Мектептің оқу тәрбие процесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ORDA жоғары колледжі Мемлекеттік емес білім беру Мекемесі

Өндірістік және сырттан оқу
Бөлімнің меңгерушісі
___________Тажикова Г.Д.
____ ____________2021ж

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Бастауыш мектепте тәрбие жұмысын
ұйымдастырудың ерекшеліктері

Пәні: Дене тәрбиесі теориясы мен әдістемесі

Мамандығы: 0103000 - Дене тәрбиесі және спорт

Тобы: ДШ-9-39

Орындаған: Абдулхамит Ержан Жалеладинұлы

Пән мұғалімі: Сейтжанов Әлайдар

Бағасы: ______

Қызылорда, 2021
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-4

І. Тарау. Бастауыш мектептегі тәрбие процестерінің ерекшеліктері

1.1. Бастауыш сынып оқушыларымен тәрбие жұмысын ұйымдастырудың педагогикалық мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-9

1.2. Мектепте тәрбие жұмысын жан-жақты ұйымдастырудың
әдіс-тәсілдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 10-13

1.3. Бастауыш мектептегі тәрбие жұмысының әдіс-тәсілдерінің мәні ... ... 13-18

ІІ.Тарау. Бастауыш мектепте тәрбие жұмысын ұйымдастыруда тәрбие жүйелері және формалары

2.1.Мектептегі сыныптан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстары ... ... ... ... .. 19-28

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 30

КІРІСПЕ

Курыстық жұмыстың өзектілігі. Білім беру өскелең ұрпақты әлеуметтенудің өзекті арқауы ретінде оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде жеткіншек ұрпаққа ұлттық тәлім-тәрбие беру арқылы олардың әрқайсысының бойында өз ұлтына тән қадір-қасиеттерді: ұлттың сана-сезімді, мақтанышты, ұлттық материалдык және рухани құндылықтарды, іскерлік пен тәжірибені, өнерді сіңіруге ұйытқы болады.
Білім беру және оқыту теориясының әдіснамалық негізі - таным теориясы, оқушы тұлғасын жан-жақты және үйлесімді қалыптастыру туралы ілім болып табылады. Бұл теория білім беру және оқытуды арнайы ұйымдастырылатын іс-әрекет ретінде қарастырады. Білім беру және оқыту теориясының оқушыларды оқыту мәселелеріндегі талаптарының бірі - танымдық белсенділік пен саналылық. Бұл талаптың орындалуы оқушылардың оқу материалын түсінуге, өткенді жаңамен байланыстыруға, негізгісі мен қосымшасын анықтауға, алған білімдерін тәжірибеде пайдалануға, өз пікірлерінде оларға сүйенуге ұмтылысынан көрінеді. Білім жүйесін қайта құру мен ұймдастырудың басты жұмыс жоспарына тұлғаның және оқушылардың шығармашылық қабілетін жетілдіруге жағдай жасау, мектептен шыққан шәкіртті өмірге жан-жақты даярланған азамат етіп шығару жатады. Адам тәрбиелеу жөніндегі ғылым педагогика деп аталады. Ол өз атамасын грек сөздері пайдес- балалар және аго -жетектеу дегенннен алған, тікелей аудармасында педагогика сөзі бала тәрбиесін бағыттау өнері дегенді аңғартады, ал педагог сөзі бала жектеуші мәнін білдіреді.
Педагогика мұғалімдерді белгілі жас тобындағы балаларды тәрбиелеп ерекшеліктері жөніндегі кәсіби білімдермен қаруландырып, әрқилы жағдайлардағы оқу-тәрбие процесін болжастыруға, жобалауға және іске асыруға, оның тиімділігін бағалауга үйретеді. Тәрбие процесін ұдайы жетілдіріп отырып қажет, себебі адамдардың өмір жағдайлары өзгермелі, ақпараттар көлемі ұлғаяды, осыдан мұғалімге қойылатын галаптар жыл сайын күрделеніп баруда. Қоғамның мұндай талаптарына педагогтар өсіп келе жатқан әулетті оқыту, тәрбиелеу және оған білім берудің жаңа технологияларын құрастырумен жауап береді.

Курстық жұмыстың мақсаты. Оқу процесінде оқушылардың жеке адам болып қалыптасуын ғылыми тұрғыда негіздеу және оны іске асырудың педагогикалық шарттарын айқындап отыру.

Курстық жұмыстың міндеті.
Болашақ педагогтың оқушылармен тәрбие жұмысының әдістер мен технологиялар саласындағы кәсібипедагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру. Осы мақсатты іске асыру үшін келесі міндеттерді орындау қажет:
Болашақ педагогтың оқушылармен тәрбие жұмысының әдістер мен технологиялар саласындағы кәсіби педагогикалық білімдерді меңгеруге мүмкіншілік жасау;
оқушылардың жалпы тәрбие теория бойынша білімдерін қенейту және терендету;
оқушылардың тәрбие жұмысының әдістер мен технологиялар саласындағы кәсіби-педагогикалық білімдерін қалыптастыру;
оқушылармен тәрбие жұмысын жасауға қажетті: диагностикалық, мақсаттану, ұйымдастырушылық, проективті, коммуникативтік, аналитикалық, жалпы педагогикалық және арнайы іскерліктермен қаруландыру.
оқушылардың тәжірибелі тәрбие жұмысына теориялық тұрғыдан мән беруін қамтамасыз ету.
оқушылардың кәсіби-педагогикалық өзіндік дамуында қажеттілік тұғызу және қалыптастыру.

Курстық жұмыстың нысаны (обьектісі). Мектептің оқу тәрбие процесі

Курстық жұмыстың зерттеу пәні. Оқушы тұлғасын дамытудағы сыныптан тыс жұмыстар жүргізу

Курстық зерттеу әдістері:
педагогикалық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттерге талдау жасау;
-сауалнамалар, топтық жеке әңгімелесулер, жеке адамды зерттеу әдістемелері.

Жұмыстың болжамы: Мектептегі оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, жеке адам тәрбиелеуге арналған жұмысты сол тақырыпқа сай жүргізу.

Курстық жұмыстың құрлымы. Осы курстық жұмыс кіріспеден, негізгі мәселелерді қамтыған екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

І. Бастауыш мектептегі тәрбие процестерінің ерекшеліктері
1.1.Бастауыш сынып оқушыларымен тәрбие жұмысын ұйымдастырудың педагогикалық мүмкіндіктері

Білім беру ұйымындағы тәрбие процесі мұғалімдер мен оқушылардың өзара әрекеттесуінің келесі принциптеріне негізделген:
- заңдылықты және отбасы мен бала құқықтарын мүлтіксіз сақтау, бала және отбасы туралы ақпараттың құпиялылығын сақтау, білім беру ұйымында болған кезде бала қауіпсіздігінің басымдығы;
- білім беру ұйымында әрбір бала мен ересек адам үшін психологиялық жайлы орта құруға бағдар, онсыз оқушылар мен педагогтардың сындарлы өзара іс-қимылы мүмкін емес;
- тәрбие процесін негізінен оқушылар мен мұғалімдерді жарқын және мазмұнды оқиғалармен, ортақ жағымды эмоциялармен және бір-біріне деген сенімді қарым-қатынастармен біріктіретін оқушылар мен ересектер қауымдастығын құру арқылы жүзеге асыру;
- ересектер мен балаларға бірлескен қамқорлық пәні ретінде оқушылар мен мұғалімдердің негізгі бірлескен істерін ұйымдастыру;
- білім берудің жүйелілігі, орындылығы және оның тиімділігінің шарты ретінде қабылданбауы.
Білім беру ұйымында білім берудің негізгі дәстүрлері:
- мектептің тәрбие жұмысының жылдық циклінің өзегі педагогтердің тәрбиелік күш-жігерін біріктіру жүзеге асырылатын негізгі жалпы мектептік істер болып табылады;
- әрбір негізгі істің маңызды ерекшелігі және мұғалімдер мен мектеп оқушыларының басқа бірлескен істерін тәрбиелеу үшін қолданылатын көпшілік ұжымдық даму, ұжымдық жоспарлау, ұжымдық өткізу және олардың нәтижелерін ұжымдық талдау болып табылады;
- мектепте бала есейген сайын оның бірлескен істердегі рөлі арта түсетін жағдайлар жасалады (пассивті бақылаушыдан ұйымдастырушыға дейін);
- жалпы мектептік істерді өткізуде сыныптар арасында жарыстылық жоқ, оқушылардың конструктивтік сыныптаралық және жасаралық өзара әрекеті, сондай-ақ олардың әлеуметтік белсенділігі көтермеленеді;
- мектеп педагогтері мектеп сыныптары, үйірмелер, студиялар, секциялар және өзге де балалар бірлестіктері шеңберінде ұжымдарды қалыптастыруға, оларда тілектестік және жолдастық өзара қарым-қатынастар орнатуға бағдарланған;
- мектептегі тәрбиенің негізгі тұлғасы - балаларға қатысты қорғаныс, жеке даму, ұйымдастырушылық, делдалдық (жанжалдарды шешуде) функцияларды жүзеге асыратын сынып жетекшісі.

Қазіргі заманғы ұлттық тәрбие идеалы-бұл рухани және мәдени дәстүрлеріне негізделген, өз елінің тағдырын өзінің жеке тұлғасы ретінде қабылдайтын, өз елінің бүгіні мен болашағы үшін жауапкершілікті сезінетін жоғары адамгершілік, шығармашылық, құзыреттілік болып табылады.
Осы тәрбиелік идеалға, сондай-ақ біздің қоғам үшін негізгі құндылықтарға (отбасы, еңбек, отан, табиғат, әлем, білім, мәдениет, денсаулық, адам сияқты) сүйене отырып, жалпы білім беру ұйымындағы тәрбиенің жалпы мақсаты тұжырымдалады-мектеп оқушыларының тұлғалық дамуы:
1) олардың қоғам осы құндылықтар негізінде қалыптастырған негізгі нормаларды білуін меңгеруінде (яғни, олардың әлеуметтік маңызы бар білімдерді меңгеруінде);
2) олардың осы қоғамдық құндылықтарға оң көзқарасын дамытуда (яғни, әлеуметтік маңызы бар қатынастарын дамытуда);
3) олардың осы құндылықтарға сәйкес мінез-құлық тәжірибесін, қалыптасқан білім мен қатынастарды практикада қолдану тәжірибесін алуы (яғни әлеуметтік маңызы бар істерді жүзеге асыру тәжірибесін алуы).
Бұл мақсат мұғалімдерді оқушының жеке басының тәрбиенің бірыңғай деңгейіне сәйкестігін қамтамасыз етуге емес, оның жеке басының дамуының оң динамикасын қамтамасыз етуге бағыттайды. Осыған байланысты мұғалімнің баланың жеке басын дамытуға және баланың өзін-өзі дамытуға күш-жігерін біріктіру маңызды. Олардың ынтымақтастығы, серіктестігі мақсатқа жетудің маңызды факторы болып табылады.
Оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты білім берудің жалпы мақсатын нақтылау оған жалпы білім берудің әртүрлі деңгейлеріне көбірек назар аудару қажет келесі мақсатты басымдықтарды бөлуге мүмкіндік береді:
1. Бастауыш мектеп жасындағы балаларды тәрбиелеуде (жалпы бастауыш білім деңгейі) мұндай мақсатты басымдық мектеп оқушыларының әлеуметтік маңызды білімді - олар өмір сүретін қоғамның негізгі нормалары мен дәстүрлерін білуі үшін қолайлы жағдай жасау болып табылады.

Бұл басымдықты бөлу бастауыш мектеп жасындағы балалардың ерекшеліктерімен байланысты: олардың жаңа әлеуметтік мәртебесінде - оқушы мәртебесінде өзін-өзі бекіту қажеттілігі, яғни осы мәртебенің тасымалдаушыларына қойылатын нормалар мен қабылданған мінез-құлық дәстүрлеріне сәйкес болуды үйрену. Мұндай нормалар мен дәстүрлерді мұғалімдер мектепте белгілейді және оқушының мінез-құлқының нормалары мен дәстүрлері ретінде қабылдайды. Оларды білу оқушылардың әлеуметтік маңызды қатынастарын дамытуға және олардың жасөспірім кезіндегі әлеуметтік маңызды істерді жүзеге асыруда тәжірибе жинақтауына негіз болады. Ең маңызды оның ішінде келесі жатады:
оқу сабақтарында да, үй істерінде де " іскерлік - уақыт, көңілді - сағат " қағидатын ұстана отырып, еңбексүйгіш болу, басталған істі аяғына дейін жеткізу;
өз отанын-өз туған үйін, ауласын, көшесін, қаласын, ауылын, өз елін білу және сүю;
табиғатты қорғауға (сыныпта немесе үйде жабық өсімдіктерге күтім жасау, үй жануарларына және мүмкіндігінше өз ауласындағы қаңғыбас жануарларға қамқорлық жасау; аязды қыста құстарды тамақтандыру; көшелерді, ормандарды, су қоймаларын тұрмыстық қоқыспен жаппаңыз);
бейбітшілік таныту-қақтығыстарды бастамау және даулы мәселелерді күшке жүгінбей шешуге ұмтылу;
жаңа нәрсені үйренуге ұмтылу, қызығушылық таныту, білімді бағалау;
сыпайы және ұқыпты, қарапайым және мейірімді болыңыз;
жеке гигиена ережелерін, күн тәртібін сақтау, салауатты өмір салтын ұстану;
қиындыққа тап болғандарға жанашырлық, жанашырлық таныта білу;
басқа адамдармен жақсы қарым-қатынас орнатуға ұмтылу; ренішті кешіре білу, әлсіздерді қорғау, мүмкіндігіне қарай мұқтаж адамдарға көмектесу;
өзге ұлттық немесе діни тиесілілігі, өзге де мүліктік жағдайы бар адамдарға, денсаулық мүмкіндіктері шектеулі адамдарға құрметпен қарау;
өзіне сенімді, ашық және көпшіл болу, басқа адамнан өзгеше болудан ұялмау;
алдына мақсат қоя білу және бастама көтеру, өз пікірін қорғау және үлкендердің көмегінсіз өз бетінше әрекет ету.

Оқушының осы әлеуметтік нормалар мен дәстүрлерді білуі, оларды ұстанудың маңыздылығын түсінуі осы жастағы бала үшін ерекше мәнге ие, өйткені бұл оның кең әлеуметтік әлемге, әлеуметтік қатынастар жүйесіне енуін жеңілдетеді.
Жасөспірім жастағы балаларды тәрбиелеуде (негізгі жалпы білім беру деңгейі) мұндай басымдық мектеп оқушыларының әлеуметтік маңызды қатынастарын, ең алдымен құндылық қатынастарын дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады:
-отбасына адам өміріндегі басты тірек және оның бақыт көзі ретінде;
-еңбекке адамның өмірлік әл-ауқатына қол жеткізудің негізгі тәсілі, оның табысты кәсіби өзін-өзі айқындауының және ертеңгі күнге деген сенімділік сезімінің кепілі ретінде;
-өз отанына, өзінің кіші және үлкен отанына адам өсіп, ата-бабалары мұра еткен және оны қорғау керек алғашқы қуаныштар мен сәтсіздіктерді білетін орын ретінде;
-табиғатқа жер бетіндегі тіршілік көзі ретінде, оның тіршілігінің негізі ретінде, адам тарапынан үнемі назар аударуды және қорғауды қажет етеді;
-адамзат қоғамының басты қағидасы, берік достық жағдайы, болашақта жұмыс істейтін әріптестерімен қарым-қатынас орнату және өз отбасында қолайлы микроклимат құру;
-білімді адамның болашағын қамтамасыз ететін зияткерлік ресурс ретінде, қажырлы, бірақ қызықты оқу еңбегінің нәтижесі;
- қоғамның рухани байлығы ретіндегі мәдениетке және адамның өмір сүретін өмірдің толықтығын сезінуінің маңызды шарты, оқу, музыка, өнер, театр, шығармашылық өзін-өзі көрсету;
- денсаулыққа адамның ұзақ және белсенді өмірінің, оның жақсы көңіл-күйінің және әлемге оптимистік көзқарасының кепілі ретінде;
- айналасындағыларға сөзсіз және абсолютті құндылық ретінде, тең құқықты әлеуметтік серіктестер ретінде, олармен достық және өзара қолдау қатынастарын құру қажет, бұл адамға қарым-қатынас қуанышын береді және жалғыздық сезімін болдырмайды;
- өз тағдырының шеберлері, өз болашағына жауапты өзін-өзі анықтайтын және өзін-өзі жүзеге асыратын тұлғалар ретінде.
Адам өмірінің бұл құндылық аспектісі оқушының жеке дамуы үшін өте маңызды, өйткені оның өмірлік мақсаттарын, іс-әрекеттерін және күнделікті өмірін анықтайтын құндылықтар. Негізгі жалпы білім беру деңгейінде оқитын мектеп оқушыларын тәрбиелеудегі бұл басымдықты бөлу жасөспірім балалардың ерекшеліктерімен байланысты: олардың ересектер әлеміне тән қатынастар жүйесінде өзін тұлға ретінде көрсетуге деген ұмтылысы. Бұл жаста балалар үшін өздерінің өмірлік ұстанымдарын, өзіндік құндылық бағдарларын қалыптастыру ерекше маңызды. Жасөспірім-бұл мектеп оқушыларының әлеуметтік маңызды қатынастарын дамытудың ең сәтті жасы.

Жасөспірім жастағы балаларды тәрбиелеуде (жалпы орта білім деңгейі) мұндай басымдық мектеп оқушыларының әлеуметтік маңызы бар істерді жүзеге асыру тәжірибесін алуы үшін қолайлы жағдайлар жасау болып табылады.
Бұл басымдықты бөлу жасөспірім мектеп оқушыларының ерекшеліктерімен байланысты: олардың өмірлік өзін-өзі анықтау қажеттілігі, тәуелсіз ересек өмірдің табалдырығында ашылатын болашақ өмір жолын таңдау. Жоғары сынып оқушыларына дұрыс таңдау жасауға олардың нақты практикалық тәжірибесі көмектеседі, оны мектепте де алуға болады. Тәжірибенің әлеуметтік маңызы бар екендігі маңызды, өйткені ол мектеп оқушыларының айналасындағы қоғамның ересек өміріне үйлесімді енуіне көмектеседі. Бұл:
- өз отбасына, туған-туыстарына қамқорлық жасауға бағытталған істердің тәжірибесі;
- еңбек тәжірибесі, өндірістік практикаға қатысу тәжірибесі;
- өзінің туған қаласына немесе ауылына, жалпы еліне пайда әкелуге бағытталған істердің тәжірибесі, өзінің азаматтық ұстанымын іс жүзінде білдіру тәжірибесі;
- табиғат қорғау істерінің тәжірибесі;
- мектепте, үйде немесе көшеде туындаған жан-жалды жағдайларды шешу тәжірибесі;
- өз бетінше жаңа білім алу, ғылыми зерттеулер жүргізу тәжірибесі, жобалық қызмет тәжірибесі;
- адамзаттың мәдени мұрасын зерттеу, қорғау және қалпына келтіру тәжірибесі, өзіндік мәдениет туындыларын жасау тәжірибесі, шығармашылық өзін-өзі көрсету тәжірибесі;
- салауатты өмір салтын ұстану және басқа адамдардың денсаулығына қамқорлық жасау тәжірибесі;
- айналасындағыларға көмек көрсету тәжірибесі, балаларға немесе қарттарға қамқорлық жасау, волонтерлік тәжірибе;
Тәрбиеленушілердің жас ерекшеліктеріне байланысты мақсатты басымдықтарды тәрбиелеудің жалпы мақсатына бөлу тәрбиелеудің жалпы мақсатының басқа компоненттерін ескермеуді білдірмейді. Басымдық-бұл белгілі бір жас санатындағы оқушылармен жұмыс істейтін мұғалімдерге көп көңіл бөлу керек, бірақ жалғыз назар аудармайды.
Мақсатқа жетуге бағытталған мұғалімдердің адал жұмысы балаға адами қарым-қатынастың күрделі әлемінде жақсы жүруге, басқалармен қарым-қатынасты тиімді орнатуға, олармен өзара қарым-қатынаста өзін сенімді сезінуге, әр түрлі жастағы және әр түрлі әлеуметтік жағдайдағы адамдармен тиімді жұмыс істеуге, қиын өмірлік жағдайлардан шығу жолдарын іздеуге және табуға мүмкіндік беретін қажетті әлеуметтік дағдыларды алуға мүмкіндік береді.Өзі және оның айналасындағы адамдар үшін бақытты күрделі іздеуде өмір жолын мағыналы таңдау.
Оқушыларды тәрбиелеудің қойылған мақсатына қол жеткізуге мынадай негізгі міндеттерді шешу ықпал ететін болады
1) жалпы мектептік негізгі істердің тәрбиелік мүмкіндіктерін іске асыруға, оларды ұжымдық жоспарлау, мектеп қоғамдастығында ұйымдастыру, өткізу және талдау дәстүрлерін қолдауға;
2) оқушыларды тәрбиелеуде сынып жетекшілігінің әлеуетін іске асыру, сынып қоғамдастықтарының мектеп өміріне белсенді қатысуын қолдау;
3) оқушыларды сабақтан тыс іс-әрекеттің мектеп бағдарламалары бойынша жұмыс істейтін үйірмелерге, секцияларға, клубтарға, студияларға және өзге де бірлестіктерге тартуға, олардың тәрбиелік мүмкіндіктерін іске асыруға;
4) балаларды тәрбиелеуде мектеп сабағының мүмкіндіктерін пайдалану, сабақтарда оқушылармен сабақтың интерактивті түрлерін пайдалануды қолдау;
5) мектеп деңгейінде де, сыныптық қоғамдастықтар деңгейінде де оқушылардың өзін - өзі басқаруын бастау және қолдау;
6) мектеп базасында жұмыс істейтін балалардың қоғамдық бірлестіктері мен ұйымдарының қызметін қолдау;
7) оқушылар үшін экскурсиялар, экспедициялар, жорықтар ұйымдастыруға және олардың тәрбиелік әлеуетін іске асыруға;
8) мектеп медиаларының жұмысын ұйымдастыру, олардың тәрбиелік әлеуетін іске асыру;
9) мектептің пәндік-эстетикалық ортасын дамыту және оның тәрбиелік мүмкіндіктерін іске асыру;
10) оқушылардың отбасыларымен, олардың ата-аналарымен немесе заңды өкілдерімен балалардың жеке даму проблемаларын бірлесіп шешуге бағытталған жұмысты ұйымдастыруға міндетті.
Қойылған міндеттерді жоспарлы іске асыру мектепте балалар мен педагогтердің қызықты және оқиғалы өмірін ұйымдастыруға мүмкіндік береді, бұл оқушылардың қоғамға қарсы мінез-құлқының алдын алудың тиімді тәсілі болады.
1.2. Мектепте тәрбие жұмысын жан-жақты ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері

Әр мұғалімнің басты міндеті-білім алушыларға белгілі бір білім беру ғана емес, сонымен бірге олардың оқуға деген қызығушылығын дамыту, оқуға үйрету. Жақсы ойластырылған оқыту әдістерінсіз бағдарламалық материалды игеруді ұйымдастыру қиын. Мұғалімге қажет емес ғана қол жетімді барлық әңгімелеу және көрсету емес, үйрету, оқушының ойлау, дағдыландыру үшін оған дағдылары практикалық іс-әрекеттер. Менің ойымша, бұған оқытудың белсенді формалары мен әдістері ықпал етуі мүмкін.

Оқытудың белсенді әдістеріне қызығушылық заманауи дидактикалық жүйені жақсартудың және оны ең аз қауіп-қатермен, яғни мектеп оқушыларының шамадан тыс жүктемесіне емес, мұғалімнің шеберлігіне байланысты шұғыл қажеттіліктен туындайды. Педагогикалық қарым-қатынас процесінде оқытудың белсенді әдістері сыныптарға бұқаралық мектеп үшін дәстүрлі емес оқытушылар мен студенттердің тепе-теңдік қатынастарын, білім берудің жаңа философиясы мен құндылықтарын әкеледі. Білім адамның ішкі мүдделеріне, қоғамдық өмірдің терең аспектілеріне қол жеткізген кезде ғана өз рөлін атқара алады, ол үшін тепе-теңдік (тең) қарым-қатынас қажет.

Бастауыш сынып оқушыларын сабақтарда оқытудың ең тиімді белсенді әдістері:
Дәстүрлі сабақтың дәстүрлі емес бастауы-сабаққа деген эмоционалды көңіл-күй (эпиграф, костюмдік көрініс, ребус, жұмбақ, анаграмма), мақсаттарды, үміттерді, алаңдаушылықтарды анықтау.
Проблемалық мәселелерді қою және шешу, проблемалық жағдайларды жасау. Сабақтарда қолданылатын проблемалық жағдайлардың түрлері: тосын жағдай; қақтығыс жағдайы; сәйкессіздік жағдайы; белгісіздік жағдайы; болжам жағдайы; таңдау жағдайы.
Релаксацияны ұйымдастыру және қорытындылау.
Оқу материалының тұсаукесерлері-ақпараттық технологияларды, электронды оқу құралдарын, интерактивті тақтаны және т. б. пайдалану.

Индуктивті және дедуктивті логикалық тізбектерді қолдану.

Интерактивті оқыту деп аталатын нысандарды немесе олардың элементтерін қолдану: "Жоба әдісі", "ми шабуылы", "пікірталас", "әр түрлі кейіпкерлермен сұхбаттасу".

Элементтер - "мейіз" (оқу анекдоты, интеллектуалды жаттығу, мультфильмдер, эпиграммалар).

Оқушыларға жеке бағдарланған және жеке -- сараланған тәсілді іске асыру, оқушылардың топтық іс-әрекетін (жұпта, тұрақты құрамдағы топтарда, ауысымдық құрамдағы топтарда) және балалардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру.

Сабақтың дәстүрлі емес түрлері: экскурсиялар, ертегі сабақтары, конференция сабақтары, зерттеу сабақтары, жобалық іс-шаралар және т. б.

Ойындар, ойын сәттері (рөлдік, имитациялық, дидактикалық).

Мен олардың кейбіреулеріне толығырақ тоқталамын.

Портреттер галереясы, бір-бірімізге күлеміз, шынтағыңызбен амандасыңыз сияқты әдістер сабақты бастауға серпінді көмектеседі. Тапсырманы орындаған оқушылар қол тигізіп, күлімсіреп, мүмкіндігінше көп сыныптастарының аттарын атауы керек. Мұндай қызықты ойындар сабақты көңілді бастауға, ауыр жаттығулардан бұрын жылынуға мүмкіндік береді және бірнеше минут ішінде оқушылар арасында байланыс орнатуға көмектеседі.

Мұғалім үшін сабаққа мақсаттарды, үміттерді, алаңдаушылықтарды түсіндірудің белсенді әдістерін енгізу өте маңызды. "Күту ағашы", "түрлі-түсті парақтар", "бау-бақша", "идеялар кілемі" сияқты әдістер мұғалімге сыныпты және әр оқушыны жақсы түсінуге және алынған материалдарды оқушыларға жеке тұлғаға бағытталған көзқарасты жүзеге асыру үшін пайдалануға мүмкіндік береді. Әдістер келесідей. Оқушыларға қағаздан алдын-ала кесілген алма, лимон, түрлі-түсті парақтар таратылады және олар бүгінгі сабақтан, жалпы оқудан және белгілі бір клирингке, ағашқа және т.б. жазу және бекіту арқылы не күтетінін (алғысы келетінін) нақты анықтауға тырысады.

"Миға шабуыл" - Сабақтың тақырыбы тақтаға жазылды. Тақтаның қалған бөлігі нөмірленген секторларға бөлінеді, бірақ әлі толтырылмаған. Оқушыларға тақырыптың қандай аспектілері туралы ойлану ұсынылады. Тақырыппен жұмыс барысында балалар негізгі ойларды бөліп, секторларға жазады. "Ақ дақтар" біртіндеп жоғалады; алынған ақпараттың жалпы ағынын нақты бөлу материалды жақсы қабылдауға ықпал етеді. Презентациядан кейін тақырып бойынша қысқаша талқылау жүргізуге болады және егер балаларда сұрақтар болса, мұғалім оларға жауап береді.

Жаңа тақырып бойынша өздік жұмысты ұйымдастырған кезде оқушылардың жаңа материал жасауға қызығушылық танытуы маңызды. Мұны қалай жасауға болады?! Әрине, белсенді әдістердің көмегімен! Сабақтың тақырыбымен жұмыс істеу үшін ауыспалы немесе тұрақты топтар үшін "есекжем" әдістері қолданылады - топтарда талқылау. Пікірталас өткізу және шешім қабылдау үшін - "бағдаршам" (пікірталас кезінде келісім карточкалары көтеріледі-бағдаршамның түстері бойынша келісім емес), "от сызығында" (әр команда өз жобасын 2-3 сөйлеммен қорғайды. Содан кейін басқа топтардың сұрақтары, олар өздерін қорғайды). Оқушылардың өзіндік жұмысының материалын ұсыну үшін "ақпараттық-карусель", "автобус аялдамасы", "Шығармашылық шеберхана"сияқты әдістер өте қызықты.

"Шығармашылық шеберхана" әдісін мен әдебиеттік оқудың және қоршаған әлемнің жалпылама сабақтарында үлкен жетістікпен қолданамын. Балалар сабаққа берілген тақырыпқа суреттер, иллюстрациялар дайындайды, шығармалар, өлеңдер, әңгімелер жазады, мақал-мәтелдер таңдайды, еңбек сабақтарында дәптерлер, ерекше формадағы кітаптар жасайды. Тапсырма топтарға бөлініп, берілген тақырып бойынша топтық жобаны құру және ұсыну үшін беріледі. Алдымен сабаққа әкелінген материалды орналастыру жоспарын, титулдық парақтың дизайнын жасау керек. Жұмысқа 20-25 минут бөлінеді. Осы уақыттан кейін әр топ немесе оның өкілі өз жобасын ұсынуы керек. Оқушылардың практикалық іс-әрекеті барысында оқу кабинеті нағыз шығармашылық шеберханаға айналады. Сабақтың соңында керемет туындылар пайда болады. Әр шешім ерекше, мәнерлі. Бірлесіп жұмыс істеуді, топтарда жұмыс істеуді, жолдастардың пікірін тыңдауды, бірге жиналған материалдардан керемет жұмыстар (картиналар, газеттер, кітаптар) жасауды үйрену - осы сабақтың басты мақсаты.

Сабақта релаксацияның қалпына келтіретін күші туралы ұмытпаңыз. Өйткені, кейде шайқау, көңілді және белсенді демалу, энергияны қалпына келтіру үшін бірнеше минут жеткілікті. Белсенді әдістер - "физикалық минуттар" мұны сыныптан шықпай-ақ жасауға мүмкіндік береді.
Егер мұғалімнің өзі бұл жаттығуға қатысса, өзіне пайда әкелумен қатар, ол сенімсіз және ұялшақ оқушыларға жаттығуға белсенді қатысуға көмектеседі.

Сабақты, сыныптан тыс іс-шараны "Түймедақ", дана кеңес", "Қорытынды шеңбер"сияқты әдістерді қолдану арқылы аяқтауға болады.

"Түймедақ" - 1. Оқушылар түймедеқ жапырақшаларын жұлып алады, шеңберде түрлі-түсті парақтарды таратады және т.б. сабақтың, іс-шараның тақырыбына қатысты негізгі сұрақтарға жауап береді. 2. Таза жапырақты алады. Ол басқа топқа сұрақ жазады, сұрақты төңкеріп қояды. Тақтадан басқа топ парақты алады, оқиды және орындайды, басқаларын толықтырады.

"Дана кеңес" - топ сабақтың соңында балаларға "кеңес" жазады:
сабақтың тақырыбын әлі толық түсінбедім немесе тақырыпты зерттемедім (кіші). Кеңесті көрші топ талдайды.

"Қорытынды шеңбер" - мұғалім бірнеше минут береді! Топтың дайындалған өкілдері шеңберге шығады, басқа топтардың балаларына сұрақтар қояды, олар өз кезегінде жауап береді (шеңберде жұмыс істейді).

Бұл әдістер сабақты тиімді, сауатты және қызықты өткізуге көмектеседі. Мұғалім үшін бұл кезең өте маңызды, өйткені бұл балалардың жақсы білгенін және келесі сабақта не нәрсеге назар аудару керектігін анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, оқушылардың кері байланысы маған сабақты болашаққа бағыттауға мүмкіндік береді. Әр әдіс сияқты, оның да оң және теріс жақтары бар.

Оқытудың белсенді әдістері көмектеседі - оқуға деген ынтаны және оқушының жақсы жақтарын дамытады, оқушыларды өз бетінше білім алуға үйретеді, пәнге деген қызығушылықты дамытады, оқушылардың қарым-қатынас дағдыларын, оқу-ақпараттық және оқу-ұйымдастырушылық қабілеттерін дамыту процесін жандандыруға мүмкіндік береді.
оқытудың белсенді әдістерін қолданатын сабақтар оқушылар үшін ғана емес, мұғалімдер үшін де қызықты. Бастауыш сынып балаларының өзіндік ерекшеліктері бар, сондықтан олар эмоцияларымен күреспейді, сондықтан проблемалар талқыланған кезде сабақтарда рұқсат етілген жұмыс шуылы пайда болады;
әдістерді біртіндеп енгізген дұрыс, оқушыларды пікірталас пен ынтымақтастық мәдениетіне тәрбиелейді;
осы әдістерді қолдану әр сабақта және бір сабақта міндетті емес.

Осылайша, оқытудың белсенді әдістерін қолдану оқу процесін тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді, бірақ кез-келген әдістемедегідей ерекшеліктер де бар.

1.3. Бастауыш мектептегі тәрбие жұмысының әдіс-тәсілдерінің мәні

Бастауыш сынып мұғалімдерінің педагогикалық іс-әрекеті олардың көпшілігі балалармен өзара әрекеттесу кезінде тікелей талап, көтермелеу немесе жазалау түрінде ашық түрде басқарылады немесе балаларды бір-біріне қарама-қарсы қойып, эмоцияларын таңып, бір пікірге әкеледі.
Білім беру жағдайы мен педагогикалық шындықтың дамуы басқарудың күрделенуін қамтиды. Мұғалім үшін педагогикалық процестің "ішінде" бар әр түрлі құбылыстардың күрделілігі мен түсініксіздігін ескеретін басқару тәсілдерін меңгеру маңызды. Мұндай икемді, кедергісіз, "ішкі жасырын" басқару, оны құру қиын және бір жақты емес, әсіресе бастауыш мектепте, жас оқушылар ересектердің әсеріне өте сезімтал болған кезде, олар рефлексивті сананы дамыта бастаған кезде және олардың өзін-өзі басқару қабілеті әлі дамымаған кезде қажет.
Мұғалім қалаған нәтижеге интуитивті басқару әрекеттері арқылы ғана емес, сонымен қатар педагогикалық менеджменттің негізгі ережелерін, "жасырын басқару"технологиясын қолдану арқылы қол жеткізе алады. Мұғалімнің жеке басы, оның жеке қасиеттері, жұмыс әдістері мен формалары, әдептілік, ақпарат беру уақыты мен тәсілі, әңгімелесу мүмкіндігі және т.б. - бұл осы технологияның кейбір компоненттері, оларды білу және пайдалану оң нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. "Жасырын басқару" кейде әсер етудің жалғыз тәсілі болып табылады. Бұл мұғалімге оқу процесін жекелендіруге мүмкіндік береді, салауатты шығармашылық ортаны сақтауды, тиімді, сапалы білім алуға, сыныпта қолайлы психологиялық ахуал қалыптастыруға ықпал етеді.
Басқару мәселелері бойынша жеткілікті үлкен білім көлемі жинақталған. Алайда, бұл проблемамен тереңірек танысу мұғалімнің басқарушылық қызметін қарастыру кезінде бұрын жүргізілген зерттеулерде мектептің оқу-тәрбие процесінде "жасырын басқару" технологиясын қолдану идеялары жеткіліксіз жүзеге асырылатындығын көрсетеді. Қазіргі уақытта бұл мәселе, біздің ойымызша, ерекше өзектілікке ие, өйткені қазіргі мектеп тек тақырыпты білетін, жаңа материалды түсіндіре алатын, сонымен қатар оқу процесін, балалардың іс-әрекетін сауатты басқара алатын мұғалімге деген қажеттілікті сезінеді. Кез-келген істің немесе процестің тиімділігі әр нақты мұғалімнің жеке басына байланысты, өйткені ол сыныпты басқарады, жұмыс қарқынын орнатады, нәтижеге бейімделеді.
Арасындағы қарама-қайшылықтар айқындалуда:
бастауыш сынып мұғалімінің оқу-тәрбие жұмысы жүйесінде оқушылардың жеке сипаттамаларын сапалы өзгерту, сыныптағы микроклиматты жақсарту, бірқатар әлеуметтік проблемалар (әр түрлі деңгейдегі, дайындық деңгейіндегі, әлеуметтік дамудағы бір сыныпта балалардың пайда болуымен байланысты) үшін "жасырын басқаруды" қолданудың объективті қажеттілігі түсініспеушілікке, мұғалімдер мен оқушылар, балалар мен олардың ата-аналары арасындағы көптеген қақтығыстардың проблемаларына әкеледі) және оның ғылыми-педагогикалық сипаттамаларының жеткіліксіз дамуы, оны ұйымдастыру үшін нұсқаулық ретінде қызмет етеді;
мұғалімді оқу-тәрбие процесінің басқарушысы ретінде даярлау қажеттілігімен және тұтас педагогикалық технологиялар мен оны даярлау және қайта даярлау әдістемелерінің жеткіліксіз әзірленуі;
бастауыш сынып мұғалімінің оқу-тәрбие жұмысы жүйесіндегі "жасырын басқаруды" біртұтас теориялық негіздеу қажеттілігі және осы салада теориялық әзірлемелердің болмауы;
бастауыш сынып мұғалімінің оқу-тәрбие жұмысы жүйесінде "жасырын басқару" тәсілдерін пайдалану технологиясын ғылыми-әдістемелік әзірлеу қажеттілігіне және педагогикалық теория мен практикада тиісті қамтамасыз етудің болмауына байланысты туындайды.

Бұл көптеген міндеттер мен істердің ауыр жүгін көтеретін сынып жетекшісі. Сынып жетекшісі көбінесе оқушыны қалай тәрбиелеу керектігі туралы ойлануы керек, сондықтан одан бас әріппен жазылған адам өседі. Менің қарапайым тәжірибем әріптестер үшін пайдалы болады деп үміттенемін және олар сыныптағы тәрбие қызметін ұйымдастырудың жаңа тәсілдеріне әкелетін ұсынылған әдістерді қолдана алады.

Мектепке түскен алғашқы күннен бастап балалармен жұмыс жасай отырып, мен өзіме негізгі тәрбиелік міндеттер қоямын:

Балалар ұжымын қалыптастыру бойынша жұмыс.

Оқыту мен тәрбиелеудің жаңа технологияларын практикаға белсенді енгізу.

Жеке шығармашылық қабілеттерін дамыту бойынша жұмыс.

Жеке тұлғаның ұжымда өзін-өзі растауы үшін оның мүмкіндіктерін ескере отырып, қажетті жағдайларды жасау, сыйластық қатынастарды дамыту.

Белсенділікті, пайымдаулар мен іс-әрекеттердің дербестігін дамыту.

Оқушылардың денсаулығын нығайту, адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру, оқушыларды еңбекке баулу.

Танымдық, ойын және эстетикалық іс-әрекетке тарту арқылы баланың жеке басын ізгілендіру.

Жалпы білім берудің мемлекеттік стандартының федералды компонентінде жалпы білім берудің мақсаттары мен міндеттері әр сатыда және жеке пәндер бойынша нақтыланады.
Бастауыш сыныпта- жалпы білім берудің бірінші кезеңнен тұрады. Бастауыш сынып білім берудің мемлекеттік стандартының федералды компоненті. Бастауыш мектептің сапалы жаңа тұлғаға бағытталған даму моделін жүзеге асыруға бағытталған және келесі негізгі мақсаттардың орындалуын қамтамасыз етуге арналған:
оқушының жеке басын, оның шығармашылық қабілеттерін, оқуға деген қызығушылығын, оқуға деген іскерлігі мен ынтасын дамыту;
адамгершілік және эстетикалық сезімдерін, өзіне және қоршаған әлемге эмоционалды-құндылықты позитивті қарым-қатынасын тәрбиелеу;
білім жүйесін, дағдыларды, әр түрлі іс-әрекеттерді жүзеге асыру тәжірибесін игеру;балалардың физикалық және психологиялық денсаулығын сақтау және нығайту;
баланың даралығын сақтау және қолдау. Бастауыш сынып оқушыларымен тәрбие жұмысының мақсаты:
үйлесімді дамыған тұлғаны тәрбиелеу (өзіне және қоршаған әлемге эмоционалды-тұлғалық оң көзқарас).
Сыныптың білім беру жүйесі көптеген элементтерден тұратын өте күрделі әлеуметтік-педагогикалық құбылыс.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысы - бұл Мұғалімнің сабақтан тыс уақытта баланың жеке басын әлеуметтендіру үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ететін мектеп оқушыларының әр түрлі іс-әрекеттерін ұйымдастыруы.
Ең алдымен, мектептің педагогикалық процесінде сыныптан тыс тәрбие жұмысының орнын анықтау керек.
Сыныптан тыс тәрбие жұмысы-бұл әр түрлі іс-шаралар жиынтығы және балаға тәрбиелік әсер етудің кең мүмкіндіктері бар.

Біріншіден, сабақтан тыс әр түрлі іс-шаралар баланың жеке қабілеттерін жан-жақты ашуға ықпал етеді, оларды сабақта әрдайым қарастыруға болмайды.

Мәскеу маңындағы мектептердің бірінде I сыныпта жаңа жылдық жарықтан бірнеше минут бұрын электрлік гирлянданың нашарлағаны белгілі болды. Мұғалім көмек сұрады. Ол орта мектеп оқушысымен оралғанда, гирлянданың қазірдің өзінде жұмыс істейтіні белгілі болды, өйткені оны I сынып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.