Психология және когнитивтік психология

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 5

1 ИСЛАМ МЕН ПСИХОЛОГИЯ БАЙЛАНЫСЫ . . . 9

1. 1. Психология және когнитивтік психология . . . 9

1. 2. Ислам және психология . . . 13

1. 3. Ислам ғалымдары және когнитивтік ғылымдар . . . 15

2 ИСЛАМ АЯСЫНДАҒЫ КОГНИТИВТІК ПСИХОЛОГИЯ: АҚЫЛ, ЖАДЫ ЖӘНЕ МИДАҒЫ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР

2. 1. «Ақыл иелері» түсінігі

2. 1. 1. Исламдағы «ақыл» түсінігінің анықтамасы . . . 19

2. 1. 2. «Әһли сүннет уәл-жамағат» ғалымдарының ақыл жайлы тартыстары . . . 22

2. 2. Құран аяттарын оқу және жаттау кезіндегі ми құрылымындағы когнитивтік өзгерістер

2. 2. 1. Адам миының құрылымы мен жады түрлері . . . 24

2. 2. 2. Құран Кәрімді оқу және жаттау кезінде ми мен жадыдағы құрылымдық өзгерістер . . . 32

2. 3. Ислами білім беру мен нейроғылымдардың интеграциясы . . . 36

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 40

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 42

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыста ислам аясындағы когнитивтік психология жан-жақты талданып, когнитивтік психологияның зерттеу пәндерінің бірі болып табылатын ақыл, жады және мидағы құрылымдық өзгерістер ислами тұрғыдан қарастырылды. Құран Кәрім мен психология, ислам мен психология, ислам мен нейроғылымдардың арасындағы арақатынас зерттелді. Сондай-ақ, Құран Кәрімді жаттау кезінде ми құрылымында орын алатын когнитивтік өзгерістер зерделеніп, Құран Кәрімді мәнерлеп оқудың адам жадысына тигізетін әсері талданды.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Когнитивтік психология - адам миындағы процесстерді зерттейтін ғылым саласы болғандықтан, кез-келген мұсылман бұл тақырыптың Құран Кәрім мен ислам әлемімен етене байланысып жатқандығын білуі тиіс. Отандық ғылым кеңістігінде ислам мен Құран Кәрімдегі когнитивтік психологияға қатысты жүргізілген зерттеулер жоқ екендігі де ғылыми жұмысымыздың өзектілігін нақтылай түседі.

Когнитивтік психология - ХVIII ғасырда философия пәнінен бөлініп шыққан сала болып табылатын психологияның ірі мектептерінің бірі. Қазіргі таңда кеңінен зерттеліп жатқан бұл саладан нейробиология, неврология, жасанды интеллект сынды үлкен ғылым салалары пайда болып, XXI ғасырдың басты ғылыми бағыттарының бірі болып отыр. Психология пән ретінде философиядан бөлінбей тұрып, орта ғасырдағы ислам ғұламалары бұл пәннің қалыптасып, бағыт-бағдар алуына себепші болған. Дипломдық жұмысымыздың аясында қарастырылған когнитивтік психология мен жалпы когнитивтік ғылымдарға ислам ғұламаларының қосқан үлестері зор болып табылады. Атап айтқанда, Әбу Юсуф Йа’қуб ибн Исхақ әл-Кинди, Әбу Бәкір Мұхаммед ибн Зәкәрия әр-Рази, Әбу Зәйд әл- Балхи, Әбу Али әл-Хусәйн ибн Абдуллаһ ибн Сина, Әбу Әли Ахмед ибн Мұхаммед ибн Мискуәйһ сынды басқа да исламның жарық шоқжұлдыздары. Зерттеу жұмысы барысында бұл ғұламалардың когнитивтік ғылымдарға қосқан үлестері де қамтылып, зерттелді.

Ойлану, есте сақтау, түсіну, сезіну, жауап беру, түйсіну, қиялдау сияқты т. б. барлық ми процесстері когнитивтік психологияның негізгі зерттеу пәні болып табылады. Зерттеу жұмысы барысында ми процесстері мен Құран Кәрім аяттарының байланысы анықталып, ислам әлемі мен когнитивтік ғылымдардың интиграциялануының моделі ұсынылды.

Сондай-ақ, Құран аяттарын жаттау және мәнерлеп оқу кезінде сопақша ми, ми кортексі, гиппокамп, ми сыңарларының бөліктері мен мидағы ақ, сұр заттардың құрылымдық өзгерістерін білу - біріншіден, мұсылман адамның өз жаратылысының ерекшелігін, миы мен ондағы күрделі процесстердің мұғжиза екенін ұғындыра түсіп, Жаратушысын тану мен оған махаббат қоюға жетелейді. Екіншіден, Құран Кәрімді оқу және жаттауға ислами мәтіндерде келген ынталандырулардан бөлек, қосымша ретінде аталмыш әрекеттердің мидың икемделуіне байланысты өзге ғылымдарда да жетістіктерге жетелейтіні зерттеу жұмысы барысында ғылыми тұрғыда зерттеліп, түсіндіріледі.

Когнитивтік психология нейроғылымдармен етене байланысып жатқан ғылым саласы. Нейроғылымдар - нейрондық процесстерді зерттейтін пәнаралық сала болып табылады. Зерттеу жұмысы барысында ислам білім беру жүйесі мен нейроғылымдардың байланыс құрып, білім беру жүйесін жоғары деңгейге жеткізе алу мүмкіндігінің бар екендігі де тиісінше зерттеліп, аталып өтті.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. «Когнитивтік психология» термині - ХХ ғасырдың 50-ші жылдары пайда болған. Бұл сала дами келе, 80-ші жылдары «когнитивтік ғылымдар» қозғалысына айналды.

Когнитивтік психология саласында Уильям Найссер, Джордж Миллер, Джером Брунер, Карл Прибрам, Роберт Солсо, Джордж Сперлинг, Мария Фаликман сынды көптеген психологтардың еңбектері бар.

Ал когнитивтік ғылымдар мен исламды байланыстырып жазылған еңбектерден:

Әбу-л Қасым әл-Фарйабидің «Халисату-л хақайқ» трактатының алғашқы тарауы ақыл тақырыбына арналған
Әбу Әли Ахмед ибн Мұхаммед ибн Мискуәйһтың «Тәһзиб әл-Ахлақ уә Татхир әл-Ағрақ» кітабында ақылға біраз тоқталған
Әбу Хамид Мұхаммед әл Ғазали өзінің «Ихия-у Илумуддин» кітабында жалпы психология және ақыл турасында жазған
Біріккен Араб Әмірліктері унверситетінің психолог-ұстазы Amber Haque «Психология ислами көзбен» (Psychology from Islamic Perspective) атты ғылыми мақалалары
Германиялық нейропсихолог, IASE (Islamic Association of Social and Educational Professions) ассоцияциясының белсенді мүшесі Paul Kaplick пен түркиялық Ибн Халдун университетінің доктор профессоры Hooman Keshavarzi-дің «An Interdisciplinary Framework for Islamic Cognitive» атты еңбектері
Канадалық нейропсихолог Mohamed Ghilan-ның ғылыми мақалалары
Индонезиялық Ahmad Dablan университетінің нейропсихологы Suyadi-дің «Ислами білім беру жүйесі мен нейроғылымның гибридизациясы» (Hybridization of Islamic Education and Neuroscience) атты мақалалары бар.

Зерттеудің дереккөздері. Жоғарыда аталған дереккөздермен қоса, тақырыпты зерттеу барысында Ресей психологтарынан Мария Фаликманның «Горизонты когнитивной психологии. Хрестоматия» атты еңбегі мен Youtube желісіндегі түсіндірме-видео сабақтары, Роберт Солсоның «Когнитивная психология» және Алан Бэдделидің «Ваша память», B. C. Рамачандранның «Мозг рассказывает. Что делает нас людьми» атты еңбектері когнитивтік психологияны зерттеу кезінде қолданылды.

Ал негізгі зерттеу тақырыбы аясында іздену кезінде ағылшын тілінде шетелдік кітаптар, ғылыми журналдар мен басылымдардың мақалалары кеңінен пайдаланылып, сәйкесінше қазақ тіліне аударылды.

Араб тіліндегі дереккөздерден ақида, хадис ілімдері, тәпсір ілімдеріне байланысты университет қабырғасында өтілген кітаптар мен деректер қолданылды.

Сондай-ақ, зерттеу жұмысы барысында отандық ислами білім кеңістігінде жазылған ғылыми еңбектер пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты - ислам аясындағы когнитивтік психологияны талдап, түсіндіру, негіздерін Құран мен сүннет контекстінде дәйектеу болып табылады. Бұл мақсат орындалуы үшін келесі міндеттер қойылды:

Психология мен когнитивтік психологияға анықтама беру
Ислам мен психологияның байланысын ашу
Ислам ғұламаларының когнитивтік ғылымдарға қосқан үлестерін талдау
«Ақыл» түсінігін ислам тұрғысынан ашу
Адам миының бөліктері мен қызметтері, жады түрлерін талдау арқылы ми құрылымының ғажап түрде жаратылғанын түсіндіру
Құран Кәрім аяттарын оқу және жаттау кезіндегі ми құрылымындағы өзгерістерді талдау

Зерттеудің нысаны мен пәні. Зерттеудің нысаны - ислам аясындағы когнитивтік психология және Құран оқу, жаттау кезіндегі мида орын алатын когнитивтік өзгерістер. Зерттеу пәні - ақыл, жады және Құран жаттау кезінде мида орын алатын құрылымдық өзгерістер.

Зерттеу жұмысының теориялық-әдіснамалық негіздері. Негізгі дереккөз ретінде Әбу-л Қасым әл-Фарйабидің «Халисату-л хақайқ» трактаты, Suyadi-дің «Ислами білім беру жүйесі мен нейроғылымның гибридизациясы» (Hybridization of Islamic Education and Neuroscience) мақаласы пайдаланылды.

Зерттеудің ғылыми әдіс-тәсілдері. Зерттеу жұмысы барысында семантикалық талдау, контекстуалды талдау, тарихи-салыстырмалы талдау, компаративистикалық әдіс және этимологиялық талдау, саралау, жіктеу, сипаттау, түйіндеу сынды ғылыми әдіс-тәсілдер қолданылды.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Ғылыми жұмыстың жaңaлығы төмeндeгідeй:

Отандық ғылым кеңістігінде алғаш рет Құран Кәрімдегі когнитивтік психологияға қатысты зерттеу жүргізілді

- Ғылыми тұрғыдa ислам ойшылдары мен батыстық психолог ғалымдардың когнитивтік ғылымдарға қосқан үлестері мен бағыт-бағдарлары талданды

Құран Кәрім аяттарын оқу кезіндегі ми құрылымында орын алатын когнитивтік өзгерістер сараланды
Ислами білім беру жүйесіне нейроғылымдардың интеграциялануының пайдалары аталып өтті

Зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік маңызы. Жұмыста қарастырылған теориялық тұжырымдар, әдістемелік қорытындылар мен зерттеу нәтижелерін Құран Кәрімді жаттау кезінде қолданудың тәжірибелік маңызы зор болып табылады.

Аталмыш тақырыпты зерттеу барысында ислам әлемі мен заманауи ғылым кеңістігіндегі гуманитарлық, техникалық ғылымдардың түйісіп, байланыс құра алатындығына көз жеткізіліп, алдағы уақытта зерттеу жұмысы тақырыбының аясында кеңірек зерттеулер жүргізілуі тиіс екендігі пайымдалды.

Қорғауға ұсынылатын негізгі нәтижелер мен тұжырымдар. Ғылыми жұмыстың нәтижелері немесе тұжырымдары төмендегідей:

- Когнитивтік психология мен Құран Кәрімнің байланысы

Ислам ойшылдарының когнитивтік ғылымдарға сіңірген еңбектері анықталды
Құран аяттарын жаттау кезіндегі ми құрылымындағы өзгерістерді талдау арқылы Құран Кәрімді толық жаттауға ынталандыруға болатыны анықталды

- Зерттеу жұмысы Құран мен когнитивтік психологияның байланысын анықтай отырып, қазіргі таңда зерттеліп жатқан бұл салаға өз үлесін қоса алады.

ИСЛАМ МЕН ПСИХОЛОГИЯ БАЙЛАНЫСЫ

1. 1 Психология және когнитивтік психология

Психология - психикалық құбылыстардың пайда болу, даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.

Психология ерте заманнан келе жатқан білім салаларының бірі. Оның тұңғыш келген жері Ежелгі Греция. Психология термині гректің екі сөзінен тұрады: оның біріншісі «psuche» (жан), екіншісі «логос» (сөз, ілім) . Солайша, психология - «жан туралы ілім» деген үғымды білдіреді [1, б. 4] .

Психология адамның субъективті әлемін зерттейтін ғылым саласы. ХІХ ғасырдың соңғы ширегіне дейін психология саласын философтар адам табиғатын болжау, интуиция және жалпылама қорытынды жасау арқылы өте шектеулі, жеке тәжірибелер негізінде зерттеген. Философтар биология және басқа да жаратылыстану ғылымдарында сәтті қолданылған құралдарды қолдана бастағанда бұл салада трансформация басталды. Зерттеушілер мұқият бақылау және эксперимент жасау сияқты адам санасын зерттеу әдістеріне сенімді бола бастағанда ғана психология өзінің түп тамырынан, яғни, философиядан ажырай бастады.

Психология жаңа пән болып қалыптасқаннан кейін объективті зерттеу әдістерін дамыту қажеттігі туды. Философиядан бөлінгеннен кейінгі психология тарихының басым бөлігі аталмыш пәннің зерттеу құралдары, әдістемелері мен әдістерін үздіксіз жетілдіру мәселелеріне арналады. Бұл процесс психологтерге қойылатын сұрақтар мен олардың жауабына тың көзбен қарап, объективтілікке қол жеткізу үшін ауадай қажет болды.

Психикалық құбылыстарды зерттеу үшін физика және биология ғылымының әдістерін қолдану идеясының пайда болуына ХVІІ ғасыр мен XIX ғасыр аралығындағы философиялық ойлар мен физиологиялық зерттеу жұмыстары түрткі болған. Қазіргі психологияның дами бастауы дәл осы кезең болып табылады [5, б. 27-28] .

Психология тарихында түрлі мектептер болды және олардың әрқайсысы бұрынғы мектепке қарсы шықты. Жаңа ағымдар бұрынғы қарсыластарын сынға алу объектілері және жеке даму импульсі ретінде қолданды. Әр мектеп өкілдері алдыңғы теориялық жүйеден іргесін аулақ салды.

Психология эволюциясы кезіндегі психология мектептері төмендегідей:

Структурализм: психологиядағы Титченер жүйесі, сана тәжірибесінің экспериментке қатысушы адамға тәуелдігін білдіреді.

Функционализм: психологиядағы организмді қоршаған ортаға бейімдеу кезінде сананың ролін зерттеуге бағытталған бағыт.

Бихевиоризм: объективті түрде сипаттауға болатын айқын мінез-құлық актілерін ғана зерттейтін, Уотсонның мінез-құлық туралы тұжырымдаған ғылымы.

Гештальт-психология: ХХ ғасыр басындағы психологиялық мектеп. 1912 жылы Германияда пайда болған. Психиканың негізгі элементтері деп психикалық құрылымды, тұтас түзілімді, яғни «гештальттарды» санайды.

Психоанализ: Зигмунд Фрейд жетілдірген ілім, санасыздықты және адам психикасында оның санамен өзара байланысын зерттейді.

Гуманистік психология: адамның сана тәжірибесін зерттеу маңызын көрсететін және тұлғаны бірегей тұтас жүйе ретінде мойындайтын психологиядағы ағым.

Когнитивтік психология: назардың тану процесіне шоғырланатын психологиядағы ағым [5, б. 42-43] .

Жұмыс барысында психологияның соңғы мектебі болып табылатын когнитивтік психологияның Құран Кәрім аяттарындағы көріністерін, ислам мен когнитивтік ғылымдардың байланысын талқылап, Құран аяттарын оқу кезіндегі ми құрылымындағы өзгерістерді қарастырамыз.

Когнитивтік психология психикалық процесстердің ішкі ұйымдасуының ролін жоққа шығарған бихевиоризмге балама ретінде ХХ ғасырдың 50-жылдарының соңы - 60-жылдарының бас кезінде пайда болды. Когнитивтік психология барлық психикалық процесстерді танымдық (когнитивтік) факторлармен жанамаланған ретінде қарастыра отырып, психика ұғымын ғылыми білімнің пәні ретінде айқындады.

«Когнитивтік психологияның» (лат. cognoscere; грек. білу, қабылдау) [22, б. 2147] терминдік мағынасына келетін болсақ, бұл терминнің кемінде үш мағынасы бар. Біріншіден, термин «тақырыптық бағыттардың қарапайым жиынтығын», яғни мінез-құлықта байқалатын немесе когнитивтік психология саласында зерттелген құбылыстар жиынтығын білдіреді. Екіншіден, бұл термин когнитивті психологтардың адамның іс-қимылдарын қоршаған ортаның әсер етуі мен мінез-құлық арасындағы өзара әрекеттесетін танымдық жүйені қолдана отырып түсіндіруін білдіреді. Үшіншіден, когнитивті психология зерттеуге арнайы әдіснамалық тәсілді қолдана отыра, адамның мінез-құлқын эмприкалық әдіспен зерттеу болып табылады.

Когнитивтік психологияның зерттейтін аясына келетін болсақ, қазіргі уақытта когнитивтік психология адамның жады, қабылдау, назар аудару, тану, сана, неврология, білімді ұсыну, танымдық даму, тіл және ойлау сынды көптеген салалармен байланысты болып табылады. Аталған құбылыстардың ортақ белгісі «ақыл-ойдың» әрекеті болып табылады. Сонымен, жалпы алғанда когнитивтік психология ақыл-ойдың құрылымы мен психикалық әрекеттерін, сонымен қатар оның мінез-құлық көріністерін түсіндіруге жауап береді [22, б. 2147] .

Совет-американдық психолог Лев Векердің классификациясы бойынша когнитивтік психологияның зерттеу аялары екіге бөлінеді. Олардың біріншісі: танымдық процесстер (сезу, қабылдау, ойлау), екіншісі әмбебап процесстер (жады, назар, қиял) . Сонымен қатар, Лев Векер бұл алты процесстен бөлек, саналы адам үшін маңызды болып табылатын сөйлеу қабілетін қосады.

1-кесте. Лев Векердің классификациясы бойынша когнитивтік психологияның зерттеу аялары

Когнитивтік психология өз бастауын неміс психолог-физиологы Вильгельм Вундт (1832-1920) негізін салған эксперименттік психологиядан алады. 1870 жылы Германияның Лейпциг қаласында алғашқы психология институтының негізін қалаған Вундт адамның санасын зерттеуді алдына мақсат етіп қойып, жануарларға зертханалық тәжірибелер жасайды. Вундт психологияның негізгі зерттеу нысаны адамның санасы болуы керектігін алға тартады. Алайда, ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде Вундт негізін қалаған эксперименттік психологияға деген көзқарас екіге бөлінеді.

Бірінші топ, яғни, «Бихевиоризм» мектебінің өкілдері (1913) психологияның негізгі зерттеу нысаны адамның мінез-құлқы болуы керек деп мәлімдеме жасайды. Себебі, адамның санасы жеткілікті түрде объективті емес деп пайымдайды. Ал эксперименттік психологияға қарсы шыққан екінші топ «Психоанализ» (1905) мектебінің өкілдері болатын. Олар адамның психикасы сананы зерттеумен шегіне жетпейтінін, психологияның негізгі зерттеу нысаны бейсана болуы керектігін алға тартады.

Осылайша, психология ғылымы келесі 50 жылдықта бихевиористтің тышқандарға арналған лабиринті мен психоаналитиктің кушеткасының арасында дамып жатты. Алайда, дәл осы 50 жылдықта адамзат тарихында теңдессіз ғылыми серпіліс орын алған еді. Ағылшын математигі Алан Тьюринг 1930-шы жылы ең алғашқы есептеуіш машинаны ойлап тауып, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласының дамуына алғышарт жасады. Сонымен қатар, Джон фон Нейман ең алғашқы компьютердің сәулетін ұсынып, адам санасын компьютермен салыстыру арқылы кері байланыс негізінде өзін-өзі басқаруға қабілетті жүйелерді (жасанды интеллект) жасау мүмкіндігін ашып, кибернетика ғылымының негізін салды. Бұл ғылыми серпіліс психология саласының мамандарына бағытталған бірнеше сұрақты тудырды:

Жасанды сананы ойлап табу мүмкін бе?
Оны жасап шығарудың негізгі критерийлері қандай?
Компьютер қандай нәрселерді «түсінуге» қабілетті?

Өкінішке орай, ХХ ғасырдың алғашқы жартысындағы психология бұл сұрақтарды қанағаттандыра алмады. Себебі, бихевиоризм мен психоанализ мектептерінің негізгі зерттеу нысаны адамның санасы емес еді. Нәтижесінде, 1950-ші жылдары АҚШ-та «когнитивтік (контр) революция» орын алды. АҚШ-тың Массачусетс штатындағы Массачусетс Технологиялық Институтында (MIT) 1956-шы жылы, 11-қыркүйекте ақпаратты өңдеу мәселелеріне байланысты симпозиумда Ноэм Хомский «Сөйлеу қабілетін сипаттаудың үш моделі», Джордж Миллер «Сиқырлы 7±2 саны», Аллен Ньюэлл мен Герберт Саймон «Логик-теоретик» атты үш баяндама жасады. Бұл баяндамалар жасанды интеллекттің алғашқы жұмыс моделін жасауға негіз болды.

Алғашқыда когнитивтік психология - адам миын, оның қабілеттерін компьютерлік анықтама аясында сананың танымдық процесстерін зерттейтін сала еді, яғни, адам санасын компьютермен салыстыру арқылы, жасанды интеллект жасаудың мүмкіндіктерін іздеді. Уақыт өте келе, когнитивтік психология өз аясын кеңейтіп, «когнитивтік ғылым» пайда болды.

Когнитивтік ғылым - тірі және жасанды жүйелер арқылы білімді алу, сақтау, түрлендіру және пайдалану процестерінің жиынтығын пәнаралық зерттеу саласы. Когнитивтік ғылымдар санатына: философия, лингвистика, антропология, неврология, жасанды интеллект және психология ғылымдары енді. Бұл санатқа қосылған барлық ғылымдардың ортақ мүддесі миды зерттеу еді. Аталған ғылымдар: «Ми - белгілі бір операцияларды орындайтын есептеу құрылғысы (суперкомпьютер) » деп анықтама берді. ХХ ғасырдың екінші жарты жылдығында ми мен сана инженерлік модельде (cognitive boxology) зерттелді.

ХХ ғасырдың 70-ші жылдарынан бастап, ми мен компьютерді салыстырудың қателік екені анықтала бастады. Себебі, адам баласы есте сақтау, ойлау, шешім қабылдау, назар аудару сынды танымдық процесстерді орындау кезінде қателік жіберуі мүмкін екені эксперименттер негізінде дәлелдене бастады. Ал суперкомпьютер қателік жібермеуге бейім болуы тиіс болатын. ХХІ ғасырдың алғашқы жылдары адам миы есептеулерді жүргізуге, ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдап, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығаруға арналған машина емес екендігін ғылым мойындап, когнитивтік зерттеулер компьютерден адамға қарай ауысты. Жаңа ғасырдың когнитивтік психологиясының нысаны: адам, адамның денесі, эмоциялары, қоршаған ортасы (социум), мәдениеті, дамуы және миы болып белгіленді.

Когнитивтік психологияның жаңа нысанын зерттеу барысында ХХ ғасырдың 90-шы жылдары функционалды магнитті-резонансты томографияның (фМРТ) пайда болуы когнитивтік ғылымдардың дамуына үлкен өзгерістер алып келді. Қазіргі таңда когнитивтік психология нейроғылымның жаңа құралдары арқылы (фМРТ, МЭГ, ТМС және т. б. ) даму үстінде. Қазіргі когнитивтік психология:

классикалық мәселелерді (қабылдау, түйсік, есте сақтау, назар, ес, қиял) ;
мидың физикалық қасиеттерін (моторлы кортекс семантикасы және т. б. ) ;
әлеуметтік және баршаға ортақ таным, «мәдениетті биология» (әр түрлі мамандық иелері мен әртүрлі қоғам таптары, мәдениет өкілдерінің ми құрылымындағы функционалды және құрылымдық өзгерістер) ;
нейроэстетика мен нейроэтиканы зерттейді.

Зерттеу жұмысы барысында когнитивтік психологияның классикалық мәселелері мен Құран Кәрім аяттарының байланысы зерттеледі.

Қорытындылай келе, когнитивтік психология дегеніміз - адамдардың ақпаратты қалай алатындығын, адамның бұл ақпаратты қалай түсінетіндігін, оның қалай сақталатындығын және білім әсерінен қалай өзгеретіндігін, осы білімдердің біздің зейініміз бен мінез-құлқымызға қалай әсер ететіндігін зерттеуге бағытталған ғылым саласы болып табылады. Ал когнитивтік ғылымдар дегеніміз - адам миын зерттеуге бағытталған пәнаралық ғылымдар қозғалысы.

Ислам және психология

Психология ілімі «Илмун нафс», кейінірек «Психология» және соңғы уақыттарда «Модерн психология», яғни «Қазіргі заманғы немесе заманауи психология» деп қолданыла бастады [8] .

Аталмыш жұмыста адамның физиологиялық қыры, яғни, ми қызметі - когнитивтік психология мен Құранның байланысы негізінде зерттеледі. Яғни, батыстық психология мен негізін Құран мен сүннеттен алатын ислами психология арасында байланыс құрылып, бір-біріне ұқсамайтын екі ілім бір тұсқа түйіседі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.