Асқорыту жүйесінің бұзылуы кезіндегі мейіргерлік үрдіс
ТАҚЫРЫПТЫҚ Оқу- әдістемелік құрал
Пәні: Мейіргер ісі негіздері
Тақырыбы: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
Мамандығы: 0302000 Мейіргерлік ісі
Біліктілігі: 0302033 Жалпы тәжірибедегі мейіргер
Құрастырған: пән-мұғалімі Баудинова Р.Р.
Талғар, 2020
Тақырыптық оқу- әдістемелік құралдың мазмұны
Жұмыс оқу бағдарламасынан үзінді ___________________________________ ____ 4-5 бет
Тәжірибелік сабақтың сабақ жоспары ___________________________________ __ 6-8 бет
Оқытудың міндеттері, тақырыптың негізгі сұрақтары________________________ 9 бет
Дәрістің мазмұны, дәріс___________________________________ ______________ 10-25 бет
Стандартты операциялық рәсімдер, стандарттар________________________ _____ 26-30 бет
Жағдаяттық тапсырмалар ___________________________________ ____________ 31-32 бет
Тест тапсырмалары___________________________________ __________________ 33-35 бет
Тест тапсырмаларының жауабы___________________________________ ________ 35 бет
Қолданылған әдебиеттер___________________________________ _____________ 36 бет
9. Презентация, бейнетаспалар, карточкалар, Жасырын сөздер кестесі, сүреттер, ребустар ( қосымша 2 папкада)
Жұмыс бағдарламаСЫнАН үзінді
№
Тақырыптың аты
Барлық
сағат
саны
Білуі тиіс
Істей білуі
тиіс
Қорлар
Қолданылған
әдебиеттер
20
Тақырып 4.4
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
6
Асқорыту жүйесінің бұзылуының көрінісі: іштің ауыруы, тенезма-лар, асқазан
диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктері. Ас қорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері. Емшара кезінде пациенттің жағдайын бақылау.
БҚ-2.2; БҚ-3.1;
Мейіргерлік тексеру және тәуелсіз араласу. Белсенді және пассивті пациенттерге емшараны өткізу техникасы.
Пациентті емшараға дайындау және емшараны орындау техникасын стандартқа сәйкес жүргізу. Жабдықтарды өндеу. Қолды гигиеналық деңгейде тазарту және тері антисептигімен өңдеу.Залалсыздандырылған қолғапты кию және шешу іс-әрекет алгоритмін стандартқа сәйкес орындау .Стомаларды күту,
пациентті және оның туыстарын стомаға өзіндік күтім көрсетуді үйрету. Зәржинағыш және памперсттерді қолдану. Жеке гигиенаны және шат аралық терінің тазалығын сақтауды қамтамасыз ету.
КҚ-2.3; КҚ-3.1;КҚ-3.3
Тақырыптық
тізім № 20
Оқулықтар: Мейірбикелік іс негіздері
С.А. Мухина
И.И. Тарновская
2014 ж.
112-126 бет;
Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритм-дері Л.М.Адилова
2016 ж. 111 бет;
Тәжірибелік сабақтың сабақ жоспары № 20- 270 мин
Пәні: АП 01 Мейіргер ісі негіздері
Мамандығы: 0302000 Мейіргер ісі
Біліктілігі: 0302033 Жалпы тәжірибедегі мейіргер
Күні:Тобы:
_______________ ________________
_______________ ________________
_______________ ________________
Сабақтың тақырыбы: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
Сабақтың түрі: тәжірибелік аралас сабақ
А) оқыту түрі : топтық, ұжымдық, жекелік
Ә) оқыту әдісі: дидактикалық және ойын түрінде оқыту, Миға шабуыл, интерактивті, карточка, презентация, бейнебаяндар
Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Ас қорыту жүйесінің бұзылуының көрінісін: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясын: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу жағдайларды, бірінші көмегін білү. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктерін , асқазанды шаю іс-әрекеттерді меңгеру.
Пациенттің жағдайын бақылауы бойынша күнделікті жүргізуді білу. Халі нашар пациенттерді тамақтандыру. Науқастың функциональді жағдайын бағалау. Халі нашар науқастарға гигиеналық емшараларды жүргізу.Пацинттердің толық ақпарат жинақтауды білу: субъективті (анамнез жинау, аллергологиялық анамнез, жалпы биографиялық мәліметтер, еңбек жағдайы, зиянды әдеттері) объектівті тексеруді білу қарау кезіндегі мәліметтер: жалпы жағдайы, иесі, науқастың төсектегі қалпы,терісі, шырышты қабаттары, сана сезімі, жалпы дене бетімі; содан кейін қазіргі, приоритетті, потенциалды қажеттіліктерін анықтауды, мейіргерлік болжамды диагноз және ұзақ , қысқа мерзімді мақсатқа сай тәуелді,тәуелсіз, аралас көмек бойынша жоспарды құрастырып науқастарға сапалы күтім жүргізуді үйрету.
Түсініктерді меңгеру, оқу-машықтану дағдыларын қалыптастыру, алған ақпараттарды нақтылау, студенттің жаңа білімді игеру, қабылдау жолдарын жетілдіру және т.б. алынған білімді практикада қолдана білу; БҚ- 1;
Дамытушылық: КҚ-3.3;
Тәрбиелік: БҚ- 3.1;
Пәнаралық байланыс: Латын тілі, Фармакология негіздері, Қалыпты анатомия, Қалыпты физиология, Ішкі аурулар пропедевтикасы, Психология негіздері, Жұқпалы аурулары, Микробиология, Жалпы хирургия;
Пәнішілік байланыс: өтілген тақырыптары мен:Жүрек қан-тамыр жүйесінің бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс;
Сабақтың жабдықталуы: Тақырыптық тізімі №20
Сабақ өтілетін орын: оқу бөлмесі.
Сабақ барысы
1. Ұйымдастырушылық кезең - 5 минут: сәлемдесу, студенттердің сабаққа катысуын, сабаққа дайындығын тексеру.
2. Үй тапсырмасын тексеру - 40 мин.
1.Жүрек қан тамыр жүйесінің бұзылуының көрінісі қандай?
2.АҚ күрт көтерілуі және төмендеуі, талып қалуда алғашқы көмек қалай көрсетіледі?
3.Пульсті, артериалық қан қысымды өлшеу техникасын көрсетіңіз.
4. Су баланысын анықтау және күндізгі диурезді санау техникасын көрсетіңіз.
-Пациенттін халін жеңілдететін жағдай жасау. Артериалды қысымды өлшеу, пульсты анықтау
3. Тәжірибелік іс-әрекеттердің орындалу техникасын түсіндіру және көрсету - 45 мин.
Оқытушы білім алушыларға тақырыпты түсіндіреді және көрсетеді:
1. Асқорыту жүйесінің анатомия - физиологиялық негіздері
2. Асқорыту жүйесінің кызметы бұзылған кездегі негізгі белгілері: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу.
3.Асқорыту жүйесінің бұзылуы кезіндегі мейіргерлік үрдіс.
4.Асқорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері.
5.Асқазанды шаю техникасы
6. Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі алғашқы көмек
4. Студенттің өзіндік жұмысы өткізу бойынша нұсқау беру - 5 мин.
-білім алушыларға жұмыс орнын, күтім заттарын және медициналық құралдарды даярлау, қауіпсіздік техникасын сақтау ережелерін түсіндіреді;
әрбір білім алушының меңгеретін тапсырма тізімдерімен таныстырады;
манипуляцияны орындау іс-әрекеттері бойынша әрбір білім алушыларды стандарттармен қамтамасыз етеді ;
әрбір білім алушыға берілген практикалық стандартқа сәйкес, барлық практикалық дағдыларды автоматтандыруға дейін жұмыс істеуге білім алушының көңілін аударады;
орындалатын жұмысқа олардың байсалды көз қараспен қарауын талап етеді;
күнделікпен жұмыс істеуге кепілдеме береді;
білім алушыларға өз бетімен орындайтын жұмыс істеу уақытын және көлемін мәлімдейд
5. Өз бетімен жұмыс істеу - 120 минут
(Күнделікті толтыру)
Оқытушының жетекшілігімен білім алушылар аз топтарға бөлініп келесі тапсырмаларды орындайды:
стандарт бойынша практикалық дағдыларды автоматтандыруға дейін бірнеші рет қайталап, дәлме-дәл, істін реттілігін есептей отырып істейді және үйренген іс- әрекеттерді қолдана отырып ас қорыту жүйесінің мейіргерлік үрдістің 5 кезең бойынша: дәрігер- мейіргер-пациент және мейіргер- пациент рольдік ойын түрде білім алушылар берілген уақытты өткізеді, күнделікттерін толтырады.
Оқытушы:
білім алушылардың жұмысын бақылайды, өз уақытымен қателіктерін жояды;
білім алушының жіберген қателерін дұрыстап, оларды дұрыс әдіске үйретіп, оқу процесін басқарып отырады;
манипуляцияның орындалу дұрыстығын бақылап, нашар білім алушыны жеке үйретіп, әрбір білім алушының дағдыларды дұрыс орындауына жеткізеді;
6.Сабақты бекіту- 40 минут
Сұрақтар:
- Асқорыту жүйесінің негізгі қызметтері
- Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі негізгі белгілері
- Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі алғашқы көмек
- Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері
Тақырыпқа сай және өтілген тақырыптар бойынша жағдаяттық тапсырмаларды орындау
7. Сабаққа қорытындылауды өткізу - 10 минут
сабаққа талдау жүргізеді, сабақтың мақсатына жеткендігін хабарлайды
студенттердің жауаптарын бес балдық жүйемен бағалайды, бағалауға байланысты ұсыныстарды береді:
әрбір білім алушының жетістіктері мен көрсете алмаған іс-әрекеттерін белгілейді;
тақырып бойынша, материалды түсінгенін анықтап, білім алушылардың сұрақтарына
жауап береді;
тақырып бойынша дағдыларды игерудің қорытындысын айтады;
білім алушылардың күнделіктерін толтыруын тексереді;
8. Үйге тапсырма беру - 5 минут
Тақырып: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік
Оқулықтар: Меірбикелік іс негіздері С.А. Мухина И.И. Тарновская 2014 ж. 112-126 бет;Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритм-дері Л.М.Адилова 2016 ж.111 бет;
https:www.google.comsearch?hl=ru -KZ&authuser=0&rlz=1C1SAVU_enKZ606K Z611&ei=BGoHXfKoKO2GrwSsz52QCA&q=се стринский+процесс+при+заболеваниях+ органов+пищевар
Оқытушы: Р.Р. Баудинова __________
Әдіскер: А.А.Серикбаева __________
Тақырып № 20 Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю
1.Оқытудың міндеттері:
Ас қорыту жүйесінің бұзылуының көрінісі: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу.
Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктері.
Ас қорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.
Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері.
Жабдықтарды өндеу.
Зәржинағыш және памперсттерді қолдану. Емшара кезінде пациенттің жағдайын бақылау.
Мейіргерлік тексеру әдістері және тәуелсіз араласу. Белсенді және пассивті пациенттерге емшараны өткізу техникасы
Жеке гигиенаны және шат аралық терінің тазалығын сақтауды қамтамасыз ету.
2.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Асқорыту жүйесінің бұзылуының көрінісітеріне не жатады?
Тенезімдер дегеніміз не?
Асқазан диспепсисы дегеніміз не?
Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету?
Белсенді және пассивті пациенттерге емшара дегеніміз не?
Мейіргер мен пациентті емшараға қалай дайындалады?
Асқорыту жұйесі
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі негізгі белгілері
Іштің ауыруы бұл тек ауыру сезімімен ғана сипатталмайды, сонымен қатар асқазанның алдыңғы қабырғасына қысымның түсуімен байланысты болады. Себептері: асқазанның тағамға толып кетуі, кебуі, асқазанның кеңейуі және төмен түсуі. Ауыру сезімі үнемі немесе белгілі бір уақытта қайталанып тұруы мүмкін және ұстама тәріздес болады, үнемі болатын ауыру сезімі бірнеше күн, бірнеше ай болады, ауыру сезімі бірде күшейеді, бірде әлсірейді, бірде интенсивті түрде болады, бірде тұйықталып, сыздап ауырады. Сыздап ауыру сезімі асқазан обырымен байланысты болуы мүмкін.
Тенезм (грекше teinesmos - қатты іш) - қатты ауыру сезімімен жүретін, дәреттің жартылай немесе мүлдем болмауымен сипатталатын жалған толғақ сияқты ауыру сезімі.
Асқазан диспепсисы: дисфагия, қыжылдау, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айнуы, құсу.
Асты қорыту ауыз қуысынан басталады, бұл жерде тағам бірнеше механикалық өңдеуден және уақталған түрде өңеш арқылы асқазанға түседі. Өңештің қорыту функциясы жоқ, оның атқаратын қызметі тағамды асқазанға өткізу. Өңеш зақымдалғанда тағамның өтуі қиындалады.
Дисфагия- өңеш арқылы астың өтуінің бұзылуы; дисфагия органикалық және функциональді болады.
Функцианальді - невроз кезінде, бұлшықет спазмы болғанда, өңештің шырышты қабатының қабынуында (эзофагит);
Органикалық- рак кезінде, өңештің әр- түрлі себептерінен тарылуында.
Тәбеттің бұзылуы асқазан секрециясының жоғарлауымен сипатталады. Жедел гастрит, асқазан обырымен ауыратын адамдар тәбеттің мүлдем болмауымен сипатталады.
Қыжыл - өңеште күйю сезімінің болуы - өңешке асқазанның қышқыл сөлінің түсуімен байланысты. Мейірбике науқасқа қыжылды шақыратын тағамдардан бас тарту керектігін айтады (қара нан, тәтті кисельдер, варенье, ашщы және қуырылған тамақтар).
Кекіру - ауыз қуысына асқазандағы немесе өңештегі тағамнаң кішкентай бөлігінің қайта шығуы. Кекіру ауамен (бос) және тағаммен кекіру болып бөлінеді.
Ауамен кекіру - кенеттен ауыздан ауаның шығуы, кейде дыбыс естіледі. Бұл асқазанда немесе өңеште жиналып қалған ауа.
Тамақпен кекіру - асқазан бұлшықетінің жиырылуы кезінде және асқазанның кардиальдік бөлігі ашық болған кезде.
Иісі бар кекірік - (шіріген жұмыртқа) привратник стенозы кезінде, секреторлық қызметінің төмендеген кезіндегі гастритте.
Ащы дәмі бар кекірік - он екі елі ішектегі өттің асқазанға түсу кезінде.
Қышқыл кекіру - асқазан секрециясы жоғары болғанда немесе ойық жара кезінде.
Бос ауамен кекіру кезінде мейірбике науқасқа тағамды асықпай, жай шайнап жеу керектігін, тағам қабылдау барысында кітап, газет, журналдарды оқымауды және сөйлемспеу керектігін, тағамды аз порциямен жеу керектігін айтып түсіндіреді.
Лоқсу-қабылдаған астың біраз бөлігінің ауызға қайта түсуі. Асқазанның алдыңғы қабырғасына қысымның түсуімен және ауыз қуысында жағымсыз сезімнің пайда болуымен қатар жүретін, терінің бозаруымен, аяқ - қолдардың жаурауымен, АҚ- түсуімен, әлсіздікпен, сілекейдің көп бөлінуімен жүретін құбылыс.
Құсу - рефлекторлы акт. Асқазан рецепторларын сапасыз тағамның тітіркендіруі, сонымен қатар асқазан ауруында патологиялық түрде рецепторлардың тітіркенуімен сипатталады. Науқастар асқазан ауруларында жиі болатын құсуға шағымданады, кейбір науқастар аш қарынға таңертең құсады (түні бойы асқазан сөлінің және шырыштың жиналуынан, секрецияның жоғары болуынан). Кейбір науқастар тағамды қабылдап болғаннан кейін құсады (асқазанның шырышты қабатының қабынуымен байланысты). Ал асқазанның ойық жарасында науқас тағам қабылдап болғаннан кейін 1 - 3 сағ кейін құсады. Сонымен қатар кеш құсу - тағам қабылдағаннан кейін 6 сағ соң немесе кешке желінген тамақтан кейін болады (асқазан превратнигінің тарылуында және асқазанның бірдең созылып кетуінде).
Ас қорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдісті ұйымдастыру
Бірінші кезең- тексеру, ақпараты жинау
-Мейіргерлік күтім ұйымдастыру мақсатымен қажеттілік қанағаттануының бұзылысын анықтау
1. Тамақты қабылдау, асқорыту қызметінің қажеттілігі қанағаттануының бұзылысы бар пациентің тән шағымдары:
Асқазан қызметінің бұзылыстары:
Ішек қызметінің бұзылыстары :
-Қыжыл
-Іш өту
-Дисфагия
-Іш қату
-Кекіру
-Іш кебу (метеоризм)
-Тәбетінің бұзылуы
-Нәжісті ұстамау
-Асқазан және іш тұсындағы ауырсынуы
-Ішектен қан кету
-Лоқсу, кусу
-Кенеттен болған әлсіздік, бас айналу, тершендік
-Асқазанның қансырауы
-Кофе тұнбасы тәрізді құсық
-Нәжістегі қан (мелена)
Қыжыл-төстің артында семсер тәрізді аймақта күйдіру тәрізді сезім;
Құсу- күрделі, рефлекторлы акт құсу орталығының қозуы кезінде асқазандағы заттардың еріксіз жұтқыншақ, тамақ, ауыз, кей кезде мұрын арқылы шығуы;
Жүрек айну- рефлекторлы акт;
Анорексия-тәбеттің жоғалуы
Іш қату- нәжіс ішекте 48 сағаттан артық кідіруі
Дисфагия- жұтыну актінің бұзылуы (қиындауы, ауырсынуы, кекіру)
Іш өту- жиі түзге отырудағы сүйық нәжіс (диарея)
Дәреті ұстамау-дұрыс құрылмаған нәжістің ағып кетуі
Метеоризм-ішекте ғаздың пайда болуының жоғарлауы және ішектің қозғалту қызметінің бұзылуы
Асқазаннан және ішектен қан кету- ас қорыту трактінің тесігіне (құысына) қан тамыр шеңберінен қанның шығуы
Іш теспесі- белгісіз генезді іштегі интенсивті ауырсынулар
Мелена- қара май тәрізді сұйық үлкен дәрет
2. Пациентпен әңгімелесу, қажетті ақпарат жинай білу (anamnesis morbi, vitae,status praesens)- сұрақтарды қою:
-Сіз алғашқы рет асқазан ауырсынуын қашан сездіңіз?
-Ауырсынудың сипаты қандай болды: ұстама түрде әлде жай, қалай ауырды: қақсайтын, тесетін?
-Ауырсынудың пайда болуына не әсер етеді,(тамақпен немесе аш қарынға) басталуын сіз немен байланыстырасыз?
-Сіз өзіңіздің тәбетіңізді қалыпты деп есептейсіз бе? Тәбетіңіз жоғары ма, төмен бе?
Соңғы күндері сіздің салмағыңыз өзгерді ме? Егер өзгерсе , қалай?
-Сіздің күнделікті тамақтану тәртібіңіз және рационыңыз, тамақтың сипаты, көбінесе қандай тамақты қалайсыз : ащы, майлы, етті, сүтті тағамдарды?
-Тамақтануда қандай да бір шектеулер бар ма және неге?
-Қай тағамдарды, мысалы: жидек, шоколадты жегенде бөртпедер, қышыну, өзін жайсыз сезіну сезімдері болды ма?
-Тәулігіне орташа есеппен қанша сұйықтық мөлшерін қолданасыз ба? Көбіне не ішесіз: кофе, шай, минералды су?
-Сізде дәретке отыра алмайтын кездер бола ма? Дефекацияның ауырлығы және жиілігі қандай?
-Бөлінген нәжістің мөлшері қандай? Нәжіс қалпы, іш қатпасы, іш өту, ұстамау?
Сіз ішектің өтуін немен байланыстырасыз? Дұрыс тамактанбау, отырып істейтін ж жұмыс, жүктілік, басқа себептер ме?
-Сізде, нәжістің түсі өзгеше түсте бола ма, ақшыл не қара? Патологиялық қоспалар (қосындылар)-шырыш, қан, ірің нәжіспен аралас бола ма?
-Сіз, өзіңізді қашан жаман сезінесіз, Сіз өзіңізге көмектесуге, жеңілдік әкелуге тырысасыз ба және қалай? Жасанды жолмен шақырылған құсу бола ма? Ас содасын, сүт, дәрілерді қабылдайсыз ба? Клизма қолданасыз ба?
-Сіз күнделікті немесе ұзақ уақыт қандай да болсын дәрі-дәрмектер қолданасыз ба? Олардың әсері немесе Сіз оларды қалай көтердіңіз?
-Сіз медициналық, терапевт, гастроэнтеролог- дәрігердің көмектерін жиі талап етесіз бе?
-Туысқандардың ішінде осы аурумен біреу ауыра ма?
-Құрсақ қуысы мүшелеріне операция жасалды ма? Ішектік инфекциялар болды ма?
Ішектік инфекциялар болды ма? Сіз ас қорыту трактісінің ауруларымен ауырдыңыз ба?
-Жұмыстағы зиянды факторлар: гиподинамия, күйзелістер, улану...?
-Сіз темекі шегесіз бе? Қанша темекі тәулігіне шегесіз?
Естеріңізде сақтаңыздар! Ацетилсалицил қышқылы, резерпин, кальций хлориді, преднизолон, бездің препараттары ас қорыту трактісінің шырышты қабатын тітіркендіреді
3. Қауіп факторларын анықтау.
Қауып факторлары
Дұрыс тамақтанбау, артық салмақ
Шылым шегу
Ішімдікке салыну
Аз қимылды өмір салты
Тағам заттарына аллергия
Жиі күйзелістік жағдайлар
Тұқым қуалаушылық
Улану, ішек инфекциялары
Қауып факторлары
Дұрыс тамақтанбау, артық салмақ
Шылым шегу
Ішімдікке салыну
Аз қимылды өмір салты
Тағам заттарына аллергия
Жиі күйзелістік жағдайлар
Тұқым қуалаушылық
Улану, ішек инфекциялары
4. Жалпы жоспар бойынша объективті және субъективті мәлімет жинау:
Объективті
Субъективті
-есі
-асқазан сөлінің бөлінуін және қышқылығын тексеру
-төсектегі қалпы
-нәжіс анализі (капрологияға, жасырын қанға, қарапайымдарға, дисбактериозға, құрт жұмыртқаларына)
-шырышты қабат пен терінің түсі
-қанның жалпы және биохимиялық анализдері
-терінің ылғалдылығы
-зерттеудің рентген әдістері-асқазан және он елі ішектің рентгенографиясы, ирригография, ирригоскопия
-ауыз қуысын қарау
-эндоскопиялық (фгдс, колоноскопия, ректороманоскопия)
-ауыздан жағымсыз иіс
-удз - ультрадыбысты зерттеу
-тіл (құрғақ, таңдақпен, жабылған, жарылған)
-алмалы- салмалы және бүлінген тістердің көрінісі
-жұтыну (ауырсыну, қиындықпен)
-дене қызуы
-тыныс алудың жиілігі, тереңдігі
-ақ , пульстің көрсеткіші, өзгеруі
-іші (көлемі жағынан ұлғайған, үрленген, кернелген, ұстап көрген кезде ауырсынулар)
-перианалдық аймақ (қабылған терісі геморройдалды түйіндердің ұлғаюы)
-нәжіс сипаттамасын көзбен бағалау (формасы, мөлшері, иісі, түсі, қоспалары)
-құсық масса сипаттамасына көзбен бағалау (мөлшері, құрамы, қоспалары)
Екінші кезең - мейіргерлік мәселелерді анықтау, диагнозды қою
Физиологиялық мәселелер:
Нақты-қазіргі мәселелер
Приоритетті мәселелер
Потенциалді мәселелер
жүрек айну және құсу
кофе тәрізді құсық
өмірге төнетін дәріжелі қауіп
Қыжыл
ішектен қансырау (мелена)
жұмысқа қабілеттіктік төмендеуімен байланысты бейімделу мәселесі
тәбеттің бұзылуы
Геморрой
жиі жарақаттану және нәжіспен былғанумен байланысты перианалды аймақ терісі бүтінгінің бұзылуына үлкен қауіп,психологиялық адаптациялық қиындықтары
диарея (іш өту)
пациенттің диеталық тамаққа және отбасы қамқорлығының аз болуы (жеткіліксіздігі, тапшылығы)
диета бұзылыстары
инфекциялы аурулармен байланысқан
күйзелісті жағдайлармен байланысқан
іш қату
Сусызданумен
Гиподинамиямен
дұрыс тамақтанбаумен байланысқан
метеоризм (іш кебу)
үлкен дәретті ұстай алмау
іштің қатты ауыруы
асқазан- ішектен қан кету
тагаммен улану
Ескерту! Әрбір жағдайда да мейіргер, әр мәселенің деңгейін бағалап, артышылықтарын таңдап алады (2-3 реттен аспайды).
бейімделу мәселе
аурудың созылмалы сипаты
тамақ ішу, ас қорыту қажеттілігінің бұзылуы
Рухани, психологиялық және әлеуметтік мәселелер
бейімделу мәселе
аурудың созылмалы сипаты
тамақ ішу, ас қорыту қажеттілігінің бұзылуы
Рухани, психологиялық және әлеуметтік мәселелер
Ескерту! Әр жағдайда мейіргер әр мәселенің маңыздылық дәрежесін анықтайды
Үшінші кезең- жоспарлау
Мейіргердің мақсаты: мейіргерлік күтім мақсаттарын қою және пациенттің қажеттіліктерін қанағаттандыратын жеке күтім жоспарын құрастыру, мерзімін анықтау.
Мысалы:
- пациенттің іш қату, диарея кезінде ас қорыту жүйесінің бұзылған қызметін екінші тәуліктің соңына қалпына келтіру
- пациент мейіргер көмегімен күнделікті дефекацияға әдеттенеді
-пациент іш қаптасына бейімділікте физикалық жаттығулардың сипаттамасы мен қажеттілігін түсіне біледі
-пациентте күнделікті таңертеңгілік уақытта үлкен дәрет болады
-пациент дәретке отыра алмау проблемасына қарамастан, жеткілікті психологиялық- физикалық ыңғайлылық сезімін дәлелдеп береді
-пациентің перианалдық аймақ терісі (гигиеналық күтім көрсету) ауруханада жатқан уақытында сақталады, қамқорлық көмекпен қамтамасыз ету (пациентің отбасы жанұясына үйрету)
ауруханадан шығарылу кезінде өз ауруның фактісіне психологиялық түрде бейімделген болады (бөлек уақытпен)
-Мейіргерлік стандарттарын қолдана отырып, бөлек мейіргерлік көмек жоспарын құрастыру
Жағдаяталық тапсырма ретінде мысалдар:
Пациент Евгений 24 жаста, автобус жүргізуші болар алдында денсаулығы жақсы болған. Жол апатынан қол- аяғын ауыр жараққатанып, 2 апта бойы төсекте жатқан. Көңіл- күйі біркелкі емес. Ұйқысы бұзылған, дұрыс тамақтанбайды. Өмір сүруге және қимыл- қозғалыс жағдайы орайлы (қанағаттандырарлық). Отбасы жағынан қамтамасыз етілген.
Пациентің мәселелерін анықтау:
1.Төсектік тәртіпті сақтау қажеттілігіне байланысты өзіндік күтімнің тапшылығы (жеткіліксіздігі).
2.Гиподинамия және тәбеттің төмендеуіне байланысты іш қатудың пайда болу қаупі
3.Ұйқының бұзылуы
4.Қозғалмау фактісіне психологиялық бейімділігінің қиындығы, осы уақытта туып жатқан мәселе: іш қатудың пайда болу қаупі.
I кезең: ақпаратты мұқият жинау
II кезең: мейіргерлік диагноз қою - жүрек айну, құсу
III кезең: Жоспарды құру
Қысқа мерзімдегі:
а)пациентке құсықпен аспирацияны болдырмауын және ағзыныңсусыздануын болдырмауын қамтамасыз ету (жекелеген уақыт)
Ұзақ уақытты: пациенттің құсуын азайту, тоқтату
Мейіргерлік кірісулері (тәуелсіз):
1.Дәрігерге хабарлау, жоспарланған күтімді пациентпен байланыстыра білу
2.Құсықпен аспирация болдырмайтын жағдайын орнату
3.Әр құсудан кейін ауыз қуысының гигиенасын қамтамасыз ету
4.Пациентке керекті мөлшерде сілтілі сусын қолдануды ұсыну
5.Жайлы жағдай жасау, бөлмені жиі желдету, киімді ауыстыру, құсықты жинау, психологиялық қолдау тәрізді жағдайлармен пациенті қамтамасыз ету
6. Құсықтың түріне назар аудару, мөлшерін анықтау, ао қажет болса зерттеуге алу
7. Қолданылған аспаптарды құсығымен қоса тазалау зарарсыздандыру
8.Пациентті психологиялық
қолдаумен қамтамасыз ету
:
Құсуға қарсы прапараттарды қолдануды қамтамасыз ету
IV кезең: Жоспарды жүзеге асыру
V кезең: Күтімнің нәтижесін бағалау
Есіңізде болсын! Мейіргер күту мақсаттарына жетуі үшін пациентінің түсінуін және қолдауын білу керек, ол үшін пациент пен мейіргер көмек жоспарының әрбір бөлімін қарастыру керек
2)
I кезең: ақпаратты мұқият ... жалғасы
Пәні: Мейіргер ісі негіздері
Тақырыбы: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
Мамандығы: 0302000 Мейіргерлік ісі
Біліктілігі: 0302033 Жалпы тәжірибедегі мейіргер
Құрастырған: пән-мұғалімі Баудинова Р.Р.
Талғар, 2020
Тақырыптық оқу- әдістемелік құралдың мазмұны
Жұмыс оқу бағдарламасынан үзінді ___________________________________ ____ 4-5 бет
Тәжірибелік сабақтың сабақ жоспары ___________________________________ __ 6-8 бет
Оқытудың міндеттері, тақырыптың негізгі сұрақтары________________________ 9 бет
Дәрістің мазмұны, дәріс___________________________________ ______________ 10-25 бет
Стандартты операциялық рәсімдер, стандарттар________________________ _____ 26-30 бет
Жағдаяттық тапсырмалар ___________________________________ ____________ 31-32 бет
Тест тапсырмалары___________________________________ __________________ 33-35 бет
Тест тапсырмаларының жауабы___________________________________ ________ 35 бет
Қолданылған әдебиеттер___________________________________ _____________ 36 бет
9. Презентация, бейнетаспалар, карточкалар, Жасырын сөздер кестесі, сүреттер, ребустар ( қосымша 2 папкада)
Жұмыс бағдарламаСЫнАН үзінді
№
Тақырыптың аты
Барлық
сағат
саны
Білуі тиіс
Істей білуі
тиіс
Қорлар
Қолданылған
әдебиеттер
20
Тақырып 4.4
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
6
Асқорыту жүйесінің бұзылуының көрінісі: іштің ауыруы, тенезма-лар, асқазан
диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктері. Ас қорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері. Емшара кезінде пациенттің жағдайын бақылау.
БҚ-2.2; БҚ-3.1;
Мейіргерлік тексеру және тәуелсіз араласу. Белсенді және пассивті пациенттерге емшараны өткізу техникасы.
Пациентті емшараға дайындау және емшараны орындау техникасын стандартқа сәйкес жүргізу. Жабдықтарды өндеу. Қолды гигиеналық деңгейде тазарту және тері антисептигімен өңдеу.Залалсыздандырылған қолғапты кию және шешу іс-әрекет алгоритмін стандартқа сәйкес орындау .Стомаларды күту,
пациентті және оның туыстарын стомаға өзіндік күтім көрсетуді үйрету. Зәржинағыш және памперсттерді қолдану. Жеке гигиенаны және шат аралық терінің тазалығын сақтауды қамтамасыз ету.
КҚ-2.3; КҚ-3.1;КҚ-3.3
Тақырыптық
тізім № 20
Оқулықтар: Мейірбикелік іс негіздері
С.А. Мухина
И.И. Тарновская
2014 ж.
112-126 бет;
Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритм-дері Л.М.Адилова
2016 ж. 111 бет;
Тәжірибелік сабақтың сабақ жоспары № 20- 270 мин
Пәні: АП 01 Мейіргер ісі негіздері
Мамандығы: 0302000 Мейіргер ісі
Біліктілігі: 0302033 Жалпы тәжірибедегі мейіргер
Күні:Тобы:
_______________ ________________
_______________ ________________
_______________ ________________
Сабақтың тақырыбы: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю.
Сабақтың түрі: тәжірибелік аралас сабақ
А) оқыту түрі : топтық, ұжымдық, жекелік
Ә) оқыту әдісі: дидактикалық және ойын түрінде оқыту, Миға шабуыл, интерактивті, карточка, презентация, бейнебаяндар
Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Ас қорыту жүйесінің бұзылуының көрінісін: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясын: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу жағдайларды, бірінші көмегін білү. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктерін , асқазанды шаю іс-әрекеттерді меңгеру.
Пациенттің жағдайын бақылауы бойынша күнделікті жүргізуді білу. Халі нашар пациенттерді тамақтандыру. Науқастың функциональді жағдайын бағалау. Халі нашар науқастарға гигиеналық емшараларды жүргізу.Пацинттердің толық ақпарат жинақтауды білу: субъективті (анамнез жинау, аллергологиялық анамнез, жалпы биографиялық мәліметтер, еңбек жағдайы, зиянды әдеттері) объектівті тексеруді білу қарау кезіндегі мәліметтер: жалпы жағдайы, иесі, науқастың төсектегі қалпы,терісі, шырышты қабаттары, сана сезімі, жалпы дене бетімі; содан кейін қазіргі, приоритетті, потенциалды қажеттіліктерін анықтауды, мейіргерлік болжамды диагноз және ұзақ , қысқа мерзімді мақсатқа сай тәуелді,тәуелсіз, аралас көмек бойынша жоспарды құрастырып науқастарға сапалы күтім жүргізуді үйрету.
Түсініктерді меңгеру, оқу-машықтану дағдыларын қалыптастыру, алған ақпараттарды нақтылау, студенттің жаңа білімді игеру, қабылдау жолдарын жетілдіру және т.б. алынған білімді практикада қолдана білу; БҚ- 1;
Дамытушылық: КҚ-3.3;
Тәрбиелік: БҚ- 3.1;
Пәнаралық байланыс: Латын тілі, Фармакология негіздері, Қалыпты анатомия, Қалыпты физиология, Ішкі аурулар пропедевтикасы, Психология негіздері, Жұқпалы аурулары, Микробиология, Жалпы хирургия;
Пәнішілік байланыс: өтілген тақырыптары мен:Жүрек қан-тамыр жүйесінің бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс;
Сабақтың жабдықталуы: Тақырыптық тізімі №20
Сабақ өтілетін орын: оқу бөлмесі.
Сабақ барысы
1. Ұйымдастырушылық кезең - 5 минут: сәлемдесу, студенттердің сабаққа катысуын, сабаққа дайындығын тексеру.
2. Үй тапсырмасын тексеру - 40 мин.
1.Жүрек қан тамыр жүйесінің бұзылуының көрінісі қандай?
2.АҚ күрт көтерілуі және төмендеуі, талып қалуда алғашқы көмек қалай көрсетіледі?
3.Пульсті, артериалық қан қысымды өлшеу техникасын көрсетіңіз.
4. Су баланысын анықтау және күндізгі диурезді санау техникасын көрсетіңіз.
-Пациенттін халін жеңілдететін жағдай жасау. Артериалды қысымды өлшеу, пульсты анықтау
3. Тәжірибелік іс-әрекеттердің орындалу техникасын түсіндіру және көрсету - 45 мин.
Оқытушы білім алушыларға тақырыпты түсіндіреді және көрсетеді:
1. Асқорыту жүйесінің анатомия - физиологиялық негіздері
2. Асқорыту жүйесінің кызметы бұзылған кездегі негізгі белгілері: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу.
3.Асқорыту жүйесінің бұзылуы кезіндегі мейіргерлік үрдіс.
4.Асқорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері.
5.Асқазанды шаю техникасы
6. Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі алғашқы көмек
4. Студенттің өзіндік жұмысы өткізу бойынша нұсқау беру - 5 мин.
-білім алушыларға жұмыс орнын, күтім заттарын және медициналық құралдарды даярлау, қауіпсіздік техникасын сақтау ережелерін түсіндіреді;
әрбір білім алушының меңгеретін тапсырма тізімдерімен таныстырады;
манипуляцияны орындау іс-әрекеттері бойынша әрбір білім алушыларды стандарттармен қамтамасыз етеді ;
әрбір білім алушыға берілген практикалық стандартқа сәйкес, барлық практикалық дағдыларды автоматтандыруға дейін жұмыс істеуге білім алушының көңілін аударады;
орындалатын жұмысқа олардың байсалды көз қараспен қарауын талап етеді;
күнделікпен жұмыс істеуге кепілдеме береді;
білім алушыларға өз бетімен орындайтын жұмыс істеу уақытын және көлемін мәлімдейд
5. Өз бетімен жұмыс істеу - 120 минут
(Күнделікті толтыру)
Оқытушының жетекшілігімен білім алушылар аз топтарға бөлініп келесі тапсырмаларды орындайды:
стандарт бойынша практикалық дағдыларды автоматтандыруға дейін бірнеші рет қайталап, дәлме-дәл, істін реттілігін есептей отырып істейді және үйренген іс- әрекеттерді қолдана отырып ас қорыту жүйесінің мейіргерлік үрдістің 5 кезең бойынша: дәрігер- мейіргер-пациент және мейіргер- пациент рольдік ойын түрде білім алушылар берілген уақытты өткізеді, күнделікттерін толтырады.
Оқытушы:
білім алушылардың жұмысын бақылайды, өз уақытымен қателіктерін жояды;
білім алушының жіберген қателерін дұрыстап, оларды дұрыс әдіске үйретіп, оқу процесін басқарып отырады;
манипуляцияның орындалу дұрыстығын бақылап, нашар білім алушыны жеке үйретіп, әрбір білім алушының дағдыларды дұрыс орындауына жеткізеді;
6.Сабақты бекіту- 40 минут
Сұрақтар:
- Асқорыту жүйесінің негізгі қызметтері
- Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі негізгі белгілері
- Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі алғашқы көмек
- Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері
Тақырыпқа сай және өтілген тақырыптар бойынша жағдаяттық тапсырмаларды орындау
7. Сабаққа қорытындылауды өткізу - 10 минут
сабаққа талдау жүргізеді, сабақтың мақсатына жеткендігін хабарлайды
студенттердің жауаптарын бес балдық жүйемен бағалайды, бағалауға байланысты ұсыныстарды береді:
әрбір білім алушының жетістіктері мен көрсете алмаған іс-әрекеттерін белгілейді;
тақырып бойынша, материалды түсінгенін анықтап, білім алушылардың сұрақтарына
жауап береді;
тақырып бойынша дағдыларды игерудің қорытындысын айтады;
білім алушылардың күнделіктерін толтыруын тексереді;
8. Үйге тапсырма беру - 5 минут
Тақырып: Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік
Оқулықтар: Меірбикелік іс негіздері С.А. Мухина И.И. Тарновская 2014 ж. 112-126 бет;Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритм-дері Л.М.Адилова 2016 ж.111 бет;
https:www.google.comsearch?hl=ru -KZ&authuser=0&rlz=1C1SAVU_enKZ606K Z611&ei=BGoHXfKoKO2GrwSsz52QCA&q=се стринский+процесс+при+заболеваниях+ органов+пищевар
Оқытушы: Р.Р. Баудинова __________
Әдіскер: А.А.Серикбаева __________
Тақырып № 20 Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс. Асқазанды шаю
1.Оқытудың міндеттері:
Ас қорыту жүйесінің бұзылуының көрінісі: іштің ауыруы, тенезмалар, асқазан диспепсиясы: қыжыл, дисфагия, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айну, құсу, кофе қою тәрізді құсу.
Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету ерекшеліктері.
Ас қорыту жүйесі мүшелерін аспапты зерттеу әдістері.
Асқазан шаюдың көрсеткіштері және қарсы көрсеткіштері.
Жабдықтарды өндеу.
Зәржинағыш және памперсттерді қолдану. Емшара кезінде пациенттің жағдайын бақылау.
Мейіргерлік тексеру әдістері және тәуелсіз араласу. Белсенді және пассивті пациенттерге емшараны өткізу техникасы
Жеке гигиенаны және шат аралық терінің тазалығын сақтауды қамтамасыз ету.
2.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Асқорыту жүйесінің бұзылуының көрінісітеріне не жатады?
Тенезімдер дегеніміз не?
Асқазан диспепсисы дегеніміз не?
Ас қорыту жүйесінің бұзылуы кезінде пациентке күтім көрсету?
Белсенді және пассивті пациенттерге емшара дегеніміз не?
Мейіргер мен пациентті емшараға қалай дайындалады?
Асқорыту жұйесі
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдіс
Асқорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі негізгі белгілері
Іштің ауыруы бұл тек ауыру сезімімен ғана сипатталмайды, сонымен қатар асқазанның алдыңғы қабырғасына қысымның түсуімен байланысты болады. Себептері: асқазанның тағамға толып кетуі, кебуі, асқазанның кеңейуі және төмен түсуі. Ауыру сезімі үнемі немесе белгілі бір уақытта қайталанып тұруы мүмкін және ұстама тәріздес болады, үнемі болатын ауыру сезімі бірнеше күн, бірнеше ай болады, ауыру сезімі бірде күшейеді, бірде әлсірейді, бірде интенсивті түрде болады, бірде тұйықталып, сыздап ауырады. Сыздап ауыру сезімі асқазан обырымен байланысты болуы мүмкін.
Тенезм (грекше teinesmos - қатты іш) - қатты ауыру сезімімен жүретін, дәреттің жартылай немесе мүлдем болмауымен сипатталатын жалған толғақ сияқты ауыру сезімі.
Асқазан диспепсисы: дисфагия, қыжылдау, кекіру, тәбеттің бұзылуы, жүрек айнуы, құсу.
Асты қорыту ауыз қуысынан басталады, бұл жерде тағам бірнеше механикалық өңдеуден және уақталған түрде өңеш арқылы асқазанға түседі. Өңештің қорыту функциясы жоқ, оның атқаратын қызметі тағамды асқазанға өткізу. Өңеш зақымдалғанда тағамның өтуі қиындалады.
Дисфагия- өңеш арқылы астың өтуінің бұзылуы; дисфагия органикалық және функциональді болады.
Функцианальді - невроз кезінде, бұлшықет спазмы болғанда, өңештің шырышты қабатының қабынуында (эзофагит);
Органикалық- рак кезінде, өңештің әр- түрлі себептерінен тарылуында.
Тәбеттің бұзылуы асқазан секрециясының жоғарлауымен сипатталады. Жедел гастрит, асқазан обырымен ауыратын адамдар тәбеттің мүлдем болмауымен сипатталады.
Қыжыл - өңеште күйю сезімінің болуы - өңешке асқазанның қышқыл сөлінің түсуімен байланысты. Мейірбике науқасқа қыжылды шақыратын тағамдардан бас тарту керектігін айтады (қара нан, тәтті кисельдер, варенье, ашщы және қуырылған тамақтар).
Кекіру - ауыз қуысына асқазандағы немесе өңештегі тағамнаң кішкентай бөлігінің қайта шығуы. Кекіру ауамен (бос) және тағаммен кекіру болып бөлінеді.
Ауамен кекіру - кенеттен ауыздан ауаның шығуы, кейде дыбыс естіледі. Бұл асқазанда немесе өңеште жиналып қалған ауа.
Тамақпен кекіру - асқазан бұлшықетінің жиырылуы кезінде және асқазанның кардиальдік бөлігі ашық болған кезде.
Иісі бар кекірік - (шіріген жұмыртқа) привратник стенозы кезінде, секреторлық қызметінің төмендеген кезіндегі гастритте.
Ащы дәмі бар кекірік - он екі елі ішектегі өттің асқазанға түсу кезінде.
Қышқыл кекіру - асқазан секрециясы жоғары болғанда немесе ойық жара кезінде.
Бос ауамен кекіру кезінде мейірбике науқасқа тағамды асықпай, жай шайнап жеу керектігін, тағам қабылдау барысында кітап, газет, журналдарды оқымауды және сөйлемспеу керектігін, тағамды аз порциямен жеу керектігін айтып түсіндіреді.
Лоқсу-қабылдаған астың біраз бөлігінің ауызға қайта түсуі. Асқазанның алдыңғы қабырғасына қысымның түсуімен және ауыз қуысында жағымсыз сезімнің пайда болуымен қатар жүретін, терінің бозаруымен, аяқ - қолдардың жаурауымен, АҚ- түсуімен, әлсіздікпен, сілекейдің көп бөлінуімен жүретін құбылыс.
Құсу - рефлекторлы акт. Асқазан рецепторларын сапасыз тағамның тітіркендіруі, сонымен қатар асқазан ауруында патологиялық түрде рецепторлардың тітіркенуімен сипатталады. Науқастар асқазан ауруларында жиі болатын құсуға шағымданады, кейбір науқастар аш қарынға таңертең құсады (түні бойы асқазан сөлінің және шырыштың жиналуынан, секрецияның жоғары болуынан). Кейбір науқастар тағамды қабылдап болғаннан кейін құсады (асқазанның шырышты қабатының қабынуымен байланысты). Ал асқазанның ойық жарасында науқас тағам қабылдап болғаннан кейін 1 - 3 сағ кейін құсады. Сонымен қатар кеш құсу - тағам қабылдағаннан кейін 6 сағ соң немесе кешке желінген тамақтан кейін болады (асқазан превратнигінің тарылуында және асқазанның бірдең созылып кетуінде).
Ас қорыту жүйесінің қызметі бұзылған кездегі мейіргерлік үрдісті ұйымдастыру
Бірінші кезең- тексеру, ақпараты жинау
-Мейіргерлік күтім ұйымдастыру мақсатымен қажеттілік қанағаттануының бұзылысын анықтау
1. Тамақты қабылдау, асқорыту қызметінің қажеттілігі қанағаттануының бұзылысы бар пациентің тән шағымдары:
Асқазан қызметінің бұзылыстары:
Ішек қызметінің бұзылыстары :
-Қыжыл
-Іш өту
-Дисфагия
-Іш қату
-Кекіру
-Іш кебу (метеоризм)
-Тәбетінің бұзылуы
-Нәжісті ұстамау
-Асқазан және іш тұсындағы ауырсынуы
-Ішектен қан кету
-Лоқсу, кусу
-Кенеттен болған әлсіздік, бас айналу, тершендік
-Асқазанның қансырауы
-Кофе тұнбасы тәрізді құсық
-Нәжістегі қан (мелена)
Қыжыл-төстің артында семсер тәрізді аймақта күйдіру тәрізді сезім;
Құсу- күрделі, рефлекторлы акт құсу орталығының қозуы кезінде асқазандағы заттардың еріксіз жұтқыншақ, тамақ, ауыз, кей кезде мұрын арқылы шығуы;
Жүрек айну- рефлекторлы акт;
Анорексия-тәбеттің жоғалуы
Іш қату- нәжіс ішекте 48 сағаттан артық кідіруі
Дисфагия- жұтыну актінің бұзылуы (қиындауы, ауырсынуы, кекіру)
Іш өту- жиі түзге отырудағы сүйық нәжіс (диарея)
Дәреті ұстамау-дұрыс құрылмаған нәжістің ағып кетуі
Метеоризм-ішекте ғаздың пайда болуының жоғарлауы және ішектің қозғалту қызметінің бұзылуы
Асқазаннан және ішектен қан кету- ас қорыту трактінің тесігіне (құысына) қан тамыр шеңберінен қанның шығуы
Іш теспесі- белгісіз генезді іштегі интенсивті ауырсынулар
Мелена- қара май тәрізді сұйық үлкен дәрет
2. Пациентпен әңгімелесу, қажетті ақпарат жинай білу (anamnesis morbi, vitae,status praesens)- сұрақтарды қою:
-Сіз алғашқы рет асқазан ауырсынуын қашан сездіңіз?
-Ауырсынудың сипаты қандай болды: ұстама түрде әлде жай, қалай ауырды: қақсайтын, тесетін?
-Ауырсынудың пайда болуына не әсер етеді,(тамақпен немесе аш қарынға) басталуын сіз немен байланыстырасыз?
-Сіз өзіңіздің тәбетіңізді қалыпты деп есептейсіз бе? Тәбетіңіз жоғары ма, төмен бе?
Соңғы күндері сіздің салмағыңыз өзгерді ме? Егер өзгерсе , қалай?
-Сіздің күнделікті тамақтану тәртібіңіз және рационыңыз, тамақтың сипаты, көбінесе қандай тамақты қалайсыз : ащы, майлы, етті, сүтті тағамдарды?
-Тамақтануда қандай да бір шектеулер бар ма және неге?
-Қай тағамдарды, мысалы: жидек, шоколадты жегенде бөртпедер, қышыну, өзін жайсыз сезіну сезімдері болды ма?
-Тәулігіне орташа есеппен қанша сұйықтық мөлшерін қолданасыз ба? Көбіне не ішесіз: кофе, шай, минералды су?
-Сізде дәретке отыра алмайтын кездер бола ма? Дефекацияның ауырлығы және жиілігі қандай?
-Бөлінген нәжістің мөлшері қандай? Нәжіс қалпы, іш қатпасы, іш өту, ұстамау?
Сіз ішектің өтуін немен байланыстырасыз? Дұрыс тамактанбау, отырып істейтін ж жұмыс, жүктілік, басқа себептер ме?
-Сізде, нәжістің түсі өзгеше түсте бола ма, ақшыл не қара? Патологиялық қоспалар (қосындылар)-шырыш, қан, ірің нәжіспен аралас бола ма?
-Сіз, өзіңізді қашан жаман сезінесіз, Сіз өзіңізге көмектесуге, жеңілдік әкелуге тырысасыз ба және қалай? Жасанды жолмен шақырылған құсу бола ма? Ас содасын, сүт, дәрілерді қабылдайсыз ба? Клизма қолданасыз ба?
-Сіз күнделікті немесе ұзақ уақыт қандай да болсын дәрі-дәрмектер қолданасыз ба? Олардың әсері немесе Сіз оларды қалай көтердіңіз?
-Сіз медициналық, терапевт, гастроэнтеролог- дәрігердің көмектерін жиі талап етесіз бе?
-Туысқандардың ішінде осы аурумен біреу ауыра ма?
-Құрсақ қуысы мүшелеріне операция жасалды ма? Ішектік инфекциялар болды ма?
Ішектік инфекциялар болды ма? Сіз ас қорыту трактісінің ауруларымен ауырдыңыз ба?
-Жұмыстағы зиянды факторлар: гиподинамия, күйзелістер, улану...?
-Сіз темекі шегесіз бе? Қанша темекі тәулігіне шегесіз?
Естеріңізде сақтаңыздар! Ацетилсалицил қышқылы, резерпин, кальций хлориді, преднизолон, бездің препараттары ас қорыту трактісінің шырышты қабатын тітіркендіреді
3. Қауіп факторларын анықтау.
Қауып факторлары
Дұрыс тамақтанбау, артық салмақ
Шылым шегу
Ішімдікке салыну
Аз қимылды өмір салты
Тағам заттарына аллергия
Жиі күйзелістік жағдайлар
Тұқым қуалаушылық
Улану, ішек инфекциялары
Қауып факторлары
Дұрыс тамақтанбау, артық салмақ
Шылым шегу
Ішімдікке салыну
Аз қимылды өмір салты
Тағам заттарына аллергия
Жиі күйзелістік жағдайлар
Тұқым қуалаушылық
Улану, ішек инфекциялары
4. Жалпы жоспар бойынша объективті және субъективті мәлімет жинау:
Объективті
Субъективті
-есі
-асқазан сөлінің бөлінуін және қышқылығын тексеру
-төсектегі қалпы
-нәжіс анализі (капрологияға, жасырын қанға, қарапайымдарға, дисбактериозға, құрт жұмыртқаларына)
-шырышты қабат пен терінің түсі
-қанның жалпы және биохимиялық анализдері
-терінің ылғалдылығы
-зерттеудің рентген әдістері-асқазан және он елі ішектің рентгенографиясы, ирригография, ирригоскопия
-ауыз қуысын қарау
-эндоскопиялық (фгдс, колоноскопия, ректороманоскопия)
-ауыздан жағымсыз иіс
-удз - ультрадыбысты зерттеу
-тіл (құрғақ, таңдақпен, жабылған, жарылған)
-алмалы- салмалы және бүлінген тістердің көрінісі
-жұтыну (ауырсыну, қиындықпен)
-дене қызуы
-тыныс алудың жиілігі, тереңдігі
-ақ , пульстің көрсеткіші, өзгеруі
-іші (көлемі жағынан ұлғайған, үрленген, кернелген, ұстап көрген кезде ауырсынулар)
-перианалдық аймақ (қабылған терісі геморройдалды түйіндердің ұлғаюы)
-нәжіс сипаттамасын көзбен бағалау (формасы, мөлшері, иісі, түсі, қоспалары)
-құсық масса сипаттамасына көзбен бағалау (мөлшері, құрамы, қоспалары)
Екінші кезең - мейіргерлік мәселелерді анықтау, диагнозды қою
Физиологиялық мәселелер:
Нақты-қазіргі мәселелер
Приоритетті мәселелер
Потенциалді мәселелер
жүрек айну және құсу
кофе тәрізді құсық
өмірге төнетін дәріжелі қауіп
Қыжыл
ішектен қансырау (мелена)
жұмысқа қабілеттіктік төмендеуімен байланысты бейімделу мәселесі
тәбеттің бұзылуы
Геморрой
жиі жарақаттану және нәжіспен былғанумен байланысты перианалды аймақ терісі бүтінгінің бұзылуына үлкен қауіп,психологиялық адаптациялық қиындықтары
диарея (іш өту)
пациенттің диеталық тамаққа және отбасы қамқорлығының аз болуы (жеткіліксіздігі, тапшылығы)
диета бұзылыстары
инфекциялы аурулармен байланысқан
күйзелісті жағдайлармен байланысқан
іш қату
Сусызданумен
Гиподинамиямен
дұрыс тамақтанбаумен байланысқан
метеоризм (іш кебу)
үлкен дәретті ұстай алмау
іштің қатты ауыруы
асқазан- ішектен қан кету
тагаммен улану
Ескерту! Әрбір жағдайда да мейіргер, әр мәселенің деңгейін бағалап, артышылықтарын таңдап алады (2-3 реттен аспайды).
бейімделу мәселе
аурудың созылмалы сипаты
тамақ ішу, ас қорыту қажеттілігінің бұзылуы
Рухани, психологиялық және әлеуметтік мәселелер
бейімделу мәселе
аурудың созылмалы сипаты
тамақ ішу, ас қорыту қажеттілігінің бұзылуы
Рухани, психологиялық және әлеуметтік мәселелер
Ескерту! Әр жағдайда мейіргер әр мәселенің маңыздылық дәрежесін анықтайды
Үшінші кезең- жоспарлау
Мейіргердің мақсаты: мейіргерлік күтім мақсаттарын қою және пациенттің қажеттіліктерін қанағаттандыратын жеке күтім жоспарын құрастыру, мерзімін анықтау.
Мысалы:
- пациенттің іш қату, диарея кезінде ас қорыту жүйесінің бұзылған қызметін екінші тәуліктің соңына қалпына келтіру
- пациент мейіргер көмегімен күнделікті дефекацияға әдеттенеді
-пациент іш қаптасына бейімділікте физикалық жаттығулардың сипаттамасы мен қажеттілігін түсіне біледі
-пациентте күнделікті таңертеңгілік уақытта үлкен дәрет болады
-пациент дәретке отыра алмау проблемасына қарамастан, жеткілікті психологиялық- физикалық ыңғайлылық сезімін дәлелдеп береді
-пациентің перианалдық аймақ терісі (гигиеналық күтім көрсету) ауруханада жатқан уақытында сақталады, қамқорлық көмекпен қамтамасыз ету (пациентің отбасы жанұясына үйрету)
ауруханадан шығарылу кезінде өз ауруның фактісіне психологиялық түрде бейімделген болады (бөлек уақытпен)
-Мейіргерлік стандарттарын қолдана отырып, бөлек мейіргерлік көмек жоспарын құрастыру
Жағдаяталық тапсырма ретінде мысалдар:
Пациент Евгений 24 жаста, автобус жүргізуші болар алдында денсаулығы жақсы болған. Жол апатынан қол- аяғын ауыр жараққатанып, 2 апта бойы төсекте жатқан. Көңіл- күйі біркелкі емес. Ұйқысы бұзылған, дұрыс тамақтанбайды. Өмір сүруге және қимыл- қозғалыс жағдайы орайлы (қанағаттандырарлық). Отбасы жағынан қамтамасыз етілген.
Пациентің мәселелерін анықтау:
1.Төсектік тәртіпті сақтау қажеттілігіне байланысты өзіндік күтімнің тапшылығы (жеткіліксіздігі).
2.Гиподинамия және тәбеттің төмендеуіне байланысты іш қатудың пайда болу қаупі
3.Ұйқының бұзылуы
4.Қозғалмау фактісіне психологиялық бейімділігінің қиындығы, осы уақытта туып жатқан мәселе: іш қатудың пайда болу қаупі.
I кезең: ақпаратты мұқият жинау
II кезең: мейіргерлік диагноз қою - жүрек айну, құсу
III кезең: Жоспарды құру
Қысқа мерзімдегі:
а)пациентке құсықпен аспирацияны болдырмауын және ағзыныңсусыздануын болдырмауын қамтамасыз ету (жекелеген уақыт)
Ұзақ уақытты: пациенттің құсуын азайту, тоқтату
Мейіргерлік кірісулері (тәуелсіз):
1.Дәрігерге хабарлау, жоспарланған күтімді пациентпен байланыстыра білу
2.Құсықпен аспирация болдырмайтын жағдайын орнату
3.Әр құсудан кейін ауыз қуысының гигиенасын қамтамасыз ету
4.Пациентке керекті мөлшерде сілтілі сусын қолдануды ұсыну
5.Жайлы жағдай жасау, бөлмені жиі желдету, киімді ауыстыру, құсықты жинау, психологиялық қолдау тәрізді жағдайлармен пациенті қамтамасыз ету
6. Құсықтың түріне назар аудару, мөлшерін анықтау, ао қажет болса зерттеуге алу
7. Қолданылған аспаптарды құсығымен қоса тазалау зарарсыздандыру
8.Пациентті психологиялық
қолдаумен қамтамасыз ету
:
Құсуға қарсы прапараттарды қолдануды қамтамасыз ету
IV кезең: Жоспарды жүзеге асыру
V кезең: Күтімнің нәтижесін бағалау
Есіңізде болсын! Мейіргер күту мақсаттарына жетуі үшін пациентінің түсінуін және қолдауын білу керек, ол үшін пациент пен мейіргер көмек жоспарының әрбір бөлімін қарастыру керек
2)
I кезең: ақпаратты мұқият ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz