Тұмау вирусының морфологиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ
ШАРУАШЫЛЫҒЫМИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

Биологиялық қауіпсіздік кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Жылғының тұмауын балау және індетке қарсы шаралары

Орындаған:Үсенбек Айдос Вм-404 топ студенті
Тексерген:В.ғ.магистрі, асистент Орынбасар М.Б

Алматы 2021 ж
Жоспар
Кіріспе
Негізігі бөлім
1.Жылқы тұмауы
2.Сынамаларды алу тәсiлдерi
3.Патогенезі.
4.Клиникалық белгілері
5.Жылқы тұмауында өлекседегі патолого - анатомиялық өзгерістері
6. Диагностика
7.Жылқы тұмауының емі, иммунитеті жəне арнамалы дауалау
8.Инфекция қоздырушыларының зардапты əсері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиетер

Кіріспе
Еліміздің тəуелсіздігінің 10 жыл ішінде болған экономикалық өзгерістер ветеринарлық қызмет көрсету жүйесін түп-тамырымен өзгеруіне əкеп соқтырады. Орталықталындырылған жоспарлы экономика кезеңінде қалыптасқан жəне бұрын толық мемлекет қаржысымен қаржыландырып келген ветеринарлық қызмет сапалы ветеринарлық қызмет көрсетуді қалыптастыра алмады. Ол жеке кəсіпкерлік саласының дамуына кедергі болады. Осы жағдайлар Ветеринария туралы заңның талқыланып, 1995 жылы қабылдануына əсер етті. Бұл қаулы ТМД елдері арасындағы заңды күші бар жəне сол уақыттың барлық талаптарына жауап беретін алғашқы құжаттардың бірі болды. Ол елімізде ветеринарияның бір саласы жеке кəсіпкерліктің дамуына жол ашты жəне бұл ветеринариялық қызмет көрсетудің нарықтық дамуына негіз болды. Ветеринариялық жүйені дұрыс қалыптастыру жолында жасалған жұмысты негізге ала отырып, төмендегі мəліметтерге көңіл бөледі:
- мемлекеттік қадағалау, бақылау қызметінен шаруашылықтық-атқарушы қызметін бөліп ажырату жұмыстары атқарылды. Нарықтық экономикасы дамыған мемлекеттер мысалында ветеринарияда инспекторлық жүйе құрылды. Ол мемлекетегі қызметтегі бөлімнен, ауыл округына жəне базарға дейінгі аумақты қамтыды. Мемлекеттік ветинспекторлар ветеринарлық тəжірибе жүргізбейді.
- ветеринариялық қызмет көрсетудің барлық саласы бəсекелестік ортаға шығарылған, бұған өте қауіпті жұқпалы аурулармен күресу шараларын ұйымдастыру жəне карантин қойылатын инфекциялық ауруларды жою жұмыстарын жүргізу қосылмаған.
- ветеринария саласында жұмыс атқаратын мелекеттік өндірістер саны анықталған.
- ветеринариялық препараттарды өндіруде барлық потенциалдық өндірушілердің байланысын қалыптастыруда жəне ветеринарлық қызмет көрсету нарығына ветпрепараттарды жеткізуде бəсекелестік ортасы кеңейтілген.
- осы қалыптасқан өзгерістердің бəрі 1995 жылы қабылданған заңға қарамақайшылық туғызады жəне ол 2002 жылдың 10 шілдесінде жаңа талаптарға сай келетін Ветеринария туралы заңды қайта талқылап, қабылдануының себебі болды.
- жаңа Ветеринария туралы заңның мақсаты - ветеринарлық-санитарлық жағдайды жақсарту, жануарлар өнімдерін, шикізаттардың жəне ветеринарлық қадағалаудан өтетін басқа объектілердің қауіпсіздігін, халықты адам мен жануарларға ортақ жұқпалы аурулардан сақтау, сонымен қатар бірінші, экономикалық орталық құру.

Негізгі бөлім
1.Жылқы тұмауы (Equine enfluenza virus)

1- Сурет. Тұмау вирусының морфологиясы
Жылқы тұмауы (Grippus eguorum) - қысқа мерзімді қызбамен жəне жоғарғы тыныс жолдарынық кілегейлі қабықтарының катаральді қабынуымен сыпатталатын, жіті өтетін, жоғары контагиозді ауру. Індет безгек, коньюктивит, жас ағу, мұрыннан серозды немесе іріңді сұйықтық ағу, ауыртпалы жөтел, жоғарғы тыныс жолдарының қатары, ларинготрахеит жəне бронхитпен сипатталады. 1872-73 жылдары АҚШ-та жылқы тұмауының эпизоотиясы туралы жазылған. Жылқы тұмауының таралуы Жылқылардың грипі Европа, Америка жəне Азияның көптеген елдерінде, оның ішінде біздің елде де кездеседі. Жылқы тұмауының қоздырушысы Қоздырушысы -А типті ортомиксовирустердің түріне жататын РНҚ-сі бар вирус. Вириондары шар немесе жіп тəрізді (80-120 нм) болады, түк сипаттас кабықпен жабынған. Вирусті тауық эмбриондарында өсіреді. Ол ультракүлгін сəулелермен жəне дезинфекциялық дəрулермен активтігін тез жояды. Бұл аурудың қоздырғышы - арнаулы сүзгіден өтетін вирус. Бұл ауру көптеген жағдайда стрептокок, стафилокок, пневмокок сияқты ауру тудыру қабілеті бар уытты əлсіз микробтардың өнуінен асқынып кетеді. Алғаш рет 1956 жылы Чехославакияда Совинова мен Тумова бөліп алған. 1963 жылы АҚШ-та вирустың тип тармағы анықталған. СССР - жылқы тұмауының вирусы 1969 жылы бөлінген. Бөлінген жылқы тұмауының вирустары адамның тұмау вирусынан айырмашылығы байқалмайды, А туыстығына жатқызылады. Жылқының тұмау вирусы полиморфты келеді, пішіні шар, жіп, алмұрт, сопақша тəрізді, сыртында бүршіктері бар, вирустар күрделі, капсид симметриясы спираль тəрізді, сыртқы қабықшасы ақ заттардан, липидтерден жəне көмірсулардан тұрады, гемагглютинин жəне нейраминидаза гликопротейдтері бар. Геномы бір жіпшелі, сызықшалы, үзілмелі (8 үзілімдерден тұрады) жəне теріс стратегиялы РНҚ-лы. Вирионның 70%-ы белоктар, РНҚ -1-2%. Тұмау вирусында гемагглютинация туғызатын белсенділігі бар. Жылқы тұмауының қоздырушысының төзімділігі Физико-химиялық əсерлерге вирустардың төзімділігі аз. Бөлме температурасында 1 тəуліктен кейін белсенділігі жойылады, ал 4С-та -2-3 ай, минус 20С - белсенділігі бірнеше жыл бойы сақталады. 50-60С қыздырғанда 20 минутта, ультракүлгін сəулесі əсерінен вирус инактивтелінеді. Антигендік қасиеті. Жылқы тұмауының барлық бөлінген вирус штамдары А туыстығына жатады. Сыртқы гемагглютинин жəне нейраминидаза гликопротейдтеріне қарсы ауырған мал организмінде вирусты бейтараптаушы, комплемент байланыстырушы, антигемагглютининдер пайда болады. Жылқының, құстардың тұмау вирустары арасында антигендік байланыстар байқалады. Мысалы, жылқы тұмау вирусы жəне үйрек тұмау вирустардың арасында антигендік байланыстар бар. Індеттік деректер Жасы мен тұқымына қарамастан ауруға жылқылар бейімді. Инфекция қоздырушының кезі -мұрынның сараптарымен, жөтелгенде жəне пысқырғандағы кілегейімен вирусті бөліп шығаратын ауру жəне ауырып айыққан малдар. Вирус ауалы- тамшылық жəне алиментарлық жолдармен беріледі. Сау малдар ауру малдармен бірге күтіп-бағылғанда, сонымен бірге жем-шөп, су, күтім заттары арқылы (вируспен инфекцияланған) залалданады. Ауру жылдың кез-келген мезгілінде, жиірек көктем мен күзде шығады. Грипп жылқылардың көп шоғырланған жерлерінде өте тез таралады. Бұған қолайсыз ауа жағдайы, малдардың қораларда тығыз орналасуы мен əдеттен тыс қалжырауы себебін тигізеді. Аурушаңдық əжəптəуір болады. Қейбір шаруашылықтарда ауру бүкіл жылқы басын, басқа біреулерінде-10-50 процент малды қамтыйды.
Жылқы тұмауының қоздырушысының шоғырлануы мен репродукциясы. Ауруға бейімділік. Гриппке тек жылқы, көбінесе ересек жылқы шалдығады. Аурудың шығуы мен жұғуы. Індет көбіне ауру жылқы арқылы тарайды. Ол ауру мал сау малмен жанасқан кезде, сондай-ақ микроб тамған азық, суат жəне қора-жай арқылы жұғады. Індеттің жіті өтетін кезінде үлкен концентрацияда вирус кеңірдектің бөліндісінде, өкпеде, мұрынның кілегейінде, өңеште сақталады да, осы мүшелердің торшаларында шоғырланады. Гипертермия кезінде вирусты қанда да табуға болады. Организмнен қоздырушы тыныс алғанда ауа арқылы, иұрыннан бөлінетін сұйықпен, нəжіспен кейде зəрімен бөлініп шығады. Вирус сезімтал клеткаларға еніп, адсорбциясы гемагглютинин көмегімен мукопротеиндік клетка рецепторлары арқылы жүреді. Транскрипция жəне репликация ядрода өтеді. Транскрипция РНҚ - тəуелді РНҚ полимераза көмегімен үзілмелі РНҚ геномында РНҚ теріс жіптері пайда болады. Репликация кезінде тұмау вирусының үзілмелі геномдары түзіледі, олардың арасында генетикалық өзара əсерлер байқалады да, вирустың өзгергіштік себебі осыған байланысты. Вирус - денешіктерінің жиналуы цитоплазмалық мембрана арқылы жүреді, ал клеткадан шығуы бүршіктену жолымен өтеді.
2.Сынамаларды алу тәсiлдерi

Зертханалық зерттеулердi жүргiзу үшiн патологиялық материалдан сынамалар алынады: өлген жануарлардың өкпесінен кесінді (бөлшектерін) алады және вирусты бөлiп алу үшiн ауру алғаш басталған кезінде ауру жылқылардың танауынан жағынды алады.

Серологиялық зерттеулер үшiн аурудың алғашқы басталған кезеңiндегi және 2-3 апта өткен соң алынған жұп қан сарысулары пайдалынады.

Танау қуысынан жағындыны физиологиялық ерiтiндімен ылғалданған тампонмен алады. Ылғанданған тампонмен танау жолдарын жақсылап сүртедi де оларды пробиркаға салады.

Зертханада тампонды жақсылап сығады. Пробика ішiндегі сұйқтықты 15 минут 4000 айн.мин центрифугада айналдырады. Тұнба бетiндегi сұйықты стерильді пробиркаларға құяды, оған 500 ӘБмл-ден антибиотиктер (пенициллин немесе стрептомицин) қосады және +40С температурада бiр сағат бойы ұстайды, одан кейiн тауық эмбриондарына жұқтырады.

Жылқыдан қан capыcyын алу және дайындау әдісі.
Жылқылардан қанды стерильді жағдайда мойының күре тамырынан стерильді инемен жоғарғы 23 бөлiгiнен физиологиялық ерiтiндi құйылған құтыға алады. Алынған қанды бөлме температурасында 2-3 caғат ұстайды, сосын инемен пробирка қабырғасын жиектейдi және температурасы 100 С-тан жоғары емес салқын бөлмеге қояды, 12 сағаттан кейiн қан сарысуды стерильді пробиркаларға пипеткамен сорып алады, оған 1:20000 қатынастағы мертиолятты қосады. Қолданатын қан сарысуын +560С температурасында 30 минyт су моншасында жылытады.
Зерттеуәдiстемелерi

Тұмау вирусын тауық эмбриондарында бөліп алу.
Жұқтыруға 9-10 күндiк тауық эмбриондары пайданылады. Вирустық материалдың бiр сынамасына зерттеу үшiн кемiнде 6 тауық эмбрионы қажет.
Жұқтыру алдында тауық эмбриондарын овоскоппен тексеріп алады, қарындашпен ауа қуысын белгiлейдi. Қабықты тесiп оған сынамалы материалды енгізу алдында эмбрионның жатқан жерін, қан тамырларын анықтап алады. Қабықтын жұмыр жағын (ауа қуысы) жақсылап спиртпен өндейді және отқа күйдiредi, сосын тесік арқылы инемен 2-3 мм тереңдікке зерттелетiн материалды 0,2 мл көлемінде себеді.
Эмбриондарды жұқтырғаннан кейiн қабық тесіктерін парафинмен бекiтiп, термостатқа 72 сағатқа 370С температураға қояды. Инкубациялау барысында тәулiгiне бiр рет овоскоппен тексерiп отырады, өлген эмбриондарды ашқанша +40С температурада тоңазытқышта сақтайды. Инкубациялаудың үшiншi күнiнде өлген және тірi қалған эмбриондарды алдын-ала 8 caғат бойы +4°С температурада суытылғаннан кейiн ашады.
Ашар алдында ауа қуысының үстiндегi қабықты залалсыздандырады. Кейiн жұмырытқа шекаралас тұcынан қабықты қайшымен қиады, пинцетпен мұқият қабық асты жарғағын бөлiп алады да мембрананың жыртылған жерлерiн кабыққа қарай қайырып хорионаллантоисты жарады. Тауықтың бір эмбрионынан 6-9 мл эмбриональды сұйық алынады. Алынған эмбриональды сұйқтын үлгiлерi стерильді eкeнiн бақылау үшiн 0,1 дан 0,2 мл мөлшер алып ЕПА және ЕПС себiндi жасайды. Себiндiнi 5 тәулiк бойы тepмостатта ұстайды. Сонымен қатap алынған эмбриональды сұйықты гемагглютиндiк белсендiлiкке тексередi. Гемагглютинация болған жағдайда және бактериалдық ластанғаны байқалмаса алынған сұйықтын ұлгiлерiн гемагглютинация реакциясына қолданады. Егер бөлiнген вирустың гемагглютинагендік титрi төмен болса, тағы да тауық эмбриондарына 2-3 пассаж жасайды. 2-3 егулерден кейiн бөлiнетiн вирустың гемагглютиногендік белсендiлiгi болмаса зерттелетiн материалдың зерттеуін тоқтатады.
Тауық эритроциттерiнiң 1%-ды қоспасын дайындау.
Эритроциттердiң 1%-ды қоспасын дайындау үшiн 6 айдан aсқан әтештердi қолданaды. Әтештерден қанды қанат астындағы тамырдан алады, пипеткамен қанды кepeктi мөлшерде физиологиялык ерiтiндiсi және 2,5% лимон қышқыл натрий ерiтiндiсi бар құтыға құяды. Алынған қанды үш рет физиологиялық ерiтiндiмен шаяды, центрифугада 10 минут бойы 1500 айн.мин. эритроциттердi тұнбалайды. Шайылған эритроциттер тұнбасынан 1%-ды қоспа дайындайды, оны 4°С-та 4 тәулiк сақтауға болады.
Гемагглютинация реакциясын қою (ГАР)
Гемагглютинация реакциясы, гемагглютинацияны тежеу реакциясын қоюдағы жалғасы болып есептеледі.
Алдымен вирустық материалдың eкi еселенген қатынасын дайындайды 1:2 ден 1:10240-ке дейiн. Ол үшiн қатардағы ұяшықтарға 0,25 мл мөлшерде физиологиялық ерiтiндiні құяды. Кейiн бiрiншi ұяшыққа 0,25 мл құрамында вирусы бар материалды енгiзедi, үш рет пипеткiлейдi және 0,25 мл екiншi ұяшыққа көшiредi және т.с.с. керекті қатынасқа дейiн. Соңғы ұяшықтан 0,25
мл қоспаны залалсыздандырғыш ерiтiндiге төгіп тастайды. Әр ұяшыққа 0,25 мл 1%-ды эритроциттер қоспасын қосады. Эритроциттердiң тез арада болатын агглютинациясына бақылау қою керек (0,25 мл физиологиялық ерiтiндiге 0,25 мл 1%-ды эритроциттер қоспасын қосады). Плексеглазды тақтайшаны сiлкидi де бөлме температурасында қалдырады, реакция нәтижесiн 30 минуттан кейiн есептейдi.
Гемагглютинация реакциясы эритроциттердiң шөгуіне қарай бағаланады, егер "шатыр" тәрізді тұнба пайда болса онда нәтижені оң дейді. Егер тepic реакция болса, бақылаудағы сияқты эритроциттер өз салмағының әcepiнен ұяшықтың түбiнде шетi тeгic түйме тәрізді тұнба түзейдi. Вирустың титрi болып ең жоғары қатынасы саналады, онда эритроциттердiң агглютинациясы байқалады ол 1 ГАБ-ге сәйкес келедi. Бөлiнген вирустың гемагглютиндiк титрi анықталғаннан кейiн гемагглютинация тежеу реакциясын қоюға көшедi. Ол өзiне тән антиденелердiң вирустың гемагглютиндiк белсендiлiгiн бейтараптауға негiзделген.
Гемагглютинацияны тежеу реакциясын (ГАТР) қоюға дайындық.
Гемагглютиндi тежеу реакциясын қою үшiн бөлiнген вирустың жұмыстық мөлшерiн дайындайды, оның 0,25 мл-де вирустың 4 ГАБ болады. Осы мақсатпен 4 caнғa бөлiнген санды шығарғанша алынған вирусты физиологиялық ерiтiндiмен араластырады. Мысалы, егер гемагглютинация титрi 1:1280 болса, жұмыстық қатынасы 1280:4=320 болады, яғни 1:320 қатынастағы вирустың 0,25 мл-де 4 ГАБ (гемагглютиндеу бірлігі) болады. Оны дайындау үшiн 31 мл физиологиялық ерiтiндiсіне 1 мл бөлініп алынған вирусты қосады. Негiзгi тәжiрибенi қояр алдында 4 ГAБ-нiң дұрыс таңдалғанын тексередi. Ол үшiн 5 ұяшықтың біріншісіне 4 ГАБ ден 0,25 мл құяды, яғни таңдалынған вирус қатынасын құяды, кейiн екiншi, үшiншi, төртiншi, бесiншi ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.