Пейзаждық сурет салу
I.КIРIСПЕ.
Курстық жұмыстың мақсаты: Бейнелеу өнерiнде сурет салуда қолданылатын құрал - жабдықтардың пайдалану реттерi, қылқаламмен сурет салуда жаңа әдiстердi салуға баулу.
Курстық жұмыстың мiндеттерi: Сурет салуда құрал - жабдықтарды қолдануда ереженi дұрыс меңгерту жолдары.
Зерттеу объектiсi: Бейнелеу өнерi сабағында жаңа теxникамен жұмыс жасау әдiстерi.
Зерттеу әдiстерi: Ғылыми әдiстемелiк оқулықтар, газет, журнал, суретшiлер туындылары.
Зерттеу пәнi: Бейнелеу өнерi әдiстемесiмен.
Курстық жұмыс кiрiспеден, екi бөлiмнен, қорытындыдан, әдебиеттер тiзiмiмен және қосымшадан тұрады.
Қазақстан Республикасының Бiлiм министiрлiгi бекiткен оқу жоспарына сәйкес жеке пәндерден сабақта, сабақтан тыс жұмыстарда бiлiм, тәрбие берiледi. Ол оқушының бiлiмдiлiгiне, қызығушылығына, қабiлетiне байланысты мектептен тыс мекемелерде одан әрi кеңейтiлiп кәсiптiк бағдар берiледi. Оқушыларға бiлiм мен тәрбие берудiң басты жолы - сабақ. Онда мұғалiм белгiленген уақытқа сай оқушылармен бiрлесе отырып мақсаты бар оқу тәрбие мәселесiн шешедi. Сабақ алға қойылған мақсатына қарай жаңа бiлiмдi меңгеру сабағы бiлiктiлiкке дағдылы игеру және қалыптастыру сабағы, бiлiмдi қорыту және жүйелеу сабағы аралас сабақ болып оқыту әдiстерiне қарай әңгiме сабақ, лекция сабақ, сұрақ - жауап сабақ т.б.
Мектептiң бастауыш сатысындағы "Бейнелеу өнерi" пәнiнiң негiзгi функциясы мектеп оқушылардың табиғи қабiлетiнiң дамуына себептесетiн оларға көркем бiлiM мен эстетикалық тәрбие беру болып табылады. Бiлiм берудiң алғашқы кезеңiнде композиция құрастыру кескiндеме, мүсiн, сәндiк -қолданбалы өнер бойынша бiлiм, бiлiк дағдыларының негiзi қаланады.
Бастауыш мектеп сатысында бейнелеу өнерi пәнiн оқытудың негiзгi мақсаты - оқушылардың қоршаған әлемдi бейнелi қабылдау көркем шығармашылық қабiлеттерi мен бейiмдiлiгiн дамыту және сезiмдiк, эмоционалды - құндылық тәжiрибелерiн тереңдетiп, байыту болып табылады.
Мемлекет бiлiм бағдарламасы тағы басқа үкiмет қабылдаған маңызды қаулылар бiлiм беру жүйесiнен нарық ұстанымдарының талаптарын ескере отырып дамытуға жаңа жол ашуда.
Бiлiм беру iсiнде ұстаз - басты әрi шешушi тұлға бұл ұстаздың сапалылығы, бiлiмдарлығы, абырой - беделi оның шәкiртiнен көрiнедi. Шәкiрттiң жақсы болмағы ұстазынан деп тегiн айтпаған. Халық ұстаз ұғымы мағынасы кең мәнi түпкi тарихи ұғым. Адамзат баласының дамуына бiлiмнiң қажеттiгi сол бiлiмдi таратушы, жеткiзушi ұстаздың қажеттiлiгiнен бiрдей маңызға ие болған.
3
1.1.Бейнелеу өнерiн меңгеру, бiлiм мен дағдыларын қалыптастыру жолдары.
Бейнелеу өнерiн меңгеру - мұның өзi де бiлiм мен дағдыларға ие болу. Аспаптарды, материалды жұмыс техникасын жақсы бiлу профессионалдық шеберiн тәсiлдерiн меңгеру қажет. Бұл туынды жасағысы келетiндердiң, жұмыста ең болмағанда өзiне көрiнетiндей табысқа ие болып, одан ләззәт алғысы келетiндердiң, бәрiне қажет.
Бейнелеу өнерiне әуестенушiге қалай үйрену керек? Бұл сұраққа өте қарапайым және бiр сөзбен жауап бере салу қиын. Жауап жұмыс тәжiрибесiнен және творчествалық процестiң өзiне тән ерекшелiгiнен туындайтын көптеген жеке сұрақтарға берiлген жауаптардан құралады. Әуесқой суретшi жұмысының жалпы прициптерiн белгiлеп берейiк.
Талапкер суретшi қылқаламды құшырлана қанағат сезiммен қолға алады, бұл оны айналадан ерекшеленiп тұрады. Мұны өз бойында үнемi сақтап отыру, кiтаптардан оқылған ережелермен сiрестiрiп қоймай, бұл ережелердi сұрақтардың пайда болу және нақты творчестволық мiндеттердiң шешiлу дәрежесiне қарай, өз жұмысына бiртiндеп енгiзу қажает. Ең алдымен түрлi ережелер мен мәлiметтердi мүмкiндiгiнше көбiрек жаттап алып, содан кейiн ғана жұмысқа кiрiскен жөн деп ойламау керек. Бәрiнен бұрын өз көзiне және өзiнiң жеке сезiмiңе көбiрек сен. Оның өзiнде жеке бастың практикасы, өз тәжiрибең теориялық бiлiмдердi бейне бiр басып озып, оларға деген қажетсiнудi тудыруға тиiс. Талапкер суретшi творчество арқылы үйренуге тиiс.
Өз бойларыңды қызығушылықты жұмысқа деген творчествалық көзқарасты дамытыңдар. Мысалы, қандай да бiр заттың өзiне қарап суретiн салу сияқты тiптi қарапайым мiндеттi шеше отырып, сендер мүмкiндiгiнше оның атқаратын қызметiне терең ой жiберуге, сол заттың алуан түрлi қасиеттерiн белгiлеуге, оның конструкциясымен формаларының
ерекшелiктерiне, оның үстiндегi жарық пен көленкенiң құбылуына, заттың және оның айналасындағылардың өң - түсiнiң ара қатынастарына назар аударуға тиiссiңдер .
Авторға мейлiнше қызықтыда сипатты болып көрiнетiндердiң бәрi шығармада шынайы бейнеленуi тиiс.
Естерiңде болсын, егер сендер өздерiң белсендiде табанды болмасаңдар, өз еңбектерiнiң нәтижелерiнiң ой елегiнен өткiзуге ұмтылмасаңдар ешқандай кiтап еш бiр жетекшi сендерден суретшi шығара алмайды.
Сендердiң басты мақсаттарың - белсендi реалистiк творчествоға үйрену. Ал, мұндай творчествонын негiзiнде айналадағыны қырағы да, мұқият бақылай бiлу, бейнелеу үшiн, көркем туынды жасау үшiн басты, маңызды нәрсенi ұстай бiлу жатады.
Бұған үйрену, яғни өз бойында айналаға қарап, көре бiлу, пропортцияларды, ауқымды формаларды, айналадағы заттардың түсiн тауып, дұрыс бағалай бiлу қабiлетiн бақылау объектiсiн нәзiк сезiммен, әсерлi, тұтас және обрызды түрде қабылдай бiлу қабiлетiн дамыту керек.
Әуесқой суретшi графикаға немесе кескiндемеге декорациалық-безендiру өнерiне белгiлi бiр дәрежеде жеке iш тарта қарауы,оны жақсы қарауы мүмкiн, бiрақ ол суретпен де, кескiндемемен де, композициямен де айналыспай, кез-келген салада жақсы суретшi болуға болмайтынын есте ұстауға тиiс. Онын үстiне сурет және кескiндеме сабақтарында заттың өзiне қарап сурет салу жұмысын есте ұстағандары бойынша жеке қиялы бойынша жасалатын жұмыспен, ұзаққа созылатын және тез бiтетiн жұмыстармен мiндеттi түрде кезектесiп отыруы талап етiледi.
Сонымен, жас суретшi творчествалық биiктерге барлық жағынан және бiр мезгiлде шабуыл жасаған кезде ғана өзiнiң айналысқан жұмыстарында табыстарға жетемiн деп үмiт етуiне болады. Сурет-реалистiк өнердегi барлық нәрсенiң негiзi, ол форманың шын мәнiндегi дамыған сезiмiн бередi, мұнсыз толық қанды кескiндеме жасау да мұмкiн емес. Бiрақ өз тарапынан суретшiге
мейлiнше әсерлi көркемдiк құралдар беретiн кескiндемен де суретпен айналысуға қолайлы ықпал жасайды.Ал суретсiз және кескiндеме суретшi, мейлi картина, плакат немесе театр декорациясы болсын, композиция жасауға дәрменсiз болады. Сурет салудың өзiндiк ерекшелiгi.
Натюрморт француз тiлiнен (nаturе mоrtе) аударғанда өлi табиғат деген мағына бередi. Натюрморт дегенiмiз - заттар мен бұйымдарды үйлесiмдi етiп бейнелеген көркем шығарма. Натюрморт француз тiлiнде өлi табиғат деген сөз.
Натюрморт - бейнелеу өнерiнiң бiр жанры болып табылады. Бұл жанр алғаш рет XVII ғасырда Голландияда және Испанияда пайда болған. Адамды қоршаған заттарды бейнелейтiн суреттi натюрморт дейдi. Ондай заттар қожасының өмiрi мен талғамы, үйреншiктi әдеттерi жайлы көп сыр айтады. Түрлi түстi маталар, ыдыс аяқтар, гүлдер, жемiс жидектер, теңiз байлығы мен түз құстары сияқты әр қилы көрiнiс үйлесiмi қоршаған ортаның байлығы мен сұлулығын дәрiптеп қана қоймай, бiздiң көңiлiмiздi не мұңға, не шаттыққа бөлейдi. Қай заманның суретшiлерi де графика, мүсiн, бейнелеу өнерiнд талай талай натюрморттар қалдырған. Солардың iшiнде XVII ғасырдағы фламанд, голланд суретшiлерi Ф. Снейдерс, В. Хедтлердiң натюрморттары айрықша орын алады. Кеңес суретшiлерi И.Э. Грабарь, М.С. Сарьян, П.П. Кондальский, И.И. Машков т.б. натюрморттың тамаша шеберлерi болды.
Алдымызда қойылған натюрморт толық жан жақты көрiну үшiн одан қашығырақ отырған жөн. Ара қашықтық бiр жарым, екi метрден кем болмау керек. Отырғанда кез келген жерге отыра салмай натюрморттың композициясы қызықты көрiнетiндей жердi таңдау керек. Орынды белгiлеп алған соң натюрморттың жан жағына қарап, ондағы заттардың жалпы пiшiшiн, тұтас көлемiн зерттеп көру қажет. Қандай суреттi салмайық, оның барлығына ортақ белгiлi бiр жолы, кезеңi болады. Сондықтан сурет төмендегi кезеңдермен бiртiндеп салынып, өрбiп отырады.
1. Зат бейнесiнiң орналасуын анықтау (компоновка).
2. Құрылымын табу.
3. Пiшiнiн айқындау.
4. Суреттiң аяқталуы.
Бұл тапсырманы орындағанда жоғарыда айтылған мол кеңестердi есте сақтау керек. Заттардың тақырыптық үйлесiмдiгiне, материалдық түрлерiнiң байлығына т.б. назар аудару керек.
Пейзаждық сурет салу. Таңданарлық сияқты болғанымен айта кетерлiк, өзiне қарап тұрып пейзаждың суретiн салу, тек жәй салуға қарағанда қиынырақ.
Бiрiншi ерекшелiк - күн мезгiлiмен ауа райына қарап өзгерiп отыратын күштi табиғи жарық. Кез келген пейзаждың басты элементтерi жер, аспан, су, ағаштар болып табылады. Пейзажды жақсы сала бiлу ең алдымен осы элементтердi, әсiресе ағаштарды сала бiлуге үйрене бiлу керек. Әйтпесе пейзаждың суретi өңсiз декорациялық дақтардың жиынтығына айналады. Барлық ағаштар бiрдей болар едi.
Көркем-эстетикалық бiлiм мен тәрбиенiң маңызды да тиiмдi әдiсi - эстетикалық көркем сипаттағы бейнелеу әрекетi түрiндегi ойын болып табылады. Фребель өз еңбегiнде баланы эстетикалық тұрғыдан тәрбиелеуде өнер түрiнiң барлығының маңызды екендiгiн атап көрсеттi. Сонын iшiнде оқушылардың әр түрлi өнер шығармаларын қабылдауға деген қызығушылығын арттыруға баса назар аударылуда..
"Көркемдiк шығарманы түсiну, демек оны ең алдымен мәнiсiн жете сезiну, әсерлi қабылдап, бастан кешiру және осы негiзде оның үстiнде ой толғау",- дейдi Б.М.Теплов.
Жалпы өнер дегенiмiз -- шындықты көркемдiк бейне арқылы көрсететiн, әлемдi эстетикалық игерудiн маңызды тәсiлiнiң бiрi болып саналатың коғамдық сананың арнайы формасы мен адамның шығармашылық әрекетi. Өнер сұлулық
заңы бойынша қоршаған орта мен өзiн-өзi шығармашылық тұрғыдан өзгерту қабiлеттерiн қалыптастыру мен дамыту мақсаты. Қоғам адамының болмысты рухани меңгерудiң түрi. Өнер өзiнiң тарихи дамуы барысында нақты өнер түрлерiнде шынайы өмiрдiң көп қырлылығын бар байлығымен көрсете алатын жүйе ретiнде дамиды.Өнер бiр рет пайда болғаннан кейiн дами отырып, адамның әр жақты қабiлетiн калыптастырады, жетiлдiредi, әлеуметтiк iс-әрекеттермен танымның кез-келген саласында ғылым да болсын, саясатта болсын, тұрмыста және тiкелей еңбектеде iске асырылады.
Өнер шығармалары "өнердi түсiнетiн және әсемдiктен қуанышқа кеңелiп, масаттануға қабiлеттi көпшiлiк жұртшылықты қалыптастырады", - деп жазады К.Маркс. Әрбiр өнер түрi (кескiндеме, сәндiк-қолданбалы өнер, мүсiн өнерi және сәулет өнерi) затты, көрiнiстi, құбылысты суреттеу үшiн өзiнiң ерекше мүмкiндiктерiне ие. Бейнелеу өнерiнiң бiр түрi кескiндеме, сыртқы қатты бетке бояу көмегi арқылы жағылған белгiлi бiр көркемдiк мазмұнды түсiндiрiп берумен ерекшеленедi. Әлемнiң эстетикалык тұрғыдан қабылдануы, кескiндеме түстiк байлығын көру арқылы қабылданады: мүсiндеу өнерiнде пластикалық бейнелер, көлемдiк кеңiстiктiк формаларды мүсiндеу арқылы iске асырылады; графика бейнелеу өнерiнiң бiр түрi ретiнде сурет салу мен басымдық көркемдiк шығармаларды гравюра, литографияны өзiне қамтиды және әртүрлi реңдегi сызықтар, штрих пен дақтар, жарық пен көлеңке арқылы ерекшеленедi; сәулет өнерiнiң ерекшелiгi -- адамдардың эстетикалық қажеттiлiгiн қамти отырып, күнделiктi практикалық және рухани мұқтаждығына жауап беретiн сәулеттiк ғимараттар орнату болып табылады: сәндiк өнер адамның тұрмыстық қажеттiлiктерiне қызмет ететiн, өмiрiне әсемдiк әкелетiн, бiр мезгiлде олардың эстетикалық талаптарын қанағаттандыратын өнер түрi болып саналады. Сәндi көнерген әр түрлi материалдардан жасалған бұйымдар жатады. Сәндiк өнер бұйымдарының әсемдiгi олардың формаларының сәндiлiгiне байланысты арта түседi. Безендiрудiң ежелгi түрi бұйымға ритмикалық қайталану мен салынған әшекей немесе оның құрылымдық негiзi болып табылатын ою жатады. Сәндiк өнер шығармаларындағы басты ерекшелiк, практикалық бiлiмге сүйенген эстетикалық принциптердiң бiрлiгi болып табылады. Бұдан жалпы өнер түрлерiнiң қайсысы болса да олардың бәрiнiң ерекше нысанасы адамның болмысқа деген эстетикалық қатынасы ретiнде және эстетикалық әрекетi ретiнде танылады, оның мiндетi -- әлемдi көркемдiк тұрғыдан меңгеру. Сол себептi өнер шығармаларының орталық назарында адам, оның өмiрi, белгiлi бiр тарихи жағдайдағы iс-әрекетi тұрады. Өнердiң қоғамдық өмiрде алар орны ерекше. Өнер рухани жан дүниенi байытып, мәдени мұраларды жаңғыртып, жас ұрпақты тәрбиелеуде маңызды рөл атқарады.
1.2. Творчество және заттың өзiне қарап жұмыс жасауға үйрету әдiстерi.
Осы өз творчествосы үшiн заттың өзiне қарап жұмыс жасаудың қаншалықты маңызды болғандығы жайында сүйiспеншiлiкпен шабыттана айтпайтын бiрде-бiр реалист - суретшi жоқ шығар. Ол суретшiнiң үйренуiндегi ең басты бағыттарының бiрi болып келедi және солай болып қала бередi.
Заттың өзiне қарап жұмыс жасау процесi - творчестволық процесс, ол парақты штрихтармен және дақтармен көзге көрiнбейтiндей етiп толтырудан ғана тұрмайды. Өзiнiң едәуiр бөлiгiнде бұл сырт көзге шалына бермейтiн iшкi процесс. Ол суретшiнiң қағазға немесе кенепке қол тигiзуiнен көп бұрын басталады. Осы процестiң бәрiн үш сағатта сатыға бөлуге болады.
Суретшi аспаптарды қолына алып,шығарма жасауға кiрiспен бұрын оның қандай да бiр ой, болашақ шығарманың идеясы баурап алады да ол бiртiндеп ой түйiнiне айналады. Ал, мұның өзi қиялдау арқылы компазициямен ғана болып қоймайды, заттың өзiне қарап жұмыс жасау үстiнде суретшiде ең алдымен түпкi ой түйiнiне қалыптаса бастайды, ол модельдi немесе натюрмортты қою кезiнiң өзiнде, ал пейзаж жасағанда Ландшафттың белгiлi бiр бөлiгiн, жарық түсу сипатын, көрiну жағын таңдағанда одан әрi тұжырымдарға түседi.
Суретшi өз жұмысының ақырғы нәтижесiн - ол қандай болуға тиiс,өзi онда ненi көрсетуге ұмтылуға тиiс екенiн, ол арқылы ненi бiлдiргiсi келетiнiн жалпылама болсада да көз алдына алдын-ала елестетуге тырысады. Көлем,
формат, үйлестiру, түстердiң көрiнiсi бiр сөзбен айтқанда - бүкiл компазицияның шешуi суретшiнiң жеке ерекшелiгiне, оның бойында түпкi ойдың пiсiп жетiлуiне байланысты. Осындай ортақ принциптiк шешiм арнасында кейiн шығармада жасалады.
Творчестволық жұмыстың нақ осындай барысының маңыздылығын әуесқойлар көп жағдайда түсiне бермейдi.
Көпшiлiгi, оның алғашқы екi кезеңiне толық дерлiк соқпай, бiрден үшiншi кезеңге - орындауға кiрiсе отырып, шығарманы тезiрек бiтiруге тырысады. Мұндай жағдайда жалпыдан жалқыға өту принципi елеусiз қалады. Iске былай қараған кезде әусқой суретшi бейне бiр тұтас бейненiң детальдарын көрсетiп, оларды бiртiндеп бiрiн екiншiсiне қоса отырып, әр бiрiн толық өңдеуге дейiн жеткiзедi.
Өнер суретшiнiң санасында өңделген және көрерменге көркем образдар түрiнде ұсынылған өмiр бейнесi.Ұлы немiс жасушысы Гетенiң ескертуi бойынша, егер суретшi төбеттi нағыз төбеттен айнытпай дәлме-дәл бейнелесе, онда жарық дүниеде бiр төбет көбiрек болады, ал өнер бұдан ештеңе де ұтпайды.
Заттың өзiн суретшiге зерттеу оны тәптiштеген дәлдiкпен бейнелеу үшiн тiптi де қажет емес, мұның өзi өнер үшiн мүлдем қарапайым мiндет болар едi. Бұл зерттеу суретшiге өз идеяларын, бейнелiп отырған нәрсеге өз қатынасын шығармаға енгiзе отырып, заттың өзiне қарап бейнесiн еркiн кiбiрткiсiз бере бiлу қажет.
Мысалы, А.С.Пушкиннiң Борис Годунов шығармасын еске түсiрiп көрiңдершi. Өмiрдi қалай күштi , шынайы бейнелей бiлген! Солай болса да, осы драма кейiпкерлерi бәрi өлеңмен сөйлейдi, ал мұндай жағдай шынайы өмiрде болмайды ғой.
Суретшi бейнелеу үшiн заттарды және өмiрдiң түрлi жағдайларын қызыға талғаммен таңдайды. Ол кездейсоқ, елеусiз нәрселендiң бәрiн алып тастап, тек бiрегей, өзiндiк ерекше жайларды ғана алады, құбылыстардың
жинақтап қорытып, оның толғаныстарының бүкiл иiрiмiн өз бойына сiңiрген көркем образ ретiнде ұсынады.Шынайы көркем шығармада оған суретшi сiңiрген жан дүниесiмен көңiл-күй тебiренiстерi бiздi суретшiмен бiрге сүйiнiп - күйiнуге мәжбүр ете отырып, сонымен бiрге бiр мезгiлде әсемдiктi пайымдаудан эстетикалық ләззәт алуды бастан кешiруге итермелейдi. Нағыз суретшiлер бүкiл өмiр бойы заттың өзiне қарап жұмыс iстейдi - сурет салады, бояулармен салады, мүсiн жасайды.олардың өнер обырыздарыда нақты өмiрдiң осындай бақылауларын творчестволық ой елегiнен өткiзудiң нәтижесi ретiнде туады.
Қажеттi бiлiмдердi менгерумен қатар, әрбiр суретшi өз ерекшелiктерiнiң қандай болуына қарамастан, өз бойында кейбiр ерекше қасиеттердi қалыптастыруға тиiс. Оларға ең алдымен нақты өмiр құбылыстарын бақылауды көре бiлу Қырағы көзге ие болу, оларға белсене және қызыға жауап қатуы жатады.
Заттардың формасын штрих арқылы салу үшiн сурет сызықтардан, штрихтардан және дақтардан құралады .
Штрих-қаламұштың немесе өзiнше дербес маңызы жоқ қысқа ғана iзi. Ол басқа штрихтармен қосылып бiрiккенде ғана, оң-түс жасай отырып, маңыз - мәнге ие болады; қою жазылған штрихтар дақ бередi .
Сонымен, штрих дегенiмiз - суретке салынатын заттың объектiсiн, яғни, оның сурет салушыдан қанша қашықтықта тұрғандығын, қандай материалдан жасалғандығын және сыртқы түсiн белгiлейтiн сызық.
Блик - заттың ең жарық жерi, ол көздiң жарығы бетiнен көрiнетiн жерде орналасқан. Жарық - 90 градус бұрышында жарық түсетiн зат бетiнiң жарықтандырылған бөлiгi. Кейде бұл жарық корпустық немесе тiк деп аталады. Бiр жарым немесе бiр жарым - жарық пен көлеңке арасындағы немесе рефлекс пен көлеңке арасындағы ауысу. Көлеңке немесе заттың өз көлеңкесi - бұл тiкелей немесе шағылысқан жарық жоқ заттың қараңғы жерi. Бұл жерде зат тек шашыраңқы жарықпен жарықтандырылған. Рефлекс - бұл зат орналасқан жерден және көршi заттардан (әдетте, заттың шетiндегi жұқа жолақ) шағылысқан жарық түсетiн заттың өз көлеңкесiндегi орын. Рефлекс көрерменге бұл заттың бөлек емес, басқа да түрлi заттардың ортасында, тiптi суретте бейнеленген болмаса да бар екенiн түсiнедi. Рефлекстер жоқ сурет тегiс болады және бейнеленген зат басқа суретте желiмделген сияқты болады. Түсетiн көлеңке - көлеңкелердiң ең қараңғы фазасы (көлеңке түсетiн заттың түсi және көлеңке түсетiн заттың түсi бiрдей болған жағдайда). Көлеңке түсетiн зат одан әрi, осы көлеңкенiң реңi ашық және айқын емес
Сызық-аспаптың созылмалы қимылының iзi. Оның суреттегi ролi күрделiде жауапты, ол бейнелеп отырған нәрсенiң мәнiмен ажырағысыз байланысты және форманы көркемдiк ой елегiнiң өткiзудiң нәтижесi болып табылады.Сызық - суреттiң ең негiзгi мейлiнше әсерлi элементтерiнiң бiрi.
Суретшiнiң сызығы - бұл чертеж сызығы емес, форманың контурын сезiмсiз бейнелей салған сым сызық емес. Ол бiрде жуандап, бiрде жiңiшкерiп, бiрде күшейiп, бiрде толық ғайып болғанға дейiн әсiрелеп отырады.
Қысқа да әсерлi бейне - бiр ғана қимылмен жасалғандай әсер қалдыратын сызықтар силуэттердi, формалардың ауысуын олардың кеңiстiктегi қимылын бередi.
Сурет салуды меңгерудi тiрi модельден емес, өлi қозғалмайтын модельден - натюрморттан бастаған жақсы. Натюрмортта ол тұруға шаршап кетiп қалады, тұрған қалпын өзгертедi қорықпай-ақ оны түрлi нүктелерден мұқият зертей отырып қалғанынша ұзақ салуға болады. Онымен жұмыс iстеу үстiнде жас суретшi заттардың формасын құруға оның конструкциясын талдауға, олардың ерекше өзгешелiктерiн игеруге көмектеседi. Ағаш - бұтақтармен жапырақтардың кездейсоқ үйiндiлерi емес, осы элементтердiң сымбатты жүйесi. Егер суретшi бұны сезiнбесе, онда суретшi аяқтай отырып, ол бейнеленген ағаштың белгiлi бiр бөлiгi үшiн модель қызметiн атқарған бұтақтардың және жапырақ топтарының қайда тұрғанындығын бiлмейтiн болады. Жақсы суреттер басты бұтақтармен жапырақ топтарының мөлшерiмен өзара орналасуы дәл берiлуге тиiс.
Бейнелеу өнерi сабығында әңгiме сабағын өткiзу ерекше орын алады. әңгiме сабағы табиғат сұлулығын, натюрморт және атақты суретшiлердiң мысалы: Әбiлхан. Қастеев, Гүлфайруз Исмайлова, Молдахмет Кенбаев, Айша Ғалымбаева т.с.с суретшiлердiң көркем суреттерiн оқушыларға сөз құрату арқылы кортинкадағы түстердiң, ондағы үйлестiру заңдылықтарының кеңiстiк перспективасын салыстыра отырып көрсетiп эстетикалық тәрбиеге баулимыз. Әңгiме сабағында мүсiн өнерiнiң ерекшелiгi мүсiншiлер мен олардың жасайтын туындыларының ерекшелiгiнiң маңыздылығын ескертемiз.
Барлық блоктардағы оқу материалының құрамды бөлiгi өнер тарихы бойыша сұхбат болып табылады. Кескiндеме - бейнелеу өнерiнiң неғұрлым бай әрi толысқан түрi, онда бейнелеудiң сан алуан мол кұралдары қолданылады. Суретшiлер өнердiң осы мазмұны мол саласынан өзiне ұнайтын тақырыптарды тандап алады. Жанр сөзi француздың Qеnrе - түр, тек деген сөзiнен шыққан.
Бейнелеу өнерiн оқып-үйрену үрдiсiнде оқушылардың жағымдық ойлауы байып, күрделене түседi.
қайғы сияқты күрделi ұғымдарды оқып үйренедi. Бағдарлама мазұнында берiлiген натюрморт, портрет, табиғат көрiнiсiн бейнелеу жұмыстарының тәжiрибелерiмен тiкелей айналысады. Бейнелеу өнерiнiң осындай үлгiлi жақтары оқушыға жағымды - өнегелi тәрбие мен тағылым қалыптастырады.
Сурет - болмысты зерттеудiң және бейнелеудiң аса маңызды құралы, бүкiл реалистiк бейнелеу өнерiнiң түп қазығы. Барлық мамандықтағы суретшiлерге: графиктерге, живописьшiлерге, мүсiншiлерге, архитекторларға, безендiрушiлерге, қолданбалы өнер шебелерiне сурет салуды игеру қажет. Кейде тiптi өзiне де онша айқын емес алғашқы идеяларын суретшi шапшаң да шамамен салынатын нобай суреттерге түсiрiп алады, содан кейiн ол қажеттi бақылауларын этюд-суреттерге жинақтайды және ақырында, шығармадың болашақ композициясын эскиз - суретте iздестiрiп табады. Өткен заманның аса ұлы суретшiлерiның бiрi-бiр мезгiлде әрi живописьшi, әрi мүсiншi, әрi архитектор болған Микеланджело: сурет... живописьтiң де, скульптураның да, архитектураның да жоғарғы нүктесi, сурет-барлық ғылымның қайнар көзi мен тамыры деген болатын.
Сурет сала бiлу тек суретшiге ғана қажет емес. Ол кез-келген кәсiптегi маманға-инженерге, гекологқа, географқа, дәрiгерге... қажет. Ал суретшi үшiн сурет-оны көре бiлуге, яғни айналадағы дүниеге жiтi көз тастап, көргендерiн салыстыруға, талдауға, тереңiрек қабылдап, сезiне бiлуге үйрететiн ең жақсы мектеп. Бейнелеу шеберлiгiнiң асқаралы биiгiне жету, көркем көре бiлудi дамыту және көргендерiн өз шығармаларында бере бiлу нақ осы суреттен басталады.
Өзiнiң сипаты жағынан суреттер мейлiнше сан алуан болып келедi. Бұл сырт көзге жәй ғана шимай - шатпақ болып көрiнуi мүмкiн, шиыршиқтап жатқан, тiптi қас-қағым сәтте дерлiк жасала салған нобай сызықтар; бұл сызықтар арқылы суретшi өзi үшiн бiр сәттiк әсердi немесе ойды ұстап қалуға тырысады. Бұл әрi мұқият жасалған, толық аяқталған өңдiк бейнелер.
Айтпақшы, аяқталған деген ұғымның да бұл арада өзiндiк ерекшелiгi бар: өте шапшаң, жүгiртежасалған сурет көркемдiк жағынан өзiнше әсiрлi, жетiлдiрiлген, демек, аяқталған да болуы мүмкiн ғой!
Суреттi қабылдаудың осы бiр ерекшелiктерi бiздiң көруiмiздiң белгiлi бiр психо-физиологиялық сапалармен байлнысты. Көзбен көру арқылы алған информацияның негiзгi бөлiгi айналадағы дүниенiң заттарың танып-бiлу процесiнденегiзгi роль атқаратын сызба.
Жұмыс материалдары мен техникасы. Сурет салу үшiн суретшiлер өте көп аспаптар мен материалдарды пайдаланады. Олардың iшiндегi бiрiншi және неғұрлым кең тарағаны-кәдiмгi графит қарандаш . Сурет салған кезде қаран дашты, жазу жазғандағыдай емес, тiптi басқаша ұстайды.
Графит қарандаштың кәдiмгi кеңiнен тараған, әркiмге сәби жастан таныс қарандашқа айналғанына онша көп бола қойған жоқ. Ежелгi римдiктердiң өзiне қарандаш белгiлi болған, бiрақ ол тек қана күмiс немесе қорғасын қарандаш болатын. Орта ғасырда оларға қалайыдан және қалайы мен қорғасынның қорытпасынан жасалған қарандаштар қосылды. Мұндай қарандаштардың iзi пергаментте нашар сақталатын, сондықтан, олар дербес жұмыстар үшiн пайдалануға жарамсыз болады, олар тек алдын-ала нобайлар сызып алуға ғана пайдаланылып, кейiн ол нобайлар қаламұшпен немесе қылқаламмен дұрыстап жасалды.
Графика бiрнеше топқа бөлiнедi:
:: станокты графика (станокты сурет, эстамп);
:: кiтап графикасы (иллюстрациялар, виньеткалар, заставкалар, әрiптер, мұқаба, суперқоспа және т. б.);
:: журнал және газет графикасы;
:: қолданбалы графика (плакат, пошта маркалары, экслибристер, тауар белгiлерi және т. б.);
:: компьютерлiк графика
Дербес облыс ежелгi және Шығыс эстетикалық жүйелерiнде (Араб тоқымасы, Қытай және Жапон иероглифтерi, Үндi қарiптерi және т.б.) үлкен көркемдiк маңызы бар хат графикасын (эпиграфика, қарiп өнерi, каллиграфия) құрайды.
Станоктық графика ("станок" ұғымынан - суретте бұл мольберт, баспа техника - эстамп, литография, шелкография) өзiн-өзi жеткiлiктi, ол қоршаған орта мен жағдайдан бөлек қабылданады, функционалдық бағыты жоқ. Суретке аяқталған шығармалар да, нобайлар да, этюдтар да жатады.
XIII ғасырдың аяғында Европада қағаз пайда болды да мұның өзi металл қарандаштардың мүмкiндiгiн ұлғайтты. Бiрақ олар қағаз бетiнде де өте бозғылт сызықтар бердi, сондықтан үлкен тиiмдiлiкке жету үшiн қағазды кейде алдын-ала грунттеп отырды. Күмiс қарындаштың штрихтары бiршама уақыт өткеннен кейiн тотығып, қызыл-қоңыр түске ие болып, бұрынғыдан айқынырақ көзге түсетiн болды. Күмiс қарындаш өте жiңiшке штрих жасауға, форманы мұқият бейнелеп шығуға мүмкiндiк бердi. Ренессанстың ұлы шеберлерi -- Боттичелли, Гольбейн, Рафаэль және басқалар күмiс қарындашты падаланды.
Мұндай қарындаштар кең тарай алмады. XVI ғасырдың II жартысында Англияда графиттiң табылуы бұл iсте революция жасады. Металл қарындаштардың орнына неғұрлым қара түстi әрi неғұрлым арзанырақ графит қарындаштар келдi. Бiрақ олардың да iрi кемшiлiгi бар едi -- ластағыш болды, қағаз бетiнде онша жақсы ұсталмайтын, оп-оңай сынып қалатын. Тек XVIII ғасырдың аяғында ғана француз механигi Фонте, графит ұнтағын тиiмдi пропорцияда сазбалшықпен араластыра отырып, бiз қазiр де пайдаланып жүрген қарындашты принципiнде ойлап тапты. Графит қарындаштың өзiне тән ерекшелiгi -- оның шрихтарының металл түстес жеңiл реңкте болуы.
II.НЕГIЗГI БӨЛIМ.
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРIНДЕ СУРЕТ САЛУДА ҚОЛДАНАТЫН ҚҰРАЛ-
ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ПАЙДАНАЛУ РЕТТЕРI.
2.1 Сурет салуда қарандаштың түрлерiн пайдаланып, графикалық
сурет салуда сызықтын әртүрлi заттардың пiшiнiне қарай штрих
салуды үйрету әдiстерi.
Бейнелеу өнерi сабағында әр түрлi құрал жабдықтар қажет.Әрбiр құралмен жұмыс iстеудiң маңызы зор. Сурет салуға арналған құрал- жабдықтарды атап айтсақ:
Қарандаш
Өшiргiш
Қылқалам
Акварель(сулы бояу)
Тушь
Гуашь
Майлы бояулар
Мольверт
Ермексаз тб.
Сурет салуға арналған құралды дұрыс пайдалану үшiн оны атқаратын қызметiн жақсы бiлген орынды.Әр түрлi құралдармен жұмыс iстеудiң өзiндiк тәсiлi бар.
Қарандашты ХVII ғ француз оқымыстысы Н.Конте ойлап тапты.Кезiнде Италия суретшiлерi сурет салуға арнаулы графикалық қарандашты пайдаланған.Ол жай қарандашты жуан, қағаз беттес, жұмсақ, өте қанық болып түседi.
Сурет салуға арналған және қарандаштар қатты және жұмсақ болып екiге бөлiнедi.Сондықтан оның сыртында екi түрлi жазу болады. Т, Н - қатты ;
М, В - жұмсақ. Бұл таңбалар орынша не ағылшын әрiпiмен белгiленедi.Сурет салуда ең қолайлы және өшiруге көнгiш қарандаштар Т, М ТМ болып табылады.
Сурет салуда қағаздар қалың, тегiс, қотыр болып бiрнеше түрге бөлiнедi. Қарандаштар сурет салуға қатты ,тығыз қағаздар ыңғайлы.Олар ватман немесежартылайватман деп аталады.Су бояуымен (акварель) жұмыс iстейтiн қағаздардың бетi бұдыр болып келедi, сонымен қатар сурет альбомына пайдалануға болады.
Бастауыш сыныпта қолданылатын бояу түрлерi: сулы бояу (акварель) гуашь және тушь.
Акварель бояуы қағаз бетiне мөлдiр түседi әрi әдемi өң бередi. Бұл бояу сапасының құндылығын көрсетедi.Акварель бояуы бiрнеше заттардан құрамынан тұрады: бал, қант, глицерин тб.
Акварель графика мен кескiндеме шекарасында тұр. Акварель техникасының бiрнеше тәсiлдерi белгiлi: акварельдiң жеңiл, мөлдiр қабатын қарындашпен немесе қаламмен қосу; құрғақ қағаз бойынша акварельмен жұмыс iстеу, қылқаламмен контурлық сурет салу және оның көлеңкелердi жасау (итальяндық акварель); ақварельдiң шикi қағаз бойынша кескiндемесi (ағылшын акварель), ол тереңдiгiн жасайтын, су асты су асты қабатының тереңдiгiн (ағылшын акварель). Күн сәулесi мен ауа болашағы. Бiрiншi әдiс және екiншi тәсiлмен орындалған кейбiр жұмыстар графикамен аталуы мүмкiн. Акварель мен графикалық композицияның мысалдарын қарастырайық. Суреттерде берiлген акварель өте көркем. Егер оны қара-ақ нұсқаға аударсаңыз, ол түсiнiксiз болады, тереңдiгiн жоғалтады. Бұл классикалық ағылшын акварель. Ол кескiндемеге жатады.
ХVI-ХVII ғ.ғ акварель бояуын суретшiлер өсiмдiк тамырынан жасаған. Ертеде жапон суретшiлерi күлге желiм қосу арқылы тушь бояуын жасаған. Акварель бояуымен дымқыл қағазда тез жұмыс жасауға болады және кептiрiп отырып, ұзақ уақыт жұмыс жасауға болады.Бояумен жұмыс барысында бiр түспен екiншi түстi араласпау керек.Одан артық болса бояу құсып кетедi.Бояу әрқашанда құрғақ және салқын жерде сақталғаны дұрыс. Қара түстi қоймалжың бояу - тушь деп аталады. Оның құнды қасиетi өте жылдам кебедi, әрi жайылып былғанбайды. Тушпен жұмыс iстеуде қолданылатын құрал - қаламұш болып табылады. Ол сызық арқылы сурет салуға өте қолайлы әрi ұқыпты жұмыс iстеуге үйретедi.
Гуашь - қағаз бетiне қалың жағылатын қою бояу. Көбiнесе сәндi сурет салуға әбден қолайлы. Бұл бояумен жұмыс iстеудiң тәсiлi өте көп жеке және бiрнеше қосымша түстермен жұмыс iстеуге болады. Бояумен жұмыс iстеуде ең басты құралдардың бiрi-қылқалам.Акварель - бояуына арналған қылқаламдар ақ, күзең, бұлғын сияқты ұсақ жануарлардың қылынан жасалады. Қылқалам негiзiнен жұмыр және жалпақ болып екi түрге бөлiнедi. Жұмыс соңында қылқаламды жуып, сүртiп, құрғатып қою керек.
Өшiргiш - қарандашпен сурет салуда қате кеткен сызықтарды түзету үшiн қажеттi құрал.Өшiргiштiң жұмсақ болғаны тиiмдi.
Мольберт - сурет салуда пайдаланылатын өте ынғайлы және қолайлы жабдықтың бiрi. Сыртта жазғы табиғатты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Курстық жұмыстың мақсаты: Бейнелеу өнерiнде сурет салуда қолданылатын құрал - жабдықтардың пайдалану реттерi, қылқаламмен сурет салуда жаңа әдiстердi салуға баулу.
Курстық жұмыстың мiндеттерi: Сурет салуда құрал - жабдықтарды қолдануда ереженi дұрыс меңгерту жолдары.
Зерттеу объектiсi: Бейнелеу өнерi сабағында жаңа теxникамен жұмыс жасау әдiстерi.
Зерттеу әдiстерi: Ғылыми әдiстемелiк оқулықтар, газет, журнал, суретшiлер туындылары.
Зерттеу пәнi: Бейнелеу өнерi әдiстемесiмен.
Курстық жұмыс кiрiспеден, екi бөлiмнен, қорытындыдан, әдебиеттер тiзiмiмен және қосымшадан тұрады.
Қазақстан Республикасының Бiлiм министiрлiгi бекiткен оқу жоспарына сәйкес жеке пәндерден сабақта, сабақтан тыс жұмыстарда бiлiм, тәрбие берiледi. Ол оқушының бiлiмдiлiгiне, қызығушылығына, қабiлетiне байланысты мектептен тыс мекемелерде одан әрi кеңейтiлiп кәсiптiк бағдар берiледi. Оқушыларға бiлiм мен тәрбие берудiң басты жолы - сабақ. Онда мұғалiм белгiленген уақытқа сай оқушылармен бiрлесе отырып мақсаты бар оқу тәрбие мәселесiн шешедi. Сабақ алға қойылған мақсатына қарай жаңа бiлiмдi меңгеру сабағы бiлiктiлiкке дағдылы игеру және қалыптастыру сабағы, бiлiмдi қорыту және жүйелеу сабағы аралас сабақ болып оқыту әдiстерiне қарай әңгiме сабақ, лекция сабақ, сұрақ - жауап сабақ т.б.
Мектептiң бастауыш сатысындағы "Бейнелеу өнерi" пәнiнiң негiзгi функциясы мектеп оқушылардың табиғи қабiлетiнiң дамуына себептесетiн оларға көркем бiлiM мен эстетикалық тәрбие беру болып табылады. Бiлiм берудiң алғашқы кезеңiнде композиция құрастыру кескiндеме, мүсiн, сәндiк -қолданбалы өнер бойынша бiлiм, бiлiк дағдыларының негiзi қаланады.
Бастауыш мектеп сатысында бейнелеу өнерi пәнiн оқытудың негiзгi мақсаты - оқушылардың қоршаған әлемдi бейнелi қабылдау көркем шығармашылық қабiлеттерi мен бейiмдiлiгiн дамыту және сезiмдiк, эмоционалды - құндылық тәжiрибелерiн тереңдетiп, байыту болып табылады.
Мемлекет бiлiм бағдарламасы тағы басқа үкiмет қабылдаған маңызды қаулылар бiлiм беру жүйесiнен нарық ұстанымдарының талаптарын ескере отырып дамытуға жаңа жол ашуда.
Бiлiм беру iсiнде ұстаз - басты әрi шешушi тұлға бұл ұстаздың сапалылығы, бiлiмдарлығы, абырой - беделi оның шәкiртiнен көрiнедi. Шәкiрттiң жақсы болмағы ұстазынан деп тегiн айтпаған. Халық ұстаз ұғымы мағынасы кең мәнi түпкi тарихи ұғым. Адамзат баласының дамуына бiлiмнiң қажеттiгi сол бiлiмдi таратушы, жеткiзушi ұстаздың қажеттiлiгiнен бiрдей маңызға ие болған.
3
1.1.Бейнелеу өнерiн меңгеру, бiлiм мен дағдыларын қалыптастыру жолдары.
Бейнелеу өнерiн меңгеру - мұның өзi де бiлiм мен дағдыларға ие болу. Аспаптарды, материалды жұмыс техникасын жақсы бiлу профессионалдық шеберiн тәсiлдерiн меңгеру қажет. Бұл туынды жасағысы келетiндердiң, жұмыста ең болмағанда өзiне көрiнетiндей табысқа ие болып, одан ләззәт алғысы келетiндердiң, бәрiне қажет.
Бейнелеу өнерiне әуестенушiге қалай үйрену керек? Бұл сұраққа өте қарапайым және бiр сөзбен жауап бере салу қиын. Жауап жұмыс тәжiрибесiнен және творчествалық процестiң өзiне тән ерекшелiгiнен туындайтын көптеген жеке сұрақтарға берiлген жауаптардан құралады. Әуесқой суретшi жұмысының жалпы прициптерiн белгiлеп берейiк.
Талапкер суретшi қылқаламды құшырлана қанағат сезiммен қолға алады, бұл оны айналадан ерекшеленiп тұрады. Мұны өз бойында үнемi сақтап отыру, кiтаптардан оқылған ережелермен сiрестiрiп қоймай, бұл ережелердi сұрақтардың пайда болу және нақты творчестволық мiндеттердiң шешiлу дәрежесiне қарай, өз жұмысына бiртiндеп енгiзу қажает. Ең алдымен түрлi ережелер мен мәлiметтердi мүмкiндiгiнше көбiрек жаттап алып, содан кейiн ғана жұмысқа кiрiскен жөн деп ойламау керек. Бәрiнен бұрын өз көзiне және өзiнiң жеке сезiмiңе көбiрек сен. Оның өзiнде жеке бастың практикасы, өз тәжiрибең теориялық бiлiмдердi бейне бiр басып озып, оларға деген қажетсiнудi тудыруға тиiс. Талапкер суретшi творчество арқылы үйренуге тиiс.
Өз бойларыңды қызығушылықты жұмысқа деген творчествалық көзқарасты дамытыңдар. Мысалы, қандай да бiр заттың өзiне қарап суретiн салу сияқты тiптi қарапайым мiндеттi шеше отырып, сендер мүмкiндiгiнше оның атқаратын қызметiне терең ой жiберуге, сол заттың алуан түрлi қасиеттерiн белгiлеуге, оның конструкциясымен формаларының
ерекшелiктерiне, оның үстiндегi жарық пен көленкенiң құбылуына, заттың және оның айналасындағылардың өң - түсiнiң ара қатынастарына назар аударуға тиiссiңдер .
Авторға мейлiнше қызықтыда сипатты болып көрiнетiндердiң бәрi шығармада шынайы бейнеленуi тиiс.
Естерiңде болсын, егер сендер өздерiң белсендiде табанды болмасаңдар, өз еңбектерiнiң нәтижелерiнiң ой елегiнен өткiзуге ұмтылмасаңдар ешқандай кiтап еш бiр жетекшi сендерден суретшi шығара алмайды.
Сендердiң басты мақсаттарың - белсендi реалистiк творчествоға үйрену. Ал, мұндай творчествонын негiзiнде айналадағыны қырағы да, мұқият бақылай бiлу, бейнелеу үшiн, көркем туынды жасау үшiн басты, маңызды нәрсенi ұстай бiлу жатады.
Бұған үйрену, яғни өз бойында айналаға қарап, көре бiлу, пропортцияларды, ауқымды формаларды, айналадағы заттардың түсiн тауып, дұрыс бағалай бiлу қабiлетiн бақылау объектiсiн нәзiк сезiммен, әсерлi, тұтас және обрызды түрде қабылдай бiлу қабiлетiн дамыту керек.
Әуесқой суретшi графикаға немесе кескiндемеге декорациалық-безендiру өнерiне белгiлi бiр дәрежеде жеке iш тарта қарауы,оны жақсы қарауы мүмкiн, бiрақ ол суретпен де, кескiндемемен де, композициямен де айналыспай, кез-келген салада жақсы суретшi болуға болмайтынын есте ұстауға тиiс. Онын үстiне сурет және кескiндеме сабақтарында заттың өзiне қарап сурет салу жұмысын есте ұстағандары бойынша жеке қиялы бойынша жасалатын жұмыспен, ұзаққа созылатын және тез бiтетiн жұмыстармен мiндеттi түрде кезектесiп отыруы талап етiледi.
Сонымен, жас суретшi творчествалық биiктерге барлық жағынан және бiр мезгiлде шабуыл жасаған кезде ғана өзiнiң айналысқан жұмыстарында табыстарға жетемiн деп үмiт етуiне болады. Сурет-реалистiк өнердегi барлық нәрсенiң негiзi, ол форманың шын мәнiндегi дамыған сезiмiн бередi, мұнсыз толық қанды кескiндеме жасау да мұмкiн емес. Бiрақ өз тарапынан суретшiге
мейлiнше әсерлi көркемдiк құралдар беретiн кескiндемен де суретпен айналысуға қолайлы ықпал жасайды.Ал суретсiз және кескiндеме суретшi, мейлi картина, плакат немесе театр декорациясы болсын, композиция жасауға дәрменсiз болады. Сурет салудың өзiндiк ерекшелiгi.
Натюрморт француз тiлiнен (nаturе mоrtе) аударғанда өлi табиғат деген мағына бередi. Натюрморт дегенiмiз - заттар мен бұйымдарды үйлесiмдi етiп бейнелеген көркем шығарма. Натюрморт француз тiлiнде өлi табиғат деген сөз.
Натюрморт - бейнелеу өнерiнiң бiр жанры болып табылады. Бұл жанр алғаш рет XVII ғасырда Голландияда және Испанияда пайда болған. Адамды қоршаған заттарды бейнелейтiн суреттi натюрморт дейдi. Ондай заттар қожасының өмiрi мен талғамы, үйреншiктi әдеттерi жайлы көп сыр айтады. Түрлi түстi маталар, ыдыс аяқтар, гүлдер, жемiс жидектер, теңiз байлығы мен түз құстары сияқты әр қилы көрiнiс үйлесiмi қоршаған ортаның байлығы мен сұлулығын дәрiптеп қана қоймай, бiздiң көңiлiмiздi не мұңға, не шаттыққа бөлейдi. Қай заманның суретшiлерi де графика, мүсiн, бейнелеу өнерiнд талай талай натюрморттар қалдырған. Солардың iшiнде XVII ғасырдағы фламанд, голланд суретшiлерi Ф. Снейдерс, В. Хедтлердiң натюрморттары айрықша орын алады. Кеңес суретшiлерi И.Э. Грабарь, М.С. Сарьян, П.П. Кондальский, И.И. Машков т.б. натюрморттың тамаша шеберлерi болды.
Алдымызда қойылған натюрморт толық жан жақты көрiну үшiн одан қашығырақ отырған жөн. Ара қашықтық бiр жарым, екi метрден кем болмау керек. Отырғанда кез келген жерге отыра салмай натюрморттың композициясы қызықты көрiнетiндей жердi таңдау керек. Орынды белгiлеп алған соң натюрморттың жан жағына қарап, ондағы заттардың жалпы пiшiшiн, тұтас көлемiн зерттеп көру қажет. Қандай суреттi салмайық, оның барлығына ортақ белгiлi бiр жолы, кезеңi болады. Сондықтан сурет төмендегi кезеңдермен бiртiндеп салынып, өрбiп отырады.
1. Зат бейнесiнiң орналасуын анықтау (компоновка).
2. Құрылымын табу.
3. Пiшiнiн айқындау.
4. Суреттiң аяқталуы.
Бұл тапсырманы орындағанда жоғарыда айтылған мол кеңестердi есте сақтау керек. Заттардың тақырыптық үйлесiмдiгiне, материалдық түрлерiнiң байлығына т.б. назар аудару керек.
Пейзаждық сурет салу. Таңданарлық сияқты болғанымен айта кетерлiк, өзiне қарап тұрып пейзаждың суретiн салу, тек жәй салуға қарағанда қиынырақ.
Бiрiншi ерекшелiк - күн мезгiлiмен ауа райына қарап өзгерiп отыратын күштi табиғи жарық. Кез келген пейзаждың басты элементтерi жер, аспан, су, ағаштар болып табылады. Пейзажды жақсы сала бiлу ең алдымен осы элементтердi, әсiресе ағаштарды сала бiлуге үйрене бiлу керек. Әйтпесе пейзаждың суретi өңсiз декорациялық дақтардың жиынтығына айналады. Барлық ағаштар бiрдей болар едi.
Көркем-эстетикалық бiлiм мен тәрбиенiң маңызды да тиiмдi әдiсi - эстетикалық көркем сипаттағы бейнелеу әрекетi түрiндегi ойын болып табылады. Фребель өз еңбегiнде баланы эстетикалық тұрғыдан тәрбиелеуде өнер түрiнiң барлығының маңызды екендiгiн атап көрсеттi. Сонын iшiнде оқушылардың әр түрлi өнер шығармаларын қабылдауға деген қызығушылығын арттыруға баса назар аударылуда..
"Көркемдiк шығарманы түсiну, демек оны ең алдымен мәнiсiн жете сезiну, әсерлi қабылдап, бастан кешiру және осы негiзде оның үстiнде ой толғау",- дейдi Б.М.Теплов.
Жалпы өнер дегенiмiз -- шындықты көркемдiк бейне арқылы көрсететiн, әлемдi эстетикалық игерудiн маңызды тәсiлiнiң бiрi болып саналатың коғамдық сананың арнайы формасы мен адамның шығармашылық әрекетi. Өнер сұлулық
заңы бойынша қоршаған орта мен өзiн-өзi шығармашылық тұрғыдан өзгерту қабiлеттерiн қалыптастыру мен дамыту мақсаты. Қоғам адамының болмысты рухани меңгерудiң түрi. Өнер өзiнiң тарихи дамуы барысында нақты өнер түрлерiнде шынайы өмiрдiң көп қырлылығын бар байлығымен көрсете алатын жүйе ретiнде дамиды.Өнер бiр рет пайда болғаннан кейiн дами отырып, адамның әр жақты қабiлетiн калыптастырады, жетiлдiредi, әлеуметтiк iс-әрекеттермен танымның кез-келген саласында ғылым да болсын, саясатта болсын, тұрмыста және тiкелей еңбектеде iске асырылады.
Өнер шығармалары "өнердi түсiнетiн және әсемдiктен қуанышқа кеңелiп, масаттануға қабiлеттi көпшiлiк жұртшылықты қалыптастырады", - деп жазады К.Маркс. Әрбiр өнер түрi (кескiндеме, сәндiк-қолданбалы өнер, мүсiн өнерi және сәулет өнерi) затты, көрiнiстi, құбылысты суреттеу үшiн өзiнiң ерекше мүмкiндiктерiне ие. Бейнелеу өнерiнiң бiр түрi кескiндеме, сыртқы қатты бетке бояу көмегi арқылы жағылған белгiлi бiр көркемдiк мазмұнды түсiндiрiп берумен ерекшеленедi. Әлемнiң эстетикалык тұрғыдан қабылдануы, кескiндеме түстiк байлығын көру арқылы қабылданады: мүсiндеу өнерiнде пластикалық бейнелер, көлемдiк кеңiстiктiк формаларды мүсiндеу арқылы iске асырылады; графика бейнелеу өнерiнiң бiр түрi ретiнде сурет салу мен басымдық көркемдiк шығармаларды гравюра, литографияны өзiне қамтиды және әртүрлi реңдегi сызықтар, штрих пен дақтар, жарық пен көлеңке арқылы ерекшеленедi; сәулет өнерiнiң ерекшелiгi -- адамдардың эстетикалық қажеттiлiгiн қамти отырып, күнделiктi практикалық және рухани мұқтаждығына жауап беретiн сәулеттiк ғимараттар орнату болып табылады: сәндiк өнер адамның тұрмыстық қажеттiлiктерiне қызмет ететiн, өмiрiне әсемдiк әкелетiн, бiр мезгiлде олардың эстетикалық талаптарын қанағаттандыратын өнер түрi болып саналады. Сәндi көнерген әр түрлi материалдардан жасалған бұйымдар жатады. Сәндiк өнер бұйымдарының әсемдiгi олардың формаларының сәндiлiгiне байланысты арта түседi. Безендiрудiң ежелгi түрi бұйымға ритмикалық қайталану мен салынған әшекей немесе оның құрылымдық негiзi болып табылатын ою жатады. Сәндiк өнер шығармаларындағы басты ерекшелiк, практикалық бiлiмге сүйенген эстетикалық принциптердiң бiрлiгi болып табылады. Бұдан жалпы өнер түрлерiнiң қайсысы болса да олардың бәрiнiң ерекше нысанасы адамның болмысқа деген эстетикалық қатынасы ретiнде және эстетикалық әрекетi ретiнде танылады, оның мiндетi -- әлемдi көркемдiк тұрғыдан меңгеру. Сол себептi өнер шығармаларының орталық назарында адам, оның өмiрi, белгiлi бiр тарихи жағдайдағы iс-әрекетi тұрады. Өнердiң қоғамдық өмiрде алар орны ерекше. Өнер рухани жан дүниенi байытып, мәдени мұраларды жаңғыртып, жас ұрпақты тәрбиелеуде маңызды рөл атқарады.
1.2. Творчество және заттың өзiне қарап жұмыс жасауға үйрету әдiстерi.
Осы өз творчествосы үшiн заттың өзiне қарап жұмыс жасаудың қаншалықты маңызды болғандығы жайында сүйiспеншiлiкпен шабыттана айтпайтын бiрде-бiр реалист - суретшi жоқ шығар. Ол суретшiнiң үйренуiндегi ең басты бағыттарының бiрi болып келедi және солай болып қала бередi.
Заттың өзiне қарап жұмыс жасау процесi - творчестволық процесс, ол парақты штрихтармен және дақтармен көзге көрiнбейтiндей етiп толтырудан ғана тұрмайды. Өзiнiң едәуiр бөлiгiнде бұл сырт көзге шалына бермейтiн iшкi процесс. Ол суретшiнiң қағазға немесе кенепке қол тигiзуiнен көп бұрын басталады. Осы процестiң бәрiн үш сағатта сатыға бөлуге болады.
Суретшi аспаптарды қолына алып,шығарма жасауға кiрiспен бұрын оның қандай да бiр ой, болашақ шығарманың идеясы баурап алады да ол бiртiндеп ой түйiнiне айналады. Ал, мұның өзi қиялдау арқылы компазициямен ғана болып қоймайды, заттың өзiне қарап жұмыс жасау үстiнде суретшiде ең алдымен түпкi ой түйiнiне қалыптаса бастайды, ол модельдi немесе натюрмортты қою кезiнiң өзiнде, ал пейзаж жасағанда Ландшафттың белгiлi бiр бөлiгiн, жарық түсу сипатын, көрiну жағын таңдағанда одан әрi тұжырымдарға түседi.
Суретшi өз жұмысының ақырғы нәтижесiн - ол қандай болуға тиiс,өзi онда ненi көрсетуге ұмтылуға тиiс екенiн, ол арқылы ненi бiлдiргiсi келетiнiн жалпылама болсада да көз алдына алдын-ала елестетуге тырысады. Көлем,
формат, үйлестiру, түстердiң көрiнiсi бiр сөзбен айтқанда - бүкiл компазицияның шешуi суретшiнiң жеке ерекшелiгiне, оның бойында түпкi ойдың пiсiп жетiлуiне байланысты. Осындай ортақ принциптiк шешiм арнасында кейiн шығармада жасалады.
Творчестволық жұмыстың нақ осындай барысының маңыздылығын әуесқойлар көп жағдайда түсiне бермейдi.
Көпшiлiгi, оның алғашқы екi кезеңiне толық дерлiк соқпай, бiрден үшiншi кезеңге - орындауға кiрiсе отырып, шығарманы тезiрек бiтiруге тырысады. Мұндай жағдайда жалпыдан жалқыға өту принципi елеусiз қалады. Iске былай қараған кезде әусқой суретшi бейне бiр тұтас бейненiң детальдарын көрсетiп, оларды бiртiндеп бiрiн екiншiсiне қоса отырып, әр бiрiн толық өңдеуге дейiн жеткiзедi.
Өнер суретшiнiң санасында өңделген және көрерменге көркем образдар түрiнде ұсынылған өмiр бейнесi.Ұлы немiс жасушысы Гетенiң ескертуi бойынша, егер суретшi төбеттi нағыз төбеттен айнытпай дәлме-дәл бейнелесе, онда жарық дүниеде бiр төбет көбiрек болады, ал өнер бұдан ештеңе де ұтпайды.
Заттың өзiн суретшiге зерттеу оны тәптiштеген дәлдiкпен бейнелеу үшiн тiптi де қажет емес, мұның өзi өнер үшiн мүлдем қарапайым мiндет болар едi. Бұл зерттеу суретшiге өз идеяларын, бейнелiп отырған нәрсеге өз қатынасын шығармаға енгiзе отырып, заттың өзiне қарап бейнесiн еркiн кiбiрткiсiз бере бiлу қажет.
Мысалы, А.С.Пушкиннiң Борис Годунов шығармасын еске түсiрiп көрiңдершi. Өмiрдi қалай күштi , шынайы бейнелей бiлген! Солай болса да, осы драма кейiпкерлерi бәрi өлеңмен сөйлейдi, ал мұндай жағдай шынайы өмiрде болмайды ғой.
Суретшi бейнелеу үшiн заттарды және өмiрдiң түрлi жағдайларын қызыға талғаммен таңдайды. Ол кездейсоқ, елеусiз нәрселендiң бәрiн алып тастап, тек бiрегей, өзiндiк ерекше жайларды ғана алады, құбылыстардың
жинақтап қорытып, оның толғаныстарының бүкiл иiрiмiн өз бойына сiңiрген көркем образ ретiнде ұсынады.Шынайы көркем шығармада оған суретшi сiңiрген жан дүниесiмен көңiл-күй тебiренiстерi бiздi суретшiмен бiрге сүйiнiп - күйiнуге мәжбүр ете отырып, сонымен бiрге бiр мезгiлде әсемдiктi пайымдаудан эстетикалық ләззәт алуды бастан кешiруге итермелейдi. Нағыз суретшiлер бүкiл өмiр бойы заттың өзiне қарап жұмыс iстейдi - сурет салады, бояулармен салады, мүсiн жасайды.олардың өнер обырыздарыда нақты өмiрдiң осындай бақылауларын творчестволық ой елегiнен өткiзудiң нәтижесi ретiнде туады.
Қажеттi бiлiмдердi менгерумен қатар, әрбiр суретшi өз ерекшелiктерiнiң қандай болуына қарамастан, өз бойында кейбiр ерекше қасиеттердi қалыптастыруға тиiс. Оларға ең алдымен нақты өмiр құбылыстарын бақылауды көре бiлу Қырағы көзге ие болу, оларға белсене және қызыға жауап қатуы жатады.
Заттардың формасын штрих арқылы салу үшiн сурет сызықтардан, штрихтардан және дақтардан құралады .
Штрих-қаламұштың немесе өзiнше дербес маңызы жоқ қысқа ғана iзi. Ол басқа штрихтармен қосылып бiрiккенде ғана, оң-түс жасай отырып, маңыз - мәнге ие болады; қою жазылған штрихтар дақ бередi .
Сонымен, штрих дегенiмiз - суретке салынатын заттың объектiсiн, яғни, оның сурет салушыдан қанша қашықтықта тұрғандығын, қандай материалдан жасалғандығын және сыртқы түсiн белгiлейтiн сызық.
Блик - заттың ең жарық жерi, ол көздiң жарығы бетiнен көрiнетiн жерде орналасқан. Жарық - 90 градус бұрышында жарық түсетiн зат бетiнiң жарықтандырылған бөлiгi. Кейде бұл жарық корпустық немесе тiк деп аталады. Бiр жарым немесе бiр жарым - жарық пен көлеңке арасындағы немесе рефлекс пен көлеңке арасындағы ауысу. Көлеңке немесе заттың өз көлеңкесi - бұл тiкелей немесе шағылысқан жарық жоқ заттың қараңғы жерi. Бұл жерде зат тек шашыраңқы жарықпен жарықтандырылған. Рефлекс - бұл зат орналасқан жерден және көршi заттардан (әдетте, заттың шетiндегi жұқа жолақ) шағылысқан жарық түсетiн заттың өз көлеңкесiндегi орын. Рефлекс көрерменге бұл заттың бөлек емес, басқа да түрлi заттардың ортасында, тiптi суретте бейнеленген болмаса да бар екенiн түсiнедi. Рефлекстер жоқ сурет тегiс болады және бейнеленген зат басқа суретте желiмделген сияқты болады. Түсетiн көлеңке - көлеңкелердiң ең қараңғы фазасы (көлеңке түсетiн заттың түсi және көлеңке түсетiн заттың түсi бiрдей болған жағдайда). Көлеңке түсетiн зат одан әрi, осы көлеңкенiң реңi ашық және айқын емес
Сызық-аспаптың созылмалы қимылының iзi. Оның суреттегi ролi күрделiде жауапты, ол бейнелеп отырған нәрсенiң мәнiмен ажырағысыз байланысты және форманы көркемдiк ой елегiнiң өткiзудiң нәтижесi болып табылады.Сызық - суреттiң ең негiзгi мейлiнше әсерлi элементтерiнiң бiрi.
Суретшiнiң сызығы - бұл чертеж сызығы емес, форманың контурын сезiмсiз бейнелей салған сым сызық емес. Ол бiрде жуандап, бiрде жiңiшкерiп, бiрде күшейiп, бiрде толық ғайып болғанға дейiн әсiрелеп отырады.
Қысқа да әсерлi бейне - бiр ғана қимылмен жасалғандай әсер қалдыратын сызықтар силуэттердi, формалардың ауысуын олардың кеңiстiктегi қимылын бередi.
Сурет салуды меңгерудi тiрi модельден емес, өлi қозғалмайтын модельден - натюрморттан бастаған жақсы. Натюрмортта ол тұруға шаршап кетiп қалады, тұрған қалпын өзгертедi қорықпай-ақ оны түрлi нүктелерден мұқият зертей отырып қалғанынша ұзақ салуға болады. Онымен жұмыс iстеу үстiнде жас суретшi заттардың формасын құруға оның конструкциясын талдауға, олардың ерекше өзгешелiктерiн игеруге көмектеседi. Ағаш - бұтақтармен жапырақтардың кездейсоқ үйiндiлерi емес, осы элементтердiң сымбатты жүйесi. Егер суретшi бұны сезiнбесе, онда суретшi аяқтай отырып, ол бейнеленген ағаштың белгiлi бiр бөлiгi үшiн модель қызметiн атқарған бұтақтардың және жапырақ топтарының қайда тұрғанындығын бiлмейтiн болады. Жақсы суреттер басты бұтақтармен жапырақ топтарының мөлшерiмен өзара орналасуы дәл берiлуге тиiс.
Бейнелеу өнерi сабығында әңгiме сабағын өткiзу ерекше орын алады. әңгiме сабағы табиғат сұлулығын, натюрморт және атақты суретшiлердiң мысалы: Әбiлхан. Қастеев, Гүлфайруз Исмайлова, Молдахмет Кенбаев, Айша Ғалымбаева т.с.с суретшiлердiң көркем суреттерiн оқушыларға сөз құрату арқылы кортинкадағы түстердiң, ондағы үйлестiру заңдылықтарының кеңiстiк перспективасын салыстыра отырып көрсетiп эстетикалық тәрбиеге баулимыз. Әңгiме сабағында мүсiн өнерiнiң ерекшелiгi мүсiншiлер мен олардың жасайтын туындыларының ерекшелiгiнiң маңыздылығын ескертемiз.
Барлық блоктардағы оқу материалының құрамды бөлiгi өнер тарихы бойыша сұхбат болып табылады. Кескiндеме - бейнелеу өнерiнiң неғұрлым бай әрi толысқан түрi, онда бейнелеудiң сан алуан мол кұралдары қолданылады. Суретшiлер өнердiң осы мазмұны мол саласынан өзiне ұнайтын тақырыптарды тандап алады. Жанр сөзi француздың Qеnrе - түр, тек деген сөзiнен шыққан.
Бейнелеу өнерiн оқып-үйрену үрдiсiнде оқушылардың жағымдық ойлауы байып, күрделене түседi.
қайғы сияқты күрделi ұғымдарды оқып үйренедi. Бағдарлама мазұнында берiлiген натюрморт, портрет, табиғат көрiнiсiн бейнелеу жұмыстарының тәжiрибелерiмен тiкелей айналысады. Бейнелеу өнерiнiң осындай үлгiлi жақтары оқушыға жағымды - өнегелi тәрбие мен тағылым қалыптастырады.
Сурет - болмысты зерттеудiң және бейнелеудiң аса маңызды құралы, бүкiл реалистiк бейнелеу өнерiнiң түп қазығы. Барлық мамандықтағы суретшiлерге: графиктерге, живописьшiлерге, мүсiншiлерге, архитекторларға, безендiрушiлерге, қолданбалы өнер шебелерiне сурет салуды игеру қажет. Кейде тiптi өзiне де онша айқын емес алғашқы идеяларын суретшi шапшаң да шамамен салынатын нобай суреттерге түсiрiп алады, содан кейiн ол қажеттi бақылауларын этюд-суреттерге жинақтайды және ақырында, шығармадың болашақ композициясын эскиз - суретте iздестiрiп табады. Өткен заманның аса ұлы суретшiлерiның бiрi-бiр мезгiлде әрi живописьшi, әрi мүсiншi, әрi архитектор болған Микеланджело: сурет... живописьтiң де, скульптураның да, архитектураның да жоғарғы нүктесi, сурет-барлық ғылымның қайнар көзi мен тамыры деген болатын.
Сурет сала бiлу тек суретшiге ғана қажет емес. Ол кез-келген кәсiптегi маманға-инженерге, гекологқа, географқа, дәрiгерге... қажет. Ал суретшi үшiн сурет-оны көре бiлуге, яғни айналадағы дүниеге жiтi көз тастап, көргендерiн салыстыруға, талдауға, тереңiрек қабылдап, сезiне бiлуге үйрететiн ең жақсы мектеп. Бейнелеу шеберлiгiнiң асқаралы биiгiне жету, көркем көре бiлудi дамыту және көргендерiн өз шығармаларында бере бiлу нақ осы суреттен басталады.
Өзiнiң сипаты жағынан суреттер мейлiнше сан алуан болып келедi. Бұл сырт көзге жәй ғана шимай - шатпақ болып көрiнуi мүмкiн, шиыршиқтап жатқан, тiптi қас-қағым сәтте дерлiк жасала салған нобай сызықтар; бұл сызықтар арқылы суретшi өзi үшiн бiр сәттiк әсердi немесе ойды ұстап қалуға тырысады. Бұл әрi мұқият жасалған, толық аяқталған өңдiк бейнелер.
Айтпақшы, аяқталған деген ұғымның да бұл арада өзiндiк ерекшелiгi бар: өте шапшаң, жүгiртежасалған сурет көркемдiк жағынан өзiнше әсiрлi, жетiлдiрiлген, демек, аяқталған да болуы мүмкiн ғой!
Суреттi қабылдаудың осы бiр ерекшелiктерi бiздiң көруiмiздiң белгiлi бiр психо-физиологиялық сапалармен байлнысты. Көзбен көру арқылы алған информацияның негiзгi бөлiгi айналадағы дүниенiң заттарың танып-бiлу процесiнденегiзгi роль атқаратын сызба.
Жұмыс материалдары мен техникасы. Сурет салу үшiн суретшiлер өте көп аспаптар мен материалдарды пайдаланады. Олардың iшiндегi бiрiншi және неғұрлым кең тарағаны-кәдiмгi графит қарандаш . Сурет салған кезде қаран дашты, жазу жазғандағыдай емес, тiптi басқаша ұстайды.
Графит қарандаштың кәдiмгi кеңiнен тараған, әркiмге сәби жастан таныс қарандашқа айналғанына онша көп бола қойған жоқ. Ежелгi римдiктердiң өзiне қарандаш белгiлi болған, бiрақ ол тек қана күмiс немесе қорғасын қарандаш болатын. Орта ғасырда оларға қалайыдан және қалайы мен қорғасынның қорытпасынан жасалған қарандаштар қосылды. Мұндай қарандаштардың iзi пергаментте нашар сақталатын, сондықтан, олар дербес жұмыстар үшiн пайдалануға жарамсыз болады, олар тек алдын-ала нобайлар сызып алуға ғана пайдаланылып, кейiн ол нобайлар қаламұшпен немесе қылқаламмен дұрыстап жасалды.
Графика бiрнеше топқа бөлiнедi:
:: станокты графика (станокты сурет, эстамп);
:: кiтап графикасы (иллюстрациялар, виньеткалар, заставкалар, әрiптер, мұқаба, суперқоспа және т. б.);
:: журнал және газет графикасы;
:: қолданбалы графика (плакат, пошта маркалары, экслибристер, тауар белгiлерi және т. б.);
:: компьютерлiк графика
Дербес облыс ежелгi және Шығыс эстетикалық жүйелерiнде (Араб тоқымасы, Қытай және Жапон иероглифтерi, Үндi қарiптерi және т.б.) үлкен көркемдiк маңызы бар хат графикасын (эпиграфика, қарiп өнерi, каллиграфия) құрайды.
Станоктық графика ("станок" ұғымынан - суретте бұл мольберт, баспа техника - эстамп, литография, шелкография) өзiн-өзi жеткiлiктi, ол қоршаған орта мен жағдайдан бөлек қабылданады, функционалдық бағыты жоқ. Суретке аяқталған шығармалар да, нобайлар да, этюдтар да жатады.
XIII ғасырдың аяғында Европада қағаз пайда болды да мұның өзi металл қарандаштардың мүмкiндiгiн ұлғайтты. Бiрақ олар қағаз бетiнде де өте бозғылт сызықтар бердi, сондықтан үлкен тиiмдiлiкке жету үшiн қағазды кейде алдын-ала грунттеп отырды. Күмiс қарындаштың штрихтары бiршама уақыт өткеннен кейiн тотығып, қызыл-қоңыр түске ие болып, бұрынғыдан айқынырақ көзге түсетiн болды. Күмiс қарындаш өте жiңiшке штрих жасауға, форманы мұқият бейнелеп шығуға мүмкiндiк бердi. Ренессанстың ұлы шеберлерi -- Боттичелли, Гольбейн, Рафаэль және басқалар күмiс қарындашты падаланды.
Мұндай қарындаштар кең тарай алмады. XVI ғасырдың II жартысында Англияда графиттiң табылуы бұл iсте революция жасады. Металл қарындаштардың орнына неғұрлым қара түстi әрi неғұрлым арзанырақ графит қарындаштар келдi. Бiрақ олардың да iрi кемшiлiгi бар едi -- ластағыш болды, қағаз бетiнде онша жақсы ұсталмайтын, оп-оңай сынып қалатын. Тек XVIII ғасырдың аяғында ғана француз механигi Фонте, графит ұнтағын тиiмдi пропорцияда сазбалшықпен араластыра отырып, бiз қазiр де пайдаланып жүрген қарындашты принципiнде ойлап тапты. Графит қарындаштың өзiне тән ерекшелiгi -- оның шрихтарының металл түстес жеңiл реңкте болуы.
II.НЕГIЗГI БӨЛIМ.
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРIНДЕ СУРЕТ САЛУДА ҚОЛДАНАТЫН ҚҰРАЛ-
ЖАБДЫҚТАРДЫҢ ПАЙДАНАЛУ РЕТТЕРI.
2.1 Сурет салуда қарандаштың түрлерiн пайдаланып, графикалық
сурет салуда сызықтын әртүрлi заттардың пiшiнiне қарай штрих
салуды үйрету әдiстерi.
Бейнелеу өнерi сабағында әр түрлi құрал жабдықтар қажет.Әрбiр құралмен жұмыс iстеудiң маңызы зор. Сурет салуға арналған құрал- жабдықтарды атап айтсақ:
Қарандаш
Өшiргiш
Қылқалам
Акварель(сулы бояу)
Тушь
Гуашь
Майлы бояулар
Мольверт
Ермексаз тб.
Сурет салуға арналған құралды дұрыс пайдалану үшiн оны атқаратын қызметiн жақсы бiлген орынды.Әр түрлi құралдармен жұмыс iстеудiң өзiндiк тәсiлi бар.
Қарандашты ХVII ғ француз оқымыстысы Н.Конте ойлап тапты.Кезiнде Италия суретшiлерi сурет салуға арнаулы графикалық қарандашты пайдаланған.Ол жай қарандашты жуан, қағаз беттес, жұмсақ, өте қанық болып түседi.
Сурет салуға арналған және қарандаштар қатты және жұмсақ болып екiге бөлiнедi.Сондықтан оның сыртында екi түрлi жазу болады. Т, Н - қатты ;
М, В - жұмсақ. Бұл таңбалар орынша не ағылшын әрiпiмен белгiленедi.Сурет салуда ең қолайлы және өшiруге көнгiш қарандаштар Т, М ТМ болып табылады.
Сурет салуда қағаздар қалың, тегiс, қотыр болып бiрнеше түрге бөлiнедi. Қарандаштар сурет салуға қатты ,тығыз қағаздар ыңғайлы.Олар ватман немесежартылайватман деп аталады.Су бояуымен (акварель) жұмыс iстейтiн қағаздардың бетi бұдыр болып келедi, сонымен қатар сурет альбомына пайдалануға болады.
Бастауыш сыныпта қолданылатын бояу түрлерi: сулы бояу (акварель) гуашь және тушь.
Акварель бояуы қағаз бетiне мөлдiр түседi әрi әдемi өң бередi. Бұл бояу сапасының құндылығын көрсетедi.Акварель бояуы бiрнеше заттардан құрамынан тұрады: бал, қант, глицерин тб.
Акварель графика мен кескiндеме шекарасында тұр. Акварель техникасының бiрнеше тәсiлдерi белгiлi: акварельдiң жеңiл, мөлдiр қабатын қарындашпен немесе қаламмен қосу; құрғақ қағаз бойынша акварельмен жұмыс iстеу, қылқаламмен контурлық сурет салу және оның көлеңкелердi жасау (итальяндық акварель); ақварельдiң шикi қағаз бойынша кескiндемесi (ағылшын акварель), ол тереңдiгiн жасайтын, су асты су асты қабатының тереңдiгiн (ағылшын акварель). Күн сәулесi мен ауа болашағы. Бiрiншi әдiс және екiншi тәсiлмен орындалған кейбiр жұмыстар графикамен аталуы мүмкiн. Акварель мен графикалық композицияның мысалдарын қарастырайық. Суреттерде берiлген акварель өте көркем. Егер оны қара-ақ нұсқаға аударсаңыз, ол түсiнiксiз болады, тереңдiгiн жоғалтады. Бұл классикалық ағылшын акварель. Ол кескiндемеге жатады.
ХVI-ХVII ғ.ғ акварель бояуын суретшiлер өсiмдiк тамырынан жасаған. Ертеде жапон суретшiлерi күлге желiм қосу арқылы тушь бояуын жасаған. Акварель бояуымен дымқыл қағазда тез жұмыс жасауға болады және кептiрiп отырып, ұзақ уақыт жұмыс жасауға болады.Бояумен жұмыс барысында бiр түспен екiншi түстi араласпау керек.Одан артық болса бояу құсып кетедi.Бояу әрқашанда құрғақ және салқын жерде сақталғаны дұрыс. Қара түстi қоймалжың бояу - тушь деп аталады. Оның құнды қасиетi өте жылдам кебедi, әрi жайылып былғанбайды. Тушпен жұмыс iстеуде қолданылатын құрал - қаламұш болып табылады. Ол сызық арқылы сурет салуға өте қолайлы әрi ұқыпты жұмыс iстеуге үйретедi.
Гуашь - қағаз бетiне қалың жағылатын қою бояу. Көбiнесе сәндi сурет салуға әбден қолайлы. Бұл бояумен жұмыс iстеудiң тәсiлi өте көп жеке және бiрнеше қосымша түстермен жұмыс iстеуге болады. Бояумен жұмыс iстеуде ең басты құралдардың бiрi-қылқалам.Акварель - бояуына арналған қылқаламдар ақ, күзең, бұлғын сияқты ұсақ жануарлардың қылынан жасалады. Қылқалам негiзiнен жұмыр және жалпақ болып екi түрге бөлiнедi. Жұмыс соңында қылқаламды жуып, сүртiп, құрғатып қою керек.
Өшiргiш - қарандашпен сурет салуда қате кеткен сызықтарды түзету үшiн қажеттi құрал.Өшiргiштiң жұмсақ болғаны тиiмдi.
Мольберт - сурет салуда пайдаланылатын өте ынғайлы және қолайлы жабдықтың бiрi. Сыртта жазғы табиғатты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz