Физикасының Атом ядросының физикасы тарауының алғашқы тақырыбы Атом ядросы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
С.АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ

Далабаев Т.Н.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В011000 - Физика мамандығы

Өскемен 2021 ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
С.АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ҒЫЛЫМДАРЫ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ФАКУЛЬТЕТІ
ФИЗИКА КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В011000 - Физика мамандығы

Тақырып: 11-сыныпта "Атомдық физикасы" курсын оқытуда онлайн-оқыту мүмкіндіктерін пайдалану тәсілдері
Способы использования возможностей онлайн-обучения при изучении курса "Атомная физика" в 11 классе
Ways to use online learning opportunities when studying the course "atomic physics" in the 11th grade

Орындаған: 5В011000 - Физика мамандығының 4 - курс студенті Далабаев Т.Н.
Ғылыми жетекші: Физика кафедрасының аға оқытушысы, педагогика ғылымдарының магистрі Иманжанова К.Т.

Өскемен 2021 ж.
Далабаев Т.Н.
11-сыныпта "Атомдық физикасы" курсын оқытуда онлайн-оқыту мүмкіндіктерін пайдалану тәсілдері
Способы использования возможностей онлайн-обучения при изучении курса "Атомная физика" в 11 классе
Ways to use online learning opportunities when studying the course "atomic physics" in the 11th grade
Жоспар:
Физика пәнін жүргізуге мұғалімдерді даярлаудың теориялық негіздері
Физика мұғалімдерін даярлаудың мәселесі
Онлайн - оқыту теориясы
Онлайн - оқыту бағдарламасына сипаттама және қолдану ерекшелігі
Атомдық физика курсының құрылымы және мазмұндық ерекшелігі
Орта мектепте Атомдық физика курсын оқытудың теориялық маңызы
Атомдық физиканы оқытуды ұйымдастыру әдістемесі
Жылулық сәуле шығару
Жарық көздері
Спектірдегі энергияның жіктелуі
Абсолют қара дене туралы ұғым
Атомдық физика бойынша зертханалық жұмыс (8 зертханалық жұмыс) пен практикумды (?) өткізу әдістемесі
Орта мектепте атомдық физиканы оқытудағы физикалық практиканың маңызы (физикалық практикумның тақырыптары)
Педагогикалық экспериментті ұйымдастыру және оның нәтижелерін талдау (практикадағы болған нәтижелер)
Атомдық физикадан есептер (эксперименттік есептер) шығару жолдары мен әдістері
Құрылымдық тапсырмалардың түрлері және оған сипаттама
Құрылымдық тапсырмаларды (суреттермен көрсеткен) қолдану ерекшелігі
Күнтізбелік жоспар мен қысқа мерзімді жоспар(кесте түрінде)
Өздіктерінен шығаруға арналған есептер нұсқасы (3 нұсқа А,Б, С деңгейлі)
Онлайн - оқыту бағдарламасымен оқыту жүйесі
Онлайн - оқытуды жетілдіру моделі (сызба түрінде)
Онлайн - оқытуды дамыту үшін қойылатын шарттар
Онлайн - оқыту жағдайына бағытталған тәсілді жүзеге асыру
Синхронды және асинхронды түрде сабақтарды ұйымдастырудың әдістері мен технологиялары
Онлайн - ортада белсенді оқытуға арналған цифрлық сервистер
Онлайн - оқытуда бағалау тәсілі
Онлайн бағдарламсымен жеке және топпен оқыту ерекшелігі
Онлайн бағдарламасында өздік жұмысты ұйымдастыру
1.1. Физика мұғалімдерін даярлаудың мәселесі
Қазақстан Республикасының алғашқы президенті Нұрсұлтан Назарбаев Терең білім тәуелсіздігіміздің тірегі, ақыл - ой азаматтығымыздың алдаспаны дегеніндей білім деңгейінің жоғарылауы жылдар өткен сайын өзекті мәселе болмақ. Білімнің жоғарғы деңгейде болуы, оның сапалы болуы негізгі көрсеткіштер. Оған тікелей әсер ететін тұлға ол мұғалім. Мұғалімнің шеберлігі, оның өз ісінің нағыз маман болуы білім беруге тікелей әсер етпек. Қазақстан 2030 стратегиясының негізгі басым бағыттарының бірі білім сапалығы мен жүйелі болуы. Бұл стратегиялық жоспардың жүзеге асуы үшін кадр даярлауда өзгерістер мен оқыту әдістері айтарлықтай өзгеріске ұшырады.
Адамзат баласы осы күнге дейін ұзақ тарихи күрделі кезеңдерді бастан өткізді. Ерте замандарда қарапайым отты қалай тұтатуды білмегендігі және оған қол жеткізудің қаншалықты жетістік екенін білеміз. Жылдар өткен сайын адамзат баласының өмір салтының жаңаруы байқалды. Осы күнгі жаңа технологиялар, өте көптеген жетістіктердің барлығы дерлік жаратылыстану ғылымдарының, соның ішінде физика ғылымының тікелей жетістігі. Тежелуді білмейтін уақыт алға аса үлкен қарқынмен жылжыған сайын ғылым мен технология дамуды. Осы 21 ғасыр және болашақ 22 ғасыр роботтардың, аса жоғары деңгейлі сапалы мамандар ғасыры болмақ десек қателеспейміз. Осындай сапалы мамандарды, ғалымдарды даярлау үшін оларды оқытушылар нағыз маман болуы тиіс.
Іргелі ғылым физикаға алғашқы негізгі есік мектепте 7 - сыныпта ашылатынын білеміз. 7 - сыныпқа дейін физиканың жалпылама түсініктері әрине оқушыда болады. Ал оны тереңдету мен бағыт - бағдар беру физика пәні мұғалімінің негізгі міндеттерінің бірі болмақ. Физика пәні мұғалімдерін даярлау мәселесі алдыңғы орында болуы тиіс. Болашақ ғылым мен техника және технологиялармен тікелей байланысты десек, оны жақындататын мамандарды даярлайтын физик мұғалімдер сапалы болуы керек. Осы мәселені шешу жолдары да бар.
Физика пәні мұғалімдерін даярлау мәселесі бір күнде туындаған жоқ. Егер физиканы білмесек осы күнге жетуіміз де мүмкін емес болар еді. Бізді қоршаған табиғаттағы құбылыстарды оқушыға қарапайым мысалмен жеткізу физика пәні мұғалімінің басымдылығы болмақ. Физика пәні мұғалімінің мамандығына түсуші талапкерлерге де талап жылдар өткен сайын күшейуде. 2020 жылда Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрі шекті баллды жоғарылатуы мысал. Бұл да болмасын болашақ физика пәні мұғалімдерінің сапасын арттырмақ. Пән мұғалімін даярлауда педагогтың өз саласына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігі негізгі итермелеуші күш болмақ.
Физика пәні мұғалімдерін даярлау мәселесінің өзектілігі артпаса кемімейтіні анық. Педагогикалық университеттер білім беру сапасын соған орай арттыруы тиіс. Физика пәні мұғалімдерінің даярануына әсер етуші фактор ол оқу орындарындағы зертханалық құрал - жабдықтардың базасы. Физика тек қана теориялық емес, сонымен қоса тәжірибелік жұмыстар жүруін қажет етеді. Практика мен теорияның тоғысқан тұсында ғана нағыз білікті маман даяралануы анық. Физика пәні мұғалімдерінің біліктіліктерін шыңдауы уақыт талабы. Жылдар өткен сайын жаңа кітаптар басылып шығуы, жоспарлар мен оқыту формаларының өзгеруі өз әсерін тигізеді. Физиканың қыр сырларын, яғни ашылған заңдарды, негізгі формулаларды, тұжырымдарды болашақ мұғалімдерге жеткізер білікті мамандар да қажет. Ол мамандар жоғарғы оқу орынының профессор оқытушы құрамы болмақ. Егер оқытушы өз ісінің шебері болса, тақырыпты жан - жақты жеткізе алса физика пәні мұғалімдері даярлығы артпақ.
1.2. Онлайн - оқыту теориясы
Онлайн оқыту дегеніміз не? Онлайн сөзі латыннан аударғанда желіде деген мағынаны юереді. Яғни, желіде өзіне қажетті байланыс уақытын күтіп отыру деп те айтуымызға болады. Онлайн термині интернет байланысы қолданысқа енгенге дейін дүниеге келген. Ғаламдық интернет байланысына дейінгі телефон желісі негізінде қалыптасқан. Телефон енді қолданыла бастағанда ол арқылы біреумен тілдесу үшін өте көптеген сағаттар желіде күтіп отырумен байланыстырады.
Ғылым мен техниканың дамуы осы байланыс құралдарының даму процесіне түрткі болды. Телефон байланысы аумағы артып, қолайлы жағдарлар ойластырылып, ауқымы кеңейді. 1879 жылы Парижде алғашқы телефон - байланыс станциясы орналастырды. Ол кездері тек қана ірі қалаларды байланыстыру мақсаты болған.
Ал 1881 жылы Мәскеу, Петербург, Берлин қалаларына да станциялар орналастырылды. 21 ғасырдың басында тек қана ірі қалаларды емес, сонымен қоса мемлекеттерді байланыстыру артты. Сол арқылы 1910 жылы 10 мыңнан астам станция жер ғаламшарының түкпір - түкпіріне орналастырылды. 1917 жылы тек қана Ресейдің өзінде 292 мың абонент номері тіркелген. Осылайша әр телефонды немесе адамдарды жеке - жеке ерекшелеу номері жүйесі тарады.
Бір айта кететіндігі алғашында телефон арқылы қазіргідей сөйлесу мүмкін болмады. Тек қана әріптер арқылы хат алмасып, белгілі бір тәртіппен сөйлесу болды.
1950 жылдары әлемдік деректер алмасу үшін ғаламдық байланыс желісін ойластыру қолға алынған. Бұл бастама қазіргі біз айтып жүрген интернеттің негізі болатын. Электромагниттік ортада яғни, магниттік және радио байланыстар арқылы жандандыру ұсынылды.
1955 - 1960 жылдары локальді компьютерлік желі ЭЕМ қондырылды. Осылайша деректерді сақтау, оны тарату мен алмастыру жолға қойылды.
Онлайн жұмыс жүргізу және оны қолдану өте көптеген салаларда әрине болды. Ал сол арқылы оқыту теориясы туындамаған. Әрине онлайн түрде оқыту аз да болса да болды. Ғаламдық пандемия қысқан сәтте 2020 жыл онлайн қашықтықтан оқытуды арттырды.
Онлайн оқыту - оқушы мен оөытушының бір бірімен байланыс құралдары арқылы байланысып, тілдесіп, білім берудің алғышарты. Онлайн оқытудың дәстүрлі білім беруден айырмашылығы оның қашықтығы қана дейуге болмас. Тақырыпты түсіндіру, тапсырмалар орындау және т.б. білім беру мен оқыту жұмыстары онлайн жүйеге икемделіп келеді. Онлайн оқыту теориясының маңызы оның көптеген әдіс - тәсілдер қолдануымен ерекшеленеді деп ойлаймын.
Ең алғаш 18 ғасырда корреспонденттік оқыту, яғни почта желілері арқылы Европада оқыту қолға алынған. Ол кезде оқушы мен оқытушы сенімді өкіл арқылы байланысып, емтихандарды да солай тапсыра алған. Ал 20 ғасырда телеграфтар мен телефон байланыстарын оқыту үшін қолдана бастаған.
1969 жылы ең алғаш болып Ұлыбританияда онлайн оқыту университеті ашылған. Бұл жерде универстетке келмей ақ аз төлемге оқуға мүмкіншіліктер берілген.
1998 жылы Бірыңғай электронды мектеп почтасы жасалында. Осылайша және т.б. әдістерменен онлайн оқыту сенімді даму жолында болды.
Онлайн оқыту - бұл қашықтықтан білім берудің немесе қашықтықтан оқытудың ең ірі бөлімі немесе түрі болып табылады. Онлайн оқуда оқытушы мен оқушы бәр мезетте байланыста болуы шарт. Ұялы телефондар, планшеттер, ноутбуктар, дербес компьютерлер және т.б. гаджеттер арқылы мессенджерлер және видео - аудио конференциялар арқылы онлайн оқыту жүзеге асырылады.
1.3. Онлайн - оқыту бағдарламасына сипаттама және қолдану ерекшелігі
Платформалар:
1. Moodle тегін платформасы, теңшеудің кең мүмкіндіктері бар. Тек сіздің серверіңізде орнатылған. Функционалдылықты кеңейтуге арналған көптеген плагиндер бар. Әкімшілік үшін веб-әзірлеу дағдыларын қажет етеді.
2. iSpring корпоративтік секторға бағытталған платформа. Тіркеуден кейін бірден баруға дайын. Оқу материалдарының барлық түрлерін, веб-семинарларды, егжей-тегжейлі статистиканы және офистік құжаттар мен бейнематериалдардан курстар мен тренажерларды тез құруға мүмкіндік беретін курстық редакторға қолдау көрсету.
3. WebTutor модульдік HRM платформасы, бұл сізге дайындықты ғана емес, сонымен қатар барлық кадрлық процестерді құруға мүмкіндік береді: құзыреттілікті бағалау, жұмысқа қабылдауды және алғашқы дайындықты автоматтандыру. Кең мүмкіндіктері бар күрделі жүйе.
4. Teachbase бұлтқа негізделген оқыту платформасы. Кірістірілген курс редакторы бар - курс парағы Tilda-да кәдімгі кіру парағы сияқты салынған. Курстарды сатуға болады.
5. GetCourse ақпараттық бизнесмендер арасындағы ең танымал платформа. Вебинарлар, әр түрлі төлем жүйелерімен интеграция, курстарды ұрлаудан қорғау.
6. Кәдімгі веб-сайт негізінде оқу порталын құруға мүмкіндік беретін WordPress-ке арналған Memberlux плагині. Ақпаратты бастаушы кәсіпкерлер үшін қолайлы бір реттік төлем.
7. ZOOM платформасы - онлай видео - конференция және видео сабақтар, вебинарлар мен жұмыс аумағын құрайды және өте дәлдікпен жұмыс жасайды.
Moodle - қашықтықтын оқытуға және оқытушы мен оқушының білім алу барысында байланыстыратын, өте көптеген мүмкіншіліктерге ие тегін платформа. Ол өзінің қарапайым ішкі құрылысы және баптауларымен ерекшеленеді. Оқушының үлгерімі, оның игеруі керек материалдар мен тапсырма беруі өте қолайлы жасалған. Әр оқу аптасының тапсырмасымен қоса оған өзге де қосымшаларды қосуға болады. Атап айтсақ, видеобайланыс, слайдтар мен өзге де бағдарламалар және слайдтарға сілтемелер. Қашықтықтан оқыту өте маңызды білім беру немесе оқыту процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.
Платформа арнайы мектеп немесе өзге білім ордаларының ресми сайттарына қосу арқылы барлық оқытушы мен оқушыны бір жерге шоғырландырады. Әр қолданушының өзіне тиесілі кілітсөзі мен логины болады. Сол арқылы ол осы платформаға кіре алады.
Платформа іші көптеген қажетті бөлімдерге немесе тармақтарға бөлінген. Олар күнтізбе, басты бет, сабақ бөлімдері, тапсырмалар мен білім ресурстары және т.б.
Сайтта ең алдымен жеке кабинет бөлімі ашылады. Бұл бөлімде оқушының оқуы керек пәндер немесе курстар жинақталған. Сол бөлімдерді басу арқылы, жекелеген пәндердің ресурстарына өтеміз.
Сайттан тапсырмаларды алғаннан кейін, оны уақытылы орындау заңдылық. Оқушы өзі орындаған тапсырмаларын салу мүмкіндігіне ие.
Қажетті талаптары:
- дискідегі орын: кем дегенде 160 МБ;
- жедел жадыда кем дегенде 256 МБ, ұсынылған - 1 ГБ;
- процессор: 1ГГц минималды, 2ГГц екі ядролы немесе одан да көп;
Артықшылығы:
- тез әрі оңай жаңа версияға жаңартылуы;
- тегін қолдану;
- оқу процесінен басқа, компаниялар жұмысын жүргізуге тиімділігі;
- меңгеруге жеңіл және түсінікті;
- орналасуы мүмкін серверлер тізімінің көптігі;
- оқушы мен оқытушыға тиімді;
- ұялы телефон, планшет және т.б. гаджеттерге жылдам орналасу;
- жекелеген сайдтармен жұмыс үйлесімділігі;
- курстардың көптігі;
- статистикалық көрсеткіштердің, күнтізбенің, іздеу алаңдары және т.б. ұсынылымдар шексіздігі;
- әр қашан да өңдеу мүмкіндігі;
- бағалау және сабақ жоспарларының қарапайымдылығы.
Кемшілігі:
- дизайнды өзгертудің мүмкін еместігі;
- арнайы базалық білімсіз және белгілі бір нұсқаулықсыз игеріп кетудің қиындығы.
Ең алдымен moodle қолданып бастау үшін тіркелу қажет болады. Қолданушы сол арқылы кез келген уақытта өз курстарына қосыоа алады. Ол үшін логин және пароль ойластыру керек етіледі. Логин мен пароль қолданушы ұмытпас үшін өзі есіне сақтай алатын болғаны жөн. Тіркелу процесі бір - ақ рет өткізіледі. Логин ретінде электронды почтаны да қолдану қарастырылған. Ал парольге қойылатын бірнеше талаптар бар.
1.4. Атомдық физика курсының құрылымы және мазмұндық ерекшелігі
Физиканың негізгі бөлімдерінің бірі ол - Атом физикасы. Атомдық физика курсы атомның құрылысын және оның негізгі қасиеттері мен ерекшеліктерін қарастырады.
11 - сынып физикасының ұзақ мерзімді жоспарына үңілсек Атомдық және кванттық физика және Атом ядросының физикасы деген үлкен тарауларға бөлінген. Бұл екі тарау да атомның құрылымын оның қасиеттерін жан - жақты қарастырады.
Атом және кванттық физика:
Сәулелену түрлері;
Спектрлер. Спектрлік құралдар. Спектрлік анализ;
Инфрақызыл және ультракүлгін сәулелену. Рентген сәулелері. Электромагниттік сәулелену шкаласы;
Жылулық сәулелену. Стефан - Больцман және Вин заңдары. Планк формуласы. Фотондар. Фотоэффект;
Жылулық сәуле шығару. Жарық көздері. Спектірдегі энергияның жіктелуі. Абсолют қара дене туралы ұғым;
Фотоэффектіні қолдану;
Жарық қысымы. Жарықтың химиялық әсері;
Жарықтың корпускулярлық - толқындық табиғатының біртұтастығы;
Альфа бөлшектің шашырауы бойынша Резерфорд тәжірибесі;
Бор постулаттары. Атомның Бор ұсынған моделі. Атом спектрі. Франк - Герц тәжірибесі;
Бөлшектің толқындық қасиеттері. Де Бройль толқындары.
Атом ядросының физикасы:
Табиғи радиоактивтілік. Радиоактивті ыдырау заңы;
Атомдық ядро. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар. Ядродағы нуклондардың байланыс энергиясы;
Атом ядросы. Протон мен нейтронның ашылуы. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар;
Ядролық реакциялар. Жасанды радиоактивтілік. Ауыр ядролардың бөлінуі. Тізбекті ядролық реакция. Сындық масса;
Радиоактивті сәулелердің биологиялық әсері. Радиациядан қорғану;
Ядролық реактор. Ядролық энергетика. Термоядролық реакция.
2. Орта мектепте Атомдық физика курсын оқытудың теориялық маңызы
2.1. Атомдық физиканы оқытуды ұйымдастыру әдістемесі
11 - сынып физикасында атомдық физика курсын Атомдық және кванттық физика тарауынан бастайды. Ең алдымен сәулелену түрлерінен басталады. Спектрлер, фотоэффект құбылысы, Резерфорд және басқа да тәжірибелер оқушыларға ұсынылады.
Атомдық физиканы оқытуды ұйымдастыру сатылы түрде жүруі керек деп ойлаймын. Алғашында атомды бастамастан бұрын оның ашылу тарихымен құрылысы маңызды. Әр тақырыпты келесі тақырыппен байланыстыра білу негізгі алғышарт болуы қажетті. Атомдық физиканың өзге де физиканың басқа бөлімдерінен күрделілек екенін ескерген жөн. Сол себепті де осы бөлімді 11 - сыныпта тереңдете оқыту ескерілген.
Атом, ядро, протон, нейтрон және т.б. негізгі тірек терминдер бір қарағанда сипаттамасы жағынан ұқсас болып көрінеді. Осылардың әр қайсысын нақты оқушыға түсіндіру үшін тапсырмаларды жүйелей білу негізгі жұмыс болмақ. Берілетін тапсырманы орындау үшін оқушы алдымен тақырыпты жіті түсіну керек. Ол үшін оқытушы мен оқушының жүйелі байланыс орнатуы маңызды болып табылады. Әрине оқулықта тақырып жалпылама түрде жазылғанымен оны оқушы бір - екі мәрте оқу немесе берілген есептер мен формулаларды қарастыру арқылы түсінбейтіні анық. Қазіргі таңда сабақ уақыты 40 минуттан аспайды. Күнтізбелік және ұзақ мерзімді жоспарлардан қалыспау үшін оқытушы сол берілген уақытта тақырыпты түсіндіріп жан жақты қамтып үлгеруі керек.
Сол себепті тақырыпты түсіндіруге қажетті ең маңызды материалдарды жинақтаған дұрыс деп ойлаймын. Ол құжатта тақырыпты барлық қырынан талқылап, ең маңызды тұстарын түсіндіруге қажетті негізгілер жинақталса ғана тиімділігін көрсетеді. Оқушылардың көбі негізінен суреттреге назар аударатына жан жақты дәлелденген. Осы тұжырымды басшылыққа ала отыра құрылымдық тапсырмалар ұсынылады.
2.2. Жылулық сәуле шығару
2.3. Жарық көздері
2.4. Спектірдегі энергияның жіктелуі
2.5. Абсолют қара дене туралы ұғым
11 - сынып физика пәнінің күнтізбелік жоспарына сүйене отырып алынған тақырыптардың бірі ол Жылулық сәуле шығару. Жарық көздері. Спектрдегі энергияның жіктелуі. Абсолют қара дене туралы ұғым. Жоғарыда айтылған үш тақырып мазмүны мен өзара байланысады. Десекте әр тақырыптың өзіне ғана тән күрделі тұстары жетерлік. Осы жылдам ұғынуға айтарлықтай қиындық тудыратын тұстарын оқушыларға жеткізу үшін әр түрлі тәсілдерді қолану, физика пәнін оқыту әдістемесіне сүйене отырып және өз қосымшаларымды қосу арқылы жеңілдеттім деп айтуыма болады. Әр тақырып бойынша жеке түсіндіру немесе жеткізу жолын табу қызықтыра түседі.
Осы таңдалып алынған үш тақырып та, өзара байланысты болып, оларды түсіндіру үшін бір тәсілді қолдандым. Физика пәні мұғалімдері тақырыпты қызықтырақ етуі оқушыны одан әрі талпындыра түседі деп ойлаймын. Сол себепті әр қайсысына негізгі материалдарды жинақтаған жеке жеке сығылған дәріс ұсынамын. Сол арқылы артық мәліметтреді алып, тек ғана қажетті мәліметтерді ұсыну оқушылардың нақты ұғынуына қолайлы болмақ. Бұл мәліметтреде ашылған жаңалықтар және оның авторлары, ашылған физика ғылымы жаңалығын түсінікті етіп жеткізу, формулалардың құрылымын ашып түсіндіруге баса назар аударылған. Сондықтан осы сығылған дәрістер өте қолайлы деп ойлаймын.
Біріншіден, оқушылар артық мәліметтрерге уақыт жоғалтпай тек ғана нақты әрі жылдам қабылдауға негіз болмақ.
Екіншіден, мұғалімнің сабақтың жоспарын осы дәріске сүйене отырып қрастыруына мүмкіндік тудырмақ.
Үшіншіден, оқушылар сол мәліметтерді түсініп алуына талпынысы артпақ деп ойлаймын.
Таңдалып алынған тақырыптарға құрылған дәрістерден кейін оны қаншалықта оқушының меңгергендігін тексеру үшін және оқушыларға қызығушылық тудыру үшін тексеру тапсырмаларын ұсынамын. Неге қызығушылық тудырады? Себебі, ол жерде тақырыпты бір қадам қадаммен орындалатын ойын түріне жақындата құрастырдым.
Бірінші тақырып дәрісінде сәуле шығару ұғымын кең ауқымда түсіндіріп, жылулық сәуле шығаруға бас назар аудардым. Оқушыларға бізді қоршаған ортада қарапайым жылу көздерін жан жақты түсіндіріп, оған мысалдар да қарастырылған. Осылайша қадам жасап келе спктр ұғымы мен абсолю қара дене түсінігіне байланыстыру осы дәрістің артықшылығы болмақ.
Тақырып: Жылулық сәуле шығару. Жарық көздері. Спектірдегі энергияның жіктелуі. Абсолют қара дене туралы ұғым.
Мақсаты: Жарық кванттары тарауынан алғашқы тақырыптағы негізгі заңдылықтар мен ережелерге шолу жасау және сәуле шығару, жарық және жарық әсерінен болатын құбылыстарды оқушыларға түсіндіру мен абсолют қара дене ұғымын қалыптастыру.
Жоспар:
1. Кіріспе;
1.1. Жылулық сәуле шығару;
1.2. Жарық және жарық көздері;
2. Неізгі бөлім;
2.1. Спектр ұғымы, спектрдегі энергия жіктелуі;
2.2. Абсолют қара дене ұғымы;
3. Әдебиеттерге сілтеме.
Жылулық сәуле шығару. Жарық көздері. Спектірдегі энергияның жіктелуі. Абсолют қара дене туралы ұғым.
1. Кіріспе;
Физика курсының негізгі бөлімдерінің бірі Кванттық физика тарауы болып табылады. Ал біз 11 - сыныптың тараулырының бірі Жарық кванттарын бастағалы отырмыз. Бұл тарауды жарық заңдылықтарын және құбылыстарына терең үңілу деп те айтуымызға болады. Жарық дегеніміз не? Жарық қалай таралады? деген сұрақтар физиканы оқымаған кім кімді болсын мазалары анық. Бұл сұрақтар ерет кезде өте өзекті болған. Сол кездегі ғалымдар көптеген зерттеулер жасап, пікірталастар ұйымдастырып, өз пікірлерін және ойларын айтқан.
Бұл дәрістің алдында тұрған мақсат анық. Ол жарық көздері, жылулық сәуле шығару, спектрдегі энергияның жіктелуі және абсолют қара дене ұғымын қалыптастыру болып табылады. Бұл түсініктер мен заңдылықтарды ұғына отырып біз келесі тақырыптарға және ережелерге қадам басатын боламыз. Біз бұл тақырыптағы кейбір ұғымдар мен заңдылықтар және зерттеулерді өткен 9 - сынып физикасынан білеміз. Енді соны тереңдете қарастырып, ұғымдарды талдау алда тұр.
1.1. Жылулық сәуле шығару;
Жылулық сәуле шығару - қызыған дененің сәуле шығарып, электромагниттік энергия таратуы. Яғни, дененің ішкі энергиясы есебінен туындайтын электромагниттік сәулелену. Жылулық сәулеленудің барлық түрлері электромагниттік толқынға жатады.
Жылулық сәуле шығаруға күнді, отты, шамды және т.б. жылу бөлетін денелерді мысал ретінде айтуға болады. Оларды жылу шығаруынан ақ ажыратуымызға болады.

Жылулық сәуле шығару теориясының қалыптасуына Кирхгоф көп әсер етті. Кирхгофтың 1859 жылы жылулық сәуле шығарудың негізгі заңын ашқан кезден басталды. Ол қара дене ұғымын және оның моделін ұсынды. Сол кездерден бастап 20 ғасырдың басына дейін қара дененің сәуле шығару мәселесі физикада ең бір өзекті болып қарастырылды. Бірақта сәуле шығарудың классикалық теориясы жылулық сәуле шығару заңдарын, атомдар мен молекулалардың спектрлерін қанағаттанарлық дәрежеде түсіндіре алмады. Осы мәселелерді сәуле шығарудың кванттық теориясы аясында шешу мүмкін болды. Сәуле шығарудың кванттық теориясының басталуына жол ашқан бірінші жұмысты 1900 жылы Планк жариялады. Ол ең алғаш атомдық жүйелер электромагниттік толқындарды үздіксіз емес, үлестермен, кванттармен шығарады деп ұйғарып тепе - теңдіктегі жылулық шығарылған сәуле спектріндегі энергияның үлестірілуі үшін формуланы қорытып шығарды.
E=hν;h=6,63* 10- 34 Дж*с-Планк тұрақтысы;E-энергия; ν-толқын жиілігі.
Жылулық сәуленің спектрі тұтас спектр болады, әрі оның ең үлкен мәндері заттың температурасына тәуелді. Заттың температурасы жоғарылаған сайын жылулық сәуленің энергиясы арта бастайды, ал оның үлкен мәндері толқын ұзындығы кіші аймаққа қарай ауысады. Барлық сәуле шығармайтын процестер үшін дәл тепе - теңдік шарты орындалған заттар ғана жылулық сәулені туғыза алады. Ыстық денелер сәулені жұтқаннан гөрі көбірек шығарады, ал салқын денелер, кеісінше, сәуле шығарғаннан гөрі көбірек жұтады. Бұл жағдайда сәуле ыстығырақ денеден салқынырақ денеге тасымалданады. Жүйеде температураның таралуы бірқалыпты сақталатын тұрақты күйді ұстау үшін сәуле шығаратын дененің жылу энергиясының шығынын толтыру және оны салқындау денеден алып кету қажет.
1.2. Жарық және жарық көздері;
Жарық - қуаттың бір түрі. Жарықтың арқасында тірі жаратылыстардың барлығы, соның ішінде адам баласы да айналасын көре алады. Жарықтың өзі біздің көзімізге көрінбейді және оны ұстай да алмаймыз. Жарық керісінше біздің көруімізге себепші болады. Жоғарыда айтылғандай жарық ол толқын, кванттардың толқын арқылы үлеспен таралуы. Біз неге күндіз жақсы көреміз де, қараңғыда көруіміз нашарлайды? деген сұрақ қызықтырары анық. Жарық тек қана айналаны анық көрумен қана емес, өзге де әсерлерімен ерекше. Жарық арқылы физиканың көптеген заңдары ашылған. Оның шағылуы, сынуы, жалпылай айтқанда жарық заңдары осыған негізделген.
Жарық қайдан шығалы? Жарықты жарық көздері шығарады. Жарық көздері - жарық шығаратын денелер. Мысал ретінде күнді, шамды және т.б. денелерді жарық шығарады деп айтуымызға болады. Жарық көздері немесе жарық шығаратын денелер екі топқа бөлінеді. Олар дербес жарық көздері және шағылатын жарық көздері. Өз кезегінде дербес жарық көздері үш топқа бөлінеді. Олар жылулық, плазмалық, люминесценциялық. Жылулық жарық көздеріне жылу шығаратын денелерді жатқызамыз. Оған күн, жұлдыздар, майшам және т.б. Ал плазмалыққа лазер, кварц шамы және т.б. Люминесценциялық жарық көздеріне теледидар экраны, люминесценциялық шам және т.б. жатқызамыз. Келесі екінші топ шағылған жарық көздері. Оған мұхит, теңіз, аспан күмбезі және т.б. жатқызылады. Осылайшы жарық көзінің екі тобы жіктелген.
Жарық көздері табиғатына байланысты табиғи жарық көздері және жасанды жарық көздері деп екі түрге бөлінеді. Қарапайым мысал келтірсек. Табиғи жарық көздеріне күн, найзағай, кемпірқосақ және т.б. табиға жолмен туындайтын жарық көздері. Ал жасанды жарық көздеріне аты айтып тұрғандай жасалған денелер жатады. Олар шам, майшам, люминесценциялық шамдар және т.б. жатқызуымызға болады.

2.1. Спектр ұғымы, спектрдегі энергия жіктелуі;
Спектр дегеніміз - толқын ұзындығына және жиілігіне байланысты түсті жолақтардың түзілуі. Ұзындығы шамамен 4000 - нан 7600 - ге дейінгі электромагниттік толқындар адам көзіне әсер ете отырып, аралықтары бір бірімен анық шекарамен бөлінбейтін көк, көгілдір, сары және қызғылт сары түстердің бүкіл реңктері жататын қою күлгінге дейінгі түс реңкін береді. Осы жарық толқындарының көзге тұтастай әсер етуі ақ түс болып көрінеді. Сонда спектр дегеніміз - ақ жарықтың жеті түске жіктелуі деп те айтуымызға болады. Дегенмен, ақ түсті жіңішке саңылау арқылы, одан кейін үш қырлы шыны призма арқылы өткізіп, құрамды бөліктерге жіктеуге болады. Призмада ақ жарық сәулесінің құраушылары өздерінің толқын ұзындықтарына байланысты әр түрлі бұрышта сынады. Қысқа толқынды сәулелер көбірек, ал ұзын толқынды сіулелер азырақ сынады. Сондықтан призмадан толқын ұзындығының өсу ретімен орналасқан шашыранды сәулелер шоғы шығады.
Спектрлердің түрлері әрқалай болып келеді. Қызған тығыз зат мүмкін болатын электромагниттік толқындардың бәрін шығарады. Сондықтан оның спектрі тұтас немесе түрлі - түсті жолақ ретінде үздіксіз болады. Біртекті химиялық табиғаты сиретілген жарық шығаратын газдар қатаң түрде белгілі бір ұзындықтағы толқындарды шығарады. Сондықтан олардың спектрлері өздерінің саны мен орналасуы газдың химиялық табиғатына байланысты болатын жеке жарық жіңішке сызықтардан тұрады. Мұндай спектрлерді сызықтық спектрлер деп атайды. Нақтырақ айтқанда, жарық шығаратын сутегі Швейцария физигі Бальмер есімі берілген Бальмер сериясы деп аталатын спектрлік сызықтар сериясын шығарады. Ғалым 1885 жылы спектрдің көрінерлік бөлігінде орналасқан осы сериясының төрт сызығының толқын ұзындықтары арасындағы тәуелділікті тапқан болатын.
2.2. Абсолют қара дене ұғымы;
Аболют қара дене дегеніміз - өзіне түскен сәуле ағынын оның спектрлік құрамы мен температурасынақарамай толық жұтатын дене. Абсолют қара дененің сәуле жұтқыштық коэфиценті 1 - ге тең.
AωT=1
Ал сәуле шығарғыштық қабілеті, оның температурасы мен толқын жиілігіне байланысты анықталады. Өзінің оптикалық қасиеті жағынан абсолют қара денеге жақындайтындар қара күйе, қара барқыт және қарайтылғна платина болып есептеледі. Абсолют қара дене ғылым мен техникада жарық эталоны ретінде қолданылады. Ал сұр дененің жұту қабілеті барлық жиілік үшін бірдей, тек дененің температурасы мен материалына тәуелді, және 1 - ден кем емес.
Aω= AT=const 1
Күн сыртқы ортаға жарық шығарумен қатар өзіне түсетін әртүрлі жиіліктегі сәулелерді жұтып алады. Сондықтан ол абсолют қара денелер қатарына жатады. Іші қуыс ыдысқа тар саңылаудан түскен сәуле шексіз мәрте шағылады да, толық жұтылады.

3. Әдебиеттерге сілтеме.
https:slide-share.ru13d-aris-den elerd-inh-zhiluliq-saule-shigharui- teplovizorlar-201946
https:www.google.comurl?sa=i&url =https%3A%2F%2Fslide-share.ru%2Fzhi luliq-saule-shigharu-257821&psig=AO vVaw0uisKHEq0vU7CJKnKLcI-e&ust=1601 376961690000&source=images&cd=vfe&v ed=0CAMQjB1qFwoTCJjkv5rYi-wCFQAAAAA dAAAAABAy
https:kk.wikipedia.orgwiki%D0%9 6%D1%8B%D0%BB%D1%83%D0%BB%D1%8B%D2% 9B_%D1%81%D3%99%D1%83%D0%BB%D0%B5
https:kk.wikipedia.orgwiki%D0%9 6%D0%B0%D1%80%D1%8B%D2%9B
https:oilay.kz%D1%81%D0%BF%D0%B5 %D0%BA%D1%82%D1%80-%D0%B6%D3%99%D0% BD%D0%B5-%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D 1%82%D1%80%D0%BB%D1%96%D0%BA-%D0%B0 %D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7-%D1% 82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B-%D 0%B6
https:kk.wikipedia.orgwiki%D0%9 0%D0%B1%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1% 82_%D2%9B%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D0%B4% D0%B5%D0%BD%D0%B5
Екінші тақырып, ол Атом ядросы. Протон мен нейтронның ашылуы. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар. Осы тақырыпқа жасалаған арнайы дәрісте зат пен дене ұғымдарының ара жігін ажыратып, ядроның ашылу тарихы мен оның құрамына бірінші кезекте мән берілді. Протон мен нейтронның айырмашылығы, оларды кім ашты және қандай эксперимент түрінде дәлелдегені ашық әрі түсінікті көрсетілген. Келесі кезекте ядроның нуклондық моделі тармағы. Нуклонның не екендігі мысал түрінде берілсе, изотоптар схема және т.б. тәсілдермен оңай әрі түсінікті ұғындырылады.
Тақырып: Атом ядросы. Протон мен нейтронның ашылуы. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар.
Мақсаты: Оқушыларда атом ядросы және протон мен нейтрон ұғымын қалыптастыру. Ядроның моделі мен изотоптар түсінігін дамыту.
Жоспар:
1. Кіріспе;
1.1. Атом ұғымы мен атом ядросы;
1.2. Протон мен нейтронның ашылуы;
2. Неізгі бөлім;
2.1. Ядроның нуклондық моделі;
2.2. Изотоптар;
3. Әдебиеттерге сілтеме.
Атом ядросы. Протон мен нейтронның ашылуы. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар.
1. Кіріспе;
11 - сынып Физикасының Атом ядросының физикасы тарауының алғашқы тақырыбы Атом ядросы. Протон мен нейтронның ашылуы. Ядроның нуклондық моделі. Изотоптар болып табылады. Бұл тақырыпта кіріспе ретінде жалпылама атомның құрылысы оның моделімен танысасыңдар. Төменгі сыныптарда өткен тақырыптарды тереңдете қарастырып, осы тақырыпқа арналған есептерді шығару көзделген. Жалпылай алғанда Атом ядросының физикасы бұл тек қана атом емес. Сонымен қатар қаншама ашылған жаңалықтар, жүргізілген зерттеу жұмыстары, көптеген ғалымдар ұсынған моделдермен танысу жатыр.
Атом өте күрделі бөлшек. Оны зерттеу алғашында ақ өте көптеген қызығушылықтар тудырған. Бұны зерттеу, массасын, зарядын, тіпті оның сипаттамасын білмеген кездерде ақ ғалымдар жеңілмеді. Жылдар өте келе атомның құрылысы, оның моделі және т.б. қасиеттері мен сипаттамалары ашылуда.
1.1. Атом ұғымы мен атом ядросы;
Атом ядросы - протондар мен нейтрондардан немесе нуклондардан құралатын атомның ең ауыр, орталық бөлігі.
Атом ядросының негізгі сипаттамаларының бірі оның электр заряды болып табылады. Атом ядросының зарядын алғаш рет 1913 жылы Г. Мозли өлшеген. Ал ядроның зарядын тікелей өлшеуді ағылшын физигі Дж. Чедвик 1920 жылы жүзеге асырды. Атом ядросының заряды элементар электр зарядының Менделеев кестесіндегі химиялық элементтің Z реттік нөміріне көбейтіндісіне тең болады: q=Z*e
Сонымен, Менделеев кестесіндегі химиялық элементтің реттік нөмірі кез келген элемент атомының ядросындағы оң зарядтардың санымен анықталады. Сондықтан элементтің Z реттік нөмірін зарядтық сан деп атайды.
Атом ядросының физикалық қасиеттері оның зарядымен қатар массасымен де анықталады. Ядроны сипаттайтын шамалардың ең маңыздыларының бірі - масса. Ядролық физика иондар мен атом ядросының массасын көбінесе масс - спектографтың көмегімен анықтайды. Зерттелетін заттың атомдары иондық кезде оң иондалып, әлсіз электр өрісінің әсерінен D1 диафрагма арқылы әр түрлі жылдамдықпен өтеді. D1 және D2 диафрагмалары арасында оң иондар электр өрісінде үдемелі қозғалады. Дәл осы мезетте оң иондарға индукциясы В0 болатын магнит өрісі де әсер етеді. Осылайша үдетілген оң иондар, оған бір - біріне перпендикуляр бағытталып әсер ететін Е0 электр және В0 магнит өрістері арқылы сұрыпталып өтеді. D2 диафрагма арқылы бұрылмай өту үшін F= Fм немесе qE0= ϑqB0 шарты орындалу керек. Бұл теңдеуден жылдамдықты анықтайық: ϑ= E0B0.
Осы жылдамдыққа ие болған оң иондар біртекті В магнит өрісінде орналасқан вакуумдік камераға өтеді. Магнит өрісінің индукция векторы В иондардың жылдамдық векторына перпендикуляр оналасқан. Магнит өрісінде қозғалған оң иондарға модулі F=qϑB болатын Лоренц күші әсер етеді.
Өлшем бірліктері: 1 м.а.б. =1.660546* 10-27 кг;1 кг=6.023091* 1026 м.а.б.;1 эВ=1.6*10-19 Дж.
1.2. Протон мен нейтронның ашылуы;
Протонның ашылуы:
Протон - ежелгі грек тілінен аударғанда бірінші деген мағынаны береді. Протон - элементар бөлшек: 11p.

Протондар жұлдыздар тудыратын энергияның негізгі көзі болып табылатын термоядролық реакцияларға қатысады. Атап айтқанда, Күн шығаратын барлық дерлік энергия көзі болып табылатын pp - циклінің реакциялары екі протонды нейтронға айналдырып, төрт протонның гелий - 4 ядросына айналуына дейін азаяды.
Басқа атомдардың құрамдас бөлігі ретінде сутегі тәріздес бөлшек туралы идея уақыт өте келе дамыды. 1815 жылы ағылшын химигі Проут элементтердің атомдық массалары сутек атомының массасынан еселенген бүтін сан болатындығына сүйене отырып, барлық атомдар сутегі атомдарынан тұрады деген болжам жасады, бірақ бұл толығымен рас емес.
1886 жылы Голдштейн арналық сәулелерді тауып, оларды оң зарядталған бөлшектер екенін көрсетті. Вильгельм Вин 1898 жылы олардың ең жеңіл сутегі иондары екенін дәлелдеді. Электр және магнит өрістері бар қозғалмалы протондарға әсер ете отырып, Вильгельм Вин протон зарядының оның массасына қатынасын өлшеді.

1917 жылы және 1919 - 1925 жылдары жарияланған тәжірибелерде Резерфорд альфа бөлшектерді ауаға соққанда, жеңілірек сцинтилляциялық детекторларда пайда болатынын байқады. 1919 жылы Резерфорд: Осы уақытқа дейін алынған нәтижелерге сүйене отырып, альфа бөлшектердің азот атомдарымен соқтығысуы нәтижесінде пайда болатын ұзақ мерзімді атомдар азот атомдары емес, шамасы, сутегі атомдары немесе массасы 2 атомдары деген тұжырымнан аулақ болу қиын. Бұл шынымен де солай, сондықтан тез альфа бөлшегімен соқтығысуынан пайда болатын қуатты күштердің әсерінен азот атомы бөлінеді және бұл жағдайда бөлінген сутек атомы азот ядросының құрамдас бөлігі болып табылады деген қорытындыға келуіміз қажет. Бұл оқиға көбінесе протонның ашылуы деп аталады. Протон сөзін Резерфорд 1920 жылы ұсынған.
Нейтонның ашылуы:
Нейтрон - латын тілінен аударғанда бұл да емес, екіншісі де емес деген мағынаны береді екен. Нейтрон - электр заряды жоқ ауыр элементар бөлшек болып табылады. Нейтрондар мен протондар - атом ядросының негізгі екі компоненті немесе құраушысы. Бұларды жалпы атасақ, ол - нуклондар болады. 01n.
Нейтронның ашылуы (1932 жыл 27 ақпан) физик Джеймс Чедвикке тиесілі. Ол В. Боте мен Х. Бекердің (1930 жыл) тәжірибелерінің нәтижелерін түсіндірді, онда полонийдің ыдырауы кезінде бөлінген альфа бөлшектерді жеңіл элементтерге әсер етіп, қатты еніп кетудің пайда болуына яғни, радияцияға әкелді. Чедвик жаңа енетін сәуле нейтрондардан тұрады деп бірінші болып ұсынды және олардың массасын анықтады. Осы жаңалық үшін ол 1935 жылы физика бойынша Нобель сыйлығын алды.

1930 жылы В.А. Амбарцумян мен Д.Д. Иваненко атомның, сол кездегідей, тек протондар мен электрондардан тұра алмайтындығын, бета ыдырау кезінде ядродан шыққан электрондардың ыдырау сәтінде туындайтындығын көрсетті және ядрода протондардан басқа белгілі бір бейтарап бөлгек болуы керек деген.
1930 жылы Германияда жұмыс істеген Вальтер Боте және оның шәкірті Герберт Беккер полоний - 210 шығаратын жоғарғы энергетикалық альфа бөлшектері кейбір жеңіл элементтерге, әсіресе бериллийге немесе литийге соққанда ерекше радияция пайда болатыны анықталды. Алдымен бұл гамма сәулесі деп ойлады, бірақ оның белгілері гамма сәулелеріне қарағанда ену қабілеті әлдеқайда жоғары екендігі анықталды және эксперимент нәтижелері түсінікті болмады.
Ирен мен Фредерик Жолио - Кюри 1932 жылы өте маңызды үлес қосты. Олар егер бұл белгісіз сәуле парафинге немесе басқа сутегіне бай қоспаға түссе, жоғарғы энергетикалық протондар түзілетіндігін көрсетті. Бұл өздігінен еш нәрсеге қарсы келмеді, бірақ садық нәтижелер теориядағы келіспеушілікке алып келді. Кейінірек сол 1932 жылы ағылшын физигі Джеймс Чедвик бірқатар эксперименттер жүргізіп, гамма сәулелік гипотезасының мүмкін еместігін көрсетті. Ол бұл сәулелену протонның массасына жақын массасы бар зарядталмаған бөлшектерден тұрады деп санады және осы гипотезаны растайтын бірнеші эксперименттер жүргізді. Бұл зарядталмаған бөлшектер латын тілінен шыққан нейтрондар деп атады. Сол 1932 жылы Д.Д. Иваненко, содан кейін В. Гейзенберг атом ядросы протондар мен нейтрондардан тұрады деген болжам жасады.
2.1. Ядроның нуклондық моделі;
1932 жылы Д.Д. Иваненко мен В. Гейзенберг ядроный протон - нейтронды немесе нуклондық моделін ұсынды.
Барлық атомдардың ядролары протондар мен нейтрондардан тұратындығы анықталды. Оларды нуклон деп атайды. Протон - сутегі атомының ядросы. Протонның оң заряды электрон зарядының модуліне тең. Ал нейтрон, бұл бейтарап бөлшек. Протон мен нейтронның массалары шамамен бірдей және 1 атомдық массаға тең.
Ядродағы нуклондардың жалпы саны массалық сан деп аталады және А әрпімен белгіленеді, ядродағы протондар саны заряд саны деп аталады және Z әрпімен белгленеді. Заряд саны Z периодтық жүйедегі элементтің реттік санына тең. Кез келген элементтің ядросы келесі түрде белгіленеді: ZAX мұндағы, Х - элементтің белгіленуі, N - ядродағы нейтрондар саны, А - массалық сан,
A=Z+N.

Ядроны бөлек нуклондарға бөлу үшін ядролық күштерді жеңу жұмысы қажет. Ядроны толығымен жеке протондар мен нейтрондарға бөлуге қажет энергияны - байланыс энергиясы деп атайды. Атом ядросының байланыс энергиясының өлшемі - масса ақаулығы:
∆m=Z*mp+N*mn- Mя.
2.2. Изотоптар;
Изотоптар - масса саны әр түрлі бола тұрса да, атомдық ядро заряды бірдей болып келетін, сондықтан да Менделеев кестесінде бір ғана орынды иеленетін химиялық элементтер атомы. Ядросының протондар саны бірдей, ал нейтрондар саны әр түрлі болады және лектрондық қабықшасының құрылысы бірдей және химиялық элементтердің периодтық жүйесінде бір орынға орналасады. Атомдардың ядролары протондар мен нейтрондардың белгілі бір санынан тұрады. Әрбір элемент атомы ядросындағы протонның саны сол элементтің реттік нөміріне тең болады. Протон мен нейтронның массалры бір - біріне өте жақын және көміртектік бірліктер жүйесінде сәйкесінше 1,000 және 1,008 м.а.б. Сондықтан бұл шкалады барлық атомдардың ядролары массаларының мәндері де осы сандарға жақын. Элементтердің атомдық массаларының мәндері де осы сандарға жақын, себебі электрондардың массалары өте жеңіл. Сондықтан атомның ядросындағы протондар мен нейтрондар сандарының қосындысы іс жүзінде элемент атомының массасына тең болады.
3. Әдебиеттерге сілтеме.
https:kk.wikipedia.orgwiki%D0%9 0%D1%82%D0%BE%D0%BC_%D1%8F%D0%B4%D1 %80%D0%BE%D1%81%D1%8B
https:ru.wikipedia.orgwiki%D0%9 F%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BD
https:ru.wikipedia.orgwiki%D0%9 D%D0%B5%D0%B9%D1%82%D1%80%D0%BE%D0% BD#:~:text=%D0%9D%D0%B5%D0%B9%D1%82 %D1%80%D0%BE%CC%81%D0%BD%20(%D0%BE% D1%82%20%D0%BB%D0%B0%D1%82.,%D0%B4% D0%BB%D1%8F%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1 %82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%20%D0%B 8%20%D0%BD%D0%B5%D0%B9%D1%82%D1%80% D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%20%E2%80%94 %20%D0%BD%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D 0%BD%D1%8B.
Қарастырылған тақырыптардың үшіншісі ол Бор постулаттары. Атомның Бор ұсынған моделі. Атом спектрі. Франк - Герц тәжірибесі. Ең алдымен дәрістердің артықшылығы, ол қысқа әрі нұсқа. Сондықтан постулат ұғымына түсініктеме беру арқылы Бордың постулаттарының құрылымын түсіндіріп, олардың физика ғылымындағы маңызын түсіндіре өттім. Келесі кезкете атом спектрі. Атом ұғымын меңгерген оқушылар атомның жіктелу спектрлерін де жылдам қабылдауы дәрістің дұрыс жоспарланғандығына дәлел болмақ. Франк - Герц тәжірибесінің орындалу жолы мен құрал - жабдығы түсіндіріліп, Осы ғалымдардың басқа да физикаға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.