Естіп қабылдауды дамыту

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

Есту қабілеті бұзылған балалардың кохлеарлық имплантациядан кейінгі есту-сөйлеу оңалту жолдары.

Мазмұны

1 Есту қабілеті бұзылған балаларға кохлеарлық имплантациядан кейіні есту-сөйлеу оңалту жолдарының теориялық негіздері

1. 1 Есту қабілеті бұзылған балаларға кохлеарлық имплантациядан кейін коррекциялық-педагогикалық көмек көрсетудің негіздері . . .

1. 2 Кохлеарлық имплантацияға дейін балалардың кешенді медициналық - психологиялық - педагогикалық диагностикасы . . .

2 Кохлеарлық имплантациядан кейін балалардың есту - сөйлеу оңалту жолдары

2. 1Кохлеарлық имплантациядан кейін балаларға коррециялық-педагогикалық көмек көрсету . . .

2. 2 Коррекциялық-педагогикалық көмек кезендерінің сипаттамасы . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

Кіріспе

Қазақстанда соңғы жылдары естімейтін туа біткен және жүре пайда болған бұзылыстарынан зардап шеккен балаларға кохлеарлық имплантант қондырылған микрохирургиялық операциялар жасалынып жатыр.

Дефектолог мамандардың - сурдопедагогтардың тарапынан және сапалы сурдологиялық көмектің болмауынан кохлеарлық имплантат қондырылған балаларға операциядан кейін есту-сөйлеу реабилитациялық көмек көрсету мәселесі проблемалық болып қалуда.

Балалардың естуінің төмендеуі олардың тілдік дамуында, жалпы дамуында бұзылыстардың пайда болуына әкеліп соқтырады және қоршаған ортаны тану мүмкіндіктерін шектейді (Н. И. Белова, 1985, Р. М. Боскис, 1963, Л. А. Головчиц, 2001, Е. П. Кузьмичева, 2003, Л. П. Назарова, 2001, Т. В. Пелымская, 1995, Б. Д. Корсунская, 1970, Ф. Ф. Рау, 1981, Н. Д. Шматко, 1995) .

Ауызша тілдің дамуы үшін естіп қабылдаудың рөлі едәуір жоғары, өйткені естіп қабылдау, ең алдымен, адамдар арасындағы қарым-қатынасты және өзара әрекеттесуді қамтамасыз ететін құрал ретінде дамиды. Р. М. Боскистің пікірі бойынша, балалардың дамуында естудің маңызды критерийлердің бірі - ауызша тілді меңгерудегі өз бетінше әрекеттену. Естуі нормалы балаларда бұл үрдіс өздігінен еркін өтеді, саңырауларда - арнайы оқыту нәтижесінде, өйткені олар ауызша тілді меңгеру барысында сөздік қорларын жинау үшін естудің қалдықтарын өз бетінше қолдана алмайды. Басқа жағынан, ауызша тілдің жеткіліксіз дамуы оны есту арқылы қабылдауға қиындық туғызады - жетілмеген тіл оқыту барысында үлкен кедергі болып саналады, бұл оқу мазмұнын және сөздік рәсімдеуді меңгерумен байланысты (Л. П. Назарова, 2001) . Есту бұзылыстары бар балалардың қатынасына кедергі жасайтын нәрсе - естудің бұзылуы мен ауызша тілдің жетілмеуі. Естіп қабылдаудың дамуы сөздік қорының жиналу көзі болып табылады, бұл тілдік қатынас мүмкіндіктерін кеңейтеді. Ал тілдік қатынас, өз қатарында, сөздік қордың жиналуына, балалардың тілдік және жалпы дамуына жағдай туғызады. Сонымен, есту қалдығы саңырау балалардың ауызша тілдерінің қалыптасуы мен дамуы үшін база болып келеді, естуді протездеудің көмегімен саңырау балалардың естіп қабылдауы мен тілін дамытуға болады.

Сурдопедагогиканың дамуы және техникалық прогресс ерте және мектепке дейінгі жастағы саңырау балаларға арнайы коррекциялық-педагогикалық көмекті жетілдіру үшін жағдайлар туғызады. Оның жетілуі үшін естудің үлкен шығындарында да естуді адекватты коррекциялау болып келетін кохлеарлық имплантация барысында естіп қабылдау мен ауызша тілдің даму жүйесінің тәжірибесін өңдеу мен енгізудің қағидаттық маңызы бар.

Қазіргі кезде кохлеарлық имплантация жүйесінен өткен саңырау балалардың көбеюіне қарай беталыс болып жатыр, олар есту бұзылыстары бар балалардың сапалы ерекше тобын құрайды - ести бастаған саңырау балалар. Осы естудің негізінде естіп қабылдау мен ауызша тілдің толыққанды дамуы мүмкін.

Ресейлік (Борисенко О. Н., 2005, И. В. Королева, 2001, Э. И. Миронова, 1998, В. И. Пудов, 1999, Г. А. Таварткиладзе, 2000, Сребняк И. А., 2005, Сушко Ю. А., 2005, Холоденко Т. Ю., 2005, Чемеркина В. В., 2005) ғылыми әдебиетте кохлеарлық имплантациядан кейін балалардың естуі мен сөйлеуінің дамуы туралы кейбір мәліметтер берілген. Кохлеарлық имплантациядан кейін балаларға коррекциялық-педагогикалық көмек көрестудің кейбір теориялық алғышарттарының жасалғанына қарамастан, қазіргі уақытқа дейін мұндай балаларды кешенді диагностикалық бақылау жүйесі жеткіліксіз өңделген және кохлеарлық имплантациядан кейін ерте және мектепке дейінгі жастағы саңырау балаларға кешенді коррекциялық-педагогикалық көмек көрсетудің жүйесі жоқ. Осы проблеманың көкейкестілігін ескеріп, есту бұзылыстары бар балалар үшін білім ұйымдарында есту жұмысының тиімділігі мен сапасын жақсарту мақсатында, дефектолог мамандығының студенттерін дайындау мақсатында, есту бұзылыстары бар және кохлеарлық имплантациядан кейін балалармен жұмыс істейтін мамандар үшін және сол балалардың ата-анасы үшін осы балалармен есту-сөйлеу жұмыстарың жүргізу ерекшеліктерін ескеріп, біз жұмысымыздың тақырыбың: «Есту қабілеті бұзылған балалардың кохлеарлық имплантациядан кейінгі есту-сөйлеу оңалту жолдары» деп атадық.

Жұмыстың мақсаты: есту қабілеті бұзылған балалардың кохлеарлық имплантациядан кейінгі есту-сөйлеу оңалту жұмыстарын көрсетуге бағытталған іс-шараларды көрсету

Жұмыстың міндеттері:

- зерттеу әдістемесін құру,

-кохлеарлық имплантация арқылы естімейтін балалардың есту-сөйлеуін жақсартуға бағытталған іс-шаралар жүйесінің тәсілін пайдалану;

- кохлеарлық имплантация жүйесінен өткен балалардың естіп қабылдау мен ауызша тілдің толыққанды дамуын қамтамасыз ету.

Зерттеу нысаны: кохлеарлық имплантация қондырылған балалар

З ерттеудің ғылыми жаңалығы: Кохлеарлық имплантациядан кейін балаларға сапалы білімді ұйымдастыру барысында, түзету жұмыстарының тиімділігі мен сапасын жақсарту мақсатында балаларға көмек көрсетудегі жаңа әдіс-тәсілдерін жақсартуға бағытталған іс-шаралар жүйесін сипаттадық.

Зерттеудің практикалық маңызы: зерттеу барысында алынған мағлұматтарды, нұсқауларды ескере отырып кохлеарлық имплантациядан кейін мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу тілі жақтарын түзету жұмыс барысының сапасын арттыруға болады. Ұсынылған жұмыс жүйесін кохлеарлық имплантациядан кейін балаларға арналған оқу әдістемелерін, жаңа тәсілдерді және бағдарламаларды құрастыруында қолдану.

Зерттеу жұмысының құрамы: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімдерден тұрады.

1Есту қабілеті бұзылған балаларға кохлеарлық имплантациядан кейіні есту-сөйлеу оңалту жолдарының теориялық негіздері

1. 1 Кохлеарлық имплантация кешенді коррекциялық-педагогикалық көмек көрсету

Соңғы онжылдықта техника, медицина прогрессі, ғылым жетістіктері және жаңа технологияларды қолдану саңырау балаларға көмек көрсетудің жаңа тәсілін өңдеуге мүмкіндік берді, бұл - көпканалды кохлеарлық имплантация әдісі (И. В. Королева, Э. И. Миронова, В. И. Пудов, Г. А. Таварткиладзе және басқалары) .

Кохлеарлық имплантация - саңырау адамдардың естуін жақсартуға бағытталған іс-шаралар жүйесі. КИ аппараты, есту үшін құрал ретінде, ең мықты есту аппараттары көмектеспейтін саңырау адамдар үшін 1980 жылдары қолданысқа алғашқы рет енгізілген.

Ресейлік аудиология мен естуді протездеудің ғылыми-тәжірибелік орталығының үздік ғалымдарының пікірі бойынша (Т. Г. Гвелесиани, С. Я. Косяков, Т. А. Таварткиладзе), қазіргі уақытта кохлеарлық имплантация саңырау балалардың реабилитациясының жалғыз тәсілі болып отыр.

Әлемде қондырылған кохлеарлық протезді қолданып жүрген адам саны 20 000 асады. Кохлеарлық имплантация дүниежүзінде отыз жылдан аса табысты жасалынып келеді, ал Ресейде КИ жасау бойынша операциялар 1991 жылдан бастап жүзеге асырылуда.

2007 жылдан бастап кохлеарлық имплантация Қазақстанда мемлекеттік деңгейде қолдау тапты - «Мүгедек балалар» бағдарламасына кохлеарлық импланнтацияны қажет ететін балаларды қамтамасыз ету бойынша бап енгізілген.

Қазіргі кезде (2007 жыл бойынша) кохлеарлық импланттарды үш негізгі өндірушілер шығарады бұл - Cochlear Limited (Австралия), MED-EL (Австрия) и Advanced Bionics (АҚШ)

Қазақстанда кохлеарлық имплантацияның бағдарламасы енді кеңінен таралып келеді және оған деген қызығушылық өсуде. Кохлеарлық имплантация, есту нервінің афферентті талшықтарын тікелей электрлік ынталандыру жолымен есту түйсігін қайта қалпына келтіру мақсатымен ішкі құлаққа электродтық жүйені қондыруды білдіретін аппарат сияқты (И. В. Королева, В. И. Пудов, Г. А. Таварткиладзе және басқалары) . Кохлеарлық имплантацияның барлық аппараттары (Кохлеарлық импланттарды «Cochlear» автсралиялық фирмасы, «Med-El» австриялық фирмасы, «Advanced Bionics Corporation» америкалық компания және «Neurolec» француз фирмасы шығарады. (Г. А. Таварткиладзе) ) есту нервінің сақталған талшықтарын тікелей электрлік ынталандыру жолымен есту түйсігін қайта қалпына келтіру мақсатымен дыбыстардың электрлік импульстарға айналуын қамтамасыз ететін биомедициналық электрондық құралдар түрінде ұсынылған.

Оның барысында, әдетте, кохлеарлық имплант есту шектеріне қатысты естіп қабылдау шектерінің 30-40 дБ дейін қайта қалпына келуін қамтамасыз етеді, яғни барлық жиілік диапазонында тілді нормалы қабылдауға мүмкіндік береді.

Ғалымдардың пікірі бойынша (Борисенко О. Н., И. В. Королева, Э. И. Миронова, В. И. Пудов, Г. А. Таварткиладзе, Сребняк И. А., Сушко Ю. А., Холоденко Т. Ю., Чемеркина В. В. ) кохлеарлық имплантация - бұл келесі іс-шараларды қосатын жүйе - балаларды іріктеу (КИ жасауға көрсетімдерді және қарсы көрсетімдерді анықтау) ; хирургиялық операцияны жасау; тілдік процессорды алғашқы қосу және оны күйіне келтіру; операциядан кейін есту-сөйлеу реабилитациясы. Баланың кохлеарлық имплантациялау жүйесінің барлық кезеңдерінен өтуі түрлі мамандардың келісімді жұмысын талап етеді, олар: хирург, сурдолог, логопед, сурдопедагог, техник-акустик. Басқа мамандар (медиатор, радиолог, психолог және басқалары) қажет болған жағдайда, осы топ құрамына кіруі мүмкін. Барлық мамандар баланың дамуының барлық ерекшеліктерін анықтап, оның есту-сөйлеу қасиеттерін қолдау үшін бірге жұмыс істеуі керек.

Саңырау балаларға коррекциялық-педагогикалық көмек көрсетудің психологиялық-педагогикалық негіздерін анықтап келе, кохлеарлық имплантациядан кейін мектепке дейінгі жастағы балаларға коррекциялық-педагогикалық көмек көрсетуді қарастырайық. Кохлеарлық имплантацияның едәуір маңызды кезеңі - КИ кейін балаларға коррекциялық-педагогикалық көмек көрсету. Ресейлік және шетел ғалымдардың көзқарасы бойынша, операциядан кейінгі коррекциялық-педагогикалық іс-шаралардың ұзақтығы мен мазмұны келесіге байланысты:

-баланың жасына;

-естуді жоғалту ұзақтығына;

-естуді жоғалту мен КИ арасындағы уақыт интервалына;

-баланың жеке ерекшеліктеріне.

Естіп қабылдаудың дамуының тиімділігіне бірқатар этиологиялық факторлар әсер етеді («Развития кохлеарной имплантации для взрослых и детей» Америкада 1995 жылдың 15-17 мамырында өткен конференция), оның ішінде негіз болатыны: саңыраулықтың ұзақтығы және саңыраулықтың басталу жасы. Ресейлік (Л. В. Андреева, И. В. Королева, В. И. Пудов) және шетел ғалымдар (M. M. Baptista, A. G. Bell, L. Birkenshaw-Fleming, N. Caleffe-Schenck, С. Flexer, B. Godfrey, E. Garcia, W. Estabrooks, L. Katz, Mohammad J. A. Makhdoum, J. Marlowe, K. MacIver-Lux, M. E. De Melo) балаларды келесі топтарға (саңыраулықтың басталуының жасы бойынша) сұрыптайды: туа біркен саңыраулығы бар балалар (prelingual) - бала тілінің дамуының басына дейін естудің төмендеуінің пайда болуы (тілалды) ; ерте жүре пайда болған саңыраулығы бар балалар (perilingual) - бала тілінің дамуы кезінде естудің төмендеуінің пайда болуы; кеш жүре пайда болған саңыраулығы бар балалар (postlingual) - бала тілінің дамуының сензитивті кезеңінің аяқталуынан кейінгі естудің төмендеуінің пайда болуы (посттілдік) .

Ғалымдар саңыраулықтың посттілдік бастамасы бар балалар мен ересектер, естудің төмендеуінің пайда болуының тілалды немесе perilingual уақытындағы балалар мен ересектерге қарағанда, естіп қабылдаудың дамуының едәуір жоғары деңгейіне жетеді деген ойда.

Кохлеарлық имплантациядан кейін балалардың естіп қабылдауының даму тиімділігіне ықпал ететін маңызды факторлардың бірі - саңыраулықтың ұзақтығы болып келеді. Шетел ғалымдары кохлеарлық имплантациядан кейін, олардың естіп қабылдауы мен тілінің дамуы үшін есту қалдықтары маңызды рөл атқарады; балалардың есту тәжірибесі мен кохлеарлық имплантациясыз құлақта есту аппаратын қолдану мүмкіндігі маңызды. Ғалымдар атап өткендей, КИ кейін балаларға коррекциялық-педагогикалық көмекке келесі кіреді:

-тілдік процессорды адекватты күйге келтіру;

-қоршаған дыбыстар мен тілдерді қабылдауды дамыту;

-ауызша тілді қалыптастыру мен дамыту.

И. В. Королева, Э. И. Миронова, бойынша, КИ кейін балалардың естіп қабылдауы қаншалықты тез дамыса, олар ауызша тілді соншалықты едәуір тез және жеңіл меңгереді. Оның барысында КИ кейін балалардың тілдік дамуының естіп қабылдау деңгейі, әдеттегі есту аппараттары бар балаларға қарағанда, жоғары болады. Бұған КИ кейін балалардың жақсартылған естіп қабылдауы және есту-сөйлеу реабилитацияның психологиялық-педагогикалық қарқынды бағдарламасы себеп болады, өйткені КИ тілдің қалпына келуіне қажет құнды кейінді байланысты қамтамасыз етеді.

Осыған байланысты, Ресейде және шетелде кохлеарлық имплантациядан кейін балаларға коррекциялық-педагогикалық көмек көрсетуде негізгі көзқарас - оны өткізуді есту-сөйлеу тұрғыдан қарау.

Есту-сөйлеу тұрғысынан қараудың мақсаты - саңырау баланың қоршаған дыбыстар мен тілді еркін қабылдауы. Есту-сөйлеу негізін баланың тілі мен сөйлеуі естіп қабылдаудың дамуы арқылы меңгеруді құрайды. Осы тұрғыдан қарау сөйлеу мен тілдің табиғи дамуына апара, баланы қоршаған ортаның дыбыстарын қабылдауға үйретуге негізделеді, ал есту-сөйлеу тәжірибесі баламен сөйлеу тілі арқылы өзара әрекеттесуді және есту-сөйлеу қоршаған ортасын құруды талап етеді.

1. 2 Кохлеарлық имплантацияға дейін балалардың кешенді медициналық - психологиялық - педагогикалық диагностикасы

Кешенді диагностиканы өткізу әдістемесін өңдеу барысында біз отандық ғылымда бар А. А. Венгердің, Г. Л. Выготскийдің, И. В. Королеваның, Е. П. Кузьмичеваның, Э. И. Леонгардтың, Т. В. Николаеваның, Т. В. Пелымскаяның, Н. Д. Шматконың және Е. З. Яхнинаның естуі бұзылған балаларды зерттеу әдістемесіне сүйендік.

Кешенді диагностикалық тексеру екі құрамдасты ескерумен өткізілді және балалардың естіп қабылдауы мен ауызша тілдерінің даму деңгейіне ықпал ететін мәліметтерді жинауды қосты:

1. Кешенді диагностикалық тексерудің медициналық аспектісі.

Біріншіден, кешенді диагностикалық тексерудің медициналық аспектісін өткізу барысында анамнезде күрделі бұзылыстардың болуы (немесе болмауы) тексерілді. Баланың анамнезінде бар үйлескен бұзылыстарды зерттеу барысында басқа алғашқы бұзылыстардың (көру, қимыл, интеллект) болуы ескерілді. Балалардың көруін зерттеуде офтальмолог қорытындысы, қимыл мен интеллектісін зерттеуде невропатолог пен психоневролог қорытындылары қолданылды. Бұзылған дамудың үйлесімді симптоматиканы анықтау немесе жоққа шығару балалардың медициналық карталарындағы мәліметтер қолданылды.

Екіншіден, кешенді диагностикалық тексерудің медициналық аспектісін өткізу барысында есту бұзылыстарының себептері зерттелді (туа біткен немесе жүре пайда болған саңыраулық, саңыраулық этиологиясы) . Есту бұзылысының себептерін анықтау барысында М. Я. Козлова және А. Л. Левина сұрыптамасы қолданылды.

Үшіншіден, кешенді диагностикалық тексерудің медициналық аспектісін өткізу барысында, ең алдымен естіп қабылдаудың даму деңгейі зерттелді. Мектепке дейінгі жастағы саңырау балалардың естіп қабылдауын зерттеуде отандық сурдопедагогикадағы балалардың тілдік емес және тілдік естуін қосатын есту функциясын педагогикалық тексеру әдісіне сүйендік. Мектепке дейінгі жастағы саңырау балалардың естіп қабылдауының дамуын зерттеу үшін тапсырмалардың төрт топтамасын қосатын тексеру бағдарламасы өңделген.

Бірінші топтама тапсырмалары балалардың тілдік емес және тілдік белгілерді естіп сезіну ерекшеліктерін (шартты қимыл реакцияларының болуы) зерттеуге мүмкіндік береді. Тілдік емес және тілдік белгілерді естіп сезінуді зерттеу дыбысқа шартты қимыл реакцияны анықтауды көздейді. Бұл үшін көру, тактилді - вибрациялық және дыбыстық белгілер қолданылды. Бұл жағдайда баланың естіп қабылдау диагностикасының негізі болып басқа сенсорлық белгілерге (көру және тактилді-вибрациялық) реакциялардың болуын қадағалау қызмет етеді. Визуалдық белгілердің көзі ретінде балаға көрінетін барабандық тарсыл қызмет етті; кинестетикалық белгілердің көзі - бала өзі отырған орындықты көрінбейтін соғу тарсылы; аудиалдық: балаға көрінбейтін жиілігі төмен тілдік емес дыбыс (барабан), балаға көрінбейтін жиілігі орта тілдік емес дыбыс (гармошка), балаға көрінбейтін жиілігі жоғары тілдік емес дыбыс (ысқырық), балаға көрінбейтін жиілігі төмен тілдік дыбыс (у, о), балаға көрінбейтін жиілігі орташа тілдік дыбыс (ш, н), балаға көрінбейтін жиілігі жоғары тілдік дыбыс (с, ц) . Тілдік және тілдік емес белгілерді бір уақытта қолдану баланың тілдік емес дыбыстардың сөйлеу қаттылығының және едәуір қаттылығының тілдік дыбыстарына реакцияларын бөліп бағалау қажееттілігінен туған.

Тексеру үрдісінде педагог баланың көрінетін белгілерге, вибрацияға және тілдік емес, тілдік белгілерге шартты қимыл реакциясын алдымен элекстроакустикалық аппаратурасын қолданумен түрлі қашықтықта, дыбыстық белгілерге тұрақты реакциясы барысында аппаратурасыз анықтады.

Шартты қимыл реакциясы баланың белгі беру сәтінде белгілі бір қимылмен жауап беруінде (шариктерді металл юанкаға салды, кубикті машина кузовына салды, сақинаны пирамиданың өзегіне кигізді) көрінді. Белгіге тұрақты реакцияның немесе оның болмауы барысында бала сенімсіз әрекеттенді, оның реакциялары белгімен жиі сәйкес келмейтін. Педагог белгілер арасындағы паузаның ұзақтығын үнемі өзгертіп отырды және балаға, қабылдау үшін, жалған белгілер беріліп отырды. Осы кезде педагог баланың айна немесе айналы жиһаз арқылы педагогтың дыбыстарды қалай және қай кезде айтатынын көріп қалмауын бақылады. Тексеру хаттамасында белгінің сипаты (дыбыстық, көру, вибрация) және баланың шартты қимыл реакциясының болуы тіркелді.

Екінші топтама - қоршаған әлем дыбыстарын қабылдау: тұрмыстық шулар (есікті тарсылдату және қоңырау соғу, құлаған заттың тарсылы, ыдыстың сыңғыры, шаңсорғыштың дыбысыжәне басқа) ; дала дыбыстары (көліктің шуы мен дабылдары, желдің улеуі, жаңбыр тарсылы, жапырақтар мен судың шуы және басқа) ; жануарлар мен құстардың дауысы, адам шығаратын тілдік емес дыбыстар (жөтел, түшкіру, күлкі, қорылдау және басқа) . Анкета ұсынған тексеру хаттамасында ата-аналар балаларының есту аппаратымен және аппаратсыз қоршаған дыбыстарды қабылдау қабілеттерін тіркеді. Алынған нәтижелерді бағалау анықтылығы үшін саңырау балалардың «Widex» фирмасының «Dexi» компьютерлік ойындары мен магнитофондық және CD жазылымдары арқылы қоршаған дыбыстарды қабылдау қабілеті тексерілді.

Үшінші топтама тапсырмалары дыбысталудың жеке сипаттамаларын ажыратудың ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік берді: тілдік және тілдік емес белгілердің, тілдік және тілдік емес дыбыстардың саны, ұзақтығы, қаттылығы, жоғарылығы бойынша өзара арасын ажырату, кеңістіктегі дыбысталу көзін ықшамдау. Баланың естіп қабылдауы үшін қол жетерлік тілдік және тілдік емес дыбыстар белгілерді естіп ажырату қабілетінің қалыптасуын бағалау үшін белгілердің көзі болып қызмет атқарды. Баланың дыбыстарды ажыратуға қабілеттілігін анықтау барысында педагог тілдік емес және тілдік дыбыстарды, оларға сәйкес сызбалық бейнелерді қолданды (ҚОСЫЛМА: Дыбыстардың сызбалық бейнесі қосымша №1 қара) ; өзаралық тілдік және тілдік емес дыбыстар (тіл, музыка) ; дыбысталу саны бойынша (барабан тарсылы, «тақ-тақ-тақ») ; ұзақтығы бойынша (сылдырмақ дыбысы, «А», «А») ; қаттылығы бойынша (барабан дыбысы, «А», «а») ; дыбысталудың биіктігі бойынша (барабан, гармошка дыбысы, «У», «Ш», «Ц») ; дыбыстардың ықшамдалуы бойынша (барабанның, гармошканың оң, сол, жоғары, төмен жақтардан дыбысы) . Екеуінен таңдау барысында белгілерді бала электроакустикалық аппаратураны қолданумен қабылдады, тілдік белгілерге тұрақты реакциялардың болуы барысында - аппаратурасыз. Белгілерді ажыратудың тұрақты реакция дыбысты ұсыну барысында баланың белгіге сәйкес сызбалық бейнемен жауап беруінде көрінді. Белгіге тұрақты реакцияның немесе оның болмауы барысында бала сенімсіз әрекеттенді, оның реакциялары белгімен жиі сәйкес келмейтін. Тексеру хаттамасында белгінің сипаты және баланың дыбыстарды ажырату реакциясының болуы тіркелді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.