Толық емес отбасыдығы бала тәрбиесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті

«Педагогика және психология»

кафедрасы

Дипломдық жұмыс

Тақырыбы:

«Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің эмоционалды аясын психологиялық түзету»

Орындаған: «Педагогика және психология»

мамандығының 4 курс студенті

Бекетова Ж. Б.

Жетекші:

Орал, 2021 жыл

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І бөлім. Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің эмоционалды аясының психологиялық ерекшеліктері

1. 1 Толық емес отбасыдығы бала тәрбиесі . . . 10

1. 2 Жасөспірімдік кезеңнің психо - эмоционалдық дамуы . . . 14

1. 3 Толық емес отбасындағы жасөспірімдердің эмоционалды аясында болатын өзгерістер . . . 16

ІІ бөлім. Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің эмоционалды аясын тәжірибе жүзінде зерттеп, түзету жұмыстарын жүргізу

2. 1 Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің психо - эмоционалдық аясын зерттеу әдістемелері және жүргізілуі . . . 17

2. 2 Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің психо - эмоционалдық аясын түзету жұмыстары . . . 19

2. 3 Жүргізілген түзету жұмысы бойынша нәтижелер және ұсыныстар . . . 20

Қорытынды . . . 50Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 21

Қосымша . . . 60

КІРІСПЕ

Қоғамдық жаңғыру кезеңінде, Қазақстандағы әлеуметтік, саяси - экономикалық қатынастар сипатының өзгеруі өз кезегінде қоғамдық білім, тәрбие институттарының да жұмыс бағыты мен мазмұнына жаңа талаптар қойып отыр. Осы заманның тағы бір көңіл бөліп, жан - жақты қарастыратын мәселесі ол - толық емес отбасының көбейіп бара жатқаны, Қазақстан Республикасы Конституциясының 27- бабында:

Неке мен отбасы, ана мен бала мемлекеттің қорғауында болады.
Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу ата - ананың табиғи құқығы, әрі парызы.
Кәмелетке толған еңбекке қабілетті балалар, еңбекке жарамсыз ата-анасына қамқорлық жасауға міндетті.

Қазақстан Республикасының Елбасы - Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында 3. 6. Ана, бала, аға ұрпақ: «Біздің стратегиямыздың маңызды мәселесі - қоғамның ең әлсіз қорғалған мүшелерінің - балалардың, олардың аналарының және аға ұрпақтың өмірін лайықты қамтамасыз ету. .

Осыдан шығатыны, қазіргі кездегі «Толық емес отбасынан шыққан балалардың психикалық ерекшеліктерін анықтау» мәселесі Елбасымыздың Қазақстан халқына жолдауында да өзінің көкейтестілігімен айрықша орын алған. Өйткені біздің келешегіміз еліміздің гүлденуі, алдыңғы қатарлы дамыған ел болу, жақын болашақ, жан- жақты жетілген ұландардың дамуына байланысты.

Қазіргі педагогика, қоғамтану, саясаттану, психология, философия, әлеуметтану, демография секілді ғылым салалары адамның дамып қалыптасуындағы толық емес отбасының өзіндік орнын баса көрсетуде.

Демографтар отбасының екі жүйесін айырады: толық (ата-анасынан және балалардан тұрады) және толық емес (балалардан және ата-анасының біреуінен ғана тұрады) . Көбінесе толық емес отбасында әкесі жоқ, сол себепті бала тәрбиесінің барлық ауыртпалығы анасына түседі. Толық емес отбасының пайда болуының ең басты себебі - ажырасу. Атақты демограф, профессор Б. У. Урланистың айтуынша, бүкіл әлемде үш некенің бірі ажырасқан. Қазақстанда да бұл тенденция қанатын кенге жайып, көбейіп бара жатыр.

Отбасы, толық емес отбасы және отбасыдағы кейбір сәтсіздіктер әлі де толық зерттелмеген тақырып.

«Баланың жеке басының қалыптасуына отбасындағы рухани хал - ахуал, оның барлық жітістіктеріне тікелей әсер етеді. Отбасының мықты рухани атмосферасы баланы дұрыс тәрбиелеудің маңызды шарты. Егерде сіздің өміріңіздің жалпы бағыт - сипаты нашар болса, ең дұрысы, алдын- ала ойластырған жақсы педагогикалық әдістемелердің өзі ешқандай пайда келтірмейді» деп есептейді А. С. Макаренко.

Л. Н. Толстой балалардың тәрбиесі алдымен олардың ата-аналарының дұрыс өмір сүрулеріне байланысты екендігін атап көрсетті. «Ата-аналар өз кемшіліктерін түзете алмай және оны мойындамай, өздерін ақтауға тырысып, балаларының бойындағы осы сияқты кемшіліктерге назар аудармаса, бала тәрбиесінде барлық олқылықтардың туындауына сөз жоқ, әсер етеді. Кемшілік атауына қарсы күрестегі бар гәп осында жатса керек. Балалар ересектерге қарағанда сәзімтал келеді, сондықтан да ата-аналарының кемшіліктерін көрмеуімен бірге, ата-аналардың екі жүзділігін де тез аңғарады, оларға деген құрметті сейіліп, айтқан тапсырмаларына немқұрайлылық таныта бастайды».

Отбасы тәрбиесіне қатысты тәлім-тәрбиелік идеялар қазақтың халық педагогикасында Қорқыт ата кітабында, Әбу Насыр әл-Фараби еңбектерінде, Жүсіп Баласағұни, Сайф Сараи шығармаларында, хандық дәуірдегі ақын-жыраулар мұраларында, Ыбырай Алтынсарин еңбектерінде, Абай Құнанбаев, А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев мұраларынан да елеулі орын алғанымен, әлі толық зерттеле қойған жоқ. Кейінгі кездерде отбасы тәрбиесіне қатысты Х. Арғынбаев, Г. А. Уманов, К. А. Оразбекова, Ж. Қоянбаев, З. Әбілова, С. Ғаббасов, І. Р. Халитова, А. Ш. Икрамова т. б. еңбектері бар.

Толық емес отбасы туралы зерттеу жұмыстары шетел және кеңес психологтарының А. Адлер, М. И. Буянов, А. И. Захаров, И. С. Кон, К. Леонгард, А. Н. Леонтьев, А. Е. Личко, Е. Е. Маккоби, В. С. Мухина, Е. О. Смирнова, А. С. Сливаковский, М. Хофман, Е. С. Шеффер, Р. Эванс, Э. Г. Эйдмиллер және т. б. еңбектерінде жүргізілді.

Зерттеудің өзектілігі толық емес отбасындағы жасөспірімдердің эмоционалды аясында болатын өзгерістерді анықтау. Өйткені, дәл осы жасерекшелік кезеңінде толық емес отбасындағы баланың өміріндегі барлық қиыншылықтар анағұрлым айқын көрінетіндіктен, 13 - 17 жас аралығындағы жасөспірімдерге зерттеу жұмыстары жүргізілетін болады.

Толық емес отбасындағы жасөспірімдердің эмоционалды аясын зерттеу барысында, ең алдымен толық емес отбасы мәселесі қазіргі таңда өзекті болғандықтан, толық емес отбасындағы бала тәрбиесінің қыр-сырын жан - жақты зерттеп, екіншіден, жасөспірімдердің психо-эмоционалды дамуының өзіне тән ерекшеліктерін, орын алатын өзгерістерді анықтап, үшіншіден, педагогикалық процесс барысында жасөспірімдерге тікелей әсер ету арқылы, психологиялық-педагогикалық түзету жұмыстары жүргізілуі жоспарлануда.

Зерттеудің мақсаты: Толық емес отбасындағы жасөспірімдердің эмоционалды аясын педегогикалық процесте зерттеп, психологиялық түзету жұмыстарын жүргізу.

Зерттеу міндеттері:

Толық емес отбасындағы жасөспірімдердің психо - эмоционалды аясын зерттеу.
№2 ЖББО мектепте толық емес отбасында тәрбиеленген оқушыларды анықтап, психологиялық түзету жұмыстарын жүргізу.
Зерттеу қорытындысы ретінде. ең алғашқы зерттеу нәтижелері - сонғы зерттеу нәтижелерімен салыстырылып, түзету жұмыстарының тиімдігін анықтау.

Зерттеу обьектісі: Оқу-тәрбие үдерісі

Зерттеу пәні: Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің эмоционалды аясын психологиялық түзету.

Зерттеу болжамы: Егер толық емес отбасындағы жасөспірімдердің эмоционалды аясына түзету жұмыстары тиімді жүргізілсе, онда жасөспірімдердің психо-эмоционалдық саулығын арттырып, тұлға ретінде қалыптастыруға болады.

І бөлім. Толық емес отбасыдағы жасөспірімдердің эмоционалды аясының психологиялық ерекшеліктері

Толық емес отбасыдығы бала тәрбиесі

«Отбасы - бұл әлемдегі ең маңызды нәрсе. Егер сіздің отбасыңыз болсама, сізде ешнәрсе жоқ деп есептеңіз. Отбасы - ол сіздің өміріңіздегі ең берік байланыс». Джонни Деп

Отбасының қоғамдағы рөлі мен күші басқа әлеуметтік институттармен салыстырылмайды, өйткені отбасында адамның жеке тұлғасы қалыптасады және қаланады, қоғамда баланың ауыртпалықсыз бейімделуі үшін қажетті әлеуметтік рөлдерді меңгеруі жүреді. Отбасы адам өмір бойы байланысын сезінетін алғашқы тәрбие институты ретінде әрекет етеді.

Отбасы ежелгі философтардан бастап қазіргі заманғы реформаторларға дейінгі озық қоғамдық ойдың, прогрессивті қайраткерлер мен ғалымдардың басты назарында. Отбасы адамның әлеуметтік жұмыс істеу жүйесі, қоғамның негізгі институттарының бірі болып табылады.

Кез - келген адамның жетістігінде отбасының ойнайтын рөлі орасан зор және көптеген жағдайларда, өмірдің бізге тартқан ең қымбат сыйлығы болып табылады.

Отбасы армандар мен мақсаттарды, естеліктер, қуанышты сәттермен қатар мұңды сәтсіздіктермен бөліседі. Отбасы - бұл махаббат, құрмет және өзара түсіністіктен құралған және адамды кез-келген жаңа бастамалары мен сәтсіздіктерде қолдайтын орта. Отбасылық өмірдің нағыз дәмің татуға мүмкіндігі бар адам, ең бақытты адам. Отбасы - бұл, ең алдымен, ері, әйелі және балалар. Толық отбасында өсіп келе жатқан балалар, салмақты және эмоционалды тұрақты болады. Әрі қарай дамуға арналған платформамен қамтамасыздандырылған. Бірақ, ХХІ ғасырдың балалары көбінесе, «толық емес», яғни бала тәрбиесімен жалғызбасты ата - ана айналысатын отбасыларда тәрбиеленуде. Осындай «толық емес» отбасыларының туындауының бірқатар себептері бар: ата- ананың біреуі қайтыс болуы, ата-ана құқығынан айырылуы (ата-ана құқығынан шектелген), жеке бас бостаңдығынан айырылуы, некесіз баланың өмірге келеуі, бірақ көбінесе, ата- анасының біреуінің отбасынан кетуі (ажырасуы) .

Толық емес отбасы деген не және оның түрлері қандай?

Дәстүрлі түрде толық емес деп бір немесе бірнеше кәмелетке толмаған баласы бар бір ата-анадан тұратын отбасы есептеледі. Психологтар толық емес отбасылардың қосымша санатын бөледі - бұл екі ата-анасы да бар функционалды толық емес, ата-ана кәсіби немесе басқа да жағдайларға байланысты отбасы үшін аз уақыт қалдырып немесе өздерінің тәрбиелік функцияларын мүлдем ұмытатын отбасылар.

Толық емес отбасы, әдетте, некенiң бұзылуы, баланың некеден тыс туылуы, ата-анасының бiрiнiң қайтыс болуы немесе олардың бөлек тұруы салдарынан туындайды. Осыған байланысты толық емес отбасылардың мынадай түрлерге бөлінеді:

• Жетім;

• Некеден тыс;

• Ажырасқан;

• Ыдыраған.

Құрылымның бұзылуы, отбасының толық жұмыс істемеуі балалардың жеке басының дамуын шектеуге және бұрмалауға әкеп соғады. Кез келген толық емес отбасында баланың толыққанды дамуы үшін объективті жағдайлар болмағанына қарамастан, оның әр түрі өзінің психологиялық ерекшеліктерімен ерекшеленеді, олар осындай отбасыларда тәрбиеленетін балалардың жеке басының дамуында өз ізін қалдырады.

Толық емес отбасындағы тәрбие - бұл қарапайым, қалыпты тәрбие, тек ол неғұрлым қиын жағдайларда жүзеге асырылады. Ең алдымен баламен жалғыз қалған адамның жеке басының ерекшеліктерін ескеру керек. Бұл тәрбиешінің барлық талаптарға сай болу қабілеті баланың жеке басын қалыптастыруда отбасының толық еместігіне қарағанда айтарлықтай үлкен рөл атқарады.

Кез келген толық отбасы баланы толыққанды дамыту мен тәрбиелеу үшін қалыпты орта болып табылмайды, бірақ отбасында ата-анасының екеуінің де болуы оның психикалық денсаулығын сақтауға байланысты көптеген міндеттерді табысты шешуге көмектеседі.

Соңғы жылдары демографтар, әлеуметтанушылар, психологтар, педагогтар және басқа да мамандар отбасы институтының терең жүйелі дағдарысына байланысты алаңдаушылық танытуда.

Толық емес отбасы - бұл тек ажырасқан ата-анасының отбасы ғана емес, асыраушысынан айырылған отбасы, жалғыз басты ананың отбасы, сондай-ақ баласын балалар үйінен алуға бел буған әйел. Әрбір жағдай өзінің ерекшеліктерімен және қиындықтарымен ерекшеленеді, олармен жалғызбасты ана (сирек жалғызбасты әке) кездеседі.

Соңғы уақытта әлеуметтік кепілдіктер тізімі айтарлықтай қысқарып, әлеуметтік қорғау деңгейі төмендеді. Әкесіз бала тәрбиелеп отырған әйел-ана өз отбасының әл-ауқатына өзі жауапты болуы тиіс. Физикалық немесе жүйке-психикалық дамуында нормадан ауытқыған балалар өсетін толық емес отбасылар, оның ішінде балалар - мүгедектер ерекше қажеттілікке ұшырайды. Егер мүгедек бала тұрақты қарауды және күтімді қажет етсе, онда әйелдің материалдық әл-ауқатын жақсартуға ешқандай мүмкіндігі жоқ, оларға баланың мүгедектігі бойынша зейнетақыға және бала жәрдемақысына өмір сүруге тура келеді.

Сырттан көмек болмағанда балаға күтім жасау қажеттілігі, тұрмыстық қызмет көрсету саласының бұзылуы әйелге өзін кәсіби салада көрсетуге мүмкіндік бермейді. Көптеген әйелдер тәрбиелеу мен бала күтімін өзінің басты мақсаты деп есептейді және кәсіби табысы мен мансабын екінші кезекке қалдырады.

Тіпті толық емес отбасындағы ең қамқор әйелдің де өз баласын тәрбиелеуге жеткілікті уақыты жоқ.

Толық емес отбасылар проблемаларының арасында оның балаларды тәрбиелеу және әлеуметтендiру институты ретiнде жұмыс iстеу проблемасы ерекше өткiр тұр.

Бір ата-анасы бар отбасының ерекше өмір салты тәрбие процесінде айтарлықтай көрініс табады. Отбасында бір ата-ананың болмауы балалардың толық емес, сәтсіз тәрбиеленуіне себеп болуы мүмкін. Жалғызбасты аналар отбасыларында ер балалар отбасындағы ерлердің мінез-құлқының үлгісін көрмейді, бұл олардың әлеуметтенуі процесінде еркектің, жардың, әкенің рөлдік функциялары туралы дұрыс емес түсініктің қалыптасуына ықпал етеді. Жалғызбасты ананың отбасындағы мінез-құлқы көбінесе екінші ата-анасының болмауына байланысты. Бұл аналық толық емес отбасыларда тәрбиеленіп жатқан қыздардың әлеуметтенуіне де әсер етеді, олардың әйелдің, жардың, ананың рөлдік функциялары туралы түсініктерін бұрмалайды. Монорациялық отбасыларда тәрбиеленетін балалар отбасындағы ер мен әйелдің өзара қарым-қатынасы үлгісінен айырылған, бұл олардың тұтастай әлеуметтенуіне және атап айтқанда болашақ отбасылық өмірге дайындығына кері әсерін тигізеді. Педагогика балаларды өз ата-аналарымен сәйкестендіру көрсеткішін отбасылық тәрбие тиімділігінің негізгі өлшемдерінің бірімен бағалайды. Бұл ретте бала өз ата-анасының адамгершілік және идеологиялық нормаларын қабылдауын білдіреді. Толық емес отбасында тәрбие процесінің осы құрамдас бөлігін жүзеге асыру бір ата-ананың болмауына байланысты өзгереді. Ата-анасының толық емес отбасыларында жоғарыда аталған проблемаларға аналық мейірімділіктің болмауы қосылады, онсыз балаларды тәрбиелеу де толыққанды бола алмайды.

Ата-аналардың бiрiнiң болмауы салдарынан жалғыз қалған анаға немесе әкеге отбасының барлық материалдық және тұрмыстық проблемаларын шешудi өзiне алуға тура келедi. Бұл ретте оған балаларға тәрбиелiк ықпал етудiң туындаған тапшылығының орнын толтыру қажет. Бұл міндеттердің барлығын біріктіру өте қиын болғандықтан, толық емес отбасылардың көпшілігі материалдық-тұрмыстық қиындықтарға және педагогикалық проблемаларға тап болады. Толық емес отбасының психологиялық ахуалы көбінесе ата-анасының бірінің жоғалуы салдарынан туындаған ауырсынулармен анықталады. Толық емес отбасылардың көпшілігі әкесінің кетуіне байланысты пайда болады. Жалғызбасты ана өзінің өкпесін (әкесіне қатысты) сирек тежеп, жасыра алады; оның мұңы мен наразылығы, көңілінің қалғаны олардың ортақ баласына көбінесе санасыз бейнеленеді. Кей жағдайлар да анасы баласының жазықсыз құрбанның рөлінде көріп, ата-ананың қамқорлығының жетіспеушілігін артығымен толықтыруға ұмтылып, барлық ақылға қонымды шектерден тыс шығатын кездер болады. Осындай жағдайлар салдарынан отбасының тәрбиелік атмосферасы бұрмаланы, баланың жеке басының қалыптасуына теріс әсерін береді.

Аталған себептерге байланысты толық емес отбасылардың балалары толық отбасылардың құрдастарымен салыстырғанда бірқатар психологиялық жағынан ерекшеленеді: үлгерімінің әлдеқайда төмен болуы, невротикалық бұзушылықтарға бейімділігі және заңға қайшы мінез-құлыққа бейімділігі, ата-аналарға теріс көзқарасы, жыныстық мінез-құлқының бұзылуы, құрдастарынан айырмашылықтың ауыртпалықты сезімі, тұрақсыз, төмен өзін-өзі бағалау (самооценка) және оны арттыруға деген өзекті қажеттілігі, анасынан көп нәрсені талап ету және оның мінез-құлқын өзгертуге деген жоғары ықыласымен, «елеулі ересек адамды» белсенді іздестіру.

Ата-анасының біреуі болмаған кезде баланың өз жынысының мінез-құлық стереотипін толыққанды қалыптастыру мүмкіндігінен айырылуы да өте маңызды. Мәселен, әкесі болмаған кезде ер баланың жақын үлгіде еркектердің мінез-құлқының ерекшеліктерін байқауға мүмкіндігі болмағандықтан, еріксіз әйелдердің қасиеттерін қабылдайды. Қыз бала үшін ана бұл жағдайда өзінің аналық рөлі мен жоқ әкесінің рөлін біріктіруге мәжбүр; нәтижесінде психосексуалдық даму қарама-қайшылығымен ерекшеленеді.

Толық емес отбасында тәрбиеленіп жатқан балалар (болашақ ерлі-зайыптылар) үшін ең бастысы - неке қатынасының дұрыс үлгісі жоқ. Сондықтан балалар - болашақ ерлі-зайыптылар мен ата-аналар үшін: күйеуі мен әйелінің өзара қарым-қатынасына тән сезім, қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың белгілі бір мүмкіндіктері жоқ. Әкесіз тәрбиеленетін болашақ күйеулер әйелдердің мінез-құлқын жиі меңгереді немесе оларда еркектердің мінез-құлқы туралы агрессивті, күрт, қатыгез деген бұрмаланған түсінік қалыптасады. Ал әкесіз өскен болашақ әйелдердің болашақ жұбайының идеалы туралы түсініктері нашар қалыптасады, отбасылық өмірде олардың күйеуі мен ұлдарын түсінуі айтарлықтай қиын болады. Сондықтан мұндай отбасыларда ұрыс-керіс, қақтығыс, ажырасу себептері көп болып тұрады.

Толық емес отбасындағы тәрбиелік мүмкіндіктер шектелгендіктен : балаларды бақылау қиындық туғызады, әкесінің болмауы балаларды отбасылық қатынастардың әртүрлі нұсқаларымен танысу мүмкіндігінен айырады және психикалық дамудың біржақты сипатына әкеледі. Бұл болашақта еліктеуге болатын, ересек адамның жыныстық мінез-құлық үлгілерінің болмауына байланысты. «Қорғауға алынған» ана тәрбиесін алған ер бала көбінесе қажетті еркектік қасиеттерінен, мінезінің қаталдығынан, тәртіптілігінен, дербестігінен, батылдығынан айырылады. Қыздың әкесімен қарым-қатынасы ер адамның бейнесін қалыптастыруға көмектеседі. Егер әке отбасында болмаса, онда ер адамның бейнесі бұрмаланған - түкке тұрмайтын немесе керісінше идеалданған болып шығады, бұл кейіннен еркекпен жеке қарым-қатынаста еңсерілмейтін қиындықтарға әкелуі мүмкін. Ата-анасының сәтсіз тәжірибесіне сүйене отырып, толық емес отбасылардың балалары өз отбасында ажырауға оңай барып жататын кездер болады.

Мұның бәрі толық емес отбасы тәрбиелік жағынан міндетті түрде қолайсыз болып табылады дегенді білдірмейді. Аталған проблемалар толық отбасымен салыстырғанда, көбінесе толық емес отбасында туындауы мүмкін, бірақ одан олар міндетті түрде туындайды деген сөз емес. Бірқатар жағдайларда отбасының психологиялық атмосферасы жеткілікті қолайлы және дені сау тұлғаны қалыптастыруда қиындық тудырмайды.

Баланы тәрбиелеумен тек анасы айналысып отырған отбасылар туралы неше түрлі пікірлер бар. Кейбіреулер мұны дұрыс емес деп санаса, біреулері бала үшін оны кім тәрбиелесе де мүлдем маңызды емес екенін айтады, ал үшіншілері толық емес отбасының толық отбасы алдында белгілі бірқатар артықшылықтары бар екенін дәлелдеп әлек, себебі балалармен бірге қалған ата-ана отбасында болып жатқан барлық жағдай үшін дербес жауапты болғандықтан, ол өзінің сәтсіздіктері мен қателіктері үшін кінәні отбасының басқа мүшелеріне ауыстыруға тырыспайды. Олар өз тұжырымдарына иллюстрациялар ретінде әкесіз тәрбиеленіп, өскен тамаша (көбінесе көрнекті) адамдардың көптеген мысалдарын келтіреді.

Көптеген «толық емес» отбасылар әкесінің отбасыдан кету салдарынан туындайды. Аналар көбінесе оған деген өзінің өкпесін қадағалап және жасыра алмайды, сол себептен ананың жеке көңіл толмаушылығы, олардың ортақ баласына санасыз түрде бинеленеді. Дегенмен, жағдай басқаша болуы мүмкің кездер де болады. Ана баланы бұл жағдайдың жазықсыз құрбаны рөлінде көріп, жетіспейтін ата-ана қамқарлығының орның толтыруға ұмтылып, баланы шектен тыс қамқорлыққа алып, тым шектен шығып жатады. Барлық осындай жағдайлар салдарыынан отбасының негізгі функциясы бұрмаланып, баланың жеке тұлға болып қалыптасуына теріс әсерін береді. Көптеген ғалымдардың көмегімен, ажырасудың балаға теріс әсірін тигізетінің дәлелдейтін көптеген зерттеу жұмыстары жүргізілді.

Отбасылық тәрбие мәселелерін зерттеумен айналысатын балалар психологтары, толық отбасы баланы тәрбиелеуде табысқа жетуге кепілдік бермейтінін, тек оның тұлғасын табысты қалыптастырудың алғышарттарын жасайтінын айтады. Дегенмен, толық емес отбасында тәрбиелеу бірқатар қиындықтарды қамтиды, олармен ерте ме, кеш пе, әр жалғызбасты ата-ананың кездесуіне тура келеді.

Қазіргі сәтте, толық емес отбасы көп жағдайда балалы немесе бірнеше балалы анадан тұрады, яғни аналық болып табылады. Осыған байланысты біз ана мен бала қарым-қатынастарының ерекшеліктерін және олардың баланың эмоциялық даму сипатына тигізетін әсерін қарастыратын боламыз.

Ата-аналар үйі ғасырлар бойы аталық деп аталады. Бұл атауға баланың тәрбиесі мен тұлғасын қалыптастырудағы әкенің маңызды рөлін айқындайтын терең мағына берілген. Қазіргі заманғы психологиялық зерттеушілер отбасында тек әкесінің жоқтығы емес, ең алдымен ер адамның болмауы, баланың психикалық дамуындағы ауытқулардың маңызды алғышарты болып табылатындығын дәлелдеді. Толық емес отбасыларда ерлер ықпалының тапшылығы:

зияткерлік саланы дамытудың бұзылуы (вербалдық қабілеттерді дамыту есебінен баланың математикалық, талдамалық және кеңістіктік қабілеттері зардап шегеді) ;

балаларға нақты жыныстық сәйкестендіру процесін жүзеге асырудың жеткіліксіздігі;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.