Бағыныштылар билігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

МӨЖ

Тақырыбы: Ұйымға басшылық етудің өзіне тән ерекшеліктері; Қызметкерлерге психологиялық әсер ету мен мотивациялаудың жолдары

Тексерген: Тәжібаев Т.Б.
Орындаған: логопедия 1 курс, Каналы М.Қ.

Жоспар
КІРІСПЕ
1. Ұйымдағы басшылық.
2. Ықпал ету және билік формалары. Марапаттауға негізделген билік. Оң, дұрыс ықпалды нығайту арқылы әсер ету.
3. Сендіру мен қатысу.
4. Лидерлік теориясына шолу. Жеке адамның қасиеті мен көзқарасы жағынан қарағандағы тәсіл. Тәртіптілік тәсіл. Жағдайлық тәсіл.
ҚОРЫТЫНДЫ

Кіріспе

Басшылық пен көшбасшылық (лидерлік) жеке адамдар арасындағы басқару аспектісі болып саналады, сол арқылы бағыныштылар кәсіпорынның мақсатын, әрі оған жету үшін неғұрлым тиімді және қолайлы ықпал етуді білуі мүмкін.
Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалықтан басқа, әлеуметтік-псхологиялық қатынас та қалыптасады. Бұл ең алдымен ұйымның әр түрлі статустары, иерархиялық құрылымдары (бір жұмыскердің екіншісіне бағынуы арқылы көрінетін) және жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас, олардың әлеуметтік-психологиялық мазмұны, бірін-бірі мойындау, ықпал ету, стиль, мүдделік т.б. болып саналады. Басқарудың дұрыс стилін таңдай білу әлеуметтік-психологиялық проблеманың ең өзектісі. Басқармадағы жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі түбегейлі баға басшы жұмысының стилі бойынша жүзеге асады.
Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана тән стильде қызмет міндетін орындайды. Адамдардың қарым-қатынасында, соның ішінде басқару қызметін жүзеге асыруда стильге ерекше мән беріледі. Честерфольд стиль-ой дүниесі десе, Бьюфурон стиль-адамның өзі деп тұжырымдайды.
Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стилінің түсінігі де дәлелдей түседі. Қазіргі кезде стильді басшының басқару қызметін тиімді орындау мақсатында өзінің қарамағындағыларға ықпал етуі бойынша бағалайды. Сонымен, басшылық стилінің мәні сол, басшы қандай әдістермен ұжымның қарқынды және творчестволықпен өзіне бекітілген жұмысты орындауына ықпал ете алатындығында, қарамағындағылардың іс-әрекеті нәтижесін қалай бақылайтындығында. Қабылданған стиль ұжымда ерекше жағдай мен қарым-қатынас туғызады.
Басшылық стилі тұрақтылығымен, амалдарды жиі-жиі қайталамауымен ерекшеленді. Бірақ мұндай тұрақтылық салыстырмалы түрде, өйткені көптеген мамандардың бағалауынша стильге әдетте ырғақтылық тән, олардың тұжырымдауынша ең дұрыс басшылық - бұл ырғақтылық және де басшылық ете білу - бұл басшылық стилін өзгерте білу.
Басшы жұмысының стилі - оның басқару процесінде пайдаланатын тәсілдердің, амалдардың іс-әрекеттерінің жиынтығы. Басшының стилі - бұл шешім қабылдау және қызметкерлерге тапсырма беру әдісі.
Басшылық стилі басқару тәсілімен белгілі бір ара қатынаста және өзара әрекетте болады. Алайда олар бірдей ұғымда емес.
Басқару тәсілі - басқару ісін жүзеге асырудың жиынтық әдістері, амалдары, жұмыскерлер мен еңбек ұжымына ықпал ету, басқару қызметін орындау процесінде олардың іс-әрекеттерін үйлестіруді қамтамасыз ету.
Бұл ұғымның ең әділ, дұрыс мағынасы мынандай: Тәсіл мен стильді музыка шығармаларын орындау нотасымен және мәнерімен салыстыруға болады: нота барлығына бірдей, алайда әрбір орындаушы шығарманы өзінше бейнелейді.
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін қалыптастыру оңайға түспейді. Бағыныштыларына ықпал етудің кейбір амалдары алуан түрлі бағалануы мүмкін. Егер бір басшы оларға сенім көрсету арқылы ықпал ететін болса, екіншісі тиістісің, міндеттісің секілді қағиданы басшылыққа алады. Кейбір басшылар бағыныштыларына қатаң тәртіп орнатып, оларды өзінен аулақ ұстайды да, ұсақ-түйек мәселеге дейін өзі шешеді. Енді бір басшылардың есігі әрқашанда ашық, оған кез келген мәселе туралы пікірлесуге, ұсыныс айтуға болады. Бір директор күн сайын бригадаларды аралап отырады, ал екінші біреуі мұны қажет санамайды.
1. Ұйымдағы басшылық
Басшылық басқарудың маңызды компоненті болғанына қарамастан, лидерлер (жетекші қызметкер) үнемі тиімді басқарушы бола алмайды. Лидердің тиімділігі олардың басқаларға ықпал, әсер ету деңгейімен өлшенеді. Кейде шешімді лидерлік ресми ұйымға да кедергі келтіруі мүмкін. Мысалы, бейресми ықпалды лидер ұжымның нашар жұмыс істеуіне және өнімнің сапасының төмендеуіне әсер етуі мүмкін.
Файли, Хаус және Керр басқару мен басшы қызметкер арасындағы айырмашылықты көрсетті.
Басқару - бағыныштыларды өздеріне арналған тапсырмалар мен міндеттерді орындауға мәжбүр ететін ой және дене үрдісі, ал лидерлік болса, керісінше, бір адамның басқаларға ықпалы, әсер ету үрдісі, деп атап көрсеткен.
Басқарушы ұйымның басшылығына алдын-ала қарастырылған ресми әрекет-өкілеттіліктерді беру арқылы келеді. Лидер болса, ресми емес әрекеттердің нәтижесінде, өз еңбегімен, өз абыройымен жетеді.
Ұйымның басшысы - лидер, сонымен бірге, ол өз бағыныштыларын тиімді басқаратын адам, оның мақсаты - ұйымға берілген жұмысты, тапсырманы орындауға басқаларды бағыттау, оларға ықпал, әсер ете білуі.
Лидерлік, жетекші қызметкерлік - бұл ұйымның мақсаттарына жету жолына бағыттау арқылы жекелеген адамдармен топтарға ықпал және әсер ете білу қабілеті.
Әсер, ықпал, және билік.
Ықпал - жеке бір адамның, келесі бір адамның мінезіне, басқалармен қарымқатынасына, сезіміне өзгеріс еңгізетін қандай да бір мінез-құлық әрекеті. Мұндай ықпал ету құралдары ретінде: өтініш, құлаққа сыбырлау немесе ең соңғы саты - қорқыту жатады. Бір адам басқаларға тек қана идеяларының көмегімен ықпал етуі мүмкін. Басшы өзінің лидерлігімен ықпал әсерін тиімді әсер ету үшін билікті пайдаланады және оны дамытады.
Қоғамда билікке теріс сезім әрекеттері қалыптасқан. Лорд Эктон ол туралы былай деген Биліктің аздыру тенденциясы бар, ал шексіз билік шексіз аздырады. Көптеген адамдар билік ұғымын зорлық, күш көрсету және агрессиямен байланыстырады. Билік - бұл басқалардың мінез құлқына әсер ету мумкіндігі. Басқаруда билік болмаса, ұйымның жұмысы алға баспайды, тәртіп нашарлайды.
Билік балансы
Көптеген адамдар билік бір адамға екінші бір адамның сезімдері, ойларына қарамастан, ықпал етуге мүмкіндік береді деп ойлайды. Бұл дұрыс емес. Ұйымдағы билік тек ішінара иерархиямен анықталады. Белгілі бір жағдайдағы бір адамның билігінің мөлшері оның ресми өкілеттіліктерінің деңгейімен емес, басқа адамға тәуелділік дәрежесімен анықталады.
Басқа адамның тәуелділігі не ғұрлым жоғары болса, со ғұрлым адамның билігіде үлкен болады. Мұны мына формуламен көрсетуге болады: билік берілген А адамның Б адамға ықпалының денгейі Б адамның А адамға тәуелділігінің де деңгейінде де болады. Бұл билік балансы деп аталады.
Бағыныштылар билігі
Басшылардың өз бағыныштыларына билік жүргізетін себебі бағыныштылар жалақы, жұмыс ғимараттары, қызметте өсу, өкілеттіліктерді кеңейту мәселелерге келгенде басқарушыға тәуелді болып қалады. Бірақ кейбір жағдайларда бағыныштылар басшаларға билік жүргізуі мүмкін. Мысалы, шешім қабылдауға қажетті мәліметтер мен ақпараттар басқа адамдармен бейресми қарым-қатынастар сияқты мәселелерде басшы бағыныштының көмегімен ықпалына жүгінеді.
Бағыныштылар билігінің жүзеге асуына әсер ететін факторларды қорыта келіп Д. Меканик былай дейді: Бір адам басқа бір адамға қаншалықты тәуелді болса, соншалықты сол адамның билігіне бағынуға мәжбүр болады. Басшы әрқашанда билік балансының сақталуына әсер етуі тиіс. Себебі ұйымның мақсатына жетуі бағыныштыларға тікелей байланысты.
2. Ықпал ету және билік формалары. Марапаттауға негізделген билік. Оң, дұрыс ықпалды нығайту арқылы әсер ету. Заңды билік. Дәстүр арқылы әсер ету. Эталондық билік (үлгі билігі). Харизма арқылы ықпал ету. Сараптау билігі.
Басшылық жасау үшін ықпал ету қажет, ал ықпал ету үшін биліктің негізі болуы керек. Белгілі бір билікке ие болу үшін орындаушыға аса қажетті бір нәрсені өз қолыңызға алу арқылы өзіңізге бағынуға мәжбүр етесіз. Ықпалдың барлық формалары басқа адамның талаптарын орындауға талпындырады. Соның салдарынан басшы және орындаушы болақшақтағы ұқсас немесе ұқсас манерлерін қалыптастырады, басшы бағыныштыға ықпал етеді.
Биліктің әр түрлі формалары болады. Билікпен лидерлік саласындағы зерттеушілер Френч және Рейвен билік негіздерінің қолайлы жіктеулерін жасап шығарады. Соған сәйкес биліктің бес негізгі формасы бар:
Мәжбүр етуге
Марапаттауға негізделген
Сараптау
Эталондық билік
Заңды билік

Бағынышты басшының бұйрығын ұйымдық иерархияның төменгі сатысында тұрғандықтан орындайды. Себебі басшыға басқа адамдарды басқаруға болатын өкілеттілік берілген. Билік ықпал ету арқылы жүргізіледі.
Ықпал етудің негізгі түрлері:
Күштеп үрейлендіру арқылы ықпал ету
Оң, дұрыс ықпалды күшейту ықпал етеді
Дәстүрлер арқылы ықпал ету
Харизма
Харизматикалық лидердің мынандай сипаттары болады:
1. Энергиямен алмасу. Адамдар энергия болып, онымен басқаларға ықпал етеді деген әсер қалыптасады.
2. Сыртқы бейнесінің ықпалдылығы. Харизматикалық лидер міндетті түрде сүйкемді немесе әдемі емес, бірақ кейпі өте тартымды болып келеді.
3. Мінез құлқының тәуелсіздігі. Өзінің сый-құрметке бөлінуі үшін және сәтті болуы үшін басқа адамдардан тәуелсіз.
4. Басқалармен жақсы қарым-қатынас орнатып, сөйлесе, тіл табыса алады.
5. Өзінің ерекше тұлға екенін сезінеді. Ол өзін әрқашанда еркін ұстайды.
6. Кезкелген жағдайда өзін жоғалтпайды, сенімді адам. Көптеген адамдар харизматиктерге еліктеп, солардың жолдарын қууға тырысады.
7. Экспертік салихалы сенім арқылы ықпал ету. Бағынышты, өз басшысының белгілі бір мәселе бойынша сарапшылық билігі бар деп сенеді. Басшыға сенім арта отырып, олар оның көмегіне жүгінеді. Мысалы адамдардың емдеуші дәрігерге деген сенімі.
3. Сендіру мен қатысу
Биліктің кезкелген түрінде белгілі бір жағдайларға байланысты өкілеттіліктерді беру мүмкіндігі болады. Бағыныштының қабілеті басшының қабілетіне жақындаған сайын басшы бағыныштыға ықпал ету үшін, онымен бірігіп қызмет атқаруға талпынады.
Бағыныштыны белсенді байланысқа шақыратын ықпал етудің екі формасы бар - көз жеткізу және қатынасу болып табылады.
Көзін жеткізу арқылы ықпал ету
Басқа адамға ықпал ету үшін марапаттауға немесе жазалауға қабілетті болудың харизматикалық қасиет иесі немесе аса үлкен білімді болудың қажеті жоқ. Тек өзіңнің көз қарасыңды ұтымды түрде жеткізе алсаң жетіп жатыр.
Көзін жеткізу арқылы ықпалын жүргізетін басшы өз бағыныштысына еш қашан не істеу керектігін айтпайды, не істеу қажеттігін, керектігін сатады, яғни басшы өз бағыныштысының белгілі бір қасиеттеріне сенеді де, оған билік береді. Көзін жеткізуді тиімді ұйымдастыру үшін басшы бағыныштының сеніміне ие болу керек.
Көз жеткізу арқылы ықпал етудің күшті және осал жақтары
Ең бірінші осал жағы - өте нашар немесе бәсең екендігі белгісіздігі, екіүштылығы. Сонымен бірге ықпал етудің бұл формасы бірақ рет әсерін тигізеді.
Артықшылығы көз жеткізу арқылы әсер ету кезінде ұйымдардағы адамдар берілген тапсырманы дәл, тиянақты, бұлжытпай, тиімді орындайды, бұл жұмысты басшының бақылауысыз жасайды, себебі жұмысшының жеке басының қабілеттілігі осы жұмыстың тиімділігі бойынша барлық басқарудың иелерінде насихатталып жарияланады.
Еңбеккерлерді басқаруға тарту арқылы ықпал ету кезінде басшы бағыныштыға ықпал етуі үшін ешқандай қиналмайды. Басшы орындаушының күш жігерін белгілі бір бағытқа бұрып, ақпараттармен еркін алмасуды қамтамасыз етеді. Басқаруға бірлесіп қатысқан басшы мен бағыныштылардың арасында ауызбірлік болуы керек.
4. Лидерлік теориясына шолу
Басшы шешім қабылдап, оның орындалуын ұйымдастырып қарауындағы адамдардың жұмысын бақылаған кезде ол өзінің міндетіне лайық әрекет етеді. Бұл жағдайда әр бір басшы оның басшылық стилін айқындайтын басқару үрдісінде өзіне тән әдіс-әрекетімен өзіндік ерекшелікпен көрінеді. Барлық жағынан ұқсас екі адамның болмайтындығы сияқты, бір-бірінен айнымайтын басшылық стиліде болмайды. Басшылық стилі басшылармен бағыныштылардың араласуымен олардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.