесінің жеткіліксіз денгейі салдарынан қиындай түседі де, жалпы түрде автомобиль көлігінің жұмыс тиімділігін төмендетеді. Жол қозғалысын ұйымдастыру процесінің күрделі диалектикалық қарама-қайшылықтары біріншіден, көлік құралдарының қозғалыс жылдамдықтарын арттыру қажеттілігімен, ал екіншіден оның қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігімен байланысты болады.
Қазақстан экологиялық дамуы жаңа магистральды жолдарды салуды және бар жолдарды қайта жобалауды талап етеді. Қала шеті аймақтарда екі жолақты жолдардың жалпы жолдар ұзындығының 80 %-ті үлесін құрайды. Ал қала ішінде басқа қатынасты байқауға болады, бұл жерде көп жолақты жолдардың саны екі жолақты жолдардан әлде-қайда жоғары. Барлығына белгілідей, көп жолақты жолдардағы қозғалыс шиеленістігі өте жоғары, әрбір жүргізуші басқа автомобильдер жүргізушілерімен санаспастан өзіне ыңғайлы жол жағдайын таңдайды. Сонымен бірге, автомобильдердің түрлі маркаларының динамикалық сапасының түрлілігі ортаға шығады. Қаншалықты қозғалыс қарқындылығы жоғары болған сайын, жаңа автомобильдердің өзара әсері жоғарылай түседі. Осыған байланысты жол жағдайларын зерттеу көп жолақты автомобиль жолдарының қиылыстарында жол қозғалысын ұйымдастыруды жетілдіру ролі өте зор.
Ескеруге қажетті мәселе, бұл көпжолақты автомобиль жолдарының жол жағдайлары екіжолақты автомобиль жолдарынан, мәнді түрде өзгеше. Бұл өзгешелік барлығынан бұрын келесілер бойынша байқалады:
oo бөлгіш жолақтың болуы;
oo өту бөлігінің үлкен ені;
oo жол қозғалысына қатысушылардың барлығына ақпаратты беру қиындығы;
oo қиылыстар мен түйіспелердің үлкен геометрикалық өлшемдері;
oo жол қозғалысын ұйымдастыру сұлбасының қиындығы;
oo көліктік және жаяу жүргіншілердің ағынының көп санды қозғалыс траекториясының қиылыстары.
oo

1.3. Жәңгір хан көшесінде орын алған жол көлік оқиғаларының талдамасы

Жәңгір хан автожолының бойындағы аудан орталықтары арқылы өтетін учаскелеріндегі қиылыстар бағдаршамдармен реттелген. Б.Момышұлы ауылында 1 бағдаршаммен реттелетін қиылыс бар.
Жоспардағы қисықтар 10-12% жағдайда жол көлік жағдайларының орын алатын жері болып табылады, радиустар неғұрлым азайған сайын, соғұрлым апат саны көбейеді. Қисық учаскелерде орын алатын жол - көлік жағдайларын сараптау қауіпті учаскелерді анықтап, апаттық жағдайға әсер ететін жол шарттарының деңгейін анықтауға жәрдемдеседі.
Жол-көлік жағдайларын сараптау нәтижесінде олардың апта күндері, айлар бойынша бөлінуіне графиктер құрылады. Мұндай графиктер апат жағдайларының ең көп болатын кезеңін анықтауға мүмкіндік береді. Апат орындары сызықты графикте шартты белгілер көмегімен көрсетіледі.
В.Ф. Бабковтың мәліметтері бойынша жалпы қисық учаскелерде орын алатын апат жағдайларының әртүрлі апат түрлеріне орташа қатынасы келесі 1.1-суретте көсетілген.

1 - соқтығысу; 2 - аударылу; 3 - кедергіні соғу; 4 - жаяу жүргіншіні соғу;
5 - тоқтап тұрған көлік құралын соғу; 6 - велосипедшіні соғу; 7 - ат арбаларды соғу; 8 - жануарларды соғу; 9 - басқа да жағдай түрлері
Сурет 1.1 - Жалпы қисық учаскелерде орын алатын апат жағдайларының әртүрлі апат түрлеріне орташа қатынасы

Қисық радиустарының қозғалыс қауіпсіздігіне әсері практикалық тұрғыда өту бөлігінің еніне тәуелді емес. Бұл мән 600 м радиусты екі сызықты қозғалыс жолында орын алған апат санының қатынасымен анықталады. 1 қосымшаның 1.1 және 1.2 кестелерінде қисық радиусты жолдардағы қозғалыс қауіпсіздігінің коэффициентері мен мүмкін боларлық апаттар сандары келтірілген.
Жол - көлік оқиғаларының есепке алынуы мен талдамасын жолды қадағалау қызметі жүргізеді. Есепке алуға бейім аумақшалар мен көшелерде болған әрі көлік құралдарының, жүктердің, жолдар мен жол құрылыстарының қирауына әкеп соққан және кісі өліміне немесе дене жарақаттарына септігін тигізетін барлық әсерлер жол - көлік оқиғаларына жатқызылады.
Жол-көлік оқиғасы - бұл механикалық көліктердің қозғалысы барысында пайда болатын және де одан адамдардың өлімі немесе дене жарақатына не көліктердің, жүктердің, жолдардың, жол және басқа құрылыстардың немесе басқа мүліктердің зақымдануына әкеліп соқтыратын оқиға. ЖКО-ны талдау негізгі үш бағытта жүреді:
1. Берілген ауданда немесе көлік жүйесінде апаттылық күйін бағалау және қозғалысты ұйымдастыру бойынша іс - шаралармен байланысты себебін анықтау;
2. Жол - көлік апатының пайда болу себептерін анықтау және оларды жою бойынша іс - шаралар жасауды қарастыру;
3. Жол - көлік апаты ең көп жиналған жол орындарын және учаскелерін (апаттылық ошақтарын) көрсету.
Жәңгір хан автожолында 2017 - 2019 жылдардағы орын алған ЖКО-ның талдамасы 1 қосымшаның 1.3 кестесінде көрсетілген.
Жол - көлік оқиғалары күзде және қыста ең көп мәнге ие болған. Жылдың бұл мезгілінде жаңбырлы ауа райының болуымен, күннің қысқаруымен, жол төсемінің лайлануымен немесе ылғалдалуымен түсіндіріледі. Жол төсемінің ілініс қасиеттерінің сапаларының төмендеуі автомобильдің тежеу жолын бірнеше есе арттырады, қиралану қаупі пайда болады. Мұның барлығын жүргізушілер мен жүргіншілер дұрыс ескере бермейді, сондықтан да бұл кезде ЖКО-ның саны жылдың жазғы кезеңімен салыстырғанда көбірек болған.
Қыстағы қозғалыс, негізінен, жасанды жарықтандыру кезеңінде өтеді. Жүргізушілердің қозғалуына олардың қалың киімдері кедергі жасайды. Жол төсеміндегі қар қозғалысты қиындатады, ал мұздың қатуы тежелу жолын күрт арттырып, қиралаудың үлкен қаупін тудырады.
Жәңгір хан көшесінде болған ЖКО-ның айлар бойынша үлестіру талдамасы 1 қосымшаның 1.4 кестеде көрсетілген.
Жәңгір хан көшесінде болған ЖКО-ның жыл айлары бойынша үлестірудің гистограммасы 1 қосымша 1.2-суретте көрсетілген.
Жасалынған талдамадан ЖКО-ның ең көп болатын аптаның жұма, сенбі, жексенбі күндері ЖКО жиі болатындығын көре аламыз.
Апта күндері бойынша ЖКО - ның үлестірілуі 1.5 кестеде келтірілген.

Кесте 1.5 - Апта күндері бойынша ЖКО - ның үлестірілуі

Апта күндері
Жылдар

2017
2018
2019
2017-2019

Саны
%
Саны
%
Саны
%
Саны
%
Дүйсенбі
7
12
6
12
8
15
21
13
Сейсенбі
6
11
4
8
7
13
17
10
Сәрсенбі
5
9
5
9
8
15
18
11
Бейсенбі
6
11
6
12
6
11
18
11
Жұма
10
18
9
17
7
13
26
16
Сенбі
12
21
10
19
8
15
30
19
Жексенбі
11
18
12
23
10
18
33
20
Барлығы
57
100
52
100
54
100
163
100

2017 - 2018 жылдардағы апта күндері бойынша ЖКО талдамасы 1 қосымша сурет 1.3-те көрсетілген
Жәңгір хан автожолындағы болған ЖКО - ның тәулік сағаттары бойынша талдамасы 1.6 кестеде келтірілген.

Кесте 1.6 - Тәулік сағаттары бойынша ЖКО - ның талдамасы

Уақыт
2017ж
2018ж
201ж
2070-2019ж

Саны
%
Саны
%
Саны
%
Саны
%
0000 - 0300
4
7
2
4
3
5
9
6
0300 - 0600
2
3
3
6
4
7
9
6
0600 - 0900
5
9
7
13
8
15
20
12
0900 - 1200
9
16
10
19
7
13
26
16
1200 - 1500
7
13
8
15
6
11
21
13
1500 - 1800
5
9
6
12
7
13
18
11
1800 - 2100
14
24
9
17
10
19
33
20
2100 - 0000
11
19
7
14
9
17
27
16
Барлығы
57
100
52
100
54
100
163
100

ЖКО-ын тәулік уақыттары бойынша үлестірудің гистрограммасы 1 қосыша сурет 1.4-те берілген.
2017 - 2019 жылдардағы ЖКО-ның тәулік мерзімдері бойынша талдамасы уақыттың ең қауіпті кезеңдері 0900 - 1200 сағат және 1800 - 2400 сағат екендігі және осы уақыттарда ЖКО-ның ең көп болатындығын көрсетеді. Бұл - уақыттың осы кезеңдігіндегі қозғалыс қарқындылығының өсуімен және сол сағаттардағы жарықтандыру жеткіліксіз болғандықтан қауіптің артуымен байланысты.

1.4 Қарастырылған учаскедегі техникалық құралдары

Жол белгілері - көлік қозғалысын реттеу және көлік жүргізуші мен жаяу жүрушіге маңайдағы жол жағдайы жөнінде ақпарат беру мақсатында көше мен жол бойына қойылатын арнайы белгілер.
Жол белгілері, Қазақстан Республикасының Жол қозғалысы ережелеріне сәйкес, 7 топқа бөлінеді:
1. Ескерту белгілері
2. Басымдылық белгілері
3. Тыйым салу белгілері
4. Міндеттеу белгілер
5. Ақпараттық - көрсеткіштік белгілер
6. Қызмет көрсету белгілері
7. Қосымша тақтайшалар.
Жол таңбалары - жол қозғалысының қатысушыларына белгілі бір ақпаратты жеткізу үшін қолданылатын жол бетіндегі белгілер. Таңбалауды жеке қолдануға немесе жол белгілерімен немесе бағдршаммен біріктіруге болды.
Түрлері:
1. Бойлық белгілер - қозғалыс ағындарын қарама - қарсы бағытта бөліп, қозғалыс жолдарының шекараларын белгілейді:
1) Тұтас сызық;
2) Үзілмелі сызық:
3) Қос тұтас сызық:
4) Қос үзілмелі сызық.
2. Көлденең таңбалау
3. Көрсеткіштер
Қарастырылған Жәңгір хан атындағы көшесінде Автоцон ауданында Тоқтауға тыйым салынады, Жанармай бекеті, Шектеулі жылдамдық 40, Жаяу жүргіншілер өткелі белгілері қойылған.
Медколлеж аялдамасына бара жатырған жолда Басты жол, жүк көліктерінің қозғалысына тыйым салынады, Жаяу жүргіншілер өткелі белгілері қойылған.

1.5 Жобаның мақсаты мен міндеттері

Дипломдық жобаның негізгі мақсаты Жәңгір хан атындағы көшесі бойынша жол қозғалысын ұйымдастырудағы жетіспеушіліктерді анықтау және оларды жою мақсатында тәжірибелік шараларды ұсыну болып табылады.
Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін зерттеу барысында келесі міндеттерді орындау қажет:
1. КЖЖ бойынша апаттылықты талдау, ЖКО болуын азайтуға ұсыныстар жасау.
2. Қозғалыс қауіпсіздігін арттыру үшін Жәңгір хан атындағы көшесінде жол қозғалысында жетіспеушіліктерді анықтау.
3. Жәңгір хан КЖЖ бойынша көлік және жаяу жүргіншілер қарқындылығын анықтау.
4. Бағдаршам объекттерінің жұмыс режимдерін зертеу және қайтадан есептеу;
5. Реттеу циклінің ұзақтығын және оның негізгі элементтерін анықтау.
6. Маршруттық жолаушылар көліктеріне арналған аялдамаларды зерттеу.

2. Қазіргі уақыттағы жол қозғалысын ұйымдастыру

2.1 Жол қозғалысын зерттеу туралы жалпы мәліметтер

Жол қозғалысын отандық және шетелдік зерттеулерінің тәжірибесінде оларды орындау арнайы жабдықталмаған бір адамның қолынан келетін қарапайым әдістен бастап, қазіргі заман талаптарына сай электронды-өлшеу аппаратураларын және жылжымалы зертханаларды қолдануды талап ететін күрделі де көп еңбекті әдістермен аяқталатын, көптеген әдістер танымал. Әдістердің алуан түрлілігін бір жағынан, қозғалысты ұйымдастыру арқылы шешілетін тапсырмалардың және қозғалыс сипаттамаларына әсер ететін параметрлердің көптігімен, екінші жағынан, - бастапқы мәліметтерді алу үшін және оларды өңдеу үшін қолданылатын аппаратураны үнемі жетілдірілуімен түсндіруге болады.
Жол қозғалысының параметрлерін зерттеу және оларды пайдалану әдістеріне енгізілген түбегейлі өзгерістер ЖҚБАЖ-ға кіргізіледі. Олар автоматты режимде көлік ағындарының жағдайы туралы көлемді ақпаратты жинап, өңдеуге мүмкіндік береді.
Құжаттық зерттеу дегеніміз - зерттеу объектісіне бармай (камералық жағдайларда) материалды зерттеу. Құжаттық зерттеуді арнайы жиналған базада да, басқа мақсатқа бағытталған материалдарды өңдеу арқылы да жүзеге асыруға болады. Осылайша, жоспарланған ірі құрылыс аумағында болатын көлік ағындары туралы толық мәліметтер, құрылыс жүктерін автомобильді тасымалдау туралы жоспарлы және жобалық материалдарды зерттеу негізінде алынған.
Құжаттық зерттеудің маңызды бөлімі, қозғалыс көлемдерінің өсуінің автомобильдер тұрағының өсуіне пропорционалды гипотезасына негізделген, қозғалыс өлшемдерін болжау болып табылады.
Натурлы зерттеулер дегеніміз - бұл белгілі-бір кезең ішінде орын алған жол қозғалысының нақты жағдайлары мен көрсеткіштерін тіркеу. Қазіргі кезде әдістердің бұл тобы, жолдардың жағдайы туралы шынайы мәліметтер алудың жалғыз әдісі болып табылады және қазіргі бар көлік және жаяу жүргінші ағындарына дәл сипаттама беруге мүмкіндк береді.
Ақпаратты алу әдісі және оның сипаттамасы жағынан жол қозғалысын натурлы зерттеулерді екі топқа бөледі: біріншісі - көптеген сипаттамаларға және олардың уақыт ішіндегі өзгерістеріне ие болуға мүмкіндік беретін стационарлы орындарда, бірақ тек осы орындар тұрған көше-жол желісінің орындарында зерттеу жүргізу; екіншісі - жол қозғалысының кеңістік және кеңістік-уақыттық параметрлерін алуға мүмкіндік беретін, жылжымалы құралдар арқылы зерттеу. Екінші топтың зерттеулері көп жағдайда зертхана-автомобилі арқылы қамтамасыз етеді, ал кейде осы мақсаттар үшін тік ұшақты пайдаланады.
Ереже бойынша, әрбір зерттеу төрт негізгі кезеңнен тұру керек: 1 - бағдарлама жобасын және зерттеу әдістемесін жасау; 2- зерттеуді дайындау; 3 - зерттеуді тікелей жүргізу; 4 - алынған мәліметтерді өңдеу және қорытынды есеп құру. 1 кезеңде зерттеудің мақсаттары мен мәселелерін құрастырады, зерттеулерді жүргізу орнын, уақытын және көлемін белгілейді; қажетті құралдар мен аппаратураны және жұмысты орындаушылардың санын белгілейді. 2-ші кезеңде аппаратура мен орындаушыларды дайындайды, сондай-ақ нәтижелері бойынша зерттеулердің бағдарламасы мен әдістемесін нақтылайтын сынақтық зерттеулер (репетициялар) жүргізеді. Жалпы табысқа жету 1-ші және 2-ші кезеңдерді толық орындауына, яғни бағдарламаны өңдеудің толықтығына және жұмысқа қатысушылардың барлығының алдын-ала дайындалуының жеткіліктігіне байланысты.
Натурлық зерттеу бойынша қарастырылған көшеде келесі мәліметтер анықталды. Жәңгір хан көше жол желісі 3400 метрді құрайды. 3 қиылыстан тұрады, 2 реттелмейтін және 1 реттелетін. Көше бойынша 14 автобус аялдамасы бар. Ірі тарту объектілері: Мамандандырылған ХҚКО, Медициналық колледж, Жәңгір хан атындағы БҚАТУ, №20,30 жалпы білім беру мектептері. Жәңгір хан көшесі бойынша 16 жанармай құю бекеті орналасқан.
Жүріс бөлігін қарастыратын болсақ, барлық учаскеде асфальто-бетон жабыны салынған. Айткулов - шеңберлі қиылысы аралығында бір жүріс бөлігі және шеңберлі қиылысынан бастап Азербайджан қиылысы аралығында екі жүріс бөлігі ұйымдастырылған. Бір жүріс бөлігі бұл бір, екі немесе одан да көп жолақ бір жолда орналасқан жүріс бөлігі.

2.2. Көлік ағымының қарқындылығын және құрамын зерттеу

Қозғалыс қарқындылығы - уақыт бірлігінде жол учаскесі арқылы екі бағытта өткен көліктер саны (сағат немесе тәулік). Егер жолда бөлгіш жолақ болса және келе жатқан ағындар бір-бірінен оқшауланған болса, онда келе жатқан бағыттардың жалпы қарқындылығы қозғалыс жағдайларын анықтамайды, бірақ құрылым ретінде жолдың жалпы жұмысын ғана сипаттайды. Мұндай жолдар үшін қозғалыс қарқындылығы әр бағытта дербес мәнге ие. Қалалық жағдайларда трафикті тіркеу кезінде жолақтардағы қарқындылық немесе нақты деп аталатын қарқындылық маңызды.
Қозғалыс қарқындылығы Na - уақыт бірлігінде жол учаскесі арқылы өтетін көліктер саны. Жыл, ай, күн, сағат және қысқа уақыт аралықтары (минуттар, секундтар) бақылау міндеттеріне байланысты трафиктің қарқындылығын анықтайтын уақыт кезеңі ретінде қабылданады. Жолдар мен көше желілерінде трафиктің максималды мөлшеріне жететін жеке учаскелері мен аймақтарын ажыратуға болады, ал қалған бөліктерде ол бірнеше есе аз.
Қарама-қарсы қозғалысқа ие екі жолақты жолдар үшін қозғалыс қарқындылығы әдетте қарсы қозғалыс жиынтығымен сипатталады, өйткені қозғалыс жағдайлары және, атап айтқанда, басып озу мүмкіндігі екі жолдың жүктемесімен анықталады. Егер жолда бөлгіш жолақ болса және келе жатқан ағындар бір-бірінен оқшауланған болса, онда келе жатқан бағыттардың жалпы қарқындылығы қозғалыс жағдайларын анықтамайды, бірақ құрылым ретінде жолдың жалпы жұмысын ғана сипаттайды. Көлік ағынының құрамы ондағы әртүрлі типтегі көлік құралдарының арақатынасымен сипатталады. Көлік ағынының құрамы жол қозғалысын сипаттайтын барлық параметрлерге айтарлықтай әсер етеді.

Кесте 2.1 - Жәңгір хан көшесіндегі шеңберлі қиылстағы көлік құралдардың қозғалыс қарқындылығы

Көлік құралдарының түрлері
Қозғалыс бағыттары

N
N
N
N
N
N
Жеңіл
445
491
297
425
554
265
Жүк
70
98
84
30
52
116
Автобус
63
195
53
38
228
35
Автопоезд
56
80
180
16
8
144
Барлығы
634
864
614
509
842
560

Қарбалас уақытындағы көлік құралдарының саны 2 қосымшаның 2.2 -кестесінде берілген.

2.3. Жаяу жүргіншілер ағымының қарқындылығын зерттеу

Жаяу жүргіншілердің қозғалыс қарқындылығы - тәуліктің i-ші кезеңінде (Nij) уақыт бірлігінде жаяу жүргіншілер өткелінің (j) қимасы арқылы (барлығы екі бағытта) өтетін жаяу жүргіншілер саны, оның ішінде: қарбалас сағат, адамдар сағатына.
Жаяу жүргіншілер қозғалысы көше немесе жол сипатына және онда орналасқан көрікті жерлерге байланысты әр түрлі болады. Жаяу жүргіншілер қозғалысының жоғары қарқындылығы әсіресе ірі қалалардың басты және сауда көшелеріне, сондай-ақ көлік айырбастары аумағына (теміржол вокзалы, метро, вокзал) тән.
Жаяу жүргіншілер өткелдерін ұйымдастыруда қолданылатын қосымша көрсеткіштердің бірі - кешіктіру уақыты. Кідірістер әр адамның жоғалтқан уақытымен немесе қиылысты қиып өтетін әрбір жаяу жүргіншінің сол уақыттағы орташа мәнімен өлшенеді.
Қанықтылық ағынының есебі
Қанықтық ағыны - бұл көптеген факторларға тәуелді индикатор: жүріс бөлігінің ені, жол жамылғысының жай-күйі, жүргізушінің қиылыстың көрінуі және т.б. Сондықтан әр қиылысу үшін біз қанығу ағынын жоғарыда аталған әдісті қолдана отырып анықтаймыз.
Бойлық көлбеу жолмен алға жылжу жағдайында қанығу ағыны осы индикаторды қарастырылған реттеу кезеңінің осы бағытында көлік құралдарының қозғалысы үшін пайдаланылатын жүріс бөлігінің енімен байланыстыратын эмпирикалық формула арқылы есептеледі.

Mn ij тікелей = 525 Vpp (2.1)

мұндағы, Мн ij - қанығу ағыны, бірлік сағ
Vpc - берілген фазаның берілген бағытындағы жүріс бөлігінің ені, м.

Mn 1,2 түзу = 525 * 6 = 3150 бірлік сағ
Mn 3.2 түзу = 525 * 6 = 3150 бірлік сағ
Mn 2.2 түзу = 525 * 6 = 3150 бірлік сағ
Mn 4.2 түзу = 525 * 6 = 3150 бірлік сағ

Берілген қиылыста көлік құралдарының қозғалысы тікелей, солға және оңға бірдей қозғалыс жолақтары бойымен жүргізілетіндіктен, сол және оң жақ ағындардың қарқындылығы жалпы санның 10% -нан астамын құрайды осы фазаның қарастырылған бағыты бойынша трафиктің қарқындылығы, жоғарыда келтірілген формуламен алынған қанығу ағыны:
мұндағы, a, b, c - көлік құралдарының қозғалыс қарқындылығы, сәйкесінше, тікелей, солға және оңға қарай реттеудің осы кезеңінің қарастырылған бағыты бойынша жалпы қарқындылықтың% -ымен.
Оң және сол жақ ағындар үшін Mn ij pv қанығу ағыны осы реттеу кезеңінің қарастырылған бағытының жалпы қарқындылығына пайыздық қатынасына байланысты анықталады.
Бұл қиылыстағы жағдайлар орташа болғандықтан, түзету коэффициенті 1,0 құрайды. Қанықтылық ағынының мәндерін 1,0-ға көбейткенде олар өзгермейді.

Фазалық коэффициенттерді есептеу

Фазалық коэффициенттер әр бағыт бойынша реттеудің осы кезеңіндегі қиылыстағы трафикті анықтайды

уij = Nij Mij (2.2)

мұндағы, уij - берілген бағыттың фазалық коэффициенті;
Nij және Mij - бұл тәуліктің қарастырылған кезеңіндегі трафиктің қарқындылығы және берілген реттеу фазасының берілген бағытындағы қанығу ағыны, сәйкесінше бірлік сағ.
№1 кезең

y1.1 = 901058 = 0.09
y1.2 = 1922520 = 0,08
y1.3 = 176958 = 0.18
y3.1 = 1171092 = 0.11
y3.2 = 1742426 = 0.07
y3.3 = 97607 = 0.16

№2 кезең
y2.1 = 168934 = 0.18
y2.2 = 2002394 = 0.08
y2.3 = 151694 = 0.22
y4.1 = 1451057 = 0.14
y4.2 = 2192457 = 0.09
y4.3 = 146713 = 0.20

2.4. Жол қозғалысын зерттеуге арналған құрал жабдықтар туралы мәліметтер

Жол қозғалысын зерттеудің техникалық құралдары құрамында кинофототехника маңызды орын алады. Кино немесе фотоаппаратпен жасалған суреттер басқа осыған ұқсас ақпараттың алдында бірқатар артықшылықтары бар. Ең алдымен қозғалыстың тек қана сандық емес, сапалық та көрсеткіштерін талдау мүмкіндігі туындайды, мысалы, автомобиль үлгілерін тану, техникалық құралдарды көру жағдайы, қатысушылардың қозғалыстың қиын жағдайларындағы әрекеттері. Белгілі шарттарды сақтай отырып, фото әдіс қозғалыс тығыздығын және көлік ағынының құрамын тіркеудің дәлдігін қамтамасыз етеді. Фото және киноқұжаттар сақталу мерзімінің ұзақтығын және балдау және көрсету үшін көп есе пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Бұл әдістердң едәуір кемшілігі бұл бастапқы материалдарды өңдегенде еңбек шығынының көптігі және олардың шифрын ашудың автоматизациясының күрделілігі.
Көлік құралдары мен жаяу жүргіншілердің қозғалысының процесін зерттеу үшін біржақты жер үстіндегі немесе жол бойындағы биік жерден және ағын ішінде жүріп келе жатқан автомобиль ішінен кино түсірілімді де қолдануға болады. Жаяу жүргіншілер қозғалысын визуалды немесе кино фототүсірілім арқылы, сонымен қатар бейнетаспа арқылы зерттейді. Визуалды әдісте бақылаушы бір орында тұрып, жанына өтіп жатқан адамдарды санауы мүмкін. Ағын жылдамдығын сонымен бірге, ағын ішінде жүрген және алдын-ала өлшенген қашықтық бойынша өз қозғалысының уақытын өлшеп жатқан бақылаушы да анықтай алады. Бұл жағдайда ол тиісті заттар немесе арнайы белгілерге негізделе отырып, секундомерді іске қосып және істен шығарып отырады. Ағындардың қарқындылығы мен тығыздығын өлшегенде, жаяу жүргінші өтпелісін немесе жаяу жол бөлігін бор немесе тез жуылатын бояумен жол бойына жолақтарды танбалаған жөн.
Жәңгір хан көшесі бойынша БҚАТУ, 20 мектеп, Жазира аудандарында жаяу жүргіншілерге арналған бағдаршамдар орнатылған.

2.5. Бағдаршамның реттеу циклын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.