Соғыс жағдайының шаралары
МАЗМҰНЫ:
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Әскери жағдай, әскери жағдайды енгізудің негіздері, әскери жағдай енгізу кезіндегі қолданылатын шаралар туралы заңнаманың анализі;
2.2. Төтенше жағдай туралы Заңның анализі;
2.3. Құпиялылық режимінің түсінігі;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Әкімшілік-құқықтық режим дегеніміз- заңды түрде анықталған әкімшілік құқықтық әдістердің реттелуі қандай да бір ерекше жағдайларға байланысты қатынас субъектілеріне қолданылатын тыйым салу түрлері болып саналады.
Құқықтық режимнің мәнін- адамдардың іс-әрекетінің белгілі бір бекітілген құқықтық норманы реттеуідеп түсіндіруімізге болады, арнайы құқықтық реттеу іс-әрекет объектілерінің (наркотикалық режим,автокөлік құралдары, мәдени құндылықтар және т.б.) уақыты мен орнының жүзеге асуын, нағыз іс-әрекеттің спецификасын бәрінен бұрын- бұл факторлардың байланысуын айтамыз. Құқықтық режим түсінігіқұқықтық мәртебе түсінігімен байланысты. Кейінгісі субъектінің құқығы мен міндетерін білдіреді, қандайда бір адаммен байланыстырады: ал құқықтық режим іс- әрекетті сипаттайды және онымен қатысушылардың құқығы мен міндеттерін байланыстырады. Құқықтық режим - бұл қоғамдық қатынас іс- әрекетінің белгілі бір түрінің кешені, ол құқықтық нормамен бекітіледі және құқықтық- ұжымдық құралының жиынтығын қамтамасыз етеді.Оның 2 түсінігі бар:
1) қоғам қатынастың арнайы мәнінің ерекшелігі және оның мақсаттары мен мәселелерінің спецификасы;
2) субъектінің құқық жән міндеттер жүйесін айқындайтын іс-әркет нысандары мен әдістерін, ерекшеқағидаларын қолдану. Режимнің түсінігі бұл сөздің мағыналық негізгі түрін айқындайды, яғни құқықтықрежим қатан құқықтық режим дәрежесін айқындайды, белгілі шектеулер мен жеңілдіктер, субъектілердің белсенділігінің шамасын, олардың құқықтық тұрақтылығының шегі. Құқықтық режимдерді жалпы, әмбебаб (универсальды)және өңдірістік және т.б. режимдерге бөлуге болады.Құқықтық режим құқық саласында құқықтық құралдар тртібінің мәнің-заңды салалық құрылысынкөрсетеді. Ол құқықтық әдіс саласына негізделеді және берілген сала қағидаларының спецификасына базаланады, яғни негізделеді. Әкімшілік - құқықтық режим - бұл әкімшілік құралдарын реттеудегі белгілі бір байланыс, құқықтық ықпалдың орталықтандырылған тәртібімен, императивтік әдіспен негізделеді. Ол құқықтық қатынастыңөзінің мәртебесі бойынша заңдылық тең емес позицияны ұстанады.Әкімшілк- құқықтық режимді аумақтық (территориялық) критерияға байланысты бөлуге болады: жалпымемлекеттік (құпия және т.б.), уақыт әрекетіне байланысты тұрақты және уақытша жағдайлы(ситуационный) (мысалы, төтенше жағдай). Осы қатарда режимдерді объект, іс- әрекет
құралдары бойынша бөлуге болады: мысалы, қаржы және т.б. түрлер бойынша. Арнайы әкімшілік -құқықтық режимдерде бір-бірімен тығыз байланысты екі жақты атап өтуге болады: мазмұнды және формальды. Мазмұнды жақ-режимнің себептері мен мақсатының орындалуын,ұжымдық, экономикалық элементтерінің оның әрекетімен байланысты, ал құқықтық жақ - кім, қай уақытқа дейін, қандай территорияда режим орындалады, процедураны оған енгізу , жойылуы, ауыстырылуы, режимдік міндеттер мен құқықтар. Барлық арнайы режимдер ережеге сәйкес азаматтың құқығын шектейді. Сондықтан мұндай шектеулер шектен тыс, ал режимдік шектеулер тек қана заңға байланысты орындалуы тиіс.
2.1. Әскери жағдай, әскери жағдайды енгізудің негіздері, әскери жағдай енгізу кезіндегі қолданылатын шаралар туралы заңнаманың анализі;
Әкімшілік-құқықтық режим 2 топқа бөлінеді:
1) Жалпы жүйе;
2) Қосымша жүйе(өндірістік).
Қосымша жүйенің өзі өз кезегінде екіге бөлінеді:
А)әдеттегі;
Б)төтенше(экстремальды).
Әдеттегі жүйе өз ішінде аумағы(территория), объектілер, әрекет түрлеріне байланысты, ал төтенше (экстремальды) жүйеде төтенше жағдай, ерекше, әскери жағдай және мемлекеттік шекара болып бөлінеді. Жалпы жүйе дегеніміз - қоғамдық қатынастың еркше түрлері мазмұны бойынша заңға сай реттеледі. Қосымша жүйе дегеніміз-кейбір жағдайларға байланысты қосымша тыйым салу немесе қосымша міндеттердің пайда болуы жатады. Мемлекеттік құпия - бұл ақпарат, мәлімет, санкциялы емес рұқсаттың елге, мемлекетіміздің қызығушылығына зиян келтіруі мүмкін. Мемлекеттік құпияның келесі түрлерін көрсетуге болады:
1) бұл өте қажеті мәліметтер;
2) оларды жариялау мемлкеттің мүддесіне нұқсан келтіруі мүмкін;
3) мәліметтер тізбегі мемлекетік құпияға бағынады,заңмен тағайындалады;
4) ол қылмыстық жауапкершілік және басқа да еріксіз шаралармен қорғалады;
5) оның қорғануына арнайы әкімшілік - құқықтық режим-құпия режимі құрылған.
Құпиялылық -мемлекеттік қауіпсіздігін сақтау үшін ең негізгі құрал. Құпия режимі тәжірибе дәлелдегендей, шамадан тыс демократиялық институттарды шектеуге, мемлекетік аппараттың билігін күшейту үшін қолданылады, құпиялық неғұрлым көп болса, билік соғұрлым шенеуніктерде болады.Құпиялық режим - тұрақты, жалпы мемлекеттілігімен ерекше.
Құпия режимінің ең басты элементтері:
1) құпия сақтау ережесі;
2) мемлекеттік құпияны қорғау;
3) құпиялық.
Құпия сақтау ережесі әскери салада, ішкі саясатта, экономика, ғылыми - зерттеу және ғылыми жұмыстарда, технологияда басты рөл атқарады.
Соғыс жағдайының шаралары
1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта мынадай шаралар қолданылуы мүмкiн:
1) Республиканың мемлекеттiк органдары мен өзге де ұйымдарын, сондай-ақ экономикасын соғыс жағдайы талаптарына сай жұмыс iстеуге көшiру;
2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының, арнаулы мемлекеттік органдарының жұмылдыра өрістетуін жүргiзу;
3) Қарулы Күштердiң мүдделерiне сай мiндеттердi орындау үшiн арнайы құралымдар жасақтау, экономиканың iркiлiссiз жұмысы мен халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету;
4) азаматтық және аумақтық қорғаныс iс-шараларын өткiзу;
5) мемлекеттiк резервтiң материалдық құндылықтар запасына caлынған тыйымды алып тастау және оны пайдалану;
6) қоғамдық тәртiптiң, сондай-ақ республикалық объектiлер бойынша - Қазақстан Республикасының Үкiметi, коммуналдық объектiлер бойынша - жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейтiн тiзбелерге сәйкес мемлекеттiк және әскери объектiлердiң, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн объектiлердiң, адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлердiң күзетiн күшейту;
7) көлiк, коммуникациялар және энергетика, сондай-ақ адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлер жұмысының ерекше режимiн белгiлеу;
8) халықты, шаруашылық, әлеуметтiк және мәдени мақсаттағы объектiлердi эвакуациялау, сондай-ақ азаматтарды және басқа адамдарды өмiр сүруге қауiптi аудандардан, уақытша немесе тұрақты тұруы және орналасуы үшiн оларға мiндеттi түрде тұрғын үй-жай және тұрғын үйге жатпайтын үй-жай бере отырып, басқа аудандарға уақытша көшiру;
9) жеке және заңды тұлғалардан қорғаныс мұқтажы үшiн қажеттi мүлiктi, Қазақстан Республикасының заңнамалықактілерінде белгiленген тәртiппен және жағдайда реквизициялау, оларға реквизицияланған мүлiк құнын мемлекеттiң өтеуi;
10) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және одан шығудың ерекше режимiн белгiлеу және қамтамасыз ету, сондай-ақ жүрiп-түру еркiндiгiн шектеу;
11) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен ұйымдарды, азаматтарды және басқа адамдарды қорғаныс сипатындағы жұмыстарды орындауға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға тарту;
12) соғыс жағдайы енгiзiлген жерде болатын орын мен тұратын орынды таңдауға тыйымдар мен шектеулер белгiлеу;
13) жиналыстар, митингiлер, демонстрациялар, шерулер, бой көрсетулер, ереуiлдер өткiзуге тыйым салу немесе шектеу;
14) коменданттық сағат белгiлеу және әскери басқару органдары мен мемлекеттiк органдарға Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша азаматтардың және басқа да адамдардың құжаттарын тексерудi жүзеге асыруына, олардың жеке басына тексеру жүргiзуiне, заттарын, тұрғын үйi мен көлiгiн тексерiп қарауына, сондай-ақ азаматтарды, басқа да адамдарды және көлiк құралдарын ұстап, iркудi жүзеге асыруына құқық беру;
15) қару-жарақ, оқ-дәрi, жарылғыш және улы заттар сатуға тыйым салу, құрамында есiрткi және өзге де күштi әсер ететiн заттар бар дәрi-дәрмек пен медициналық препараттар, алкоголь өнiмдерi айналымының ерекше режимiн белгiлеу;
17) баспаханалардың, есептеу орталықтарының және автоматтандырылған жүйелердiң, бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысына бақылау орнату, оларды қорғаныс қажетi үшiн пайдалану, сондай-ақ олардың қызметiн шектеу;
18) әскери цензура енгiзу;
19) интернирлеу;
20) Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелге шығуына тыйым салу немесе шектеу;
21) мемлекеттiк органдар мен ұйымдарда құпиялылық режимiн күшейтуге бағытталған қосымша шаралар енгiзу;
22) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз етуге қажеттi өзге де шаралар.
2. Соғыс жағдайы кезеңiнде мемлекеттiң қорғаныс мүддесiндегi қажеттерiн, сондай-ақ халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшiн қажеттi өнiмдер өндiруге, жұмыстар мен қызмет көрсетулердi жүзеге асыруға арналған жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында экономикалық және қаржылық қызметтi жүзеге асыруға; тауарлардың, ақшаның және қызмет көрсетудiң бiрден бiрге еркiн өтуiне; ақпаратты iздеуге, алуға, беруге, өндiруге және таратуға; банкроттық рәсiмдерiн қолданудың тәртiбi мен шарттарына; еңбек қызметiнiң режимiне арналған уақытша шектеулер қоюға байланысты шаралар қолданылуы мүмкiн, сондай-ақ Қазақстан Pecпубликасының заңдарында көзделген тәртiппен Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында да, оның жекелеген жерлерiнде де қаржы, салық, кеден және банк жүйелерiнiң жұмыс ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көрсетiлген соғыс жағдайы шараларын жүзеге асыруды регламенттейтiн қажеттi нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайының күшiнде болу кезеңiнде де, ол енгiзiлгенге дейiн де қабылдануы мүмкiн.
Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді қолдану, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, сондай-ақ мемлекеттік органдарды тарту
1. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету кезінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша мынадай негізгі міндеттерді орындау үшін:
1) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және ол аумақтан шығудың ерекше режимiн сақтау, сондай-ақ ондағы жүрiп-тұру еркiндiгiн шектеу;
2) халықты құтқару мен эвакуациялауға, авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарға, санитариялық-эпидемияға қарсы, эпизоотияға қарсы және басқа да шараларды өткiзуге қатысу;
3) мемлекеттiк және әскери объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн, сондай-ақ адамдардың өмiрi мен денсаулығына және қоршаған ортаға аса қауiптi объектiлердi күзету;
4) қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктi сақтау, соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды өткiзуге қатысу;
5) заңсыз қарулы құралымдардың, террористердiң, сондай-ақ құқық қорғау органдары мен әскери басқару органдарында қызметi Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге бағытталғандығы туралы анық мәлiметтер бар қоғамдық және дiни бiрлестiктер, шетелдiк және халықаралық ұйымдар әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн Қарулы Күштер қолданылады, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, сондай-ақ мемлекеттік органдар тартылады.
2. Соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылатын мемлекеттік органдардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету кезiнде қару-жарақты, әскери техниканы, арнайы құралдарды, сондай ақ дене күшін қолдану
1. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылып отырған
әскери қызметшiлерге және мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде қару-жарақ, әскери техника, арнайы құралдар алып жүру, сақтау, қолдану, сондай-ақ дeнe күшін қолдану құқығы берiледi.
Аталған адамдар дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын қолдануға байланысты келтiрiлген зиян үшiн, егер келтiрiлген зиян төнген қауiптiң сипаты мен дәрежесiне сәйкес болса, жауапты болмайды.
2. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылған әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерi дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты немесе соғыс техникасын:
1) мемлекеттiк және әскери объектiлерге, азаматтарға және басқа да адамдарға жасалған шабуылды тойтару үшiн;
2) әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң, сондай-ақ азаматтардың және басқа да адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн қарсылықты болғызбау үшiн;
3) өздерiмен бiрге қару-жарақты, оқ-дәрiлердi, жарылғыш, химиялық немесе улы заттарды алып жүрген адамдарды, егер олар:
қылмыс жасау үстiнде қолға түссе;
әскери қызметшiлердiң немесе мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң заңды талаптарын орындамаса;
әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне, өздерiне жүктелген қызметтiк мiндеттердi жүзеге асыруына кедергi келтiрсе, оларды ұстау үшiн;
4) күзетiлетiн объектiлер мен әскерлердiң орналасқан жерлерiне заңсыз енiп кету әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн;
5) кепiлдiкке алынғандарды, басып алынған күзетiлетiн объектiлердi, ғимараттарды, көлiк құралдары мен жүктердi азат ету үшiн, сондай-ақ жаппай тәртiпсiздiктер мен қоғамдық тәртiптi топтасып бұзудың жолын кесу үшiн;
6) жүргiзушiсi заңды талаптарды орындамаған көлiк құралын тоқтату үшiн;
7) дабыл немесе көмекке шақыру белгiсiн беру үшiн;
8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де жағдайларда қолдануға құқылы.
3. Дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын өкiлеттiктен асыра қолдану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа апарып соғады.
2.2. Төтенше жағдай туралы Заңның анализі;
Төтенше режимдер - бұл арнайы құқықтық режимнің тұрғындардың өмірлік әрекетін, шаруашылық әрекеттің жүзеге асуын және төтенше жағдай қайдан шықса, соған сәйкес территорияда билік органдарын функциялау. Оның мазмұны жағдайды реттеу үшін шаралар ұйымдастырылады. субъектілердің құқықтық мәртебесі осы территорияда, атқарушы билік орган жүйесі өзгереді.
Заң шығарушы орган төтенше режимнің 3 негізгі түрін бекітеді:
1) ерекше;
2) төтенше;
3) әскери жағдай. Осылардың ішінен заң шығарушы орган төтенше жағдай режиміне ерекше мән беріп қарайды.
Төтенше жағдайдың құқықтық мәртебесі Конституция мен заңда көрсетілгендей 1993 жылғы 15 қазандағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі, сонымен қатар басқа да заңдармен, Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығымен, төтенше жағдай шарттарымен жеке басқару органдарының мәртебесі мен әрекетін реттейтін қаулы; жергілікті өкіл және атқарушы орган, ішкі істер органы және Ұлттық Қауіпсіздік Комитеті, Қорғаныс министрлігінің органы, ішкі әскер және т.б. заңдармен айқындалады
Төтенше жағдай әлеуметтік мәселелерді қоғамдық шешуді қиынға соқтырады, сондықтан мемлекет қоғамдық қатынастарға қатаң заңдық-ұйымдық ықпал орнатуын міндеттейді, осы жағдайды тоқтатуға құқықтық құралдарды өзгерту және қоғамды жақсы өмір сүруге әкелу.
Төтенше жағдай шартында құқықтық шектеу режимін жүзеге асырудағы ең негізгі жүкті басқару органының ұйымдық- әкімдік қызметі артады. Іс жүзіне асу процесінде белгілі бір құқық пен бостандық тәртібін реттеу, соның нәтижесінде көбісі азаматтық өзіндік әрекеттерді жүзеге асыра алмайды. Азаматтардың құқығы мен бостандығын шектеу басқару органының өкілеттілігін өсіру арқылы жүзеге асырылады. Әкімшілік әрекет қабілеттілігін шектеу мақсатындағы басқару органының әрекеті екі нысанда түсіндіріледі: бірінші нысанда мемлекеттік басқару органының белсенді әрекеті әкімшілік мәжбүрлеуді қолдану, әкімшілік-ескерту шараларын қолданудағы азаматтардың кейбір құқық және бостандық негізін жүзеге асыру арқылы тартылады. Мысалы, төтенше жағдай орналасқан аумақ бойынша бостандығын шектеу, басқару органдары азаматтардың өзінің құқығы мен бостандығын занды түрде іс жүзіне асыруды тоқтатады. Жеке тұлғаға осы жағдайда мәжбүрлеуді қолдану нақты қарама-қарсы құқықтық тәртіппен байланысты емес.
Екінші нысанда әкімшілік-құқықтық тыйым салудағы негізгі түрінің қосымша міндеттері қолданылады. Олар белгілі бір әрекетте жекеленген жазу немесе абсолюттік тиым салынатын нормалармен белгіленеді. Әкімшілік-құқықтық реттеу төтенше жағдай шартында азаматтық-құқықтық және еңбек қатынасымен таратылады.
Президенттің Жарлығы турғындарға бұқаралық құралдары арқылы күшіне енгеннен бастап алты сағаттан кем емес уакыт ішінде құлақтандырылады. Төтенше жағдай Қазақстан Республикасының барлық аумағында 3 күн мерзімде, ал кей бөліктерінде - 6 күнге дейін жетуі қажет. Жарлық Президенттің қаулысынан кейін өз күшіне енеді. ол Конститциялық құқық және азаматтардың бостандығын ескереді. Жұмыс барысында Парламент сессиясы 48 сағат ішінде IІрезиденттің қаулысынан кейін міндетті түрде жүзеге асады.
Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі
1. Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі төтенше жағдайды енгізуге негіз болып табылатын, әлеуметтік сипаттағы төтенше мән-жайлардың алдын алуды және оларды жоюды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың шұғыл ден қоюы мен жұмыс істеуінің айрықша режимін білдіреді.
2. Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі жекелеген жергілікті жерлерде әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың алдын алу ... жалғасы
1. КІРІСПЕ
2. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Әскери жағдай, әскери жағдайды енгізудің негіздері, әскери жағдай енгізу кезіндегі қолданылатын шаралар туралы заңнаманың анализі;
2.2. Төтенше жағдай туралы Заңның анализі;
2.3. Құпиялылық режимінің түсінігі;
3. ҚОРЫТЫНДЫ
4. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Әкімшілік-құқықтық режим дегеніміз- заңды түрде анықталған әкімшілік құқықтық әдістердің реттелуі қандай да бір ерекше жағдайларға байланысты қатынас субъектілеріне қолданылатын тыйым салу түрлері болып саналады.
Құқықтық режимнің мәнін- адамдардың іс-әрекетінің белгілі бір бекітілген құқықтық норманы реттеуідеп түсіндіруімізге болады, арнайы құқықтық реттеу іс-әрекет объектілерінің (наркотикалық режим,автокөлік құралдары, мәдени құндылықтар және т.б.) уақыты мен орнының жүзеге асуын, нағыз іс-әрекеттің спецификасын бәрінен бұрын- бұл факторлардың байланысуын айтамыз. Құқықтық режим түсінігіқұқықтық мәртебе түсінігімен байланысты. Кейінгісі субъектінің құқығы мен міндетерін білдіреді, қандайда бір адаммен байланыстырады: ал құқықтық режим іс- әрекетті сипаттайды және онымен қатысушылардың құқығы мен міндеттерін байланыстырады. Құқықтық режим - бұл қоғамдық қатынас іс- әрекетінің белгілі бір түрінің кешені, ол құқықтық нормамен бекітіледі және құқықтық- ұжымдық құралының жиынтығын қамтамасыз етеді.Оның 2 түсінігі бар:
1) қоғам қатынастың арнайы мәнінің ерекшелігі және оның мақсаттары мен мәселелерінің спецификасы;
2) субъектінің құқық жән міндеттер жүйесін айқындайтын іс-әркет нысандары мен әдістерін, ерекшеқағидаларын қолдану. Режимнің түсінігі бұл сөздің мағыналық негізгі түрін айқындайды, яғни құқықтықрежим қатан құқықтық режим дәрежесін айқындайды, белгілі шектеулер мен жеңілдіктер, субъектілердің белсенділігінің шамасын, олардың құқықтық тұрақтылығының шегі. Құқықтық режимдерді жалпы, әмбебаб (универсальды)және өңдірістік және т.б. режимдерге бөлуге болады.Құқықтық режим құқық саласында құқықтық құралдар тртібінің мәнің-заңды салалық құрылысынкөрсетеді. Ол құқықтық әдіс саласына негізделеді және берілген сала қағидаларының спецификасына базаланады, яғни негізделеді. Әкімшілік - құқықтық режим - бұл әкімшілік құралдарын реттеудегі белгілі бір байланыс, құқықтық ықпалдың орталықтандырылған тәртібімен, императивтік әдіспен негізделеді. Ол құқықтық қатынастыңөзінің мәртебесі бойынша заңдылық тең емес позицияны ұстанады.Әкімшілк- құқықтық режимді аумақтық (территориялық) критерияға байланысты бөлуге болады: жалпымемлекеттік (құпия және т.б.), уақыт әрекетіне байланысты тұрақты және уақытша жағдайлы(ситуационный) (мысалы, төтенше жағдай). Осы қатарда режимдерді объект, іс- әрекет
құралдары бойынша бөлуге болады: мысалы, қаржы және т.б. түрлер бойынша. Арнайы әкімшілік -құқықтық режимдерде бір-бірімен тығыз байланысты екі жақты атап өтуге болады: мазмұнды және формальды. Мазмұнды жақ-режимнің себептері мен мақсатының орындалуын,ұжымдық, экономикалық элементтерінің оның әрекетімен байланысты, ал құқықтық жақ - кім, қай уақытқа дейін, қандай территорияда режим орындалады, процедураны оған енгізу , жойылуы, ауыстырылуы, режимдік міндеттер мен құқықтар. Барлық арнайы режимдер ережеге сәйкес азаматтың құқығын шектейді. Сондықтан мұндай шектеулер шектен тыс, ал режимдік шектеулер тек қана заңға байланысты орындалуы тиіс.
2.1. Әскери жағдай, әскери жағдайды енгізудің негіздері, әскери жағдай енгізу кезіндегі қолданылатын шаралар туралы заңнаманың анализі;
Әкімшілік-құқықтық режим 2 топқа бөлінеді:
1) Жалпы жүйе;
2) Қосымша жүйе(өндірістік).
Қосымша жүйенің өзі өз кезегінде екіге бөлінеді:
А)әдеттегі;
Б)төтенше(экстремальды).
Әдеттегі жүйе өз ішінде аумағы(территория), объектілер, әрекет түрлеріне байланысты, ал төтенше (экстремальды) жүйеде төтенше жағдай, ерекше, әскери жағдай және мемлекеттік шекара болып бөлінеді. Жалпы жүйе дегеніміз - қоғамдық қатынастың еркше түрлері мазмұны бойынша заңға сай реттеледі. Қосымша жүйе дегеніміз-кейбір жағдайларға байланысты қосымша тыйым салу немесе қосымша міндеттердің пайда болуы жатады. Мемлекеттік құпия - бұл ақпарат, мәлімет, санкциялы емес рұқсаттың елге, мемлекетіміздің қызығушылығына зиян келтіруі мүмкін. Мемлекеттік құпияның келесі түрлерін көрсетуге болады:
1) бұл өте қажеті мәліметтер;
2) оларды жариялау мемлкеттің мүддесіне нұқсан келтіруі мүмкін;
3) мәліметтер тізбегі мемлекетік құпияға бағынады,заңмен тағайындалады;
4) ол қылмыстық жауапкершілік және басқа да еріксіз шаралармен қорғалады;
5) оның қорғануына арнайы әкімшілік - құқықтық режим-құпия режимі құрылған.
Құпиялылық -мемлекеттік қауіпсіздігін сақтау үшін ең негізгі құрал. Құпия режимі тәжірибе дәлелдегендей, шамадан тыс демократиялық институттарды шектеуге, мемлекетік аппараттың билігін күшейту үшін қолданылады, құпиялық неғұрлым көп болса, билік соғұрлым шенеуніктерде болады.Құпиялық режим - тұрақты, жалпы мемлекеттілігімен ерекше.
Құпия режимінің ең басты элементтері:
1) құпия сақтау ережесі;
2) мемлекеттік құпияны қорғау;
3) құпиялық.
Құпия сақтау ережесі әскери салада, ішкі саясатта, экономика, ғылыми - зерттеу және ғылыми жұмыстарда, технологияда басты рөл атқарады.
Соғыс жағдайының шаралары
1. Соғыс жағдайы енгiзiлген аумақта мынадай шаралар қолданылуы мүмкiн:
1) Республиканың мемлекеттiк органдары мен өзге де ұйымдарын, сондай-ақ экономикасын соғыс жағдайы талаптарына сай жұмыс iстеуге көшiру;
2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарының, арнаулы мемлекеттік органдарының жұмылдыра өрістетуін жүргiзу;
3) Қарулы Күштердiң мүдделерiне сай мiндеттердi орындау үшiн арнайы құралымдар жасақтау, экономиканың iркiлiссiз жұмысы мен халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету;
4) азаматтық және аумақтық қорғаныс iс-шараларын өткiзу;
5) мемлекеттiк резервтiң материалдық құндылықтар запасына caлынған тыйымды алып тастау және оны пайдалану;
6) қоғамдық тәртiптiң, сондай-ақ республикалық объектiлер бойынша - Қазақстан Республикасының Үкiметi, коммуналдық объектiлер бойынша - жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейтiн тiзбелерге сәйкес мемлекеттiк және әскери объектiлердiң, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн объектiлердiң, адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлердiң күзетiн күшейту;
7) көлiк, коммуникациялар және энергетика, сондай-ақ адамдардың өмiрi, денсаулығы және қоршаған орта үшiн аса қауiптi объектiлер жұмысының ерекше режимiн белгiлеу;
8) халықты, шаруашылық, әлеуметтiк және мәдени мақсаттағы объектiлердi эвакуациялау, сондай-ақ азаматтарды және басқа адамдарды өмiр сүруге қауiптi аудандардан, уақытша немесе тұрақты тұруы және орналасуы үшiн оларға мiндеттi түрде тұрғын үй-жай және тұрғын үйге жатпайтын үй-жай бере отырып, басқа аудандарға уақытша көшiру;
9) жеке және заңды тұлғалардан қорғаныс мұқтажы үшiн қажеттi мүлiктi, Қазақстан Республикасының заңнамалықактілерінде белгiленген тәртiппен және жағдайда реквизициялау, оларға реквизицияланған мүлiк құнын мемлекеттiң өтеуi;
10) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және одан шығудың ерекше режимiн белгiлеу және қамтамасыз ету, сондай-ақ жүрiп-түру еркiндiгiн шектеу;
11) Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен ұйымдарды, азаматтарды және басқа адамдарды қорғаныс сипатындағы жұмыстарды орындауға, қарсылас жақтың қару қолдануының салдарын жоюға, зақымданған, қираған объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiн қалпына келтiруге, сондай-ақ өртке, эпидемияға, эпизоотияға қарсы күреске қатысуға тарту;
12) соғыс жағдайы енгiзiлген жерде болатын орын мен тұратын орынды таңдауға тыйымдар мен шектеулер белгiлеу;
13) жиналыстар, митингiлер, демонстрациялар, шерулер, бой көрсетулер, ереуiлдер өткiзуге тыйым салу немесе шектеу;
14) коменданттық сағат белгiлеу және әскери басқару органдары мен мемлекеттiк органдарға Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша азаматтардың және басқа да адамдардың құжаттарын тексерудi жүзеге асыруына, олардың жеке басына тексеру жүргiзуiне, заттарын, тұрғын үйi мен көлiгiн тексерiп қарауына, сондай-ақ азаматтарды, басқа да адамдарды және көлiк құралдарын ұстап, iркудi жүзеге асыруына құқық беру;
15) қару-жарақ, оқ-дәрi, жарылғыш және улы заттар сатуға тыйым салу, құрамында есiрткi және өзге де күштi әсер ететiн заттар бар дәрi-дәрмек пен медициналық препараттар, алкоголь өнiмдерi айналымының ерекше режимiн белгiлеу;
17) баспаханалардың, есептеу орталықтарының және автоматтандырылған жүйелердiң, бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысына бақылау орнату, оларды қорғаныс қажетi үшiн пайдалану, сондай-ақ олардың қызметiн шектеу;
18) әскери цензура енгiзу;
19) интернирлеу;
20) Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелге шығуына тыйым салу немесе шектеу;
21) мемлекеттiк органдар мен ұйымдарда құпиялылық режимiн күшейтуге бағытталған қосымша шаралар енгiзу;
22) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес соғыс жағдайын қамтамасыз етуге қажеттi өзге де шаралар.
2. Соғыс жағдайы кезеңiнде мемлекеттiң қорғаныс мүддесiндегi қажеттерiн, сондай-ақ халықтың мұқтажын қанағаттандыру үшiн қажеттi өнiмдер өндiруге, жұмыстар мен қызмет көрсетулердi жүзеге асыруға арналған жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында экономикалық және қаржылық қызметтi жүзеге асыруға; тауарлардың, ақшаның және қызмет көрсетудiң бiрден бiрге еркiн өтуiне; ақпаратты iздеуге, алуға, беруге, өндiруге және таратуға; банкроттық рәсiмдерiн қолданудың тәртiбi мен шарттарына; еңбек қызметiнiң режимiне арналған уақытша шектеулер қоюға байланысты шаралар қолданылуы мүмкiн, сондай-ақ Қазақстан Pecпубликасының заңдарында көзделген тәртiппен Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында да, оның жекелеген жерлерiнде де қаржы, салық, кеден және банк жүйелерiнiң жұмыс ерекшелiктерi белгiленуi мүмкiн.
3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарында көрсетiлген соғыс жағдайы шараларын жүзеге асыруды регламенттейтiн қажеттi нормативтiк құқықтық актiлер соғыс жағдайының күшiнде болу кезеңiнде де, ол енгiзiлгенге дейiн де қабылдануы мүмкiн.
Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету үшін Қарулы Күштерді қолдану, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарды, сондай-ақ мемлекеттік органдарды тарту
1. Соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету кезінде Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің шешімі бойынша мынадай негізгі міндеттерді орындау үшін:
1) соғыс жағдайы енгiзiлген аумаққа кiрудiң және ол аумақтан шығудың ерекше режимiн сақтау, сондай-ақ ондағы жүрiп-тұру еркiндiгiн шектеу;
2) халықты құтқару мен эвакуациялауға, авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарға, санитариялық-эпидемияға қарсы, эпизоотияға қарсы және басқа да шараларды өткiзуге қатысу;
3) мемлекеттiк және әскери объектiлердi, халықтың тыныс-тiршiлiгiн, көлiк пен коммуникациялардың жұмысын қамтамасыз ететiн, сондай-ақ адамдардың өмiрi мен денсаулығына және қоршаған ортаға аса қауiптi объектiлердi күзету;
4) қоғамдық тәртiп пен қауiпсiздiктi сақтау, соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды өткiзуге қатысу;
5) заңсыз қарулы құралымдардың, террористердiң, сондай-ақ құқық қорғау органдары мен әскери басқару органдарында қызметi Қазақстан Республикасының қорғанысы мен қауiпсiздiгiне нұқсан келтiруге бағытталғандығы туралы анық мәлiметтер бар қоғамдық және дiни бiрлестiктер, шетелдiк және халықаралық ұйымдар әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн Қарулы Күштер қолданылады, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, сондай-ақ мемлекеттік органдар тартылады.
2. Соғыс жағдайы шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылатын мемлекеттік органдардың, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.
Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету кезiнде қару-жарақты, әскери техниканы, арнайы құралдарды, сондай ақ дене күшін қолдану
1. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылып отырған
әскери қызметшiлерге және мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне қызметтiк мiндеттерiн орындау кезiнде қару-жарақ, әскери техника, арнайы құралдар алып жүру, сақтау, қолдану, сондай-ақ дeнe күшін қолдану құқығы берiледi.
Аталған адамдар дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын қолдануға байланысты келтiрiлген зиян үшiн, егер келтiрiлген зиян төнген қауiптiң сипаты мен дәрежесiне сәйкес болса, жауапты болмайды.
2. Соғыс жағдайы режимiн қамтамасыз ету үшiн тартылған әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерi дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты немесе соғыс техникасын:
1) мемлекеттiк және әскери объектiлерге, азаматтарға және басқа да адамдарға жасалған шабуылды тойтару үшiн;
2) әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң, сондай-ақ азаматтардың және басқа да адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн қарсылықты болғызбау үшiн;
3) өздерiмен бiрге қару-жарақты, оқ-дәрiлердi, жарылғыш, химиялық немесе улы заттарды алып жүрген адамдарды, егер олар:
қылмыс жасау үстiнде қолға түссе;
әскери қызметшiлердiң немесе мемлекеттiк органдар қызметкерлерiнiң заңды талаптарын орындамаса;
әскери қызметшiлер мен мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне, өздерiне жүктелген қызметтiк мiндеттердi жүзеге асыруына кедергi келтiрсе, оларды ұстау үшiн;
4) күзетiлетiн объектiлер мен әскерлердiң орналасқан жерлерiне заңсыз енiп кету әрекеттерiнiң жолын кесу үшiн;
5) кепiлдiкке алынғандарды, басып алынған күзетiлетiн объектiлердi, ғимараттарды, көлiк құралдары мен жүктердi азат ету үшiн, сондай-ақ жаппай тәртiпсiздiктер мен қоғамдық тәртiптi топтасып бұзудың жолын кесу үшiн;
6) жүргiзушiсi заңды талаптарды орындамаған көлiк құралын тоқтату үшiн;
7) дабыл немесе көмекке шақыру белгiсiн беру үшiн;
8) Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де жағдайларда қолдануға құқылы.
3. Дене күшiн, арнайы құралдарды, қару-жарақты және соғыс техникасын өкiлеттiктен асыра қолдану Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа апарып соғады.
2.2. Төтенше жағдай туралы Заңның анализі;
Төтенше режимдер - бұл арнайы құқықтық режимнің тұрғындардың өмірлік әрекетін, шаруашылық әрекеттің жүзеге асуын және төтенше жағдай қайдан шықса, соған сәйкес территорияда билік органдарын функциялау. Оның мазмұны жағдайды реттеу үшін шаралар ұйымдастырылады. субъектілердің құқықтық мәртебесі осы территорияда, атқарушы билік орган жүйесі өзгереді.
Заң шығарушы орган төтенше режимнің 3 негізгі түрін бекітеді:
1) ерекше;
2) төтенше;
3) әскери жағдай. Осылардың ішінен заң шығарушы орган төтенше жағдай режиміне ерекше мән беріп қарайды.
Төтенше жағдайдың құқықтық мәртебесі Конституция мен заңда көрсетілгендей 1993 жылғы 15 қазандағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі, сонымен қатар басқа да заңдармен, Қазақстан Республикасы Президенті Жарлығымен, төтенше жағдай шарттарымен жеке басқару органдарының мәртебесі мен әрекетін реттейтін қаулы; жергілікті өкіл және атқарушы орган, ішкі істер органы және Ұлттық Қауіпсіздік Комитеті, Қорғаныс министрлігінің органы, ішкі әскер және т.б. заңдармен айқындалады
Төтенше жағдай әлеуметтік мәселелерді қоғамдық шешуді қиынға соқтырады, сондықтан мемлекет қоғамдық қатынастарға қатаң заңдық-ұйымдық ықпал орнатуын міндеттейді, осы жағдайды тоқтатуға құқықтық құралдарды өзгерту және қоғамды жақсы өмір сүруге әкелу.
Төтенше жағдай шартында құқықтық шектеу режимін жүзеге асырудағы ең негізгі жүкті басқару органының ұйымдық- әкімдік қызметі артады. Іс жүзіне асу процесінде белгілі бір құқық пен бостандық тәртібін реттеу, соның нәтижесінде көбісі азаматтық өзіндік әрекеттерді жүзеге асыра алмайды. Азаматтардың құқығы мен бостандығын шектеу басқару органының өкілеттілігін өсіру арқылы жүзеге асырылады. Әкімшілік әрекет қабілеттілігін шектеу мақсатындағы басқару органының әрекеті екі нысанда түсіндіріледі: бірінші нысанда мемлекеттік басқару органының белсенді әрекеті әкімшілік мәжбүрлеуді қолдану, әкімшілік-ескерту шараларын қолданудағы азаматтардың кейбір құқық және бостандық негізін жүзеге асыру арқылы тартылады. Мысалы, төтенше жағдай орналасқан аумақ бойынша бостандығын шектеу, басқару органдары азаматтардың өзінің құқығы мен бостандығын занды түрде іс жүзіне асыруды тоқтатады. Жеке тұлғаға осы жағдайда мәжбүрлеуді қолдану нақты қарама-қарсы құқықтық тәртіппен байланысты емес.
Екінші нысанда әкімшілік-құқықтық тыйым салудағы негізгі түрінің қосымша міндеттері қолданылады. Олар белгілі бір әрекетте жекеленген жазу немесе абсолюттік тиым салынатын нормалармен белгіленеді. Әкімшілік-құқықтық реттеу төтенше жағдай шартында азаматтық-құқықтық және еңбек қатынасымен таратылады.
Президенттің Жарлығы турғындарға бұқаралық құралдары арқылы күшіне енгеннен бастап алты сағаттан кем емес уакыт ішінде құлақтандырылады. Төтенше жағдай Қазақстан Республикасының барлық аумағында 3 күн мерзімде, ал кей бөліктерінде - 6 күнге дейін жетуі қажет. Жарлық Президенттің қаулысынан кейін өз күшіне енеді. ол Конститциялық құқық және азаматтардың бостандығын ескереді. Жұмыс барысында Парламент сессиясы 48 сағат ішінде IІрезиденттің қаулысынан кейін міндетті түрде жүзеге асады.
Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі
1. Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі төтенше жағдайды енгізуге негіз болып табылатын, әлеуметтік сипаттағы төтенше мән-жайлардың алдын алуды және оларды жоюды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың шұғыл ден қоюы мен жұмыс істеуінің айрықша режимін білдіреді.
2. Әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың құқықтық режимі жекелеген жергілікті жерлерде әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайдың алдын алу ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz