Агалактия туралы қысқаша мәлімет

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті

Ветеринария және биоқауіпсіздік жоғары мектебі
Ветеринарлық медицина және мал шаруашылығы институты
Ветеринарлық акушерлік және гинекология пәнінен

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Агалактия

Орындаған: ВМ-33 топ студенті
Бексұлтанов М.Қ.
Ғылыми жетекші: а.о. Сенгалиев Е.М.

Орал, 2021 жыл

Мазмұны
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 3
І ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
1.1 Агалактия туралы қысқаша мәлімет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 4
1. 2 Желіннің қысқаша морфологиялық және функционалдық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1.3 Желінді зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.1 Агалактия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.2 Қой мен ешкінің жұқпалы агалактиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
2.3 Туғаннан кейінгі агалактия (мастит, метрит, агалактия) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 25
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
IV ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

КІРІСПЕ

Мал шаруашылығының дамуы көбіне ауылшаруашылық жануарларының әр түрлі ауруларының таралуына байланысты, мысалы, желіннің абсцессі мен флегмонасы, агалактия және гипогалактия (сүттің төмендеуі немесе болмауы), папилломалар және ең алдымен мастит.
Ауылшаруашылық жануарларындағы сүт бездерінің аурулары айтарлықтай экономикалық зиян келтіреді, өйткені, ең алдымен, жануарларда сүт ағымы азаяды, тәбеттің бұзылуы мүмкін, сонымен қатар дәрі-дәрмектердің құнын ескеру қажет. Емдеуді аурудың бастапқы сатысында бастау әрдайым мүмкін емес, өйткені кейбір аурулар симптомсыз болады. Мысалы, мастит (сүт безінің қабынуы) 70-90% жағдайда айқын көрсетілген клиникалық белгілерсіз (жасырын ағым) жүреді. Жануарлардың қырылуы, әдетте, байқалмайды, кенеттен пайда болуы және сау сиырлардың ауру сиырдан жаппай инфекциясы, мысалы, аусыл ауруы сияқты болмайды.
Алайда маститпен ауыратын жануарларда сүт өнімділігі төмендейді, ал ауырғаннан кейін олардың кейбіреулері, әдетте, желіннің бір немесе бірнеше төрттен бір бөлігінің атрофиясы салдарынан сүт шығару қабілетін жоғалтады.
Бұл аурудың экономикалық шығыны тікелей және жанама шығындардан тұрады. Олардың негізгілері: сүт өндірісінің төмендеуі, бұзаулардың дамуының нашарлауы, сүт пен сүт өнімдерінің сапасының нашарлауы, бедеулік сиырлар санының және емделуге кететін шығындардың артуы.
Тақырыптың өзектілігі еліміздің алға дамуында ветеринария саласы маңызды рөл атқарады. Сондықтанда жануарлардың денсаулығы мен өнімділігін жақсарту, жануарлар ауруларын алдын алу маңызды шаралар болып есептеледі.
Жалпы курстық жұмыс агалактия ауруын қарастырады.Осыған орай курстық жұмыстың мақсаты агалактия ауруы туралы толықтай мәлімет беру және де жануарларда аурудың өтуі мен белгілерін, даму механизмі мен емдік және алдын алу шараларын қарастыру болып табылады.

І. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1 Агалактия туралы қысқаша мәлімет

Агалактия (сүтсіздік) және гипогалактия (сүтаздық) - дегеніміз - малды азықтандырудың, күтіп-бағудың және пайдаланудың бұзылуынан немесе аурулардың, және сүт безінің туа пайда болған аурулары салдарынан лактацияның бұзылуы. Лактацияның бұзылуы сүт өндіруді төмендетеді. Сүт өндіретін жануарлардың лактациясының бұзылуы сүт өндіруді азайтады, ал ет өндіретін жануарларда бұл нашар дамып, тіпті ұрпақтың өлуіне әкеледі.
Агалактия мен гипогалактияның себептерінің түбірлігіне байланысты жеті түрі бар.
:: туа біткен;
:: кәріліктен болған;
:: симптоматикалық;
:: алиментарлы;
:: эксплуатациялық;
:: климаттық;
:: жасанды: (жасанды түрде алынған және жасанды бағытталған).
Р.Прахов пен Н.Нанчев сиырдың қынапшасына сүттің тоқырауын болдырмау үшін ұзындығы 50-60 см болатын резеңке шлангқа жалғанған футбол камерасын енгізуді ұсынды. Жануар аяғын екі жаққа жайғанша және сәл бүктелгенге дейін аэростат шланг арқылы сорғышпен сорылады . Шланг байланған. Сауын кезінде барлық сүт 10-15 минуттан кейін сауылады. Бұл әдістен оң нәтижелер сиырларды, биелерді, буйволдар мен ешкілерді сауған кезде алынды.
Климаттық гипогалактия - бұл мал организміне қолайсыз климаттық факторлардың әсерінен лактацияның бұзылуы (химиялық және физикалық стрессорлар).Себептер: жануарларды дымқыл, қараңғы, нашар желдетілетін бөлмелерде жаттығусыз ұстау, ыстықта ұзақ жаю. Осылайша, сиыр қораларындағы ылғалдылықтың 85-тен 95% -ға дейін жоғарылауы сүт саууды 9-12% -ға төмендеткен; ауа температурасының төмендеуі немесе жоғарылауы да осындай әсер етеді (С. И. Плященко, В. Т. Сидоров).
Жасанды бағытталған гипо- және агалактия. Бұған аналықтардан емізетін емшектерді шығару арқылы немесе сүтпен лактацияны тоқтату мақсатында сүт беретін жануарларды іске қосу арқылы технологиямен белгіленген уақытта қол жеткізіледі.
А.И.Палчиков туылғаннан кейінгі 1-ші және 2-ші күндері сиырлардан уыз сүтін қолданды. Ол оны стерильді дәке арқылы сүзіп, 1 литр суға 100 г уыз мөлшерінде сумен сұйылтып, ерітіндіге 0,5% карбол қышқылын құйды. Бұл препарат 2 ай бойы сақталып, сиырдың терісіне 20-40 мл бір рет енгізілді, содан кейін қалыптасқан түйінді иледі. Автор сүт өнімділігінің орташа 15-20% -ға өсуіне қол жеткізді (инъекциядан кейінгі 2-ші күні сүт өнімділігі 0,3-1,3 кг-ға артты). Лактацияны ынталандырумен қатар, уыз сүтімен емделген барлық сиырлар туылғаннан кейін көп ұзамай қозу сатысының белгілерін көрсетті.
Шошқалардағы агалактия мен гипогалактия көбінесе лактацияның нейро-рефлекторлық механизмінің бұзылуының нәтижесінде пайда болады. Шошқаның қынабына резеңке баллонды енгізу және оның (агостилбенмен бірге) инфляциясы барлық эксперименталды (7 жануар) шошқаларға оң нәтиже берді, ал баллонды сүт безінің жылы массажымен бірге қолданған кезде жақсы нәтиже берді шошқалардың 90% -ында алынды (17 жануар).) (Қ. Братанов).
Қой мен ешкінің жұқпалы агалактиясы (Agalactia infectiosa ovium et caргarum, инфекционная агалактия овец и коз) малдың желіні, буындары және көздері зақымданып, сүті қайтуымен ерекшеленетін аса жұқпалы ауру
Тарихи деректер. Ауруды алғаш рет Италияда Метакс 1816 ж. ашты. Содан кейін Орталық Европа мен басқа аймақтарда да белгілі бола бастады. Зерттеушілер оның қоздырушысының бактериологиялық сүзгіден өтетіндігін анықтап, бұл микроб вирустарға жатады деп болжам жасады. 1923 ж. Бридре мен Донатием микроб өсінін таза күйінде бөліп алған соң, оның сиыр перипневмониясының қоздырушысына ұқсас екендігі, яғни микоплазмаларға жататындығы анықталды. Жұқпалы агалактия негізінен Жер орта теңізінің бассейінінде кеңінен тараған. Сонымен бірге Кавказ сыртындағы елдерде: Әзірбайжан, Армения және Грузияда, Орталық Азия елдерінде: Қырғызстан, Қазақстан, Монғолияда байқалады. Бұл ауруға қарсы әзербайжан ғалымы М.Фарзалиев 1949 ж. гидроокись алюминийлі формолвакцина ұсынды.
Қоздырушысы Mycoplasma agalactiae полиморфты 25-175 мкм, Романовский-Гимза әдісімен боялатын, жартылай ауасыбағалы, арнайы Эдвард қоректік ортасында, Мартен және қан сарысуы агарында жақсы өсетін микроб.
Туғаннан кейінгі агалактия (мастит, метрит, агалактия) Бұл ауру MMA синдромы (метрит, мастит, агалактиа), туғаннан кейінгі қызба немесе токсикалық агалактия деп те аталады. Аурудың сипаттамасы оқулықтарда шамамен 30 жыл бұрын пайда болды, бұл шошқа өсіру қарқындылығының артуымен байланысты.

1.2 Желіннің қысқаша морфологиялық және функционалдық сипаттамасы

Сиырдың сүт безі, желіні (glandula lactifera ,? Ber, mamma, mastos) - бұл төрттен төрт бөліктен тұратын безді мүше; олардың әрқайсысы төменгі жағында емізікпен аяқталады. Кейбір сиырларда екі, сирек төрт қосымша төрттен тұрады, әдетте нашар дамыған, без ұлпалары мен емізік каналы жоқ.
Емізіктің терісі нәзік сирек шаштармен жабылған; желіннің артқы бетінде олар төменнен жоғарыға және бүйірге қарай өсіп, сүт айнасы деп аталады. Сүт айнасының пішіні мен мөлшері әр түрлі. Емізік іш қуысының вентральды қабырғасына жақсы сәйкес келеді және желіннің суспензия байланысы мен фасциясымен ұсталады.
Желіннің компоненттері: без ұлпасы, шығару жолдары, интерстициальды дәнекер ұлпасы, қан, лимфа тамырлары және нервтер (сурет 121). Сүт безінің оң және сол жақ жартылары бір-бірінен желіннің ілулі байламымен бөлінеді (ligam. Suspensorium uberis), ол сары іштің фассиясының (фассия флавасы) жалғасы ретінде қызмет етеді. Тері астында емшектің әр жартысын жауып тұратын сүт безінің үстіңгі фасциясы орналасқан. Беткей фасциядан кейін өз фасциясы жалғасады, ол желіннің бездік бөлігін жауып, паренхимаға бұтақтар (трабекулалар) беріп, оны төрттен бөліп, кішкене лобулаларға (lobulae uberis) бөледі; әр лобуланы дәнекер тіндік қабықшамен қоршалған.
Сурет. Желін құрылымының сызбасы (көлденең қимасы)?

1 - желіннің базальды вена тамырлары; 2 - желіннің фасциясы; 3 - сүт безінің паренхимасы; 4 - желін төсегі; 5 - үлкен сүт арнасы; 6 - цистерна венасы ; 7 - цистерна; 8 - цистерна қабырғасы; 9 - емізік каналы; 10 - емізік; 11 - желін паренхимасының тамырлары; 12 - суспензия байланысы.
Емізік паренхимасы желінді альвеолалардан және шығаратын түтіктерден тұрады, олар желіннің әр ширегінде тәуелсіз, бөлек жүйені құрайды. Альвеолалар сүт түзетін секреторлық жасушалармен қапталған. Әрқайсысы альвеола мен одан созылатын түтікті беру сыртынан жұлдыздық жасушалармен (миоэпителий) және олардың процестерімен өрілген. Жұлдыз жасушалары, жиырылған кезде, альвеоланың ішіндегісін түтіктерге қысады. Альвеоладан кішкентай түтіктер шығады, олар біріктірілген кезде ортаңғы түтіктерді құрайды. Осы каналдары бар паренхиманың аймақтары желінді дәнекер тіннің азды-көпті айқын қабатымен қоршалған желіннің тәуелсіз лобулаларына айналады (2-сурет).
Емізікке қарай бағытталған ортаңғы түтіктер қосылып, 12-50 кең шығаратын түтікшелер - сүт түтіктері (ductus lactiferi), 1, 3-6 - сүт арналары; 2 - альвеолалар резервуарға құяды. Сүт цистернасы (sinus lactifer, receptaculum lactis) - емізік қуысы, кейде желін паренхимасына жоғары қарай созылып, сүтке арналған резервуар қызметін атқарады.

- Сурет . Сүт безі лобуласының құрылымының схемасы
Емізіктер (papillae uberis) - бұл сүт безінің созылған, ашық аяқталған тармақтары. Емізікте желін бөлігінің денесіне өткір шекарасыз өтетін, ұшы төмен қарай иіліп, шыңы мен емізік табанының арасында орналасқан цилиндр тәрізді бөлік бөлінеді. Емізіктердің ұзындығы сиырдың жасына, тұқымына және сүт өндіруіне байланысты 4-тен 10 см-ге дейін өзгереді. Емізік қабырғасы теріден, дәнекер тіннен және шырышты қабаттардан тұрғызылған. Теріде шаш, май және тер бездері болмайды, ұшында цистернаның қуысын сыртқы ортамен байланыстыратын емізік каналының шырышты қабатына өтеді. Емшек қабырғасының дәнекер тіндік қабатында әр түрлі бағытта жүретін плексус түзетін тегіс бұлшықет талшықтарының шумақтары бар. Емшек ұшында бұлшықет талшықтары айқын көрсетілген шеңберлі қабатта - емізік каналының сфинктерінде жиналады. Оның ұзындығы 5-10 мм, диаметрі 2,5-3 мм. Емізік каналының саіылауы қысқартылған сфинктермен және канал қабығының бір-біріне тығыз іргелес ұсақ бойлық қатпарларымен жабылып, цистернаның бүйірінде розетка түзеді, бұл қаттылық үшін маңызды.
Желін қан тамырларына өте бай, артериялық және веноздық капиллярлар әр альвеоланың айналасында тығыз тор құрайды. Емізікке қан берудің қарқындылығы оның функционалды күйіне байланысты. Мұнда түсініксіз функция бар, соның арқасында құрғақ сиырдың желіні 1 мин ішінде ағып кетеді. 0,8-1 л қан, ал лактация кезінде - 4 л және одан да көп.

1.3 Желінді зерттеу

Желінді зерттеу анамнез ақпараттарды қабылдаудан, жануарларды клиникалық тексеруден, сүт бездерін тексеруден және сүттің сапасын тексеруден тұрады. Жануарларға күтім жасайтын адаммен сұхбаттасу кезінде соңғы бұзау уақытын, құрғақ кезеңін, төлдегенге дейінгі және кейінгі сүт безінің күйін, алдыңғы жылдары және соңғы лактация кезеңінде сүттің қандай болғандығын, сүттің мөлшері мен сапасы сұралады.
Жануарларды клиникалық тексеру алдымен жалпы негізде жүргізіледі, содан кейін қарау, пальпация, тәжірибе арқылы сауу және сүттің сапасын анықтау арқылы сүт безін тексеруге көшеді.
Ірі жануарларда емшек тік тұрған күйінде тексеріледі, ал ұсақ жануарларда жатқанда жақсы. Емізік тізенің бүгілуінен де, перинэядан да тексеріледі. Зерттеу барысында желін мен емізік пішініне, шаш сызығының сақталуына, терінің түсіне назар аударылады, сонымен қатар зақымдану сипатын белгілейді.
Пальпация белгілі бір дәйектілікпен жүзеге асырылады. Біріншіден, бүкіл желінді пальпацияланады, содан кейін оның жартысы, содан кейін әр лоб бөлек. Жергілікті температура, ауырсыну, құрылым және барлық аймақтың консистенциясы ескеріледі.
Емшектің терісі оңай бүктеліп, оңай ығыстырылып, жұмсақ әрі серпімді болуы керек. Барлық жерлерде терінің температурасы бірдей болуы керек, ал басқан кезде жануар ауырсынуды сезінбеуі керек. Емшек паренхимасы сау жануарларда зондтағанда, серпімді лобулярлы ұлпа болып көрінеді, ол емшек толған кезде онша байқалмайды және сауылғаннан кейін айқынырақ көрінеді. Сондықтан сүтті сауар алдында және кейін зерттеу жүргізу керек. Сондай-ақ, сүтті емес жануарларда желіннің ет және паста болатындығын ескеру қажет.
Қарап тексергенде және пальпациялағанда желіннің артқы ширектерінің жоғарғы шекараларында орналасқан емшек үсті лимфа түйіндеріне назар аудару қажет. Әдетте лимфа түйіндері қозғалмалы, эластикалық консистенциялы. Әртүрлі жануарлардағы олардың мөлшері бірдей емес. Қабыну процестерімен, сондай-ақ желін туберкулезімен лимфа түйіндері көлемін ұлғайтады, ауырады, қозғалмайды және тығыздалады. Емшектер мен сүт сауыттарын тексеруге ерекше назар аудару қажет. Тексеру емізігі біртіндеп шыңға қарай жылжыған индекс пен бас бармақтың арасына түсіп қалады. Емізіктер әдетте жұмсақ, емізік каналы икемді сым ретінде сезіледі. Пальпация кезінде сіз морфологиялық өзгерістерді анықтай аласыз және сүт тастарын анықтай аласыз. Тәжірибе арқылы сауу арқылы емізік сфинктерінің тонусын анықтауға болады. Бұл қаттылықты немесе сүтті ұстамауды тудыратын ауытқулар кезінде маңызды.
ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1 Агалактия
Агалактия (сүтсіздік) және гипогалактия (сүтаздық) - дегеніміз - малды азықтандырудың, күтіп-бағудың және пайдаланудың бұзылуынан немесе аурулардың, және сүт безінің туа пайда болған аурулары салдарынан лактацияның бұзылуы. Лактацияның бұзылуы сүт өндіруді төмендетеді. Сүт өндіретін жануарлардың лактациясының бұзылуы сүт өндіруді азайтады, ал ет өндіретін жануарларда бұл нашар дамып, тіпті ұрпақтың өлуіне әкеледі.
Агалактия мен гипогалактияны организмдегі әртүрлі бұзылыстардың белгілері ретінде қарастырған жөн. Гипогалактия жағдайларының едәуір бөлігі емізетін аналықтардың стресстік жағдайларына байланысты болады, бұл кезде адреналин мен норадреналиннің көп бөлінуі пролактиннің әсерін тежеп, сүт синтезін төмендетеді және сүт безінің миоэпителиалдық жасушаларына окситоцинді жібереді, оның сүт безінен шығуын бұзады.
Агалактия мен гипогалактияның себептерінің түбірлігіне байланысты жеті түрі бар.
Туа пайда болған агалактия және гипогалактия - бұл сүт безі нашар дамыған малда байқалады. Бұл асылдандыру жұмыстарың нашар ұйымдастыру, сүтті сиырларды өсіру үшін жоспарлы сұрыптаудың болмауынан туыңдайды. Басқа жануарларда тұқым қуалайтын сызықтық немесе жеке төмен сүт өндірісі байқалады. Бұл ақаулар көбінесе тығыз байланысты өсіру арқылы алынған жануарларда кездеседі.
Клиникалық белгілері. Сүт безі нашар дамыған, ешқандай қабыну белгілері жоқ. Емшектері де дұрыс жетілмейді, кейде олардың үрпі тесігі де болмауы мүмкін. Шошқаларда емізік әдетте цилиндр тәрізді немесе конус тәрізді болады. Кейде кратердің емізіктері бар - теріге басылған, тері қатпарынан пайда болған шұңқырдағыдай орналасқан. Мұндай емізіктер соруға жарамсыз және шошқаны аналық малдан алып тастауға негіз болады
Алдын-алу. Туа пайда болған агалактия және гипогалактия байқалған малды жарамсыздыққа шығарып, толықтырушы жас малды дер кезінде анықтап, олардың енелерінің сүттілік белгілеріне қарап таңдап алу керек.
Емшек каналының туа біткен болмауы. Бірінші бұзаулы қашарларда туғаннан кейін кейде емізік арнасының болмауы немесе оның тері саңылауында кездеседі.
Клиникалық белгілері. Емшектің төрттен бірі үлкейген және сүтке толы. Сәйкес емізік ұшында емізік арнасының орнында саңылау болмайды. Сезім емізік сфинктерінің толық болмауын анықтайды немесе соңғысы бұлшықет қоюлануы түрінде жиі байқалады. Сүт тесігінің жұқа терімен бітелуіне байланысты шығарылмайды, кейде оны қолмен қысқанда емізіктің жоғарғы жағында көтерілу түрінде шығыңқы болады (сауу кезіндегідей). Егер сүт ағыны уақытында қамтамасыз етілмеген болса, емізікшесі қалыптан тыс орналасқан желіннің төрттен бір бөлігі кері дамуға ұшырайды және келесі лактация кезеңіне дейін біртіндеп бос болады. Болашақта ширектің толық атрофиясы болуы мүмкін.
Емдеу . Емшек каналы тек терімен жұқтырылған кезде, емізік арнасын жабатын терінің көтерілу түрінде созылатындай етіп, емізікті қысу керек. Бұл биіктіктің орталығы инемен немесе жіңішке троакармен тесілген. Теріні ыстық сыммен, тоқу инесімен қырқып алған дұрыс, немесе жіңішке пинцетпен ұстап, қайшымен жоғарғы бөлігін кесіп тастаған дұрыс. Операциядан кейін олар жараның өсіп кетпеуіне, емізікшенің жиі қапталып, катетерленуіне көз жеткізеді, ал емізу арасындағы аралықтарда оны қабықтардың пайда болуын болдырмау үшін, канал бітелмеу үшін вазелин, бор немесе басқа бейтарап маймен майлайды. Егер саңылау кішкентай болса, онда оны буги арқылы кеңейтеді.
Емізікте канал мүлдем болмаған кезде, олар оны троакармен жасанды түрде жасауға тырысады. Алайда, көп жағдайда жасанды канал өсіп кетеді немесе фистула пайда болады және еріксіз сүт ағыны пайда болады, оны жою үшін емізіктің жоғарғы бөлігін кесу немесе жасанды фистулаға тігу қажет.
Кәріліктен болған агалактия және гипогалактия - малдың жасына байланысты сүт безінде және басқа органдарда жүрген өзгерістер салдарынан сүт өнімділінің төмендеуі.
Клиникалық белгілері. Желіні бір қалыпты кішірейеді (семуатрофия), тығыздала бастайды, кейбір жерлері тастай қатты болады және сүт өнімділігі, сүттің сапасы өзгеріп, сүт тастары, құмдары пайда болады. Ескі сиырлардың желінін гистологиялық зерттеу кезінде сүт тастарымен толтырылған және дәнекер тіннің капсуласымен қоршалған альвеолалар анықталады.
Кейде тастар альвеолаларды жарып, оның орнында кальцийленген дәнекер тін өседі.
Алдын-алу. Малды жас ерекшеліктеріне байланысты пайдалануды дұрыс ұйымдастыру керек.
Алиментарлық (азықтандырудан болған) аголактия және гипогалактия - малды азықтандырудағы кемшіліктері салдарынан болады.
Себептері. Толықтырушы жас малды дұрыс азықтандырмау, оларды етке дайындалатын малмен бірге ұстау, рационның құрамының дұрыс болмауы немесе (жалпы аштық, ақуыздың, минералды тұздардың, рациондағы микроэлементтердің жетіспеуі), біртекті рацион , ас қорыту, белок, көмірсу және минералды зат алмасуының бұзылуы бір жақты азықтандыру т.с.с. Рационның құнарсыздығы сауылатын сүт мөлшерін төмендетеді, сүттің сапасы нашарлайды. Тиісті емес рацион сүттің төмендеуіне, сүт сапасының нашарлауына әкеледі, сонымен қатар басқа органдардың қызметіне кері әсер етеді. Ауырған малдың қанында көмірсу алмасуының бұзылуына байланысты алиментарлы гипогалактия кезінде қант пен гликоген мөлшері азаяды (гипогликемия). Бауырдағы гликоген мөлшері азаяды, қандағы сүт және пировин қышқылдарының концентрациясы жоғарылайды. Майлы сүтінің құрамына жем мөлшері мен сапасы, сондай-ақ ішектегі микрофлораның құрамы әсер етеді. Сонымен, кейбір жануарларда сірке қышқылымен ашытуды қамтамасыз ететін микробтар ішекте басым болады, ал басқаларында пропионды немесе май қышқылы түзіледі. Рацион құрамы бірдей болған кезде сірке қышқылының пропиондық немесе май қышқылымен салыстырғанда пайызы неғұрлым көп болса, сүттің май құрамы соғұрлым жоғары болады.
Ауру жануардың қанында май метаболизмі бұзылған жағдайда кетон денелерінің саны (ацетон, ацетоацетикалық және бета-гидроксибутир қышқылдары) көбейеді. Бұл кезде зәрдегі кетон денелерінің мөлшері де артады (кетонурия). Алиментарлы агалактиа мен гипогалактия сапасыз азықтандыруға және жануарлардың судан ашығуына байланысты лактация кезеңінің бұзылуын қамтуы керек.
Гипогалактия ауыз судың төмен температурасында пайда болуы мүмкін (2-9.)° C). Тәулігіне 70 литр су тұтынатын сиыр оны 38 ° C дейін қыздырады, яғни шамамен 2500 ккал жұмсайды. Жануарларды оңтайлы температурада сумен қамтамасыз ету сүт өнімділігін 10-12% арттырады.
Алдын-алу. Малды толық құнды азықтармен қамтамысыз ету, ағзат мөлшсрі аз немесе артық болмау керек. Минералды заттар, макро- микроэлементтер жеткілікті болу керек.
Климаттық гипогалактия - бұл мал организміне қолайсыз климаттық факторлардың әсерінен лактацияның бұзылуы (химиялық және физикалық стрессорлар).
Себептері: жануарларды дымқыл, қараңғы, нашар желдетілетін бөлмелерде жаттығусыз ұстау, ыстықта ұзақ жаю. Осылайша, сиыр қораларындағы ылғалдылықтың 85-тен 95% -ға дейін жоғарылауы сүт саууды 9-12% -ға төмендеткен; ауа температурасының төмендеуі немесе жоғарылауы да осындай әсер етеді (С. И. Плященко, В. Т. Сидоров).
Клиникалық белгілері. Сүт өнімділігінің төмендеуі қолайсыз климаттық факторлардың болуымен байқалды. Қора ішіндегі жоғары температурада кейде сиырлардағы сүттің май мөлшері азаяды.
Эксплуатациялық агалактия және гипогалактия - малды ұзақ уақыт пайдалану немесе дұрыс пайдаланбау, яғни лактацияны 300 немесе одан көп күнге созу, саууды дұрыс ұйымдастырмау, сауу ретінің кемуі салдарынан болады.
Сүт өнімділігінің негізгі критерийі сиырдан лактация кезеңінде емес, бір жыл ішінде алынған сүттің жалпы мөлшерінің көрсеткіштері болуы керек, өйткені төлдеген кезде сиыр жыл бойына екі лактация кезінде сауылады (біреуі толық және екіншіден кем дегенде 1-2 ай) және 300 күндік немесе одан да көп үздіксіз лактацияға қарағанда көп сүт беретіні сөзсіз.
Сиырды тәулігіне сауу жиілігін анықтау критерийі желіннің сыйымдылығы мен сүт өндіру жылдамдығының көрсеткіштері болып табылады. Сиырды емшек сүтіне толған кезде сауу керек. Тым сирек, сондай-ақ жиі сауу сүт өндіруді азайтады. Туғаннан кейінгі алғашқы айларда, әсіресе жануарларды жайылымда ұстағанда, сүт түзілу тез жүрмейді, сондықтан сиырлар жиі сауылады, ал лактация кезеңінде, сүт түзілу процесі әлсіреген кезде, сирек, бірақ 2-ден аз күніне бірнеше рет. Екі рет сауған кезде сауудың аралықтарын бірдей сақтау өте маңызды. Таңертең ерте сауу кезінде емізік сүтке толып үлгермейді, бірақ күндізгі уақытта ол толып кетеді және кешкі сауудан бұрын сүт өндірісі тоқтайды.
Өте маңызды профилактикалық шара - жануарларды дұрыс баптау. Құрғақ кезеңді қысқарту (60 күннен аз) алдағы лактацияға кері әсерін тигізеді, және керісінше, тым ерте басталуы қазіргі лактация кезіндегі сүт өндірісін азайтады.
Лактация кезеңінің басында сиырлардың жағдайы жақсы болуы керек. Лактация кезеңінде сүті жоғары сиырлар өз денесінің қоректік заттарының қорын тұтынады, олар азды-көпті тез арықтайды, бас тартады. Егер сиыр лактация кезеңімен нашар тамақтанса, онда ол тез арықтап, бедеуленіп, сүтінің өнімділігі күрт төмендейді. Сиырларды сиыр еті бүкіл ағзаның қайта құрылымдауымен қатар жүретінін ескеру қажет; сонымен бірге тек сүт безінің ғана емес, сонымен қатар организмнің басқа мүшелері мен жүйелерінің қызметтері өзгереді, жаңа уақытша байланыстар пайда болады, яғни шартты рефлекстер сандық және сапалық жағынан өзгереді. Зат алмасудың қарқындылығы артады. Сондықтан тамақтану ережелерін бұзу, сауу ырғағы метаболизмде, жүйке және жүрек-қан тамырлары жүйесінде шамадан тыс жүктеме тудырады.
Емшектің төрттен бірін сауу барлық емшектің қаттылығын тудырады, сондықтан соңғы ширектен бастап келесі сауу кезінде сүтте май мөлшері аз болады, өйткені сауу кешіктірілген кезде окситоцин қанға енбейді, ал сүттің бір бөлігі қайта сіңеді (желіннен сіңіп кетеді). Буаз қашарларды лактацияға дайындағанда олардың сүттілігі көбіне қолмен немесе машинамен сауудың қаншалықты дұрыс қолданылуына байланысты.
Буаз қашарларды сауу аппаратына уақтылы жаттықтырған кезде, емізік пен емізікке массаж жасағанда, олардың сүт безі жақсы дамиды, емізік ұзарады (дамиды), сүттің қайтарылуы жеңілдейді. Интенсивті сүт өндірген кезде, көбінесе сүт өнімділігі 2-3 айда жоғарылағаннан кейін, сүт өндірісі күрт төмендейді, кейде толығымен тоқтайды. Дұрыс емес жұмыс салдарынан сүт өндірісінің төмендеуі организм ауруының белгісі немесе жануардың өлім-жітімін шамадан тыс қанаудан сақтайтын қорғаныштық тежеу ретінде қарастырылуы керек. Сиырларды сауу, бөлу, сиырларды бастау және құрғақ кезеңнің уақытын қатаң сақтау қажет. Буаз қашарларда 3-4 ай, ал құрғақ сиырларда босанардан 3-4 апта бұрын емізік пен емізікке күн сайын массаж жасау пайдалы. Буаз қашарларда машинамен сауылған жағдайда, желінге массаж жасаумен бірге, жануарларды машинамен саууға дағдыландыру үшін емізік шыны аяқтарымен емізікке тигізу қажет.
Шошқаларда лактацияның алғашқы күндерінен бастап, жақсы анықталған және жұмыс істейтін лобтармен қатар, сүт безінің құрғақ, сүт шығармайтын безді лобтары жиі кездеседі. Әдетте, жұмыс істейтін емізік саны емізетін шошқалардың санына сәйкес келеді. Сүт шошқамен бірге барлық соратын емізіктерден 60 секундтан аспайтын уақытта шығарылады. Бұл, әлсіз торайлардың өсуінің үнемі артта қалуын түсіндіруі керек, олар емізікшені уақытында ұстап үлгермейді және оны қысқа мерзімге шығару кезеңінде сүттің барлық бөлігін сіңіреді. Сүтті бөлу жылдамдығы сонымен қатар бір торайға екі емшекті кезекпен соруға мүмкіндік бермейді, бұл бос емізіктердің кебуіне әкеледі.
Торайларды тамақтандыру кезінде аналықтарды оң және сол жағына кезек-кезек орналастырған жөн. Бұл әдіс емшектің екі жартысының лобулаларында біркелкі сүт өндіруге ықпал етеді, ең бастысы, торайлардың білегіндегі терінің зақымдануын (төменгі емізіктерді емізу) және шоқтарды (жоғарғы емізіктерді сору) болдырмайды. Ірі шошқалардың сүт өнімдері тәулігіне 4-5 кг-ға жетеді. Бүкіл лактация кезеңінде шошқа 100-200 кг сүт бөліп шығарады және массасы 8-35% жоғалтады
Жасанды қалыптасқан агалактия және гипогалактия - дені сау, қалыпты жағдайда күтіп-бағылатын сауын сиырларды сауу процесінің соңына дейін саумау, шартты рефлекстердің бұзылуы, малға жақындау дұрыс болмаса, сауу уақыты өзгеруі салдарынан болады.
Әсіресе малды үркіту, қорқыту сауыншының ауысуы, сауын залында немесе қорада үйреншікті тәртіптің өзгеруі сүттің азаюына тікелей әсерін тигізеді.
Сүтті ұстау. Кейбір сиырлар (ешкілер) сауу кезінде мезгіл-мезгіл сүтті ұстап тұрады. Бұл, әсіресе, анасының астында өсірілген бұзауды шығарған кезде, сауыншыны ауыстырған кезде, қоршаған ортаны өзгерткенде, жануармен дөрекі жұмыс істегенде, сауымсыз сауу кезінде байқалады.
Сүтті ұстап қалу гипофиздің артқы бөлігінің дисфункциясына байланысты, шамадан тыс, ерекше (қорқыныш, ауырсыну, шу) тітіркендіргіштердің әсерінен окситоцин бөлінбейді. Мүмкін, сүтті ұстап қалу бүйрек үсті бездеріне байланысты, олар жүйке жүйесіндегі кенеттен болатын өзгерістер әсерінен адреналинді қанға жібереді, бұл тамырлар мен сүт түтіктерін тарылтады. Сонымен, сүтті ұстап қалу сүт түтіктері мен цистерналардың тегіс бұлшықетіне тікелей рефлекторлық әсер етуі мүмкін. Сүтті ұстаудың бірден-бір себебі - бұл жүйке жүйесінің қозуы, ол рефлекторлы түрде сүт түтіктері қабырғаларының бұлшықет талшықтарының жиырылуын тудырады, бұл олардың саңылауын жауып тастайды немесе керісінше, сүт безінің жиырылу жүйесінің босаңсуына, нәтижесінде сүт альвеолалардан және сүт түтіктерінен сығылмайды. Мүмкін сүтті ұстау механизмі желіннің қанайналым жүйесінің ерекше эректильді күйінде және орталық немесе перифериялық жүйке жүйесінің шамадан тыс тітіркенуіне байланысты сүт безінің тегіс бұлшықеттерінің жиырылуында болуы мүмкін (өзіндік түрінде психотикалық немесе рефлекторлық невроз).
Клиникалық белгілері. Ұңғысы жақсы толтырылған немесе артық толтырылған сүт ыдысында сүт жетіспейді. Кейде сүтті ұстап қалу сүттің күрт төмендеуімен көрінеді. Сүтті ұстау сүт безі мен басқа органдардың зақымдану белгілерінің болмауымен сипатталады. Диагнозды қою кезінде агалактия, гипогалактия, лакторея және өзін-өзі сүтті алып тастау керек.
Емдеу. Сиырларды дұрыс сауып (жұдырықпен) және желінге дайындық массажын жасау керек. Кейде, сүт сауу кезінде ұсталған кезде, сауудың ортасында желінге қосымша массаж жасау жақсы әсер етеді. Сауыншыларды дайындауға және сауу машиналарының дұрыс жұмысына ерекше назар аудару керек. Егер сүт өндірісіне әсер етуі мүмкін аурулар анықталса, тиісті терапияны қолдану керек (Вагинит, Вестибулит және т.б. қараңыз). Ұзақ жағдайларда, әсіресе жануарлар қозған кезде бромды тұздар тағайындалады. Р.Прахов пен Н.Нанчев сиырдың қынапшасына сүттің тоқырауын болдырмау үшін ұзындығы 50-60 см болатын резеңке шлангқа жалғанған футбол камерасын енгізуді ұсынды. Жануар аяғын екі жаққа жайғанша және сәл бүктелгенге дейін аэростат шланг арқылы сорғышпен сорылады . Шланг байланған. Сауын кезінде барлық сүт 10-15 минуттан кейін сауылады. Бұл әдістен оң нәтижелер сиырларды, биелерді, буйволдар мен ешкілерді сауған кезде алынды.
Сүтті ұстап қалуы түйелерде өте айқын көрінеді, сондықтан олар түйені босатумен қатар оларды сауа бастайды. Түйе ботасы бірнеше жұтқаннан кейін, оны алып кетеді және сауады. Егер түйенің баласын мұндай уақытша әкелу мақсатқа жеткізбесе, онда түйе баласына желіннің жартысын соруға рұқсат етіледі, ал қалған жартысын бір уақытта сауыншы сауады.
Өздігінен сүт. Бұл ақау сиырдың өз сүтін өзі соратындығымен немесе басқа сиырлардың оны істеуге кедергі жасамайтындығымен сипатталады. Өзін-өзі сорған кезде сиырларға сиыртұмсық кигізеді, ол азықтық қабылдауға кедергі келтірмей, емшек емізігін аузына алуға мүмкіндік бермейді.
Алдын-алу. Сауын ережелерін қатаң сақтау және күтіп-бағуды дұрыс жолға қою керек.
Жасанды бағытталған гипо- және агалактия. Бұған аналықтардан емізетін емшектерді шығару арқылы немесе сүтпен лактацияны тоқтату мақсатында сүт беретін жануарларды іске қосу арқылы технологиямен белгіленген уақытта қол жеткізіледі.
Төмен сүт өндірісін емдеу және т.б. Гипогалактия немесе агалактия диагнозы сүт өндірісі негізінде қойылады, кейде алдыңғы лактация кезіндегі өнімділігімен салыстырылады, сүт безі мен бүкіл ағзаны, сондай-ақ жануарларды ұстау, тамақтандыру және қанау жағдайлары, тәртібі фермада және т.с.с. тиімді, гипо- немесе агалактия формасын құру өте қажет.
Орташа тұздардың, ащы шөптердің, диуретиктердің және басқа да дәрілердің әр түрлі комбинацияларынан құралған сүт ұнтақтары кейде оң нәтиже беріп, жемшөптің қорытылуын және сіңуін жақсартуға көмектеседі, бірақ көбінесе ешқандай әсер етпейді. Біз гипогалактия кезінде лактацияның ынталандырылуын сиырға екі күн бойы тәулігіне 2 рет сүтті (немесе басқа сиырларды) тамақтандыру арқылы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.