Өндірістік қуаты айнымалы шама

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері
1.2Өндірістің экономикалық тиімділігінің мәні және түрлері
2.Өндірістік және өткізілетін өнімдердің жоспарлық орындалуы
мен динамикасын талдау.
2.1 Өткізілетін өнім талдауы өнімді жеткізу бойынша келісім-шарт міндеттемесін орындау талдауымен тығыз байланысты.
2.2 Нарықта өткізілетін тауарлардың орнын талдау
2.3 Өнімнің сапасын талдау
2.4 Өнімнің бәсеке қабілеттілігін талдау
2.5 Кәсіпорынның ырғақтылық жұмысын талдау
2.6 Өнімнің өткізілуін және шығарылуының факторлық және резервтік көбеюін талдау.
Қорытынды.

1
Кіріспе

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы дегеніміз кәсіпорынның өндірістік бөлімшелерінің құрамы мен көлемдерін, олардың өзара байланыстарының түрлерін, қуаттары мен жұмысшылар саны бойынша ара қатынасын қамтитын өндірістік процестің ұйымдастыру түрі. Өндірістік жүйелердің өндірістік құрылымы дегеніміз оған енген кәсіпорындардың құрамы, көлемдері, ара қатынасы, өзара байланыстары мен орналасуы. Кәсіпорындардың өзара өндірістік байланыстарының түрі олардың өндірістік жүйеге интеграциялау түріне байланысты: 1. Тік интеграция кезінде кәсіпорындар бір бірімен біртұтас өндіріс процесімен байланысқан. 2. Көлдеңен интеграцияда әр кәсіпорын белгілі өнім номенклатурасын өндіруге мамандандырылған. Өндірістік құрылым кәсіпорындардың тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігіне елеулі әсер етеді, өйткені өндірістің ырғақтылығы мен өнім шығарылымының бір қалыптылығына әсер етеді, өндіріс шығындарын анықтайды, нәтижеде кәсіпорынның таза табыс деңгейіне де ықпал етеді. Өндірістік құрылымның екі түрі ажыратылады: 1. Кешендік ӨҚ (көп сатылы) - мұнда кәсіпорында өндіріс процесінің барлық сатылары бар: дайындау, өндеу және шығару сатылары. 2. Мамандандырылған ӨҚ (бір, - екі сатылы) кезінде бір немесе екі саты жоқ, олар бойынша өндіріс процесі басқа кәсіпорындардан бірлескен жеткізілімдер түрінде қамтамасыз етіледі. Өндірістік құрылымның алғашқы элементі болып жұмыс орны табылады. Ол бір немесе бірнеше жұмысшылардың қызметімен, негізгі жабдықтау мен қосалқы құрылғыларымен, еңбек заттарымен қамтылған цехтің өндірістік ауданының бөлігі. Жұмыс орнында өндіріс процесінің белгілі бөлігі орындалады. Жұмыс орындары келесі түрлерге бөлінеді: мамандандырылған, яғни жұмыс орнында 3 - 5 детале - операциялар бекітіледі, және әмбебап - мұнда детале - операциялар мүлдем бекітілмеген немесе олардың саны аса көп (20 астам). Өндірістік учаске дегеніміз технологиясы бір қалыпты операциялар немесе өнімнің 1 - 2 түрін шығару бойынша әр түрлі операциялар орындалатын жұмыс орындарының жиынтығы. Учаскелер екі принцип бойынша құрылады: - Технологиялық принцип. Учаскеде бір қалыпты жабдықтау орналасқан, жұмысшылар бір қалыпты операциялар орындайды - мұндай учаскелер ұсақ сериялық және даналық өндіріске сәйкес келеді. - Заттық - бекітулі принцип. Мұндай учаскеде әр түрлі жабдықтау қолданылады, жұмысшылар өнімнің белгілі түрлерін өндіруде мамандандырылады. Мысалы, тасқынды линиялар, олар көп сериялық және жаппай өндіріске сәйкес келеді. Цех бірнеше учаскелерді біріктіреді - ол өнімнің немесе оның бөлігін өндіруге, немесе өндіріс процесінің белгілі
2
сатысын орындауға мамандандырылған кәсіпорынның әкімшілік - оқшауландырылған бөлігі. Цехтің түрлері екі белгі бойынша ажыратылады: 1. Бағытталуы бойынша: - негізгі цехтар - негізгі профильдік өнімді немесе өндіріс процесінің аяқталған бөлігін өндіретін. Өндіріс процесінің сатылары бойынша негізгі цехтар дайындау, өндеу және шығару түрлеріне бөлінеді; - қамтамасыз етуші цехтар - негізгі цехтар үшін қосалқы өнімді өндіретін (энергетикалық шаруашылық, құрылыс цехі); - қызмет көрсетуші цехтар - негізгі және қамтамасыз етуші цехтар үшін өндірістік қызметтер көрсететін (жөндеу цехі, көлік және қойма шаруашылығы); - тәжірибелік - эксперименттік цехтар - жаңа өнім түрлерінің макеттері мен тәжірибелік үлгілерін жасап сынайтын; - қосалқы цехтар - қосалқы материалдарды өндіріп өндейтін, сонымен бірге өндіріс қалдықтарынан өнім шығаратын цехтар; - көмек етуші цехтар - зауыт территориясын жинайтын, ауыл шаруашылықтық өнім шығаратын цехтар. 2. Мамандандырылуы бойынша: - Технологиялық - мұнда өндіріс процесінің белгілі бөлігі орындалады. Мұның негізгі кемшілігі өнімнің жоғары еңбек сиымдылығы және қолданылатын ресурстардың тиімділігі аз, нәтижеде өндірістің шығындары жоғары, өндірістік циклдің ұзақ болуы мен өндірістің пайдалылығы төмен. - Заттық (бөлшектік - тораптық) құрылым кезінде әрбір цех бір немесе бірнеше конструкциясы ұқсас өнімдерді шығаруда мамандандырылады, және номенклатурасы тұрақты өнімнің жаппай өндірісіне сәйкес келеді. Мұның артықшылығы прогрессивтік жоғары өндіргіш айрықша жабдықтауды енгізу мүмкіншілігі (автоматтандырылған тасқынды линиялар, икемді өндірістік жүйелер). Бірақ таза түрде заттық құрылым сирек кездеседі, сондықтан аралас құрылым түрі кең тараған. - Аралас (заттық - технологиялық) - мұнда дайындау цехтардың технологиялық құрылымы, өндеу цехтарының - бөлшектік - тораптық, ал шығару цехтарының - заттық құрылымы бар.

3

Кәсіпорынның өндірістік қуаты және оны анықтау әдістері
Кәсіпорын белгілі бір мөлшерде белгілі бір өнімді шығаруға қабілеті өндірістік қуатпен ерекшеленеді. Өндірістік қуаты - барлық белгіленген жабдықты толық көлемде пайдалану негізінде есептелетін, жабдықтың жұмыс істеуінің техникалық стандарттарын және өндірісті және еңбек өнімділігін заманауи ұйымдастыруды қолданған кезде, оның ішінде барлық факторларды оңтайлы пайдалану негізінде анықталатын ең көп мүмкін жылдық өндіріс шығаруды анықтау. Өндірістік қуат кәсіпорынның нақты өндірістік бағдарламасын негіздеуге қызмет етеді. Өндірістік қуат тек табиғи және жартылай табиғи өлшем бірліктерінде ғана есептеледі. Есептеу тек қана негізгі өндірістің (әрбір өндіріс үшін жеке-жеке) шығатын қондырғыларда ғана жүзеге асырылады. Өндірістік қуатты жоспарлау оның өлшеміне әсер ететін факторларға негізделген. Өндірістік қуатты есептеу кезінде мынадай факторлар ескеріледі: негізгі өндірістік активтердің құрылымы мен мөлшері; жабдықтың сапалық құрамы, физикалық және моральдық тозу деңгейі; жабдықтардың орындалуының алдыңғы қатарлы техникалық стандарттары, кеңістікті пайдалану, өнімнің күрделілігі, шикізаттан өнімдерді шығару; мамандандыру дәрежесі; кәсіпорынның жұмыс режимі; өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру деңгейі; жабдықты пайдалану уақытының қоры; шикізаттың сапасы және жеткізу ырғағы. Өндірістік қуаты айнымалы шама. Қуатты төмендету төмендегі себептер бойынша орын алады: жабдықтардың тозуы; өнімді дайындаудың күрделілігін арттыру; номенклатураны және өнім түрлерін өзгерту; жұмыс уақытын қысқарту; жабдықты жалға берудің аяқталуы. 129 Өндірістік қуаттарды жоспарлау кезінде ,оның мынандай түрлері : кіріс қуаты; шығыс қуаты; қуатты пайдалану көрсеткіштері анықталады. Тұтынылатын кіріс қуаты жоспарланған кезеңнің басында орнатылған жабдықпен анықталады. Шығу қуаты - жоспарланған кезеңнің соңында кіріс қуаты негізінде, есептік кезең ішінде қуаттың шығуы және қуатты енгізу шамалары арқылы есептеледі. Өндірісті жоспарлауда орташа жылдық қуат төменгі формула негізінде жүзеге асырылады: Мо = Мн + Му (Р1 12) + Мр ( Р2 12) + Мун (Р3 12) - Мв ((12 - Р4) 12 (1) мұнда Mн - жоспарланған кезеңнің (жыл) басындағы өндірістік қуаттылық; Mу - күрделі салымдарды қажет етпейтін ұйымдастырушылық және басқа да қызмет түрлеріне байланысты әлеуетті арттыру; P1, P2, P3, P4 - тиісінше, өндіріс қуатын пайдалану айларының саны; Мр - техникалық қайта жарақтандыру,
4
кәсіпорынды кеңейту және қайта құру есебінен электр энергиясының ұлғаюы; Му - өнімнің диапазоны мен ауқымы өзгеруіне, басқа кәсіпорындардан өндірістік және өндірістік активтерге ие болуына және оларды басқа ұйымдарға, соның ішінде лизингке беруіне байланысты, әлеуетті арттыру (+), төмендеуі (-); Мв - шығу салдарынан өндіріс қуатының азаюы. Өндірісті жоспарлау кәсіпорындарды басқарудың ажырамас бөлігі болып табылады.Ол экономиканың субъектісінің,яғни кәсіпорынның ісқимылының мақсаттары мен нәтижелерін болжау және белгілі бір мақсаттарға қол жеткізу үшін қажетті ресурстарды анықтауға мүмкіндік береді
Өндірістің экономикалық тиімділігінің мәні және түрлері
Экономикалық тиімділік - экономиканың күрделі санаты. Ол іс жүзіндегі адам қызметінің барлық салаларын, әлеуметтік өндірістің барлық кезеңдерін өткізеді, қабылданған шешімдердің сандық өлшемдерін құру үшін негіз болып табылады, экономикалық қызметтің материалдық, құрылымдық, функционалдық және жүйелік сипаттамаларын қалыптастыру үшін пайдаланылады. Экономикалық белсенділік сияқты тұтастық, әмбебаптық, қарқындылық, көп өлшемділік және оның әр түрлі аспектілерінің өзара байланысы сияқты ең маңызды сипаттамалары тиімділік категориялары арқылы олардың тиісті көрінісін табады деп айтуға болады. Әрбір кәсіпорын әр түрлі бағыттағы мәселелер бойынша шешім қабылдайды: өндірілген және сатылатын өнімдердің спектрін анықтау; қандай нарық немесе оның сегменті осы өніммен бірге жүруі; тауарларды өндіру және сату үшін қандай технологияларды пайдалану; ресурстардың қандай құрылымы қажет және еңбек, материалдық және қаржылық ресурстарды бөлу; компания белгілі бір кезең ішінде, әсіресе тауардың сапасы мен техникалық сипаттамалары, өндірістің және маркетингтің тиімділігі және т.б. бойынша қандай көрсеткіштерге қол жеткізуге тиісті екендігі туралы. Тиімділік қағидасын пайдалана отырып, критерийлер барлық мақсаттарға (экономикалық, әлеуметтік, техникалық, экологиялық) тұжырымдалуы мүмкін. Іс жүзінде іскерлік мақсаттардың келесі негізгі жүйелері пайдаланылады: - жекелеген өнімдерге және бүкіл ауқымға, нарық табысының жоғарлауына, кіріс шығындарын өтеу есебінен өтеуге, шығынды азайтуға, сату көлемін ұлғайтуға және т.б. сатып алуды қамтамасыз ететін экономикалық мақсаттар. Осы мақсаттарға қол жеткізуді бағалау үшін осы көрсеткіштер кәсіпорынның экономикалық ұтымдылығын анықтайды. Мұндай жағдайларда салыстырмалы көрсеткіштердің ең маңызды көрсеткіші - нәтиженің жалпы
5
ресурстарға немесе шығындарға қатынасы. -компанияға өнім сапасын жақсартуға, жабдықтардың, техниканың және технологияның техникалық деңгейін жоғарылатуға көмектесетін техникалық мақсаттар; 169 - жұмыс уақытын қысқартуға, әлеуметтік қамсыздандыруды жақсартуға, жұмысқа орналасу кепілдіктерін және т.б. қамтамасыз ететін әлеуметтік мақсаттар; -экологиялық мақсаттарды,яғни қоршаған ортаға зиян келтірмеу, қалдықтарды азайту және қайта өңдеу, шуды жою және т.б. Кәсіпорында экономикалық және қаржылық қызметті тиімді жүзеге асыру тек экономикалық, техникалық, әлеуметтік және экологиялық ұтымдылықтың ғана емес, сондай-ақ оларды біріктірудің талаптарына сәйкес келеді. Бұл ережелер бізге үш түрлі тиімділік тұжырымдамасын ашуға мүмкіндік береді. 1. Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің тиімділігі даму мақсаттарына жетуді (қол жеткізілген сату немесе пайдалар түрінде нарықтық үлесті арттыру және т.б.) және бәсекеге қабілетті нарықтың табысын көрсететін алынған (осы қызмет барысында) нәтижелерімен анықталады, сатылым көлемі мен тиімділігі түрінде ұсынылған және жалпы, қолданылған және тұтынылған ресурстардың құнын ескере отырып, сатылатын өнімнің сапасы мен бағасы туралы айтылған. 2. Ресурстардың жекелеген түрлерін пайдаланудың тиімділігі шығындардың немесе экономикалық және қаржылық қызметтен түсетін пайда ресурстардың тиісті көлемімен (белгілі бір түрлерімен немесе негізгі құралдарды немесе айналым капиталын пайдаланумен байланысты еңбек шығындарының белгілі бір түрлерімен) қатынасымен сипатталады. Осылайша, кәсіпорын қызметінің қорытынды нәтижелері - өнімнің көлемі немесе сатылатын өнім көлемі және пайда түріндегі нәтиже. Қолданбалы ресурстар - құндылық түрінде өлшенетін және құны (негізгі құралдар мен айналымдағы қаражат) кіретін нақты капитал, тұтыну ресурстары өндіріс және сату шығындар түрінде және материалдық-еңбек ресурстарының ағымдағы шығындары болып табылады. 3. Тауарларды өндірудің тиімділігі тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бірлігіне шығындарды қысқарту кезінде тауарлардың осы көлемін өндіруге және қызметтерді көрсетуге арналған ресурстардың ең аз мөлшерін пайдалану болып табылады. Экономикалық тиімділік көбею санатына жатады. Өнімдердің көбею кезеңдерінде қозғалысы нәтижесінде түпкілікті нәтижелерге жету үшін ресурстарды тиімді пайдалану туралы экономикалық қатынастарды білдіреді. Әрбір кәсіпорындарда , салаларда да өндірістік-шаруашылықты тиімді басқарудың тиімді деңгейлері анықталады. Осы көрсеткіштердің өткен кезеңдегі құндылығымен салыстырғанда, талдау кезеңіндегі тиімділікті өзгерту бағытында өзгеруі кәсіпорынның осы бағытта тиімді жұмыс істеуін көрсетеді.

6
Өндірістік және өткізілетін өнімдердің жоспарлық орындалуы
мен динамикасын талдау.

Өндіріс көлемі мен өнімді өткізу көлемі өзаратәуелділік көрсеткіші болып табылады.Сату көлемін анықтау жағдайында шектелген өндірістік мүмкіндіктер мен шектелмеген сұраныс басымдылығы өнімнің өндіру көлеміне жіберіледі. Бірақ нарықтың толуын және бәсекелестің күшеюін сату көлемінің шараларын өндіріс анықтамайды, керісінше сату көлемінің мүмкіндігі негізінде өндірістік бағдарламаны игеру болып табылады. Кәсіпорын тек қана өткізілетін көлемді тауарларды өндіру керек.

Өндіріс көлемінің өсу темпі және өнімді өткізудегі сапаның жоғарлауы, кәсіпорынның тиімділігіне, пайдалылығына, шығындар мөлшеріне тікелей әсер етеді. Сондықтанда талдау мәліметтер көрсеткіштерінің маңызы зор.
Негізгі талдау міндеттері:
-- өндірілген өнім және өндіріс динамикасы жоспардың орындалуының бағалау дәрежесі;
-- көрсеткіштер мөлшерінің өзгеруіндегі факторлардың ықпалын анықтау;
-- өткізілген өнім және шаруаішілік қорларының өсуінің шығарылуын анықтау;
-- қорларды игерудегі іс-шаралардың әзірленуін анықтау.
Өндіріс көлемі және өткізілген өнімдер натуралды, шартты-натуралды, еңбектілік және құндылық өлшемдерді білдіреді. Құндылықтарды бағалау көмегімен кәсіпорын қызмет көрсеткішінің көлемінің қорытындысын алу үшін, ағымдағы бағаны немесе салыстырманы қолданады.
Өткізілетін өнім көлемі сатып алушының төлемі бойынша немесе өнімді жіберу бойынша анықталады; ағымдағы бағалылықты және салыстырмалылықты, жоспарлылықты білдірілуі мүмкін. Нарықтық экономика жағдайындағы бұл көрсеткіш бірінші дәрежелі мәнді сатып алады. Өнімнің қалай сатылуына, нарықта оған сұранысы қандай екеніне оның өндіріс көлемі тәуелді болады.
7
Өндірістік бағдарламаның бағалануының орындалу бойынша аз емес маңызды мағына болып табылады және табиғи көрсеткіштердің көлемі өндірістің және өнімнің таратылымы (даналап, метрлап, тонналап). Оларды өндірістің көлімінің нәтижесінде қолданылады және басқадай түрлерде өнімнің таратылуы бойынша және біркелкі топтағы өнімдерде.Оларды талдау барысында өндіріс көлемін және өткізілген өнімнің қорытындылау түрінде және біркелкі өнім тобында қолданылады.
Шартты-натуралды көрсеткіштер,бағалық секілді, өнімнің өндіріс көлемінің сипаттамалық қорытындысы үшін қолданылады, мысалы консерврінді зауыттарда осындай көрсеткіш қолданылады, мың шартты банк секілді, жөндеу кәсіпорындарында - жөндеу шартының мөлшері, аяқ киім өндірісінде - қос аяқ киім шарты, еңбек сыйымдылығының коэффицентінің негізіне есептеледі және т.б.
Нормативті еңбек шығындары сонымен қатар өнімді шығару көлемінің бағасын қорытындылау үшін қолданылады - осындай кезде, кашан өндірістің мол өнімінің шартын жалпы оның натуралды көлемімен немесе шартты-натуралды өлшемімен ұсынылмауын білдіруі мүмкін.
Өткізілетін өнім, базистік есептеу және тізбек қарқынының өсуі және өсімі, шығару динамикасын зерттеуде талдаудан басталады.
Өндіріс динамикасы және өткізілетін өнім
Кестеде көрсетілгендей, бірінші 3 жылдықта өнімді өндіруде құлдырау болды, ал соңғы үшеуінде кейбіреулерінің өсуі байқалды. Қорыта келгенде 5 жыл ішінде өндіріс көлемі -- 3,3co өсті, ал өткізілген өнім - 2,8co. Егер алдыңғы жылдың өндірісі мен өткізудегі өсу қарқыны шамамен біркелкі болса, онда алдыңғы жылдың өндірістің өсу қарқыны өнімнің өткізу қарқынынан едәуір озды. Кәсіпорынның қоймасындағы сатылмаған өнімдердің қалдықтарының жиналуы және сатып алушылардың төленбегені туралы куәлік етеді.
Ортажылдық қарқынының өсуі (өсімі) шығару және өткізу өнімін ортагеометриялық немесе ортаарифметикалық бойынша өлшемдермен өлшеуге болады.
Ортагеометриялық бойынша есептейік:
ТВП = ⁿ Т1 * Т2 * Т3 * Т4 * Т5 * Т6 = 1,0*0,98*0,0955*1,011*1,03*1,06 =
= 1,033 = 1,0065 = 100,65co; Тпр = 100,65-100 = 0,65co
Трп = 1,028 = 100,55; Тпр = 100,55-100 = 0,55co
8
сонда ТВП -- өнімнің шығарылу қарқынының өсуі;
Трп -- өткізілетін өнімнің өсу қарқыны;
Тпр -- өсім қарқыны.
Келтірілген мысалда өсім қарқыны шығару өнімі - 0,65 co-ға, ал өткізу өнімі - 0,55co -ды құрайды.
Есеп беру кезеңнен (ай, токсан, жыл) өткізілетін өнім және өндіріс бойынша жоспардың орындалуынның бағалауын келтірілген 2 кесте бойынша әдістеме жүргізіледі.
Кәсіпорынның өткізетін өнімінің және шығарылым бойынша жоспардың орындалуын талдау 200 жыл бойынша.

Кестеде көрсетілгендей, өнімнің жылдық шығарылым бойынша есеп беру жылдық жоспары - 4,5co-ға асырылды, ал өнімнің орындалуы бойынша - 2,39co-ға, сондай-ақ сатылмаған өнім қалдықтарының өсуі туралы куәлігі.
Өткізілетін өнім талдауы өнімді жеткізу бойынша келісім-шарт міндеттемесін орындау талдауымен тығыз байланысты.
Келісім-шарт бойынша орындалмаған жоспар үшін кәсіпорынға түсімнің, пайданың, айыппұл ықпалшаралар төлемінің кемуіне айналдырып әкеледі. Сонымен бірге, кәсіпорын өнімді өткізу нарығында бәсекелік шартты жоғалтуы мүмкін, осыдан кәсіпорынның құлдырауына әкеледі.
Өнімнің кем жеткізілуінің жағымсыз әсері кәсіпорынның белгілі қызметінің қорытындысына ғана емес, сондай-ақ саудалық ұйымының жұмысына, кәсіпорын-шектестігіне, көліктік ұйымдарға және т.б. Өткізілетін өнімді талдау барысында міндетті түрде мемлекеттік тапсырыстың орындалуына, кооперацияланған жеткізілім және өнімді шетке шығарылу бойынша ерекше назар аудару керек.
Талдау үдерісінде өндіріс және өткізілетін өнімді, сонымен қатар тәуекелділікті талап етілмеген өнімді бағалау қажет, оған деген сұраныстың
9
түсуінің салдарынан пайда болуы мүмкін. Оны бұл себебпен шақырылуы,кәсіпорынның материалдық көлем мүмкіндігімен және моральдық зиянымен анықталады. Егер бір өнімнің бөлігі өткізілмеген жағдайда болса онда әрбір кәсіпорын шығын мөлшерін білу қажет. Өнімді талап етілмеген салдарынан құтылу үшін, шығындардың минимизациясын немесе іздеу барысында фактордың зерттеуден шықпауына жол бермеу керек.

Ішкі себептері: Кәсіпорын қызметтері өнімге деген сұраныс болжамдарын дұрыс қарастырмағаны; өткізу нарығында кәсіпорынның дұрыс емес бағалы саясаты; шикізат сапасының төмендеуінің нәтижесінде өнімнің бәсеке қабілеттілігінің төмендеуі, жабдықтар, артта қалған технология, персоналдардың квалификациясының төмендеуі; өнімді жарнамалау және өткізу процесінде ұйымдардың тиімсіздігі.
Сыртқы себептер: сатып алушылардың төлей алмау қабілетсіздігі; салым бойынша пайыз мөлшерлемесінің жоғарлауы; демографиялық, элеуметтік-экономикалық, саясаттық және басқа да себептер.

Нарықта өткізілетін тауарлардың орнын талдау Шаруашылық жүргізу қызметінің қорытындысы өндіріс және өткізілетін өнім структурасы мен ассортиментіне үлкен әсер көрсетеді.
Өнімнің (қызметі) ассортиментті уақтылы жаңаруы оның бәсеке қабілеттілігі мен кәсіпорынның маңызды іскерлік белсенді индикаторлары нарықтағы конъюктурасын есепке алуымен өзгеріледі.
Кәсіпорын өнімнің шығару құрылымы мен ассортиментін қалыптастырған кезде, бір жағынан берілген түріне сұраныс, ал екінші - көбінесе тиімділік, еңбектілік, шикізаттық, техникалық, технологиялық және басқа ресурстарды, оның өкімінде болуы.
Ассортиментті қалыптастыру жүйесі өзіне қосады:
-- сатып алушылардың ағымдық және келешектік қажеттіліктерін анықтау;
-- өнімнің шығарылуының жоспарлауына және шығарылуына бәсеке қабілеттілігінің кезеңін бағалау;

10
-- нарықтағы өмірлік циклінің бұйымының зерттелуі, жаналықты енгізу шараларын уақтылы қабылдауы, әр түрлі өнімнің болуынан және өндірістік
программаларының моральдық ескірілуінен алуы және бұйымның экономикалық тиімсіздігі;
-- өнімнің ассортиментінің өзгеруі экономикалық тиімділікті және тәуелділік дәрежені бағалау.
Өнімнің ассортиментінің өзгеруіне сипаттаманың қорытындысы бір атты коэффицентті береді, және келесі үлгімен анықталады:
Өнімінің клемінен алынған есептеу
Кас ═
Өндірістік(өткізілетін) өнімнің базистік көлемі
Есеп беру кезеңінен әрбір өнімнің түрі берілген коэффицентінің нақты шығарылымын есептеу, бірақ базалықтан (жоспарлық, өткен кезеңде) көбірек емес. Берілген ауқымы бойынша есептейік кесте-2:
Осы коэффиценттің ауқымы бойынша, кәсіпорынның саяси ассортиментінде мәнді өзгерістер болады; бірінші шығарылған бұйым біраз көтеріліп және екіншісі қысқартылады.
Өндіріс (өткізу) көлемі көтерілуі бір түрі бойынша және өнімнің басқа түрі бойынша оның құрылымына өзгерістерінің қысқарылуы, былай айтқанда өнімнің бір түрінің салмағы көтеріледі, ал басқалары - азаяды.
Құрылымдық қарқындылық кәсіпорынмен қайта құру сипаттамасы коэффицент құрылымының белсенділігі қолданылады. Ол келесі формуламен есептеледі:
Кққб = Σ ∆Уді²
сонда Удіі² -- і түрі (номенклатуралық топтағы) өнімнің барлық
көлемінде шығарылуында (сатылуға) зерттеу кезеңінде
салмағы өзгереді;
n -- өнімнің номенклатуралық топтағы саны
Кәсіпорындардағы құрылымның өнделуі белсенділенген сайын, берілген коэффиценттің деңгейі жоғарырақ. Нарықтың конъюктурасы өзгеруіне әкімшілігі белсенді көңіл бөлуіне куәләнады, дер уақытында өнімнің ассортиментін жақсартылуында.
11
Нарықта өткізілетін тауарлардың орнын талдау.
Нарықтағы өткізу сату көлемі орташа деңгей бағасы өткізілген өнім түсімі, пайдадан түскен қосынды және т.б тәуелді. Бірінші кезекте соңғы 3-5 жылда әрбір өнім түрін нарықта өткізуін зерттеу керек. 3 кестеде көрсетілгендей, осы соңғы 2 жылда Б өніміне сұранысы және тиімділік деңгейінің түсе бастауы, ал сату көлемі мен А өнімінің табыстылығы ішкі сондай-ақ сыртқы нарықта көбейді.
Талдау нәтижесіне негізделуі тауардың төрт категориясымен белгіленеді:

сауылатын сиыр -- бұл тауарлардың кемелденген мезгілі, экономикалық өсуіне баламалы деңгейде себеп болады, инвестицияны қажет етпейді, кіріс әкеледі, қиын балаларға қаражаттандыруға пайдаланылады.

қиын балалар -- бұл ереже секілді, жаңа тауарлар, жарнаманы қажет етеді, нарыққа жылжуы, әлі пайда әкелмейтін бірақ болашақта жұлдыз болуы мүмкін.

қозғалмайтын жүк немесе жолы болмағыштық өмірге қабілетсіз тауарлар, экономикалық өсуіне себеп болмайды, кіріс келтірмейтіндер.

Осындай өнімнің топтастырылуы кәсіпорын дұрыс стратегияны таңдауға қиын балалар қаржыландыру бағыттары жуық арада жұлдыз бола алатындары жұлдыздың жеткілікті санына көмек береді, өндірісте ұзақ өмір қамтамасыз етуі және сауынды сиыр қиын балаларды қаржыландыруға қабілеттеннеді.

Сонымен қатар, нарық сегментінде әрбір бөлек тауардың өмірлік циклі қандай сатыда болатынын есепке алу керек.

а) нөлдік кезең - жаңа тауарларды байқаудан өткізіп және идеяны игеруді зерттеу;

12
б) бірінші кезең (нарыққа тауарларды өткізу және енгізу) - нарықта бұл тауар жетістікке жете ме; бұл сатыда пайдасы төмен, сонымен бірге біраз қаражаты жарнамаға шығындалуын түсіндіріледі.

в) екінші кезең - сатудың дамуы және өсуі тауар пайда әкеле бастайды, ол барлық шығындарды жауып және пайданың көзі болады, бірақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.