Математиканың сыныптан тыс жұмыстарын ұйымдастыру формалары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Курстық жұмыс: Математикадан оқушылардың өзіндік жұмыстары мен сыныптан тыс жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу әдістері

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. Математикадан сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың шығармашылық қызметін дамытудың жолдары және оны ұйымдастыру
1.1 Оқушылардың шығармашылық қызметінің дамуы бойыншаматематикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру ... ... ... ... 7
0.2 Математикадан сыныптан тыс жұмыстардың әдістемесінің принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
1.3 Математиканың сыныптан тыс жұмыстарын ұйымдастыру формалары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

ІІ. Математика сабағында өздік және сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу әдістері
2.1. Математика сабағында оқушылардың өздік жұмыстарын ұйымдастыруы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.2 Математикадан сыныптан тыс және өздік жұымстарды оқытуды дамытудың жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18

ІІІ. Практикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..35

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі. Бүгінгі жалпы білім беретін орта мектеп қоғамының алға қойған міндеттерін орындау үшін баланың табиғи мүмкіндіктерін, қабілетін дамытып кең профильді және дүниежүзілік деңгейдегі жоғары мәдениет пен қажетті білім қорын жинақтаған, өз алдына жауапты шешімдер қабылдай алатын, әр істе белсенді шығармашылық әрекет жасауға қабілетті жас ұрпақты тәрбиелеуі тиіс.
Оқушыларды шығармашылық жолмен оқыту, көптеген ғалымдардың көзқарасы бойынша, алдағы ХХІ ғасырда іске асуға тиісті негізгі - өзекті проблема.
Оқыту процесінде мектеп оқушыларын сыныптан тыс өз бетіндік жұмыстар арқылы ойлануға үйрететін шығармашылық жұмыстар дидакт ғалымдардың (Б.М.Есипов, М.И.Скаткин, И.Т.Огородников, Р.Г.Лемберг, М.Жұмабаев, М.Дулатов, В.П.Добрица, А.Е.Әбілқасымова, А.К.Көбесов, И.Б.Бекбоев, М.И.Махмутов, М.А.Данилов, Т.И.Шамова), сондай-ақ психологтар Л.С.Выготский, С.Л.Рубинштейн, В.В.Давыдов, М.Мұқанов, В.А.Крутецкий, В.А.Понамарев, Т.Тәжібаев және т.б. мазмұнды еңбектерінде кеңінен талданған. Оқушының даму деңгейіне сай білім беріп қана қоймай, сонымен бірге олардың белгілі ғылым саласына қатысты қабілетін дамытуға, өз ортасындағы өзгерістерге сай білімін өз бетінше толықтыруға және оны жаңа жағдайларға шығармашылықпен қолдана білуге дағдылануы қажет. Сондықтан оқушылардың оқу процесіндегі таным қызметінің белсенділігін арттыру математиканы оқытудың ең негізгі бірінші дәрежелі проблемасы ретінде біздің зерттеу жұмысымызда басшылыққа алынды.
Жоғарыда аталған педагог-ғалымдар айналысқан зерттеулерде оқушылардың шығармашылық қызметінің дамуы жөніндегі проблема үлкен орын алады және шығармашылық қызмет оқыту процесінде оқушылардың ойлау қабілетін дамытудың барынша жалпы мәселесінің құрамдас бөлігі ретінде қарастырылады.
Шығармашылық қызмет математиканың сыныптан тыс жұмыстарындағы оқушылардың өз бетіндік жұмыстарымен тығыз байланысты болатыны осы зерттеудің өзекті мәселесі.
Біздіңше, математикадан оқу процесінде оқушылардың шығармашылық қызметін дамыту ғылыми педагогикалық әдебиеттерде жеткілікті қарастырылмаған және математикадан жаңа оқулықтар мен бағдарламалар оған бейімделмеген.
: Оқушыларға математика білімінің қыр-сырын жетік таныту, қабілеттерін шыңдау, кез-келген ортада өзін еркін ұстауға, Қазақстан Республикасының азаматы деген атқа лайық болатындай етіп тәрбиелеу - біздің міндетіміз болмақ. Осы орайда оқушылардың білім деңгейін арттыру - маңызды іс. Бұл мәселе көптеген жылдар бойы қарастырылып келе жатыр. Математика, оқыту әдісіне сан алуан жетілдірулері болатындығына қарамастан, шәкірттер үшін әрдайым қиын жұмыс болып қала береді - деген атақты ғалым Писарев Д.И. Сондықтан, математиканың қиындығына, күрделілігіне қарамастан, болашақ ұрпақты осы пәнге қызықтыру, білім деңгейін көтеру біз үшін орасан зор жауапкершілікті қажет ететін оқыту әдісі болуы тиіс.
Бүгінгі бөбек - ертеңгі азамат - қоғам иесі. Балғын бөбектерге ең алғаш жол көрсетуші, бағыт беруші - бастауыш мектеп мұғалімдері. Ақ жүрек балғын бөбектерге білім мен тәрбие есігін ашу бастауыш мектеп мұғалімдеріне абыройлы да жауапты жұмыс жүктейді.
Ұстаздың әрбір қылығы оқушыға әсер қалдырып, оның ары қарай жетілуіне ықпал ететіні бәрімізге белгілі. Мұғалім - оқушы атаулыға үлгі болатын өмірінің сан алуан жолынан адаспай өтуде оған бағыт беріп, жөн сілтеуші, баланы адамгершілікке, еңбек сүйгіштікке, адалдыққа және басқа да сол сияқты ізгі қасиеттерге баулитын жан.
Қазіргі заманымызда оқушының білім деңгейін көтеру мәселесі ең басты мәселелердің бірі болып отыр. Оқушының білім деңгейін көтерудегі басты тұлға - ұстаз екені бәрімізге белгілі.
Оқушының білім алу үрдісіндегі өзіндік пікірі мен ой жүйесінің негізі бастауыш сатыда қалыптасатыны белгілі. Сондықтан оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге бастауыш сыныптан дағдыландырған дұрыс.Осы курстық жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі - оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмысына сүйеніп, жеке басының ерекшеліктерін ескере отырып, олардың әртүрлі деңгейдегі шығармашылығын дамыту, сол арқылы ақыл-ойының кемелденуіне мүмкіндіктер тудыру. Осы жағдайда оқушының сыныптан тыс жұмыстарда шығармашылық қызметін дамытудың нақты мүмкіндігі мен оны мектеп практикасында іске асыру деңгейі арасында қарама-қайшылықтар бар екені байқалады. Орта мектеп оқушыларының шығармашылық қызметін сыныптан тыс жұмыстарда дамытудағы осы қайшылықты шешуде теориялық талдаулардың жеткіліксіздігі және жалпы білім беретін орта мектептегі сыныптан тыс жұмыстардың зерттеуге сай бағыты әдістемелік жағынан толықтырылмағандығы анықталды.
Зерттеу объектісі - орта мектепте математиканы оқыту процесі.
Курстық жұмыстың мақсаты - математикадан оқушылардың шығармашылық қызметін қамтамасыз ететін сыныптан тыс жұмыстар өткізудің мазмұнын анықтап, оның әдістемелік жолдарын көрсету.
Зерттеудің ғылыми болжамы. Егер шығармашылық қызмет түсінігі компоненттерін анықтай отыра, математикадан сыныптан тыс жұмыстардың әр кезеңінде оларды оқушылардың бойына оқу мүмкіндіктері мен талаптарына сай қалыптастырып отырса, онда оқушылардың шығармашылық қызметі артуымен қатар математикалық білім сапасы да артады.
Зерттеудің ғылыми - әдістемелік міндеттері.
Зерттеудің мақсаты мен болжамы келесі мәселелерді тұжырымдауға және оны шешуге мүмкіндік берді:
- оқушылардың шығармашылық қызметі түсінігі мен оның компоненттерін анықтап, жүйелеу;
- шығармашылықтың даму белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін анықтау;
- қызығу, ынта, қабілеттілік, шығармашылық ұғымдарының математиканы оқытудағы сипаты мен байланысын, олардың математикадан сыныптан тыс жұмыстарындағы әсерін сипаттау;
- математиканың сыныптан тыс жұмыстарында шығармашылық қызметті тиімді ұйымдастыру мен оны іске асырудың әдістемесін ұсыну;
- ұсынылған әдістеменің тиімділігін педагогикалық эксперимент жүргізу арқылы сәйкес ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беру.
Зерттеудің жетекші идеясы оқыту процесінде сыныптан тыс жұмыстардың оқу материалдары оқушылардың ойлау әрекетіне үйлесімді күш түсіру арқылы олардың шығармашылық қызметін дамытады.
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негізіне - таным теориясы, жеке тұлға туралы теория мен оқушы қызметін тәрбиелеудің психологиялық- педагогикалық концепциясы қызмет етеді.
Зерттеудің әдістері:
* зерттеу тақырыбына байланысты әдебиеттермен танысып, оларға ғылыми әдістемелік тұрғыдан талдау жасалды;
* Қазақстан Республикасы көлеміндегі мұғалімдердің сыныптан тыс жұмысына байланысты педагогикалық іс-тәжірибесін әңгімелесу,
* мектептерде ұйымдастырылған әр алуан шараларға қатысу арқылы үйреніп, оны талдау және жалпылау;
* мектеп оқушылары және мектепті бітірушілермен жеке және ұжымдық формада әңгімелесу,анкета жүргізу, тест жүргізу, т.б;
* педагог математиктермен, оқу-ағарту жұмысын ұйымдастырушылармен, педагогикалық баспа қызметкерлерімен, мұғалімдер, ғалымдармен әңгімелесіп кеңінен пікір алысу;
* сонымен бірге мектепте бақылап, ойға түйгендеріміз практикалық жағынан іске асырылды. Дипломның тақырыбына байланысты педагогикалық эксперимент жүргізілді.
Зерттеу мазмұнына енгізілген ғылыми - әдістемелік жаңалықтар:
-оқушылардың шығармашылық қызметінің мөлшері, даму белгілері анықталып, математикадан сыныптан тыс жұмыстарды жүйелі және мақсатты түрде барлық оқушыларға жүргізу қажеттігі негізделді;
-оқушылардың шығармашылық қызметін дамытуға бағытталған математикадан сыныптан тыс жұмыстар әдістемелік жағынан жетілдірілді, шығармашылық қызметтің табиғатын анықтайтын дидактикалық шарттар ұсынылды.
-математиканың сыныптан тыс жұмыстарының тиімді түрлерін оқушылардың өз бетіндік жұмыстарымен үйлестіріп, оқыту процесінде оқушылардың шығармашылық қызметін дамытудың әдістемесі жасалды.
Зерттеу жұмысының теориялық мәні математикадан жүргізіліетін сыныптан тыс жұмыстардың жәрдемімен оқушының өз бетіндік шығармашылық қызметін дамытудың қажеттігі әдістемелік тұрғыдан алғанда оның оқушылардың жоғары сапалы білім алуында мәні зор екендігі анықталды.
Ғылыми зерттеу жұмысының практикалық мәні
Ұсынып отырған әдістемеміз мектептерде оқытылып жатқан математика пәнінің бағдарламасына сәйкес сыныптан тыс жұмыстарды өткізу барысында оқушылардың шығармашылық қызметін дамытуға тікелей әсерін тигізеді және жалпы математикадан білімді дұрыс меңгеруіне көмектеседі. Зерттеу нәтижесінде алынған нәтижелер мен әдістемелік ұсыныстар мектеп мұғалімдерінің іс-тәжірибесінде қолданылып жүр және олар педагогикалық институттардың студенттеріне - болашақ математика мұғалімдеріне де пайдалы болады деп есептейміз.
Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі және негізділігі.Зерттеу нәтижелерінің педагогикалық, психологиялық, әдіснамалық негізде мазмұндалуымен, зерттеудің ғылыми аппаратына оның мазмұнының сәйкес болуымен, проблеманы талдауға қолайлы келетін әдіс-тәсілдердің пайдаланылуымен, ұсынылған әдістеменің тиімділігімен орта мектеп мұғалімдерінің іс-тәжірибесіне енгізілуімен қамтамасыз етіледі.
Зерттеу жұмысының құрылымы:Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТАРДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ДАМЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛЕРІ

1.1 Оқушылардың шығармашылық қызметінің дамуы бойынша математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру
Оқушылардың шығармашылық қызметі бойынша қарастырылған біздің зерттеулеріміз келесі ғылыми-әдістемелік мәселелерден тұрады. Мектеп мұғалімінің математикадан жүргізетін жұмысы оқушылардың ғылымға ынтасын арттыратын жақсы жұмыс, бірақ міндетті емес екені педагогика теориясында және мектеп практикасында сеніммен орнығып нығайған. Кейбір жағдайларда оқушылардың математикадан сыныптан тыс жүргізетін жұмысы ерікті әрекет, бұл еріктілік механикалық түрде мұғалімге ауысады (яғни мұғалім де өзінің көңіл күйіне қарай жүйелі түрде кластан тыс жұмысты өткізбейді.) Мұндай көзқарас, біздің ойымызша оқушыларды сыныптан тыс оқыту мен тәрбиелеудің маңызын мұғалімнің түсінбеушілігі мен жете бағаламағандық деп түсінуге болады. Сонымен бірге математикадан жүргізілетін сыныптан тыс жұмыс арқылы тек оқушыларды оқытып қоймай, сондай-ақ мұғалім де оқып үйренуге мәжбүр болады, ал кейбір жағдайларда сыныптан тыс жұмыстар мамандық таңдауда шешуші роль атқарады.
Дұрыс ұйымдастырылған сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың математикаға деген ынтасын арттырып, сыныптағы сабақтардың меңгерілу сапасын арттырады.
Математикадан жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардағы оқушылар қызметі мыналарға байланысты:
а) оқушылардың сынып жұмысы барысында ала алмайтын жаңа білімді сыныптан тыс жұмыстар арқылы алатындығы;
б) сынып жұмысы жағдайында өз білімін қолдана алмайтын, өз қабілетін көрсетуге мүмкіндік болмайтын жағдайларда оған сыныптан тыс жұмыстарда қол жеткізеді.;
в) оқушылардың мұғалімге деген сенімі, оқушы өзі қиналатын сұраққа мұғалім жауап бере алар ма екен деген мәселені сыныптан тыс жұмыс арқылы біледі. Сол сұраққа сыныптан тыс жұмыс кезінде жауап бере алатындығына көзі жеткен оқушы ол мұғалімнің пәнін, сабағын барынша терең игеруге қолынан келген бар шараларды қолданады.
Математикадан сыныптан тыс жұмыстағы мұғалімнің әрекеті неден білінеді? Мұғалімнің математикадан жүргізетін сыныптан тыс жұмысы:
а) мұғалім балаларды қызықтыра отырып оқушыларға бағдарлама талабына сай білім береді, іскерлік, білім, білік, дағды қалыптастырады, бұл мұғалімнің кәсіптік міндеті, мұнсыз оның жұмысында тиімділік болмайды;
б) педагогикалық шеберлігі;
в) мұғалімнің беделі - бұл өте маңызды іс. Мұның бәрі жай емес, сыныптан тыс жұмыс жүргізіп бедел жинаудан гөрі сыныптағы сабақта жақсы мұғалім болу әлде қайда жеңіл.
Неге олай? Мұғалім сыныпта істейтін жұмысында оқулықты, әдістемелік әдебиеттерді, тіпті кейде берілген бір тақырыптың өзіне өте жетілдірілген өте анық талдауларын қолданады. Ал, сыныптан тыс жұмыстарда мұндай қосымша материалдар болмайды. Ол тақырыпты өзі тауып, сәйкес әдебиеттерді қарастырып, материалдарды шығармашылықпен талдап, оқушылардың санасына жететіндей етіп, материалдың мазмұнын түрлендіріп байытады. Бұл өте күрделі жұмыс.
Сыныптан тыс жұмыс оқушыға не береді? Ол жаңа білім, білік, дағды алып, мамандық таңдау жөніндегі талғамын арттырады, шығармашылықпен серпіліс жасайды. Сыныптан тыс жұмыс өткізу мұғалімге не береді? Кейбір мағынада алғанда сыныптан тыс жұмыс жүргізген мұғалім шәкіртке қарағанда көбірек білім алады. Мұғалім үшін мұндай кезең міндетті түрде қажет. Мұғалім жаңа білім алады, өзінің білік, дағдысын, педагогикалық шеберлігін жетілдіреді, оқушылардың мұғалімге деген сенімі күшейеді, мұғалімнің беделі артады, осының бәрі сыныпта өтілетін сабақтың дұрыс өтілуіне зор көлемде игі ықпалын тигізеді.
Қазір Республика мектептерінің практикасында оқушылырмен бірлікте сыныптан тыс жұмыстардың әр алуан түрін ұйымдастыру қалыптасты. Әдістемелік және педагогикалық басылымдарда сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың үйірме, ғылыми бірлестік, әр алуан жарыс жұмыстары сияқты формалары атап өтілуде.
Республикамыздағы көптеген тәжірибелі мектеп мұғалімдері сыныптан тыс жұмыстардың әр алуан түрін өткізеді. Республикамыздың нарықты экономикаға көшуіне байланысты сыныптан тыс жұмыстардың түрін өзгерту оған қажетті әдістемелік әдебиеттердің көбеюіне себепші болды. Сыныптан тыс жұмыстар бизнеспен араласып қатар жүретін болды. Соңғы кезде тіпті бұрыннан да оқушыларды математикаға қызықтыра оқыту жұмысына педагогикалық институттар мен университеттердің педагог ғалымдары белсене араласып келеді. Олар арнайы математикалық мектептер, коммерциялық сыныптар, лицей, гимназиялар, сырттай оқытатын мектептер, жазғы демалыс кезіндегі мектептер, т.б. болашақта экономист, компьютерде есептегіш, т.б. қазіргі қоғамның өскелең талабына сай компьютерді меңгерген кадрларды оқытатын шағын мектептерде әр алуан сабақтан тыс оқыту жұмыстарын жүргізуде.
Қазіргі кезде экономикалық өзгерістер, нарықты экономика талаптары көптеген экономика мамандарын, шаруашылықтың әр түрлі саласындағы бизнесмендер мен маман экономист кадрларды өте көп дайындау қажеттігі туды. Шаруашылық, сауда, оқу т.б. мамандықтағы қысқаша айтқанда өмір сүру үшін әр адам өмірдің заңындай болған капиталистік өндіріс процесін терең білуі қажет болды. Экономиканы меңгеру үшін көбінесе математиканы тереңдетіп оқытатын мектептер, шет тілін тереңдетіп оқытатын, есептегіш бағыттағы практикалық дағды беретін компьютерлік-есептегіш программистер дайындайтын мектептер бүгінгі күннің өмір талабы болып отыр. Осындай мектептердің жұмысы жақсы жолға қойылуының, оқушының өз білімін тереңдетуінің мүмкіндігі, мектепте өзінің шығармашылықтың қажеттілігін қанағаттандыруының бір жолы ең алдымен жақсы ұйымдастырылған сыныптан тыс жұмыстарға қатысу болып табылады. Соңғы кездері әдістемелік әдебиеттерде "мектеп-қуаныш үйі" болуы керек деген жарыссөздер жарияланып жүр. Бұл жарыссөзге қатысушылар мектеп өзінің бүкіл жұмысын оқушыны өзіне баурайтындай, онда оқушылар үшін қызықты жұмыстар мен қуаныштар күтіп тұратындай етіп ұйымдастыру керек деп талап қояды. Оқушыны мектепте тек үнемі білім, білік, дағды алуға ұмтылып қана қоймай, сонымен бірге биік моральдық қанағаттанушылық, кішкентай ашылыстардың сезімдік қуанышына бөленуі қажет. Біз мұндай мектептерді сыныптан тыс жұмыстарды негізгі пән ретінде жоғары деңгейге қою арқылы ғана құра аламыз.

1.2 Математикадан сыныптан тыс жұмыстардың әдістемесінің принциптері
1. Оқушыларға қиындық келтіретін жалпы оқу проблемаларын дербес жеке проблемаларға бөлу керек.
2. Оқушылардың жалпы оқу проблемасынан басқа да өздерінің дербес жеке проблемалары (дербес проблемалық тапсырмалар) болуы тиіс.
3. Кез келген проблема - берілген тапсырма белгілі оқушы үшін қиын, екінші жағынан оның ақыл ойының дамуына, оған күш түсіруге барынша жеткілікті болуы керек.
4. Мұғалімнің міндетті түрде проблемалық жағдайды туғызуының арқасында оқушылар проблеманы өздері шешеді.
5. Жалпы дәстүрге енген ережелер бойынша жалпы проблеманы шешу ұжымдық сипатта болады, бұл жалпы проблеманың шешуі оқушылардың ұжымдық жұмысының нәтижесі, мұны кейде жеке оқушылар шешуі де мүмкін, мұғалім жеке оқушының шешуіне күш салады.
6. Оқушылар алдына қойылған проблеманы шешу келесі жоспар бойынша жүргізілуі қажет:
а) пролеманың қойылуы немесе мұғалімнің информациясы (хабары), оқушыларда проблеманың пайда болуы - проблемалық жағдай;
б) проблеманың бөлшектенуі және оқушыларға мүмкіндіктері мен талап-тілектері бойынша дербес проблемаларды оқушыларға үлестіру;
в) проблеманы шешудің мерзімін белгілеу;
г) проблеманың шешілу кезеңін басқару;
д) проблеманың шешуін талдау, анықтау;
е) проблема шешімінің жалпы көпшілікке танылуы (баяндамалар мен хабарлар, демонстрациялар, мақалалар жариялау т.с.с),
ж) орындалған жұмысты бағалау, мадақтап сыйлықтар беру (мақұлдау, алғыс жариялау), оларды мадақтап мектеп басшылары мен мұғалімдердің ауызша, жазбаша алғыстарын жариялау.
Алға қойылған проблеманы шешу үшін оқушыларда "математикалық атмосфера" қалыптастыру керек.
Біз "математикалық атмосфераны" механикалық тұрғыдан түсінеміз. Сынып қабырғаларын математикалық мазмұнды газеттермен толтырамыз, әдемілейміз, ондағы плакаттарда суреттер, қажетті формулалар жазылады, "химия математикаға тәуелді", "көптеген адам өмірі математикаға тәуелді", т.б. деп түсінуге болмайды. Мектептегі "математикалық атмосфера" ең алдымен оқыту жұмысының жақсы жолға қойылуы, үнемі және тұрақты қалың көпшілікке арналған сыныптан тыс жұмыстар мен шараларды өткізіп, оны сыныптағы жұмыстармен қабыстыра байланыстыруға тікелей байланысты. "Математикалық атмосфераның өмірлік шарты мектепте өз бетіндік жұмысты қолдау болып табылады, оқушының шығармашылық жұмысында шығармашылық элементі болуы керек, сол арқылы жұмысты қызықты, адам өмірін бақытты етуге болады" (36).
Сыныптан тыс жұмыстардағы математикалық үйірменің алатын орны зор. Оқушының бастамасы мен шығармашылық ойларын осы үйірмеде іске асырады.
Үйірме мүшесі болудың еріктілігінің, оның сабағын өткізу ерекшелігі сыныпта өтетін сабақ пен оның әдістемесінен әлдеқайда өзгеше. Басқару міндеті көбінесе мұғалімге тиісті, бірақ оның сыныпта өткізген сабақтарында қолданатын әдістерінің бәрі бірдей сыныптан тыс жұмыстарда қолданыла бермейді. Сонымен, сыныптан тыс жұмыстардағы математикалық атмосфераны жарнамалар арқылы емес, қайта оқушылардың өздерінің қызғылықты шығармашылық қызметтерінің нәтижесінде қалыптастыру керек.

0.3 Математиканың сыныптан тыс жұмыстарын ұйымдастыру формалары
Математиканың сыныптан тыс жұмыстарын ұйымдастыру оқушыларға терең білім беруде, олардың білім алу процесіндегі жоғары математикалық дайындық жүйесін мәнді функционалдық байланыстар деңгейінде құруда сыныптан тыс жұмыстар аса маңызды міндет атқарып келеді.
Оқушылардың жоғары да сапалы математикалық дайындығының құрылымының бір элементі ретіндегі сыныптан тыс жұмыстарды дамытып, оларды үнемі жетілдіріп отыру керек, олардың кейбіреулерін атап өтейік.
А. Бастауыш сынып оқушыларының үйірме жұмысы
Факультативтік сабақтар 7-сыныптан бастала ма әлде оның өткізілу уақтысы ілгері не барынша кейін жылжи ма деген мәселені қарағанда оқушылардың математика пәніне қызығушылығы қашан пайда болатындығына, математиканы үйренуге деген талпыныс, қажеттілік т.с.с. қашан қалыптасатындығына назар аудару керек.
Сыныптан тыс жұмыстар мен факультативтік сабақтар оқушылардың қызығушылығын дамытып, ынтасын арттыруы керек. 1-4 сынып оқушыларымен жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны, өткізу әдістері, формасы жеткілікті талданбаған, оны халқымыздың әдет-ғұрып, салт-дәстүрімен, ұлттық ойындарымен жеткілікті түрде байланыстырылмаған.
1-6 сыныптарда тек сан ғана қарастыру бастауыш сынып оқушыларының жалпы математикалық және жалпы білім алудағы мол мүмкіндіктеріне өзінің кедергісін келтіріп отыр. Бұдан кейін жасалатын жаңа оқу бағдарламасында бастауыш сынып оқушыларының терең білім алудағы мол мүмкіндіктерін ашатындай қызықты сыныптан тыс жұмыстар түрлерін ұйымдастыру қажет. Жоғарыда аталған ерекшеліктердің біразы 4-5 сыныптарда қиындығы жоғары жаттығуларды таңдап алу сияқты мәселелерге қатысты төменгі сыныптарда ұйымдастырылатын математикалық сыныптан тыс жұмыстарына қатысты.
Сонымен, бастауыш сыныптарда ұйымдастырылатын сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың факультативтік сабаққа дейінгі математикаға қызығушылығы мен қалыптасуының, одан соң математика пәнін терең үйренудің негізгі шартына айналады.
Ә. Жоғары сыныптардағы үйірме жұмысы
Өткен Кеңес өкіметі жылдарында жоғары сыныптарда математикадан үйірме өткізу және ұйымдастыру туралы бай тәжірибе қалыптасты. Бұл тәжірибені үйрену және оны жалпылау туралы бірталай диссертациялық зерттеу жұмыстары жазылды. Бастауыш және жоғары сыныптардағы математикалық үйірмелер мектеп математикасының мазмұны мен оны оқыту әдісін зерттеп жетілдірудің терең перспективалы бағыты болып табылады. Сондықтан, оқушылардың жоғары деңгейдегі математикалық дайындығының негізгі формаларын жетілдіруде факультативтік сабақтар мен жоғары сыныптардағы үйірменің атқаратын маңызы зор.
Сонымен бірге, математиканың сыныптан тыс жұмыстарының, әсіресе үйірменің өткізуге икемділігі математикаға тұрақты қызығушылығы жоқ оқушыларды жеткілікті дәрежеде пәнге қызықтыруға қол жеткізуге мүмкіндік жасайды (36-42).
Математикалық олимпиадалар.
Математикадан олимпиадалар өткізу және оны ұйымдастыру Республикамызда 1934-35 жылдардан бері сыныптан тыс жұмыстың бір түрі ретінде қалыптасып, дәстүрге айналды. Оның мақсаты оқушылардың математикаға қызығушылығын арттырып, өзбетінше ой тұжырымдарын жасай білуге, математикалық қабілеттің дамуына қол жеткізу, бұлардың ішіндегі ең негізгісі математикаға қабілетті оқушыларды анықтау болып табылады.
Біз орта мектептегі математикалық жаттығулардың мазмұнының даму деңгейін көбінесе 1) Республикалық, 2) Облыстық, 3) Қалалық, 4) Аудандық және мектеп ішілік, 5) Жоғары оқу орындарындағы мектептердің олимпиадасында тексереміз. Бұл олимпиадалар арасында ешбір сабақтастық жоқ, ұйымдастырылуы мен материалдың мазмұнының біртіндеп қиындауы, оқушылардың әртүрлі ойлау қабілеттерінің дамуы т.б. сәйкес болуында ешбір байланыстар жоқ. Әртүрлі пәндерден олимпиаданың бір мезгілде өтуі немесе бір оқушының барлық олимпиадаларға қатысуы дәстүрге айналып келеді. Бұл жарысқа қатысушыларды зорықтырады. Сондықтан олимпиада ұйымдастыру мен өткізуді реттеу керек (43,44,45).
Орта мектеп математикадан қызықты кеш ұйымдастыру, викториналар, ғалым математиктермен кездесу, қабырға газеттерін шығару, жаздағы лагерлердегі жас математиктер қоғамы мен жарыстары және конференциялар өткізу, оған баяндама жасауға әзірлену, математикалық шығармалар жазу, көрнекі құралдар жасау жарысы сияқты сыныптан тыс жұмыс түрлеріне үнемі назар аударып, оны әдейі ұйымдастыруы, олардың еңбегін бағалауы керек.

ІІ. Математика сабағында өздік және сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу әдістері

2.1. Математика сабағында оқушылардың өздік жұмыстарын ұйымдастыруы
Оқушылардың сабақта өздігінен орындайтын жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін математика кабинеттерінде дидактикалық материалды, үлестірмелі материалдар, баспа негіздегі дәптерлер, тағы басқа оқу құралдары жинастырылуы қажет. Дегенмен оқушыларға оқулықпен жұмыс істеуді үйретудің орны ерекше. Барлық ғылыми-техникалық білімнің көзі - кітапқа, оның ішінде оқулыққа оқушылардың сүйіспеншілігі мен құрметін арттыру, олармен өздігінен жұмыс істеуді үйрету мұғалімнің басты міндетінің бірі. Әр сынып оқулықтары қажетіне орай орындалуға тиісті жаттығулармен, есептермен, практикалық тапсырмалармен, суреттермен қамтамассыз етілген. Өздігінен жұмыс істеуді оқушылардың сабақ үстіндегі қызметіне енгізу сабақтың құрылымына да, элементтеріне де әсерін тигізеді.
Математиканы оқыту мектепке сабақ және сабақтан тыс жүргізілетін сабақтар формасында жүзеге асырылады. Сабақтарда балалардың математикаға деген ынтасын арттыруға, олардың өз бетінше жұмыс істей білу дағдысын тәрбиелеуге ерекше назар аударылады. Пәнге деген ынтасы мен өз бетінше ойлай білу өзара тығыз байланысты. Сабақ балалар үшін қызықты өткенде, олардың оқу жұмысында да белсенділігі артып, өз бетінше жұмыс жасап, белсенділігін арттырғандығынан олардың пәнге деген ынтасы өседі. Оқушыларды өз бетімен ойлауға тәрбиелеп, математикаға деген ынтасын арттыру үшін оқыту әдістерін дұрыс таңдап алудың маңызы зор. Оқудың белсенді әдістерінің бірі - оқушыларға өз бетімен жұмыс істете білу.
Барлық сабақтың елеулі бөлігінде өз бетімен жұмыс істегенде оқушы жұмыстың мақсатын айқын түсіне білуі, оны орындауы, тексеруі және қателіктерді түзетуі сияқты өз бетімен істелетін жұмыстың жалпы әдістерін бірте-бірте игеріп алуы тиіс.
Өзіндік жұмыс үшін оқулықтан берілген жаттығулармен қатар көбінесе тақтаға жазылған, сондай-ақ қалталы полотноға белгіленген тапсырмалар ұсынылады. Өзіндік жұмыс үшін кейде тапсырма әрбір оқушыға жеке түрде беріледі. Бұл жағдайда тапсырмаларды әр оқушының шама-шарқын ескере отырып, сараптауға болады. Сонда жұмыстың өз бетімен орындалу дәрежесінің жоғары болуы қамтамасыз етіледі. Өзіндік жұмысты сыныпта жүргізу оқушыларға дағдыларын игертеді және олардың сабаққа деген ынтасын арттырады. Өзіндік жұмыстарды жүргізгенде тапсырмаларды карточкалар бойынша ұсынған тиімді. Мұнда оқушылардың жеке дара ерекшеліктері және үлгерім деңгейлерін барынша ескеру мүмкін болады. Оқушыларды жалықтырып жібермес үшін, өзіндік жұмыс түрлерінің өзгермелі болғаны жөн.
Балалардың сабақта өз бетімен орындаған жұмысы сыныпта қандай формада болса да ескерілуі тиіс. Мұғалім тапсырманың орындалуын қарап шығуға уақыт бөлуі және өз бағасын айтып, жақсы жұмыстарды атап көрсетіп, қатесін табуға көмектесуі тиіс.
Көрнекті қоғам қайраткерінің бірі Н.К. Крупская: Балаларды өздігінен жұмыс істеуге үйретудің төтенше қажет нәрсе екендігін, техниканың ғылымның алға басып өркендеуі, жаңадан пайда болған проблемаларды ойланып шеше білудің қажеттігі адамның өздігінен үйреніп, білімін толықтырып отыруын талап ететіндігін, жасөспірім ұрпағымызды өздігінен жұмыс істеуге үйрете білуіміз керектігін - көрсеткен болатын.
Мектеп оқушыларының өз бетінше жұмыстарын ұйымдастырудың басты формасы - жұмыстарды орындау, ептілік, іскерлік, шеберлік дағдысын дамыту. Бұл үшін төмендегідей тиісті талаптарды орындауға тура келеді:
1. Өз бетінше істелетін кез-келген жұмыстың нақты мақсаты болу керек. Әрбір оқушы жұмыстың орындалу тәртібін жетік білу керек.
2. Өз бетінше жұмыс оқушылардың бойындағы танымдық қабілетін, творчестволық ойлау жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
3. Жұмыстың мазмұны оқушының қызығуын, талпынысын оята білуі тиіс. Яғни оның тілегі жұмыстың соңына дейін бәсендемейтіндей болуы керек.
4. Өз бетінше жұмысты оқушылар еңбек дағдылары мен әдістерін жетік игеріп түсетіндей етіп ұйымдастыру қажет.
Қорыта келгенде, оқушылардың өз бетімен орындайтын жұмыстары: карточкалар, сауалнама,өздік жұмыстар, есептер шығарту, кестелер толтыру арқылы жүзеге асады. Тоқсандық бақылау, өздік 5-10 минуттық бақылау жұмыстары жүргізіледі.
Соның ішінде мен бірінші сауалнамаға тоқталғым келіп тұр. Оқушылар білімі мен білігін тексерудің түрлі формаларының ішінде, соңғы кезде басты орынды тест бойынша тексеру алып отыр.
Тест - ағылшын сөзі, аударғанда байқау, бақылау, зерттеу деген мағына білдіреді. Педагогикада тестті пайдалану 130 жылдан артық уақытты қамтиды. Ең алғашқы тестіні 1864 ж. Ағылшын Джордж Фишер құрастырып, оны Гринвич госпиталіндегі мектепте пайдаланған. Содан бері білімді тесттік жүйемен тексеру Америка, Франция, Англия сияқты елдерде кеңінен тараған.
Білім деңгейін тест арқылы тексерумен айналысып жүрген ғалым-педагогтер, тесті - оқушылардың өз-өзін тексеруіне мүмкіндік ашатын есеп беру - оқыту әдісі деп есептейді. Сондықтан, бұл әдіс - сабақ үрдістерін бір-бірімен байланыстырып қана қоймай, білімді тексеру, бекіту, қайталау, жүйелеу құралы болып отыр. Тағы бір тиімді жағы уақыт үнемделеді, оқушылар қызығып, белсенділіктері артады. Тест тапсырмасын құрудың әдістемесіне тоқталайын.
Жұмыс тестің мақсатын анықтаудан басталады. Одан соң тексерілетін білім, білік элементтері анықталып, әр түрлі кезеңде білім берудің жалпы және дара мақсатымен деңгей эталондары нақтыланады. Тест тапсырмаларының қандай түрін болмасын сұрақ не тапсырма ретінде бергеннен гөрі қайтарылған жауапқа байланысты бекіту, қорытынды ретінде құру тиімді болады.
Тестік тапсырмалардың әр түрлі типтері болады. Олар: толықтыру тесті, еске түсіру, балама, таңдау, салыстыру, ретімен маңызына қарай тізбелеу, құрастырмалы, кәсіптік бағдарлы тестілер. Тест тапсырмаларының жауабын цифр немесе перфокартаның көмегімен беруге болады.
1. Ашық тапсырма немесе толықтыру тесті - сөйлемдегі жетіспей тұрған сөздің сөз тіркесінің, сандар мен формулалардың орнындағы көп нүктенің тиісті жауаппен алмастырады.
2. Еске түсіру тесті - сөз, сан, формула, бейне түіндегі бір ғана жауапты керек етеді.
3. Таңдау тесті - онда сөйлемнің басы беріледі де, соңынан бірнеше үлгелері жауап ретінде ұсынылады, оның ішінде дұрысы да, қатесі да бар. Дұрыс жауап нөмірін карточкаға белгілеп көрсетуге болады.
4. Балама тесті - Қандай да бір ұғымды растайтын сөйлемдерден құрастырылады. Жауап дұрыс немесе қате, немесе жоқ түріндегі сөздермен беріледі.
5. Салыстыруға арналған тест - ол да бір бағанада тапсырма тек сөйлеммен, ал екінші бағанада берілген сұрақтан екі-үш есе көп жауап беріледі.
6. Ретіне қарай тізбелеу тесті құбылыстар, шамалар, сипаттаммалардан тұрады.Оларды тәртіппен, яғни маңыздылық мөлшері бойынша реттеу керек .Берілген тізім жауаптың құралуына негіз болады
7. Құрастырма тест - әр түрлі типтегі тапсырмалардан тұрады. Оқушылар оның жауабын берілгендердің ішінен таңдайды.
Тест оқушылардың білімін салыстыруға, мұғалім әдістемесінде жіберілген олқылықтарды ашып көрсетуге, білім беру жүйесінде оқушылармен бірге жеке жұмыс жүргізуге, әр түрлі оқу әдісін салыстыруға мүмкіндік туғызады. Оқу процесі тек нәтижелі болуымен ғана бағаланады. Оқу процесі нәтижелі болу үшін оны бағалай білу керек.
Енді тест жұмыстарына кеңінен тоқталайық.
# Тест жұмысының үйретушілік мәні- оқушылардың игерген білімі, біліктілігі мен дағды деңгейлерін одан әріжүйелеп жетілдіру, тілі мен ойын, зейіні мен зердесін дамыту.
# Тест жұмысының бағыттаушылық мәні- жеке оқушы мен бүкіл сыныпты оқытудың түпкі мақсатына қарай жетелеу.
# Тест жұмысының тексерушілік қызметі - оқытудың белгілі бір кезеңінде бағдарлама талабына сай оқушылардың білімі мен біліктілігі, оларды қалыптасқан дағды деңгейлерін анықтау
# Тест жұмысының тәрбиелік мәні- оқушылардың жауапкершілк сезімін арттыру, сол арқылы еңбек сүйгіштікке, әділдікке, төзімділікке баулу.
# Тест оқушының білім дәрежесінің қандай екендігін анықтайтынжәне ол білімдерді түрлі жағдайда қолдана білуін тексеруге мүмкіндік беретін тиімді жолдардың бірі.
# Тест тапсырмаларын құрастыруға көп уақыт жұмсалады, бірақ тексерудің тездігі арқасында мұғалімның жұмысын жеңілдетеді.
Тест негізінен мынадай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:
1. Тапсырманың тұжырымдамасы мен жауаптары қысқа және қарапайым болуы керек. Қарапайымдылық оқушының тапсырманы орындау тездігімен бағаланады.
2. Тапсырманың сұрағынан оқушыға қандай амалдарды орынлап, қандай тәсілді қолдана білу керектігі айқын болуы тиіс.
3. Дұрыс жауап беру керек. Кейде бірде - бір дұрыс жауап болмауы мүмкін.
4. Тест бірнеше нұсқада жасалынатын болса, оның қиындық дәрежесі шамалас болып, тапсырма сұрақтары бірдей мазмұнда болғаны пайдалы.
Тест тапсырмалары оқушылардың пән бойынша дайындығына қойылатын талаптар мазмұнына сәйкес алынады. Нәтижеде әрбір оқушының бағдарламалық материалды минимальді деңгейін қалай игергенін дәл анықтауға мүмкіндік болады. әрине тапсырмаға барлық оқушыға бірдей міндетті емес, білім дәрежесі жоғары, қабілетті оқушылар үшін арнаы есептер мен сұрақтар енгізілуі мүмкін.барлық оқушының шамасына лайықтап тапсырмалар таңдап алу білім нашар және орта дәрежедегі оқушылар үшін өз ісі мен білміне деген сенімділік туғызып, пәнге деген внтасвн арттырса, қабілетті оқушыларды терең білім алуына бағыттайды. Оқу тесті негізінен тақырыпты, тарауды немесе курсты оқушылардың қандай дәрежеде меңгергенін қысқа мерзімде анықтау үшін құрылады. Ол мұғалімнің оқушы білімінде қандай олқылықтар бар екенін анықтаумен қатар, оқушының өзі де қандай қажетті білімдерді игермегенін біледі. Тест жүйесі оқушының тоқсандық, жылдық және қорытынды білім дәрежесін тексерудің тиімді жолы болып табылады.
Тест материалдары 2 дейгейде құрылуы мүмкін.
1.Міндетті оқу нәтижесі талаптарына сай дейгейдегі бөлім.
2.Қиындық дәрежесі жоғарырақ, оқушының алған білімін жаңа жағдайларға қолдана білу мен шығармашылық іс-әрекеттерді қажет ететін деңгейдегі тапсырмалар.
1-деңгейдің тапсырмаларын барлық оқушылардың орындауы міндетті. Тест бойынша білімді анықтау үшін оқушыларға тест сұрақтары мен жауап парақтары да беріледі.
Негізгі бөлімнің тапсырмаларын толық орындаған оқушы 4 - пен бағаланып, ал негізгі бөлімнің тапсырмаларын толықорындаған, екінші деңгейдегі тапсырмаларын ішінара орындаса ол оқушыға 5 деген баға қойылады.
Оқушы білімін ұпай санымен бағалау үшін әрбір сұрақ 1 ұпаймен бағаланады. Әрбір бағаға қанша ұпай сәйкес келетінін білу үшін сұрақтар санын 4-ке бөледі. Сонда әрбір баға қанша ұпаймен анықталатыны шығады. Мысалы 40 сұрақ болса әрбір баға 10 ұпай, 20 сұрақ болса 5 ұпай.
Тест дайындау мұғалімнің көп уақыты кетеді соған байланысты қазіргі таңда электронды тесттер жасадым.Мұнда әрбір оқушы тестті жеке орындайды.Тесттің деңгейіне және санына қарай белгілі бір уақыт беріледі.Уақыт біткен кезде тест аяқталады,тест аяқталған соң оқушы бағаланады.Бұл жерде мұғалім тексеріп бағасын қойып отырмайды.Компьютер өзі тексеріп өзі бағасын қояды.
Өз бетімен орындайтын жұмыстары біріншіден, олардың ақыл-ойын таным белсенділігін, екіншіден сабаққа ынталарын, қызығушылығын, үшіншіден ешкімнің көмегінсіз дербес жұмыс істеу қабілеттерін дамытады.[10]
Өзіндік жұмыс оқушылардың оқу танымдық іс-әрекетінің формуласының бірі болып табылады. Сондықтан бұл жұмыстың тиімділігі мұғалімнің осы іс-әрекетті дұрыс жоспарлау біліктілігіне байланысты болады. Белсенді оқу танымдық іс-әрекет оқушылардың ой-еңбегімен практикалық қызметінің әрекетін болжайды.Тәжірибеден өз бетінше ізденуді, оқушылардың өзіндік жұмысын ебін тауып ұйымдастыра алатын, керек кезінде проблемалық жағдайлар туғызып олардың назарын басты проблемаларды өз бетінше шешуге құштарландыра алатын мұғалімнің оқытуда жететіндігін көруге болады.
Қазіргі кезде сабақты дұрыс жүргізуге қойылатын негізгі талап оқушылардың белсенді іс-әрекетін сезімін басқара білу. Ол біріншіден тек дайын ақпаратты деректер, заңдар, ережелер түрінде ғана беріліп қана қоймай оқушыларды өз бетінше іздендіретін одан жаңа ақпарат алатындай оқу материалдарды берудің құрылуын қайта құруды талап етеді.
Екіншіден оқушылардың іс-әрекетіне деген мұғалімнің іс-әрекетінің көзқарасын өзгеруді талап етеді, яғни мұғалім оқушылардың өзі белсенді, жасампаз күш болатын оқытудың ұйымдастырушысы және басқарушысы болуы қажет. Ол оқытудың әр кезеңінде үй жұмысын тексерген кезде,оқушылардың жауап беруді . Меңгеруге дайындығы кезінде жаңа білімді енгізіп, оны тұжырымдаған және оларға сүйенген кезде алынған білімді қорытып бір жүйеге келтірген кезде де көрініп отыруы керек. Осы орайда математика сабағының әртүрлі кезеңдеріне тоқтала кетейік.
Оқу тәжірибелерінде жиі кездесіп жүргендей тиімді жұмысқа жеке емес, барлық оқушыларды қатыстырады яғни оқушылардың танымдық іс-әрекетін басқаруды,сабақтың бас кезінде дедактикалық ойындардың көмегімен үй жұмысының орындалуын мұғалімнің ұсыеған үлгісі мен салыстыру, түсінік беру, кішкене өзіндік жұмыстар,математикалық диктанттар арқылы жүзеге асыруға болады.
Жаңа білімдерді енгізу езеңінде оқушылардың оқу танымдық іс-әректін белсендіру анықтамаларды,ережелерді,заңдарды,т ипісті қасиеттерді тұжырымдардың айқындылығын дәлелдейтін шығармашылық тапсырмалар арқылы жүзеге асырады.Алынған біліммен білікті баянды еткен кезде әртүрлі танымдық,есептер шығарылады. Мұғалімнің берген ақпараты оқушыларардың өзіндік жұмысына сай келеді және оқушылардың ізденімпаздығының дәрежесі үлгі білім орындалатын белгілі амалдар принцпті жаңа жағдайға орындалатын обьектілермен құбылыстарды салыстыру арқылы орындауға дейін өседі.[14]
Өз бетімен істейтін жұмыс деп берілген тапсырманы мұғалімнің басшылығымен, бірақ оның тікелей қатысуынсыз оқушылардың өздері атқаратын жұмыстарды айтады.
Өз бетімен жұмыс істеуге үйрету кезінде екі міндетті ескерген дұрыс. Бұл міндеттердің біріншісі-оқушылардың танымдық қызметіндегі дербестікті дамыту,оларды білімді өздігінен игеруге,дүниеге көзқарастарын қалыптастыруға үйрету; екіншісі - оқушылардың алған білімін іс жүзінде қолдана білуге баулу.
Өз бетімен жұмыс істей алатын оқушы, тек білім білік дағдысы ғана емес, сонымен бірге ойлау қабілеті, еркін сөйлеу мәдениеті, саяси сауаттылығы өзіне деген сенімділігі, пәнге деген қызығушылығы, шығармашалық қабілеті оянады. Сондықтан өз бетімен жұмыстың мақсаты айқын, оқушыға түсінікті болуы қажет. Өз бетімен жұмыс тапсырылғанда оның ауыр - жеңілділігі, қанша уақыт орындалатынына назар аударған жөн. Өз бетімен жұмыс сабақтың кез келген уақытында беруге болады:
* Жаңа сабақ түсіндіру кезінде
* Қайталау сабағы кезінде
* Сабақты бекіту кезінде

2.2 Математикадан сыныптан тыс және өздік жұымстарды оқытуды дамытудың жолдары
Оқушылардың өз бетінше оқу мәселесімен Ә.Әбілқасымова, Б.П.Есипов, Л.М.Пименова, Я.А.Понамарев, Н.Г.Дайри, Е.Я.Голант, Р.М.Микельсон, Н.Д.Левитов, И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин, И.И.Мелькин, Д.И.Пидкасистый, В.А.Онищук сияқты ғалымдар айналысты. Алайда, педагогика ғылымында оқушылардың өз бетіндік істемейтін жұмыстың мәні туралы бірыңғай көзқарас қалыптасты деп тұжырым жасауға болмайды. Осы проблемалар туралы жарияланған зерттеулерге жасалған талдауларға сүйеніп өз бетіндік жұмыстың мәні, оның классификациясы мен математикадан жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстар оқушының өзіндік танымдық әрекетінің маңызы туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.