Астық қоймаларының сыйымдылығының ұйғарымдары
Stud.kz - қазақ тілінде жазылған жұмыстар саны және сапасы бойынша біздің қор №1 болып табылады
Жарма зауытын жобалау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
НҮРЫМХАН ГҮЛНҮР НЕСІПТАЙҚЫЗЫ
ӘСЕНОВА БАҚЫТКҮЛ ҚАЖКЕНҚЫЗЫ
КАЖЫБАЕВА ГАЛИЯ ТӨЛЕУҚЫЗЫ
Курстық және дипломдық жобалау
5В072800 - Өңдеу өндірісінің технологиясы мамандығына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
\
Семей
2012 ж
Мазмұны
1
Жобалаудың ортақ сұрақтары
4
1.1
Кіріспе
4
1.2
ДЖ және КЖ рәсімдеудің, орындалу ортақ жағдайы
5
2
Кіріспе
7
2.1
Дән сақтау қоймалары
7
2.2
Бас жоба
9
2.3
Өндірістік ғимараттар
10
2.4
Сүрлемдер және сүрлемді ғимараттар
11
2.5
Сүрлемдер түбі
18
2.6
Сүрлем асты қабаттың бағаналары
18
2.7
Қоймалы ғимараттар
18
3
Астық қоймаларының сыйымдылығының ұйғарымдары
21
3.1
Астық қойманың қажетті сыйымдылығының есебі
21
3.2
Сүрлемнің және бункердің сыйымдылығының ұйғарымы
23
3.3
Қойманың сыйымдылығының есебі дән үшін
27
3.4
Жинақтаушы сыйымдылық және оперативті шанақтар
29
4
Ұн зауытын жобалау
31
4.1
Ұн құрама жем комбинатын құрастыруға немесе құрылыс ауданына қысқаша сипаттама
31
4.2
Астықтың сапасына сипаттама
31
4.3
Қалдықты партияның құрамын анықтау
32
4.4
Астықты ұсақтауға арналған сызбаны таңдау және негіздеу
33
4.5
Ұн-құрама зауытының дайындау бөлімін жобалау
35
4.6
Дайындау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу
37
4.7
Дәнді тарту сыхзбасының негізі және оны таңдау
41
4.8
Ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу
43
4.9
Қалдықтарды бақылау сызбасын таңдау және бекіту
46
4.10
Қалдықтарды бақылау үшін құрылғыны есептеу және бақылау
47
4.11
Дайын өнімнің бөлімі, дайын өнімнің сипаты
48
4.12
Дайын өнім есебінен цех құрылғысын таңдау
48
5
Жарма зауытын жобалау
51
5.1
Дәнді аршуға дайындау сызбасын таңдау
51
5.2
Жедел бункелердің сыйымдылығын есептеу
53
5.3
Жарма зауытындағы дайындау бөлімінің технологиялық жабдықтары
53
5.4
Жарма дақылдарының дәнін аршу сызбасын таңдау және негіздеу
55
5.5
Жарма зауытындағы аршу бөліміндегі құрылғыларды таңдау мен есептеу
57
6
Ұн тарту және жарма зауыттарының жабдықтарын жинақтау
60
6.1
Жабдықты жинақтаудың қағидалары
60
6.2
Жабдықтар арасындағы өткелдердің нормалары
63
6.3
Бункерлерді орналастыру және дайындау бөлімінің өлшемдерін анықтау
65
6.4
Ұн тартатын зауытты майдалау бөлiмшесiне сәйкес орналастыру
70
6.5
Жарма зауытты қабығын аршитын жабдықты бөлiмшеге сәйкес орналастыру
72
Қосымша
73
1 тарау. Жобалаудың жалпы сұрақтары.
1.1. Кіріспе
Курстық және дипломдық жобалау - инженер-технологты дайындауда оқу процессінің маңызды бөлігі. Бұл жұмыстар студенттің өзіндік жұмысы болып табылады, онда олар техникалық тапсырмалардың бір-бірімен байланысты кешенін шешеді.
Жобамен жұмыс істеу жүйеленуге, негізгі дициплиналар бойынша теориялық білім мен тәжірибелік жұмытарды тереңдетіп жақсартуға, техникалық кругозорды дамытады, жалпы білім беретін сабақтар, базалық және профилдеуші дисциплина білімдерді қолдану арқылы өндірістік-техникалық тапырмаларды өздік жұмысында дамытады, шығармашылық ойлауға үйретеді және т.б.
Өңдеу өндірісінің негізгі мақсаты шығарылатын өнімнің сапаын жақсарту болып табылады, себебі өңдеу өндірісі жоғары сапалы өнімге сұранысы көп азық-түлік тағамдарын шығаруға негізделген. Осыған байланыты курстық және дипломдық жобалардың тарауларында жобада жоспарланған өнімнің сапасын арттыруға арналған жағдайларды қарастыру қажет. Диплом алдындағы тәжірибеде өндірісті оқу барысында, студент өндірітік процесстің кейбір этаптары өнім сапасына әсер ететініне назар аудару қажет, яғни өндіріті оқып және өндірітің барлық этаптырының жұмысын бақылау қажет.
Берілген методикалық нұсқауда курстық және дипломдық жобаны орындау кезінде керек теоретикалық материалдар жүйеленген. Оқулық студентке өзіндік жұмы барысында әдістемелік және техникалық көмек көрсете алады.
Оқу құралы курстық және дипломдық жобаның орындауына бойынша нұсқау сияқты жасалған және студенттермен жобаның үстiнде жұмыс iстегенде кездесе алған теориялық және жаттығу сипатының барлық сұрақтарын қамти алмайды.
Оқулық әрбір тарау бойынша керекті материалдар көлемін дұры анықтауға және жобаны ғимараттың шарттарына сәйкес дұрыс орындауға мүмкіндік береді.
Курстық және дипломдық жобаға тапсырма кафедрада беріледі. Студент өзінің тақырыбын да ұсына алады. Сырттай оқитын студентер студенттің жұмыс істеу орнына байланысты тақырыптарда курстық жобаны орындайды.
Курстық және дипломдық жобаның тақырыптары цехтарды қайта құру, жұмыс істеп тұрған кәсіпорынның техникалық жаңарту болуы мүмкін. Шығарылатын өнімнің ассортименті 3-тен кем болмау керек.
Курстық жобалардың тақырыптары кафедра отырысында, ал дипломдық жобаның тақырыптары жоғары оқу орнының ректорының бұйрығымен бекітіледі.
1
1.2. Жалпы жағдай, КЖ және ДЖ орындау және рәсімдеу
Ұн-құрама, жарма зауыттарын және элеваторды жобалау мәселесі халық шаруашылығының және өндірістің дамуына байланысты шешіледі.
Оларды құрылыс бойынша негізгі белгіл шарттар бойынша жобалайды, монтаж, қауіпсіздік және санитарлық техникасы, өртке қарсы шаралар және т.б. бойынша жобалайды. Типтік және жекелендірілген жобалар болып бөлінеді.
Курстық және дипломдық жобалаудың негізгі шартты ұн - құрама және жарма зауыттарынының қуаттылығы және орны белгілі ғимараттар немесе тек қуаттылығы не тек орны белгілі ғимараттар болып табылады.
Дипломдық жобаларға жаңа кәсіпорынның құрылыс жобасы, сондай-ақ екі кәсіпорындардың жобаларын қайта құру жобалары жатады.
Дипломдық жұмыстың түсіндірме хаттамасында тақырыптың негізі, оның өзектілігі баяндалуы керек. Түсіндірме хаттамада өндірісті құру мәселесі туралы тарау болу керек.
Курстық және дипломдық жобалар үшін материалдар тәжірибе кезінде жинаған материалдар бола алады.
Бұл мынандай материалдар:
- дәннің сапалы мінездемесі, сұрып, тип, өсу ауданы, шынылығы, дән натурасы, арам-шөп дәндерінің араласпасы мен дәндер араласпасының болуы, күлділігі, ылғалдылығы, шикі клейковинаның болуы және т.б.
- дәнді қабылдаудан бастап дайын өнім шығатын цехтар арасындағы байланыс (бас жоба).
- кәсіпорынның технологиялық схемасы және оның мінездемесі,
- шығаралатын өнімнің түрлері және олардың сапалы мінездемесі;
- дәннің ұн тарту сапасының сандық балансы немесе жарма өндірісі;
- технологиялық жабдықтардың жағдайы, оның қолдану дәрежесі;
- берілген кәсіпорынның перспективті дамуы;
- кәсіпорындағы қолданыста жүрген нормативті-техникалық құжаттар;
- су құбыры, канализация, нергиямен қамтамасыз ету жүйесі туралы мәліметтер;
- травматизм туралы мәліметтер, әртүрлі машиналардың сенімділігі, еңбек қауіпсіздігі туралы мәліметтер және т.б.
Студенттерге курстық және дипломдық жобалар орындау кезіндегі ұсынылатын әдебиеттердің барлығын келесі топтарға бөлуге болады:
- мемлекеттік стандарттар;
- құрылыстық нормалар мен ережелер (СНиП);
- технологиялық жабалаудың;
- Жоғары оқу орнындағы дипломдық жұмысқа (жобаға) қойылатын талаптар;
- инструкциялар мен нұсқаулар, сондай-ақ техникалық ережелер;
- оқулықтар;
- жабдықтар мен машиналардың альбомдары;
- анықтама әдебиеттер;
- ақпаратттық әдебиеттер;
Дипломдық және курстық жобалар түсіндірмелік хаттамадан және графикалық бөлімнен тұруы керек. Түсіндірме хаттаманың көлемі тапсырмаға байланысты және келесідегідей болуы керек:
- курстық жоба - 25 бет және одан көп;
- дипломдық жоба - 60 бет және одан көп;
Оқу жоспары бойынша дипломдық жұмысты орындау 4 курста 15 аптаның ішінде орындау қарастырылған. Уақыттың бөлінуі мен дипломдық жобаның әрбір бөлімін орындаудың кезектілігі келесідей:
Технологиялық бөлім (есептеу) - жалпы көлемнен 22 %.
1. Компоновтық шешімнің таңдалуы - жалпы көлемнен 18-22 %.
1. Архитектурлық-құрылыстық бөлім - 4 %.
2. Өндірістік санитария - 10 %.
3. Жылутехникалық бөлімі - 4 %.
4. Технологиялық үрдісті автоматтау - 2%.
5. Электротехникалық бөлім - 4 %.
6. Өмір қауіпсіздігі - 3%.
7. Экономикалық бөлім - 8 %.
10. Жобаны безендіру - 10 %.
10. Графикалық бөлімді безендіру - 11-15 %
Бітірілген дипломдық жобаны студент кеңесшілер мен жетекшілерге қол қойғызады, жетекшіден дипломдық жобамен жұмыс істегені туралы пікір алады, кафедраға көрсетіп қорғау үшін рұқсат алады, жобаны рецензирлеу үшін бағыт және оны МЕК қорғауға жіберіледі.
Түсіндірме хаттама келесіден тұру керек:
1. Кіріспе.
2. Кәсіпорын құрылысының негізі және ауданның мінездемесі.
3. Технологиялық бөлім:
- өңдеуге кететін дәннің сапалы мінездемесі;
- ұн тарту париясының құрамын анықтау;
- дәнді ұнға тарту схемасының негізі мен таңдауы;
- дайындау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу;
- қалдықтарды бақылау схемасын таңдау, жабдықтарды таңдау және есептеу;
- дәнді тарту схемасының негізі және оны таңдау;
- ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу;
- дайын өнім цехының жабдықтарын таңдау және оны есептеу, дайын өнімге мінездеме;
4. Қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария және қоршаған ортаны қорғау.
5. Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін есептеу.
6. Қорытындылар.
7. Қолданылған әдебиеттер тізімі.
8. Қосымшалар.
Жобаның графикалық бөлімінің мазмұны:
1. Бас жоба.
2. Дәнді дайындау және дәнді тарту технологиялық схемалары.
3. Бөлімдердің компоновкалары: дайындау, ұн тарту, дайын өнім цехы.
4. Қиықтар: тігінен А-А, көлденең Б-Б.
Түсіндірме хаттамада және сызбаларда стандартты шарттар сақталмаса, онда жобаның бағасы төмендеуі мүмкін. Жобаның графикалық бөлімі контрукторлық документацияның бірыңғай жүйесінің шарттарына сәйкес орындалуы керек.
Курстық және дипломдық жобаның түсіндірме хаттамасы А4 форматтағы ақ қағаздың бір жағында бір немесе екі интервалда кез келген баспа тәсілімен жазылуы керек. Шрифт - Times New Roman, кегль 14.
Курстық және дипломдық жобаның түсіндірме хаттамасы рамкада баспа түрде, келесі жолақ размерлерін сақтай отыра жазылуы керек:
- сол жақ - 2,5см;
- оң жақ - 1,5см;
- жоғарғы жақ - 2,5см;
- төменгі жақ - 2,5см.
Түсіндірме хаттаманың әрбір тарауын жаңа беттен бастау керек.
2- тарау. Кіріспе
2.1. Дән сақтау қоймалары
Дән - ауылшаруашылығының негізгі мәдениеті және халықтың негізгі азық-түлігі. Дәнді өсіру, өйткені дән сақтау қоймаларына 3 айдың көлемінде түседі, жыл бойы бірқалыпты жұмсалады. Дәнді сақтау үшін сыйымдылықтар керек:
- астықтың ауыспалы қалдықтарының максимумның орналастыруы үшiн сыйымдылықтардан;
- жедел жұмысты нормалы орындалуға мүмкiндiк беретiн қосымша сыйымдылықтан;
- өткен жыл ауыспалы запастар үшiн сыйымдылықтар;
- жыл сайын өзгерiстердiң өнiмнiң географияларының жанында аудандар не бiр қолданылатын резервтегi сыйымдылықтан.
Дән сақтау қоймаларында дәнді орналастырудың 2 тәсілі бар:
Еденге төселген (қойманың едендерінде сеуіп немесе ыдыста дән қабаттарын, 4-5м-ден көп емес, көлбеу едендері бар қоймаларда дәннің қабаты 8-9м болады
Сүрлемді, бұл жағдайда дәннің биіктігі 30-40м және одан көп (60м-ге дейін).
Ауасы бар астықтың жақын болуын аудан сақтау жерде тұратын күйiнде үлкен, астық дақыл массасының қалыңдығына өйткенi ауаның қоймаларының желдетуiнде кiруге және жылудың бiр бөлiгi және дым ала алады. Үлкен дымқылдығы бар дән бұл әдiсте ол кiрбiк орналастыра сақталуға болады. Жерде тұратын қамбалар сыйымдылықтың бiрлiгiне олардың құнын бағасын көтерiп жiберетiн ғимараттың көлемiсiнiң аз қолдану коэффициентiмен айырмашылығы болады. Ғимараттың көлемiсi, арзандау және оңай толық механикаландыруды сүрлем сақтауында әлдеқайда жақсы қолданылады. Әдеттегiдей өздерiнiң сүрлем қоймаларының құны дегенмен әлдеқайда көбiрек.
Элеватор өндірісінде өзіндік терминология қалыптасқан:
- дән сақтау қоймасы - дәнді сақтау үшін арналған ғимарат;
- қамба - белгілі биіктіктегі қабырғалармен шекараланған қоймадағы кеңістік;
- шанақ - қамбадан айырмашылығы оның түбі пирамида түрінде;
- ларь - бұлай кейде қақпақпен немесе торлармен жабылатын шанақты немесе қамбаны атайды;
- силос - қабырға биіктігі жопардан кем дегенде 1,5 есе биік дән сақтау қоймасы, ал түбі жай конусты;
- қойма - дән сақталатын ғимарат;
- танк - АҚШ-та таралған дән сақтау қойма түрі, жалпақ немесе көлбеу түбі бар болаттан жасалатын үлкен резервуар түрінде болады;
- амбар - дән ақтау қоймасының ескі түрі;
- пакгауз - вагон едені деңгейінде орналасқан темір жолы бар қойма;
- сапетка немесе кош - жүгеріге арналған арнайы қоймалар;
- бунт - қалқаншадан, тақтайшалардан, қаптардан және т.б. жасалған уақытша қоймалар;
- навес - асфальтты полы және қақпағы бар қабырғасыз қойма;
- механикаландырылған - дәнді бірінші ретті өңдеуге арналған ауылшаруашылығы жағдайындағы ғимарат;
- элеватор (тура мағынасы көтергіш) - қойма ретінде 3 ерекшелігімен сипатталады:
- дән силостарда сақталады;
- силостарға көтеру үшін стационарлы қондырғыларымен қамтылған;
- қондырғы ретінде өзіндік бірлік болып табылады;
Егерде көрсетілген белгілерінің бірі болмаса, бұл дән сақтау қоймасы элеватор деп аталмайды, мысалы, егер силостары болып, бірақ дәнді көтеруге арналған стационарлы қондырғылары болмаса, онда ондай силос қойма деп аталады.
Әртүрлі жұмыс башнялары бар силостардан немесе қоймалардан тұратын дән сақтау қоймалары құрылысқа қойылатын негізгі талаптарға, санитарлы нормаларға сәйке жобаланады. Типтік және жеке (арнайы) жобалар болады. Студенттер курстық және дипломдық жобаларды орындайды.
Курстық және дипломдық жобаларды орындаудың мақсаты - жалпы білім беру, техникалық, арнайы пәндерден алған білімдерді бекіту және жүйелеу, алынған білімді дұрыс қолдана білу.
2.2. БАС ЖОБА
Бас жоба жасаған кезде келесі негізгі мәселелер шешіледі:
Өндірістік процеске қойылатын талаптарға байланысты құрылғы мен ғимараттардың бір-бірімен байланысы және орналасуы.
Жүктерді кәсіпорын аумағына кіргізу үшін арналған негізгі жолдар. Бір-бірімен жолдары қиылыспайтын және бір-бірімен кездеспейтін жолдарды қарау, жолдардың минималды ұзақтығын қамтамасыз ету.
Өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау, санитарлы-техникалық талаптарды орындау.
Өндірістік аумаққа құрылыстар мен ғимараттарды орналастыру кезінде компоновканың негізгі принциптерін есепке алу керек. Көмекші құрылыстарды негізгі өндірісті қызмет көрсетуге ыңғайлы етіп орналастыру қажет.
Құрылыстар мен ғимараттарды оқшалауға жол беріледі: силосты корпустары бар жұмыс ғимараттарын, жеке силостары бар және қабылдап түсіру құрылысы бар құрылысты, жарма зауытының, жем зауытының, диірменнің өндірістік корпустары, және дайын өнім мен шикізат корпустары. Осыған орай олардың арақашықтығы белгіленеді. Сызықта орналасқан ғимараттар мен құрылыстардың жалпы ұзындығы 400 м аспауы керек, ал ғимараттар мен құрылыстарды қосқандағы суммарлы ауданы 10 000 м аспауы керек.
Бас жобаны жобалаған кезде оның ары қарай даму мүмкіндігін ұмытпау керек. Шикізат пен өнімнің жүк айналымы үлкен кәсіпорындары үшін, ереже бойынша, автокөлікті жолдардан басқа темір жолдарын жобалау керек.
Диірмен-жарма кәсіпорындарының дайын өнім қоймалары мен басқа өндірістік кәсіпорындардың арасындағы санитарлы қашықтықты ереже бойынша 30 м-ден кем етпеу керек.
Нысанның алаңын міндетті түрде оқшалау қажет, өтуге арналған қақпа саны 2-ден аспауы керек, жолдың ені 4,5 м кем болмау керек. Алаңның қалған бөлігі көгалдандырылуы керек. Көгалдандыру тығыздығы 30-35% болу керек. Дән сақтау қоймаларының жанында ағаштарды отырғызу қарастырылмайды, себебі олардың ұрықтары ауа арқылы ұшады.
Асфалтьтты жапқыштардың ауданы технологиялық талаптарға сәйкес минималды болу керек. Асфальтты немесе бетонды автокөлік жолдарын жобалау көзделген.
2.3. ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР
Дәнді сақтауға және кептіруге арналған ғимараттар мен элеваторларды жобалау технологиялық процестің белгілі сызбасы бойынша негізделеді. Дәнді өңдеудің режимдері мен тәсілдерін анықтау кезінде оның мәдениетін, сұрыпын, биологиялық және сапалық қасиеттерін қарастыру керек, сондай-ақ берілген ауданның климаттық жағдайын ұмытпаған жөн. Дән сақтау қоймаларын жобалаудың технологиялық нормалары бойынша келіп түсетін дәннің қасиеттері келесі кестеде көрсетілгендей болуы мүмкін:
Дәннің сапалық көрсеткіштері, %
Шикі ылғалды дәнді аудандар, %
Орта ылғалды
дәнді аудандар, %
Құрғақ дәнді аудандар, %
Құрғақ, W=15,5%
10
40
60
W=15,5 до 17%
10
30
20
W=17 до 22%
35
30
20
W=22 до 26%
30
-
-
W=26 до 30%
15
-
-
Арам-шөп араласпасы 1%
-
20
50
Арам-шөп араласпасы 1-3
-
60
45
Арам-шөп араласпасы 3-5
40
10
5
Арам-шөп араласпасы 5 көп
60
10
-
Дәннің сапалық көрсеткішіне байланысты дәнді кейбір операцияларды біріктіру арқылы өңдеу қарастырылады. Жобалау кезінде келесі нұсқауларды қолдану көзделген:
- әртүрлі мәдениеттегі дәндердің өңдеу схемасын көрсетілген сапасы бойынша, жобаланатын кәсіпорын орналасқан ауданның климаттық ерекшеліктеріне байланысты анықтайды;
- дәнді бөлек процестер бойынша өңдеу режимдерін (меншікті жүктеме, жылдамдық, қайнау температурасы және т.б.) әртүрлі мәдениеттегі дәннің биологиялық көрсеткіштеріне байланысты анықтайды.
- толассыз сызықтың барлық машиналарының бірдей өнімділігі;
- барлық құрғақ және орташа құрғақ дәндерді (тазалау, салқындату, сақтау және т.б.) бірге немесе бөлек өңдеу керек, мөлшеріне байланысты.
- барлық ылғалды дәндерді ағында тазалау керек және дән кептіргіштерде кептіріп, белсенді желдетілген қондырғылармен жабдықталған қоймалардағы кептіргішке орналастыру керек.
- 3% -тен көп арам-шөп коспалары бар дәндерді тағы да тазалауға жібереді;
- бөлек партияларды қабылдау және сақтау кезінде мезгілді салқындату үшін кейбір қоймаларда белсенді желдеткіш қондырғыларды орналастыру керек;
Астық сақтау қоймаларын жобалаған кезде 9*6 немесе 6*6м сеткалы колонналармен көп қабатты қылып, ал қабаттардың биіктігі 4,8 м және 6 м (өндірістің технологиясына байланысты) болу керек.
Элеваторлардың жұмыс ғимараттарын көп қабатты каркасты қылып жобалайды, сондай-ақ өндірістік ғимараттармен силосты түрде жобалайды.
2.4. СҮРЛЕМДЕР ЖӘНЕ СҮРЛЕМДІ ҒИМАРАТТАР
Сүрлем деп себілетін материалдарды сақтау үшін арналған вертикальды немесе призматикалық сыйымдылықты айтады.
Жеке тұрған силостар мен силосты корпустарды жобалаған кезде келесілерді ескеру керек:
-3 х3тен - Темiрбетон сүрлемдердiң бекiтiлген сүрлем корпустарындағы орталығы арқылы өтетiн бөлушi өстердi торлар - деп; 6х6; 9х9 және 12 х12 м;
- дөңгелек бөлек тұрған сүрлемдердiң сыртқы диаметрлерi - 6, 9, 12, 18 және 24 м;
- сонымен бiрге, сүрлемдер, сүрлем астындағы және сүрлем үстiндегi қабаттардың қабырғаларының биiктiгiн - еселi 0, 6 молар сүрлем астындағы қабаттардың минималды мүмкiнi, сүрлемдердiң қабырғаларының биiктiгiне биiктiктi қабылдау керек - максимал технологиялық талаптар және алаңның шарттарының есепке алу.
Технологиялық тапсырмада сүрлемдердің құрылысты бөлігін жобалауда құрылымның қаттылық және мықтылығын есептеуге, сонымен қатар жүктеудің көптеп қайталануы мен қабырғалардың қажетті беріктігін анықтау үшін, температуралық әсерге, абразивтілігі және агрессивтілігі себінді материалды есептеу үшін көрсету қажет:
а) қабырғаның материалы туралы (тығыздық) меншiктi салмақ, iшкi үйкелiстi бұрыш және сусымалы материалды үйкелес еселiгi; сүр шөптердiң сыйымдылығы;
б) сүрлемдердiң пайдаланулары тәртiптiң мiнездемесiн (жүктеу және жүк түсiрудiң циклдерiнiң сан, жиiлiктi және ұзақтығы);
в) уақытында оның сүр шөптен жүктеу және түсiруiн сусымалы материалды температураны, сонымен бiрге жылу еткiзудi коэффициент және жылу сыйымдылық;
г) қысудың модулі және сусымалы материалды Пуассонның коэффициентi;
д) түрпiлiлiк және сусымалы материалды басқыншылықтың дәрежесi.
Екi сүрлем астындағы қабаттары бар диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының шикiзат және дайын өнiмiнiң сақтаулары үшiн сүрлем корпустарында және 6 х3 м ұстындар торымен қаңқаны қабылдауға көп рұқсат етiледi. Әртүрлi өлшемдердiң сүрлемдердiң ұтымды байланысы олардың сыйымдылығының толық қолдануының шартынан қабылдануы керек, үлкен диаметрлердiң сүр шөптерi бұл қолдануда болуы керек.
Келесі қатынастағы сыйымдылық өлшемдері ұсынылады (өнеркәсіп барларды есепке ала отырып): 200 т дейін - 5 %; 600, 800, 1400 және 1800 т - 10 %; 3000 т және одан көп - 55 %, қажет жағдайда сүрлем көлемін үлкейтуге болады. Сүрлем корпус бекiтiлген сүрлемдердiң әрқайсысы немесе 2400 м3 асу мiндеттi емес 2400 м3 асу мiндеттi қайта жiберетiн саңылау бiрiккен сүр шөптердiң тобының көлемнiң 3 х3 мнiң бөлушi өстерiн тормен қабылдау керек болатын диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының сүр шөптерi.
Темiрбетон сүрлем корпустары қалай жобалау керек, сүр шөптердiң жоспарында қатардағы орналастырылумен. Дәлелдеу тиiстi күйiнде сүр шөптердiң орналастырылуының басқа схемаларына рұқсат етiледi.
Сурет 1. Сурет 1. Сүрлемдердің қималары
а - жалпақ түппен және забуткамен; б - жалпақ түппен, темір құйғыш және забуткамен; в - темірбетонды құйғышпен забуткасыз; в1 - темір құйғыш және фундамент қабрғаларымен; h - сүрлем қабырғаларының биіктігі; h1 - сүрлем қабырғаларының үстіңгі бөлігі; h2 - сүрлем қабырғаларының екінші үстіңгі бөлігі; h3 - сүрлем қабырғаларының астыңғы бөлігі; hmt - ортаңғы бөлік; d - сүрлемнің ішкі диаметрі.
48 м-ге дейінгі ұзындықты темiрбетон сүрлемді корпустарын деформация жiктерiсiз жобалау керек. Тасты қоспағанда негiзгі жерлердiң барлық түрлерiнде, сонымен бiрге қададан iргелердiң қолдануында - ол бағандар, сүрлем корпусының ұзындығының қатынасы және сүр шөптердiң биiктiгiне болу керек. 3-ке дейiн бұл ретте сүрлемдердің бiр қатарлы орналастырылуында үлкейтуге рұқсат етiледi.
Корпустың ұзындығының үлкеюi және көрcетiлген қатынастар тиiстi дәлелдеуде болуы мүмкiн.
2 сызба. Сүрлемді ғимараттардың жоспары
Сыртқы сатыны немесе баспалдақтың торшасына ең жақын шығуға силос үстiндегi қабаттың өте алып тастаған бөлменiң бiр бөлiгiнен қашықтық 75 м болуы керек. Әрбiр сүрлем және жұлдызшадан өнiмiнiң дербес шығарылымы, сонымен бiрге өнiмдердiң шығарылымы жұлдызшадан сүр шөптен арқылы технологиялық жобаның бiр бөлiгiндегi дәлелдеуiнде жобалауға рұқсат етiледi.
Сүрлемдер және сүрлем корпустарының жобалары алғашқы және қолдану кезiндегi жүктеу және сүр шөптердiң жүк түсiруiн тәртiп бойынша нұсқауы бар болуы, бұл ғимараттардың тұнбалықтарына бақылау бойынша, сонымен бiрге тұнба маркалар және реперлердiң қоюын ескеруi керек.
Біріншілік жүктеуге жалпы талап және сүрлемді ғимараттардың шөгуін бақылау 2 қосымшада берілген.
3 сызба. Сусымалы материалдың сүрлемнен шығарылуы
а - жүк түсіретін труба арқылы; б - жұлдызша арқылы; в - ішкі сүрлем арқылы; 1 - енжар сүрлем; 2 - белсенді сүрлем; 3 - жүк түсіретін труба; 4 - қабырғадағы ойық; 5 - жұлдызша; 6 - өзі ағатын труба; 7 - конвейер.
Жапсарлас сүрлемдер құрама қабырғалардың арасындағы силостарда 3 м, кемiнде 40 мм-нiң диаметрiнiң 30 мм-нiң енiмен тiк тiгiстi ескеруге ұсынылады - силостарда 6 м диаметрмен және одан да көп, бұрыштардың тоғысқан жерлерiндегi тiгiстiң квадрат силостарында кемiнде 30 мм болуы керек.
Кемiнде 40 мм - Тегiс қабырғалардың шылқыған күйiнделерi құрама темiрбетон сүр шөптердiң қабырғаларының жуандығын кемiнде 80 мм ескеру керек, кемiнде 60 мм-нiң енi мен сыртқы қабырғалары бар қабырғаларда, кемiнде 100 мм- деп, қабырғалар, басқыш шабағыторшалардың қоршаудың қызметшiлерiнде.
Қабырғаның тегіс беттерін келесі формуламен анықтайды (см),
-,
мұндағы
dе - сүрлемдердің сыртқы диаметрі, м.
Қабырғалардың тоғысқан жерлерінiң орынындағы жуандық (ширекке тоғысқан жерлерiнiң құрылымымен) су өтiмдiлiктер тоғысқан жерлердiң конструктивтiк қорғауы бар қабырғаларының жобалауында кемiнде 160 мм болуы керек.
Қисық сызықты элементтердiң тiк тоғысқан жерлерiнiң сенiмдiлiгiнiң үлкеюлерi мақсаттардағы дөңгелек сүр шөптердiң құрама қабырғаларының көлденең кесiндiсiнiң жанында тiк жiктердiң таңғышын ескеруге ұсынылады (сурет-4) - п. 5.18 қара.
Сурет 4. Домалақ сүрлемдері бар сүрлемді ғимараттардың қабырғалары
Көлемдi блоктердi қолданылатын құрама темiрбетон квадрат силостарының жобалауында тиiстi. Мысалы, сонымен бiрге жолымен жеке элементтердiң рұқсатнамасы бар силостарының қабырғаларының монтажы және торлы iшкi қабырғалары бар iрiлендiрiлген силостардың жасауы (сусымалы материалды сақтауды технологияның есепке алуымен) силостардың бiрiктiруге және iрiлендiруiне ұмтылу керек (сурет- 6).
Сурет- 6. Үнемді жоспарлы көлемді блоктардан тұратын сүрлемді ғимарат
Кемiнде 150 мм, арқалықтардың енiн қабырғалардың жуандығының жылжымалы дере тұрғызылған бүтiн темiр бетондарынан сүр шөптердiң жобалауында қабылдау керек - кемiнде 200 мм, арматуралану дәнекерлеусiз асылымды ұзындықпен тоғысқан жерлердегi екi жақты, көлденең арматураның айқастыруына ескерiлсiн - кемiнде 60 диаметрлер.
Сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын есептеумен анықтау керек. Дөңгелек бүтiн сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын шамамен (см) формула бойынша анықтауға болады:
Мұнда,
dе - сүрлемнің сыртқы диаметрі, м, кесте 2 бойынша.
Қабырғалар алдын ала кернеусiз қалай құрастыру керек, (7-шi сызба) екi есе шығын симметриялық көлденең арматурамен. Әлмендi арматурамен симметриялық емес арматуралану сыртқы бетте тиiстi дәлелдеуде рұқсат етiледi.
Алдын ала кернеулi арматурасы бар бөлек тұрған сүр шөптердiң қабырғалары жеке арматурамен, оралатын немесе керiлетiн қабырғалардың тiреулерге келесi керiлiсi бар арнайы каналдарда қабырғалардың өстерi бойынша жинақталатын сыртқы беттерiне арматуралай алады. Қабырғалардың тұрғызулары үшiн конструктивтiк екi есе шығын арматураны ескеру керек. Кернеуленетiн арматура ықтынды коррозиядан болуы керек..
7 сызба. Домалақ сүрлемдердің монолитті темірбетонды бөлшектерін арматуралау
а - қабырғаларды арматуралау; б - көлденең арматураны бекітуге арналған каркас; в - сүрлем астындағы қабаттардың қабырғаларын арматуралау; г - жапсарлас сүрлемдердің қабырғалары байланысқан жерде қосымша арматуралар; 1 - көлденең білік көлденең арматураға жатқызуға дейін; 2 - көлденең білік көлденең арматураға жатқызылғаннан кейін бүгілген түппен; 3 - хомуттар
Бүтiн сүрлемдердiң негiз тақта арқа сүйейтiн қабырғалары 1000 ммдегi сүр шөптерiнiң днищi ол екi есе шығын тiк арматурасы бар силос астындағы қабат, батпақ шектерiндегi жоғары жобалау керек. Бұл арматуралар және дәнекерлiк оның (7-шi сызбаны қара) көлденең сырықтары санитарлық нормалар талаптарға жауап беруi керек бағаналардың арматуралану көрсетiлетiн.
Бiтелетiн аражабын тақтасының штрабтарында 300-500 мм орналасқан сырықтармен штрабтың арматурасының шығарылымдарымен байлауы керек.
Орауды әдiстiң сүрлемдерiн жасау және монтажы қабырғалардың жуандығының жанында 14 ммнан аспайтын орындауға ұсынылады.
Сызба 8. Болатты сүрлем
1 - сүрлем қабырғасы; 2 - алдыңғы бөлігі; 3 - конусты воронка;
4 - қатты қабырға тірегі; 5 - қатты қабырға
2.5. СҮРЛЕМДЕР ТҮБІ
Егер сүрлемдердiң қабырғалары негiз тақтаны жоғарғы жақты деңгейден жылжымалы дерелерде көтерiлсе, онда днище қабырғалардың (пилястрлар) жуандау жағына да бағанаға арқалана алады. 6 м-ге дейiн диаметрдiң сүрлемдерiнiң түптері сүрлем астындағы қабаттың қабырға арқа сүйейтiн арқалықтармен жобалауға рұқсат етiледi. Сүрлем астындағы тоннелдерi бар жердегi түп құрылымға рұқсат етiледi.
Орталықта орналасатын сүрлемдердiң бiтiретiн саңылаулары тиiстi. Олар бiрнеше бiтiретiн саңылауларды құрылымдар керек болса сүр шөптiң өстерi туралы симметриялы орналастыру керек.
2.6. СҮРЛЕМ АСТЫ ҚАБАТТЫҢ БАҒАНАЛАРЫ
Сүрлем асты қабаттың бағаналарын төртбұрышты тор арқылы орналастырған дұрыс. Сонымен қатар бағаналардың сақиналы орналасулары да рұқсат етіледі. (сызба 10).
Егер сүрлем асты қабаттан темір жолы өтсе, онда оның өсінен бағаналардың қырларына дейінгі арақашықтық, құрылым жақындауы габаритін қанағаттандыруы шарт.
Сызба 10. Сүрлем асты бағаналары орналасуының сызбасы
2.7. ҚОЙМА ҒИМАРАТТАРЫ
Астық дақыл қоймалары - бұл ғимарат үйiндiнi астықтың сақтауы үшiн өлшеулi, бiрақ сонымен бiрге қажеттiлiк жағдайда оларларды (былықпалардағы) астықтың өңдеуiнiң өнiмдерiнiң сақтауы үшiн қолданады. Дән жерде тұратын сақтау қоймаларында көлденеңге немесе үйiндiнiң көлбеген едендерiн орналастырады, қабырғаларға түйiстiре отырып, үйiндiнiң биiктiгi қабырғадағы көлденең қысымның кiшiрейтулерi үшiн қабырғаларда 2-2, 5 моларда әдетте қабылдайды, қойманың бiр бөлiгi орташа - (көлбеген едендерменнен 10 моларға дейiн қоймаларындағы) 4, 5-5 моларға дейiн. Мұндай орналастыру астықтың сапасына тиiстi бақылаумен қамтамасыз етiп және (5-6 мың тқа дейiн) iрi бiркелкi партиялар қоймалардағыны сақталуға мүмкiндiк бередi. Қойма астықтар бiрнеше партиялардың сақтауында тасымал қалқандарымен бөледi.
Дән қоймалардың ғимараттарын жоспарда бiр қабатты тiк төртбұрыш түрлерiнде жобалау керек, биiктiктер алмасуларсыз, бiр iзге салған көлемдi-орналастыру параметрлермен, аралықтар - 6-12 тiректердiң адымы - 6 және бөлмелердiң биiктiгi қабырғаларда - 3, 6.
Жамылғының көтерушi құралымдарын төменгi жағына астықтың үйiндiсiнiң жоғарғы жағынан қашықтық кемiнде 0, 5 м қабылдау керек.
Дән қоймалар көлбеген (кемiнде 1:1, 4-шi көлбеуiмен) едендермен жобалауға рұқсат етiледi, егер құрылыстың алаңының гидрогеологиялық шарттары тасымалдағыш тоннелдерi ғимаратты судан қорғауды құрылымсыз жұлып және құрылымға жол берсе, оның жанында бұл технологиялық үдерiс үшiн баптарда болады.
Дән қоймалардың ғимараттарының ауданы 3000м2 болуы керек. Дән қоймалардағы дарбазасы есiк ойыққа дейiн дән түйiстiре ұйықтауға мүмкiндiк бергенi сыртқы ашатын екi жақты жобалау керек. Есiк ойық арнайы саңылауларда қыстыртатын тақтайлармен қыстырылады. Есiктер қойманың ұзын бойына қабырғаларында немесе шеттермен орналастырылады. Астықтар толық түсiрумен көлбеген едендермен дән қоймалардағы өз ағысымен, сонымен бiрге ғимараттың әр жерiндегi орналастырылатын аэронауа жабдықталған дән қоймалардағы шығыр екенін ескеру керек. Технологиялық жобаның бiр бөлiгiнде шығырдың санның көлденең едендерiнде анықталады, бiрақ екiден кем еместігі ескерiледi. Есiктер арасындағы қашықтық (2, 2 молар - ені, биiктiк - 2, 5 молар) есiк ойықтың өлшемдерi 12-18 мм.
Дарбазасы қана сақтаулар үшiн қолайлы дән қоймада екi есе шығын болуы керек: мм өлшемдi ұяшықтары бар металдық тордың iшкi торлысы 12 х12-ден аспайтын және (шылқығаны ) сыртқы.
Дән қоймаларын жарық арқылы ойықтарысыз қалай жобалау керек? Астықтың төгiндiсiнiң сызығының қабырға және одан жоғарыларының жоғарғы бөлiгiнде орналастыруға рұқсат етiледi. Сақтаудың шарттары бойынша қоймалардағы табиғи жарықтандыру болуы керек, сондықтан терезелердiң өлшемдерi (0, 6 х1, 3 молар) ептеген. Терезе ойықтарының ауданы қойма еденінің ауданынан 0,3 % төмен қабылданбайды.
Ереже бойынша, астық қоймаларында қойма едендерін жабу қалыңдығы 25 мм және 50 мм ыдыс тиеу қоймаларында асфальтбетонмен жобалайды. Астық қоймаларының жобалары қоймалардың қабырғаларында ашық түзулер мен жазулар енгізілгені көрсетілуі тиіс, олар астық себінділерінің шекті биіктігін шектейді.
Бір қабатты қоймаларда 9х6 бағанды торлар; 12х6 және 18х6 м, қабырға биіктігі 6 және 7,2 м түрінде қабылдау керек. Көп қабатты қоймаларда 6х6 м бағанды торы бар және қабат биіктігі 4,8 м, үстіңгі қабат үшін сонымен қатар баған торларын 12х6 және 18х6 м.
Әжетханаларды өндірісті диірмен ғимараттарында, құрама жарма зауыттарында және ұн қоймаларында орналастыруға рұқсат етілмейді. (бірінші қабаттан басқа).
3- тарау. Астық сақтау қоймаларының сыйымдылығын анықтау.
3.1. Астық сақтау қоймаларының тұтыну сыйымдылығын есептеу
Жобаланатын астық сақтау қоймаларының паспортты сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Е пр = (Аф + Сп - Вп ) Кср.в.р. ,
мұнда Аф - физикалық массада дайындалатын дәннің мөлшері, т;
Сп - дайындама басында қалған дәннің қалдығы (жылдық түсімнен орташа есеппен 15 % ), т;
Вп - дайындама кезінде 1 айға керек жүктеу көлемі. Жобалаудың тапсырмасымен тағайындалады, ал типтік жобалар кезінде дайындама көлемінің 10%, т;
Кср.в.р. - әртүрлі мәдениеттерді орналастыруға арналған орташа есептелген коэффициент.
Кср.в.р. коэффициентін мына формуламен анықтайды:
Кср.в.р. = ,
Мұнда Аф1, Аф2, ... Афп - физикалық массадағы дайындама кезінде кәсіпорынға келіп түсетін әртүрлі мәдениеттің мөлшері, т;
Кр1, Кр2, ...Крп - әртүрлі мәдениеттерді орналастыру коэффициенті (кесте. 1 анықтайды).
1. Әртүрлі мәдениеттерді орналастыру коэффициенті
Мәдениет
Кр...Крп
Мәдениет
Кр ...Крп
Дәндегі бидай және жүгері
Қарабидай және бұршаұты
Арпа және тары
1,1
1,2
1,3
Күріш-дән қарақұмық
Сұлы
Күнбағыс және басқа май мәдениеттері
1,5
1,7
1,9
Сыйымдылығы қайта өңдейтiн кәсiпорынның өнiмдiлiгi және қажеттi астықтың қорынан тәуелдi болатын өндiрiстiк, портты және асулық қамбалар. Астықтың қоры, өз кезегiнде, астықтың өндiрiсiнiң аудандарының кәсiпорынға олардың бұл аудандарының астықтың жеткiзуiнiң әдiстерiнен туралы кәсiпорынның орналастырылуынан тәуелдi болады.
Өңдеу кәсіпорындарының астық сақтау қоймаларының сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Е = Q Ко ; Q = qс Т,
мұнда Q - жүк айналымы, мың. т; qс - ұн-құрама зауытының өнімділігі, ттәул; Т - жыл бойына кәсіпорынның жұмыс күндер саны (Т=300 күн); Ко - айналым коэффициенті (Ко =2...4).
Сонымен бiрге мельзаводтар үшiн элеваторлардың жобалауында ұнтақтың түрiмен сәйкес астықтың үлкен қорлары және арнайы ұн тарту партиялардың құрастыру әзiрлеуге қатысты ерекшелiктi ескеруге керек. өндiрiстiк қамбалардың сыйымдылықтың бұл функцияларының орындаулары үшiн тең Т=90 (элеваторлар және қоймалар) әдетте қабылдайды.астықтағы бұл кәсiпорындардың 120 тәулiктiк өнiмдiлiгi. Жаңа диiрмен элеваторлар жағдайлар көпшiлiгiнде сыйымдылықпен, кәсiпорынның тең алтыайлық өнiмдiлiктерiн салады. Қажеттi өндiрiстiк элеватордың сыйымдылығы туралы ақырғы шешiм жергiлiктi шарттар және перспективаның есепке алуымен қабылдайды.
Өндіруші элеватордың сыйымдылығын өңдеу өндірісіне қажетті астық қоры бойынша мына формуламен анықтауға болады:
Е = qс Тқор
Мұндағы Тқор =90 күн - астық темір жолымен түскенде;
Тқор =120...180 күн - астық су көлігі арқылы түскенде;
Тқор =28 тәул - құрама жем зауыттарында.
Асулы элеваторлар.
Навигациялы кезең аяқталғаннан соң астықты жүктеу аяқталғаннан кейін асулы элеваторлар өндіруші және базисті элеваторлар қызметін атқарады және астық запасын оперативті сақтайды. Бұл жағдайда навигация кезінде және нан дайындау компанияларында астық запасының көп имөлшері болуы керек. Асулы элеваторлар үлкен сыйымдылыққа ие оның көлемін экономикалық іздеулер негізінде шешеді. Ережеге сай асулы элеватордың сыйымдылығын он бесінші орта күндік түсім бойынша анықтайды. Сыйымдылығы 50-ден 162 мың т-ға дейінгі асулы элеваторлар бар, олар монолитті темірбетоннан салынған, диаметрі 6-8 м және биіктігі 30 м.
Портты элеваторлар. Сыйымдылығы 50ден 200 мың тоннаға дейін портты элеваторлар, диаметрі 6 м және биіктігі 30-40 м және одан жоғары сүрлемдер бар. Үлкен партиялы астықты экспортқа дайындау үшін элеватор үлкен сыйымдылықты болуы керек,ол жылдық жүк айналысын және айналыс коэффициентін анықтайды:
Еп = Q Ко ,
Мұнда Ко =8...10, навигация периодына тәуелсіз.
Үлкен партиялы астықты дайындау үшін элеватор үлкен сыйымдылықты болу керек.
3.2. Сүрлемдер және шанақтардың сыйымдылығын анықтау
Қазіргі уақытта силостардың әр түрлі формасын салады: дөңгелек 6м диаметрмен, квадраттық көлденең қимамен 3 немесе 4м жақ мөлшерімен.
Дөңгелек және квадрат силостар, силостық корпус сыйымдылығына, оның жұмыс ғимаратымен үйлесімділігіне және үстіңгі немесе астыңғы силосты тасымалдауыштың максималды санына байланысты қатарлармен орналасқан. Типтік жобалар үшін силостар ұзындығы 30 м.
Сүрлем сыйымдылығын Ес, т мына формуламен анықтайды:
Ес
мұнда : - табиғат астығы, тм3 (0,68...0,82 қабылдау);
- силостың ішкі қимасының ауданы, м2;
- үстіңгі силостық платиналардан бастан соңғы саңылауларға дейінгі силостар ұзындығы, м;
- астыққа толтырылмаған силостың үстіңгі бөлігінің көлемі, м3;
- силостың астыңғы бөлігіндегінің көлемі, м3;
Центрлік ось бойынша астықты жүктегенде және шығарғанда , силос сиымдылығын Ес,т былай анықтайды: үстіңгі корпустық бөлігі Е1, ортаңғы цилиндрлік бөлігі Е2 және астыңғы корпустық бөлік Е3
ЕсЕ1+ Е 2 + Е 3
Сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің Е1,т сиымдылығы мына формуламен есептеледі
Е1
мұнда R- силостың ішкі радиусы,м;
- сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің биіктігі,м;
Сүрлемнің астыңғы корпустық бөлігінің сыйымдылығы Е2,т формула бойынша анықталады:
Е2
мұнда Н2 - сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің биіктігі,м.
Сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің сиымдылығы Е3,т формула бойынша анықтайды:
Е3
мұнда: Н3 - силостың астыңғы корпустық бөлігінің биіктігі,м.
Н1және Н3, м биіктіктерін мына формулалар бойынша табады:
Н1
Н3
мұнда - силосты астықпен толтырғандағы оралған астықтың табиғи бұрышы ();
-түп забудкасының бұрышы (құрғақ астық үшін - 36˚, шикі үшін - 45˚).
Сондықтан сүрлем сиымдылығы Ес,т тең болады :
Ес
Дөңгелек сүрлемнің арасында түзілетін сүрлем - жұлдызша сыйымдылығы Ес.зв,т, мына формуламен анықталады:
Ес.зв
мұнда Rэ - эквиваленттік радиус (Rэ 0,262 D);
, - үстіңгі, ортаңғы және алдыңғы сүрлем бөліктерінің биіктігі.
, мына формулалар бойынша анықтайды:
э
Нс - (э)
э
Егер сүрлем квадраттық пішінді болса, онда оның сиымдылығы сүрлем - жұлдызшаның анлогтық нәтижесімен анықтайды. Алдымен формула бойынша эквиваленттік радиусты табады:
Рэ
мұнда : а - сүрлем маңы,м.
Сүрлем сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Ес
мұнда : , - үстіңгі , ортаңғы және алдыңғы силос бөліктерінің биіктігі.
2. К1 және К2 коэффициенттерінің мәндері
уD
К1 (при α1 =26˚)
К2 (при α2 =36˚)
уD
К1 (при α1 =26˚)
К2 (при α2 =36˚)
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,1278
0,1288
0,1315
0,1364
0,1429
0,1512
0,1902
0,1917
0,1959
0,2031
0,2125
0,2253
0,30
0,35
0,40
0,45
0,50
0,1614
0,1731
0,1864
0,2010
0,2167
0,2404
0,2579
0,2776
0,2993
0,3229
3. К3 коэффициентінің мәндері
Z
У мәні
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,373
0,344
0,321
0,303
0,293
0,289
0,344
0,313
0,287
0,269
0,258
0,254
0,321
0,287
0,260
0,241
0,229
0,225
0,303
0,269
0,241
0,220
0,208
0,203
0,293
0,258
0,229
0,208
0,195
0,191
0,289
0,254
0,225
0,203
0,191
0,187
4. К4 коэффициентінің мәндері
Z
У мәні
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,556
0,513
0,478
0,452
0,436
0,430
0,613
0,466
0,428
0,400
0,384
0,378
0,478
0,428
0,388
0,359
0,341
0,335
0,452
0,400
0,359
0,328
0,310
0,302
0,436
0,384
0,341
0,310
0,292
0,285
0,430
0,378
0,335
0,302
0,285
0,276
Келтірілген формулаларды қолданады, егер силос жүктеме мен шығарым орталық бөлікте болса. Силостың орталық бөлігіне дәнді беріп және жүктемелесе, онда силостың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Ес = Е1 + Е2 + Е3 ,
Мұнда Е1 - жоғарғы конусты бөліктің сыйымдылығы
Е1= у;
Е2 - сүрлемнің орталық бөлігінің сыйымдылығы
Е2 = у PI R2 H2;
Е3 - төменгі конусты бөліктің сыйымдылығы, м:
Е3 = ;
R - сүрлемнің ішкі радиусы; Н1 , Н2 , Н3 - сәйкесінше жоғарғы конусты, цилиндрлік және төменгі конусты бөліктің биіктіктері, м;
Н1 = К tg α1 ; Н3 = К tg α2 ;
α1 - силостың толтыруында астықпен астықтың табиғи қиябет бұрышы (α1 =26˚); α2 - днищаның забуткасының бұрышы (құрғақ дән үшін 36˚, шикі дән үшін 45˚).
Егер α2 = 45˚, онда силостың сыйымдылығының формуласы мына түрде болады:
Ес = уPIR2 ( H1 + H2 + H3).
Сүрлем-жұлдызшаның сыйымдылығын мына формула бойынша анықтауға болады:
Е'зв = уPIR2 э (H'1 + H'2 + H'3),
Мұнда Rэ - эквивалентті радиус (Rэ =0,262D); Нʼ1 , Нʼ2 , Нʼ3 - силостың жоғарғы, ортаңғы және төменгі бөліктерінің биіктігі, м; Нʼ1 = Rэ tg α1; Нʼ2 =Нс - Rэ (tg α1 + tg α2 ); Нʼ3 = Rэ tg α2 .
Егер силис квадратты түрде болса, онда оның сыйымдылығы мына формуламен беріледі. Эквивалентті радуисты анықтайды (Rэ =0,564 а, где а сторона силоса, м).
Ес = уа2 (H''1 + H''2 + H''3),
мұнда Нʼʼ1 , Нʼʼ2 , Нʼʼ3 - силостың жоғарғы, ортаңғы және төменгі бөліктерінің биіктігі, м; Нʼʼ1 = Rэ tg α1; Нʼʼ2 = Нс - Rэ (tg α1 + tg α2 ); Нʼʼ3 = Rэ tg α2
силостың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Ес = ȹ ɣ FcHc ,
Мұнда ȹ - силостың қолдану көлемінің коэффициенті.
Силистардың сыйымдылығын анықтағаннан кейін, олардың орналасу сеткаларын таңдайды, силостардың санын алады және силосты корпустың өлшемдерін анықтайды. Силосты корпустардың өлшемдерін мына формуламен анықтайды:
Е с.к. = m n Е кр. с. + (m - 1) (n - 1) Е зв,
мұнда m, n - сәйкесінше корпустың ені мен ұзындығы бойынша силостар саны Е зв - силос-жұлдызшаның сыйымдылығы, т.
Силосты корпустың ұзындығы мен оның ені мен биіктігіне қатынасы екеуден аспауы керек, ал бір қатар орналасу кезінде бұл қатынас үшеуге тең болады.
Шанақтардың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Еб = ȹʼ ɣ FбHб ,
Мұнда ȹ1 - көлемді қолдану коэффициенті(кесте. 5); Fб - қардағы шанақтың көлденең қимасының ауданы, м2; Нб - забутканың биіктігі, м.
ȹ - коэффициентінің мәні
А
Мәні
б мәні
2,0
2,5
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 6 м
0,83
0,82
0,80
0,79
0,76
0,82
0,78
0,76
0,74
0,73
0,80
0,76
0,74
0,72
0,70
0,76
0,73
0,70
0,67
0,65
0,72
0,69
0,66
0,63
0,61
0,67
0,64
0,61
0,58
0,56
0,61
0,58
0,56
0,52
0,50
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 8 м
0,90
0,87
0,85
0,84
0,82
0,87
0,84
0,83
0,82
0,80
0,85
0,83
0,81
0,80
0,78
0,82
0,79
0,77
0,74
0,73
0,79
0,76
0,73
0,70
0,67
0,75
0,72
0,68
0,65
0,61
0,70
0,67
0,63
0,60
0,58
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 10 м
0,91
0,90
0,88
0,87
0,86
0,90
0,88
0,86
0,85
0,84
0,88
0,86
0,84
0,83
0,82
0,86
0,84
0,82
0,80
0,76
0,84
0,82
0,80
0,78
0,74
0,82
0,78
0,74
0,70
0,67
0,76
0,72
0,70
0,67
0,64
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 12 м
0,92
0,91
0,90
0,89
0,88
0,91
0,90
0,89
0,88
0,87
0,90
0,88
0,87
0,86
0,85
0,89
0,87
0,85
0,83
0,80
0,88
0,86
0,83
0,81
0,79
0,86
0,84
0,81
0,77
0,74
0,84
0,82
0,80
0,75
0,70
3.3. Астық үшін арналған қоймалардың сыйымдылығын есептеу
Паспортты сыйымдылық деп, көлемді массасы y=0,75 тм3 және ылғалдылығы 14-15,5% болатын бидай дәнін сақтауға арналған сыйымдылықты айтады.
Қоймалардың паспортты сыйымдылығын мына формула бойынша анықтауға болады:
Еп = [ ABh + () () (H - h) у,
Мұнда А, В - жоспардағы қойманың өлшемдері, м; h - дәнді қабырға жақта себу биіктігі (типтік қоймалар үшін 2,5 м); а - дәнді үстінен себу биіктігі, м; б - дәнді себу биіктігі, м; Н - қойманың ортасында дәнді себу биіктігі, м (типтік жобалар үшін Н=5 м табиғи қиябет 25˚ кезінде ); ɣ - дәннің натурасы, тм3.
Паспортты сыйымдылықты натурасы ɣ=0,75 тм3 және ылғалдылығы 14,0...15,5 % бидай дәнін сақтау үшін есептейді. а және б мәндерін мына формуламен анықтайды:
а = А-2 (Н-h) ctg α; б = В-2 (Н-h) ctg α.
Мұнда α - дәннің табиғи қиябет бұрышы (α=25˚).
3.4 Жинақтаушы сыйымдылық және оперативті шанақтар
Жинақтаушы сыйымдылық. Жұмыс мұнарасынан және механикаланған қоймадан тұратын қазiргi элеватор немесе ағынды өндiрiстiң жобасы негiзгi талаптарға жауап беруi керек, бұл астық өңдеуге қатысты орындаудың жанында негiзгi операцияларды лек-легiмен жасау. Негiзгi операцияларға (қабылдау, тазарту және тоқаш) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жарма зауытын жобалау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
НҮРЫМХАН ГҮЛНҮР НЕСІПТАЙҚЫЗЫ
ӘСЕНОВА БАҚЫТКҮЛ ҚАЖКЕНҚЫЗЫ
КАЖЫБАЕВА ГАЛИЯ ТӨЛЕУҚЫЗЫ
Курстық және дипломдық жобалау
5В072800 - Өңдеу өндірісінің технологиясы мамандығына арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
\
Семей
2012 ж
Мазмұны
1
Жобалаудың ортақ сұрақтары
4
1.1
Кіріспе
4
1.2
ДЖ және КЖ рәсімдеудің, орындалу ортақ жағдайы
5
2
Кіріспе
7
2.1
Дән сақтау қоймалары
7
2.2
Бас жоба
9
2.3
Өндірістік ғимараттар
10
2.4
Сүрлемдер және сүрлемді ғимараттар
11
2.5
Сүрлемдер түбі
18
2.6
Сүрлем асты қабаттың бағаналары
18
2.7
Қоймалы ғимараттар
18
3
Астық қоймаларының сыйымдылығының ұйғарымдары
21
3.1
Астық қойманың қажетті сыйымдылығының есебі
21
3.2
Сүрлемнің және бункердің сыйымдылығының ұйғарымы
23
3.3
Қойманың сыйымдылығының есебі дән үшін
27
3.4
Жинақтаушы сыйымдылық және оперативті шанақтар
29
4
Ұн зауытын жобалау
31
4.1
Ұн құрама жем комбинатын құрастыруға немесе құрылыс ауданына қысқаша сипаттама
31
4.2
Астықтың сапасына сипаттама
31
4.3
Қалдықты партияның құрамын анықтау
32
4.4
Астықты ұсақтауға арналған сызбаны таңдау және негіздеу
33
4.5
Ұн-құрама зауытының дайындау бөлімін жобалау
35
4.6
Дайындау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу
37
4.7
Дәнді тарту сыхзбасының негізі және оны таңдау
41
4.8
Ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу
43
4.9
Қалдықтарды бақылау сызбасын таңдау және бекіту
46
4.10
Қалдықтарды бақылау үшін құрылғыны есептеу және бақылау
47
4.11
Дайын өнімнің бөлімі, дайын өнімнің сипаты
48
4.12
Дайын өнім есебінен цех құрылғысын таңдау
48
5
Жарма зауытын жобалау
51
5.1
Дәнді аршуға дайындау сызбасын таңдау
51
5.2
Жедел бункелердің сыйымдылығын есептеу
53
5.3
Жарма зауытындағы дайындау бөлімінің технологиялық жабдықтары
53
5.4
Жарма дақылдарының дәнін аршу сызбасын таңдау және негіздеу
55
5.5
Жарма зауытындағы аршу бөліміндегі құрылғыларды таңдау мен есептеу
57
6
Ұн тарту және жарма зауыттарының жабдықтарын жинақтау
60
6.1
Жабдықты жинақтаудың қағидалары
60
6.2
Жабдықтар арасындағы өткелдердің нормалары
63
6.3
Бункерлерді орналастыру және дайындау бөлімінің өлшемдерін анықтау
65
6.4
Ұн тартатын зауытты майдалау бөлiмшесiне сәйкес орналастыру
70
6.5
Жарма зауытты қабығын аршитын жабдықты бөлiмшеге сәйкес орналастыру
72
Қосымша
73
1 тарау. Жобалаудың жалпы сұрақтары.
1.1. Кіріспе
Курстық және дипломдық жобалау - инженер-технологты дайындауда оқу процессінің маңызды бөлігі. Бұл жұмыстар студенттің өзіндік жұмысы болып табылады, онда олар техникалық тапсырмалардың бір-бірімен байланысты кешенін шешеді.
Жобамен жұмыс істеу жүйеленуге, негізгі дициплиналар бойынша теориялық білім мен тәжірибелік жұмытарды тереңдетіп жақсартуға, техникалық кругозорды дамытады, жалпы білім беретін сабақтар, базалық және профилдеуші дисциплина білімдерді қолдану арқылы өндірістік-техникалық тапырмаларды өздік жұмысында дамытады, шығармашылық ойлауға үйретеді және т.б.
Өңдеу өндірісінің негізгі мақсаты шығарылатын өнімнің сапаын жақсарту болып табылады, себебі өңдеу өндірісі жоғары сапалы өнімге сұранысы көп азық-түлік тағамдарын шығаруға негізделген. Осыған байланыты курстық және дипломдық жобалардың тарауларында жобада жоспарланған өнімнің сапасын арттыруға арналған жағдайларды қарастыру қажет. Диплом алдындағы тәжірибеде өндірісті оқу барысында, студент өндірітік процесстің кейбір этаптары өнім сапасына әсер ететініне назар аудару қажет, яғни өндіріті оқып және өндірітің барлық этаптырының жұмысын бақылау қажет.
Берілген методикалық нұсқауда курстық және дипломдық жобаны орындау кезінде керек теоретикалық материалдар жүйеленген. Оқулық студентке өзіндік жұмы барысында әдістемелік және техникалық көмек көрсете алады.
Оқу құралы курстық және дипломдық жобаның орындауына бойынша нұсқау сияқты жасалған және студенттермен жобаның үстiнде жұмыс iстегенде кездесе алған теориялық және жаттығу сипатының барлық сұрақтарын қамти алмайды.
Оқулық әрбір тарау бойынша керекті материалдар көлемін дұры анықтауға және жобаны ғимараттың шарттарына сәйкес дұрыс орындауға мүмкіндік береді.
Курстық және дипломдық жобаға тапсырма кафедрада беріледі. Студент өзінің тақырыбын да ұсына алады. Сырттай оқитын студентер студенттің жұмыс істеу орнына байланысты тақырыптарда курстық жобаны орындайды.
Курстық және дипломдық жобаның тақырыптары цехтарды қайта құру, жұмыс істеп тұрған кәсіпорынның техникалық жаңарту болуы мүмкін. Шығарылатын өнімнің ассортименті 3-тен кем болмау керек.
Курстық жобалардың тақырыптары кафедра отырысында, ал дипломдық жобаның тақырыптары жоғары оқу орнының ректорының бұйрығымен бекітіледі.
1
1.2. Жалпы жағдай, КЖ және ДЖ орындау және рәсімдеу
Ұн-құрама, жарма зауыттарын және элеваторды жобалау мәселесі халық шаруашылығының және өндірістің дамуына байланысты шешіледі.
Оларды құрылыс бойынша негізгі белгіл шарттар бойынша жобалайды, монтаж, қауіпсіздік және санитарлық техникасы, өртке қарсы шаралар және т.б. бойынша жобалайды. Типтік және жекелендірілген жобалар болып бөлінеді.
Курстық және дипломдық жобалаудың негізгі шартты ұн - құрама және жарма зауыттарынының қуаттылығы және орны белгілі ғимараттар немесе тек қуаттылығы не тек орны белгілі ғимараттар болып табылады.
Дипломдық жобаларға жаңа кәсіпорынның құрылыс жобасы, сондай-ақ екі кәсіпорындардың жобаларын қайта құру жобалары жатады.
Дипломдық жұмыстың түсіндірме хаттамасында тақырыптың негізі, оның өзектілігі баяндалуы керек. Түсіндірме хаттамада өндірісті құру мәселесі туралы тарау болу керек.
Курстық және дипломдық жобалар үшін материалдар тәжірибе кезінде жинаған материалдар бола алады.
Бұл мынандай материалдар:
- дәннің сапалы мінездемесі, сұрып, тип, өсу ауданы, шынылығы, дән натурасы, арам-шөп дәндерінің араласпасы мен дәндер араласпасының болуы, күлділігі, ылғалдылығы, шикі клейковинаның болуы және т.б.
- дәнді қабылдаудан бастап дайын өнім шығатын цехтар арасындағы байланыс (бас жоба).
- кәсіпорынның технологиялық схемасы және оның мінездемесі,
- шығаралатын өнімнің түрлері және олардың сапалы мінездемесі;
- дәннің ұн тарту сапасының сандық балансы немесе жарма өндірісі;
- технологиялық жабдықтардың жағдайы, оның қолдану дәрежесі;
- берілген кәсіпорынның перспективті дамуы;
- кәсіпорындағы қолданыста жүрген нормативті-техникалық құжаттар;
- су құбыры, канализация, нергиямен қамтамасыз ету жүйесі туралы мәліметтер;
- травматизм туралы мәліметтер, әртүрлі машиналардың сенімділігі, еңбек қауіпсіздігі туралы мәліметтер және т.б.
Студенттерге курстық және дипломдық жобалар орындау кезіндегі ұсынылатын әдебиеттердің барлығын келесі топтарға бөлуге болады:
- мемлекеттік стандарттар;
- құрылыстық нормалар мен ережелер (СНиП);
- технологиялық жабалаудың;
- Жоғары оқу орнындағы дипломдық жұмысқа (жобаға) қойылатын талаптар;
- инструкциялар мен нұсқаулар, сондай-ақ техникалық ережелер;
- оқулықтар;
- жабдықтар мен машиналардың альбомдары;
- анықтама әдебиеттер;
- ақпаратттық әдебиеттер;
Дипломдық және курстық жобалар түсіндірмелік хаттамадан және графикалық бөлімнен тұруы керек. Түсіндірме хаттаманың көлемі тапсырмаға байланысты және келесідегідей болуы керек:
- курстық жоба - 25 бет және одан көп;
- дипломдық жоба - 60 бет және одан көп;
Оқу жоспары бойынша дипломдық жұмысты орындау 4 курста 15 аптаның ішінде орындау қарастырылған. Уақыттың бөлінуі мен дипломдық жобаның әрбір бөлімін орындаудың кезектілігі келесідей:
Технологиялық бөлім (есептеу) - жалпы көлемнен 22 %.
1. Компоновтық шешімнің таңдалуы - жалпы көлемнен 18-22 %.
1. Архитектурлық-құрылыстық бөлім - 4 %.
2. Өндірістік санитария - 10 %.
3. Жылутехникалық бөлімі - 4 %.
4. Технологиялық үрдісті автоматтау - 2%.
5. Электротехникалық бөлім - 4 %.
6. Өмір қауіпсіздігі - 3%.
7. Экономикалық бөлім - 8 %.
10. Жобаны безендіру - 10 %.
10. Графикалық бөлімді безендіру - 11-15 %
Бітірілген дипломдық жобаны студент кеңесшілер мен жетекшілерге қол қойғызады, жетекшіден дипломдық жобамен жұмыс істегені туралы пікір алады, кафедраға көрсетіп қорғау үшін рұқсат алады, жобаны рецензирлеу үшін бағыт және оны МЕК қорғауға жіберіледі.
Түсіндірме хаттама келесіден тұру керек:
1. Кіріспе.
2. Кәсіпорын құрылысының негізі және ауданның мінездемесі.
3. Технологиялық бөлім:
- өңдеуге кететін дәннің сапалы мінездемесі;
- ұн тарту париясының құрамын анықтау;
- дәнді ұнға тарту схемасының негізі мен таңдауы;
- дайындау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу;
- қалдықтарды бақылау схемасын таңдау, жабдықтарды таңдау және есептеу;
- дәнді тарту схемасының негізі және оны таңдау;
- ұн тарту бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу;
- дайын өнім цехының жабдықтарын таңдау және оны есептеу, дайын өнімге мінездеме;
4. Қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария және қоршаған ортаны қорғау.
5. Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін есептеу.
6. Қорытындылар.
7. Қолданылған әдебиеттер тізімі.
8. Қосымшалар.
Жобаның графикалық бөлімінің мазмұны:
1. Бас жоба.
2. Дәнді дайындау және дәнді тарту технологиялық схемалары.
3. Бөлімдердің компоновкалары: дайындау, ұн тарту, дайын өнім цехы.
4. Қиықтар: тігінен А-А, көлденең Б-Б.
Түсіндірме хаттамада және сызбаларда стандартты шарттар сақталмаса, онда жобаның бағасы төмендеуі мүмкін. Жобаның графикалық бөлімі контрукторлық документацияның бірыңғай жүйесінің шарттарына сәйкес орындалуы керек.
Курстық және дипломдық жобаның түсіндірме хаттамасы А4 форматтағы ақ қағаздың бір жағында бір немесе екі интервалда кез келген баспа тәсілімен жазылуы керек. Шрифт - Times New Roman, кегль 14.
Курстық және дипломдық жобаның түсіндірме хаттамасы рамкада баспа түрде, келесі жолақ размерлерін сақтай отыра жазылуы керек:
- сол жақ - 2,5см;
- оң жақ - 1,5см;
- жоғарғы жақ - 2,5см;
- төменгі жақ - 2,5см.
Түсіндірме хаттаманың әрбір тарауын жаңа беттен бастау керек.
2- тарау. Кіріспе
2.1. Дән сақтау қоймалары
Дән - ауылшаруашылығының негізгі мәдениеті және халықтың негізгі азық-түлігі. Дәнді өсіру, өйткені дән сақтау қоймаларына 3 айдың көлемінде түседі, жыл бойы бірқалыпты жұмсалады. Дәнді сақтау үшін сыйымдылықтар керек:
- астықтың ауыспалы қалдықтарының максимумның орналастыруы үшiн сыйымдылықтардан;
- жедел жұмысты нормалы орындалуға мүмкiндiк беретiн қосымша сыйымдылықтан;
- өткен жыл ауыспалы запастар үшiн сыйымдылықтар;
- жыл сайын өзгерiстердiң өнiмнiң географияларының жанында аудандар не бiр қолданылатын резервтегi сыйымдылықтан.
Дән сақтау қоймаларында дәнді орналастырудың 2 тәсілі бар:
Еденге төселген (қойманың едендерінде сеуіп немесе ыдыста дән қабаттарын, 4-5м-ден көп емес, көлбеу едендері бар қоймаларда дәннің қабаты 8-9м болады
Сүрлемді, бұл жағдайда дәннің биіктігі 30-40м және одан көп (60м-ге дейін).
Ауасы бар астықтың жақын болуын аудан сақтау жерде тұратын күйiнде үлкен, астық дақыл массасының қалыңдығына өйткенi ауаның қоймаларының желдетуiнде кiруге және жылудың бiр бөлiгi және дым ала алады. Үлкен дымқылдығы бар дән бұл әдiсте ол кiрбiк орналастыра сақталуға болады. Жерде тұратын қамбалар сыйымдылықтың бiрлiгiне олардың құнын бағасын көтерiп жiберетiн ғимараттың көлемiсiнiң аз қолдану коэффициентiмен айырмашылығы болады. Ғимараттың көлемiсi, арзандау және оңай толық механикаландыруды сүрлем сақтауында әлдеқайда жақсы қолданылады. Әдеттегiдей өздерiнiң сүрлем қоймаларының құны дегенмен әлдеқайда көбiрек.
Элеватор өндірісінде өзіндік терминология қалыптасқан:
- дән сақтау қоймасы - дәнді сақтау үшін арналған ғимарат;
- қамба - белгілі биіктіктегі қабырғалармен шекараланған қоймадағы кеңістік;
- шанақ - қамбадан айырмашылығы оның түбі пирамида түрінде;
- ларь - бұлай кейде қақпақпен немесе торлармен жабылатын шанақты немесе қамбаны атайды;
- силос - қабырға биіктігі жопардан кем дегенде 1,5 есе биік дән сақтау қоймасы, ал түбі жай конусты;
- қойма - дән сақталатын ғимарат;
- танк - АҚШ-та таралған дән сақтау қойма түрі, жалпақ немесе көлбеу түбі бар болаттан жасалатын үлкен резервуар түрінде болады;
- амбар - дән ақтау қоймасының ескі түрі;
- пакгауз - вагон едені деңгейінде орналасқан темір жолы бар қойма;
- сапетка немесе кош - жүгеріге арналған арнайы қоймалар;
- бунт - қалқаншадан, тақтайшалардан, қаптардан және т.б. жасалған уақытша қоймалар;
- навес - асфальтты полы және қақпағы бар қабырғасыз қойма;
- механикаландырылған - дәнді бірінші ретті өңдеуге арналған ауылшаруашылығы жағдайындағы ғимарат;
- элеватор (тура мағынасы көтергіш) - қойма ретінде 3 ерекшелігімен сипатталады:
- дән силостарда сақталады;
- силостарға көтеру үшін стационарлы қондырғыларымен қамтылған;
- қондырғы ретінде өзіндік бірлік болып табылады;
Егерде көрсетілген белгілерінің бірі болмаса, бұл дән сақтау қоймасы элеватор деп аталмайды, мысалы, егер силостары болып, бірақ дәнді көтеруге арналған стационарлы қондырғылары болмаса, онда ондай силос қойма деп аталады.
Әртүрлі жұмыс башнялары бар силостардан немесе қоймалардан тұратын дән сақтау қоймалары құрылысқа қойылатын негізгі талаптарға, санитарлы нормаларға сәйке жобаланады. Типтік және жеке (арнайы) жобалар болады. Студенттер курстық және дипломдық жобаларды орындайды.
Курстық және дипломдық жобаларды орындаудың мақсаты - жалпы білім беру, техникалық, арнайы пәндерден алған білімдерді бекіту және жүйелеу, алынған білімді дұрыс қолдана білу.
2.2. БАС ЖОБА
Бас жоба жасаған кезде келесі негізгі мәселелер шешіледі:
Өндірістік процеске қойылатын талаптарға байланысты құрылғы мен ғимараттардың бір-бірімен байланысы және орналасуы.
Жүктерді кәсіпорын аумағына кіргізу үшін арналған негізгі жолдар. Бір-бірімен жолдары қиылыспайтын және бір-бірімен кездеспейтін жолдарды қарау, жолдардың минималды ұзақтығын қамтамасыз ету.
Өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау, санитарлы-техникалық талаптарды орындау.
Өндірістік аумаққа құрылыстар мен ғимараттарды орналастыру кезінде компоновканың негізгі принциптерін есепке алу керек. Көмекші құрылыстарды негізгі өндірісті қызмет көрсетуге ыңғайлы етіп орналастыру қажет.
Құрылыстар мен ғимараттарды оқшалауға жол беріледі: силосты корпустары бар жұмыс ғимараттарын, жеке силостары бар және қабылдап түсіру құрылысы бар құрылысты, жарма зауытының, жем зауытының, диірменнің өндірістік корпустары, және дайын өнім мен шикізат корпустары. Осыған орай олардың арақашықтығы белгіленеді. Сызықта орналасқан ғимараттар мен құрылыстардың жалпы ұзындығы 400 м аспауы керек, ал ғимараттар мен құрылыстарды қосқандағы суммарлы ауданы 10 000 м аспауы керек.
Бас жобаны жобалаған кезде оның ары қарай даму мүмкіндігін ұмытпау керек. Шикізат пен өнімнің жүк айналымы үлкен кәсіпорындары үшін, ереже бойынша, автокөлікті жолдардан басқа темір жолдарын жобалау керек.
Диірмен-жарма кәсіпорындарының дайын өнім қоймалары мен басқа өндірістік кәсіпорындардың арасындағы санитарлы қашықтықты ереже бойынша 30 м-ден кем етпеу керек.
Нысанның алаңын міндетті түрде оқшалау қажет, өтуге арналған қақпа саны 2-ден аспауы керек, жолдың ені 4,5 м кем болмау керек. Алаңның қалған бөлігі көгалдандырылуы керек. Көгалдандыру тығыздығы 30-35% болу керек. Дән сақтау қоймаларының жанында ағаштарды отырғызу қарастырылмайды, себебі олардың ұрықтары ауа арқылы ұшады.
Асфалтьтты жапқыштардың ауданы технологиялық талаптарға сәйкес минималды болу керек. Асфальтты немесе бетонды автокөлік жолдарын жобалау көзделген.
2.3. ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР
Дәнді сақтауға және кептіруге арналған ғимараттар мен элеваторларды жобалау технологиялық процестің белгілі сызбасы бойынша негізделеді. Дәнді өңдеудің режимдері мен тәсілдерін анықтау кезінде оның мәдениетін, сұрыпын, биологиялық және сапалық қасиеттерін қарастыру керек, сондай-ақ берілген ауданның климаттық жағдайын ұмытпаған жөн. Дән сақтау қоймаларын жобалаудың технологиялық нормалары бойынша келіп түсетін дәннің қасиеттері келесі кестеде көрсетілгендей болуы мүмкін:
Дәннің сапалық көрсеткіштері, %
Шикі ылғалды дәнді аудандар, %
Орта ылғалды
дәнді аудандар, %
Құрғақ дәнді аудандар, %
Құрғақ, W=15,5%
10
40
60
W=15,5 до 17%
10
30
20
W=17 до 22%
35
30
20
W=22 до 26%
30
-
-
W=26 до 30%
15
-
-
Арам-шөп араласпасы 1%
-
20
50
Арам-шөп араласпасы 1-3
-
60
45
Арам-шөп араласпасы 3-5
40
10
5
Арам-шөп араласпасы 5 көп
60
10
-
Дәннің сапалық көрсеткішіне байланысты дәнді кейбір операцияларды біріктіру арқылы өңдеу қарастырылады. Жобалау кезінде келесі нұсқауларды қолдану көзделген:
- әртүрлі мәдениеттегі дәндердің өңдеу схемасын көрсетілген сапасы бойынша, жобаланатын кәсіпорын орналасқан ауданның климаттық ерекшеліктеріне байланысты анықтайды;
- дәнді бөлек процестер бойынша өңдеу режимдерін (меншікті жүктеме, жылдамдық, қайнау температурасы және т.б.) әртүрлі мәдениеттегі дәннің биологиялық көрсеткіштеріне байланысты анықтайды.
- толассыз сызықтың барлық машиналарының бірдей өнімділігі;
- барлық құрғақ және орташа құрғақ дәндерді (тазалау, салқындату, сақтау және т.б.) бірге немесе бөлек өңдеу керек, мөлшеріне байланысты.
- барлық ылғалды дәндерді ағында тазалау керек және дән кептіргіштерде кептіріп, белсенді желдетілген қондырғылармен жабдықталған қоймалардағы кептіргішке орналастыру керек.
- 3% -тен көп арам-шөп коспалары бар дәндерді тағы да тазалауға жібереді;
- бөлек партияларды қабылдау және сақтау кезінде мезгілді салқындату үшін кейбір қоймаларда белсенді желдеткіш қондырғыларды орналастыру керек;
Астық сақтау қоймаларын жобалаған кезде 9*6 немесе 6*6м сеткалы колонналармен көп қабатты қылып, ал қабаттардың биіктігі 4,8 м және 6 м (өндірістің технологиясына байланысты) болу керек.
Элеваторлардың жұмыс ғимараттарын көп қабатты каркасты қылып жобалайды, сондай-ақ өндірістік ғимараттармен силосты түрде жобалайды.
2.4. СҮРЛЕМДЕР ЖӘНЕ СҮРЛЕМДІ ҒИМАРАТТАР
Сүрлем деп себілетін материалдарды сақтау үшін арналған вертикальды немесе призматикалық сыйымдылықты айтады.
Жеке тұрған силостар мен силосты корпустарды жобалаған кезде келесілерді ескеру керек:
-3 х3тен - Темiрбетон сүрлемдердiң бекiтiлген сүрлем корпустарындағы орталығы арқылы өтетiн бөлушi өстердi торлар - деп; 6х6; 9х9 және 12 х12 м;
- дөңгелек бөлек тұрған сүрлемдердiң сыртқы диаметрлерi - 6, 9, 12, 18 және 24 м;
- сонымен бiрге, сүрлемдер, сүрлем астындағы және сүрлем үстiндегi қабаттардың қабырғаларының биiктiгiн - еселi 0, 6 молар сүрлем астындағы қабаттардың минималды мүмкiнi, сүрлемдердiң қабырғаларының биiктiгiне биiктiктi қабылдау керек - максимал технологиялық талаптар және алаңның шарттарының есепке алу.
Технологиялық тапсырмада сүрлемдердің құрылысты бөлігін жобалауда құрылымның қаттылық және мықтылығын есептеуге, сонымен қатар жүктеудің көптеп қайталануы мен қабырғалардың қажетті беріктігін анықтау үшін, температуралық әсерге, абразивтілігі және агрессивтілігі себінді материалды есептеу үшін көрсету қажет:
а) қабырғаның материалы туралы (тығыздық) меншiктi салмақ, iшкi үйкелiстi бұрыш және сусымалы материалды үйкелес еселiгi; сүр шөптердiң сыйымдылығы;
б) сүрлемдердiң пайдаланулары тәртiптiң мiнездемесiн (жүктеу және жүк түсiрудiң циклдерiнiң сан, жиiлiктi және ұзақтығы);
в) уақытында оның сүр шөптен жүктеу және түсiруiн сусымалы материалды температураны, сонымен бiрге жылу еткiзудi коэффициент және жылу сыйымдылық;
г) қысудың модулі және сусымалы материалды Пуассонның коэффициентi;
д) түрпiлiлiк және сусымалы материалды басқыншылықтың дәрежесi.
Екi сүрлем астындағы қабаттары бар диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының шикiзат және дайын өнiмiнiң сақтаулары үшiн сүрлем корпустарында және 6 х3 м ұстындар торымен қаңқаны қабылдауға көп рұқсат етiледi. Әртүрлi өлшемдердiң сүрлемдердiң ұтымды байланысы олардың сыйымдылығының толық қолдануының шартынан қабылдануы керек, үлкен диаметрлердiң сүр шөптерi бұл қолдануда болуы керек.
Келесі қатынастағы сыйымдылық өлшемдері ұсынылады (өнеркәсіп барларды есепке ала отырып): 200 т дейін - 5 %; 600, 800, 1400 және 1800 т - 10 %; 3000 т және одан көп - 55 %, қажет жағдайда сүрлем көлемін үлкейтуге болады. Сүрлем корпус бекiтiлген сүрлемдердiң әрқайсысы немесе 2400 м3 асу мiндеттi емес 2400 м3 асу мiндеттi қайта жiберетiн саңылау бiрiккен сүр шөптердiң тобының көлемнiң 3 х3 мнiң бөлушi өстерiн тормен қабылдау керек болатын диiрмен - жарма және құрама жем кәсiпорындарының сүр шөптерi.
Темiрбетон сүрлем корпустары қалай жобалау керек, сүр шөптердiң жоспарында қатардағы орналастырылумен. Дәлелдеу тиiстi күйiнде сүр шөптердiң орналастырылуының басқа схемаларына рұқсат етiледi.
Сурет 1. Сурет 1. Сүрлемдердің қималары
а - жалпақ түппен және забуткамен; б - жалпақ түппен, темір құйғыш және забуткамен; в - темірбетонды құйғышпен забуткасыз; в1 - темір құйғыш және фундамент қабрғаларымен; h - сүрлем қабырғаларының биіктігі; h1 - сүрлем қабырғаларының үстіңгі бөлігі; h2 - сүрлем қабырғаларының екінші үстіңгі бөлігі; h3 - сүрлем қабырғаларының астыңғы бөлігі; hmt - ортаңғы бөлік; d - сүрлемнің ішкі диаметрі.
48 м-ге дейінгі ұзындықты темiрбетон сүрлемді корпустарын деформация жiктерiсiз жобалау керек. Тасты қоспағанда негiзгі жерлердiң барлық түрлерiнде, сонымен бiрге қададан iргелердiң қолдануында - ол бағандар, сүрлем корпусының ұзындығының қатынасы және сүр шөптердiң биiктiгiне болу керек. 3-ке дейiн бұл ретте сүрлемдердің бiр қатарлы орналастырылуында үлкейтуге рұқсат етiледi.
Корпустың ұзындығының үлкеюi және көрcетiлген қатынастар тиiстi дәлелдеуде болуы мүмкiн.
2 сызба. Сүрлемді ғимараттардың жоспары
Сыртқы сатыны немесе баспалдақтың торшасына ең жақын шығуға силос үстiндегi қабаттың өте алып тастаған бөлменiң бiр бөлiгiнен қашықтық 75 м болуы керек. Әрбiр сүрлем және жұлдызшадан өнiмiнiң дербес шығарылымы, сонымен бiрге өнiмдердiң шығарылымы жұлдызшадан сүр шөптен арқылы технологиялық жобаның бiр бөлiгiндегi дәлелдеуiнде жобалауға рұқсат етiледi.
Сүрлемдер және сүрлем корпустарының жобалары алғашқы және қолдану кезiндегi жүктеу және сүр шөптердiң жүк түсiруiн тәртiп бойынша нұсқауы бар болуы, бұл ғимараттардың тұнбалықтарына бақылау бойынша, сонымен бiрге тұнба маркалар және реперлердiң қоюын ескеруi керек.
Біріншілік жүктеуге жалпы талап және сүрлемді ғимараттардың шөгуін бақылау 2 қосымшада берілген.
3 сызба. Сусымалы материалдың сүрлемнен шығарылуы
а - жүк түсіретін труба арқылы; б - жұлдызша арқылы; в - ішкі сүрлем арқылы; 1 - енжар сүрлем; 2 - белсенді сүрлем; 3 - жүк түсіретін труба; 4 - қабырғадағы ойық; 5 - жұлдызша; 6 - өзі ағатын труба; 7 - конвейер.
Жапсарлас сүрлемдер құрама қабырғалардың арасындағы силостарда 3 м, кемiнде 40 мм-нiң диаметрiнiң 30 мм-нiң енiмен тiк тiгiстi ескеруге ұсынылады - силостарда 6 м диаметрмен және одан да көп, бұрыштардың тоғысқан жерлерiндегi тiгiстiң квадрат силостарында кемiнде 30 мм болуы керек.
Кемiнде 40 мм - Тегiс қабырғалардың шылқыған күйiнделерi құрама темiрбетон сүр шөптердiң қабырғаларының жуандығын кемiнде 80 мм ескеру керек, кемiнде 60 мм-нiң енi мен сыртқы қабырғалары бар қабырғаларда, кемiнде 100 мм- деп, қабырғалар, басқыш шабағыторшалардың қоршаудың қызметшiлерiнде.
Қабырғаның тегіс беттерін келесі формуламен анықтайды (см),
-,
мұндағы
dе - сүрлемдердің сыртқы диаметрі, м.
Қабырғалардың тоғысқан жерлерінiң орынындағы жуандық (ширекке тоғысқан жерлерiнiң құрылымымен) су өтiмдiлiктер тоғысқан жерлердiң конструктивтiк қорғауы бар қабырғаларының жобалауында кемiнде 160 мм болуы керек.
Қисық сызықты элементтердiң тiк тоғысқан жерлерiнiң сенiмдiлiгiнiң үлкеюлерi мақсаттардағы дөңгелек сүр шөптердiң құрама қабырғаларының көлденең кесiндiсiнiң жанында тiк жiктердiң таңғышын ескеруге ұсынылады (сурет-4) - п. 5.18 қара.
Сурет 4. Домалақ сүрлемдері бар сүрлемді ғимараттардың қабырғалары
Көлемдi блоктердi қолданылатын құрама темiрбетон квадрат силостарының жобалауында тиiстi. Мысалы, сонымен бiрге жолымен жеке элементтердiң рұқсатнамасы бар силостарының қабырғаларының монтажы және торлы iшкi қабырғалары бар iрiлендiрiлген силостардың жасауы (сусымалы материалды сақтауды технологияның есепке алуымен) силостардың бiрiктiруге және iрiлендiруiне ұмтылу керек (сурет- 6).
Сурет- 6. Үнемді жоспарлы көлемді блоктардан тұратын сүрлемді ғимарат
Кемiнде 150 мм, арқалықтардың енiн қабырғалардың жуандығының жылжымалы дере тұрғызылған бүтiн темiр бетондарынан сүр шөптердiң жобалауында қабылдау керек - кемiнде 200 мм, арматуралану дәнекерлеусiз асылымды ұзындықпен тоғысқан жерлердегi екi жақты, көлденең арматураның айқастыруына ескерiлсiн - кемiнде 60 диаметрлер.
Сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын есептеумен анықтау керек. Дөңгелек бүтiн сүрлемдердiң қабырғаларының жуандығын шамамен (см) формула бойынша анықтауға болады:
Мұнда,
dе - сүрлемнің сыртқы диаметрі, м, кесте 2 бойынша.
Қабырғалар алдын ала кернеусiз қалай құрастыру керек, (7-шi сызба) екi есе шығын симметриялық көлденең арматурамен. Әлмендi арматурамен симметриялық емес арматуралану сыртқы бетте тиiстi дәлелдеуде рұқсат етiледi.
Алдын ала кернеулi арматурасы бар бөлек тұрған сүр шөптердiң қабырғалары жеке арматурамен, оралатын немесе керiлетiн қабырғалардың тiреулерге келесi керiлiсi бар арнайы каналдарда қабырғалардың өстерi бойынша жинақталатын сыртқы беттерiне арматуралай алады. Қабырғалардың тұрғызулары үшiн конструктивтiк екi есе шығын арматураны ескеру керек. Кернеуленетiн арматура ықтынды коррозиядан болуы керек..
7 сызба. Домалақ сүрлемдердің монолитті темірбетонды бөлшектерін арматуралау
а - қабырғаларды арматуралау; б - көлденең арматураны бекітуге арналған каркас; в - сүрлем астындағы қабаттардың қабырғаларын арматуралау; г - жапсарлас сүрлемдердің қабырғалары байланысқан жерде қосымша арматуралар; 1 - көлденең білік көлденең арматураға жатқызуға дейін; 2 - көлденең білік көлденең арматураға жатқызылғаннан кейін бүгілген түппен; 3 - хомуттар
Бүтiн сүрлемдердiң негiз тақта арқа сүйейтiн қабырғалары 1000 ммдегi сүр шөптерiнiң днищi ол екi есе шығын тiк арматурасы бар силос астындағы қабат, батпақ шектерiндегi жоғары жобалау керек. Бұл арматуралар және дәнекерлiк оның (7-шi сызбаны қара) көлденең сырықтары санитарлық нормалар талаптарға жауап беруi керек бағаналардың арматуралану көрсетiлетiн.
Бiтелетiн аражабын тақтасының штрабтарында 300-500 мм орналасқан сырықтармен штрабтың арматурасының шығарылымдарымен байлауы керек.
Орауды әдiстiң сүрлемдерiн жасау және монтажы қабырғалардың жуандығының жанында 14 ммнан аспайтын орындауға ұсынылады.
Сызба 8. Болатты сүрлем
1 - сүрлем қабырғасы; 2 - алдыңғы бөлігі; 3 - конусты воронка;
4 - қатты қабырға тірегі; 5 - қатты қабырға
2.5. СҮРЛЕМДЕР ТҮБІ
Егер сүрлемдердiң қабырғалары негiз тақтаны жоғарғы жақты деңгейден жылжымалы дерелерде көтерiлсе, онда днище қабырғалардың (пилястрлар) жуандау жағына да бағанаға арқалана алады. 6 м-ге дейiн диаметрдiң сүрлемдерiнiң түптері сүрлем астындағы қабаттың қабырға арқа сүйейтiн арқалықтармен жобалауға рұқсат етiледi. Сүрлем астындағы тоннелдерi бар жердегi түп құрылымға рұқсат етiледi.
Орталықта орналасатын сүрлемдердiң бiтiретiн саңылаулары тиiстi. Олар бiрнеше бiтiретiн саңылауларды құрылымдар керек болса сүр шөптiң өстерi туралы симметриялы орналастыру керек.
2.6. СҮРЛЕМ АСТЫ ҚАБАТТЫҢ БАҒАНАЛАРЫ
Сүрлем асты қабаттың бағаналарын төртбұрышты тор арқылы орналастырған дұрыс. Сонымен қатар бағаналардың сақиналы орналасулары да рұқсат етіледі. (сызба 10).
Егер сүрлем асты қабаттан темір жолы өтсе, онда оның өсінен бағаналардың қырларына дейінгі арақашықтық, құрылым жақындауы габаритін қанағаттандыруы шарт.
Сызба 10. Сүрлем асты бағаналары орналасуының сызбасы
2.7. ҚОЙМА ҒИМАРАТТАРЫ
Астық дақыл қоймалары - бұл ғимарат үйiндiнi астықтың сақтауы үшiн өлшеулi, бiрақ сонымен бiрге қажеттiлiк жағдайда оларларды (былықпалардағы) астықтың өңдеуiнiң өнiмдерiнiң сақтауы үшiн қолданады. Дән жерде тұратын сақтау қоймаларында көлденеңге немесе үйiндiнiң көлбеген едендерiн орналастырады, қабырғаларға түйiстiре отырып, үйiндiнiң биiктiгi қабырғадағы көлденең қысымның кiшiрейтулерi үшiн қабырғаларда 2-2, 5 моларда әдетте қабылдайды, қойманың бiр бөлiгi орташа - (көлбеген едендерменнен 10 моларға дейiн қоймаларындағы) 4, 5-5 моларға дейiн. Мұндай орналастыру астықтың сапасына тиiстi бақылаумен қамтамасыз етiп және (5-6 мың тқа дейiн) iрi бiркелкi партиялар қоймалардағыны сақталуға мүмкiндiк бередi. Қойма астықтар бiрнеше партиялардың сақтауында тасымал қалқандарымен бөледi.
Дән қоймалардың ғимараттарын жоспарда бiр қабатты тiк төртбұрыш түрлерiнде жобалау керек, биiктiктер алмасуларсыз, бiр iзге салған көлемдi-орналастыру параметрлермен, аралықтар - 6-12 тiректердiң адымы - 6 және бөлмелердiң биiктiгi қабырғаларда - 3, 6.
Жамылғының көтерушi құралымдарын төменгi жағына астықтың үйiндiсiнiң жоғарғы жағынан қашықтық кемiнде 0, 5 м қабылдау керек.
Дән қоймалар көлбеген (кемiнде 1:1, 4-шi көлбеуiмен) едендермен жобалауға рұқсат етiледi, егер құрылыстың алаңының гидрогеологиялық шарттары тасымалдағыш тоннелдерi ғимаратты судан қорғауды құрылымсыз жұлып және құрылымға жол берсе, оның жанында бұл технологиялық үдерiс үшiн баптарда болады.
Дән қоймалардың ғимараттарының ауданы 3000м2 болуы керек. Дән қоймалардағы дарбазасы есiк ойыққа дейiн дән түйiстiре ұйықтауға мүмкiндiк бергенi сыртқы ашатын екi жақты жобалау керек. Есiк ойық арнайы саңылауларда қыстыртатын тақтайлармен қыстырылады. Есiктер қойманың ұзын бойына қабырғаларында немесе шеттермен орналастырылады. Астықтар толық түсiрумен көлбеген едендермен дән қоймалардағы өз ағысымен, сонымен бiрге ғимараттың әр жерiндегi орналастырылатын аэронауа жабдықталған дән қоймалардағы шығыр екенін ескеру керек. Технологиялық жобаның бiр бөлiгiнде шығырдың санның көлденең едендерiнде анықталады, бiрақ екiден кем еместігі ескерiледi. Есiктер арасындағы қашықтық (2, 2 молар - ені, биiктiк - 2, 5 молар) есiк ойықтың өлшемдерi 12-18 мм.
Дарбазасы қана сақтаулар үшiн қолайлы дән қоймада екi есе шығын болуы керек: мм өлшемдi ұяшықтары бар металдық тордың iшкi торлысы 12 х12-ден аспайтын және (шылқығаны ) сыртқы.
Дән қоймаларын жарық арқылы ойықтарысыз қалай жобалау керек? Астықтың төгiндiсiнiң сызығының қабырға және одан жоғарыларының жоғарғы бөлiгiнде орналастыруға рұқсат етiледi. Сақтаудың шарттары бойынша қоймалардағы табиғи жарықтандыру болуы керек, сондықтан терезелердiң өлшемдерi (0, 6 х1, 3 молар) ептеген. Терезе ойықтарының ауданы қойма еденінің ауданынан 0,3 % төмен қабылданбайды.
Ереже бойынша, астық қоймаларында қойма едендерін жабу қалыңдығы 25 мм және 50 мм ыдыс тиеу қоймаларында асфальтбетонмен жобалайды. Астық қоймаларының жобалары қоймалардың қабырғаларында ашық түзулер мен жазулар енгізілгені көрсетілуі тиіс, олар астық себінділерінің шекті биіктігін шектейді.
Бір қабатты қоймаларда 9х6 бағанды торлар; 12х6 және 18х6 м, қабырға биіктігі 6 және 7,2 м түрінде қабылдау керек. Көп қабатты қоймаларда 6х6 м бағанды торы бар және қабат биіктігі 4,8 м, үстіңгі қабат үшін сонымен қатар баған торларын 12х6 және 18х6 м.
Әжетханаларды өндірісті диірмен ғимараттарында, құрама жарма зауыттарында және ұн қоймаларында орналастыруға рұқсат етілмейді. (бірінші қабаттан басқа).
3- тарау. Астық сақтау қоймаларының сыйымдылығын анықтау.
3.1. Астық сақтау қоймаларының тұтыну сыйымдылығын есептеу
Жобаланатын астық сақтау қоймаларының паспортты сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Е пр = (Аф + Сп - Вп ) Кср.в.р. ,
мұнда Аф - физикалық массада дайындалатын дәннің мөлшері, т;
Сп - дайындама басында қалған дәннің қалдығы (жылдық түсімнен орташа есеппен 15 % ), т;
Вп - дайындама кезінде 1 айға керек жүктеу көлемі. Жобалаудың тапсырмасымен тағайындалады, ал типтік жобалар кезінде дайындама көлемінің 10%, т;
Кср.в.р. - әртүрлі мәдениеттерді орналастыруға арналған орташа есептелген коэффициент.
Кср.в.р. коэффициентін мына формуламен анықтайды:
Кср.в.р. = ,
Мұнда Аф1, Аф2, ... Афп - физикалық массадағы дайындама кезінде кәсіпорынға келіп түсетін әртүрлі мәдениеттің мөлшері, т;
Кр1, Кр2, ...Крп - әртүрлі мәдениеттерді орналастыру коэффициенті (кесте. 1 анықтайды).
1. Әртүрлі мәдениеттерді орналастыру коэффициенті
Мәдениет
Кр...Крп
Мәдениет
Кр ...Крп
Дәндегі бидай және жүгері
Қарабидай және бұршаұты
Арпа және тары
1,1
1,2
1,3
Күріш-дән қарақұмық
Сұлы
Күнбағыс және басқа май мәдениеттері
1,5
1,7
1,9
Сыйымдылығы қайта өңдейтiн кәсiпорынның өнiмдiлiгi және қажеттi астықтың қорынан тәуелдi болатын өндiрiстiк, портты және асулық қамбалар. Астықтың қоры, өз кезегiнде, астықтың өндiрiсiнiң аудандарының кәсiпорынға олардың бұл аудандарының астықтың жеткiзуiнiң әдiстерiнен туралы кәсiпорынның орналастырылуынан тәуелдi болады.
Өңдеу кәсіпорындарының астық сақтау қоймаларының сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Е = Q Ко ; Q = qс Т,
мұнда Q - жүк айналымы, мың. т; qс - ұн-құрама зауытының өнімділігі, ттәул; Т - жыл бойына кәсіпорынның жұмыс күндер саны (Т=300 күн); Ко - айналым коэффициенті (Ко =2...4).
Сонымен бiрге мельзаводтар үшiн элеваторлардың жобалауында ұнтақтың түрiмен сәйкес астықтың үлкен қорлары және арнайы ұн тарту партиялардың құрастыру әзiрлеуге қатысты ерекшелiктi ескеруге керек. өндiрiстiк қамбалардың сыйымдылықтың бұл функцияларының орындаулары үшiн тең Т=90 (элеваторлар және қоймалар) әдетте қабылдайды.астықтағы бұл кәсiпорындардың 120 тәулiктiк өнiмдiлiгi. Жаңа диiрмен элеваторлар жағдайлар көпшiлiгiнде сыйымдылықпен, кәсiпорынның тең алтыайлық өнiмдiлiктерiн салады. Қажеттi өндiрiстiк элеватордың сыйымдылығы туралы ақырғы шешiм жергiлiктi шарттар және перспективаның есепке алуымен қабылдайды.
Өндіруші элеватордың сыйымдылығын өңдеу өндірісіне қажетті астық қоры бойынша мына формуламен анықтауға болады:
Е = qс Тқор
Мұндағы Тқор =90 күн - астық темір жолымен түскенде;
Тқор =120...180 күн - астық су көлігі арқылы түскенде;
Тқор =28 тәул - құрама жем зауыттарында.
Асулы элеваторлар.
Навигациялы кезең аяқталғаннан соң астықты жүктеу аяқталғаннан кейін асулы элеваторлар өндіруші және базисті элеваторлар қызметін атқарады және астық запасын оперативті сақтайды. Бұл жағдайда навигация кезінде және нан дайындау компанияларында астық запасының көп имөлшері болуы керек. Асулы элеваторлар үлкен сыйымдылыққа ие оның көлемін экономикалық іздеулер негізінде шешеді. Ережеге сай асулы элеватордың сыйымдылығын он бесінші орта күндік түсім бойынша анықтайды. Сыйымдылығы 50-ден 162 мың т-ға дейінгі асулы элеваторлар бар, олар монолитті темірбетоннан салынған, диаметрі 6-8 м және биіктігі 30 м.
Портты элеваторлар. Сыйымдылығы 50ден 200 мың тоннаға дейін портты элеваторлар, диаметрі 6 м және биіктігі 30-40 м және одан жоғары сүрлемдер бар. Үлкен партиялы астықты экспортқа дайындау үшін элеватор үлкен сыйымдылықты болуы керек,ол жылдық жүк айналысын және айналыс коэффициентін анықтайды:
Еп = Q Ко ,
Мұнда Ко =8...10, навигация периодына тәуелсіз.
Үлкен партиялы астықты дайындау үшін элеватор үлкен сыйымдылықты болу керек.
3.2. Сүрлемдер және шанақтардың сыйымдылығын анықтау
Қазіргі уақытта силостардың әр түрлі формасын салады: дөңгелек 6м диаметрмен, квадраттық көлденең қимамен 3 немесе 4м жақ мөлшерімен.
Дөңгелек және квадрат силостар, силостық корпус сыйымдылығына, оның жұмыс ғимаратымен үйлесімділігіне және үстіңгі немесе астыңғы силосты тасымалдауыштың максималды санына байланысты қатарлармен орналасқан. Типтік жобалар үшін силостар ұзындығы 30 м.
Сүрлем сыйымдылығын Ес, т мына формуламен анықтайды:
Ес
мұнда : - табиғат астығы, тм3 (0,68...0,82 қабылдау);
- силостың ішкі қимасының ауданы, м2;
- үстіңгі силостық платиналардан бастан соңғы саңылауларға дейінгі силостар ұзындығы, м;
- астыққа толтырылмаған силостың үстіңгі бөлігінің көлемі, м3;
- силостың астыңғы бөлігіндегінің көлемі, м3;
Центрлік ось бойынша астықты жүктегенде және шығарғанда , силос сиымдылығын Ес,т былай анықтайды: үстіңгі корпустық бөлігі Е1, ортаңғы цилиндрлік бөлігі Е2 және астыңғы корпустық бөлік Е3
ЕсЕ1+ Е 2 + Е 3
Сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің Е1,т сиымдылығы мына формуламен есептеледі
Е1
мұнда R- силостың ішкі радиусы,м;
- сүрлемнің үстіңгі корпустық бөлігінің биіктігі,м;
Сүрлемнің астыңғы корпустық бөлігінің сыйымдылығы Е2,т формула бойынша анықталады:
Е2
мұнда Н2 - сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің биіктігі,м.
Сүрлемнің цилиндрлік бөлігінің сиымдылығы Е3,т формула бойынша анықтайды:
Е3
мұнда: Н3 - силостың астыңғы корпустық бөлігінің биіктігі,м.
Н1және Н3, м биіктіктерін мына формулалар бойынша табады:
Н1
Н3
мұнда - силосты астықпен толтырғандағы оралған астықтың табиғи бұрышы ();
-түп забудкасының бұрышы (құрғақ астық үшін - 36˚, шикі үшін - 45˚).
Сондықтан сүрлем сиымдылығы Ес,т тең болады :
Ес
Дөңгелек сүрлемнің арасында түзілетін сүрлем - жұлдызша сыйымдылығы Ес.зв,т, мына формуламен анықталады:
Ес.зв
мұнда Rэ - эквиваленттік радиус (Rэ 0,262 D);
, - үстіңгі, ортаңғы және алдыңғы сүрлем бөліктерінің биіктігі.
, мына формулалар бойынша анықтайды:
э
Нс - (э)
э
Егер сүрлем квадраттық пішінді болса, онда оның сиымдылығы сүрлем - жұлдызшаның анлогтық нәтижесімен анықтайды. Алдымен формула бойынша эквиваленттік радиусты табады:
Рэ
мұнда : а - сүрлем маңы,м.
Сүрлем сыйымдылығын мына формула бойынша анықтайды:
Ес
мұнда : , - үстіңгі , ортаңғы және алдыңғы силос бөліктерінің биіктігі.
2. К1 және К2 коэффициенттерінің мәндері
уD
К1 (при α1 =26˚)
К2 (при α2 =36˚)
уD
К1 (при α1 =26˚)
К2 (при α2 =36˚)
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,1278
0,1288
0,1315
0,1364
0,1429
0,1512
0,1902
0,1917
0,1959
0,2031
0,2125
0,2253
0,30
0,35
0,40
0,45
0,50
0,1614
0,1731
0,1864
0,2010
0,2167
0,2404
0,2579
0,2776
0,2993
0,3229
3. К3 коэффициентінің мәндері
Z
У мәні
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,373
0,344
0,321
0,303
0,293
0,289
0,344
0,313
0,287
0,269
0,258
0,254
0,321
0,287
0,260
0,241
0,229
0,225
0,303
0,269
0,241
0,220
0,208
0,203
0,293
0,258
0,229
0,208
0,195
0,191
0,289
0,254
0,225
0,203
0,191
0,187
4. К4 коэффициентінің мәндері
Z
У мәні
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,0...1,0
0,1...0,9
0,2...0,8
0,3...0,7
0,4...0,6
0,5
0,556
0,513
0,478
0,452
0,436
0,430
0,613
0,466
0,428
0,400
0,384
0,378
0,478
0,428
0,388
0,359
0,341
0,335
0,452
0,400
0,359
0,328
0,310
0,302
0,436
0,384
0,341
0,310
0,292
0,285
0,430
0,378
0,335
0,302
0,285
0,276
Келтірілген формулаларды қолданады, егер силос жүктеме мен шығарым орталық бөлікте болса. Силостың орталық бөлігіне дәнді беріп және жүктемелесе, онда силостың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Ес = Е1 + Е2 + Е3 ,
Мұнда Е1 - жоғарғы конусты бөліктің сыйымдылығы
Е1= у;
Е2 - сүрлемнің орталық бөлігінің сыйымдылығы
Е2 = у PI R2 H2;
Е3 - төменгі конусты бөліктің сыйымдылығы, м:
Е3 = ;
R - сүрлемнің ішкі радиусы; Н1 , Н2 , Н3 - сәйкесінше жоғарғы конусты, цилиндрлік және төменгі конусты бөліктің биіктіктері, м;
Н1 = К tg α1 ; Н3 = К tg α2 ;
α1 - силостың толтыруында астықпен астықтың табиғи қиябет бұрышы (α1 =26˚); α2 - днищаның забуткасының бұрышы (құрғақ дән үшін 36˚, шикі дән үшін 45˚).
Егер α2 = 45˚, онда силостың сыйымдылығының формуласы мына түрде болады:
Ес = уPIR2 ( H1 + H2 + H3).
Сүрлем-жұлдызшаның сыйымдылығын мына формула бойынша анықтауға болады:
Е'зв = уPIR2 э (H'1 + H'2 + H'3),
Мұнда Rэ - эквивалентті радиус (Rэ =0,262D); Нʼ1 , Нʼ2 , Нʼ3 - силостың жоғарғы, ортаңғы және төменгі бөліктерінің биіктігі, м; Нʼ1 = Rэ tg α1; Нʼ2 =Нс - Rэ (tg α1 + tg α2 ); Нʼ3 = Rэ tg α2 .
Егер силис квадратты түрде болса, онда оның сыйымдылығы мына формуламен беріледі. Эквивалентті радуисты анықтайды (Rэ =0,564 а, где а сторона силоса, м).
Ес = уа2 (H''1 + H''2 + H''3),
мұнда Нʼʼ1 , Нʼʼ2 , Нʼʼ3 - силостың жоғарғы, ортаңғы және төменгі бөліктерінің биіктігі, м; Нʼʼ1 = Rэ tg α1; Нʼʼ2 = Нс - Rэ (tg α1 + tg α2 ); Нʼʼ3 = Rэ tg α2
силостың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Ес = ȹ ɣ FcHc ,
Мұнда ȹ - силостың қолдану көлемінің коэффициенті.
Силистардың сыйымдылығын анықтағаннан кейін, олардың орналасу сеткаларын таңдайды, силостардың санын алады және силосты корпустың өлшемдерін анықтайды. Силосты корпустардың өлшемдерін мына формуламен анықтайды:
Е с.к. = m n Е кр. с. + (m - 1) (n - 1) Е зв,
мұнда m, n - сәйкесінше корпустың ені мен ұзындығы бойынша силостар саны Е зв - силос-жұлдызшаның сыйымдылығы, т.
Силосты корпустың ұзындығы мен оның ені мен биіктігіне қатынасы екеуден аспауы керек, ал бір қатар орналасу кезінде бұл қатынас үшеуге тең болады.
Шанақтардың сыйымдылығын мына формуламен анықтайды:
Еб = ȹʼ ɣ FбHб ,
Мұнда ȹ1 - көлемді қолдану коэффициенті(кесте. 5); Fб - қардағы шанақтың көлденең қимасының ауданы, м2; Нб - забутканың биіктігі, м.
ȹ - коэффициентінің мәні
А
Мәні
б мәні
2,0
2,5
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 6 м
0,83
0,82
0,80
0,79
0,76
0,82
0,78
0,76
0,74
0,73
0,80
0,76
0,74
0,72
0,70
0,76
0,73
0,70
0,67
0,65
0,72
0,69
0,66
0,63
0,61
0,67
0,64
0,61
0,58
0,56
0,61
0,58
0,56
0,52
0,50
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 8 м
0,90
0,87
0,85
0,84
0,82
0,87
0,84
0,83
0,82
0,80
0,85
0,83
0,81
0,80
0,78
0,82
0,79
0,77
0,74
0,73
0,79
0,76
0,73
0,70
0,67
0,75
0,72
0,68
0,65
0,61
0,70
0,67
0,63
0,60
0,58
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 10 м
0,91
0,90
0,88
0,87
0,86
0,90
0,88
0,86
0,85
0,84
0,88
0,86
0,84
0,83
0,82
0,86
0,84
0,82
0,80
0,76
0,84
0,82
0,80
0,78
0,74
0,82
0,78
0,74
0,70
0,67
0,76
0,72
0,70
0,67
0,64
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
Нб = 12 м
0,92
0,91
0,90
0,89
0,88
0,91
0,90
0,89
0,88
0,87
0,90
0,88
0,87
0,86
0,85
0,89
0,87
0,85
0,83
0,80
0,88
0,86
0,83
0,81
0,79
0,86
0,84
0,81
0,77
0,74
0,84
0,82
0,80
0,75
0,70
3.3. Астық үшін арналған қоймалардың сыйымдылығын есептеу
Паспортты сыйымдылық деп, көлемді массасы y=0,75 тм3 және ылғалдылығы 14-15,5% болатын бидай дәнін сақтауға арналған сыйымдылықты айтады.
Қоймалардың паспортты сыйымдылығын мына формула бойынша анықтауға болады:
Еп = [ ABh + () () (H - h) у,
Мұнда А, В - жоспардағы қойманың өлшемдері, м; h - дәнді қабырға жақта себу биіктігі (типтік қоймалар үшін 2,5 м); а - дәнді үстінен себу биіктігі, м; б - дәнді себу биіктігі, м; Н - қойманың ортасында дәнді себу биіктігі, м (типтік жобалар үшін Н=5 м табиғи қиябет 25˚ кезінде ); ɣ - дәннің натурасы, тм3.
Паспортты сыйымдылықты натурасы ɣ=0,75 тм3 және ылғалдылығы 14,0...15,5 % бидай дәнін сақтау үшін есептейді. а және б мәндерін мына формуламен анықтайды:
а = А-2 (Н-h) ctg α; б = В-2 (Н-h) ctg α.
Мұнда α - дәннің табиғи қиябет бұрышы (α=25˚).
3.4 Жинақтаушы сыйымдылық және оперативті шанақтар
Жинақтаушы сыйымдылық. Жұмыс мұнарасынан және механикаланған қоймадан тұратын қазiргi элеватор немесе ағынды өндiрiстiң жобасы негiзгi талаптарға жауап беруi керек, бұл астық өңдеуге қатысты орындаудың жанында негiзгi операцияларды лек-легiмен жасау. Негiзгi операцияларға (қабылдау, тазарту және тоқаш) ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz