Дислексия және кеңістік түсініктердің бұзылысы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

SILKWAY ХАЛЫҚАРАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Тулегенов Серик Ерикович

Мектеп жасына дейінгі дамуында ауытқушылығы бар балаларды оқыту мен тәрбиелеу

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

5В010500 - « Дефектология» мамандығы

Шымкент 2021

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының ойлауының дамуы туралы түсінік . . . 6

1. 1 Ойлаудың түрлері және қасиеттері . . . 6

1. 2 Ойлаудың физиологиялық негізі және теориялары . . . 12

1. 3 Бастауыш мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктері . . . 19

2 Психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының ойлауын дамыту жолдары . . . 26

2. 1 Мектеп жасына дейінгі балалардың ойау ерекшеліктері және оны зерттеу . . . 26

2. 2 Ойын іс-әрекеті негізінде психикалық дамуы кешеуілдеген оқушыларды түзете-дамыта оқыту жұмысы . . . 30

Қорытынды . . . 54

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 56

КІРІСПЕ

Оқу - күрделі психофизиологиялық үрдіс. Бұл үрдіске көру, сөйлеу аппара-тының қозғалысы және есту анализаторы қатысады. Б. Г. Ананьевтің айтуы бо-йынша процестік негізінде «Күрделі механизмдердің анализаторлардың әрекеті және екі сигналды жүйенің байланыстары жатады».

Зерттеудің өзектілігі : Оқу-ауызша сөйлеуге қарағанда кеш және қиын қа-лыптасады.

Оқу - көріп қабылдаудан басталады, кейін қабылдағандарын ажыратып әріп-терді тани бастайды. Таныған әріптерді дыбыстармен сәйкестендіріп айтады. Сәй-кестендірген дыбыстарды біріктіріп сөз, сөйлемдерді оқиды.

Оқу процесінің екі жағы бар: техникалық және мағыналық. Бұл оқудың екі жағы бір-бірімен тығыз байланысты және оқу үрдісінің негізгі мақсаттары. Ере-сек адамдарда мағыналық оқу басты мақсат болады да, ал жоғарғы психофизио-логиялық операциялар өз бетінше автоматты түрде болады.

Ал оқушыларда, соның ішінде көмекші мектептің оқушыларында техникалық және мағыналық оқу толық қалыптаспаған. Қай деңгейде, қаншалықты қалып-таспағанын арнайы зертеулер арқылы білеміз. Әрине бұл жүргізілген зерттеулердің барлығы орыс тілінде оқитын балаларға жүргізілген. Ал қазіргі таңдағы балалардың оқу дағдыларының деңгейін анықтауға жүргізілген зерттеулер жоқ.

Осы себептен біздің жұмысымыз көмекші мектеп оқушыларының (3-4 сынып) оқуында кездесетін қате түрлерін анықтауға бағытталған.

Бүгінгі арнайы педагогиканың өзекті мәселесі болып тұрған көмекші мектеп оқушыларының оқу дағдыларына кездесетін қателердің түрлері. Бұл мәселелер бұрын да қарастырылыған. Ең алғашында 1877 жылы А. Куссмауль оқу дағды-сының қалыптаспауы сөйлеу тілінің жеке бұзылысы деп айтқан. Бұл кезеңде оқудың және жазудың бұзылыстарының паталогиясы бір деп қарастырған және оқу процесінің бұзылысы тек ақыл - ойы кем балаларда ғана кездеседі деп ойла-ған. Бұл ойды қолдайтындар Ф. Бахмен, Б. Энглер.

Бірақта ХІХ ғасырдың аяғында 1896 жылы В. Морган интеллектісі қалыпты 14 жасар балада оқуында кездесетін қателер түрлерін сипаттаған. Осыдан кейін (Куссмауль, Беркер) және т. б оқу дағдысының бұзылуын жеке тіл кемістігі ретінде қарастырып, тек ақыл - ойы кем балаларда ғана кездеседі деген ойдан бас тартты.

ХХ ғасырдың 30-шы жылдарынан бастап оқу дағдысының бұзылыстарының мәселесімен педагогтар, психологтар, дефектологтар көңіл аударып айналыса бастады.

Қазіргі таңда бұл мәселемен (оқу дағдысының бұзылысы) арнайы педагогтар жұмыс жүргізуде. Осындай жұмыстардың бірі біздің дипломдық жұмысымыз.

Зерттеу нысаны:

Көмекші мектеп 3, 4 сынып оқушыларының оқу дағдысының қалыптасу ерекше-ліктері

Зерттеу пәні - Көмекші мектептегі оқу процесі

Зерттеу жұмысының мақсаты:

Көмекші мектептің 3, 4 сынып оқушыларының оқуындағы қате түрлерін анықтау.

Зерттеудің міндеттері:

1. Оқудың психофизиологиялық механизмдерімен оқудың қалыптасуы туралы әдебиеттерге шолу.

2. Көмекші мектеп оқушыларының оқу дағдысының қалыптасуы туралы әдебиет-терді қарастыру.

3. Көмекші мектептің 3-4 сынып оқушыларының оқу дағдысын тексеруге арналған әдістерді құрастырып зертеу жүргізу.

4. Көмекші мектептің 3-4 сынып оқушыларының оқуындағы қателер түрлерін анықтау.

5. Зерттеу барысында алынған мағлұматтарды сандық, сапалық талдау.

Зерттеудің әдістері : Зерттелініп отырған мәселеге байланысты педагогикалық- психологиялық және әдістемелік еңбектерге талдау жасай отырып көмекші мектептің 3, 4 сынып оқушыларының сөздік қорларын бақылау, ауызша жауап алу.

- педагогикалық және психологиялық әдебиеттерді талдау

- педагогикалық бақылау жүргізу

- оқушылармен сынып жетекшілерімен әңгімелесу

- әр түрлі әріптерді, буындарды, сөздерді, мәтіндерді оқыту

- оқыған мәтіндердің үсінігін сұрақтар арқылы анықтау

- педагогикалық эксперимен нәтижелерін ғылыми тұрғыдан қорытындылау.

Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы:

1. Қазақ тілінде оқитын көмекші мектептің 3-4 сынып оқушылардың оқуында кездесетін қателер туралы мағлұмат алынды.

2. Алынған мәліметтерді ескере отырып оқу дағдысын тиімді қалыптастыруға нұсқау беру.

Зерттеу базасы . №7 арнайы мектеп- интернаты

Диплом жұмысының құрамы:

Диплом жұмысы кіріспеден басталады, кіріспеде ғылыми аппараттар азылған. Диплом жұмысы үш бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімінде қалыпты жағдайда оқу үрдісінің қалыптасу туралы және көмекші мектеп оқушыларының оқу дағдысының қалыптасуы туралы әдебиеттерді қарастырып шолу жасадық.

Екінші бөлімінде көмекші мектептің бастауыш сынып оқушылардың оқу дағдысын тексеруге арналған зерттеу әдістемесін құрып, № 7 арнайы мектеп - интернатында зерттеу жүргізілді. Алынған мағлұматтарды сандық сапалық талдау жасадық. Алынған мағлұматтар кесте түрінде көрсеттік.

Үшінші бөлімінде қателер түріне байланысты жою кезінде логопедиялық жұмыстың негізгі принциптері көрсетілген, соның ішінде оптикалық дислексияны жоюға арналған тапсырмалар мен ұсыныстар жазылды.

Диплом жұмысының кезеңі: Үш кезеңнен тұрады:

Бірінші кезең - Оқу процесінің теориялық негіздері, оқудың психофизиоло-гиялық механизмдерімен оқудың қалыптасуы және оқу процесінің бұзылысы сөйлеу тілінің дамуының теориялық негіздері туралы жалпы және арнайы әдебиеттерге талдау жасау.

Екінші кезең - Алматы қаласындағы № 7 мектеп-интернатын 3, 4 сынып оқушыларының оқу дағдысының ерекшеліктерін анықтау және талдау жасау.

Үшінші кезең - Көмекші мектептің 3, 4 сынып оқушыларының дислексиясын жою кезінде логопедиялық жұмыстың негізгі принциптерін қарастыру.

Ғылыми - зерттеу жұмысының әдіснамалық - теориялық негіздері:

Оқу процесінің теориялық негіздері туралы Т. Г. Егоров, Л. И. Румянцев дамытып жалғастырды. Олар оқығанда көздің қозғалысын әсіресе регрессивті қозғалыстың оқуға тигізетін маңызын зерттейді. Сөзді есту қабылдауы мен сөйлеу кезіндегі қимылдардың дамуы туралы И. М. Сеченев былай жазды: «Есту арқылы сезімтал-дығы басқа сезімдер сияқты маңызды, ол ерте жастан бастап көкірек, жұтқыншақ тіл және ернін бұлшық еттердің қимылдарымен тығыз байланысты, бұл өзінің сөйлегенін сезіну. Естіп есте сақтауына, көріп есте сақтауы қосылады».

Көптеген авторлар (Ж. Ажуриагерра, С. Борель - Мезонинчик, М. Е. Хватцев және т. б) дилексияның белгілерін анықтай отырып, оқу бұзылысының тікелей пайда болуына тоқталады.

Дислексияны жіктеудің негізінде авторлар әртүрлі критерилерді алады: оқудың бұзылуы деңгейн, байқалуын (Р. Беккерель) ; оқу актісіне қатысты анализатор-торлардың бұзылуы ( О. А. Токарева) ; кейбір психикалық функциялардың бұзылуы (М. Е. Хвацев, Р. Е. Левизна) ; оқу үрдісінің операцияларын ескеру (Р. И. Лалаева) .

Психикалық дамуы тежелген кіші мектеп оқушыларының ойлауының дамуы туралы түсінік. Ойлаудың түрлері және қасиеттері

Оқу - күрделі психофизиологиялық үрдіс (процессия) . Бұл үрдіске көру, сөйлеу аппаратының қозғалысы және есту анализаторлары қатысады. Б. Г. Ананьевтің айтуы бойыншща бұл үрдістің негізінде күрделі механизмдердің арақатынастарының анализаторларымен сигналдық жүйенің байланыстары жатады.

Оқу - ауызша сөйлеуге қарағанда кешью және қиын қалыптасады.

Оқуды қарапайым іс-әрекет депо қарауға болмайды. Олим жоғары психологиялық функцияларды қамтиды: ойлау және еси, мағыналық қабылдау және зейін.

Саналы түрде талдап - жинақтап оқу баланс дамуының ерте кезеңінде қалыптасады, олим әріпті талдайды және дыбыстарға алмастырады, дыбыстарды буынға біріктіреді, буындардан сөзді жинақтайды. Кейінгі кезеңде оқу дағдысы қалыптасады. Оқу дағдысы жақсы қалыптасқан адамның көзінің қозғалысы сөздің барлық элементтерін талдап жинақтамайды. Негізгі мағлұматты алатын бірнеше әріп топтарын қабылдайды (олим сөздің түбірін) .

Оқу үрдісінің 2 жағы бар:

1) көздің қимылымен дыбыстық - сөйлеу - қозғалысының үрдісі.

2) адамның ынтасымен сезімі және ойлау операциясы бір нүктеден, екінші нүктеге жылдам секіріп ауысып отырады. Бір нүктеден, екінші нүктеге ауысу жылдамдығы 0, 001 - 0, 003 секс.

Оқу процесі - көздің қимылы тоқтаған (фиксация) кезде болады.

Оқу кезінде көз текс содан - оңға қарай ғана жылжымайды, сонымен оңнан - солға қарайда жылжиды бұны регрессия дейді. Регрессия - оқыған кезде жіберілген қателерді дұрыстап оқу. Оқу дағдысы жақсы қалыптасқан адамант тексті қабылдаған кезде сөзді түгел қабылдайды. Оқудың барлық кезеңінде көздің қозғалысы (артқа-алға) шектеулі болса оқу үрдісі бұзылады (Егоров 1952) .

Оқу көздің қозғалысы қажет компонента деп Трошиннің зерттеулерінде айтылған.

Зерттеулердің нәтижесінде: оқу кезінде оптикалық қабылдау, көз қозғалғанда емес тоқтағанда қабылданады және бірлігі сөз депо айтты.

Бұл бағытты арык қарай Т. Г. Егоров, Л. И. Румянцев дамытып жалғастырды. Олар оқығанда көздің қозғалысын әсіресе регрессивті қозғалыстың оқуға тигізетін маңызын зерттейді. Зерттеудің нәтижесі көрсеткендей регресивті қозғалыс болмаса, оқу процесі тежеледі және қателер саны көп болады.

Сонымен бұл авторлар мынадай шешімге келеді, көздің қозғалысы оқу процесін қалыптастыруда қажет шарттың бірі. Али оқудың негізінде 2 деңгейдің арақатынасы кіреді - сенсомоторлық және семантикалық.

А) дыбыстық - әріптік талдау

Б) алынған мағлұматтарды сақтау

В) мағыналық болжау

Сенсамоторикаға оқудың техникасы жатады. Семантикалыққа - мағынасын түсіну кіреді. Оқыған мағлұматтың мағынасын түсіну балалардың қабылдау процесінің дамуына байланысты. Ең басында түсініп оқудың қалыптасуын қабылдаудан кейін болады: олим оқыған сөзді талдап жинақтағанда болады.

Оқу процесін қалыптастыруда көру, акустикалық, кинестетикалық анализатордың әрекеті оқудың психофизиологиялық үрдісі болады.

Дауыстап оқу механизмі, іштен оқу механизміне қарағанда күрделірек. Дауыстап оқуда көру, сөйлеу аппаратының қимылы, есту каналдарымен қатар қабылданған мағлұматты саналы түсіну аппаратный қатысады. Бірақ көру қабылдау ырғақтығы, мағлұматты саналы түрде қорытындылау, мәтінді дауыстап оқығандағы дауыстың шығуы сөйлеу қозғалысының каналдарының мүмкіншілігіне байланысты.

Іштен оқу кезінде психофизиологиялық механизмі жеңіліректеу, өйткені мағлұматты өңдеу үрдісі сырқа шығару үрдісі болмайды. Бірақ есту және сөйлеу қимыл анализаторларының белсенділігінің төмендеуінен, түсіну процесі, есте сақтау және оқыған мәтінді меңгеруі төмен болады. Көру қабылдау ырғақтығы 2 есеге артады.

Жоғарыда айтып кеткендей сөйлеу іс-әркетінде әр түрлі анализаторлар қатысады. Кез келген анализаторлардың біреуі бұзылса қалыпты оқу актысына ақау туғызады.

Әр анализатордың рөлі оқу және жазу актісінде маңызды. Дұрыс оқу және жазу үшін фонемаларды ажырату керенка. Көп жағдайда фонематикалық естуі бұзылса оқу бұзылады.

Баланс - мұғалім айтқан дыбыстарды ажырата алмаса, ондатра ол акустикалық жағынан ұқсас немесе әріптерді алмастырып, тастап оқиды. Акустикалық анализаторы қозғалыс және сөйлеу анализаторымен тығыз байланысты. Бұл анализаторный балада дамымаса (қалыптаспаса) қозғалыс рефлекстердің құрылуының патологиялық инерттігі бұзылса оқу және жазу дағдысының дамуына әсер етеді.

Сөзді есту қабылдауы мена сөйлеу кезіндегі қимылдардың дамуы туралы И. М. Сеченев былай жазды: «Есту арқылы езімталдығы басқа сезімдер сияқты маңызды, олим ерте жастан бастап көкірек, жұтқыншақ тіл және ернін бұлшық еттердің қимылдарымен тығыз байланысты, бұл өзінің сөйлегенін сезіну. Естіп есте сақтауына, көріп есте сақтауы қосылады».

Есту сөйлеу анализаторы оқу және жазу үрдісіндегі сөз құрамының дыбыстың талдауына жауап береді. Баска ми қабығындағы оптикалық жүйенің бұзылу салдарынан оқу және жазуы бұзылады.

Сонымен, оқу - сөздік әрекеттердің бір түрі, олим сөз айтумен тығыз байланысты, сөздегі дыбыстардың құрылуы және сөзді түсінуі кіреді.

Д. Б. Эльконин өз мақаласының біреуінде: «Берілген сөзді түсіну үшін, дыбыстық жақтарының мағынасына байланысты болуы керенка. Байланыс болса, түсінік пайда болады, али байланыс жоқ болса сөзді қаншалықты дұрыс оқығанымен түсінуі қиын болады» - деді.

Оқу көзінде көру қабілетінің, қабылдаудың маңызы зор. өйткені оқыған кезде графикалық бейнелері ұқсас әріптер беріледі. Бірақта әріптерді қабылдау және ажырату бұл оқу процесінің сырть жағы. Али ішіне тілдің дыбыстық негізгі әрекеттері жатады. Сөйлеу тіліндегі дыбыстың әріппен қатынасы және дыбыстардың бейнелі көру элементтері айтылады. Осыдан кейін сөздегі дыбыс айтылудың қабылдауы қалыптасады, сөзді оқу. Сөздегі дыбыстардың дұрыс қалыптасуы оқығанын мағынасын түсінуіне көмектеседі.

Оқығанын мағынасын түсіну - белсенді үрдіс. Бұл үрдістің бірнеше үрдісі бард. Графемалардың топтарын көру арқылы қабылдап, ойлау үрдісіне қосылып сөзге айналады. Мәтінін графемасы немесе сөзді көру арқылы қабылдауы толық болмайды, ойлау үрдісі қатыспауынша. Көру қабылдауы мәтінді немесе сөзді түсінуге қажетінше қолданылады.

Сонымен оқу дағдысының 2 жағы бард: техникалық және мағыналық. Бұл жақтар оқу үрдісінің негізгі мақсаттары.

Ересек адамдардың оқу үрдісінде текс оқығанын ғана түсінуін алдына мақсат қояды. Жоғарғы психоз - физиологиялық операциялар өз бетінше автоматом түрінде болады. Оқу үрдісінің техникалық жағының қиындығы оқушының көздің қимыл анализінен анық байқалады.

Оқу үрдісіндегі тәжірбиелі адамант оқығанда, олим әріптер емес, бірден сөзді қабылдай алады. Сөзді танып қабылдамас алдында, оқыған мәтіннің мағынасына көңіл бөледі. Болжау нәтижесінде көру қабылдау үрдісін жеңілдетеді.

Бірақ бірнеше авторлар (Р. И. Лалаев, М. Е. Хватцев және т. б) оқылатын материалды алдыңғы сөзге қарап мағынаны болжауы, көбінесе сөзді бұрмалауға, тастап кетуге, сөздің ішіндегі әріптердің ауысуына әкеледі депо айтқан. Бұл жағдай оқығанның көру қабылдауы мағынасын болжауын қадағалайды. Мектепке дейінгі балаларда ауызша сөйлеуі есту арқылы меңгереді. Бұл дегеніміз көру анализаторының 2-ші сигналды жүйенің жұмысына қосылуы, есту және моторлы анализаторлар әректімен жүйелі түрде ұқсау керенка.

Баланс көру анализаторын есту және артикуляторлық жағдайға ауысуын үйрену керенка. Бұл үшін баланс дыбыс пена әріпті ауызша сөйлеу элементтерінде түсінуі қажет.

Оқу мена жазу үшін баланда анализ және синтезді талап ету керенка. Сөзді оқыған көзде көру анализі қосылу, әріп дыбысқа айналады, содан кейін дұрыс оқылады.

Беккерель: «баланда анализ және синтезді қалыптастыру оқудың басында болу керенка» екенін айтты.

Оқуды меңгеру, көру қабылдаумен қатар дыбыс құрамын талдаудың жағдайына дан байланысты. Бұл фонетикалық және сөйлеу маторикасын ажыратуын талдау іс-әрекеті.

Оқу үрдісін баланс меңгеру үшін ең алдымен әріптің кескіні және сонымен кеңістіктегі белгілерін анықтайды. Одан кейінгі қиын үрдіс, олим әріптерді буындап оқуы. Бұл оқудағы қиын кезең. Али буындарды сөз етіп құрау онша қиын емес.

Оқу үрдісінің арык қарай дамуы үшін машықтануы бастапқы оқу кезеңінің жағдайына қажет. Машықтандыру көбінесе оқудың сарынды, оқудың жылдамдығы мена сапалылығы күрделі сөзде, мәтінде білінеді (көрінеді) .

Бір сарынмен және саналы оқу бірнеше кезеңдерден өтеді:

І кезең. Аналитикалық. Мұнда қабылдау және дыбыс әріптерінің меңгеруінің қалыптасуы, буындап аналитикалық оқуы, ауызша оқуы толық қабылданады.

ІІ кезең. Бірліктердің струкруралық құрылуы.

ІІІ кезең. Машықтандыру. Бұған: саналы - сарынды оқу, оқу техникасын меңгеру және мәтіннің мағынасын түсіну.

Сонымен оқуда ең басты әріпті және әріпке қатысты дыбысты, содан кейін оқу дағдысын көруге сүйенеді (сөзде, сөйлемде) .

Ойлаудың физиологиялық негізі және теориялары.

Қазіргі әдебиеттерінде оқу процесінің бұзылысын білдіретін негізгі терминал қолдануда, олим алексия - оқу әрекеті мүлде жоқ дегенді білдіреді. Дислексия - оқудың меңгеру үрдісінің жартылай бұзылысын білдіреді, олим афазия көзіндегі оқу актісінің төмендеп кетуінен бөлек. Дислексия (dis- бұзылу, lego - оқимын) бұл тұрақты сипаттағы қайталанатын қателермен белгіленетін және жоғарғы психикалық функциялардың қалыптаспағандығымен шартталған, оқу үрдісінің жартылай спецификалық бұзылысы. Оқу күрделі психофизиологиялық үрдіс, оған түрлі анализаторлар қатысады: көру, сөйлеу аппаратының қозғалысы, сөйлеу естуі. Оқу өзінің механизімдері бойынша ауызша сөйлеу тіліне қарағанда күрделі үрдіс болып табылады, сонымен бірге олим ауызша және жазбаша сөйлеу тілінен бөлек қарастырылмайды.

Оқу үрдісі көріп қабылдаудан, әріпті ажырату және танудан басталады. Сонант соң дыбысты әріп белгілерімен сәйкестендіру жүреді және сөз бейнесін дыбыстап айтылуы, оның оқылуы іске асырылады. Сөздің дыбыстық түрін оның мағынасымен сәйкестендіру нәтижесінде оқығанды түсінуі қорытынды кезеңі болып табылады.

Өзінің қалыптасу барысында оқу бір қатар кезеңдерден өтеді, оқу дағдысы ұзақ бағытталған оқыту барысында дамиды. Т. Г. Егоров оқу дағдысын игерудің келесі деңгейлерін анықтайды: 1) дыбыстық - әріптік белгілеуді игеру 2) буындап оқу 3) оқудың синтетикалық әдісінің қалыптасуы 4) синтетикалық оқу. Олардың әр қайсысы түрлілігімен, сапалы ерекшелігімен, белгілі бір психологиялық құрылымымен, өз қиындығы мена міндеттерімен сонымен бірге меңгеру тәсілдерімен сипатталады. «Дилексия» түсігіне әртүрлі авторлар туралы анықтамалар берген. Мәселен, М. Е. Хвацев - дислексияны оқу үрдісінің жартылай бұзылуымен байланыстырады, олим кезде бұл дағдыны игеру қиындау болып, оқу кезіндегі қателіктерге әкеледі депо айтты. Әріптерді, буындарды айтпай қалу, көмекші сөздер мена жалғауларды тастап кету, ауыстыру, алмастыру, сөздердегі орнын басу, сөйлем қатарын тастап кету.

Дилексияның дамуын зерттеушілердің арнайы тобы, яғни педагогика және психология, педиатрия, неврологияда халықаралық зерттеу кешенін көрсететін неврологияның әлемдік федерациясы дилексияға келесі анықтама береді- бұл қалыпты оқу, қалыпты интеллект және жақсы әлеуметтік - мәдени жағдайларға қарамастан оқуды меңгерудің қиындығын көрсететін бұзылыс.

Бірақ тае бұл анықтама дилексияны босқа оқудың бұзылыстарын шектемейді; оқу әрекетін бірінші меңгеру көзінде кездесетін оқудағы қателіктерден, педагогикалық қараусыз қалған және «қиын» балалардың оқудағы бұзылыстарынан.

Дилексияның анықтамасынан дилексия көзіндеп оқуында бұзылыстарды, қателіктерді сипаттайтын негізгілерді көрсету керенка, өйткені олим басқа дан оқуында болатын бұзылыстардан ажыратылуы ерекшеленуі тиіс.

Әртүрлі авторлардың мәліметтері бойынша интелектісі қалыпты балалар арасында оқудағы бұзылыстардың өріс алуы едәуір көп. Осыпь фактыны өз еңбектерінде Бондарь, Бульф және т. б көрсетеді. Европа елдерінде дилексиямен ерекшеленетін балалар 10% Р. Бекердің мәліметтері бойынша жалпы мектептерден бастауыш сыныптарда балалардың 3 % оқуында бұзылыс байқалады, али тіл кемшілігі бард балалар оқитын мектептерінде дилексиямен ауыратын балалардың саны 20% жеткен.

К. Макитра жапон балаларының арасынан дилексиялы кемшіліктері бард балалардың тобы 0, 9% ғана кездестірген. Бұл европалық елдерде 10 есе төмен, азу дислексияның өріс алуы жайлы статистикалық мәліметтердің талдауына негізделсек, жазу қабілетінің сипатын ескере отырып, авторша былайша қорытынды жасайды, тиімді арнайы қолдану немесе қолданған тілдің ерекшелігі дилексия кезіндегі кемістіктің құрылымының және симптомының өрістей түсуінің өте маңызды факторный болып табылады.

Дилексияның белгілері

Дилексияның белгілерінің пайда болуы бұзылыстардың мәнін түсінуге байланысты әртүрлі анықталады.

Көптеген авторлар (Ж. Ажуриагерра, С. Борель - Мезонинчик, М. Е. Хватцев және т. б) дилексияның белгілерін анықтай отырып, оқу бұзылысының тікелей пайда болуына тоқталады. Дилексияны көрсететін кеңістік пена моторикалардың көрінісі, ауызша сөйлеудің бұзылысы, дилексиялық бұзылыстың потогенетикалық факторный ретінде қарастырылады. Али басқа авторлар (К:Лонай, М. Куцем және т. б) былай депо санайды; оқудың бұзылысы жекелеген бұзылыс емес, олим ауызша сөйлеу моторикалардың кеңістіктегі бағыт бағдарының бұзылысымен бір белгіні көрсетеді. Осыпь бұзылыстардың негізінде М. Куцемның нұсқауы бойынша есту және көру қозуларының синтезі орналасқан баска миы қабығының соло аймағы бұзылысы жатыр. К. Лонайдың ұсынысы бойынша дилексия кезінде тіл (сөйлеу) жүйесінде қатысты көру және есту, практикалық және гностикалық процестердің бұзылысының болуынан депо айтты.

Кейбір авторлар, дилексияны зерттей отырып, оған эфективті бұзылыстардың симптомдарын енгізді. Бірақта дилексияның оқу бұзылысының тежелей пайда болуын анықтау қажет. Олардың қатарына кейде дилексияның көрінісін беретін, бірақта патогенетикалық фактордың сипаты болатын осыпь бұзылыстардың механизмі болып табылатын бұзылыстарды қосу қажет емес.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.