Мұнайды алғашқы айдаудың өнімдері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Мазмұны: Кіріспе . . .

Мазмұны: 1Негізгі бөлім . . .

Мазмұны: 1. 1 Мұнайды атмосфералық қысымда айдау немесе дистилляция . . .

Мазмұны: 1. 2 Ректификация процессі арқылы мұнайды бөлу . . .

Мазмұны: 1. 3 Ректификациялық бағаналардың түрлері . . .

Мазмұны: 1. 4 Мұнайды алғашқы айдаудың өнімдері . . .

Мазмұны: 2 Технологиялық бөлім . . .

Мазмұны: 2. 1 ЭЛОУ-АТ қондырғысы . . .

Мазмұны: 2. 2 Мұнайды алғашқы өңдеуге арналған құрама (комбинирленген) қондырғылар . . .

Мазмұны: 2. 3Технологиялық сұлбаны суреттеу . . .

Мазмұны: 2. 4 Процесті автоматтандыру . . .

Мазмұны: 2. 5 Материалдық баланс . . .

Мазмұны: 2. 6 ЭЛОУ-АТ қондырғысының негізгі аппаратын есептеу . . .

Мазмұны: 2. 3 Табақшалардың гидравликалық есептеуі . . .

Мазмұны: 2. 4 Табақшалар саны мен колонна биіктігін анықтау . . .

Мазмұны: 2. 5 ЭЛОУ-АТ қондырғысының көмекші аппаратын есептеу . . .

Мазмұны: 3 Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімі . . .

Мазмұны: 3. 1Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау . . .

Мазмұны: 3. 2 Қоршаған ортаны қорғау . . .

Мазмұны: 4 Экономикалық бөлім . . .

Мазмұны: Қорытынды . . .

Мазмұны: Қолданылған әдебиеттер . . .

Кіріспе

Мұнай өңдеу және мұнай өндірісінің негізгі міндеттерінің бірі - мұнайды қолдану тиімділігін арттыру, және оны ары қарай терең өңдеуді қамтамасыз етіп, белгілі қуатты реконструкция және интенсификация есебінен прогрессивті қалдықсыз өңдеу технологиясын, шығарылатын өнімнің көлемін көбейтіп, оның сапасын жоғарылату болып табылады.

Қазақстан Республикасының президенті, яғни елбасы өзінің халыққа жолдаған жолдауында, Қазақстанның мұнай-газ секторына өте үлкен көңіл бөліп отыр. Біздің елбасымыз кезінде шетелдік компанияларға сатылып кеткен акциялардың біраз бөлігін қайта мемлекет сатып алғанын айтты. Нақтырақ айтатын болсақ «Қарашығынық» кен орнының 10 процент акциясын, Қашаған кен орнының 12 процент акциясын, қазақмыс кен орнының акциясының біраз бөлігінң мемлекетке қайтарылғанын баяндады. Қазақстан Республикасының президенті өзінің жолдауында мұнай-газ саласының дамуы үшін төрт жағдайды көрсетті. Олар:

Атырау мұнай өңдеу зауытында құны 1, 7 миллиард доллар болатын, мұнайды терең өңдеу комплексін салуды тапсырды. Бұл Қазақстандағы бензин өндіруді 3 есеге дейін арттырады, ал дизелдік отынмен 1, 4 миллион таннаға дейін көбейтеді.
Құны 6, 3 миллиард доллар болатын, Атырау газ-химиялық зауытын тезірек іске қосу. Оның жылдық өнімділігі 500 мың тонна полипропилен, 800 мың тонна полиэтилен. Бұл өнімдер ҚР-да бұрын өндірілмеген.
Жылдық өнімділігі 5 миллиард шаршы куб болатын, Қарашығанақ кен орнындағы газ өңдеу зауытының жобалауын аяқтап, құрылысын бастауды үкіметке тапсырды.
Орталық Қазақстанды толық газбен қамтамасыз ететін газ құбырының жобасын жасап, құрылысты бастауды үкіметке бұйырды.

Мұнай өңдеу өндірісіндегі технологиялық процестерде сапасы нашар мұнайдан мотор отындарының, майлағыш майлардың, майлағыштардың және басқа мұнай өнімдерінің ассортиментін кең көлемде шығымын жоғарылатуды қамтамасыздандыру қажет.

Ең негізгі талаптардың бірі мұнайды рационалды пайдалану, яғни отындық дистилляттарды АҚ және АВҚ қондырғыларында айдау арқылы шығымын жоғарылату болып табылады. 350 ⁰ С-қа дейін қайнайтын ашық фракциялар және АҚ қондырғысындағы ашық мұнай өнімдерінің жиынтығы арасындағы потенциалдар айырмасы өңделуші мұнайдың сапасына, алынатын өнімдер ассортиментіне байланысты, және олардың қатынасы 5-7% (масс. ) мұнай массасына құрайды .

Мұнай өңдеу зауытында мұнайды алғашқы өңдеу қондырғылары үлкен роль атқарады. Газды бөлу, каталитикалық крекинг, кокстеу және т. б. тазалау процестерінің тиімділігі оның жұмыс істеу көрсеткіштеріне байланысты болады.

Еңбек өнімділігін арттыру, тауар өнімдерінің құнын төмендету, энергетикалық шығындарды, металдың меншікті шығынын, капиталдық салымдар және эксплуатациялық шығындарды қысқарту қондырғылардың техника-экономикалық көрсеткіштерін жақсартады.

Алғашқы айдау қондырғыларын жинақтау құрылысы үлкен экономикалық артықшылық болып саналады. Мұнай өңдеу зауытындағы процестерді жинақтау негізгі өндіріс аумағының шағын орналасуына, технологиялық және энергетикалық коммуникациялардың санын азайтуға, жалпы зауыттық шаруашылықтың көлемін қысқартуға, қызметшілер санын азайтуға мүмкіндік береді.

Мұнайды алғашқы өңдеу процестерін ары қарай жетілдіру үшін қондырғысының тиімділігі барынша жоғары және негізгі құрал-жабдықтарды автоматтандыру қажет.

Мұнай өңдеу өнеркәсібінің дамуы, басқа сала өнеркәсіптері сияқты ғылыми-зерттеу және жобалау-конструкторлық жұмыстармен тығыз байланысты. Мұнайды зерттеудің негізгі мақсаты - өндірістік шикізат ретінде отындар, майлар, битумдар және басқа тауарлық өнімдер алу болып табылады.

1 Негізгі бөлім

1. 1 Мұнайды атмосфералық қысымда айдау немесе дистилляция

Мұнай өте күрделi парафиндер, нафтендер, ароматикалы және аралас көмірсутектердің бiр-бiрiнде еритiн, молекулалық массасы және қайнау температуралары әр түрлi қоспалардан тұрады. Оны бiрегей жеке компоненттерге бөлу мүмкiн емес және ондай бөлу мұнай өнiмдерiн өндiрiсте пайдалануда қажет емес те. lс жүзiнде мұнайды көмiрсутектерiнiң фракцияларына және топтарына бөледi де, олардың химиялық құрамын өзгерту мақсатында өңдейдi. Мұнайды өңдеу алғашқы (бiрiншi) және екiншi процестерге бөледi. Алғашқы процестерiне мұнайды, қайнау шектерiмен бiр бiрiнен айырмашылығы болатын, фракцияларға бөлудi, ал екiншiге- термиялық пен термокаталитикалық өңдеу процестерiн, тағы да мұнай өнiмдерiн тазалауды жатқызады.

Мұнайды алғашқы өңдеудегi негiзгi алғашқы немесе тура айдау болып саналады, оны дитилляция мен ректификация қолданып жүргiзедi.

Дистилляция немесе айдау деп сұйықтықтардың өзара еритін қоспасын фракцияға, бiр бiрiнен және бастапқы қоспадан да қайнау температурасымен айырмашылығы болатын, бөлу процесiн айтады. Айдау процесiне қоспа қайнағанға дейiн қыздырылады, осының нәтижесiнде ол аздап буланады. Пайда болған бу бөлiнiп конденсацияланады. Айдау арқылы құрамы жағынан бастапқы қоспадан айырмашылығы бар, дистиллят және қалдық алады. Айдауды бiр қабат, көп рет немесе бiртiндеп буландырумен жѕргiзедi.

Үздіксіз жұмыс істейтін қондырғыларды өндірістік процестердің негізін бір мұнайды бір қабат және көп рет буландыру құрайды. Бір қабат буландыру мен айдауды мұнайды белгілі температураға дейін қыздырады да, бу фазасына өткен барлық фракцияны сұйық фазада бір рет сеператорда бөледі.

Сонымен мұнайды бiр рет буландырумен айдауда түзiлген бу фазасы сұйық фазамен тепе-теңдiкте болады және оларды белгiлi бiр температурада бөледi. Мұнда бу фазасымен сұйық фазасының температурасы бiрдей болады. Бiр рет айдаудағы мұнайдың фракцияға дәл бөлiнуi көп рет және бiртiндеп буландыруға қарағанда көп төмен. Мұнай құрамында атмосфералық қысымда 400-500 ⁰ С және одан да жоғары температура аралығында қайнайтұғын көмiрсутектердiң болтындығы, бұл көмiрсутектердiң термиялық тұрақтылығы тек 380-400 ⁰ С дейiн-ақ сақталатыны белгiлi. Одан жоғары температурада олардың ыдырау процесi көмiрсутектердiң крекингi басталады, тағы да мұнайдың жоғары қайнаушы көмiрсутектерiнiң термиялық жағынан көп төмендiгi белгiлi. Көмiрсутектердiң ыдырауын болдырмау үшiн олардың қайнау температурасын төмендету қажет.

Фазаны бөлу процесiн көп рет жүргiзуде бiр қабат буландыруды бiрнеше рет қайталайды. Мысалы, мұнайды көп рет буландыруды, ал алғашқысын одан жеңiл бензин фракциясын алатындай температураға дейiн қыздырады да, оны сұйық фазадан бөлiп алады.

Екiншi сатысында, қалған сұйық фазаны жоғарылау температурада, мысалы, 350 ⁰ С қыздырып, одан ауыр бензин, реактив және дизель отындарын бөледi. Мұның қалдығын гудрон дейдi. Яғни мұнайды бiртiндеп көп рет қыздырып, буландырып, әр кезде бу фазасын сұйықтан айырады. Түзiлген бу және сұйық фазаларды колонналарда ректификациялайды. Сонымен мұнайды өндiрiстiк процестерi бiр рет пен көп рет буландыруымен айдаудың жалғасуына және бу мен сұйық фазаны одан әрi ректификациялауға негiзделген. Бiртiндеп буландыруда қыздырудың нәтижесiнде түзiлген бу айдау аппараттынан үздiксiз шығарылып отырады. Бiртiндеп буландыруды мұнайды лабораторияда колбадан, кубтан айдау тәжiрибесiнде қолданылады, ал өндiрiсте мұнайды ертеректе куб қондырғыларында қолданып келсе, қазiр оларды пайдаланбайды.

Бiр рет буландыру процесiнiң бiртiндеп буландырудан артықшылықтары бар. Бiр рет буландыруда төменгi қайнаушы фракциялар буға айналып, аппарат iшiнде қалады да, жоғары қайнаушы фракциялардың сыбағалы қысымын төмендетедi. Бұл айдауды салыстырмалы төмен температурада жүргiзуге мүмкiндiк бередi.

Бiртiндеп буландыруда керiсiнше жеңiл фракцияларды алдымен бөлiп алады, ал ауырларын соңынан бөледi. Сондықтан буға айналған және аппараттан бөлiнген жеңiл фракциялар ауыр фракциялардың қайнау температурасына әсер етпейдi. Жеңiл фракциялардың әсерi арқасында бiр рет буландыруды пайдалана отырып, бiртiндеп буландыруға қарағанда, айдалатын шикi заттың температурасын 50-100 ⁰ С төмендетуге болады. Қазiр мұнайды айдау қондырғыларында бiр рет буландыруды көп пайдаланады.

Мұнай құрамында атмосфералық қысымда 400-500 ⁰ С және одан да жоғары температура аралығында қайнайтұғын көмiрсутектердiң болтындығы, бұл көмiрсутектердiң термиялық тұрақтылығы тек 380-400 ⁰ С дейiн -ақ сақталатыны белгiлi. Одан жоғары температурада олардың ыдырау процесi көмiрсутектердiң крекингi басталады, тағы да мұнайдың жоғары қайнаушы көмiрсутектерiнiң термиялық жағынан көп төмендiгi белгiлi. Көмiрсутектердiң ыдырауын болдырмау үшiн олардың қайнау температурасын төмендету қажет. Оған мұнайды вакуумда айдау арқылы жетедi. 450-500 ⁰ С температура аралығында атмосфералық қысымда қайнайтұғын мұнай фракцияларын вакуумда (қалдық қысым 3-5кПа ) 200-250 ⁰ С айдап бөлуге болады. Мұнай өңдеу тәжiрибесiнде қайнау температураны төмендету үшiн су буын да пайдаланады, оның әсерiмен көмiрсутектердiң сыбағалы қысымы төмендейдi.

Көп рет буландыру екi немесе одан да көп мұнайдың фазалық қалпын өзгертудiң бiр рет процестерiнен тұрады, яғни бiр реттiк буландырудан. Әрбiр осындай процестерде түзiлген бу сұйық қалдықтардан бөлiнедi, соңғы одан әрi қыздырылады да, түзiлген булар тағы да сұйық фазадан бөлiнедi; сөйтiп мұнай белгiлi бiр санды қыздырылады.

1. 2 Ректификация процессі арқылы мұнайды бөлу

Бiр-бiрнде жақсы еритiн сұйықтарды бiр рет буландыруда және буларды одан кейiн конденсациялағанда, құрамында төмен температурада қайнайтұғын фракциялары көп жеңiл және шикi затқа қарағанда құрамында тез қайнайтұғын фракциялары аз, ауыр екi фракция алады. Сондықтан, айдау процесiнде бiр фаза төмен қайнаушы компоненттермен байиды. Бiрақ мұнайдың компоненттердің қажеттi бөлiнуiне жету және айдау көмегiмен белгiлi бiр температура аралығында қайнайтұғын түпкiлiктi өнiм алу мүмкiн емес. Сондықтан мұнай фракцияларын бiр рет буландырудан кейiн ректификациялайды.

Ректификациялау деп қайнау температурасы бiр-бiрiмен айырмашылығы бар сұйықтардың, булар мен сұйықтардың қарама-қарсы қайта-қайта жанасуының нәтижесiнде, бөлiнуiнiң диффузиялық процесiн атайды.

Булар мен сұйықтардың жанасуы тiк цилиндр тәрiздi құралдарда-арнайы жабдықтармен жарақталған ректификациялаушы табақшалары немесе отырғыштары бар, колонна бойымен жоғары көтерiлушi бу мен төмен ағушы сұйықтар арасында өте тығыз жанасуды қамтамсыз ететiн - ректификациялық колонналарда iске асырылады .

Колоннаның орта бөлiгiнде бу, сұйық немесе бу мен сұйық қоспасы күйiнде шикi затты бередi, оны жоғары және төмен қайнаушы өнiмге бөлу қажет. Шикi затты беретiн аймақты эвапарациялық аймақ дейдi, себебi онда эвапарация пеште немесе жылу алмастырғышта қыздырылған қоспаның бу және сұйық фазаларға бiр рет буландыруы жүредi. Кейбiр жағдайларда эвапарациялық колоннадан бөлек болады да эвапарация өз алдына тұрған аппаратта жүргiзiледi. Бiрақ көпшiлiк колонналарда, сонымен қатар, алғашқы айдау қондырғыларында да, бiр рет буландыруды және ректификациялауды бiрге жүргiзедi.

Iстеп тұрған ректификациялау колоннасында әрбiр табақшадан төрт ағым өтедi: 1) жоғары табақшадан құйылатын сұйық-флегма; 2) төменгi табақшадан көтерiлетiн бу; 3) төменгi табақшаға түсетiн сұйық-флегма; 4) жоғары табақшаға көтерiлетiн бу.

Табақшаға түсетiн бу мен сұйықтық тепе-теңдiк жағдайда болмайды, бiрақ жанасу жағдайында осы қалыпқа жетуге тырысады. Жоғарғы табақшадан сұйық ағым жоғары температура аумағында түскендiктен, одан кейбiр төмен температурада қайнаушы компонет буға айналады, осының нәтижесiнде сұйықтықта оның концентрациясы азаяды. Екiншi жағынан төменгi табақшадан көтерiлетiн бу ағымы температурасы төмендеу аумаққа түскендiктен, одан жоғары қайнаушы өнiмнiң бөлiгi осы аумақта конденсацияланып сұйылады. Сонымен жоғары қайнаушы компоненттiң булардағы концентрациясы төмендейдi, ал төмен қайнайтындар көтерiледі. Булар мен сұйықтықтың фракциялық құрамы колоннаның жоғары бойы бойынша үздiксiз өзгередi.

Ректификациялау колоннасыны шикi затты беретiн орнына жоғары жағын концентрациялау, ал төменгi-айдау бөлiгi деп атайды. Колоннаның екi бөлiгiнде де бiрдей ректификациялау процесi жүредi. Концентрациялау бөлiмiнiң жоғарғы жағынан бу фазасында қажеттi тазалықтағы мақсатты өнiм-қалдық алынады.

Колоннада ректификациялау процесiн жүргiзу үшiн булар жоғарылаушы ағымын және сұйықтықтың төмендеушi ағымын iске асыру қажет. Жоғарылаушы ағым колоннаның айдау бөлiгiне жылу беру арқылы, екiншi- концентрациялау бөлiгiне берiлетiн ағының көмегiмен жасалынады.

Ректификациялау колонналары жай (толық және толық емес) және күрделi болып бөлiнедi. Жай колоннаның толық жүйесi, концентрациялау мен айдау бөлiктерiнен тұратын және өнiмдердi екi жерден-жоғарғы мен төменнен шығартын, көрсетiлген. Жоғары және төмен температураларда қайнайтын ректификациялау колоннасы - концентрациялаушы мен айдаушы бөлiктерi бар, пайдаланады. Концентрациялаушы колонаға шикi заттағы бу фазасы күйiнде төменгi табақшаның астына, ал айдаушы бөлiгiне жоғарғы табақшаға сұйық фаза ретiнде берiледi.

Егер көп компоненттi қоспаны бiрнеше жеке компоненттерге немесе фракцияларға, бiр бiрiнен қайнау температураларының шегiмен айрмашылық көрсететiн, бөлу қажет болған жағдайда, көп колоналы жүйенi қолданады, n компоненттер n-1 жай колонналар қажет. Көп колонналы ректификациялау жүйесi бензиндi екiншi ректификациялау, газды фракцияға бөлу қондырғыларында және т. б. қолданылады.

Егер өнiмдердiң тазалығына қойылытын талап аса жоғары болмаған жағдайда, күрделi колонналарды қолданады. Күрделi колонна- ол бөлiнушi затты колоннаның бойымен бiр неше жерден беретiн немесе өнiмдердi бүйiрден алатын аппарат. Күрделi колоннаны бiр неше жай колоннаның құрамасы деп қарауға болады. Аппараттың конструкциясын қарапайымдау мақсатында, оның бiреуiне колоннаның концентрациялаушы бөлiгiн жинайды, ал айдаушы бөлiгiн (төменгi колоннаның айдаушы бөлiгiнен бөлек) өз алдына секция етiп бөледi.

Дайын өнiмдер айдаушы секциялардың төменгi жағынан алынады, ал айдалған жеңiл фракциялар негiгi колоннаға жiберiледi, оның жоғарғы жағынан жеңiл дистиллят шығады.

Құбырлы қондырғылардың ректификациялау колонналарындағы қысымға байланысты, атмосфералы (АҚ), вакуумды (ВҚ) және атмосфералы- вакуумды (АВҚ) болып бөлiнедi. Булану дәрежесiнiң санына қарап, құбырлы қондырғыларды бiр, екi, үш және төрт рет буланушы деп бөледi. Бiр рет буландыру мен айдау қондырғыларында мұнайдан бiр ректификациялаушы колоннада атмосфералық қысымда барлық дистилляттарды- бензиннен бастап тұтқыр цилиндр майына дейiн алады.

Екi рет буландыру қондырғыларында гудронға дейiн айдауды екi сатыда жүргiзедi: әуелi мұнайды атмосфералық қысымда мазутқа, одан кейiн оны вакуумда гудронға дейiн айдайды. Бұл процестердi екi ректификациялаушы колонналарда iске асырады; оның бiрiншiсiнде атмосфералық қысым, екiншiсiнде- вакуум ұсталынады. Мұнайларды мазутқа дейiн буландыруда атмосфералық қысымда екi ректификациялаушы колонналарда жүргiзуге болады: бiрiншiнде тек бензиндi ғана алады және бензинсiзденген мұнай айдаудың қалдығы болады; екiншi колоннада бензинсiзденген мұнай жоғарлау температурада мазутқа дейiн алады. Мұндай екi колонналы қондырғылар атмосфералы құбырлы (АҚ) тобына жатады.

Үш рет буландыру қондырғыларында мұнайды айдауды үш колоннада жүргiзедi: екi атмосфералық және бiр вакуум колоннасында. Мұнайды үш рет буландыру қондырғысының басқа түрi болып бiр атмосфералық және екi вакуумды колонналардан тұратын АВҚ саналады. Екiншi вакуум колоннасы гудронды буландыра түсуге арналған, онда негiзгi вакуум колоннасына қарағанда, тереңдеу вакуум ұсталынады.

Төрт рет буландыру қондырғысы, АВҚ-ны» бастапқы бөлiгiнде бензинсiздендiрушi атмосфералық колоннасынан және соңғы бөлiгiнде гудрон үшiн буландыра түсетiн вакуум колннасынан тұрады.

Қазiргi кезде мұнайды алғашқы айдауды атмосфералық қысымда iстейтұғын құбырлы қондырғыларда (АҚ) жүргiзiп, одан мөлдiр өнiмдер- бензин, керосин, дизель, (газойль) фракцияларын алады. Мұнай айдаудың қалдығын (өнiмнiң бастапқы қайнау температурасы 300-360 ⁰ С) мазут дейдi. Егер зауытта қазан отынын көп алу қажет болған жағдайда, онда айдаушы атмосфералық қысымда жүргiзумен шектейдi. Мұнай шикi заты жеткiлiксiз жағдайда, мұндай өңдеу бағыты тиiмсiз болып саналады.

Мөлдiр мұнай өнiмдерiнiң мөлшерiн, оның мұнайдың бастапқы құрамындағыдан көп өндiру үшiн, мазутты әртүрлi термиялық және каталитикалық процестердi қолданып, терең химиялық өңдеуге салады. Мазутты терең өңдеудiң көп қолданылып жүрген жүйесi бойынша, оны дистиллятты фракцияларға және бастапқы қайнау температурасы 490-520 ⁰ С жоғары тұтқырлы қалдыққа- гудронға алдын ала бөлу көзделедi. Мұндай бөлудi вакуумды құбырлы қондырғыларда (ВҚ), 5-8 кПа қалдық қысымда жүргiзедi. Алынған дистиллятты фракциялар және гудрон дара ағым күйiнде одан арғы өңеуге жiберiледi.

Гудронға дейiн айдауды, егер зауытта мұнай майларын, коксты битумды өндiру қажет болған жағдайда жүргiзедi.

Көпшiлiк зауыттарда мұнайды атмосфералық және мазутты вакуумдық айдауды бiр құрастырма қондырғыда атмосфера вакуумды құбырлы (АВҚ) қондырғыларда жүргiзедi.

Сұйық қоспаны бөлу үшін көбіне айдауды қолданады. Айдау процесі ежелден белгілі. Ол крахмал мен қантты материалдарды ашыту арқылы этил спиртін алғанда, орта ғасырларда кең қолданылған.

Қазіргі кезде айдау мен ректификация химиялық технологияда кең таралып, әр түрлі таза өнімдер алуда және сұйылтылғаннан кейін газ қоспасын бөлуде қолданылады.

Сұйық қоспаны айдау қоспа құрамындағы құрастырушылардың қайнау температураларының ерекшеліктеріне негізделеді. Осылайша екі құрастырушыдан тұратын қоспаны қарастырсақ, қайнау температурасы төмен құрастырушы бірінші болып буға айналып, ал қайнау температурасы анағұрлым жоғары құрастырушы сұйық күйінде қалады.

Сұйықтықты айдау келесі тәсілдермен жүзеге асады:

- жартылай буландыру - конденсатты бөліп алуға негізделген сұйықтықтың жартылай булануы мен алынатын будың конденсациясы;

- жартылай конденсация - конденсатты бөліп алуға негізделген айдалатын қоспаның буының жартылай конденсациясы.

Бұл екі әдістің әрқайсысын бөлек қолданса таза өнім алынбайды. Сұйықтықты айдауды екі топқа бөлуге болады:

- қарапайым айдау;

- ректификация.

Қарапайым айдау жартылай буландыру мен түзілген будың конденсациясын бір рет қолдану арқылы жүзеге асады. Ал қоспаны толық бөлу үшін аталған тәсілдерді бір мезгілде бірнеше рет қайталау қажет. Осылайша бір мезгілде бірнеше рет буландыру мен конденсацияны қайталап сұйық қоспаны бөлу әдісін ректификация деп атайды.

Ректификация процесін атмосфералық қысымда, сонымен қатар төменгі және жоғарғы қысымда да жүргізеді. Қайнау температурасы жоғары қоспаларды бөлуді вакуумда, қысымы төмен газ тәрізді қоспаларды бөлу үшін жоғары қысымды қолданады. Ал қайнау температурасы 30°С-тан 150°С-қа дейінгі қоспаларды атмосфералық қысымда айдайды.

Ректификация процесі қарама - қарсы ағынды колонналы аппараттарда жүзеге асады: айдалатын сұйықтыққа төменнен жоғары қарай бу беріледі, ал буға қарсы колоннаның жоғарғы бөлігінен төменге қарай ағады. Сұйық және бу фазалары арасында массаалмасу жүзеге асып, нәтижесінде колонна бойымен қозғалысына сәйкес бу оңай ұшқыш құрастырушымен, ал сұйықтық ұшқыштығы аз құрастырушымен байытылады. Соңында бу салыстырмалы тазартылған оңай ұшқыш құрастырушы ретінде колоннаның жоғарғы бөлігінен шығып, конденсация нәтижесінде дайын өнім - дистиллят түзеді, ал колоннаның төменгі жағынан салыстырмалы түрде таза, ұшқыштығы аз - кубтық қалдық деп аталатын құрастырушы бөлінеді.

Колоннаны бүркуге арналған сұйықтық флегма деп аталады және оны колоннаның жоғарғы бөлігінде орналасқан арнайы конденсатор - дефлегматорда будың конденсациясы арқылы алады. Бу түзілу үшін колоннаның төменгі жағын жылан тәрізді немесе құбырлы арнайы қодырғымен жабдықтап, қажетті мөлшерде жылу береді, көбіне жылу көзі ретінде су буы қолданады. Сұйық қоспа құрастырушыларының таза дистиллят пен кубтық қалдыққа бөліну дәрежесі фазалық әрекеттесу бетінің қаншалықты дамуына, флегма мөлшері мен аппараттың құрылымдық рәсімделуіне байланысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.