Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Павлодар педагогикалық университеті

Г. М. Ибраева

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Ойын-драматизация ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін дамыту құралы ретінде

Білім беру бағдарламасы: 6В01210 - Мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту

Павлодар 2021

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті

Педагогика жоғары мектебі

«Қорғауға жіберілді»

БББ жетекшісі Б. М. Жапарова

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Ойын-драматизация ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін дамыту құралы ретінде

6В01210 - Мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту бағдарламасы бойынша

Орындаған Г. М. Ибраева

Ғылыми жетекшісі

ф. ғ. к., ПЖМ доценті Н. Р. Омаров

Нормабақылаушы А. Расола

Павлодар 2021

Мазмұны

Кіріспе

: 1.

Кіріспе: Ойын-драматизациясының ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін дамытудың теориялық негіздері

4: 7

: 1. 1

Кіріспе: Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту ерекшеліктері

4: 7

: 1. 2

Кіріспе: Ойын драматизацияның ересек мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу мәнерлігін дамытудың мүмкіншіліктері

4: 12

: 1. 3

Кіріспе: Драматизация ойындардың ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігінің тәсілдері мен әдістері

4: 24

: 2.

Кіріспе: Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін ойын-драматизация арқылы дамыту бойынша эксперименттік зерттеу жұмысы

4: 35

: 2. 1

Кіріспе: Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін ойын-драматизация арқылы дамуының диагностикасы

4: 35

: 2. 2

Кіріспе: Ойын-драматизация іс-әрекетінде ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін дамыту бойынша жұмыстың мазмұны

4: 43

: 2. 3

Кіріспе: Ойын-драматизация іс-әрекетінде ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің мәнерлігін дамыту бойынша жұмыстың динамикасын талдау

4: 51

Кіріспе: Қорытынды

4: 56

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

4: 58

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі қазіргі уақытта мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту құралы ретінде драматизациялық ойындарды қолдану бойынша әзірлемелер мен әдістемелік материалдар жеткіліксіз екендігімен анықталады.

Сөйлеудің мәнерлігін дамыту бірнеше бағытта жүреді:оны басқа адамдармен қарым-қатынаста практикалық қолдану жетілдіріледі, сонымен бірге сөйлеу психикалық процестерді қайта құрудың негізіне, ойлау құралына айналады.

Мектепке дейінгі балаларға тәрбие мен білім беру жұмыстарын ұйымдастыруда олардың сөйлеу, тілін дамыту, байланыстырып сөйлеу мәдениетін жетілдіруге, құрастыра сөйлеуге, сөздік қорының молаюына баса көңіл бөлген жөн. Балабақшада балаларды дұрыс сөйлей білу мәдениетіне айнала қоршаған ортамен, сондай-ақ көркем әдебиетпен теңестіру арқылы жүзеге асыруға болады. Әрбір ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде дидактикалық ойындарды қолдану арқылы балалардың қиялын шарықтатып, ойлау қабілетін ұштауға болады. Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу-оқыту жұмысында балалардың тілін дамыту, сөздік қорларын дамыту, ауызша сөйлеуге үйрете отырып, үйренген сөздерін күнделікті өмірде еркін қолдану, әрі оны күнделікті іс-әрекет кезіндегі тілдік қарым-қатынаста қолдана білуге жаттықтыру ісіне ерекше мән берілген.

Стандартта «мектепке дейінгі білім беру бағдарламасының мазмұны әр түрлі іс-әрекеттегі балалардың жеке басының дамуын, мотивациясы мен қабілеттерін қамтамасыз етуі керек» делінген . Даму бағыттарының бірі (білім беру саласы) балалардың сөйлеу тілін дамыту болып табылады. Әр бағыттың мазмұны нені білдіретіні нақтыланды. «Сөйлеуді дамыту: сөйлеуді қарым - қатынас құралы ретінде меңгеруді және белсенді сөздікті байытуды, үйлесімді, грамматикалық тұрғыдан дұрыс диалогтық және монологтық сөйлеуді дамытуды, сөйлеу шығармашылығын дамытуды, сөйлеудің дыбыстық және интонациялық мәдениетін, фонемалық естуді дамытуды, кітапты мәдениетпен, балалар әдебиетімен танысуды, балалар әдебиетінің әртүрлі жанрларының мәтіндерін есту арқылы түсінуді, сауаттылықты оқытудың алғышарттары ретінде дыбыстық аналитикалық-синтетикалық белсенділікті қалыптастыруды». Мәнерлілік - бұл сөйлеудің сапалық сипаттамасы, сондықтан ол жеке тұлғаның сөйлеу мәдениетінің маңызды көрсеткіші ретінде қарастырылады. Барлық балалар сөйлеудің фонетикалық, лексикалық және грамматикалық жағын бірдей сәтті игере бермейді. Бірақ олардың өзара байланысы сөйлеудің мәнерлігін қалыптастырудың маңызды шарты болып табылады.

Балалар сөзінің мәнерлілігін қалыптастыру мәселесі Л. С. Выготский, Б. М. Теплов, А. В. Запорожец сияқты танымал отандық психологтардың еңбектерінде көрініс тапты, сонымен қатар педагогтар А. В. Лагутина, Ф. А. Сохин, О. С. Ушакова және т. б. Алайда, бұл еңбектерде мәнерлігін жеке аспектілері оның интегративті сипатын ескерусіз қарастырылды. Осы уақытқа дейін мазмұнды және әдістемелік сипаттағы бірқатар маңызды мәселелер шешілген жоқ: ересек мектеп жасына дейіңгі балалардың қабылдауы мен тәуелсіз қолдануы үшін қандай мәнерлілік құралдары бар; балалардың сөйлеу мәнерлілігін әртүрлі құралдарын кеңінен қолдануды қалай қамтамасыз етуге болады; сөйлеудің мәнерлілігін қандай мазмұнмен және қандай іс-әрекетте дамыту ұсынылады. Баланың көркемдік эстетикалық дамуын қамтамасыз ететін балалардың шығармашылық белсенділігін дамыту қажеттілігі балалардың жасына 4 және жеке ерекшеліктеріне және бейімділігіне сәйкес дамуына қолайлы жағдай жасау, әр баланың қабілеттері мен шығармашылық әлеуетін дамыту; баланың жеке басының жалпы мәдениетін қалыптастыру, олардың әлеуметтік адамгершілік, эстетикалық қасиеттерін дамыту.

Осылайша, жұмыстың өзектілігі мен талаптары қоғамның шығармашылық тұлғаны тәрбиелеуге деген қажеттілігімен анықталады, онда баланың ана тілін, сөйлеудің мәнерлілін меңгеруі маңызды рөл атқарады. Мектеп жасына дейінгі балалардағы сөйлеу мәнерлілігі ойын іс-әрекетінде айқын және қарқынды түрде көрінеді, өйткені ойын жетекші қызмет түрі болып табылады, баланың психикалық және жеке дамуына қолайлы жағдай жасайды. Ойын іс-әрекетінің бір түрі-ойын драматизациясы.

Ойын-драматизация балалардың сөйлеу мәнерлілігін қалыптастыру мүмкіндіктерін неғұрлым қызықты түрде ашуға және дамытуға мүмкіндік береді. Осыған байланысты біздің зерттеуіміздің тақырыбы сөйлеудің мәнерлілігін дамытуда және сөйлеу мәдениетін дамытуда драматизация ойындарының сөзсіз маңыздылығын анықтады.

Мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің мәнерлілігі өзекті болғандықтан, оны біз тереңірек зерттеу үшін таңдадық.

Зерттеудің мақсаты : сөйлеудің мәнерлілігін дамыту мәселесі бойынша ғылыми әдебиеттерді зерттеу және ойын-драматизация арқылы ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің мәнерлігін дамыту мүмкіндіктерін анықтау.

Зерттеу нысаны: ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеу мәнерлілігін дамыту процесі.

Зерттеу пәні: ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеу мәнерлігін дамытуда ойын драматизацияның құралдарымен дамыту

Зерттеу міндеттері:

1) ересек мектеп жасына дейіңгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту проблемасы бойынша психологиялық педагогикалық әдебиеттерді талдау;

2) ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің мәнерлілігін дамытудағы драматизациаланған ойындардың мүмкіндіктерін қарастыру

3) ойын-драматизациялар арқылы ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің мәнерлігін қалыптастыру тәсілдерін зерттеу

4) мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың сөйлеу мәнерлігін дамыту бойынша драматизацилық ойындарды пайдалана отырып, тәжірибелік-эксперименттік жұмыс жүргізу

Зерттеудің болжамы:

Ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеу мәнерлілігін қалыптастыру тиімдірек болады, егер:

1) баланың жеке психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерді ескерілсе;

2) драматизациалық ойындарды өткізу кезінде ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін қалыптастырудың тиімді тәсілдерін қолданса

3) ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту процесіне ата-аналардың белсенді қатысуын ұйымдастырса.

Зерттеу кезең-кезеңімен жүргізілді, бұл ретте әрбір кезеңде оның міндетіне байланысты зерттеудің бірлескен әдістері қолданылды: теориялық әдістер: психологиялық-педагогикалық әдебиетті теориялық талдау; эмпирикалық әдістер: бақылау, сауалнама, эксперимент.

Зерттеудің әдіснамалық негізі:

А. П. Усова, Р. И. Жуковская, З. М. Богуславская, Е. О. Смирнова, Л. В. Артемова, Н. С. Карпинская, Л. П. Стрелкова, З. Колесникова, А. И. Матусиктердің ғылыми еңбектерінде көрініс тапқан.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

1. ойын-драматизацияны қолдану арқылы мектепке дейінгі ересек жастағы балаларда байланысты сөйлеуді қалыптастыру және дамыту бойынша тәрбие қызметін ұйымдастырудың ерекшеліктері анықталды;

2. мектеп жасына дейінгі ересек жастағы баланың сөйлеу мәнерлілігін ойын-драматизацияны қолдану арқылы қалыптастыру мен дамытудың негізгі бағыттары анықталды.

Зерттеудің теориялық маңыздылығы - жұмыс тақырыбында айтылған ересек мектеп жасына дейінгі жастағы балалардың сөйлеу мәнерлілігін даму ерекшеліктері зерттелді, ересек топтарында қайталау сабақтарының қысқаша мазмұны жасалды. Ойын-драматизацияға арналған жұмыстардың таңдауы жасалды.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы -материалды мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында сабақтарды дайындау және өткізу үшін пайдалану мүмкіндігі.

Зерттеу базасы : Павлодар облысы, Май ауданы, Көктөбе ауылы «Ақбота» сәбилер бала бақшасында тәжірибелі-эксперименттік зерттеу жүргізілді.

1. Ойын-драматизациясының ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлігін дамытудың теориялық негіздері

1. 1 Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігін дамыту ерекшеліктері

Мәнерлі сөйлеудің ерекшеліктері адамның жеке басының көрінісімен тығыз байланысты, олар оның жеке және сөйлеу мәдениетінің деңгейін түсінуге көмектеседі. Ересек мектеп жасына дейінгі кезең - бұл әр түрлі іс-әрекетте баланың өзіндік сана-сезімі мен шығармашылық даралығының негіздерін қалыптастырумен сипатталатын тұлғаның қарқынды қалыптасу кезеңі (Л. С. Выготский, В. А. Жилин, Г. Г. Кравцов т. б. ) . Тұлғаның қалыптасуын анықтайтын факторлар жүйесінде сөйлеудің мәнерлілігі ерекше рөл атқарады. Онтогенездің алғашқы кезеңдерінде сөйлеу, қарым-қатынас, ойлау, іс-әрекетті жоспарлау, мінез-құлықты ерікті басқарудың негізгі құралына айналады (Л. С. Выготский және т. б. Көптеген зерттеушілер балалардың сөйлеуін зерттеу мәселесімен айналысты: А. Н. Гвоздев, Т. Б. Филичева, Н. Х. Швачкин және т. б.

Бірінші жылы баланың дыбыстық өрнектерінің психологиялық ерекшелігі - сөйлеу мағынасының негізгі тасымалдаушысы сөз емес, дыбыспен бірге жүретін интонация мен ырғақ. Сөздің пайда болуымен ғана дыбыстардың семантикалық мағынасы пайда бола бастайды. Сөз арқылы бала тілдік дыбыстар жүйесін меңгереді. Бала ересектердің сөздерінің дыбысына сезімтал болады, кейде ол тілдің дыбыстарын негізінен есту немесе артикуляция арқылы меңгеруде басшылыққа алады. Алайда, бала бірден тілдік дыбыстар жүйесін меңгермейді. Сөйлеуді білдіру және қабылдау саласында оның ырғағы, интонациялық көңіл-күйі әлі де айқын көрінеді. Баланың ритмико интонациялық белсенділігі поэтикалық шығармашылыққа бағытталған. Бұл мектепке дейінгі балалық шақтың бүкіл кезеңіне тән, ал кіші мектеп жасына дейінгі балада ырғақ пен интонацияның сөзден басым болуы байқалады. Балабақшада балалар әннің барлық сөздерін ұстамай, ырғағын түсінетін жағдайлар бар.

Баланың бастапқы кезеңдегі поэтикалық жұмысы әдетте оның қимылымен бірге жүреді. Алайда, баланың барлық өлеңдері ым-ишарамен тікелей байланысты емес. Әндер мен әзілдер ешқандай қозғалыстармен бірге жүрмейді және баланы мазмұнымен, ырғағымен, әуенімен қызықтырады. Үлкен мектеп жасына жеткенде сөйлеудің қалыптасуы соншалықты маңызды, оны фонетика, лексика, грамматиканы игеру туралы ғана емес, сонымен қатар сөйлеудің мазмұны, дәлдігі және мәнерлігі сияқты қасиеттерін дамыту туралы да айтуға болады. Негізгі мақсатына тиімді коммуникация сөйлеу әдебінің қамтамасыз ету болып табылады. Бір жағынан, бұл тыңдаушыға тұжырымның ішкі, терең мағынасын, оның мақсатын және екінші жағынан, барабар эмоционалды табиғатты түсінуге көмектеседі. экспрессивті құралдар тұжырымның мазмұнын және сөйлеу тақырыбы мен сұхбаттасушыға деген көзқарасын объективті түрде жеткізуге мүмкіндік береді. Ф. Сохин мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу мәнерлілігі ана тілінің дыбыстарының нақты артикуляциясын, олардың дұрыс айтылуын, сөздер мен сөз тіркестерінің анық және таза айтылуын, дұрыс сөйлеу тыныс алуын, сондай-ақ дауыстың жеткілікті көлемін, сөйлеудің қалыпты қарқынын және мәнерліктің әртүрлі интонациялық құралдарын (әуен, логикалық үзілістер, темп, ырғақ және тембр) сөйлеу есту қабілетін дамыту қалыптастыруды қамтиды деп санайды.

Сөйлеудің қалыптасуының бастапқы кезеңінде сөйлеу есту қабілетінің негізгі компоненттерінің дамуы біркелкі емес. Сөйлеудің алғашқы дамуында есту назарына ерекше рөл беріледі. Балалар дауыстың өзгеруін сөйлеу мен тембрдің эмоционалды түсіне сәйкес биіктікте тани алады, сонымен қатар сөздің ырғақты құрылымын дұрыс қабылдайды. Болашақта фонемалық есту қабілетінің қалыптасуы сөйлеудің дамуында үлкен рөл атқарады, яғни. кейбір дыбыстарды басқалардан нақты ажырата білу қабілеті. Жақсы дамыған сөйлеу есту қабілеті айқын және дұрыс айтылуды қамтамасыз етеді. Сөздердің айтылу көлемін дұрыс реттеуге, қалыпты қарқынмен сөйлеуге, интонациялық экспрессивті сөйлеуге мүмкіндік береді. Білім дыбыстар көзі сөйлеу ауа ағысы болып табылады.

Әлсіз тыныс алу және дем шығару қабілеті бар мектеп жасына дейінгі балалар, әдетте, тыныш сөйлейді, ұзақ сөз тіркестерін айту қиынға соғады. Дем шығару кезінде ауаны ұтымсыз жұмсау кезінде сөйлеудің тегістігі бұзылады, өйткені фразаның ортасындағы балалар ауаны алуға мәжбүр болады, көбінесе мұндай балалар сөздерді келіспейді. Қысқартылған тыныс сөздерді жылдам қарқынмен айтуға мәжбүр етеді. Дауыспен жұмыс көбінесе мектеп жасына дейінгі балаларда дауыстың бұзылуы баланың дауыс диапазонына сәйкес келмейтін дауыс тонының дұрыс қолданылмауына байланысты туындайды, сондықтан: ойындарда, ойын жаттығуларында дауыстың негізгі қасиеттерін, күші мен биіктігін дамыту; балаларды кернеусіз сөйлеуге үйрету, әртүрлі жағдайларға (тыныш, қатты) сәйкес дауысты пайдалану қабілетін дамыту қажет. Жақсы дикция, яғни әр дыбыстың жеке-жеке, сондай-ақ жалпы сөздер мен сөз тіркестерінің нақты айтылуы балада артикуляциялық аппарат органдарының дамуы мен жетілдірілуімен бірге біртіндеп қалыптасады. 2 жастан 6 жасқа дейін, сөйлеудің барлық аспектілері қарқынды дамыған кезде, баланың сөздер мен сөз тіркестерінің айтылуының анықтығы мен анықтығына назар аудару керек, балаларда еліктеу тілін баяу қарқынмен, сөздердегі барлық дыбыстардың, фразалардағы барлық сөздердің нақты айтылуымен тәрбиелеу керек.

А. М. Бородич мәнерлілік бойынша өз жұмысында баланың кездейсоқ сөйлеуі әрдайым мәнерлі екендігіне назар аударады. Бұл баланың сөйлеуінің күшті, айқын жағы. Ерікті мәнерлі қалыптастыру қиынырақ, балаларда еркін мәнерлілік қабілетін біртіндеп және мұқият дамыту керек, яғни, саналы ұмтылыстың нәтижесінде пайда болатын мәнерлілік.

Ересек топтарда балалар әр түрлі және нәзік сезімдерді (нәзіктік, мазасыздық, қайғы, мақтаныш және т. б. ) білдіруі керек. Ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеудің өзіндік эмоционалдылығымен қатар, басқалардың сөйлеу мәнерлілігін есту қабілетін қалыптастыру керек, яғни. есту арқылы сөйлеудің кейбір қасиеттерін талдаңыз (өлең қалай көңілді немесе қайғылы, әзіл немесе байсалды оқылды) . Сөйлеу қарқыны мен дауыс сапасын қалыптастыру. Сөйлеудің осы жақтарына назар аудару барлық жас кезеңдерінде қажет. Балаларды дауыс күшін қоршаған ортамен үйлестіруге, оны қорғауға үйрету керек. Ересек топтан бастап мұғалім балаларға дауыс сапасын тек еркін сөйлеуде ғана емес, сонымен қатар басқа адамдардың ойларын жеткізуде де мәнерлілік құралы ретінде қолдануға үйретеді. Ол үшін арнайы жаттығуларды қолдана отырып, баланың дауысының икемділігін дамытады, баланы тыныш және қатты, баяу және жылдам, жоғары және төмен сөйлеуге үйретеді (дауыстың табиғи биіктігіне сәйкес) . Сөйлеу тынысы - дауыс қалыптастыру мен сөйлеудің негіздерінің бірі. Тәрбиешінің міндеті - балаларға сөйлеу тынысының жасқа байланысты кемшіліктерін жеңуге көмектесу, диафрагматикалық тыныс алуды дұрыс үйрету. Сөйлеу процесінде ауаның ұзақтығы мен күшіне және сөйлемді айтпас бұрын үнсіз терең дем алуға ерекше назар аударылады. Дем шығару ұзақтығы баланың жасына сәйкес келуі керек: екі үш жасар балаға дем шығару 2-3 сөзден тұратын фразаның, орта және ересек мектеп жасына дейінгі балаға 3-5 сөзден тұратын фразаның айтылуын қамтамасыз етеді. Бірте-бірте балалар күшті дем шығаруға үйренеді, ал баланың дұрыс тұрғанына көз жеткізу керек, сондықтан шиеленіс немесе шаршау пайда болмайды.

Сөйлеудің мәнерлілігі қарым-қатынастың тиімділігін қамтамасыз етеді, тыңдаушыларға мәлімдеменің мағынасын жеткізуге көмектеседі. ересек мектеп жасына дейінгі балаларда сөйлеу мәнерлілігін қалыптастыру бойынша жұмыс балабақшадағы балалардың бүкіл өмірін қамтуы керек, барлық ұйымдастырылған оқу қызметінде жүргізілуі керек: тәрбиешілер, музыкалық жетекші, дене шынықтыру сабақтарында, балабақшаға келген сәттен бастап барлық режимдік сәттерге қосылуы керек

Егер біз адамның сөйлеуі туралы жалпы айтатын болсақ, онда әртүрлі интонациялық сипаттамаларға бай сөйлеу мәнерлі болып саналатынын атап өткен жөн. Осындай сипаттамаларға келесі ұғымдар жатады:

Просодия, просодика (грек, prosodiaекпін, кайырма) бірнеше мағына білдіреді: сөйлеудін барлык бөлшектерінде (буын, сөзтіркесі, синтагма, фраза, мәтін) көрінетін, мағынаны ажыратуда мәні бар фонетикалык күралдар жүйесі. Оның негізгі элементтері: сөйлеу әуезі, екпін, тембр (әуен), ритм, сөз тоны. .

Сөйлеудің қарқындылығы сөйлеу дыбыстарын айту кезінде дем шығарудың, дауыстың, жылдамдықтың және артикуляцияның жоғарылау немесе әлсіреу деңгейімен, яғни дыбыстарды, әсіресе дауысты дыбыстарды артикуляциялау кезінде сөйлеудің күші немесе әлсіздігімен анықталады.

Сөйлеу әуені(мелодикасы) белгілі бір тілге тән тональды құралдардың жиынтығын көрсетеді; сөйлемді айту кезінде тонның модуляциясы. Сөйлеу әуені - интонацияның негізгі компоненті; тонның жоғарылауына қарай дауыстың қозғалуы. Сөйлеу әуені фразаны қалыптастырады, айтылудың коммуникативті типтерін айқындайды.

Сөйлеу ырғағы (интонациясы) -бұл семантикалық тапсырмасымен анықталған сөйлеудің дыбыстық, ауызша және синтаксистік құрамының реттілігі. Дауыс ырғағын сөйлеудің мағыналы болуы. Көңіл күй мен ішкі сезімін, жан дүниесін тыңдаушыға алуан дауыс реңі арқылы жеткізу

Сөйлеу қарқыны -бұл сөйлеу уақытының жылдамдығы, оның үдеуі немесе баяулауы, бұл оның артикуляциялық және есту кернеулігінің дәрежесін анықтайды. Сөйлеу қарқыны өзгермелі. Күнделікті әңгімелесуде болса сөйлеу қарқыны өзгеріп, ұзақтығы әр түрлі кідірістер жасалып, ауызекі тілдің ақпараттық қанықтылығын арттырады.

Дауыс тембрі - бұл дауыстың «бояулары» - анықтығы, сыңғыры, жұмсақтығы, жылылығы, т. б. Дауыстың тембрлік реңіне қарай тыңдаушылар айтушының ойын әр түрлі түсінеді: Дауыстың алғашқы тембрін резонаторлардың көмегімен өзгертуге болады. Біз тембрді жағымды не жағымсыз, жұмсақ темірдей, сықырлаған, шаңқылдаған, т. б. деп қабылдаймыз. Әр адамның даусының тембрі әр басқа. Тембр тек адамның жасына қарай ғана емес, оның көңіл-күйіне, денсаулық жағдайына байланысты да өзгеріп отырады. Дауысына қарап адамның сау, науқас, тың не шаршағандығын, т. б. білуге болады.

Логикалық екпін - сөйлемдегі айрықша көңіл аударуға керекті нақты бір сөзді оқшаулап, ерекше әуенмен бөліп айтуға байланысты екпін. Ол ой екпіні деп те аталады. Ой екпіні сөйлем ішіндегі сөзді бөлектейді. Мысалы, таңеpтең оқушылаp балабақшаға кеттi деген сөйлемнің кез келген сөзі ой екпіні арқылы ерекшеленіп тұруы мүмкін.

Балаларда мақсатты оқыту процесінде ғана эмәнерлі сөйлеу қалыптасады, ол келесі сипаттамаларға ие: орташа қарқын, ырғақ, орташа дауыс, дауыстың орташа биіктігі. Бір жағынан, бұл қасиеттер сөйлеудің жалпы даралығын анықтайтын тұрақты, таныс қасиеттер ретінде әрекет ете алады. Екінші жағынан, сөйлеу қарқыны мен дауыс сапасы жеке күйлер мен сезімдерді білдіру үшін жеткілікті мобильді және икемді болуы керек, яғни, баланы қатты, баяу және тез және т. б.

1. 2 Ойын драматизацияның ересек мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу мәнерлігін дамытудың мүмкіншіліктері

Білім мен тәрбие бастауын балалар ең алдымен балабақшадан алады. Бүгінгі таңда қоғамымыздың даму бағытында мектепке дейінгі тәрбие беру саласы мамандарының алдында жан - жақты дамыған, сауатты, саналы, өзіндік орны бар үлкенге құрмет көрсетіп, кішіге қамқор бола білетін азаматты тәрбиелеу мәселесі жүктеліп отыр. Бүлдіршіндердің білімді, білікті, саналы болуында ойынның алатын орны ерекше.

Ойын мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының дамуына ықпал ететін тәрбие құралы. Ойын баланың барлық қабілетінің дамуына, айналасындағы дүние жайлы түсінікте- рінің кеңейуіне, тілінің дамуына, құрбылармен жақындасуына көмектеседі. Баланың қуанышы мен реніші ойын арқылы көрінеді. Балалар ойын арқылы тез тіл табысып, жақсы ұғысады, бірінен -бірі ептілікті үйренеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.