Құрылыс құралымдарын құрастыруға арналған нұсқаулар
Ғимаратты жаңғырту технологиясы пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған: Бахтыбайұлы Ринат
Тексерген: Шалабаева С. И
Мазмұны
1.
Жалпы мәліметтер
4
2.
Қайта жаңғыртуды техникалық-экономикалық негіздеу
8
2.1. Тұрғын ғимараттар
8
2.2. Өндірістік ғимараттар
12
3.
Есептерді шешу жолдары
15
Қосымша 1
18
Қосымша 2
21
Қосымша 3
23
Ұсынылатын әдебиеттер
24
Кіріспе
Курстық жобаның негізгі мақсаты - нөлдік циклдегі құрылыс процестерінің технологиялық жобалау негіздерін игеру, өзіндік шығармашылық жұмыс дағдыларын дамыту және нақты техникалық мәселелерді шешуге арналған инженерлік тәсіл курсын оқып - зерттеу кезіндегі алынған теориялық білімдерін бекіту болып табылады.
Жер ғимараттырының маңыздылығын ескере отырып жер жұмыстарының көлемі мен олардың өндірісінің мерзімі өдірісті ең аз механикаландыруды қамтамасыз ететін жоғары нәтижелі өндіріс әдісін таңдауды қажет етеді.
Топырақты өңдеу процесі жобалануының міндеті болып машина және көлік құралдарының типін таңдау табылады, машинаның өнімділігінің ауысымдық экплуатациясын, өңдеу ұзақтығын анықтау болып табылады.
Машина комплектісінің ақырғы таңдауы мүмкін болатын нұсқалардың технико - экономикалық анализі негізінде жасалады.
Тұрғын - үй құрылысында қазаншұңқырларды қазу біршөмішті эксковаторлар негізінде жүзеге асады, бірақ скреперлер мен бульдозерлер де қолданылуы мүмкін.
Жекелеген көлемі үлкен қазаншұңқырларды әдетте қайтармалы күрекпен жабдықталған эксковаторлармен өңдейді.
Траншеялар мен көлденең қазаншұңқырларды ашу үшін эксковаторлар, жүктемелері бар бульдозерлер және өзі жүретін скреперлер қолданылады.
I топтың топырақтарын өңдеу үшін біршөмішті тиегіштер қолданылуы мүмкін.
Негізгі мәліметтер және жоба құрамы
Жобалау негізіне төменгі аталған материалдарды қолдануға болады: көлемді-жоспарын және құралымдардың шешімдерін сипаттайтын үймереттердің арнайы үлгілерін; сәулет-құралымдар сызба көшірмелерін; студенттердің ертеде сәулет бойынша жасалған жобаларын.
Құрастырмалы құрылыс құралымдарын құрастыруға арналған жұмысты өндіру жобасының құрамына кіретіндер:
1. Құрастыру алдындағы дайындық жұмыстарының көлемі және тізімі.
2. Қажетті ресурстармен қамтамасыз ету графигі.
3. Жұмыс өндірісінің мерзімдік жоспары.
4. Сағаттың тасымалдау және құралымдарды құрастыру графигі (тасымалдау құралдарының үстінен құрастырғанда).
5. Құрастыру процесінің кешенді технологиялық картасы.
Есепті-түсініктеме жазбасы. Есепті-түсініктеме жазбада келесі сұрақтар қамтып көрсетіледі:
1. Құрастырылатын үймереттердің сипаттамасы.
2. Құрастыру жұмысының еңбек сыйымдылығы мен көлемін анықтау.
3. Алымдардың өлшемін және құрастыру әдісін таңдау.
4. Құрастыру аспаптары мен ілмек құралдарын таңдау.
5. Көтергіш крандардың қажетті жұмыстың параметрлерін анықтау. Маркасын, типтерін және құрастыратын крандардың құрамын таңдау.
6. Техника-экономикалық көрсеткіштеріне сүйене отырып құрастыру, кранның тиімді құрамын таңдау.
7. Құрама құралымдарды құрастыру үшін таңдап алынған крандардың жүріс үлгісін дәлелдеу;
8. Кешенді бригада құрамының есебі.
9. Тасымалдау құралының қажетті санының есебі.
10. Құрылыс құралымдарын құрастыруға арналған нұсқаулар.
11. Құрастыру жұмыстарын қысқа мерзімде жүргізу шаралары.
12. Құрастыру жұмыстарын өндіру кезіндегі қауіпсіздік сақтау шаралары.
1. Жалпы мәліметтер
Ғимаратты қайта жаңғырту тиімділігі әлеуметтік және экономикалық нәтижелерді ескере отырып анықталады.
Экономикалық нәтижелер ғимараттардың физикалық тозуынан Ф, пайдалану шығындарының азаюынан, ғимаратты қайта қалпына келтіру құнының артуынан тұрады.
Әлеуметтік нәтижелер дегеніміз ғимараттың моральдық тозуын М жою (тұрғын ауданды үлкейту және тұру жайлылығын арттыру).
Ғимараттың физикалық тозуына Ф ғимараттың немесе имараттың сәулет-құрылыстық және функционалдық қасиеттерінің уақыт, климаттық факторлар, пайдалану режиміне байланысты төмендеуі жатады (1-қосымша, 2-кесте).
Моральдық тозуға М ғимараттың функционалдық қасиеттерінің жойылуы немесе тұрғын жай жайлылығының және өндіріс жағдайының қазіргі заманға ғылыми-техникалық прогрес талаптарына сай келмеуі жатады (1-қосымша, 3-кесте).
Негізгі қорды бағалауды мынадай түрлері болады: алғашқы, қалпына келтіретін және нақты құны.
Алғашқы құнына қарай негізгі қорлар мекеме балансына қабылданады.
Алғашқы құны Сп дегеніміз - бұл сметалық құны және басқа шығындары бойынша құрылыс-монтаждау жұмыстарына жұмсалатын шығындардың қосындысы.
Сп = Ср + Пр (1.1)
мұндағы: Ср - құрылыс-монтаждау жұмыстарының сметалық құны;
Пр - басқа да шығындар (зерттеу-жобалау жұмыстарына кететін шығындар, жер бөлігіне, сондай-ақ қажет болған жағдайда тұрғындарды көшіруге кететін шығындар және т.б.).
Құрылыс-монтаждау жұмыстарының сметалық құны Ср тіке шығындар ПЗ, үстеме шығындар НР және жоспарлы қор жинақтарының қосындысынан тұрады (сметалық пайда) ПН:
Ср = ПЗ + НР + ПН (1.2)
Тіке шығындар ПР дегеніміз - бұл жұмысшыларға төленетін еңбек ақы, материалдардың, бөлшектердің, құрылымдардың құны, құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалануға кететін шығындар.
Материалдарға жұмсалатын шығындар құрылыс-монтаждау жұмыстарыны сметалық құнының шамамен 60% құрайды.
Үстеме шығындарға НР - құрылыс өндірісінің жалпы жағдайын қамтамасыз етуге, оны басқаруға және қызмет етуге жұмсалатын және жұмысшыларға өндірістік және тұрмыстық жағдайды қалыптастыру үшін жұмсалатын шығындар жатады.
Жаңа құрылыс үшін жасалған үстеме шығындар нормасы күрделі жөндеу жұмыстарына сәйкес келмейді. Мұндай жұмыстарға арнайы мекемелермен орнатылған үстеме шығындары және жоспарлы қор жинақтары жұмсалады.
Жоспарлы қор жинақтары(сметалық пайда) ПН дегеніміз - құрылыс өнімінің құнын ескере отырып жасалатын және құрылыс-монтаждау мекемелерінің негізгі және айналмалы қорларын үлкейтуге арналған нормативті пайда.
ПН = 8% (ПЗ+НР); (1.3)
Сметалық құны:
Себ. = ПЗ + НР немесе Себ. = Ср - ПН (1.4)
Қалпына келтіру құны Св - тексерген кездегі бағалар бойынша анықталған ғимараттың алғашқы құны.
Қайта бағалау нәтижесі бойынша балансқа сәйкес өзгерістер енгізіледі. Осылайша баланстық құн не алғашқы, не қайта қалпына келтіру құны болуы мүмкін.
Ғимараттың нақты құны Сд баланстық құн (алғашық немесе қалпына келтірілген) мен бөлінген тозу қосындысының (баланс пассиві) арасындағы айырмашылық ретінде анықталады.
Негізгі қордың тозуына қарай олардың қызмет ету мерзімі және амортизациялық нормасы Н белгіленеді.
Барлық ғимараттың қызмет ету мерзімін анықтайтын негізгі конструкциялық элементтер, бұл қоршаушы конструкция және іргетас болып табылады. Ал қалған конструкциялар ауыспалы болып келеді.
Негізгі қорды толық қалпына келтіруге бөлінетін бірыңғай амортизациялық нормалар Үкіметпен бекітіледі (2-қосымша, 1-кесте).
Амортизация нормасы мына формула бойынша тағайындалады:
Н = С + Рк - О СТ·100, (1.5)
мұндағы: С - негізгі қордың теңгерімдік құны;
Рк - негізгі қордың жалпы қызмет ету мерзіміндегі күрделі жөндеуге жұмсалған шығын;
О - негізгі қордың ликвидациясынан кейін қалған құн;
Т - тағайындалған қызмет ету мерзімі, жыл.
Бекітілген амортизациялық норма бойынша жыл сайын ғимараттардың тозу мөлшері анықталып отырады.
Нормада тек толық қалпына келтіруге жіберілетін бөлімі ғана қарастырылады, барлық жөндеу (ағымдағы, күрделі), яғни өнім құнын, жұмысын және қызметін қоса алғанда жөндеу қоры есебінен жүргізілуі тиіс.
Физикалық тозу Ф мөлшерін анықтайтын нормативтік құжат негізіне физикалық тозуға қатысы заңдылық және бұл тозуды жөндеуге (қалпына келтіруге) жұмсалған құн жатады.
Физикалық тозудың интенсивтілігі және көлемі ғимараттың пайдалану мерзіміне және күрделілігіне байланысты. Тұрғын үйлер үшін күрделіліктің 6 тобы тағайындалды (1-қосымша, 1-кесте), 1- сурет.
1-сурет. I, II және III күрделілік тобына жататын ғимараттардың физикалық тозуы мен қызмет ету мерзімінің ұзақтығы арасындағы байланысы.
Ғимараттың физикалық тозуының бағдарлаушы құны (%) ғимараттың түрлі конструктивті элементтерінің (іргетас, қабырға, арақабырға, төбе жабын плитасы, шатыр жабын, еден, есік пен терезе ойықтары және т.б.) және инженерлік жүйе жабдықтарының нақты тозу белгілерімен анықталады.
Физикалық тозудың ұлғаюына көптеген факторлар әсер етеді. Олардың кейбіреуінің әсер ету дәрежесі тәуелділік коэффициенті түрінде беріледі (2- қосымша, 2-кесте). Физикалық тозуды бағалау үшін тозу белгілері көрсетілген арнайы кестелер қолданылады (1-қосымша, 2-кесте).
Ғимараттың физикалық тозуы қалпына келтірілетін құрылымның орташа есептелген мәні бойынша мына формуламен анықталады:
Ф=1nФiУi100 (1.6)
мұндағы: Фi - конструктивті элементтің тозу пайызы;
Уi - жалпы қалпына келтіру құнындағы ғимараттың конструктивті элементінің меншікті салмағы.
Конструктивті элементтердің меншікті салмағын және инженерлік жүйе жабдықтарының құнын анықтауда, ірі көрсеткішті қалпына келтірілетін азаматтық ғимараттардың құнының кестесі қолданылады.
Құрылыс конструкцияларының сенімділігін арттыру және үнемдеуге байланысты қайшылықтар туындайды, олар: сенімділігін арттыру конструкцияны қымбаттатумен тығыз байланысты және, керісінше, конструкцияның құнын төмендету сенімділік деңгейінің азаюына алып келеді.
Конструкцияның сенімділігінің оптимальдық деңгейі экономикалық тұрғыдан осы конструкцияның апаттық шығын құнымен анықталады.
Әрбір апаттық жағдайда шығын құны толықтырылады. Апатты жағдайдың болатынын білу арқылы болуы мүмкін жалпы шығынның мөлшерін анықтау және имараттың бастапқы құнын ескере отырып, тиімді қор коэффициентін табу.
2. ҚАЙТА ЖАҢҒЫРТУДЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕСІ
2.1. ТҰРҒЫН ҮЙ ҒИМАРАТЫ
Тұрғын үй ғимаратын қайта жаңғыртудағы экономикалық деңгейін бағалаудың көп қолданылатын негізгі әдісі - шығындарды салыстыру, яғни қайта жаңғыртуға жұмсалатын материалдық шығын мен жаңа ғимаратты тұрғызуға кететін шығын есебі келесі формула бойынша табылады:
Срек Трек =Снов Тнов , (2.1)
мұндағы: Срек - өзгерту кезінде азайтылған тұрғын ауданды ескере отырып қайта қалпына келтіру құны, тг;
Снов - сол мөлшердегі жаңа ғимараттың құны, тг;
Трек - қайта жаңғыртудан кейінгі ғимараттың қызмет ету мерзімі, жыл;
Тнов - жаңа ғимараттың қызмет ету мерзімі, жыл.
Қайта жаңғырту жұмыстарының мақсаты, жаңа құрылысқа қарағанда қайта жаңғыртуға жұмсалатын шығын құнын азайту.
Қайта қалпына келтіру жобасын негіздеудің екінші бөлімі ғимараттың физикалық және моральдық тұрғыдан тозу құндарын оларды жоюға жұмсалатын шығындарымен қатар қоюмен анықталады. Егер келтірілген шығын орын алған тозуды жою шығынынан аз болса, онда мұндай қайта жаңғырту жұмысының экономикалық тұрғыдан ақталғаны.
Тиімділік көрсеткіші Пэ өлшемсіз мөлшерде мына формула бойынша анықталады:
Пэ=Св(Ф+М)100СрКц (2.2)
мұндағы: Ср - қайта жаңғыртудың сметалық құны,тг;
Св - қалпына келтіру құны,тг;
Кц - шығын құнынын анықтаудағы аударма коэффициенті.
Қайта жаңғыртуға дейінгі физикалық тозу Ф және қайта жаңғыртудың сметалық құны Ср комиссияның негізгі құрылыс қорын инвентаризация бойынша соңғы бағалау мәліметтерін негізге ала отырып анықталады.
Тұрғын үйді қайта жаңғыртудың жобалық шешімдерінің түрлі нұсқаларын салыстыру негізінде екі негізгі категориялық көрсеткіш пайда болды - табиғи және экономикалық.
Табиғиға сәулеттік-жобалық және көлемдік көрсеткіштер жатады.
Жобалық коэффициент К1 тұрғын ауданның F тұр.ауд. жалпы ауданға Fж.ауд. қатынасына тең:
К1 = Fтұр.ауд. Fж.ауд. (2.3)
Тұрғын аудан - тұрғын бөлме аудандарының қосындысы (сумма), м2.
Қосымша аудан - тұрғын ауданға жатпайтын (дәліз, санузел, ас бөлме және т.б.) бөлме ауданы, м2.
Жалпы аудан тұрғын және қосымша аудандардың қосындысынан құралады, м2.
Көлемдік көрсеткіш К2 - бұл ғимарат құрылыс ауданының Vзд қайта жаңғыртудан кейінгі тұрғын ауданға Fтұр.ауд. қатынасына тең:
К2 = Vзд. Fтұр.ауд. (2.4)
Құрылыс ауданы Vзд.цокольдан жоғары орналасқан бірінші қабаттың бойлық көлденең қимасының ауданын ғимарат жанындағы тротуардан төбе аражабынына дейінгі қашықтыққа көбейтіндісімен анықталады, м3.
Қайта жаңғыртудан кейінгі тұрғын ауданның өсуі немесе кемуі К коэффициентімен бағаланады, ол қайта жаңғыртудан дейінгі ауданның кейінгісіне қатынасымен анықталады:
К = Fжил.пл. д.рекFжил.пл.п.рек. (2.5)
Негізгі шекті габаритті сүйеніш қабырғалық ғимарат ауданын пайдалану дәрежесі габаритті коэффициентпен Кг,сипатталады, ол мынаған тең:
Кг = Fобщ.пл.эт.F2 , (2.6)
мұндағы: Fобщ.пл.эт.- ғимараттағы қабаттың жалпы ауданы, м2; F2 - қабырға қаңқасынан проекция ауданын алып тастағандағы қабат ауданы, м2.
3-сурет. Ср - дің Кг - ға тәуелділігі көрсетілген график.
3-суретте ғимаратты қайта жаңғыртудан құнының Ср габаритті коэффициентке тәуелді Кг өзгеру графигі берілген.
Экономикалық көрсеткіштер жобалық шешімдерді жүзеге асырудың техникалық құнының бағалауын береді.
Оны тұрғын және жалпы аудан бірлігіне келетін сметалық жұмыс құнымен анықтайды.
Мұндай көрсеткішке меншікті шығын коэффициенті С жатады, ол үйдің тұрғын ауданын Fжил.пл. п.рек. (Fобщ.пл. п.рек.) қайта жаңғыртудың сметалық құнынан бөлек Ср анықтайды:
С=СрFжил.пл. п.рек. немесе С=Ср Fобщ.пл. п.рек. (2.7)
Кейде құрылыс және құрылыс-жөндеу (ЕНиР) жұмыстарының бірлік құнын негізге ала отырып жасалатын жобаның сметасы көп еңбекті қажет ететін процесс.
4-сурет. Ср - дің Ф - ға тәуелділігі көрсетілген график
Сондықтан нұсқаларды салыстыра отырып қайта жаңғыртудағы 1м2 сметалық құнын анықтауда қарапайым әдіс қолданылды, 4-суреттегі графикте тұрғын үй ауданының 1м2 қайта жаңғыртудағы құрылыс жұмысының құны Ср мен оның физикалық тозуы Ф арасындағы тәуелділік көрсетілген.
4-суреттегі графикте көрсетілген қайта жаңғыртудың сметалық құнын Ср міндетті түрде екі түзетуші коэффициентке көбейту қажет:
kп - тұрғын ғимарат ауданының мөлшерінің әсерін ескеруші коэффициент, ол 5-суреттегі график немесе 1- кесте бойынша анықталады.
kц-нақты құнға келтіруші коэффициент:
5-сурет. Тұрғын үй ауданының мөлшерін Sж түзетуші коэффициентті kп анықтауға арналған график
Параметрлер
Көрсеткішттер
Пәтер ауданы, м2
20 дейін
21-30
31-35
36-45
46-55
Коэффициент kп
1.15
1.05
1.00
0.97
0.95
Пәтер ауданы, м2
56-65
66-85
86-120
120 артық
-
Коэффициент kп.
0.93
0.91
0.89
0.88
-
2.2. ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР
Өндірістік ғимараттарды мақсатқа лайықты қайта жаңғыртуды жүзеге асыру үшін өнеркәсіпті әртүрлі технология, жабдықтар кейде әртүрлі өнім түрлерін қолданып қайта жаңғыртудың бірнеше нұсқасын қарастырады. Жүзеге асырылатын негізгі нұсқаны анықтау үшін экономикалық үнемділік есебі жасалады.
Әрбір нұсқаның талап етілетін капиталдық салымы анықталады, шығынды өтеу уақыты өнімнің өзіндік құнының есебінен жүргізіледі.
Қайта жаңғыртуда қолданылатын өнімнің өзіндік құны төмен болған сайын оның экономикалық тиімділігі жоғары болады.
Өнімнің өзіндік құны - бұл өнімді өндіруге жұмсалатын өндірістік ағымдағы шығын.
Өнімнің өзіндік құны өндірістік мекеменің техникалық және ұйымдастырушылық деңгейінің интегралды сипаттамасы болып табылады. Көбіне тиімді нұсқа ретінде капиталдық салым көлемі аз болғанда, өзіндік құны ең төменгі өніммен қамтамасыз ету саналады.
Өндірістік мекеменің қайта жаңғыртудағы капиталдық салымына мыналар кіреді: жаңа жабдықтардың құны, оны жеткізу және монтаждау құны; жұмыс жасап тұрған жабдықтардың модернизациялық және технологиялық шығындары; ғимараттың жаңартылатын бөлігінің және конструкция элементтерін күшейтудің құны.
Қайта жаңғыртудың жалпы көлемдегі капиталдық салымынан жабдықтарды ликвидициялағанда қалатын құн былай анықталады:
Сл.о.=Сн.о.(1-βt) (2.9)
мұндағы:Сл.о. - кейіннен қолданысқа жататын жабдықты жою құны;
Сн.о.-ликвидирленген жабдықтың бастапқы құны;
β- амортизация нормативі;
t- жабдықты пайдалану мерзімі, жыл.
Келтірілген шығындардың өздігінен азаюы қайта жаңғыртудың тиімділігінің жалғыз шегі және қол жетімділігі болып саналмайды.
Техника-экономикалық ерекшеліктерін бағалау мақсатына сай өндірістік объектада қайта жаңғырту кезінде өндірілетін өнімнің қысқартылуы шығын әкелуші қосалқы фактор ретінде міндетті түрде есептеледі.
Шығынның сандық деңгейі өндірістің тоқтау уақытымен тікелей байланысты болса, онда өндірістік ғимаратты қайта жаңғыртудың техника- экономикалық тиімділігін бағалау үшін алдымен шығынды өтеу Ток уақытын анықтап алу қажет.
Шығынды өтеу уақыты Ток жалпы түрде мына формуламен анықталады:
Tок=Ка.ф.+-Кп.ф.[(С-СрМр-СсМс]kц (2.10)
мұндағы: Ка.ф., Кп.ф. - белсенді және бәсең (құрылыстық) өндірістік қорларды жаңартуға жұмсалатын капиталдық;
Сс, Ср - жаңа және ескі (қайта жаңғыртудан кейін) технологиямен шығарылатын өнімнің сметалық өзіндік құнының бірлігі;
Мс, Мр - қайта жаңғыртуға дейінгі және кейінгі зауыттың өндірістік қуаты, мың.м2;
kц - нарықтық бағаға келтіруші коэффициент.
Жаңа технологияға көшірілгеннен кейін құрылыс бөлімін қайта жаңғырту шығынсыз орындалғанда, шығынды өтеу уақыты Ток мына формуламен анықталады:
Tок=КmСр-СcМр (2.11)
мұндағы: Кт - қайта жаңғыртуда тек жабдық пен монтаж құнын ғана есепке алғандағы капиталдық салым.
Шығынды өтеу уақыты және қайта жаңғырту құны қайта жаңғырту жұмыстарының ұзақтығымен тікелей байланысты болады.
6-суреттегі графикте түрлі саладағы өндіріс объектілерін қайта жаңғырту құны мен ұзақтығы арасындағы тәуелділік көрсетілген.
6-сурет. Өндіріс объектілерін қайта жаңғырту құны мен ұзақтығы арасындағы тәуелділік: 1-ауыр және транспорттық машина жасау, 2-құрылыс материалдарының өндірісі, 3-жеңіл өнеркәсіп, 4-химиялық өндіріс саласы.
Есептеулер көрсеткендей, құрылыс қорларынсыз өндірістік объектілерді қайта жаңғырту шығыны орта есеппен екі рет қысқарады.
3. ТАПСЫРМАНЫ ШЫҒАРУ ҮЛГІСІ
ТАПСЫРМА № 1.
Берілгені: Ғимаратты қалпына келтіру құны Cв=12 000 000 мың. тг. Амортизация нормасы Н - 1.7%. Ғимаратты пайдалану мерзімі Т=10 жыл. Қайта жаңғырту құны С'р= 800 000 мың. тг.
Табу керек: Физикалық тозу құнын және қайта жаңғыртудан кейінгі ғимараттың шынайы құнын анықтау.
Шешудің үлгісі
Жыл сайынғы тозу мөлшерін анықтау: Сф = Св · Н
Сф = 12 000 000 · 1.7% = 204 000 мың.тг.
10 жыл пайдаланғаннан кейінгі физикалық тозу мөлшерін анықтаймыз:
Сф(10) = Сф · Т = 204 000 · 10 = 2 040 000 мың.тг.
10 жыл пайдаланғаннан кейінгі ғимараттың шынайы құнын анықтаймыз:
Сд(10) = Св - Сф(10) = 12 000 000 - 2040 000 = 9960 000 мың. тг.
Қайта жаңғыртудан кейінгі физикалық тозу құнын анықтаймыз:
Cфпр.= Сф(10) - С'р = 2 040 000 - 800 000 = 1 240 000 мың.тг.
Қайта жаңғыртудан кейінгі ... жалғасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған: Бахтыбайұлы Ринат
Тексерген: Шалабаева С. И
Мазмұны
1.
Жалпы мәліметтер
4
2.
Қайта жаңғыртуды техникалық-экономикалық негіздеу
8
2.1. Тұрғын ғимараттар
8
2.2. Өндірістік ғимараттар
12
3.
Есептерді шешу жолдары
15
Қосымша 1
18
Қосымша 2
21
Қосымша 3
23
Ұсынылатын әдебиеттер
24
Кіріспе
Курстық жобаның негізгі мақсаты - нөлдік циклдегі құрылыс процестерінің технологиялық жобалау негіздерін игеру, өзіндік шығармашылық жұмыс дағдыларын дамыту және нақты техникалық мәселелерді шешуге арналған инженерлік тәсіл курсын оқып - зерттеу кезіндегі алынған теориялық білімдерін бекіту болып табылады.
Жер ғимараттырының маңыздылығын ескере отырып жер жұмыстарының көлемі мен олардың өндірісінің мерзімі өдірісті ең аз механикаландыруды қамтамасыз ететін жоғары нәтижелі өндіріс әдісін таңдауды қажет етеді.
Топырақты өңдеу процесі жобалануының міндеті болып машина және көлік құралдарының типін таңдау табылады, машинаның өнімділігінің ауысымдық экплуатациясын, өңдеу ұзақтығын анықтау болып табылады.
Машина комплектісінің ақырғы таңдауы мүмкін болатын нұсқалардың технико - экономикалық анализі негізінде жасалады.
Тұрғын - үй құрылысында қазаншұңқырларды қазу біршөмішті эксковаторлар негізінде жүзеге асады, бірақ скреперлер мен бульдозерлер де қолданылуы мүмкін.
Жекелеген көлемі үлкен қазаншұңқырларды әдетте қайтармалы күрекпен жабдықталған эксковаторлармен өңдейді.
Траншеялар мен көлденең қазаншұңқырларды ашу үшін эксковаторлар, жүктемелері бар бульдозерлер және өзі жүретін скреперлер қолданылады.
I топтың топырақтарын өңдеу үшін біршөмішті тиегіштер қолданылуы мүмкін.
Негізгі мәліметтер және жоба құрамы
Жобалау негізіне төменгі аталған материалдарды қолдануға болады: көлемді-жоспарын және құралымдардың шешімдерін сипаттайтын үймереттердің арнайы үлгілерін; сәулет-құралымдар сызба көшірмелерін; студенттердің ертеде сәулет бойынша жасалған жобаларын.
Құрастырмалы құрылыс құралымдарын құрастыруға арналған жұмысты өндіру жобасының құрамына кіретіндер:
1. Құрастыру алдындағы дайындық жұмыстарының көлемі және тізімі.
2. Қажетті ресурстармен қамтамасыз ету графигі.
3. Жұмыс өндірісінің мерзімдік жоспары.
4. Сағаттың тасымалдау және құралымдарды құрастыру графигі (тасымалдау құралдарының үстінен құрастырғанда).
5. Құрастыру процесінің кешенді технологиялық картасы.
Есепті-түсініктеме жазбасы. Есепті-түсініктеме жазбада келесі сұрақтар қамтып көрсетіледі:
1. Құрастырылатын үймереттердің сипаттамасы.
2. Құрастыру жұмысының еңбек сыйымдылығы мен көлемін анықтау.
3. Алымдардың өлшемін және құрастыру әдісін таңдау.
4. Құрастыру аспаптары мен ілмек құралдарын таңдау.
5. Көтергіш крандардың қажетті жұмыстың параметрлерін анықтау. Маркасын, типтерін және құрастыратын крандардың құрамын таңдау.
6. Техника-экономикалық көрсеткіштеріне сүйене отырып құрастыру, кранның тиімді құрамын таңдау.
7. Құрама құралымдарды құрастыру үшін таңдап алынған крандардың жүріс үлгісін дәлелдеу;
8. Кешенді бригада құрамының есебі.
9. Тасымалдау құралының қажетті санының есебі.
10. Құрылыс құралымдарын құрастыруға арналған нұсқаулар.
11. Құрастыру жұмыстарын қысқа мерзімде жүргізу шаралары.
12. Құрастыру жұмыстарын өндіру кезіндегі қауіпсіздік сақтау шаралары.
1. Жалпы мәліметтер
Ғимаратты қайта жаңғырту тиімділігі әлеуметтік және экономикалық нәтижелерді ескере отырып анықталады.
Экономикалық нәтижелер ғимараттардың физикалық тозуынан Ф, пайдалану шығындарының азаюынан, ғимаратты қайта қалпына келтіру құнының артуынан тұрады.
Әлеуметтік нәтижелер дегеніміз ғимараттың моральдық тозуын М жою (тұрғын ауданды үлкейту және тұру жайлылығын арттыру).
Ғимараттың физикалық тозуына Ф ғимараттың немесе имараттың сәулет-құрылыстық және функционалдық қасиеттерінің уақыт, климаттық факторлар, пайдалану режиміне байланысты төмендеуі жатады (1-қосымша, 2-кесте).
Моральдық тозуға М ғимараттың функционалдық қасиеттерінің жойылуы немесе тұрғын жай жайлылығының және өндіріс жағдайының қазіргі заманға ғылыми-техникалық прогрес талаптарына сай келмеуі жатады (1-қосымша, 3-кесте).
Негізгі қорды бағалауды мынадай түрлері болады: алғашқы, қалпына келтіретін және нақты құны.
Алғашқы құнына қарай негізгі қорлар мекеме балансына қабылданады.
Алғашқы құны Сп дегеніміз - бұл сметалық құны және басқа шығындары бойынша құрылыс-монтаждау жұмыстарына жұмсалатын шығындардың қосындысы.
Сп = Ср + Пр (1.1)
мұндағы: Ср - құрылыс-монтаждау жұмыстарының сметалық құны;
Пр - басқа да шығындар (зерттеу-жобалау жұмыстарына кететін шығындар, жер бөлігіне, сондай-ақ қажет болған жағдайда тұрғындарды көшіруге кететін шығындар және т.б.).
Құрылыс-монтаждау жұмыстарының сметалық құны Ср тіке шығындар ПЗ, үстеме шығындар НР және жоспарлы қор жинақтарының қосындысынан тұрады (сметалық пайда) ПН:
Ср = ПЗ + НР + ПН (1.2)
Тіке шығындар ПР дегеніміз - бұл жұмысшыларға төленетін еңбек ақы, материалдардың, бөлшектердің, құрылымдардың құны, құрылыс машиналары мен механизмдерін пайдалануға кететін шығындар.
Материалдарға жұмсалатын шығындар құрылыс-монтаждау жұмыстарыны сметалық құнының шамамен 60% құрайды.
Үстеме шығындарға НР - құрылыс өндірісінің жалпы жағдайын қамтамасыз етуге, оны басқаруға және қызмет етуге жұмсалатын және жұмысшыларға өндірістік және тұрмыстық жағдайды қалыптастыру үшін жұмсалатын шығындар жатады.
Жаңа құрылыс үшін жасалған үстеме шығындар нормасы күрделі жөндеу жұмыстарына сәйкес келмейді. Мұндай жұмыстарға арнайы мекемелермен орнатылған үстеме шығындары және жоспарлы қор жинақтары жұмсалады.
Жоспарлы қор жинақтары(сметалық пайда) ПН дегеніміз - құрылыс өнімінің құнын ескере отырып жасалатын және құрылыс-монтаждау мекемелерінің негізгі және айналмалы қорларын үлкейтуге арналған нормативті пайда.
ПН = 8% (ПЗ+НР); (1.3)
Сметалық құны:
Себ. = ПЗ + НР немесе Себ. = Ср - ПН (1.4)
Қалпына келтіру құны Св - тексерген кездегі бағалар бойынша анықталған ғимараттың алғашқы құны.
Қайта бағалау нәтижесі бойынша балансқа сәйкес өзгерістер енгізіледі. Осылайша баланстық құн не алғашқы, не қайта қалпына келтіру құны болуы мүмкін.
Ғимараттың нақты құны Сд баланстық құн (алғашық немесе қалпына келтірілген) мен бөлінген тозу қосындысының (баланс пассиві) арасындағы айырмашылық ретінде анықталады.
Негізгі қордың тозуына қарай олардың қызмет ету мерзімі және амортизациялық нормасы Н белгіленеді.
Барлық ғимараттың қызмет ету мерзімін анықтайтын негізгі конструкциялық элементтер, бұл қоршаушы конструкция және іргетас болып табылады. Ал қалған конструкциялар ауыспалы болып келеді.
Негізгі қорды толық қалпына келтіруге бөлінетін бірыңғай амортизациялық нормалар Үкіметпен бекітіледі (2-қосымша, 1-кесте).
Амортизация нормасы мына формула бойынша тағайындалады:
Н = С + Рк - О СТ·100, (1.5)
мұндағы: С - негізгі қордың теңгерімдік құны;
Рк - негізгі қордың жалпы қызмет ету мерзіміндегі күрделі жөндеуге жұмсалған шығын;
О - негізгі қордың ликвидациясынан кейін қалған құн;
Т - тағайындалған қызмет ету мерзімі, жыл.
Бекітілген амортизациялық норма бойынша жыл сайын ғимараттардың тозу мөлшері анықталып отырады.
Нормада тек толық қалпына келтіруге жіберілетін бөлімі ғана қарастырылады, барлық жөндеу (ағымдағы, күрделі), яғни өнім құнын, жұмысын және қызметін қоса алғанда жөндеу қоры есебінен жүргізілуі тиіс.
Физикалық тозу Ф мөлшерін анықтайтын нормативтік құжат негізіне физикалық тозуға қатысы заңдылық және бұл тозуды жөндеуге (қалпына келтіруге) жұмсалған құн жатады.
Физикалық тозудың интенсивтілігі және көлемі ғимараттың пайдалану мерзіміне және күрделілігіне байланысты. Тұрғын үйлер үшін күрделіліктің 6 тобы тағайындалды (1-қосымша, 1-кесте), 1- сурет.
1-сурет. I, II және III күрделілік тобына жататын ғимараттардың физикалық тозуы мен қызмет ету мерзімінің ұзақтығы арасындағы байланысы.
Ғимараттың физикалық тозуының бағдарлаушы құны (%) ғимараттың түрлі конструктивті элементтерінің (іргетас, қабырға, арақабырға, төбе жабын плитасы, шатыр жабын, еден, есік пен терезе ойықтары және т.б.) және инженерлік жүйе жабдықтарының нақты тозу белгілерімен анықталады.
Физикалық тозудың ұлғаюына көптеген факторлар әсер етеді. Олардың кейбіреуінің әсер ету дәрежесі тәуелділік коэффициенті түрінде беріледі (2- қосымша, 2-кесте). Физикалық тозуды бағалау үшін тозу белгілері көрсетілген арнайы кестелер қолданылады (1-қосымша, 2-кесте).
Ғимараттың физикалық тозуы қалпына келтірілетін құрылымның орташа есептелген мәні бойынша мына формуламен анықталады:
Ф=1nФiУi100 (1.6)
мұндағы: Фi - конструктивті элементтің тозу пайызы;
Уi - жалпы қалпына келтіру құнындағы ғимараттың конструктивті элементінің меншікті салмағы.
Конструктивті элементтердің меншікті салмағын және инженерлік жүйе жабдықтарының құнын анықтауда, ірі көрсеткішті қалпына келтірілетін азаматтық ғимараттардың құнының кестесі қолданылады.
Құрылыс конструкцияларының сенімділігін арттыру және үнемдеуге байланысты қайшылықтар туындайды, олар: сенімділігін арттыру конструкцияны қымбаттатумен тығыз байланысты және, керісінше, конструкцияның құнын төмендету сенімділік деңгейінің азаюына алып келеді.
Конструкцияның сенімділігінің оптимальдық деңгейі экономикалық тұрғыдан осы конструкцияның апаттық шығын құнымен анықталады.
Әрбір апаттық жағдайда шығын құны толықтырылады. Апатты жағдайдың болатынын білу арқылы болуы мүмкін жалпы шығынның мөлшерін анықтау және имараттың бастапқы құнын ескере отырып, тиімді қор коэффициентін табу.
2. ҚАЙТА ЖАҢҒЫРТУДЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕСІ
2.1. ТҰРҒЫН ҮЙ ҒИМАРАТЫ
Тұрғын үй ғимаратын қайта жаңғыртудағы экономикалық деңгейін бағалаудың көп қолданылатын негізгі әдісі - шығындарды салыстыру, яғни қайта жаңғыртуға жұмсалатын материалдық шығын мен жаңа ғимаратты тұрғызуға кететін шығын есебі келесі формула бойынша табылады:
Срек Трек =Снов Тнов , (2.1)
мұндағы: Срек - өзгерту кезінде азайтылған тұрғын ауданды ескере отырып қайта қалпына келтіру құны, тг;
Снов - сол мөлшердегі жаңа ғимараттың құны, тг;
Трек - қайта жаңғыртудан кейінгі ғимараттың қызмет ету мерзімі, жыл;
Тнов - жаңа ғимараттың қызмет ету мерзімі, жыл.
Қайта жаңғырту жұмыстарының мақсаты, жаңа құрылысқа қарағанда қайта жаңғыртуға жұмсалатын шығын құнын азайту.
Қайта қалпына келтіру жобасын негіздеудің екінші бөлімі ғимараттың физикалық және моральдық тұрғыдан тозу құндарын оларды жоюға жұмсалатын шығындарымен қатар қоюмен анықталады. Егер келтірілген шығын орын алған тозуды жою шығынынан аз болса, онда мұндай қайта жаңғырту жұмысының экономикалық тұрғыдан ақталғаны.
Тиімділік көрсеткіші Пэ өлшемсіз мөлшерде мына формула бойынша анықталады:
Пэ=Св(Ф+М)100СрКц (2.2)
мұндағы: Ср - қайта жаңғыртудың сметалық құны,тг;
Св - қалпына келтіру құны,тг;
Кц - шығын құнынын анықтаудағы аударма коэффициенті.
Қайта жаңғыртуға дейінгі физикалық тозу Ф және қайта жаңғыртудың сметалық құны Ср комиссияның негізгі құрылыс қорын инвентаризация бойынша соңғы бағалау мәліметтерін негізге ала отырып анықталады.
Тұрғын үйді қайта жаңғыртудың жобалық шешімдерінің түрлі нұсқаларын салыстыру негізінде екі негізгі категориялық көрсеткіш пайда болды - табиғи және экономикалық.
Табиғиға сәулеттік-жобалық және көлемдік көрсеткіштер жатады.
Жобалық коэффициент К1 тұрғын ауданның F тұр.ауд. жалпы ауданға Fж.ауд. қатынасына тең:
К1 = Fтұр.ауд. Fж.ауд. (2.3)
Тұрғын аудан - тұрғын бөлме аудандарының қосындысы (сумма), м2.
Қосымша аудан - тұрғын ауданға жатпайтын (дәліз, санузел, ас бөлме және т.б.) бөлме ауданы, м2.
Жалпы аудан тұрғын және қосымша аудандардың қосындысынан құралады, м2.
Көлемдік көрсеткіш К2 - бұл ғимарат құрылыс ауданының Vзд қайта жаңғыртудан кейінгі тұрғын ауданға Fтұр.ауд. қатынасына тең:
К2 = Vзд. Fтұр.ауд. (2.4)
Құрылыс ауданы Vзд.цокольдан жоғары орналасқан бірінші қабаттың бойлық көлденең қимасының ауданын ғимарат жанындағы тротуардан төбе аражабынына дейінгі қашықтыққа көбейтіндісімен анықталады, м3.
Қайта жаңғыртудан кейінгі тұрғын ауданның өсуі немесе кемуі К коэффициентімен бағаланады, ол қайта жаңғыртудан дейінгі ауданның кейінгісіне қатынасымен анықталады:
К = Fжил.пл. д.рекFжил.пл.п.рек. (2.5)
Негізгі шекті габаритті сүйеніш қабырғалық ғимарат ауданын пайдалану дәрежесі габаритті коэффициентпен Кг,сипатталады, ол мынаған тең:
Кг = Fобщ.пл.эт.F2 , (2.6)
мұндағы: Fобщ.пл.эт.- ғимараттағы қабаттың жалпы ауданы, м2; F2 - қабырға қаңқасынан проекция ауданын алып тастағандағы қабат ауданы, м2.
3-сурет. Ср - дің Кг - ға тәуелділігі көрсетілген график.
3-суретте ғимаратты қайта жаңғыртудан құнының Ср габаритті коэффициентке тәуелді Кг өзгеру графигі берілген.
Экономикалық көрсеткіштер жобалық шешімдерді жүзеге асырудың техникалық құнының бағалауын береді.
Оны тұрғын және жалпы аудан бірлігіне келетін сметалық жұмыс құнымен анықтайды.
Мұндай көрсеткішке меншікті шығын коэффициенті С жатады, ол үйдің тұрғын ауданын Fжил.пл. п.рек. (Fобщ.пл. п.рек.) қайта жаңғыртудың сметалық құнынан бөлек Ср анықтайды:
С=СрFжил.пл. п.рек. немесе С=Ср Fобщ.пл. п.рек. (2.7)
Кейде құрылыс және құрылыс-жөндеу (ЕНиР) жұмыстарының бірлік құнын негізге ала отырып жасалатын жобаның сметасы көп еңбекті қажет ететін процесс.
4-сурет. Ср - дің Ф - ға тәуелділігі көрсетілген график
Сондықтан нұсқаларды салыстыра отырып қайта жаңғыртудағы 1м2 сметалық құнын анықтауда қарапайым әдіс қолданылды, 4-суреттегі графикте тұрғын үй ауданының 1м2 қайта жаңғыртудағы құрылыс жұмысының құны Ср мен оның физикалық тозуы Ф арасындағы тәуелділік көрсетілген.
4-суреттегі графикте көрсетілген қайта жаңғыртудың сметалық құнын Ср міндетті түрде екі түзетуші коэффициентке көбейту қажет:
kп - тұрғын ғимарат ауданының мөлшерінің әсерін ескеруші коэффициент, ол 5-суреттегі график немесе 1- кесте бойынша анықталады.
kц-нақты құнға келтіруші коэффициент:
5-сурет. Тұрғын үй ауданының мөлшерін Sж түзетуші коэффициентті kп анықтауға арналған график
Параметрлер
Көрсеткішттер
Пәтер ауданы, м2
20 дейін
21-30
31-35
36-45
46-55
Коэффициент kп
1.15
1.05
1.00
0.97
0.95
Пәтер ауданы, м2
56-65
66-85
86-120
120 артық
-
Коэффициент kп.
0.93
0.91
0.89
0.88
-
2.2. ӨНДІРІСТІК ҒИМАРАТТАР
Өндірістік ғимараттарды мақсатқа лайықты қайта жаңғыртуды жүзеге асыру үшін өнеркәсіпті әртүрлі технология, жабдықтар кейде әртүрлі өнім түрлерін қолданып қайта жаңғыртудың бірнеше нұсқасын қарастырады. Жүзеге асырылатын негізгі нұсқаны анықтау үшін экономикалық үнемділік есебі жасалады.
Әрбір нұсқаның талап етілетін капиталдық салымы анықталады, шығынды өтеу уақыты өнімнің өзіндік құнының есебінен жүргізіледі.
Қайта жаңғыртуда қолданылатын өнімнің өзіндік құны төмен болған сайын оның экономикалық тиімділігі жоғары болады.
Өнімнің өзіндік құны - бұл өнімді өндіруге жұмсалатын өндірістік ағымдағы шығын.
Өнімнің өзіндік құны өндірістік мекеменің техникалық және ұйымдастырушылық деңгейінің интегралды сипаттамасы болып табылады. Көбіне тиімді нұсқа ретінде капиталдық салым көлемі аз болғанда, өзіндік құны ең төменгі өніммен қамтамасыз ету саналады.
Өндірістік мекеменің қайта жаңғыртудағы капиталдық салымына мыналар кіреді: жаңа жабдықтардың құны, оны жеткізу және монтаждау құны; жұмыс жасап тұрған жабдықтардың модернизациялық және технологиялық шығындары; ғимараттың жаңартылатын бөлігінің және конструкция элементтерін күшейтудің құны.
Қайта жаңғыртудың жалпы көлемдегі капиталдық салымынан жабдықтарды ликвидициялағанда қалатын құн былай анықталады:
Сл.о.=Сн.о.(1-βt) (2.9)
мұндағы:Сл.о. - кейіннен қолданысқа жататын жабдықты жою құны;
Сн.о.-ликвидирленген жабдықтың бастапқы құны;
β- амортизация нормативі;
t- жабдықты пайдалану мерзімі, жыл.
Келтірілген шығындардың өздігінен азаюы қайта жаңғыртудың тиімділігінің жалғыз шегі және қол жетімділігі болып саналмайды.
Техника-экономикалық ерекшеліктерін бағалау мақсатына сай өндірістік объектада қайта жаңғырту кезінде өндірілетін өнімнің қысқартылуы шығын әкелуші қосалқы фактор ретінде міндетті түрде есептеледі.
Шығынның сандық деңгейі өндірістің тоқтау уақытымен тікелей байланысты болса, онда өндірістік ғимаратты қайта жаңғыртудың техника- экономикалық тиімділігін бағалау үшін алдымен шығынды өтеу Ток уақытын анықтап алу қажет.
Шығынды өтеу уақыты Ток жалпы түрде мына формуламен анықталады:
Tок=Ка.ф.+-Кп.ф.[(С-СрМр-СсМс]kц (2.10)
мұндағы: Ка.ф., Кп.ф. - белсенді және бәсең (құрылыстық) өндірістік қорларды жаңартуға жұмсалатын капиталдық;
Сс, Ср - жаңа және ескі (қайта жаңғыртудан кейін) технологиямен шығарылатын өнімнің сметалық өзіндік құнының бірлігі;
Мс, Мр - қайта жаңғыртуға дейінгі және кейінгі зауыттың өндірістік қуаты, мың.м2;
kц - нарықтық бағаға келтіруші коэффициент.
Жаңа технологияға көшірілгеннен кейін құрылыс бөлімін қайта жаңғырту шығынсыз орындалғанда, шығынды өтеу уақыты Ток мына формуламен анықталады:
Tок=КmСр-СcМр (2.11)
мұндағы: Кт - қайта жаңғыртуда тек жабдық пен монтаж құнын ғана есепке алғандағы капиталдық салым.
Шығынды өтеу уақыты және қайта жаңғырту құны қайта жаңғырту жұмыстарының ұзақтығымен тікелей байланысты болады.
6-суреттегі графикте түрлі саладағы өндіріс объектілерін қайта жаңғырту құны мен ұзақтығы арасындағы тәуелділік көрсетілген.
6-сурет. Өндіріс объектілерін қайта жаңғырту құны мен ұзақтығы арасындағы тәуелділік: 1-ауыр және транспорттық машина жасау, 2-құрылыс материалдарының өндірісі, 3-жеңіл өнеркәсіп, 4-химиялық өндіріс саласы.
Есептеулер көрсеткендей, құрылыс қорларынсыз өндірістік объектілерді қайта жаңғырту шығыны орта есеппен екі рет қысқарады.
3. ТАПСЫРМАНЫ ШЫҒАРУ ҮЛГІСІ
ТАПСЫРМА № 1.
Берілгені: Ғимаратты қалпына келтіру құны Cв=12 000 000 мың. тг. Амортизация нормасы Н - 1.7%. Ғимаратты пайдалану мерзімі Т=10 жыл. Қайта жаңғырту құны С'р= 800 000 мың. тг.
Табу керек: Физикалық тозу құнын және қайта жаңғыртудан кейінгі ғимараттың шынайы құнын анықтау.
Шешудің үлгісі
Жыл сайынғы тозу мөлшерін анықтау: Сф = Св · Н
Сф = 12 000 000 · 1.7% = 204 000 мың.тг.
10 жыл пайдаланғаннан кейінгі физикалық тозу мөлшерін анықтаймыз:
Сф(10) = Сф · Т = 204 000 · 10 = 2 040 000 мың.тг.
10 жыл пайдаланғаннан кейінгі ғимараттың шынайы құнын анықтаймыз:
Сд(10) = Св - Сф(10) = 12 000 000 - 2040 000 = 9960 000 мың. тг.
Қайта жаңғыртудан кейінгі физикалық тозу құнын анықтаймыз:
Cфпр.= Сф(10) - С'р = 2 040 000 - 800 000 = 1 240 000 мың.тг.
Қайта жаңғыртудан кейінгі ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz