ФРАНК ИМПЕРИЯСЫ ЖӘНЕ АВАР ҚАҒАНАТЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

МAЗМҰНЫ

КIРICПE ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1
ҰЛЫ КАРЛДЫҢ БИЛІККЕ КЕЛУІ ЖӘНЕ СЫРТҚЫ САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
7
1.1
Ұлы Карл тұлғасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.2
Ұлы Карлдың сыртқы саяси бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
14
2
ФРАНКТЕРДІҢ САКСТАРДЫ ЖАУЛАП АЛУЫ ... ... ... ... ... ... ...
22

2.1
Карл - лангобардтар королі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
22
2.2
Ұлы Карл - Батыс әлемінің билеушісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
32
3
ФРАНК ИМПЕРИЯСЫ ЖӘНЕ АВАР ҚАҒАНАТЫ ... ... ... ... ... ...
44
3.1
Авар қағанатының құлауы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
44
3.2
Аварлардың бас көтеру соғыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
52

ҚOРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
56

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДEБИEТТEР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
58

КIРICПE

Диплoм жұмыcының өзeктiлiгi. Адамзат өркениетінің жоғалған үлгілері тек ғалымдардың ғана емес, қарапайым адамдың да қызығушылығын тудыратын. Ұсынылып отырған дипломдық жұмыс Франк мемлекетінің билеушісі Ұлы Карлдың өмірі мен қызметіне, Ұлы Карл империясын құру мәселелеріне, сыртқы саясатына, оның әлемдік тарихта көрінетін жетістіктерін зерттеуге арналды. Тақырыптың бүгінгі күндегі өзектілігі, оны әлі күнге дейін заманауи сыншылардың толассыз зерттеуі ғана емес, тарихы тереңдегі Ұлы Карл заманынан бастау алатын шет мемлекеттер дамуының тарихи тәжірибесін заманауи тарихи және мәдени процестерді қайта саралауда қолданылатын зерттеу жұмысын жүргізуге деген ниеттен туындап отыр.
Карл Солтүстік-Оңтүстік Балтық теңізінен Лион шығанағына дейін және батыстан шығысқа қарай Британиядан жеңілген аварлар жеріне дейін созылған, заманауи Еуропа территориясының үштен бірін алып жатқан империя құра алды. Ол қайтыс болғаннан кейін империя ыдыраудан құтыла алмаса да, оған бағынатын аумақтардың ауқымы соншалықты кең болуына қандай факторлар әсер етті, мұндай кең жерді басқарудың сәтті жүйесін құру қалайша мүмкін болды деген мәселе зерттеуге деген қызығушылық тудырады.
Карл - Еуропа тарихының ажырамас бөлігі. Көлемі бойынша оны Александр Македонскиймен (Македонский), Ганнибалмен, Цезарьмен және Наполеонмен салыстыруға болады. Ұлы Карлдың өмірі аңыз және ақиқаттан тұрады. Пьер Бурдиердің сөзімен айтқанда, Карлдың тағдыры - өмірбаяндық елес. Сондықтан Карлдың жаңа өмірбаяны ерекше қайта құруды қажет етпейді. Егер әр ұрпақтың тарихқа деген өзіндік көзқарасы бар екендігі рас болса және осылайша әрдайым дәстүрді қайта қарастыру орын алса, ортасында орта ғасырлар тарихының жарқын өкілі - Ұлы Карл болып табылатын Каролинг дәуірін зерттеу әр заманда өзекті.
Зерттеу жұмысы өзектілігінің тағы бір аспектісі - Ұлы Карлды зерттеген шетелдік зерттеушілер аз емес, отандық ғалымдар тарапынан қаншалықты зерттелген, тарихи бағасы берілген тақырып екенін анықтау болды.
Жалпы, біз зерттеу жұмысын үш бөлімге бөліп қарастырдық.
Диплoм жұмыcының дeрeктiк жәнe тaриxнaмaлық нeгiзi: Карл уақытының тарихындағы негізгі көздер - Карлдың көптеген капитуляциялары және оның өмірбаяны, Эйнхард жазған, бірақ әлі де сенімді емес, өйткені Эйнхард Цезарь Светониустың өмірбаянынан кеңінен қарыз ала алады, бұл Рим императорларына еліктеп қана қоймай, сонымен бірге өзінің және замандастарының көз алдында болған франк егемендігін сипаттаудың ең жақсы тәсілі деп санайды [1]. Жан Флоридің қылыш идеологиясы кітабында шіркеу проблемаларына байланысты Карлдың кейбір капитуляциялары әсер етті., [2] және жұмыста қозғалады. Карлдың ортағасырлық әлемдегі үлкен рөліне қарамастан, жұмыстардың аз саны тек Оған арналған. Еуропа тарихының екінші томында [3], сонымен қатар, Карлдың ұлылығы салыстырмалы деп айтылады, өйткені ол ешқандай саяси төңкеріс жасамады және оның реформалары оған дейін жоспарланған бағытта жүрді, бірақ соған қарамастан, ол өзінің ізбасарларының жетістіктерін соншалықты шебер пайдаланып, Франк мемлекеті өзінің шыңына жетті. Жак Ле Гоффтың Цивилизация средневевого Запада [4] еңбегі кейіннен Дүниежүзілік тарихта қолданылатын қызықты дерек болып табылады. Сондай-ақ, қорықшының әңгімелері сияқты еңбектерде егжей-тегжейлер мен даталардың көптігі бар нақты материалдар бар, ал Еуропа тарихы сияқты зерттеулер, керісінше, теориялық материалға бай, сондықтан жұмыстың екі түрі де құнды.
Ең алдымен, монархтың даңқының негізі, ол өзінің атын алады, бұл оның әскери жорықтарының жетістігі. Эйнхард: ол жүргізген барлық соғыстардың ішінде ол бірінші болып әкесі бастап, аяқтамай кеткен аквитандық соғысты жалғастырды, - деп жазады. Карлдың өмірбаянында айтылған аквитан соғысы - бұл Аквитан Герцогы Герцог Вайфтың мұрагері, Пипин күрескен көтеріліс. Ганальд жерді бөлу кезінде пайда болған жағдайды Аквитаннің тәуелсіздігін қалпына келтіру үшін пайдаланғысы келді. Ағасынан көмек алмаған Карл өзінің алғашқы жорығында Ганальдты жеңді.
Ал отандық ғалымдар ішінде әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің, Тарих факультеті, Дүние жүзі тарихы кафедрасының оқытушы-профессорлық құрамы, еліміздің алдыңғы қатарлы ғалымдары Қ.Т. Жұмағұлов [5],[6], [7], [8], [9], [10], [11], [12] , Т.Н. Мұқажанованың [11], [12] еңбектері авар қағанаты мен Франк корольдігі тарихына арналады. Зерттеу барысында бұл еңбектер кеңінен қолданылды.
Диплoм жұмыcының мaқcaты. Карлдың ерте ортағасырлық мемлекетінің қалыптасуын, сыртқы саяси бағыттарын қарастыру, оның кең ауқымды жаулап алу әрекеті. өмір сүру кезіндегі тұрақтылығының себептерін талдап қана қоймай, сонымен қатар Еуропадағы ең ірі және маңызды мемлекеттік құрылымдардың бірінің мұрасына назар аудару.
Диплoмның мaқcaтын жүзeгe acырy бaрыcындa кeлeci мiндeттeмeлeр aлынып oтыр:
1. Ұлы Карлдың тарихи портретін беру;
2. Ұлы Карлдың сыртқы саяси бағыттарын қарастыру;
3. Франктердің сакстарды жаулап алуын баяндау;
4. Франк империясы және Авар қағанаты арасындағы соғыстар тарихына баға беру.
Тaқырыптың xрoнoлoгиялық шeңбeрi: Диплoм жұмыcының xрoнoлoгиялық шeңбeрi oндaғы қарастырылатын мәселенің ауқымы байланысты өте кең. Ұлы Карлды зерттеу тарихы ХІХ ғасырда батыстық зерттеушілер тарапынан бастау алып, бүгінге дейін жалғасып келеді.
Зeрттey әдicтeрi: Жұмыcты жaзy бaрыcындa әртүрлi дәcтүрлi зeрттey әдicтeрi қoлдaнылды: тaриxи мәлiмeттeрдi aнықтay, aнықтaлғaн ғылыми дeрeктeрдi жүйeлi тaлдay, cтaтиcтикaлық мәлiмeттeрдi жeтe түciнyдe oтaндық жәнe шeтeлдiк зeрттey eңбeктeрiн caлыcтырy әдicтeрi кeңiнeн пaйдaлaнылды.
Диплoм жұмыcының тәжiрибeлiк мaңызы: зeрттey жұмыcының нәтижeлeрi бүгiнгi тaңдaғы отандық тарихшылар, саясаттанушылар саласының мaмaндaрынa жoл бacшы рeтiндe, сондай-ақ қалың оқырманға арналған.
Диплoм жyмыcының құрылымы: Диплoм жұмыcы кiрicпeдeн, үш тaрayдaн, қoрытындыдaн, пaйдaлaнғaн әдeбиeттeр тiзiмi мен қocымшaлардaн тұрaды. Coнымeн қaтaр, әрбір тaрay өзaрa екі тaрayшaдaн тұрaды. Әрбiр тaрayдa xрoнoлoгиялық динaмикa қaтaң қaдaғaлaнып, жұмыcтың мaзмұнын aшyғa бaғыттaлғaн.

1. ҰЛЫ КАРЛДЫҢ БИЛІККЕ КЕЛУІ ЖӘНЕ СЫРТҚЫ САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ
1.1. Ұлы Карл тұлғасы

Ұлы Карл - 768 жылдан бастап франктердің ұлы Королі (оңтүстік бөлігінде 771 жылдан бастап), 774 жылдан бастап лангобардтардың патшасы, 788 жылдан бастап Бавария герцогі, 800 жылдан бастап Батыс императоры. Қортық Пипин мен Бертрада Лаонскаяның үлкен ұлы. Карлдың атымен Пипинидтер әулеті Каролингтер деп аталды. Ол өзінің көзі тірісінде-ақ Ұлы деп аталған. Карл атауынан славяндық король сөзі туындайды.
Карлдың өмірбаянын зерттеуші Эйнхардтың өзі Карлдың туылуы мен балалық шағы туралы толық ақпарат бере алмайтынын мойындаған. Алайда, басқа жерде ол франктердің патшасы өмірінің 72-ші жылында қайтыс болғанын атап өтті: яғни Карл 742 жылы туылуы керек еді. Сақталмаған Ахен эпитафында Карл өмірінің 70-ші жылында қайтыс болды деп жазылған: яғни ол 744 жылы туылуы керек еді. Ерте ортағасырлық Петау жылнамаларында 747 жылы король Карл осы жылы дүниеге келді делінген. Олар 751 жылы Карлдың інісі Карломанның дүниеге келгені туралы айтады және бұл күн күмән тудырмайды [1, 4 б.].
Рим империясы құлағаннан кейін Батыс Еуропада пайда болған Германия патшалықтарының ішіндегі ең үлкені франк болды. Франктердің басында 300 жылға жуық Меровинг әулетінің патшалары тұрды. 7 ғасырға қарай Меровингтер белсенді емес және елеусіз билеушілерге айналды. Монархтардың созылмалы әлсіздігіне байланысты патшалықтағы нақты саяси билікті корольдің ең жақын серіктесі басқарды, оны майор деп атады. 751 жылы қортық Пипин, Меровингтерге әрдайым майордомдарды жеткізетін ежелгі каролинг отбасының ұрпағы, өз билеушілерінің елес күшін тоқтатуға шешім қабылдады. Рим папасының қолдауымен ол Меровингтердің соңғысын ығыстырып, тәжін өзіне қойды. Бірінші каролингтік патша папалармен тығыз одақта франк билігін кеңейтіп, нығайтты. Пипинді Рим Папасы Стефан II 754 жылы Париждің жанындағы Сент-Денис аббаттығында жасаған патша ретінде майлау дәстүрі кезінде оның ұлдары Карл мен Карломан да майланған.
Ерте жастан бастап денсаулығы мықты, қорқынышсыз және момын мінезімен, сондай-ақ ілім мен көрнекті ақылмен ерекшеленетін Карлды бала кезінде әкесі тақтың мұрагері деп жарияланды. Карл әкесінің мұрагері болып жарияланып, Рим Папасы майлаған кезде небәрі 12 жаста еді, сонда да ол әкесімен бірге жорықтарда бірге жүріп, басқару істерімен танысты. Ерекше табиғи қабілеттер жас мұрагерге үйретілген нәрсені игеруге ғана емес, сонымен бірге белгілі тәуелсіздікті көрсетуге мүмкіндік берді. Осының арқасында ол Пипиннің тікелей көмекшісі болды.
768 жылы 24 қыркүйекте Пипин қайтыс болған кезде, патшалық, оның еркіне сәйкес, екі ұлы - Карл мен Карломанға өтті. Франктер салтанатты түрде жалпы жиналысты жинап, екі ағайынды патшаларды бекітті және Карл патшалықтың Солтүстік және батыс аймақтарын, ал Карломанды Италия мен Бавариямен шекараға дейін орталық және оңтүстік-шығысты басқаруға шарт қойды. Шарттар қабылданды және патшалардың әрқайсысы өз үлесін алды. Патшалық теориялық тұрғыдан бөлінбейтін болып қалғанымен, іс жүзінде ұлдардың әрқайсысы өз бөлігінің тәуелсіз билеушісі болды.
Алайда бауырлардың арасындағы келісім үлкен қиындықпен сақталды, өйткені Карломанның көптеген адамдары ағайындарды ұруға және тіпті істі соғысқа дейін жеткізуге тырысты. Алайда, патшалықтың ыдырау қаупі бар жағдай Карломан 771 жылы желтоқсанда кенеттен қайтыс болған кезде аяқталды. Карломанның жесірі екі ұлымен бірге лангобардтардың патшасы Десидерийден патронат іздеуге Италияға қашып кетті. Карл ағасының аймағына тез көшіп, Карломанның субъектілерінен адалдық туралы ант алды, содан кейін оны жалпы келісім бойынша франктердің бірыңғай патшасы жариялады.
Өмірбаяншы Карл Эйнгардтың айтуынша, патша өзінің әдеттеріне өте қарапайым және қалыпты болған. Кәдімгі күндерде оның киімі қарапайым адамдардың киімінен аз ерекшеленді. Ол аз шарап ішті (түскі ас кезінде үш кубоктан артық ішпеді) және маскүнемдікті жек көрді. Карл аңшылардың өздері түйреп қуырып беріп отырған тағамдарды есептемегенде, оның күнделікті түскі асы тек төрт тағамнан тұрды. Тамақтану кезінде ол музыка немесе оқу тыңдады. Оның ішінде, ежелгі батырлардың жүлделі ерліктері, сондай-ақ әулие Августиннің Құдай туралы шығармасын тыңдайтын. Жазда түскі астан кейін Карл бірнеше алма жеп, тағы бір шыныаяқ ішетін, содан кейін шешіліп, екі-үш сағат демалды. Түнде ол тыныш ұйықтай алмайтын: 4-5 рет оянып, мазасызданып шығатын болған. Таңертеңгі киіну кезінде Карл достарын қабылдап, сондай-ақ онсыз шешуге қиын болған шұғыл іс болса, дауласушы тараптарды тыңдап, үкім шығаратын [1, 12 б.].
Эйнхард тағы бірде айтады: Үстелде отырғанда ол оқу немесе музыка тыңдады. Оқу тақырыбы әңгімелер мен ежелгі істер болды: Ол да Сент-Августинді жақсы көрді, әсіресе Құдай сарайы атты кітаптар [1, 13 б.].
Ол діни мерекелер мен оның төрт үйлену тойлары сияқты ерекше жағдайларда үлкен банкеттер мен тойлар ұйымдастыратын. Ол жұмыс істемеген кезде ол христиан кітаптарын, атпен жүруді, жүзуді, достарымен және отбасымен бірге табиғи ыстық бұлақтарда шомылуды және аң аулауды жақсы көрді. Франктер атпен жүру және аң аулау шеберлігімен танымал болды. Карл сезімтал ұйықтап, тыныш түндерге байланысты бірнеше күн бойы жатын бөлмесінде қалатын. Осы күндері ол патшалығында жанжал болған кезде төсектен шықпады, оның орнына жағдайдың барлық мүшелерін бұйрық алу үшін жатын бөлмесіне шақыратын.
Ұлы Карл, бәлкім, рейн франк диалектінде, сондай-ақ латын тілінде сөйлеп, грек тілін аз меңгерген. Эйнхардтың айтуы бойынша ол грекше сөйлегеннен гөрі жақсы түсінді.
Карлдың жеке келбеті Кароли магнидің өмірбаянында қайтыс болғаннан кейін Эйнхардтың жақсы сипаттамасынан белгілі. Эйнхард былай дейді: ол мықты физика, мықты физика жағынан оның биіктігі өз аяғының ұзындығынан жеті есе көп болды. Оның дөңгелек басы, үлкен және тірі көздері, әдеттегіден сәл үлкенірек мұрны, ақ, бірақ әлі де тартымды шаштары, жарқын және көңілді бет әлпеті, қысқа және қалың мойны болды және өмірінің соңғы жылдарында оған тиген безгектен басқа денсаулығы жақсы болды. Соңына қарай ол бір аяғын сүйретіп жүретін. Сол кездің өзінде ол қалағанын қыңырлықпен істеп, дәрігерлерді тыңдаудан бас тартты, сонымен қатар ол оларды жек көрді, өйткені олар оны қуырылған етті жемей, қайнатылған етке қанағаттануға көндіргісі келді.
Эйнхард ұсынған физикалық портретті Лувр музейінде сақталған монеталар мен оның 8 дюймдік (20 см) қола мүсіні сияқты қазіргі заманғы суреттер растайды. 1861 жылы Карлдың қабірін ғалымдар ашты, олар оның қаңқасын қалпына келтіріп, оның биіктігін 1,95 метр (6 фут 5 дюйм) деп бағалады. Оның өсуін 2010 жылы жасалған рентген және оның төменгі аяғының компьютерлік томографиясы бойынша бағалау 1,84 метр (6 фут 0 дюйм) құрайды. Бұл оны өз кезеңіндегі 99-шы өсу пайызына қояды, өйткені ер адамның орташа биіктігі 1, 69 метр (5 фут 7 дюйм) болған. Сүйектің ені оның физикалық жағынан сымбатты екенін көрсетті.
Карл киген франк халқының дәстүрлі костюмін Эйнхард былай суреттеген: Ол ұлттық, яғни ашық, киім киді, терінің жанында зығыр көйлек пен зығыр шалбар, ал үстіне жібекпен кесілген туника; ал ленталармен байланған шұлықтар оның төменгі аяқтарын, ал аяқ киімдерін жауып тұратын, ал иықтары мен кеудесін қыста тығыз бекітілген пальто немесе Мартен терісімен қорғады.
Ол көк шапан киіп, әрқашан қылышты, әдетте алтын немесе күміс сапты қылыш ұстаған. Күрделі асыл тастармен безендірілген қылыштарды банкеттерде немесе елшілердің қабылдауларында киген. Алайда, ол шетелдік костюмдерді қаншалықты әдемі болса да, оларды киюге ешқашан жол бермеді, Римді қоспағанда, себебі ол екі рет римдік Туник, хламид және аяқ киімді киді: бірінші рет Рим Папасы Адрианның өтініші бойынша, екіншісі -Адрианның мұрагерінің тойына.
Ұлы мереке күндері ол киімдері мен аяқ киімдеріне кесте мен асыл тастар киді. Мұндай жағдайларда оның алтын шапаны болды және ол өзінің үлкен диадемасымен көрінді, бірақ Эйнхардтың айтуынша, ол мұндай киімді жек көрді және әдетте қарапайым адамдар сияқты киінеді.
Псевдо-Турпиннің қайтыс болғаннан кейін шамамен үш ғасыр өткен соң жазылған чарлеманның ибериялық жорықтары туралы ойдан шығарылған әңгімесі патшаның араб тілінде сөйлегені туралы аңыз тудырды.
Карлдың он сегіз әйелі немесе кәнизактарының сегізінен он сегіз баласы болды. Төрт заңды немересі, төртінші ұлы Луидің төрт ұлы болды. Сонымен қатар, оның немересі болды (Бернард итальяндық, оның үшінші ұлы Пепин итальяндық), ол заңсыз, бірақ мұрагерлік жолына енген. Оның ұрпақтарының арасында бірнеше патша әулеттері, соның ішінде Габсбургтер мен Капетиндер әулеттері бар. Нәтижесінде, әйгілі еуропалық асыл отбасылардың көпшілігі, егер бәрі бірдей болмаса, содан бері олардың кейбір ата-бабаларын Карлге генеологиялық тұрғыдан қарай алады.
Ол Каролингтік қайта өрлеу дәуірінің басты кейіпкері. Каролинг патшасы баннумды, билік ету және бұйрық беру құқығын пайдаланды. Франктерде бұл патша құзыреті болды, бірақ оны беруге болады. Ол сот істерінде жоғары юрисдикцияға ие болды, заңдар қабылдады, армияны басқарды және шіркеуді де, кедейлерді де қорғады. Оның әкімшілігі патшалық, шіркеу және оның айналасындағы ақсүйектерді ұйымдастыруға әрекет болды. Әкімші ретінде Карл өзінің көптеген реформаларымен ерекшеленеді: ақша, үкімет, әскери, мәдени және шіркеу.
Карлдың жетістігі негізінен жаңа қоршау технологиялары мен керемет логистикаға негізделді, 730 жылдары Карл Мартель басқарған кавалериялық революция емес. Алайда, соққы атқыштарының найзасына шабуыл жасауға мүмкіндік берген үзеңгі сегізінші ғасырдың соңына дейін Франк корольдігіне енгізілмеді.
Жылқыларды франк әскери күштері кеңінен қолданды, өйткені олар үлкен империяны құру және сақтау үшін өте маңызды болған әскерлерді ұзақ қашықтыққа тасымалдаудың жылдам әдісін қамтамасыз етті.
Карлдың бүкіл патшалықта резиденциялары болды, оның ішінде Capitulare de villis-ке сәйкес басқарылатын көптеген жеке меншік үйлер болды. 9-шы ғасырдағы аснапиумдағы мүліктің тізімін егжей-тегжейлі көрсететін құжатта мал, өсімдіктер мен көкөністердің саны, сонымен қатар қазандықтар, ішетін шыныаяқтар, мыс шәйнектер мен отын бар ас үй ыдыстары көрсетілген. Бұл мүлік дворяндар мен отбасы мүшелері үшін ауланың ішінде салынған он жеті үйден тұрды және оны қолдайтын виллалардан бөлінді.
Ұлы Карл XII ғасырдан кейін Қасиетті Рим империясында және басқа жерлерде Әулие ретінде құрметке ие болды.
Ол көптеген шығармаларға арқау болған. 865 жылы жазылған Кароли магнидің авторы Эйнхард жинаған фактілерді және дау-дамай соғысынан кейін (840-843) Карлдың пайғамбарлық елеске түскені туралы көрнекі әңгіме үшін негіз ретінде Карл отбасының құлдырауы туралы өзінің жеке бақылауларын қолданады.
Карл еуропалық мәдениетте маңызды мұраға ие болған тоғыз лайықты адамның бірі ретінде үлгілі рыцарь болды. Ортағасырлық ұлы әдеби циклдердің бірі, Карл циклі немесе Франция тарихы, оның іс-әрекеттерін Роландтың даңқты сақалы бар императорға және Британия, Рим және 12 паладинамен шекараның Тарихи қолбасшысына бағытталған.
Олар және Король Артурдың сотында дөңгелек үстелдің рыцарлары туралы аңызға ұқсас. 12 ғасырда Джеффри Монмут Артур туралы әңгімелерін негізінен Ұлы Карл туралы әңгімелерге негіздеді. 14 ғасырдағы Жүз жылдық соғыс кезінде Англияда маңызды мәдени қақтығыс болды, онда Норман билеушілері өздерінің Француз тамырлары туралы білді және өздерін ұлы Карлмен анықтады, англо-саксондық аборигендер Артурға жақын болды, олардың аңыздары салыстырмалы түрде қарабайыр болды. Сондықтан Англиядағы әңгімешілер Ұлы Карл мен оның 12 құрдастарының аңыздарын Артур туралы әңгімелерге бейімдеді.
Құдайлар комедиясында Карлдың рухы - Марс аспанындағы Данте және басқа сенім жауынгерлері образында берілген.
19 ғасырда 1511-1513 жылдары салынған Альбрехт Дюрердің Император Карл картинасы бүгінде Неміс ұлттық мұражайында сақтаулы.
Карлдың капитуляцияларын Рим Папасы Бенедикт XIV өзінің Апостолдық Конституциясында Провидас масондыққа қарсы келтірді: біз олардың бізге қалай адал бола алатындығын түсінбейміз, олар өздерін Құдайға адал емес және діни қызметкерлеріне бағынбайтындықтарын көрсетті.
Карл алғаш рет 1822 жылы жарық көрген итальяндық жазушы Алессандро Манзонидің екінші трагедиясы Аделькиде пайда болды [13, 21 б.].
1867 жылы Луи Джеотт 1868 жылы Льеждегі Аврой бульварында салтанатты түрде ашылған Карл ат мүсінін жасады. Нео-римдік тұғырдың тауашаларында Карлдың ата-бабаларының алты мүсіні бар (Сент-Бегж, Пепен де Херсталь, Шарль Мартель, Бертруда, Пепен де Ланден және Пепен ле Бреф).
Америка Құрама Штаттарының Жоғарғы Сотының сот залындағы Солтүстік қабырға фризінде Карл заң реформаторы ретінде бейнеленген.
20 ғасыр. 1949 жылдан бастап Ахен қаласы Карлдың құрметіне халықаралық сыйлыққа (Карлспрейс дер Стадт Ахен деп аталады) ие болды. Ол жыл сайын саяси, экономикалық және әдеби күш-жігерімен Батыстың бірлігі идеясын алға тартқан көрнекті қайраткерлерге беріледі. Сыйлықтың лауреаттары - Ричард фон Куденхов-Калерги, жалпы еуропалық қозғалыстың негізін қалаушы Альсид Де Гаспери және Уинстон Черчилль.
El Gran Carlemany ұлттық Әнұранында Андорра халқы ұлы Карлға өзінің тәуелсіздігін береді.
1964 жылы жас француз әншісі Франс Галл Сакре Карламон хит әнін шығарды, оның мәтінінде ұлы Патшаны Француз балаларына міндетті білім беру ауыртпалығын жүктеді деп айыптайды.
21 ғасыр. 2010 жылы Qi эпизодында Марк Хамфрис жасаған математика талқыланды, ол барлық қазіргі еуропалықтар Карлды ортақ ата-баба ретінде бөлуге жоғары ықтималдығы бар деп есептеді.
Экономист негізінен еуропалық істерге, әдетте, Еуропалық Одаққа және оның саясатына арналған Карл деп аталатын апта сайынғы бағанды жүргізді.
Актер және әнші Кристофер Лидің Charlemagne: By the Sword and the Cross концептуалды симфониялық металл-альбомы және оның ауыр металл жалғасы Charlemagne: the omens of Death Ұлы Карл өмірінің оқиғаларына арналған.
2014 жылдың сәуірінде, Карлдың қайтыс болуының 1200 жылдығына орай, мэрия мен Ахен соборы арасында Качхоф алаңында Оттмар Херлдің қоғамдық өнер Мейн Карл көрмесі өтті, онда Карлдың 500 мүсіні қойылды.
Карл 2014 жылы Grand strategy Crusader Kings 2 бейне ойынына арналған Карл ойын кейіпкері ретінде көрінеді. Карлды доктор Генри Джонс Индиана Джонс және соңғы крест жорығы кітабында келтіреді.
Экономкалық реформалары. Ол жаңа стандартты орнатты, livre carolinienne (латын тілінен libra, қазіргі фунт), ол бір фунт күміске негізделген-ақша да, салмақ та-құны 20 су (латын solidus-тен (ол негізінен санау құрылғысы болған және ешқашан тексерілмеген), қазіргі шиллинг) немесе 240 күн (латын денариусынан, қазіргі пенни). Осы кезеңде ливр мен су шоттың бірлігі болды; тек дение патшалықтың монетасы болды.
Карл 802 жылы Capitulare de villis көмегімен бухгалтерлік есеп принциптерін орнатты, онда кірістер мен шығыстарды есепке алудың қатаң ережелері белгіленді.
Бұл жүйені Еуропа құрлығының көп бөлігінде қолданды және оффа стандартын Англияның көп бөлігі өз еркімен қабылдады. Карл қайтыс болғаннан кейін континентальды монета құлдырады және Еуропаның көп бөлігі 1100 жылға дейін жоғары сапалы ағылшын монетасын қолдануға жүгінді [14, 32 б.].
Карлдың тұсында ол еврейлерге ақшалай несиелеуді монополиялауға үнсіз мүмкіндік берді. 814 жылы пайыздар орнына ақша несиесіне тыйым салынды, өйткені ол шіркеу заңнамасын бұзды. Ол еврейлерге Капитуляр енгізді, сайлаушылардың көпшілігінің діни сенімдеріне байланысты еврейлерге ақша қарызын алуға тыйым салды. ақшалай несиелеуге нақты тыйым салу оның бұрын жазылған жалпы саясатын кері қайтару болды. Карл сонымен қатар бағаны тікелей бақылау және феодалдық алымдар сияқты көптеген микроэкономикалық реформаларды жүргізді. Ол итальяндық еврейлерді феодалдық жер иелерінен тәуелсіз корольдік клиенттер ретінде көшіп келуге және Прованс пен Рейн облысының ауылшаруашылық аймақтарында сауда қауымдастықтарын құруға шақырды. Олардың сауда қызметі тек осы аймақтардың ауылшаруашылық экономикасының дамуына ықпал етті.
Карлдың еврейлер үшін капитуляциясы оның жалпы экономикалық қарым-қатынасы немесе франк еврейлерімен қарым-қатынасы үшін өкілдік емес еді, бұл қатынастар оның билігі кезінде дамыды. Мысалы, оның жеке дәрігері еврей болған және ол Бағдадтың мұсылман халифатында өзінің жеке өкілі болған бір еврей Исаакты жалдады.
Білім реформалары. Карлдың жауынгер, әкімші және билеуші ретіндегі жетістігінің бір бөлігін оның оқу мен білімге деген құштарлығынан байқауға болады. Оның билігі оны сипаттайтын ғылым, әдебиет, өнер және сәулет өнерінің өркендеуіне байланысты Каролингтік қайта өрлеу деп аталады. Карл басқа елдердің мәдениетімен және білімімен (әсіресе мориш Испаниясы, англо-саксондық Англия және лангобардтық Италия) кең жаулап алуларымен байланыста болды. Ол Франциядағы монастырлық мектептер мен сценарийлердің (кітап жазу орталықтары) санын едәуір арттырды.
Карл кітаптарды жақсы көретін, кейде оны тамақтану кезінде оқыған. Ол Августин Гиппонскийдің еңбектерінен ләззат алды деп сенді. Оның соты қарапайым латын және шіркеудің әртүрлі аспектілері оқытылатын кітаптар шығаруда маңызды рөл атқарды. Ол сонымен қатар тіл мен христиан діні туралы терең еңбектерді қамтитын корольдік кітапхананы құруда маңызды рөл атқарды.
Карл дін қызметкерлерін христиан діндері мен дұғаларын тиісті тілдерге аударуға, грамматика мен музыканы үйретуге шақырды. Өз королінің монахтар өспелі қызығушылығын қанағаттандыру үшін заңнама бойынша интеллектуалдық сабақтардың көптеген көшірмелерін жасады, сондықтан бұл әрбір дерлік қолжазба сол уақыт сақталды. Сонымен бірге, өз патшасының талабы бойынша ғалымдар тарих, поэзия, өнер, музыка, құқық, теология және т.б. көптеген тақырыптар бойынша зайырлы кітаптар шығарды. Оларды негізінен ақсүйектер мен шіркеулер қолдады, олар оларды қолдауға мүмкіндік алды. Карлем сотында кітапхана құрылды және Ұлы Карл тарататын бірнеше кітаптар шығарылды. Кітап шығару баяу қолмен аяқталды және негізінен үлкен монастырь кітапханаларында өтті. Кітаптар Карлдың заманында соншалықты сұранысқа ие болғандықтан, бұл кітапханалар бірнеше кітаптар шығарды, бірақ егер бұл қарыз алушы оның орнына құнды кепілдік ұсынса ғана рұқсат етілетін.
Классикалық латынның сақталған шығармаларының көпшілігін каролинг ғалымдары көшіріп, сақтап қалды. Шынында да, көптеген ежелгі мәтіндерге қол жетімді ең алғашқы қолжазбалар каролингтік болып табылады. Каролинг дәуіріне дейін сақталған мәтін түгел дерлік сақталған.
Карлдың әсерінің жалпы еуропалық сипаты оған жұмыс істеген көптеген адамдардың шығу тегі туралы айтады: Йорктен англосакс Алкуин, висгот мүмкін Септиманиядан Теодульф, Ломбардтан келген Павел Диакон, итальяндықтар Петр Писанский және Аквилия Павлина және рейхенаудың Ангильберт, Ангилрам, Эйнхард және Валдо франктері.
Карл сотта гуманитарлық ғылымдарды алға тартты, оның балалары мен немерелерін жақсы білімді болуды бұйырды, тіпті ол грамматиканы оқыған, Петр Писанскийдің басшылығымен өзін өзі тану сабақтарын алатын(білімге үлес қосқан жетекшілер де өз бетінше оқуға уақыт таппаған кезде), Алкуиннен риториканы, диалектиканы (логиканы) және астрономияны оқыды (ол әсіресе жұлдыздардың қозғалысына қызығушылық танытты) және оған арифметиканы үйреткен.
Оның ең үлкен ғылыми сәтсіздігі, Эйнхард айтқандай, жаза алмау болды: қартайғанда ол оқуға тырысқан кезде - бос уақытында жастықтың астына жасырған кітаптар мен балауыз таблеткаларында төсекте әріптер қалыптастырумен айналысқан . Эйнхард оның күш-жігері өмірде кеш келді және аз жетістікке жетті дейді. Оның үнсіз және қазіргі заманғы дереккөзге қолдау көрсетпейтін оқу қабілеті де күмән тудырды.
800 жылы Карл Иерусалимдегі Муристандағы жатақхананы кеңейтіп, оған кітапхана қосты. Ол, әрине, Иерусалимде жеке болған жоқ [14, 64 б.].
Шіркеу реформалары. Карл әкесі Пиппин мен ағасы Карломаннан айырмашылығы реформаторлық шіркеудің бағдарламасын кеңейтті. Рухани өмірді тереңдету кейінірек мемлекеттік саясат пен патша әкімшілігінің басты бағыты ретінде қарастырыла бастады. Оның реформасы шіркеудің билік құрылымын нығайтуға, дінбасылардың біліктілігі мен моральдық қасиеттерін арттыруға, литургиялық тәжірибені стандарттауға, сенімнің негізгі догмаларын жетілдіруге және пұтқа табынушылықты жоюға бағытталған. Оның билігі шіркеу мен мемлекетке таралды. Ол дін қызметкерлерін тәртіпке келтіріп, шіркеудің меншігін басқарып, православиелік ілімді анықтай алды. Қатаң заңнамаға және кенеттен өзгерістерге қарамастан, ол дінбасылардан қолдау алды, бұл оның субъектілерінің тақуалығы мен моральын тереңдетуге деген ұмтылысын мақұлдады.
809-810 жылдары Карл Ахенде шіркеу кеңесін шақырды, ол Батыстың Киелі Рухтың әкесі мен ұлынан (ex Patre Filioque) шыққан деген бірауызды сенімін растады және Никен сенім символына Filioque (және Ұлы) тіркесін қосуға рұқсат берді. Ол үшін Карл Рим папасы Лео III-нің мақұлдауын іздеді. Рим Папасы доктринаны мақұлдап, оны оқытуда қолдануды мақұлдап, оны 381 жылы Константинопольдің алғашқы кеңесінде қабылданған сенім символының мәтініне енгізуге қарсы болды. Бұл ұл, ұл арқылы немесе жалғыз сияқты тіркестерді қоспай, Киелі Рухтың әкеден шығуы туралы айтты. Өзінің келіспеушілігін баса көрсете отырып, Рим Папасына түпнұсқа мәтінді Грек және латын тілдерінде Әулие Петрдің базиликасында көрсетілген екі ауыр қалқанға жазуды бұйырды.
Жазу реформалары. Карлдың билігі кезінде римдік жартылай тунистік жазу және оның әр түрлі континенталды миниатюралық жазуларын тудырған скоропись Ирландия мен ағылшын монастырларында қолданылатын аралдық жазу ерекшеліктерімен біріктірілді. Ол Карлдың қамқорлығымен құрылды. Ахендегі сарай мектебі мен сценарийін басқарған Алкуин үлкен әсер еткен шығар.
Алайда каролингтік реформаның революциялық сипатын асыра бағалауға болады, Алкуин Ахенге келгенге дейін Меровингтер мен Германдық ықпалға қарсы күш салынды. Жаңа миниатюралар алдымен Ахеннен, содан кейін Алкуин Аббат ретінде зейнетке шыққан турдағы ықпалды сценарийден таратылды.

1.2 Ұлы Карлдың сыртқы саяси бағыттары

797 жылы Карлем өзінің көрші халықтарға деген агрессивті жаулап алу саясатын ақтауға тырысып: Құдайдың рақымымен бізге қасиетті христиан шіркеуін зұлымдар мен пұтқа табынушылардан от пен қылышпен қорғау және қасиетті католик дінін тарату тапсырылды, - дейді. Шынында да, Римде оның тәжіне дейін 30 жылға жуық уақыт ішінде Ұлы Карл бейнелі түрде өзінің қылышын бір минутқа төмендетпеді. Оның әскерінде сол кездегі үлкен саны 100 мыңға жуық жауынгер болған. Оның патшалығына бір-бірлеп жер қосылды-әкесі қалдырған кішкентай Галлия. 774 жылы Рим папасының шақыруымен ол ломбардтарға шабуыл жасап, Италияны аннексиялайды, төрт жылдан кейін - Бавария, 796 жылы аварлар елін басып алып, оларды қуып шығарады. Саксондарды жаулап алу біршама кешіктірілді, бірақ қанды шайқастардың нәтижесінде олар 797 жылы 800-ге дейін тапсырылды, ол лужичандарға, сербтерге және валлийге қарсы жорықтар жүргізді. Кішкентай галлик патшасынан Карл 1,2 миллион шаршы шақырымға созылатын және 15 миллион субъектілері тұратын империяның басшысы болады.
Карлдың жолында тек үлкен жеңістер болды деп сену қателік болар еді. Атап айтқанда, солтүстікте франк армиясының алға жылжуын патша Готфрид жерлеріне кіруді бұғаттайтын саз бен ағаштан жасалған даниялар салған үлкен қабырға тоқтатады. Англия да Карлдың ықпалынан тыс қалмады. Карлдың досы - Астурия патшасы Альфонс II Пиренейдің артында тұрады, оның қолдауы мұсылмандарға қарсы пайдалы болуы мүмкін, сондықтан әскерлер испан жерлерінің шегіне әрең жетіп, артқа бұрылады. Карл Солтүстік Испанияны басып алуға үміт артты және ол үшін 778 жылы Кордоба әміріне қарсы шыққан Сарагосаның мұсылман билеушісі Сүлейманға әскери көмек көрсетуді шешеді. Көптеген көрнекті ақсүйектер шайқаста қайтыс болды, олардың арасында Роланд, Бретон маркасының маркграфы және Карлдың жиені болды [3, 51-72 бб.].
Карл дәуірі туралы баяндайтын шежірелерді зерттей отырып, Батыс императоры барлық көрші мемлекеттермен жақсы дипломатиялық қатынастар орната алғанын көруге болады. Аахендегі император сарайында ол көптеген елшілерді қабылдады. Алдымен Карл басқа ұлы империямен - Византиямен достық қарым-қатынас орнатуға шешім қабылдады. Базилевс Ирина Карлдың сотына кем дегенде екі елшілікті жіберді: біріншісі 781 жылы, екіншісі 801 жылы Карл императрицамен 802 жылдың сәуіріне дейін, іс жүзінде ол құлағанға дейін, содан кейін оның қабылдағыштарымен хат алмасты. Карлдың 811 жылғы император Никифор I-ге жазған хаты және соңғысының жауабы Батыс пен Шығыс империялары арасында қалаған әлем туралы жазды. Карл өзінің императорлығын Константинополь деп тануға тырысады және ол 812 жылы достық қарым-қатынаста бола алады, өйткені діни сұрақ алынып тасталады, сонымен қатар опасыз шабуыл болмайды деген сенім пайда болады, өйткені мұндай мінез-құлық жақсы көршілерге сәйкес келмейді. Сонымен қатар, Византия көптеген итальяндық аумақтарға ие: Венеция, Пуглия, Калабрия, Сицилия және Сардиния, император Юстинианның жорықтары кезінде франктардан алынған (527-565). Карл Папаны да мазалайды және Римнен Равенаға дейінгі аумақты иемденуді растайды, папаға императордың әкесі - Пипин қысқа уәде берді.
Иберия түбегін ешқашан жеңе алмаған Карл Аббасидтер халифасы - Гарун Әл-Рашидпен дипломатиялық қарым-қатынас орнатуды шешеді, оны франктар Аарон деп атайды және Мың бір түннің ертегілерінде пайда болуымен танымал. Екі егемен де елшіліктердің әсемдігімен және сыйлықтардың талғампаздығымен бір-бірінен асып түсуге тырысады. 797 жылы Карл халифаның сотына алдымен бір ғана хабаршыны, содан кейін 799 жылы нағыз елшілікті жібереді. 801 ж. Карлдың тәжіне байланысты Гарун Әл-Рашид оған керемет сыйлықтармен хабаршылар жібереді: мұнда ең жақсы маталар, зергерлік бұйымдар, дәмдеуіштер, тіпті Абул-Абасс атты піл бар. Карл басқа мұсылман билеушілерімен достық қарым - қатынас орнатады, шамамен 800 жылы ол Эмир Кайруан-Ибрахимге елшілік жібереді, ал ол өз кезегінде оған арыстан, аю және күлгін сыйлық ретінде жібереді.
Карл Солтүстік көршілерін ұмытпайды, ол қазіргі Йоркширдің оңтүстігінде орналасқан мерсияның қуатты оффа патшасын мұқият қадағалайды. Оффа қыздарын вессекс пен Нортумбрияның егемендеріне берді және Рим Папасы Адриан I - мен жақсы қарым-қатынаста болды. 789 жылы Карл мерсия патшасына өзінің ұлы , сонымен қатар қыздарының бірі Карлды беру туралы ұсыныс жасайды. Оффа өз кезегінде императордың қыздарының бірін Оффаның ұлы ретінде беруді ұсынады. Ашуланған Карл британдықтармен қарым-қатынасты бұзады және олардың кемелеріне кез-келген континентальды портқа кіруге тыйым салады. Соған қарамастан, 796 жылы екі егемен де сауда келісімінде көрсетілген татуласудың бір түріне қол жеткізе алды, оған сәйкес Карл Римге баратын ағылшын қажыларына, сондай-ақ империямен сауда жасаған Мерсия саудагерлеріне қамқор болуға уәде берді. Оффа сонымен қатар франк саудагерлеріне көмектесуге уәде берді.
Көріп отырғаныңыздай, Карл өз империясын құру үшін тек күшті ғана қолданбады. Ол сондай-ақ дипломатиялық трюктерді, әсіресе жаулап ала алмайтын егемендерге қатысты қолданды. Оның ұлы Луи тақуалық әкесінен алған мұра туралы былай деді: Құдай мен біздің ата-бабамыздың арқасында біздің патшалығымыздың жері батасын берді, ал франктердің даңқы жаулардан қорқады. Біз бақыт, бейбітшілік пен тақуалықта өмір сүреміз. Осылайша Эрмольд Черны өзінің христиан кесарі Луиді мадақтау өлеңінде жазды. Өкінішке орай, Әлем франк жерінде ұзаққа созылмады. Зерттеушілер бұл Карлдың орнына келген Ұлы императорлардың дипломатияның мұндай құнды сыйы болмағандықтан болды деп санайды [1, 14 б.].
Франк королі мен Рим Папасы арасында тығыз байланыс орнатылып, олар алмасатын тұрақты елшіліктерде, сондай-ақ Византия мен басқа да соттарға бірлескен елшіліктерде көрінеді. Осы елшіліктердің барлығында папалық елшілер бағынышты рөл атқарды. Поптар өздерінің сыртқы қатынастарында толығымен еркін болған жоқ және Франк егемендерінен кеңес сұрауға мәжбүр болды. Рим папасының Ұлы Карл кезінде франк патшасына тәуелділігі әсіресе күшейеді, ломбардтар патшалығының бағынуынан кейін франктердің иеліктері папалықтарға жақындады.
Бірақ папалар, шын мәнінде, франк патшаларына мойынсұнып, әлі де рухани үстемдіктің көрінуін сақтауға тырысады, бұл оларға егемендерге тәждер беру құқығын береді. Осыған байланысты Ұлы Карлдың империялық титулды қабылдау тарихы үлкен қызығушылық тудырады. Бұл тарихи әдебиетте көптеген келіспеушіліктер тудырған шатастыратын оқиға. Императорлық атақты қабылдау туралы идея, оның халықаралық беделін және оның қол астындағыларға билігін арттыру құралы ретінде, Карлда бұрыннан қалыптасқан сияқты. Папалар оны жаңа сюзеренді ескінің есебінен көтеруге тырысып, осы бағытта жігерлендірді.
Біраз қарсылықтан кейін император немесе басилевс атағы Ұлы Карл мен Византияны мойындайды.
Батыс Еуропада Рим империясынан асып түсетін үлкен мемлекет құрып, Карл I дипломатиялық жолмен Шығыстағы ықпалын кеңейтеді. Ол өзін Византияның ғана емес, сонымен бірге Шығыстың қуатты және аты аңызға айналған билеушісі - Гарун-Аль-Рашидтің бейнесінде мұсылман әлемінің императоры ретінде тануға мәжбүр етеді. Осы екі егемендіктің арасында дипломатиялық қатынастар орнатылып, елшіліктер алмасады.
Құрылған империя әкімшілік басқару аппаратын толығымен қайта құруды талап етті. Карл I шенеуніктердің кең аппараты басқаратын күшті орталықтандырылған мемлекет құруға ұмтылды. Басқару аппаратының орталығы Карл I жанындағы оның Аахен қаласындағы (Қазіргі Германия аумағында) резиденциясында болды. Мұнда Карл империясының ең ірі шенеуніктері өмір сүрді және қызмет етті: палаталық санақ, жоғарғы судья (ол болмаған кезде императорды ауыстыру құқығымен) архиканцлер (империялық кеңсенің бастығы), камерарий (империялық қазынашы), коннетабль (конюший, атқыштардың басшысы) және т.б. Әрине, бұл шенеуніктер патша сарайынан шықпай-ақ бүкіл империяны басқара алмады. Сондықтан, бүкіл империяда, Пиренейден Балқанға дейін және Балтықтан Италияға дейін, жергілікті шенеуніктер орталықта безендірілген сияқты белгілі бір феодалдық иерархияны құрды [15, 50 б.].
Ірі әкімшілік округтің басында граф тұрды, оның Викар көмекшілері болды (вице-Граф); ең төменгі шенеунік империялық дәрежелер кестесінде болды, жүздеген адам кіші округтің бастығы-сотник деп аталды. Жергілікті жерлерде графтың кең өкілеттіктері болды. Оған сот функциялары берілді.
Жергілікті жерлерде үлкен рөлді епископтар атқарды, оларды Карл I өзі тағайындады.
Карл І кезінде жергілікті жерлердегі шенеуніктердің іс-әрекеттерін бақылау аппараты қалыптасты. Империяның орталығынан аудиторлар немесе патша елшілері жіберілді. Аудиторлар орталықтың жарлықтарының қалай орындалатынын тексеріп, жергілікті шенеуніктерге империяны басқару жүйесіндегі өзгерістер туралы хабарлады.
Ұлы Карлдан көптеген жарлықтар қалды-Капитуляциялар. Біздің уақытқа дейін Шарлеманның 250 капитуляциясы келді.
Осындай ауқымды бюрократиялық басқару аппаратын құру осы аппараттың бюрократизациясына әкелді. Карлдың басқару жүйесін құруға Рим дәстүрі әсер етті.
Бүкіл мемлекеттік басқару жүйесінің ресми тілі латын тілі, римдіктердің тілі болды. Римдік терминология мемлекеттік мекемелердің, лауазымдардың және т.б. атауларында қолданылды. Карлдың кеңесшілері Рим тарихы мен Рим дәстүрлерін жақсы білді, олар императорға дәстүрлі римдік көзқарасты жер бетіндегі ең жоғарғы абсолютті билік ретінде біліп қана қоймай, оларды да игерді. Олар империялық билік туралы римдік ілімнің жақтаушылары болды.
Барлық талпыныстары Карл I орталықтандыру империясына нәтижесіз болса. Карлем империясын орталықтандырылған мемлекет деп атауға болмайды. Империялардың басқару жүйесінде айтарлықтай олқылықтар болды: мамандандырылған сот және қаржы департаменттерінің болмауы, тұрақты салық жүйесі. Ерте феодалдық империяда жер салығы жүйесі рәсімделмеген.
Карл империясы өзінің этникалық құрамы бойынша түрлі-түсті және гетерогенді болды. Карл империясында өмір сүрген халықтарда біртұтас экономика, біртұтас тіл, біртұтас мәдениет болған жоқ. Империяның құрамына кіретін тайпалардың әрқайсысы өз тілінде сөйледі және өз заңдары бойынша өмір сүрді. Варварлық шындықтар: Салик, Рипуар, Бавария, Бургундия, саксон және т.б. Карлдың кезінде де маңыздылығын жоғалтқан жоқ.
Осы тарихи кезеңде жекелеген тайпалар ұлтқа айнала бастады. Салик және рипуар франктері галло-Рим халқымен араласып, біртіндеп солтүстік романескалық ұлтты құрады, оның негізінде феодализмнің соңында француз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.