Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті
Физика, математика және цифрлық технологиялар жоғарғы мектебі
Физика кафедрасы
Сапар Гулдана Саматқызы
7 сыныпта физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В011000-физика мамандығы
Алматы 2021ж
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті
Физика, математика және цифрлық технологиялар жоғарғы мектебі
Физика кафедрасы
Қорғауға жіберілді
___ _____________2021ж.
Физика кафедрасының
меңгерушісі,
PhD докторы __________Т.Мырзақұл
Дипломдық жұмыс
7 сыныпта физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру
5В011000-физика мамандығы
Орындаған: Сапар Гулдана
Ғылыми жетекшісі: Байкадамова Лаура
Аға оқытушы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1-ТАРАУ. Физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамыту 7
1.1 Сыни тұрғыда ойлауды қалыптастыру 7
1.2 Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 12
1.3 Оқу мотивтерін қалыптастыру 16
1.4 Физика пәнінде жаңа технологияларды қолданудың маңыздылығы 21
1.5STEM-оқытудың кіріктірілген тәсілі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .24
2-ТАРАУ. 7 сыныпта физика сабағында танымдық іс-әрекетті жандандыру тәсілдері мен құралдары
2.1 Сабақ жоспарының жасалуы 26
2.2 Сабақта материалды түсіндіру тәсілдері 31
2.3 Физика термин сөздерін ағылшын тілінде жаттатудың тиімді жолдары 35
2.4 Есептерді шешу принципін іздеу тәсілдері 39
2.5 Фронтальдық тәжірибелер және эвристикалық қойылған фронтальдық зертханалық жұмыстар 42
2.6 Материалды салыстыру және жүйелеуге арналған тапсырмалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
ҚОРЫТЫНДЫ 57
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 59
Кіріспе
Қазақстан Республикасының жаңа кезеңде тұрақты дамуына арналған жаһандық білім моделін құруды қамтамасыз ететін негізгі тұлғалардың бірі мұғалім екені анық.
Қазіргі кеңістік- жаңа ғылыми идеяларды дамытуға және мүмкіндіктерді одан әрі қолдануға бай. Дәл осы себептер мектеп алды оқушыларға келесі міндеттерді қояды:
Оқушыларды берік білім жүйесімен қамтамасыз ету;
оларды өз бетінше білімдерін жетілдіре түсуге бейімдеу ;
заманауи технологияларды қолдана отырып, танымдық қабілеттерін дамыту.
Табыстың құрамдас бөліктерінің бірі-оқушылардың сабақтардағы оқу-танымдық қызығушылығын дамыту. Бұл олардың 7 сыныптағы физикада сәтті қалыптасуының маңызды факторы. Ол мектеп оқушыларының жаңа оқу материалын қабылдауға зияткерлік және эмоционалды дайындығымен жүзеге асырылады. Мұның қажетті компоненттері - сыныптағы физикалық зертханамен, қажетті құралдармен және жабдықтармен жабдықталған жақсы материалдық - техникалық база болып табылады.
Оқытуды оңтайландыру жүйесінде оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру құралдары үлкен рөл атқарады. Көптеген проблемалардың ішінде оқу процесін жетілдіру, оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру мәселесі ең маңыздыларының бірі болып табылады.
Оқушылардың танымдық қызығушылықтарының болуы олардың сабақтардағы белсенділігінің өсуіне, білім сапасына, оқытудың жағымды мотивтерін қалыптастыруға, белсенді өмірлік ұстанымға ықпал етеді, бұл оқу процесінің тиімділігін арттырады.
Бұл жұмыс оқушылардың физиканы оқуға деген танымдық қызығушылығын дамытудың оңтайлы жолдарын анықтауға бағытталған.
Бұл мақсатқа жету жолдары келесі міндеттерді шешумен тығыз байланысты:
- оқушылардың жеке ерекшеліктерін, олардың қызығушылықтарын зерттеу;
- дәстүрлі және белсенді оқыту әдістерінің үйлесімі;
- сараланған оқыту және білімді деңгейлеп бақылау технологиясын енгізу;
- оқу материалын блоктық берудің вариативті әрі қарай пысықтаумен үйлесуі.
Бұл жұмыста білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға және шығармашылық белсенділігін қолдауға, олардың оқу қызығушылығын дамытуға ықпал ететін оқу процесін ұйымдастыратын мұғалім қолдана алатын жұмыс әдістері мен формалары ұсынылады.
Әрине, оқушылардың танымдық белсенділігінің деңгейі олардың өздеріне, олардың тәрбиесіне, санасына, қызығушылығына, ерікті күш-жігеріне байланысты, өйткені оқушы тек объект қана емес, сонымен қатар оқу процесінің субъектісі де.. Оқытудың барлық қиындығы-сабақта оқушылардың танымдық белсенділігі қажет, және бұл мұғалімге, олардың белсенділігін арттыру қабілетіне байланысты. Оқушылардың белсенділік дәрежесі-бұл мұғалімнің жұмыс әдістері мен әдістеріне реакция, оның педагогикалық шеберлігінің интегративті көрсеткіші.
Г. И. Щукина танымдық белсенділікті "мектеп жылдарында қарқынды дамып келе жатқан оқушының құнды және күрделі тұлғалық білімі" ретінде қарастырады, ол "оқушының ерекше жағдайын және оның іс-әрекетке қатынасын білдіреді".
Таным процесінің өзі әдетте дәйекті тізбек ретінде ұсынылады: қабылдау - есте сақтау - Сақтау - көбею - алынған білімді түсіндіру. Білімді жандандыру барлық дәйекті кезеңдерде жүзеге асырылуы мүмкін екені анық. Бірақ мұғалімнің жасаған жағдайларына оқушының реакциясы ретінде белсенділік жағдайы кез-келген кезеңде көрінуі мүмкін.
Оқытудың белсенді әдістерін оқушылардың танымдық белсенділік деңгейін барынша арттыратын, оларды мұқият оқуға итермелейтін әдістер деп атаған жөн. Белсенді әдістермен сыныптағы барлық оқушылар қызығушылықпен және ықыласпен қарқынды жұмыс істейді: мұқият тыңдайды - ойлайды, бақылайды - ойлайды, оқиды - ойлайды, практикалық тапсырмаларды орындайды - ойлайды.
Мектеп практикасында және әдістемелік әдебиетте білім көзі бойынша оқыту әдістерін үш топқа бөлу әдеттегідей: сөздік (әңгіме, дәріс, әңгіме, оқу), көрнекі (табиғи, экрандық және басқа да көрнекі құралдарды, тәжірибелерді көрсету) және практикалық (зертханалық және практикалық жұмыстар). Олардың әрқайсысы белсенді және аз белсенді, пассивті болуы мүмкін. Білім көзі бойынша оқытудың әр әдісі белсенді әлеуетке ие, оны жүзеге асыру мұғалімнің шығармашылығына, мысалы, сабақта проблемалық жағдай жасау қабілетіне байланысты.
Сонымен қатар, оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту олардың оқу мотивтерін қалыптастыруды білдіреді. Оқушылар танымдық мәселелерді шешуді үйреніп қана қоймай, осы мәселелерді шешуге деген ынтасын дамытуы керек. Оқушылардың оқу мотивтерін тәрбиелеу қазіргі уақытта мектептің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Оқушылардың оқу мотивтерін қалыптастыру міндеті ойлауды дамыту міндетімен тығыз байланысты және оны шешудің алғышарты болып табылады. Шынында да, кез-келген басқа әрекет сияқты, ойлау қажеттіліктерден туындайды. Сондықтан оқушылардың танымдық қажеттіліктерін оятпай, тәрбиелемей, олардың ойлау қабілетін дамыту мүмкін емес.
Сонымен, мұғалім қолданатын оқушылардың танымдық іс-әрекетінің әдістері оқушылардың ойлауының біртіндеп, мақсатты және жүйелі дамуын және олардың бір уақытта қалыптасуын қамтамасыз етуі керек
1-ТАРАУ.
Физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамыту
Физика мектеп пәндері арасында ерекше орын алады. Оқу пәні ретінде ол оқушылардың әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастыруға бағытталған. Физика оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, олардың дүниетанымы мен сенімдерін қалыптастырады, жоғары адамгершілік тұлғаны тәрбиелеуге ықпал етеді. Оқытудың бұл негізгі мақсатына оқу процесінде білімге деген қызығушылық пайда болған кезде ғана қол жеткізуге болады. "Оқушылардың танымдық қызығушылықтарының болуы олардың сабақтардағы белсенділігінің өсуіне, білім сапасына, оқытудың жағымды мотивтерінің қалыптасуына, белсенді өмірлік ұстанымның қалыптасуына ықпал етеді, бұл оқу процесінің тиімділігін арттырады", - деп жазды И.Я.Ланина. Физика курсы барысында әр физикалық құбылысты немесе заңды зерттеу кезінде осы заңдар мен құбылыстардың практикада қалай қолданылатынын көрсету қажет.
Сыни тұрғыдан ойлауды қалыптастыру
Қазір еліміздің әр түрлі жерлерінде оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдермен біршама ұстаздар қауымының өз мамандығына деген сүйіспеншілігі арта түсіп, жаңа нәтижелерге жетуде, білім алушыларға жаңа белестерді бағындырудың әр түрлі жолдарын ашуда. Сонымен қатар, оқушының жеке тұлға және әлеуметтік нысан ретіндегі келешегі басты назарға алынуда.
Оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас өзгерісті қажет етеді. Дәстүрлі оқытуда мұғалім мен шәкірт арасындағы көп жағдайлар оқушы көңілін қанағаттандыра бермейтін қалыптасқан заңдылықтар мұғалім мен оқушы арасындағы серіктестік қарым-қатынасқа ауысады. Сонымен қатар оқушыға қалай оқу керектігін үйрету, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни ойлай алатын, пікір көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық таныта алатын оқушы қалыптастыру.
Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз шыңдалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сын көзбен қарай отырып, күрделі мәселелерді шешуге, аса маңызды жауапты шешім қабылдауға, шешімін, пікірін басқалармен салыстырып, өз шешіміне көз жеткізу. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту әдістерін қолданған кезде білім алушының белсенділігін арттыру, пәнге деген қызығушылығын ояту, өзіндік көзқарасын білдіруге мүмкіндік беру, зерттеуге икемділігін дамыту, сөйлеу белсенділігін арттыру, бір-бірімен қарым-қатынас жасай алады, басқаларды тыңдау, кез келген жауапқа сыйластық, түсіністікпен қарау сынды нәтижелерге жетуге болады.
Жалпы сын тұрғысынан ойлау стратегиясын қолданған кезде оқушылар сыни тұрғыда ойлана алады, белсенділігі артады, сұрақтар қою арқылы ойларын дәлелдейді, талдай алады.
Бағалау- оқыту нәтижесін анықтау үшін қолданылатын тәсіл. Оқушының берілген тақырыпты меңгерудегі кемшіліктерін жоюда, үлгерімнің нәтижелі болуына ықпал ететін негізгі фактор. Жалпы бағалау баға қоюмен ғана шектеліп қалатын тәсіл емес. Берілген материалды меңгеру, меңгермеу фактісімен қатар себептерін анықтауға мүмкіндік беретін оқытудың маңызды құрамды бөлігі болып табылады.
Оқыту үшін бағалау бұл формативті, оқытуды бағалау суммативті екенін де айта кетуге болады. Формативті бағалау әр сабақ кезінде, сабақ үстінде, оқушының барлық іс әрекеті ойлауы, түсінігі, тәртібі де бағаланады. Ал суммативті белгілі бір кезеңдегі бақылаулар, тесттер, тоқсандық, қорытынды жиынтық баға өлшемі.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскерлігі мен кәсіби құзіреттілігін, шығармашылығын еркін дамытуға, компьютерлік сауаттылығын қалыптастыруға тиімді екенін айтуға болады. Интерактивті тақта арқылы әр түрлі сабақ барысында өтілетін тапсырмаларды, есеп шығару жолдарын, сонымен қатар демонстрациялық көрсету құралдарын пайдаланып, оқушының сабаққа деген зейінін ашуға, ынтасын арттыруға қажетті құрал.
Тест тапсырмалары бойынша оқушыларың білім сапасын бақылауда компьютерлік технологияның атқаратын үлесі зор.
Осы уақытқа дейін, біз талантты және дарынды балаларды оқытуда, көбінесе Дарынды оқушы- бұл жақсы оқитын оқушы деген пікір қалыптастырып келдік. Олар оқуда қиындық туғызбайды, тәртіпті, ұйымшыл, білімді, тұрақты, ұқыпты, өз ойын нақты жеткізе алатындықтан мұғалімдерге жұмыс істеуге оңай болды, сол себептен ұнайды. Ал қисынсыз сұрақ қоятын, өз жұмысымен ғана айналысатын, көбінесе түсінбеушілік туғызатын, қияли, оқушыларды қабілеті нашар деп шектейміз. Ол дұрыс түсінік емес, қабілеті төмен оқушылардың арасында да дарынды, талантты оқушылардың бар екенін мойындамаймыз. Сондықтан кез келген оқушының іс-әрекетінен бір дарындылық иесін анықтауға болады. Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жоғалып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмайды. Сондықтан жаңашыл ұстаз осындай келеңсіздікке жол бермеу керек. Дарынды оқушымен жұмыстың негізгі мақсаты- олардың шығармашылық, жұмыста өзінің қабілетін іске асыруға дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа жету- оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту арқылы жүзеге асады.
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқыту мұғалімнің жан-жақты ойластырылған шеберлігін, іскерлігін қажет етеді. Оқушы бойына білім нәрін сіңіруде ең бастысы оқушының жас ерекшеліктерін ескере отырып, тапсырмаларды айқындау. Топтық жұмыс барысында оқушының жас ерекшелігіне сай сұрақтар түрлерін ойластыру болып табылады.
Мұғалімнің көшбасшылық қабілеті ең бірінші сабаққа даярлықтан басталады. Өтілетін сабақтың жоспарын құра отырып, әдістемелік жағын, иллюстрациясын, пайдаланатын техникалық құралдарды, дидактикалық материалдарды дұрыс таңдап, ұйымдастыру. Ал, көшбасшылық қабілет шығармащылық елес, шығармашылық ойлау арқылы жүзеге асады. Оқушыны шығармашылыққа жетелеу, жылдамдылыққа, икемділікке баулу, тапқырлыққа үйрету ол мұғалімнің әр сабақта қалыптасып отыратыны анық.
Қорыта келгенде, білім беру мен білім алудағы жаңа әдіс-тәсілдер оқушылардың алған білімдерін өмірде пайдалана білу, олардың функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы еліміздегі білім мен ғылымды дамыту мәселелеріне басымдық берілу тиіс. Білім беру жүйесін жаңғырту жағдайында педагогтержі заманауи әдістермен, технологиялармен жаңаша жұмыс жасауға бейімдеу, интеллектуалдық кәсіби деңгейі және тұлғалық қасиеттері мен білімді дамытуға өз үлесін қосуды қамтамасыз ету арқылы мәртебесін көтеру- біліктілікті арттыру жүйесіндегі қызметкерлердің басты міндеттерінің бірі деп ойлаймын. Заманауи оқыту білім берудің жеке тұлғаны жан-жақты дамытудың жаңа ізденістерін басқа қырынан танып білуіне молынан септігін тигізеді.
1.2 Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту
Оқушылардың оқу процесіне қызығушылығын дамытуға бағытталған мұғалімнің жоспарланған іс-әрекетінде біз келесі маңызды жайттарды есте ұстап отыруымыз керек:
Бірінші деңгей - түсіну. Кітаптар мен өмірден дайындалған ақпаратты қабылдауға бағытталған іс-әрекет процесінде ақпараттың ыдырауы, таралуы және үйлесуі.
Сабақта мұғалімнің алдында бірқатар міндеттер тұрады:
жаңа материалды түсіндіру;
жұмыс пен тәжірибені талдау;
теоремаларды дәлелдеу және т. б.
Бұл міндетімізге не көмектеседі? Деген сұрақ туындайды. Яғни бұған абстракция, жалпылау, салыстыру, жіктеу, анықтау және т.б. сияқты әдістер, талдау, синтез, абстракция, жалпылау сияқты барлық ақыл-ой амалдары, салыстыру, жіктеу, анықтау сияқты ақыл-ой әрекеттері. Материалды түсіндіруде логикалық дәлелдердің түрлерін мұғалім өзі жасайды.
Дамыған интеллект сабақтың әртүрлі кезеңдерінде және сабақтың әртүрлі түрлерінде қажет:
жаңа материалды оқығанда,
тақырыптың негізгі идеясын бөлгенде,
жаңа материалды түсінгенде,
формулаларды шығарғанда,
заттар мен құбылыстарды алынған дәлелдермен салыстырған кезде.
Сабаққа дайындалу кезінде мұғалім сыныптың зияткерлік мүмкіндіктерін ескереді, оны оқулық құрастырушылар жасамайды. Кітап материалы барлық оқушыларға арналған, сондықтан мектептегі түсініктемемен салыстырғанда әлсіз оқушылар арасында жиі қиындық, түсінбеушілік тудырады.
Балалардың жаңа нәрсені білуі материалды игеру, ойлау қабілетін, қабілетін жетілдіру туралы айтады. Мәселелерді шеше білу, танымдық белсенділіктің бірінші кезеңінің алғышарты. Мұғалімнің ойлары мен оқу құралдарын тыңдап, көбейте отырып, бала ойлау процестерін жетілдіре отырып, логикалық ойлау, талдау және синтез, абстракция, жалпылау, салыстыру, салыстыру, салыстыру, жіктеу, анықтау және т. б. Тәжірибелерін бойына сіңіреді.
Екінші деңгей - логикалық ойлау. Бұл адам бұрын алған білімдерін қолдану және талдау қажет болған кезде шешім қабылдау кезінде қажетті нақты және нақты емес ұғымдарды қолданатын ойлау процесі.
Қасиеттер мен нәтижелерді талдау, салыстыру, жалпылау және қорытынды - бұл баланың игеруі керек осы кезеңнің құрамдас бөліктері. Сабақ схемасын жасау кезінде мұғалім осындай интеллектуалды манипуляциялар мен олардың байланыстарын дамытатын жаттығуларды таңдау туралы ойлануы керек. Еркін ортада сөйлеуі, ойын ашық айтуы міндетті түрде орын алуы керек, өйткені тапсырмаларды қиындату барысында олар озық сипатқа ие болуын қамтамасыз етеді. Осылайша, оқу процесі оқушылардың дамуына барынша жоғары әсер етеді.
Көптеген ұғымдар бір-бірімен байланысты, мысалы, түсіну және логикалық ойлау. Бірақ айырмашылықтар да бар. Олар дереккөзді, моральдық негізді және жеке толқуларды табуында.
Түсінуді зерттеу ұғымдардың арақатынасынан басталды. Түсінуді жалпылай айтқанда, сабақтың өтілуі барысында оқушының сабақты толықтай меңгеруін айтамыз. Оқушы сол сабақ барысын толық түсінгенде, қызығушылығы артып, зерттеу жасауы. Қазіргі заманауи құралдардың көмегімен, мысалы, ұялы телефон арқылы интернет желісімен байланысып, әрі қарай танымын кеңетуі. Ал түсіну мен логикалық ойлау ұқсастықтары да көп. Себебі, оқушы танымын кеңейтіп логикалық ойлау әрекетіне көшеді.
Жалпы қорыта келе, оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға нағыз мұғалімнің сабақты жоғары деңгейде, қызықты түсіндіруі, сабақты басқа пәндермен байланыстыруы 40 минуттың ішіндегі іс-әрекетінің үлесі өте зор.
Физика сабағының өзі оқушылардың ойлау қабілетін одан әрмен дамытуға қосатын үлесі өте көп.
1.3 Оқу мотивтерін қалыптастыру
Оқу-танымдық іс-әрекеттің мотивациясын қазіргі мектептің басты мәселелерінің бірі деп есептеуге болады. Оның өзектілігі оқыту мазмұнын жаңартумен, оқушылардың өзіндік жұмыс тәсілдерін және оқу процесіне саналы көзқарасты қалыптастыру міндеттерін қоюмен байланысты. Оқу-танымдық іс-әрекеттің мотивациясын қалыптастыру мәселесі оқыту мен тәрбиенің түйіскен жерінде жатыр, қазіргі оқытудың маңызды аспектісі болып табылады.
Мұғалімдер мен психологтар оқу іс-әрекетінің мотивациясы әртүрлі болуы мүмкін деп санайды. Мысалы, қызығушылық, таным және кейбір әлеуметтік жағдайларда, яғни: болашақта мамандық пен жұмыс алу үшін оқу, ортадағы қарым-қатынастарды қолдау нәтижесінде ынталану. Оқушыларды зерттеу барысында практикалық пәндерде қызығушылық арқылы оқытылатылуын анықтады. Оқытуды қызықты ету үшін танымдық процестерді жеңілдету керек.
Танымдық процесс психиканың шындықтың объектілері мен құбылыстарына таңдамалы ұмтылыстарын талап етеді
Әлеуметтік мотив:
Міндеткерлік, борыштық сезімі, мұғалім мен сынып алдындағы жауапкершілік ұғымға енетін кең әлеуметтік мотивтер.
Жаңа қоғамға кірген кезде кез - келген адам өз орнын алғысы келеді, оны команда қабылдайды-бұл тар әлеуметтік немесе позициялық себептер.
Ұжымға кіру және адамдармен ынтымақтастық орнатпау мүмкін екені, сондай-ақ бұл әлеуметтік ынтымақтастықтықты нығайтады.
Сонымен, іс-әрекеттің бар екенін, оның себептері қандай екенін біліп, мұның бәрін түсіну керек. Өйткені, мотивті түсіну үлкен нәтиже береді, ал түсініксіз мотивтерге келетін болсақ, олармен қиынырақ болады. Олар ерікті түрде жұмыс істейді, бірақ басқару қиынға соғады.
Қорытындылай келе, танымдық қызығушылық-бұл мектепте оқытудың жетекші факторы, ол сыныптағы әртүрлі жағдайға әсер етеді, оны жақсы жаққа өзгертеді, оқу процесін белсенді етуге өз ықпалын тигізеді.
Біздің болашақтағы жоғары
технологиялық және ғылыми
қарқынды өндірістер үшін кадрлар
қорын жасақтауымыз керек.
Н.Ә.Назарбаев
1.4 STEM-оқытудың біріктірілген тәсілі
STEM дегеніміз- оқытудың біріктірілген тәсілі. Яғни, бұл тәсіл аясында академиялық ғылыми- техникалық тұжырымдамалар шынайы өмір контексінде зерттеледі. Мұндай тәсілдің мақсаты- мектеп, қоғам, жұмыс және бүкіл әлем арасында STEM- сауаттылықты дамытуға және әлемдік экономикадағы бәсекеге қабілеттілікке ықпал ететін нық байланыстарды орнату.
STEM- білім беру -инженерлік шығармашылық пен математика, жаратылыстану ғылымдары мен технологиялардың кіріктірілуі негізінде жоба және пәнаралық амалдарды байланыстыратын жаңаша ойлау және технологияларға бағытталған ғылымдардың бірігуі. STEM- білім беру артықшылықтары:
сыни тұрғыдан ойлау,
ғылыми-техникалық білімді күнделікті өмірде пайдалану,
белсенді қарым-қатынас құру және командамен жұмыс жасау,
техникалық пәндерге қызығушылықты арттыру,
жобаларға креативті және жаңашыл көзқарас,
оқу мен карьераның ұштасуы.
STEM білім беру, бұл білім беру саласында Жаратылыстану, Математика және информатика, робототехника бойынша элективті пәндер өзгермелі субъектілерін терең зерттеуді білдіреді. ХХІ ғасырда оқушылардың графикалық дизайн және басқа да табыс пен бәсекеге қабілеттілікке қажет негізгі дағдыларын дамытуға бағытталған.
Сонымен, жаратылыстану ғылымдары мен математиканы зерттеу технологиялық және инжиниринтік дағдыларды бір уақытта меңгеру арқылы казіргі заманғы проблемаларға инновациялық шешімдерді ашады.
Инженерлік жобалау барысында окушылар проблемаларды анықтап, оларды дамытады, сынайды және оларды шешу жолдарын табады. SТЕМ білім беру оқушыларды жаратылыстану-математикалық және инженерлік- технологиялық бағыттағы негізгі пәндер бойынша білім алуға, сыни ой - лау дағдыларын дамытуға және ғылым мен техникада кәсіпке деген ұмтылысты дамытуға бағытталады.
Қазіргі уақытта әлемде көптеген технологиялық өзгерістер болып жатыр: ақпараттың қарқынды ағыны, жоғары технологиялық инновациялар мен әзірлемелер адам өмірінің барлық салаларын өзгертуде. Заманауи қоғам, оқыту мен білім беру алдына күрделі міндеттер қояды: оқу қызықты болып, практикада қолданылуы керек, ал бұл, әрине, баланың келешегіне жақсы нәтижелер әкелуі тиіс. Қоғам сұранысы да, жеке тұлғаның қызығушылықтары да озгеріп жатыр.
Робототехника, құрастыру, бағдарламалау, үлгілеу, 3D-жобалау және тағы басқа - бұның бәрі қазіргі таңда дүниежүзінің оқушыларын қызықтырады. Бұл қызығушылықтарды жүзеге асыру үшін анағұрлым күрделі дағдылар мен құзыреттер қажет. Білу мен істеу ғана емес, сонымен қатар зерттеу және ойлап шығару маңызды. Ғылым, математика, технологиялар және инженерия сияқты басты академиялық салаларда бір мезгілде даму керек, оларды SТЕМ (sсiеnсе, tесhnоlоgу, engineering and mathematics) деген бір сезбен біріктіріп атауға болады.
SТЕМ аббревиатурасын алғаш рет АҚШ бактериологы Р.Колвэлл 1990 жылдары ұсынды. Бірақ, бұл ұғым тек 2000 жылдарда ғана белсенді қолданыла бастады. SТЕМ негізінде бұл түсініктің жаңа нұсқалары пайда болды. Солардың ішінде анағұрлым кең таралғаны SТЕАМ (ғылым, технологиялар, инженерия, өнер және математика) және SТЕМ (ғылым, технологиялар, робототехника, инженерия жэне математика) болды. Қазіргі уақытта, SТЕМ білім берудің басты трендтерінің бірі болып табылады.
Қазіргі заманғы қоғамда оқушыларға тігуді, желімдеуді, импровизацияланған материалмен жұмыс істеуді үйренетін мектеп тақырыптары жеткіліксіз. Қазіргі заманғы
оқушыларды-робототехника, құрылыс, бағдарламалау, модельдеу, 3D-дизайн және тағы басқалар қызықтырады. Бірақ пәнаралық байланыс мұқият қараған кезде ғана көрінетін бағдарламаларда оқитын мектеп оқушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында не істей аламыз? Бұл жағдайда SТЕМ кемектеседі.
STEM-білім беру саласында халықаралық ынтымақтастық тәжірибесі бар. Мысалы, 2014 жылдан бастап 20 млн.стерлинг фунтының жалпы бюджеті кезінде Ұлыбритания мен Қазақстанның "Ньютон - Әл-Фараби"бесжылдық бағдарламасы іске асырылуда. Бағдарламаның мақсаты-ғылыми және инновациялық әлеуетті нығайту, мамандармен алмасу және екі елдің бірлескен зерттеу орталықтарын құрудағы өзара іс-қимылы.
Қазақстан үшін жетінші шақырылым -Қазақстан- 2050 стратегиясымен анықталған Үшінші индустриалдық революция тұжырымдамасында былай делінген: ...Адамзат өндіріс түсінігінің өзін түбегейлі өзгертетін Үшінші индустриалдық революцияның қарсаңында тұр. Технологиялық жаңалыктар әлемдік нарықтардың құрылымын және кажеттіліктерін түбегейлі өзгертеді. Қорыта айтқанда біз бұрынғыға қарағанда мүлдем басқа технологиялық
шынайылықта өмір сүріп жатырмыз. Цифрлық және нанотехнологиялар, робототехника, регенеративтік машина және
ғылымның көптеген басқа да жетістіктері қоршаған ортаны ғана емес, адамның өзін өзгерте отырып, әдеттегі шынайылыққа айналады. Біз бұл процестердің белсенді қатысушылары болуға тиіспіз...
Осылайша, біздің еліміз дамыған елдермен бірдей бағытта жүріп жатыр. STEM білімі-бұл оқу мен мансапты байланыстыратын көпір. Оның тұжырымдамасы балаларды технологиялық дамыған әлемге дайындайды. Болашақ мамандарға жаратылыстану ғылымдарының, инженерияның, технологияның және математиканың әртүрлі білім беру салаларынан алынған жан-жақты дайындық пен білім қажет.
Қорыта келгенде бұл әдіс тәсілдер барысында оқушылардың заман талабына сай білім алуын, білім алу жолында одан әрмен қарай жетілдіруіне көп ықпалын тигізеді. Бұл жоба барлық мектепте қолға алынса, біз, яғни еліміз дамыған елдің қатарына көшуге негізгі қадамның бірі болады деп ойлаймын.
1.5 Физика пәнінде жаңа технологияларды қолданудың маңыздылығы
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік және көптеген адами қабілеттің қалыптасуына игі әсерін тигізіп, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Физика пәнін оқушыларға оқытып үйретуде мұғалімнің рөлі, мұғалім үнемі өзінің ой-өрісін кеңейтуге, біліміне білім қосуға тиістігі және оқытудың жаңа технологияларын меңгеруі қажеттілігі туралы қарастырылған. Технология - бұл қандай да болсын істегі, шеберліктегі, өнердегі амалдардың жиынтығы делінген. Оқу сапасын арттыру үшін күнделікті сабақта жаңа технологияларды пайдаланудың сапасы туралы жазылған. Физика пәнін оқытуда сыни тұрғыдан ойлау жобасы стратегияларын қолдану тиімді. Бұл - американдық ғалымдардың идеялары негізінде құрылған жоба. Сыни ойлау дегеніміз - оқушының қоршаған ортаға, ақпарат әлеміне, өзінің іс-әрекетіне сын тұрғысынан қарауын жетілдіру деген сөз.
Жас ұрпаққа саналы тәрбие, саналы білім беру - бүгінгі күннің өзекті мәселесі екенін қоғамның казіргі даму кезеңінде болып жатқан әлеуметтік-саяси және жаңа технологиялық өзгерістер, тәрбие мен білім беру жүйелерінің ісін жаңа сатыға көтеру үшін білім саласында жаңа, тиімді әдіс-тәсілдерді қолданудың қажеттілігі дәлелдеп отыр. Жалпы білім беру жүйесіндегі және мектеп мұғалімінің алдында туған көлемді әрі жауапкершілігі мол міндеттердің бірі - оқушыға тиянақты білім беру болып табылады.
Тиянақты білім дегеніміз - жаттанды емес, белгілі жүйесі бар (қарапайымнан күрделіге қарай дамытылған), тұрмыспен, күнделікті өмірмен тығыз байланысты, окушының ой-өрісінің дамуына көмектесетін ұғымдар жиынтығы. Бүгінгі заманғы педагогикалық саладағы жаңалықтардың бірі-оқытудың іс-тәжірибесіне жаңа әдіс-тәсілдерді енгізу болып та - былады. Жаңа форматтағы біліктілікті арттыру курсының да мақсаты да осыны көздейді. Бастысы ол өзгерістер мұғалімге де, оқушы үшін де оң нәтиже беруі тиіс.
Оқытудың жаңа технологияларын қолдана отырып, саналы, салауатты, жан-жақты дамыған, рухани бай, заман талабын орындай білетін тұлғаны тәрбиелеп дамыту. Казіргі заманда білім беру ісінде талап деңгейінен шығу мұғалімнің іздену шеберлігіне тіреледі. Бүгінгі талап оқушыға білім беру мен бірге оны білікті түрде қолдана алуына, оны дағдыға жеткізіп қана қоймай баланың ақыл-ойын, қабілетін дамытуға, әрекет нәтижесінде белгілі тұжырым жасай алуға үйретуге негізделеді. Әрине, оқытудың барлық әдістері баланы дамытуға бағытталған. Дегенмен осы кезге дейінгі дәстүрлі оқытуда оқулық пен мұғалімнің пікірін нысана етумен шектеліп келді. Ал бүгінгі оқыту оқушы қабілеті, оны жан-жақты дамыту, даму әрекеттерін ұйымдастырудың қажеттігін дәлелдеп отыр. Көрнекті педагог А.С. Выготский баланы дамыту әрекеттері оқыту барысында іске асатынын дәлелдей келіп, бала дамуының екі түрлі ортасы болатыны жайында теория ұсынды. Бірінші ортасы - айналасындағы үлкендердің әсері, қабілетінше еркін атқара алатын іс-әрекеті болса, екінші ортасы - сабақ үстіндегі әрекеті. Ал, біздің мақсатымыз - баланың сабақ үстіндегі оқу-әрекетін тиімді әрі қызықты болатындай етіп ұйымдастыру, әре - кет нәтижесін байқау, бағалау және соның нәтижесінде алдағы жұмыстарды жоспарлау болып табылады. Оқитын пән қаншалықты бағалы болса да, мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болса да, мұғалім оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім, күткен нәтиже бермейді. Оқушының адам ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Жаңа технологияның басты мақсаттарының бірі - баланы оқыта отырып, оның еркіндігін, белсенділігін қалыптастыру, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру. Міне, сондықтан Кембридж тәсілдерін сабақта қолданудың маңызы зор. Осы жеті модульді білім беруде тиімді пайдалануда, сабақта пайдаланатын жұмыс түрлеріне қа - рағанда топпен жүргізілетін жұмыс түрі оңтайлы нәтиже береді. Ұйымдастыруда алғашқы қадам оқушыларды топқа бейімдей отырып, сыныпта психологиялық ахуалды қалыптастыру бағытында болуы керек. Сондықтан, оқушыларды топқа бейімдеу үшін түрлі психологиялық тренингтер өткізіп, сабаққа қатысты топтастыру жүргізуге болады.
Бұл тәсілдің басқа технологиялардан ерекшелігі жеті модуль арқылы іске асады. Сабақ- оқытушының педагогикалық мәдениетінің айнасы,-деп А.Сухомлинский айтқан. Сабақта оқушылардан жиі тақырып бойынша жеке, жұптық, топтық жұмыс, яғни пирамидалық тәсіл түрлері қолданылады. Өйткені, ол оқу - шының ойлауын, елестету мен есте сақтау белсенділігін, дағдысын білім саласының дамуын қамтамасыз етеді. Мұғалім бала бойындағы туа біткен түрлі қасиеттерді, дәл байқап, оның сапалық ерекшеліктеріне баға беріп, ары қарай өз бетінше дамыта түсуіне жағдай туғызуы керек, көмектесуі қажет. Бұл үшін, әрине ұстаздың өзі де өзгеруі яғни дәстүрлі оқытудьың таптаулары сүрлеуінен арылуы тиіс. Осылайша оқытудың жаңа мазмұнын жасауға бетбұрысты әрбір мұғалім өзінен бастағаны жөн. Мұғалім шәкіртке білім, білік, дағды беріп қана қоймай, ақыл-ойы мен қабілетінің дамуына көңіл бөліп, оқи алуға үйрету керек. Мұғалім оқытуға кіріспес бұрын оқушылардың мінездерін зерттеп, білімдерін тексеруі тиіс. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиялармен байланысты әлемдегі стан - дартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қа - жет - деп, Елбасымыз өз жолдауында айтып қана қоймай, әр мектепті түрлі ақпаратты технологиялармен қамтамасыз етуде. Яғни, ақпараттық технологиялардың білім беруде маңызы зор. Ол оқушыларға үлкен ақпараттық білім кеңістігіне жол көрсетеді. Оқушылар жеке, жұптық, топтық жұмыс жасағанда диалогқа түскені жөн. Себебі қабілеті әртүрлі оқушылар, бір-бірімен жұмыс жасағанда, әрқайсысы өз ойларын айтады, яғни жауапкершілікті сезінеді. Топтық жұмыста оқушылар өзін-өзі бірін-бірі бағалау немесе топ аралық бағалау жүзеге асады. Топтық жұмысты ұйымдастыру арқылы оқушылардың белсенділігі, шығармашылығы артады. Топтық жұмысты жүзе - ге асыру, оқушылардың сыни ойлауды дамытуға мүмкіндік береді. Оқушыға сыни ойлауын жүзеге асыратындай тапсырма бергенде ғана оқушы ойланады. Сыни тұрғыдан ойлау-бақылаудың, тәжірибенің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде алған ақпаратты ойлауға, бағалауға, талдауға және синтездеуге, өмірде қолдана білуге бағытталған пәндік шешім. Балаларды диа - лог пен дәйектер, талқылауға тарту белсенді жүргізетін жағдайда олардың оқуы тиімдірек және жетістіктері жоғары болатынын дәлелдейтін зерттеулер де көбейе түседі.
Сыныпта мұғалім оқушылармен интерактивті тілдесу арқылы тиімді әңгіме жасай алатын, оқыту үшін зерттеуге және өзара ынтымақтастыққа ықпал ететін жағдай жасауға міндетті. Оқыту дегеніміз - баланы субъект ретінде оқу қызықтыратын, соған сай қабілетін арттыратын жағдайлар тудыру болып табылса, қызықтыру, зейініне әсер ету, сезіміне әсер беру мұғалімнің басты мақсаты болуы тиіс. Мұны жүзеге асыру кезеңдерге бөлінеді. Бірінші, оқу үдерісінің жаңа технологиясын қарастыру (қалай оқыту керек), оқушы алдына койған мақсатты өз бетінше шеше алатын жағдайға жеткенде ғана субъектілік орын алады.
Қазіргі білім беру тұжырымдамасының талабында мұғалім мен оқушының қарым-қатынасы жаңа болмыстық мазмұнда өзгеріп, мұғалім- ұйымдастырушы, бағыттаушы, оқушы- ізденуші, белсенді болуы керек. Оқушының өз бетімен білім алуының бір түрі- шығармашылық тапсырмалар орындау арқылы шығармашылықпен білім алуға қол жеткізуге болады.
Өзіндік жұмыстарда:
Оқушының пәнге деген қызығуы артады;
Оқушының шығармашылық қабілеті дамиды;
Ізденушілік қабілеті артады;
Жауапкершілігі жоғарылайды;
Ақпаратты бағдарлау біліктілігі қалыптасады;
Сыни тұрғыдан ойлау қабілеті артады.
Әрбір ұстаздың міндеті мектеп оқушыларын отан сүйгіштікке, ақыл-ойын жан-жақты дамытуға, ұмтылуға тәрбиелеу. Қыран- түлегіне қайыспас қанат сыйлайды, ұстаз- шәкіртіне талап сыйлайды деген халқымыздың қанатты сөзі арқылы дарыған. Білім беру саласында озық технологиялардың енуі мұғалімнің ойлану стилін, оқыту әдістемесін өзгертеді.
Жас ұрпақтың жаңаша ойлануына, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуында әлемдік сапа деңгейіндегі білім, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселе. Бүгінгі орта білім беруіне қойылар талаптар қай кезеңдерден де күрделі маңызды. Өйткені бізді дамудың жаңа кезеңі күтіп тұр. Сол кезеңге лайық ұлттық санасы жаңғырған жаңа ұрпақ тәрбиелеу міндеті мойнымызда. Барлық кедергілерді жеңу табысқа талпыну өз қолымызда деп білемін. Оқусыз-білім жоқ, білімсіз-күнің жоқ деген халық даналығы ешқашан мәнін жоғалтпайды.
Білім беру жүйесінің барлық саласында жаңа технологияны жоспарлы түрде енгізіп, жүйелі интегралды еткізу немесе қамтамасыз ету қажеттілігі туындап отыр. Қазіргі замандағы технология әрбір тұлғаның білім алу үдерісінде шығармашылық қабілетін дамытуға айқын мүмкіндіктер береді. Дәл осы жаңа технология мен әрбір тұлғаның өзіндік білім алу траекториясын таңдауына жол беретін анық білім беру жүйесін құруды, оқу бағдарламаларының бағдарламалануы жә - не өзгермелі бейімделуіне есебінен оқу үдерісінің біртұтастығын сақтай отырып оны дараландыруға мүмкіндік беретін компьютердің маңызды дидактикалық касиеті негізінде тұлғаның оқу үдерісінде танымдық кызметін тиімді ұйымдастыру арқылы жаңа білім алу технологиясын түбегейлі өзгертуді тығыз байланыстырады
Әлемдік өркениетке қадам басқан Қазақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдени дамудағы жаңа бастамалар мен түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесіне өз әсерін тигізіп, білім деңгейін, оқыту әдіснамасын жетілдіруде тың ізденістер жасауға мүмкіншілік туғызып отырғандықтан, төмендегідей мақсаттар қойылды.
2-ТАРАУ
7 сыныпта физика сабағында танымдық іс-әрекетті жандандыру тәсілдері мен құралдары
7-СЫНЫПТА ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ
Ғаламдық білім беру жүйесінде Қазақстан Республикасының еліміздің білім берудің алдыңғы қатарлы дәстүрлері мен стандарттарын қарастыра отырып, әлемдік білім беру тәжірибесіне бағытталған стратегиялық курсын бөліп алды. Білім берудегі жаңғырту мен инновациялық үдерістердің жалғасуына ықпал етудің маңызды факторының бірі мұғалімнің кәсіби шеберлігі. Солай бола тұра кәсіби шебер түсінігіне пәндік, дидактикалық, әдістемелік, психология-педагогикалық білім мен дағды ғана емес, педагогтің жеке тұлғалық потенциялы, кәсіби құндылықтары да жатады. ҚР-ның педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға арналған үш айлық курс бағдарламасы, білім беру жүйесінде педагогтар алдына жаңа міндеттер қойып, оларға үн тастады десек те болады. Білім мазмұнын жаңарту тікелей шығармашылық ізденістегі мұғалімнің кәсіби шеберлігіне байланысты. Бәлім беру бағдарламасының негізгі мақсаты - білім мазмұнының жаңаруымен қатар, критериалды бағалау жүйесін енгізу және оқытудың әдіс-тәсілдері мен әртүрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Білім алушылардан күтілетін оқу нәтижелері жетістігін бағалау жүйесі білім беру мазмұнының ажырамас бір бөлігі болып табылады. Жаңартылған орта білім беруді енгізу кезінде білім алушылардың оқу жетістігін критериалды бағалау жүйесі қолданылады. Жаңа бағдарлама бойынша жаңаша көзқарас қалыптасып, бәләм деңгейі биікке көтеріліп келеді. Қазіргі білім беру жүйесінде жаңа технологияларды енгізу күннен-күнге басты талапқа айналып, осы әдістерді жетілдіре түсу қажеттілігі күшейіп келеді. Мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болса да, мұғалім оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім күткен нәтиже бермейді. Электрон-кемтікті жүйелерге негізделген эффектілерді жаңартылған бағдарлама бойынша 10-сыныптарға оқыту үлкен тәжірибе болды. Сабақты өту барысында жаңа бағдарлама бойынша оқыту әдісінің жеті модульі ескерілді. Жаңа технологиялар бойынша оқушының тұлға ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Оқушыларға жаңартылған бағдарламаны пайдалана келе сабақ өттім.
Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:
Қысым
Мектеп:
Күні:
Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 7
Қатысқандар:
Қатыспағандар:
Сабақтың тақырыбы
Қатынас ыдыстар
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
7.3.1.6 - қатынас ыдыстарды қолдануға мысалдар келтіру
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар істей алады: қатынас ыдыстардың физикалық мағынасын біледі және мысалдар келтіре алады
Көптеген оқушылар істей алады: қатынас ыдыстарды қолдана отырып, есептер шығара алады
Кейбір оқушылар істей алады: қатынас ыдыстарға негізделіп жасалған қолданыстағы суқұбырларының жұмыс істеу принципін түсіндіре алады
Бағалау критерийі
Қатынас ыдыстардың мағынасын түсінеді және мысалдар келтіре алады
Қатынас ыдыстардың формуласын пайдалана отырып есептер шығара алады
Суқұбырлардың істеу принципін түсінеді
Тілдік мақсаттар
1.Оқытудың тілдік мақсаты:
Қатынас ыдыстарда орындалатын заңдылықтарды ауызша немесе жазбаша сипаттай алады
2.Пәндік лексика және терминалогия:
Қатынас ыдыстар,
атмосфералық қысым,
тығыздық
баған биіктігі
Қазақ тіліндегі аталуы
Орыс тіліндегі аудармасы
Ағылшын тіліндегі аудармасы
Қатынас ыдыстар
отношения сосуды
communication vessels
Атмосфералық қысым
атмосферное давление
atmospheric pressure
тығыздық
плотность
density
Баған биіктігі
высота колонны
column height
3.Диалогтер мен жазу үшін қолданылатын тіркестер:
Ортақ түптері бар ыдыстар ... . ыдыстар деп аталады.
Кез келген пішінді қатынас ыдыстардағы бдіртекті сұйықтың беттеріне түсетін ауаның атмосфералық қысымы бірдей болады, онда ... ...
Суқұбырларының жұмыс істеу принципі ... .. негізделген.
Құндылықтарға баулу
Оқушылар өз бетімен жұмыс істеуге, бірін-бірі сыйлап өзара ынтымақтастықта болуға, өзін - өзі жетілдіруге және алған білімдерін өмірде қолдануға дағдыланады.
Пәнаралық байланыс
Математика - есептер шығару (амалдар қолдану)
Тарих - ғылым мен техниканың даму тарихынан
Алдыңғы білім
Заттардың молекулаларының құрылысы негізінде қатты денелердің, сұйықтардың, газдардың құрылымы
Қатты, сұйық, газдардың қысымы
Паскаль заңы
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақта жоспарланған қызмет (іс-әрекет)
Ресурстар
Сабақтың
жоспарланғанкезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы
(10 мин)
4 мин
6 мин
Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесіп, оқушылар арасында сенімді сыйластықты қалыптастыруға ықпал жасап, көтеріңкі көңіл-күй тілеу. Жағымды орта қалыптастыру.
Жұлдызша әдісі бойынша 4 топқа бөлу.
(W) Үй тапсырмасын сұрау.
Интервью әдісі.
Микрафон арқылы сұрақ қойылады, сұраққа жауап берген оқушы келесі оқушыға сұрақ қойып, осылай жалғасады.
Қысым деп нені айтады?
Қысымды қалай анықтайды?
Қысымның бірліктері?
Қатты дене қысымды қалай жеткізеді?
Паскаль заңы қалай айтылады?
Сұйықтар мен газдар неліктен қысымды барлық жаққа бірдей жеткізеді?
Заттың қатты, сұйық, газ күйіне тән қасиеттері қандай?
Қалыптастырушы бағалаудың түрі Бас бармақ тәсілі.
Сабақтың ортасы
(20) мин
7 мин
5 мин
8 мин
(G) Ирек стратегиясы.
Оқушыларға жаңа тақырыпты мағынасына қарай бөліктерге бөліп беремін. Әр топ сынып оқушыларға, өздеріне берілген мәтіндерін түсіндіріп шығады. Бұлар қайдан шықты? сұрағына жауап іздейді. Мұндағы басты мақсат - әр оқушы осы тақырыпты түгелдей қамтуында.
Қалыптастырушы бағалаудың түрі
Көңілді бауырсақтар тәсілі.
(G) Кубизм стратегиясы
Әр топқа 6 жағына есеп жазылған кубик тастау арқылы жүргізіледі. Тақырыпты жан-жақты зерделеуге мүмкіндік туады. Дескрипторлары бойынша топ жетекшісі саралап, талдап мұғалім өзі кері байланыс жасайды.
Қатынас ыдыстағы бағанының биіктігі 17,2 см су, биіктігі 20 см дизелдік отынның бағанын теңестіретін болса, дизелдік отынның тығыздығы қандай болады? pсу=1000 кгм3.
Қатынас ыдыстарға су құйылған. Сол жақтағы ыдысқа аздап су құйсақ қандай өзгеріс болады? Неліктен?
Салмақсыздық жағдайында қатынас ыдыстар заңы орындалады ма?
Қатынас ыдыстарың сол тармағына су, ал оң тармағына керосин құйылған. Керосин бағанасының жоғарғы деңгейінің керосиннің жоғарғы деңгейінен қаншалықты төмен екенін есепте.
Қатынас ыдыстардың қасиеттері қандай тұрмыстық бұйымдарда пайдаланылады?
Қатынас ыдыстың ішінде сынап пен су бар. Су бағанының биіктігі 68 см. Сынап деңгейлері бірдей болу үшін, қатынас ыдыстың сол жағына қандай биіктікте керосин құю керек? pсу=1000 кгм3, pкер=800 кгм3.
Бағалау критерилері
Дескрипторлар
Қатынас ыдыстардың формуласын пайдалана отырып есептер шығара алады
Берілген жаза алады;
ХБЖ-не келтіреді;
Формуланы жазып, түрлендіре алады;
Математикалық амалдарды орындайды және жауабын дұрыс шығарады
(I, E) Кейбір оқушылар қолжетімді дерек көздерін пайдалана отырып суқұбырларының жұмыс істеу принципі бойынша Ғылыми жоба жұмысын жазады және соны қорғап шығады.
Сабақтың соңы
10 мин
Тақырыпты SWOT әдісімен қорытындылау. Оқушыларға тақырып бойынша туындайтын мүмкіндіктер мен күдіктер туралы қорытынды жасауына мүмкіндік береді.Оқушылардың өз ойын еркін жеткізуіне итермелейді. Жетістікке ұмтылуға итермелейді.
Кері байланыс: Жетістік баспалдағы.
Сабақ соңында қатысушылар баспалдақтың қай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті
Физика, математика және цифрлық технологиялар жоғарғы мектебі
Физика кафедрасы
Сапар Гулдана Саматқызы
7 сыныпта физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В011000-физика мамандығы
Алматы 2021ж
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті
Физика, математика және цифрлық технологиялар жоғарғы мектебі
Физика кафедрасы
Қорғауға жіберілді
___ _____________2021ж.
Физика кафедрасының
меңгерушісі,
PhD докторы __________Т.Мырзақұл
Дипломдық жұмыс
7 сыныпта физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру
5В011000-физика мамандығы
Орындаған: Сапар Гулдана
Ғылыми жетекшісі: Байкадамова Лаура
Аға оқытушы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1-ТАРАУ. Физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамыту 7
1.1 Сыни тұрғыда ойлауды қалыптастыру 7
1.2 Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 12
1.3 Оқу мотивтерін қалыптастыру 16
1.4 Физика пәнінде жаңа технологияларды қолданудың маңыздылығы 21
1.5STEM-оқытудың кіріктірілген тәсілі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .24
2-ТАРАУ. 7 сыныпта физика сабағында танымдық іс-әрекетті жандандыру тәсілдері мен құралдары
2.1 Сабақ жоспарының жасалуы 26
2.2 Сабақта материалды түсіндіру тәсілдері 31
2.3 Физика термин сөздерін ағылшын тілінде жаттатудың тиімді жолдары 35
2.4 Есептерді шешу принципін іздеу тәсілдері 39
2.5 Фронтальдық тәжірибелер және эвристикалық қойылған фронтальдық зертханалық жұмыстар 42
2.6 Материалды салыстыру және жүйелеуге арналған тапсырмалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .45
ҚОРЫТЫНДЫ 57
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 59
Кіріспе
Қазақстан Республикасының жаңа кезеңде тұрақты дамуына арналған жаһандық білім моделін құруды қамтамасыз ететін негізгі тұлғалардың бірі мұғалім екені анық.
Қазіргі кеңістік- жаңа ғылыми идеяларды дамытуға және мүмкіндіктерді одан әрі қолдануға бай. Дәл осы себептер мектеп алды оқушыларға келесі міндеттерді қояды:
Оқушыларды берік білім жүйесімен қамтамасыз ету;
оларды өз бетінше білімдерін жетілдіре түсуге бейімдеу ;
заманауи технологияларды қолдана отырып, танымдық қабілеттерін дамыту.
Табыстың құрамдас бөліктерінің бірі-оқушылардың сабақтардағы оқу-танымдық қызығушылығын дамыту. Бұл олардың 7 сыныптағы физикада сәтті қалыптасуының маңызды факторы. Ол мектеп оқушыларының жаңа оқу материалын қабылдауға зияткерлік және эмоционалды дайындығымен жүзеге асырылады. Мұның қажетті компоненттері - сыныптағы физикалық зертханамен, қажетті құралдармен және жабдықтармен жабдықталған жақсы материалдық - техникалық база болып табылады.
Оқытуды оңтайландыру жүйесінде оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру құралдары үлкен рөл атқарады. Көптеген проблемалардың ішінде оқу процесін жетілдіру, оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру мәселесі ең маңыздыларының бірі болып табылады.
Оқушылардың танымдық қызығушылықтарының болуы олардың сабақтардағы белсенділігінің өсуіне, білім сапасына, оқытудың жағымды мотивтерін қалыптастыруға, белсенді өмірлік ұстанымға ықпал етеді, бұл оқу процесінің тиімділігін арттырады.
Бұл жұмыс оқушылардың физиканы оқуға деген танымдық қызығушылығын дамытудың оңтайлы жолдарын анықтауға бағытталған.
Бұл мақсатқа жету жолдары келесі міндеттерді шешумен тығыз байланысты:
- оқушылардың жеке ерекшеліктерін, олардың қызығушылықтарын зерттеу;
- дәстүрлі және белсенді оқыту әдістерінің үйлесімі;
- сараланған оқыту және білімді деңгейлеп бақылау технологиясын енгізу;
- оқу материалын блоктық берудің вариативті әрі қарай пысықтаумен үйлесуі.
Бұл жұмыста білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға және шығармашылық белсенділігін қолдауға, олардың оқу қызығушылығын дамытуға ықпал ететін оқу процесін ұйымдастыратын мұғалім қолдана алатын жұмыс әдістері мен формалары ұсынылады.
Әрине, оқушылардың танымдық белсенділігінің деңгейі олардың өздеріне, олардың тәрбиесіне, санасына, қызығушылығына, ерікті күш-жігеріне байланысты, өйткені оқушы тек объект қана емес, сонымен қатар оқу процесінің субъектісі де.. Оқытудың барлық қиындығы-сабақта оқушылардың танымдық белсенділігі қажет, және бұл мұғалімге, олардың белсенділігін арттыру қабілетіне байланысты. Оқушылардың белсенділік дәрежесі-бұл мұғалімнің жұмыс әдістері мен әдістеріне реакция, оның педагогикалық шеберлігінің интегративті көрсеткіші.
Г. И. Щукина танымдық белсенділікті "мектеп жылдарында қарқынды дамып келе жатқан оқушының құнды және күрделі тұлғалық білімі" ретінде қарастырады, ол "оқушының ерекше жағдайын және оның іс-әрекетке қатынасын білдіреді".
Таным процесінің өзі әдетте дәйекті тізбек ретінде ұсынылады: қабылдау - есте сақтау - Сақтау - көбею - алынған білімді түсіндіру. Білімді жандандыру барлық дәйекті кезеңдерде жүзеге асырылуы мүмкін екені анық. Бірақ мұғалімнің жасаған жағдайларына оқушының реакциясы ретінде белсенділік жағдайы кез-келген кезеңде көрінуі мүмкін.
Оқытудың белсенді әдістерін оқушылардың танымдық белсенділік деңгейін барынша арттыратын, оларды мұқият оқуға итермелейтін әдістер деп атаған жөн. Белсенді әдістермен сыныптағы барлық оқушылар қызығушылықпен және ықыласпен қарқынды жұмыс істейді: мұқият тыңдайды - ойлайды, бақылайды - ойлайды, оқиды - ойлайды, практикалық тапсырмаларды орындайды - ойлайды.
Мектеп практикасында және әдістемелік әдебиетте білім көзі бойынша оқыту әдістерін үш топқа бөлу әдеттегідей: сөздік (әңгіме, дәріс, әңгіме, оқу), көрнекі (табиғи, экрандық және басқа да көрнекі құралдарды, тәжірибелерді көрсету) және практикалық (зертханалық және практикалық жұмыстар). Олардың әрқайсысы белсенді және аз белсенді, пассивті болуы мүмкін. Білім көзі бойынша оқытудың әр әдісі белсенді әлеуетке ие, оны жүзеге асыру мұғалімнің шығармашылығына, мысалы, сабақта проблемалық жағдай жасау қабілетіне байланысты.
Сонымен қатар, оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту олардың оқу мотивтерін қалыптастыруды білдіреді. Оқушылар танымдық мәселелерді шешуді үйреніп қана қоймай, осы мәселелерді шешуге деген ынтасын дамытуы керек. Оқушылардың оқу мотивтерін тәрбиелеу қазіргі уақытта мектептің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Оқушылардың оқу мотивтерін қалыптастыру міндеті ойлауды дамыту міндетімен тығыз байланысты және оны шешудің алғышарты болып табылады. Шынында да, кез-келген басқа әрекет сияқты, ойлау қажеттіліктерден туындайды. Сондықтан оқушылардың танымдық қажеттіліктерін оятпай, тәрбиелемей, олардың ойлау қабілетін дамыту мүмкін емес.
Сонымен, мұғалім қолданатын оқушылардың танымдық іс-әрекетінің әдістері оқушылардың ойлауының біртіндеп, мақсатты және жүйелі дамуын және олардың бір уақытта қалыптасуын қамтамасыз етуі керек
1-ТАРАУ.
Физика пәнін оқытуда оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамыту
Физика мектеп пәндері арасында ерекше орын алады. Оқу пәні ретінде ол оқушылардың әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастыруға бағытталған. Физика оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, олардың дүниетанымы мен сенімдерін қалыптастырады, жоғары адамгершілік тұлғаны тәрбиелеуге ықпал етеді. Оқытудың бұл негізгі мақсатына оқу процесінде білімге деген қызығушылық пайда болған кезде ғана қол жеткізуге болады. "Оқушылардың танымдық қызығушылықтарының болуы олардың сабақтардағы белсенділігінің өсуіне, білім сапасына, оқытудың жағымды мотивтерінің қалыптасуына, белсенді өмірлік ұстанымның қалыптасуына ықпал етеді, бұл оқу процесінің тиімділігін арттырады", - деп жазды И.Я.Ланина. Физика курсы барысында әр физикалық құбылысты немесе заңды зерттеу кезінде осы заңдар мен құбылыстардың практикада қалай қолданылатынын көрсету қажет.
Сыни тұрғыдан ойлауды қалыптастыру
Қазір еліміздің әр түрлі жерлерінде оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдермен біршама ұстаздар қауымының өз мамандығына деген сүйіспеншілігі арта түсіп, жаңа нәтижелерге жетуде, білім алушыларға жаңа белестерді бағындырудың әр түрлі жолдарын ашуда. Сонымен қатар, оқушының жеке тұлға және әлеуметтік нысан ретіндегі келешегі басты назарға алынуда.
Оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас өзгерісті қажет етеді. Дәстүрлі оқытуда мұғалім мен шәкірт арасындағы көп жағдайлар оқушы көңілін қанағаттандыра бермейтін қалыптасқан заңдылықтар мұғалім мен оқушы арасындағы серіктестік қарым-қатынасқа ауысады. Сонымен қатар оқушыға қалай оқу керектігін үйрету, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни ойлай алатын, пікір көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық таныта алатын оқушы қалыптастыру.
Сын тұрғысынан ойлау дегеніміз шыңдалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сын көзбен қарай отырып, күрделі мәселелерді шешуге, аса маңызды жауапты шешім қабылдауға, шешімін, пікірін басқалармен салыстырып, өз шешіміне көз жеткізу. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту әдістерін қолданған кезде білім алушының белсенділігін арттыру, пәнге деген қызығушылығын ояту, өзіндік көзқарасын білдіруге мүмкіндік беру, зерттеуге икемділігін дамыту, сөйлеу белсенділігін арттыру, бір-бірімен қарым-қатынас жасай алады, басқаларды тыңдау, кез келген жауапқа сыйластық, түсіністікпен қарау сынды нәтижелерге жетуге болады.
Жалпы сын тұрғысынан ойлау стратегиясын қолданған кезде оқушылар сыни тұрғыда ойлана алады, белсенділігі артады, сұрақтар қою арқылы ойларын дәлелдейді, талдай алады.
Бағалау- оқыту нәтижесін анықтау үшін қолданылатын тәсіл. Оқушының берілген тақырыпты меңгерудегі кемшіліктерін жоюда, үлгерімнің нәтижелі болуына ықпал ететін негізгі фактор. Жалпы бағалау баға қоюмен ғана шектеліп қалатын тәсіл емес. Берілген материалды меңгеру, меңгермеу фактісімен қатар себептерін анықтауға мүмкіндік беретін оқытудың маңызды құрамды бөлігі болып табылады.
Оқыту үшін бағалау бұл формативті, оқытуды бағалау суммативті екенін де айта кетуге болады. Формативті бағалау әр сабақ кезінде, сабақ үстінде, оқушының барлық іс әрекеті ойлауы, түсінігі, тәртібі де бағаланады. Ал суммативті белгілі бір кезеңдегі бақылаулар, тесттер, тоқсандық, қорытынды жиынтық баға өлшемі.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану келешек ұрпақтың жан-жақты білім алуына, іскерлігі мен кәсіби құзіреттілігін, шығармашылығын еркін дамытуға, компьютерлік сауаттылығын қалыптастыруға тиімді екенін айтуға болады. Интерактивті тақта арқылы әр түрлі сабақ барысында өтілетін тапсырмаларды, есеп шығару жолдарын, сонымен қатар демонстрациялық көрсету құралдарын пайдаланып, оқушының сабаққа деген зейінін ашуға, ынтасын арттыруға қажетті құрал.
Тест тапсырмалары бойынша оқушыларың білім сапасын бақылауда компьютерлік технологияның атқаратын үлесі зор.
Осы уақытқа дейін, біз талантты және дарынды балаларды оқытуда, көбінесе Дарынды оқушы- бұл жақсы оқитын оқушы деген пікір қалыптастырып келдік. Олар оқуда қиындық туғызбайды, тәртіпті, ұйымшыл, білімді, тұрақты, ұқыпты, өз ойын нақты жеткізе алатындықтан мұғалімдерге жұмыс істеуге оңай болды, сол себептен ұнайды. Ал қисынсыз сұрақ қоятын, өз жұмысымен ғана айналысатын, көбінесе түсінбеушілік туғызатын, қияли, оқушыларды қабілеті нашар деп шектейміз. Ол дұрыс түсінік емес, қабілеті төмен оқушылардың арасында да дарынды, талантты оқушылардың бар екенін мойындамаймыз. Сондықтан кез келген оқушының іс-әрекетінен бір дарындылық иесін анықтауға болады. Көптеген табиғи талант дарынсыз ұстаздардың кесірінен жоғалып кетеді. Олар дарынның табиғи құбылысына терең бойлай алмайды. Сондықтан жаңашыл ұстаз осындай келеңсіздікке жол бермеу керек. Дарынды оқушымен жұмыстың негізгі мақсаты- олардың шығармашылық, жұмыста өзінің қабілетін іске асыруға дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа жету- оқу бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту арқылы жүзеге асады.
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқыту мұғалімнің жан-жақты ойластырылған шеберлігін, іскерлігін қажет етеді. Оқушы бойына білім нәрін сіңіруде ең бастысы оқушының жас ерекшеліктерін ескере отырып, тапсырмаларды айқындау. Топтық жұмыс барысында оқушының жас ерекшелігіне сай сұрақтар түрлерін ойластыру болып табылады.
Мұғалімнің көшбасшылық қабілеті ең бірінші сабаққа даярлықтан басталады. Өтілетін сабақтың жоспарын құра отырып, әдістемелік жағын, иллюстрациясын, пайдаланатын техникалық құралдарды, дидактикалық материалдарды дұрыс таңдап, ұйымдастыру. Ал, көшбасшылық қабілет шығармащылық елес, шығармашылық ойлау арқылы жүзеге асады. Оқушыны шығармашылыққа жетелеу, жылдамдылыққа, икемділікке баулу, тапқырлыққа үйрету ол мұғалімнің әр сабақта қалыптасып отыратыны анық.
Қорыта келгенде, білім беру мен білім алудағы жаңа әдіс-тәсілдер оқушылардың алған білімдерін өмірде пайдалана білу, олардың функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы еліміздегі білім мен ғылымды дамыту мәселелеріне басымдық берілу тиіс. Білім беру жүйесін жаңғырту жағдайында педагогтержі заманауи әдістермен, технологиялармен жаңаша жұмыс жасауға бейімдеу, интеллектуалдық кәсіби деңгейі және тұлғалық қасиеттері мен білімді дамытуға өз үлесін қосуды қамтамасыз ету арқылы мәртебесін көтеру- біліктілікті арттыру жүйесіндегі қызметкерлердің басты міндеттерінің бірі деп ойлаймын. Заманауи оқыту білім берудің жеке тұлғаны жан-жақты дамытудың жаңа ізденістерін басқа қырынан танып білуіне молынан септігін тигізеді.
1.2 Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту
Оқушылардың оқу процесіне қызығушылығын дамытуға бағытталған мұғалімнің жоспарланған іс-әрекетінде біз келесі маңызды жайттарды есте ұстап отыруымыз керек:
Бірінші деңгей - түсіну. Кітаптар мен өмірден дайындалған ақпаратты қабылдауға бағытталған іс-әрекет процесінде ақпараттың ыдырауы, таралуы және үйлесуі.
Сабақта мұғалімнің алдында бірқатар міндеттер тұрады:
жаңа материалды түсіндіру;
жұмыс пен тәжірибені талдау;
теоремаларды дәлелдеу және т. б.
Бұл міндетімізге не көмектеседі? Деген сұрақ туындайды. Яғни бұған абстракция, жалпылау, салыстыру, жіктеу, анықтау және т.б. сияқты әдістер, талдау, синтез, абстракция, жалпылау сияқты барлық ақыл-ой амалдары, салыстыру, жіктеу, анықтау сияқты ақыл-ой әрекеттері. Материалды түсіндіруде логикалық дәлелдердің түрлерін мұғалім өзі жасайды.
Дамыған интеллект сабақтың әртүрлі кезеңдерінде және сабақтың әртүрлі түрлерінде қажет:
жаңа материалды оқығанда,
тақырыптың негізгі идеясын бөлгенде,
жаңа материалды түсінгенде,
формулаларды шығарғанда,
заттар мен құбылыстарды алынған дәлелдермен салыстырған кезде.
Сабаққа дайындалу кезінде мұғалім сыныптың зияткерлік мүмкіндіктерін ескереді, оны оқулық құрастырушылар жасамайды. Кітап материалы барлық оқушыларға арналған, сондықтан мектептегі түсініктемемен салыстырғанда әлсіз оқушылар арасында жиі қиындық, түсінбеушілік тудырады.
Балалардың жаңа нәрсені білуі материалды игеру, ойлау қабілетін, қабілетін жетілдіру туралы айтады. Мәселелерді шеше білу, танымдық белсенділіктің бірінші кезеңінің алғышарты. Мұғалімнің ойлары мен оқу құралдарын тыңдап, көбейте отырып, бала ойлау процестерін жетілдіре отырып, логикалық ойлау, талдау және синтез, абстракция, жалпылау, салыстыру, салыстыру, салыстыру, жіктеу, анықтау және т. б. Тәжірибелерін бойына сіңіреді.
Екінші деңгей - логикалық ойлау. Бұл адам бұрын алған білімдерін қолдану және талдау қажет болған кезде шешім қабылдау кезінде қажетті нақты және нақты емес ұғымдарды қолданатын ойлау процесі.
Қасиеттер мен нәтижелерді талдау, салыстыру, жалпылау және қорытынды - бұл баланың игеруі керек осы кезеңнің құрамдас бөліктері. Сабақ схемасын жасау кезінде мұғалім осындай интеллектуалды манипуляциялар мен олардың байланыстарын дамытатын жаттығуларды таңдау туралы ойлануы керек. Еркін ортада сөйлеуі, ойын ашық айтуы міндетті түрде орын алуы керек, өйткені тапсырмаларды қиындату барысында олар озық сипатқа ие болуын қамтамасыз етеді. Осылайша, оқу процесі оқушылардың дамуына барынша жоғары әсер етеді.
Көптеген ұғымдар бір-бірімен байланысты, мысалы, түсіну және логикалық ойлау. Бірақ айырмашылықтар да бар. Олар дереккөзді, моральдық негізді және жеке толқуларды табуында.
Түсінуді зерттеу ұғымдардың арақатынасынан басталды. Түсінуді жалпылай айтқанда, сабақтың өтілуі барысында оқушының сабақты толықтай меңгеруін айтамыз. Оқушы сол сабақ барысын толық түсінгенде, қызығушылығы артып, зерттеу жасауы. Қазіргі заманауи құралдардың көмегімен, мысалы, ұялы телефон арқылы интернет желісімен байланысып, әрі қарай танымын кеңетуі. Ал түсіну мен логикалық ойлау ұқсастықтары да көп. Себебі, оқушы танымын кеңейтіп логикалық ойлау әрекетіне көшеді.
Жалпы қорыта келе, оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға нағыз мұғалімнің сабақты жоғары деңгейде, қызықты түсіндіруі, сабақты басқа пәндермен байланыстыруы 40 минуттың ішіндегі іс-әрекетінің үлесі өте зор.
Физика сабағының өзі оқушылардың ойлау қабілетін одан әрмен дамытуға қосатын үлесі өте көп.
1.3 Оқу мотивтерін қалыптастыру
Оқу-танымдық іс-әрекеттің мотивациясын қазіргі мектептің басты мәселелерінің бірі деп есептеуге болады. Оның өзектілігі оқыту мазмұнын жаңартумен, оқушылардың өзіндік жұмыс тәсілдерін және оқу процесіне саналы көзқарасты қалыптастыру міндеттерін қоюмен байланысты. Оқу-танымдық іс-әрекеттің мотивациясын қалыптастыру мәселесі оқыту мен тәрбиенің түйіскен жерінде жатыр, қазіргі оқытудың маңызды аспектісі болып табылады.
Мұғалімдер мен психологтар оқу іс-әрекетінің мотивациясы әртүрлі болуы мүмкін деп санайды. Мысалы, қызығушылық, таным және кейбір әлеуметтік жағдайларда, яғни: болашақта мамандық пен жұмыс алу үшін оқу, ортадағы қарым-қатынастарды қолдау нәтижесінде ынталану. Оқушыларды зерттеу барысында практикалық пәндерде қызығушылық арқылы оқытылатылуын анықтады. Оқытуды қызықты ету үшін танымдық процестерді жеңілдету керек.
Танымдық процесс психиканың шындықтың объектілері мен құбылыстарына таңдамалы ұмтылыстарын талап етеді
Әлеуметтік мотив:
Міндеткерлік, борыштық сезімі, мұғалім мен сынып алдындағы жауапкершілік ұғымға енетін кең әлеуметтік мотивтер.
Жаңа қоғамға кірген кезде кез - келген адам өз орнын алғысы келеді, оны команда қабылдайды-бұл тар әлеуметтік немесе позициялық себептер.
Ұжымға кіру және адамдармен ынтымақтастық орнатпау мүмкін екені, сондай-ақ бұл әлеуметтік ынтымақтастықтықты нығайтады.
Сонымен, іс-әрекеттің бар екенін, оның себептері қандай екенін біліп, мұның бәрін түсіну керек. Өйткені, мотивті түсіну үлкен нәтиже береді, ал түсініксіз мотивтерге келетін болсақ, олармен қиынырақ болады. Олар ерікті түрде жұмыс істейді, бірақ басқару қиынға соғады.
Қорытындылай келе, танымдық қызығушылық-бұл мектепте оқытудың жетекші факторы, ол сыныптағы әртүрлі жағдайға әсер етеді, оны жақсы жаққа өзгертеді, оқу процесін белсенді етуге өз ықпалын тигізеді.
Біздің болашақтағы жоғары
технологиялық және ғылыми
қарқынды өндірістер үшін кадрлар
қорын жасақтауымыз керек.
Н.Ә.Назарбаев
1.4 STEM-оқытудың біріктірілген тәсілі
STEM дегеніміз- оқытудың біріктірілген тәсілі. Яғни, бұл тәсіл аясында академиялық ғылыми- техникалық тұжырымдамалар шынайы өмір контексінде зерттеледі. Мұндай тәсілдің мақсаты- мектеп, қоғам, жұмыс және бүкіл әлем арасында STEM- сауаттылықты дамытуға және әлемдік экономикадағы бәсекеге қабілеттілікке ықпал ететін нық байланыстарды орнату.
STEM- білім беру -инженерлік шығармашылық пен математика, жаратылыстану ғылымдары мен технологиялардың кіріктірілуі негізінде жоба және пәнаралық амалдарды байланыстыратын жаңаша ойлау және технологияларға бағытталған ғылымдардың бірігуі. STEM- білім беру артықшылықтары:
сыни тұрғыдан ойлау,
ғылыми-техникалық білімді күнделікті өмірде пайдалану,
белсенді қарым-қатынас құру және командамен жұмыс жасау,
техникалық пәндерге қызығушылықты арттыру,
жобаларға креативті және жаңашыл көзқарас,
оқу мен карьераның ұштасуы.
STEM білім беру, бұл білім беру саласында Жаратылыстану, Математика және информатика, робототехника бойынша элективті пәндер өзгермелі субъектілерін терең зерттеуді білдіреді. ХХІ ғасырда оқушылардың графикалық дизайн және басқа да табыс пен бәсекеге қабілеттілікке қажет негізгі дағдыларын дамытуға бағытталған.
Сонымен, жаратылыстану ғылымдары мен математиканы зерттеу технологиялық және инжиниринтік дағдыларды бір уақытта меңгеру арқылы казіргі заманғы проблемаларға инновациялық шешімдерді ашады.
Инженерлік жобалау барысында окушылар проблемаларды анықтап, оларды дамытады, сынайды және оларды шешу жолдарын табады. SТЕМ білім беру оқушыларды жаратылыстану-математикалық және инженерлік- технологиялық бағыттағы негізгі пәндер бойынша білім алуға, сыни ой - лау дағдыларын дамытуға және ғылым мен техникада кәсіпке деген ұмтылысты дамытуға бағытталады.
Қазіргі уақытта әлемде көптеген технологиялық өзгерістер болып жатыр: ақпараттың қарқынды ағыны, жоғары технологиялық инновациялар мен әзірлемелер адам өмірінің барлық салаларын өзгертуде. Заманауи қоғам, оқыту мен білім беру алдына күрделі міндеттер қояды: оқу қызықты болып, практикада қолданылуы керек, ал бұл, әрине, баланың келешегіне жақсы нәтижелер әкелуі тиіс. Қоғам сұранысы да, жеке тұлғаның қызығушылықтары да озгеріп жатыр.
Робототехника, құрастыру, бағдарламалау, үлгілеу, 3D-жобалау және тағы басқа - бұның бәрі қазіргі таңда дүниежүзінің оқушыларын қызықтырады. Бұл қызығушылықтарды жүзеге асыру үшін анағұрлым күрделі дағдылар мен құзыреттер қажет. Білу мен істеу ғана емес, сонымен қатар зерттеу және ойлап шығару маңызды. Ғылым, математика, технологиялар және инженерия сияқты басты академиялық салаларда бір мезгілде даму керек, оларды SТЕМ (sсiеnсе, tесhnоlоgу, engineering and mathematics) деген бір сезбен біріктіріп атауға болады.
SТЕМ аббревиатурасын алғаш рет АҚШ бактериологы Р.Колвэлл 1990 жылдары ұсынды. Бірақ, бұл ұғым тек 2000 жылдарда ғана белсенді қолданыла бастады. SТЕМ негізінде бұл түсініктің жаңа нұсқалары пайда болды. Солардың ішінде анағұрлым кең таралғаны SТЕАМ (ғылым, технологиялар, инженерия, өнер және математика) және SТЕМ (ғылым, технологиялар, робототехника, инженерия жэне математика) болды. Қазіргі уақытта, SТЕМ білім берудің басты трендтерінің бірі болып табылады.
Қазіргі заманғы қоғамда оқушыларға тігуді, желімдеуді, импровизацияланған материалмен жұмыс істеуді үйренетін мектеп тақырыптары жеткіліксіз. Қазіргі заманғы
оқушыларды-робототехника, құрылыс, бағдарламалау, модельдеу, 3D-дизайн және тағы басқалар қызықтырады. Бірақ пәнаралық байланыс мұқият қараған кезде ғана көрінетін бағдарламаларда оқитын мектеп оқушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында не істей аламыз? Бұл жағдайда SТЕМ кемектеседі.
STEM-білім беру саласында халықаралық ынтымақтастық тәжірибесі бар. Мысалы, 2014 жылдан бастап 20 млн.стерлинг фунтының жалпы бюджеті кезінде Ұлыбритания мен Қазақстанның "Ньютон - Әл-Фараби"бесжылдық бағдарламасы іске асырылуда. Бағдарламаның мақсаты-ғылыми және инновациялық әлеуетті нығайту, мамандармен алмасу және екі елдің бірлескен зерттеу орталықтарын құрудағы өзара іс-қимылы.
Қазақстан үшін жетінші шақырылым -Қазақстан- 2050 стратегиясымен анықталған Үшінші индустриалдық революция тұжырымдамасында былай делінген: ...Адамзат өндіріс түсінігінің өзін түбегейлі өзгертетін Үшінші индустриалдық революцияның қарсаңында тұр. Технологиялық жаңалыктар әлемдік нарықтардың құрылымын және кажеттіліктерін түбегейлі өзгертеді. Қорыта айтқанда біз бұрынғыға қарағанда мүлдем басқа технологиялық
шынайылықта өмір сүріп жатырмыз. Цифрлық және нанотехнологиялар, робототехника, регенеративтік машина және
ғылымның көптеген басқа да жетістіктері қоршаған ортаны ғана емес, адамның өзін өзгерте отырып, әдеттегі шынайылыққа айналады. Біз бұл процестердің белсенді қатысушылары болуға тиіспіз...
Осылайша, біздің еліміз дамыған елдермен бірдей бағытта жүріп жатыр. STEM білімі-бұл оқу мен мансапты байланыстыратын көпір. Оның тұжырымдамасы балаларды технологиялық дамыған әлемге дайындайды. Болашақ мамандарға жаратылыстану ғылымдарының, инженерияның, технологияның және математиканың әртүрлі білім беру салаларынан алынған жан-жақты дайындық пен білім қажет.
Қорыта келгенде бұл әдіс тәсілдер барысында оқушылардың заман талабына сай білім алуын, білім алу жолында одан әрмен қарай жетілдіруіне көп ықпалын тигізеді. Бұл жоба барлық мектепте қолға алынса, біз, яғни еліміз дамыған елдің қатарына көшуге негізгі қадамның бірі болады деп ойлаймын.
1.5 Физика пәнінде жаңа технологияларды қолданудың маңыздылығы
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік және көптеген адами қабілеттің қалыптасуына игі әсерін тигізіп, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Физика пәнін оқушыларға оқытып үйретуде мұғалімнің рөлі, мұғалім үнемі өзінің ой-өрісін кеңейтуге, біліміне білім қосуға тиістігі және оқытудың жаңа технологияларын меңгеруі қажеттілігі туралы қарастырылған. Технология - бұл қандай да болсын істегі, шеберліктегі, өнердегі амалдардың жиынтығы делінген. Оқу сапасын арттыру үшін күнделікті сабақта жаңа технологияларды пайдаланудың сапасы туралы жазылған. Физика пәнін оқытуда сыни тұрғыдан ойлау жобасы стратегияларын қолдану тиімді. Бұл - американдық ғалымдардың идеялары негізінде құрылған жоба. Сыни ойлау дегеніміз - оқушының қоршаған ортаға, ақпарат әлеміне, өзінің іс-әрекетіне сын тұрғысынан қарауын жетілдіру деген сөз.
Жас ұрпаққа саналы тәрбие, саналы білім беру - бүгінгі күннің өзекті мәселесі екенін қоғамның казіргі даму кезеңінде болып жатқан әлеуметтік-саяси және жаңа технологиялық өзгерістер, тәрбие мен білім беру жүйелерінің ісін жаңа сатыға көтеру үшін білім саласында жаңа, тиімді әдіс-тәсілдерді қолданудың қажеттілігі дәлелдеп отыр. Жалпы білім беру жүйесіндегі және мектеп мұғалімінің алдында туған көлемді әрі жауапкершілігі мол міндеттердің бірі - оқушыға тиянақты білім беру болып табылады.
Тиянақты білім дегеніміз - жаттанды емес, белгілі жүйесі бар (қарапайымнан күрделіге қарай дамытылған), тұрмыспен, күнделікті өмірмен тығыз байланысты, окушының ой-өрісінің дамуына көмектесетін ұғымдар жиынтығы. Бүгінгі заманғы педагогикалық саладағы жаңалықтардың бірі-оқытудың іс-тәжірибесіне жаңа әдіс-тәсілдерді енгізу болып та - былады. Жаңа форматтағы біліктілікті арттыру курсының да мақсаты да осыны көздейді. Бастысы ол өзгерістер мұғалімге де, оқушы үшін де оң нәтиже беруі тиіс.
Оқытудың жаңа технологияларын қолдана отырып, саналы, салауатты, жан-жақты дамыған, рухани бай, заман талабын орындай білетін тұлғаны тәрбиелеп дамыту. Казіргі заманда білім беру ісінде талап деңгейінен шығу мұғалімнің іздену шеберлігіне тіреледі. Бүгінгі талап оқушыға білім беру мен бірге оны білікті түрде қолдана алуына, оны дағдыға жеткізіп қана қоймай баланың ақыл-ойын, қабілетін дамытуға, әрекет нәтижесінде белгілі тұжырым жасай алуға үйретуге негізделеді. Әрине, оқытудың барлық әдістері баланы дамытуға бағытталған. Дегенмен осы кезге дейінгі дәстүрлі оқытуда оқулық пен мұғалімнің пікірін нысана етумен шектеліп келді. Ал бүгінгі оқыту оқушы қабілеті, оны жан-жақты дамыту, даму әрекеттерін ұйымдастырудың қажеттігін дәлелдеп отыр. Көрнекті педагог А.С. Выготский баланы дамыту әрекеттері оқыту барысында іске асатынын дәлелдей келіп, бала дамуының екі түрлі ортасы болатыны жайында теория ұсынды. Бірінші ортасы - айналасындағы үлкендердің әсері, қабілетінше еркін атқара алатын іс-әрекеті болса, екінші ортасы - сабақ үстіндегі әрекеті. Ал, біздің мақсатымыз - баланың сабақ үстіндегі оқу-әрекетін тиімді әрі қызықты болатындай етіп ұйымдастыру, әре - кет нәтижесін байқау, бағалау және соның нәтижесінде алдағы жұмыстарды жоспарлау болып табылады. Оқитын пән қаншалықты бағалы болса да, мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болса да, мұғалім оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім, күткен нәтиже бермейді. Оқушының адам ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Жаңа технологияның басты мақсаттарының бірі - баланы оқыта отырып, оның еркіндігін, белсенділігін қалыптастыру, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру. Міне, сондықтан Кембридж тәсілдерін сабақта қолданудың маңызы зор. Осы жеті модульді білім беруде тиімді пайдалануда, сабақта пайдаланатын жұмыс түрлеріне қа - рағанда топпен жүргізілетін жұмыс түрі оңтайлы нәтиже береді. Ұйымдастыруда алғашқы қадам оқушыларды топқа бейімдей отырып, сыныпта психологиялық ахуалды қалыптастыру бағытында болуы керек. Сондықтан, оқушыларды топқа бейімдеу үшін түрлі психологиялық тренингтер өткізіп, сабаққа қатысты топтастыру жүргізуге болады.
Бұл тәсілдің басқа технологиялардан ерекшелігі жеті модуль арқылы іске асады. Сабақ- оқытушының педагогикалық мәдениетінің айнасы,-деп А.Сухомлинский айтқан. Сабақта оқушылардан жиі тақырып бойынша жеке, жұптық, топтық жұмыс, яғни пирамидалық тәсіл түрлері қолданылады. Өйткені, ол оқу - шының ойлауын, елестету мен есте сақтау белсенділігін, дағдысын білім саласының дамуын қамтамасыз етеді. Мұғалім бала бойындағы туа біткен түрлі қасиеттерді, дәл байқап, оның сапалық ерекшеліктеріне баға беріп, ары қарай өз бетінше дамыта түсуіне жағдай туғызуы керек, көмектесуі қажет. Бұл үшін, әрине ұстаздың өзі де өзгеруі яғни дәстүрлі оқытудьың таптаулары сүрлеуінен арылуы тиіс. Осылайша оқытудың жаңа мазмұнын жасауға бетбұрысты әрбір мұғалім өзінен бастағаны жөн. Мұғалім шәкіртке білім, білік, дағды беріп қана қоймай, ақыл-ойы мен қабілетінің дамуына көңіл бөліп, оқи алуға үйрету керек. Мұғалім оқытуға кіріспес бұрын оқушылардың мінездерін зерттеп, білімдерін тексеруі тиіс. Қазіргі заманда жастарға ақпараттық технологиялармен байланысты әлемдегі стан - дартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қа - жет - деп, Елбасымыз өз жолдауында айтып қана қоймай, әр мектепті түрлі ақпаратты технологиялармен қамтамасыз етуде. Яғни, ақпараттық технологиялардың білім беруде маңызы зор. Ол оқушыларға үлкен ақпараттық білім кеңістігіне жол көрсетеді. Оқушылар жеке, жұптық, топтық жұмыс жасағанда диалогқа түскені жөн. Себебі қабілеті әртүрлі оқушылар, бір-бірімен жұмыс жасағанда, әрқайсысы өз ойларын айтады, яғни жауапкершілікті сезінеді. Топтық жұмыста оқушылар өзін-өзі бірін-бірі бағалау немесе топ аралық бағалау жүзеге асады. Топтық жұмысты ұйымдастыру арқылы оқушылардың белсенділігі, шығармашылығы артады. Топтық жұмысты жүзе - ге асыру, оқушылардың сыни ойлауды дамытуға мүмкіндік береді. Оқушыға сыни ойлауын жүзеге асыратындай тапсырма бергенде ғана оқушы ойланады. Сыни тұрғыдан ойлау-бақылаудың, тәжірибенің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде алған ақпаратты ойлауға, бағалауға, талдауға және синтездеуге, өмірде қолдана білуге бағытталған пәндік шешім. Балаларды диа - лог пен дәйектер, талқылауға тарту белсенді жүргізетін жағдайда олардың оқуы тиімдірек және жетістіктері жоғары болатынын дәлелдейтін зерттеулер де көбейе түседі.
Сыныпта мұғалім оқушылармен интерактивті тілдесу арқылы тиімді әңгіме жасай алатын, оқыту үшін зерттеуге және өзара ынтымақтастыққа ықпал ететін жағдай жасауға міндетті. Оқыту дегеніміз - баланы субъект ретінде оқу қызықтыратын, соған сай қабілетін арттыратын жағдайлар тудыру болып табылса, қызықтыру, зейініне әсер ету, сезіміне әсер беру мұғалімнің басты мақсаты болуы тиіс. Мұны жүзеге асыру кезеңдерге бөлінеді. Бірінші, оқу үдерісінің жаңа технологиясын қарастыру (қалай оқыту керек), оқушы алдына койған мақсатты өз бетінше шеше алатын жағдайға жеткенде ғана субъектілік орын алады.
Қазіргі білім беру тұжырымдамасының талабында мұғалім мен оқушының қарым-қатынасы жаңа болмыстық мазмұнда өзгеріп, мұғалім- ұйымдастырушы, бағыттаушы, оқушы- ізденуші, белсенді болуы керек. Оқушының өз бетімен білім алуының бір түрі- шығармашылық тапсырмалар орындау арқылы шығармашылықпен білім алуға қол жеткізуге болады.
Өзіндік жұмыстарда:
Оқушының пәнге деген қызығуы артады;
Оқушының шығармашылық қабілеті дамиды;
Ізденушілік қабілеті артады;
Жауапкершілігі жоғарылайды;
Ақпаратты бағдарлау біліктілігі қалыптасады;
Сыни тұрғыдан ойлау қабілеті артады.
Әрбір ұстаздың міндеті мектеп оқушыларын отан сүйгіштікке, ақыл-ойын жан-жақты дамытуға, ұмтылуға тәрбиелеу. Қыран- түлегіне қайыспас қанат сыйлайды, ұстаз- шәкіртіне талап сыйлайды деген халқымыздың қанатты сөзі арқылы дарыған. Білім беру саласында озық технологиялардың енуі мұғалімнің ойлану стилін, оқыту әдістемесін өзгертеді.
Жас ұрпақтың жаңаша ойлануына, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуында әлемдік сапа деңгейіндегі білім, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселе. Бүгінгі орта білім беруіне қойылар талаптар қай кезеңдерден де күрделі маңызды. Өйткені бізді дамудың жаңа кезеңі күтіп тұр. Сол кезеңге лайық ұлттық санасы жаңғырған жаңа ұрпақ тәрбиелеу міндеті мойнымызда. Барлық кедергілерді жеңу табысқа талпыну өз қолымызда деп білемін. Оқусыз-білім жоқ, білімсіз-күнің жоқ деген халық даналығы ешқашан мәнін жоғалтпайды.
Білім беру жүйесінің барлық саласында жаңа технологияны жоспарлы түрде енгізіп, жүйелі интегралды еткізу немесе қамтамасыз ету қажеттілігі туындап отыр. Қазіргі замандағы технология әрбір тұлғаның білім алу үдерісінде шығармашылық қабілетін дамытуға айқын мүмкіндіктер береді. Дәл осы жаңа технология мен әрбір тұлғаның өзіндік білім алу траекториясын таңдауына жол беретін анық білім беру жүйесін құруды, оқу бағдарламаларының бағдарламалануы жә - не өзгермелі бейімделуіне есебінен оқу үдерісінің біртұтастығын сақтай отырып оны дараландыруға мүмкіндік беретін компьютердің маңызды дидактикалық касиеті негізінде тұлғаның оқу үдерісінде танымдық кызметін тиімді ұйымдастыру арқылы жаңа білім алу технологиясын түбегейлі өзгертуді тығыз байланыстырады
Әлемдік өркениетке қадам басқан Қазақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдени дамудағы жаңа бастамалар мен түбегейлі өзгерістер білім беру жүйесіне өз әсерін тигізіп, білім деңгейін, оқыту әдіснамасын жетілдіруде тың ізденістер жасауға мүмкіншілік туғызып отырғандықтан, төмендегідей мақсаттар қойылды.
2-ТАРАУ
7 сыныпта физика сабағында танымдық іс-әрекетті жандандыру тәсілдері мен құралдары
7-СЫНЫПТА ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ
Ғаламдық білім беру жүйесінде Қазақстан Республикасының еліміздің білім берудің алдыңғы қатарлы дәстүрлері мен стандарттарын қарастыра отырып, әлемдік білім беру тәжірибесіне бағытталған стратегиялық курсын бөліп алды. Білім берудегі жаңғырту мен инновациялық үдерістердің жалғасуына ықпал етудің маңызды факторының бірі мұғалімнің кәсіби шеберлігі. Солай бола тұра кәсіби шебер түсінігіне пәндік, дидактикалық, әдістемелік, психология-педагогикалық білім мен дағды ғана емес, педагогтің жеке тұлғалық потенциялы, кәсіби құндылықтары да жатады. ҚР-ның педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға арналған үш айлық курс бағдарламасы, білім беру жүйесінде педагогтар алдына жаңа міндеттер қойып, оларға үн тастады десек те болады. Білім мазмұнын жаңарту тікелей шығармашылық ізденістегі мұғалімнің кәсіби шеберлігіне байланысты. Бәлім беру бағдарламасының негізгі мақсаты - білім мазмұнының жаңаруымен қатар, критериалды бағалау жүйесін енгізу және оқытудың әдіс-тәсілдері мен әртүрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Білім алушылардан күтілетін оқу нәтижелері жетістігін бағалау жүйесі білім беру мазмұнының ажырамас бір бөлігі болып табылады. Жаңартылған орта білім беруді енгізу кезінде білім алушылардың оқу жетістігін критериалды бағалау жүйесі қолданылады. Жаңа бағдарлама бойынша жаңаша көзқарас қалыптасып, бәләм деңгейі биікке көтеріліп келеді. Қазіргі білім беру жүйесінде жаңа технологияларды енгізу күннен-күнге басты талапқа айналып, осы әдістерді жетілдіре түсу қажеттілігі күшейіп келеді. Мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болса да, мұғалім оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім күткен нәтиже бермейді. Электрон-кемтікті жүйелерге негізделген эффектілерді жаңартылған бағдарлама бойынша 10-сыныптарға оқыту үлкен тәжірибе болды. Сабақты өту барысында жаңа бағдарлама бойынша оқыту әдісінің жеті модульі ескерілді. Жаңа технологиялар бойынша оқушының тұлға ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Оқушыларға жаңартылған бағдарламаны пайдалана келе сабақ өттім.
Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы:
Қысым
Мектеп:
Күні:
Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 7
Қатысқандар:
Қатыспағандар:
Сабақтың тақырыбы
Қатынас ыдыстар
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)
7.3.1.6 - қатынас ыдыстарды қолдануға мысалдар келтіру
Сабақтың мақсаты
Барлық оқушылар істей алады: қатынас ыдыстардың физикалық мағынасын біледі және мысалдар келтіре алады
Көптеген оқушылар істей алады: қатынас ыдыстарды қолдана отырып, есептер шығара алады
Кейбір оқушылар істей алады: қатынас ыдыстарға негізделіп жасалған қолданыстағы суқұбырларының жұмыс істеу принципін түсіндіре алады
Бағалау критерийі
Қатынас ыдыстардың мағынасын түсінеді және мысалдар келтіре алады
Қатынас ыдыстардың формуласын пайдалана отырып есептер шығара алады
Суқұбырлардың істеу принципін түсінеді
Тілдік мақсаттар
1.Оқытудың тілдік мақсаты:
Қатынас ыдыстарда орындалатын заңдылықтарды ауызша немесе жазбаша сипаттай алады
2.Пәндік лексика және терминалогия:
Қатынас ыдыстар,
атмосфералық қысым,
тығыздық
баған биіктігі
Қазақ тіліндегі аталуы
Орыс тіліндегі аудармасы
Ағылшын тіліндегі аудармасы
Қатынас ыдыстар
отношения сосуды
communication vessels
Атмосфералық қысым
атмосферное давление
atmospheric pressure
тығыздық
плотность
density
Баған биіктігі
высота колонны
column height
3.Диалогтер мен жазу үшін қолданылатын тіркестер:
Ортақ түптері бар ыдыстар ... . ыдыстар деп аталады.
Кез келген пішінді қатынас ыдыстардағы бдіртекті сұйықтың беттеріне түсетін ауаның атмосфералық қысымы бірдей болады, онда ... ...
Суқұбырларының жұмыс істеу принципі ... .. негізделген.
Құндылықтарға баулу
Оқушылар өз бетімен жұмыс істеуге, бірін-бірі сыйлап өзара ынтымақтастықта болуға, өзін - өзі жетілдіруге және алған білімдерін өмірде қолдануға дағдыланады.
Пәнаралық байланыс
Математика - есептер шығару (амалдар қолдану)
Тарих - ғылым мен техниканың даму тарихынан
Алдыңғы білім
Заттардың молекулаларының құрылысы негізінде қатты денелердің, сұйықтардың, газдардың құрылымы
Қатты, сұйық, газдардың қысымы
Паскаль заңы
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақта жоспарланған қызмет (іс-әрекет)
Ресурстар
Сабақтың
жоспарланғанкезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы
(10 мин)
4 мин
6 мин
Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесіп, оқушылар арасында сенімді сыйластықты қалыптастыруға ықпал жасап, көтеріңкі көңіл-күй тілеу. Жағымды орта қалыптастыру.
Жұлдызша әдісі бойынша 4 топқа бөлу.
(W) Үй тапсырмасын сұрау.
Интервью әдісі.
Микрафон арқылы сұрақ қойылады, сұраққа жауап берген оқушы келесі оқушыға сұрақ қойып, осылай жалғасады.
Қысым деп нені айтады?
Қысымды қалай анықтайды?
Қысымның бірліктері?
Қатты дене қысымды қалай жеткізеді?
Паскаль заңы қалай айтылады?
Сұйықтар мен газдар неліктен қысымды барлық жаққа бірдей жеткізеді?
Заттың қатты, сұйық, газ күйіне тән қасиеттері қандай?
Қалыптастырушы бағалаудың түрі Бас бармақ тәсілі.
Сабақтың ортасы
(20) мин
7 мин
5 мин
8 мин
(G) Ирек стратегиясы.
Оқушыларға жаңа тақырыпты мағынасына қарай бөліктерге бөліп беремін. Әр топ сынып оқушыларға, өздеріне берілген мәтіндерін түсіндіріп шығады. Бұлар қайдан шықты? сұрағына жауап іздейді. Мұндағы басты мақсат - әр оқушы осы тақырыпты түгелдей қамтуында.
Қалыптастырушы бағалаудың түрі
Көңілді бауырсақтар тәсілі.
(G) Кубизм стратегиясы
Әр топқа 6 жағына есеп жазылған кубик тастау арқылы жүргізіледі. Тақырыпты жан-жақты зерделеуге мүмкіндік туады. Дескрипторлары бойынша топ жетекшісі саралап, талдап мұғалім өзі кері байланыс жасайды.
Қатынас ыдыстағы бағанының биіктігі 17,2 см су, биіктігі 20 см дизелдік отынның бағанын теңестіретін болса, дизелдік отынның тығыздығы қандай болады? pсу=1000 кгм3.
Қатынас ыдыстарға су құйылған. Сол жақтағы ыдысқа аздап су құйсақ қандай өзгеріс болады? Неліктен?
Салмақсыздық жағдайында қатынас ыдыстар заңы орындалады ма?
Қатынас ыдыстарың сол тармағына су, ал оң тармағына керосин құйылған. Керосин бағанасының жоғарғы деңгейінің керосиннің жоғарғы деңгейінен қаншалықты төмен екенін есепте.
Қатынас ыдыстардың қасиеттері қандай тұрмыстық бұйымдарда пайдаланылады?
Қатынас ыдыстың ішінде сынап пен су бар. Су бағанының биіктігі 68 см. Сынап деңгейлері бірдей болу үшін, қатынас ыдыстың сол жағына қандай биіктікте керосин құю керек? pсу=1000 кгм3, pкер=800 кгм3.
Бағалау критерилері
Дескрипторлар
Қатынас ыдыстардың формуласын пайдалана отырып есептер шығара алады
Берілген жаза алады;
ХБЖ-не келтіреді;
Формуланы жазып, түрлендіре алады;
Математикалық амалдарды орындайды және жауабын дұрыс шығарады
(I, E) Кейбір оқушылар қолжетімді дерек көздерін пайдалана отырып суқұбырларының жұмыс істеу принципі бойынша Ғылыми жоба жұмысын жазады және соны қорғап шығады.
Сабақтың соңы
10 мин
Тақырыпты SWOT әдісімен қорытындылау. Оқушыларға тақырып бойынша туындайтын мүмкіндіктер мен күдіктер туралы қорытынды жасауына мүмкіндік береді.Оқушылардың өз ойын еркін жеткізуіне итермелейді. Жетістікке ұмтылуға итермелейді.
Кері байланыс: Жетістік баспалдағы.
Сабақ соңында қатысушылар баспалдақтың қай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz