Жүгіруден арақашықтық бойынша жаттығу


Спринт - жеңіл атлетиканың бұрыннан келе жатқан жарысы. Жұмыстың барысындағы, жылдар бойы жинақталған еңбектің, күдіктің, ізденістің және көптеген тағы басқалардың - төрешінің хаттамаларында белгіленген секундтың ондық және жүздік үлесі, осыдан келіп «оқу-жаттығу процессі» деген түсініктер жинағы шығады.
Спринтерлік жүгірумен барлық спортшылар таныс екені белгілі. Өмірінде бірде бір рет садақпен атпауға, трамплиннен шаңғымен секірмеуге, хоккей ойнамауға болады, бірақ, жүгіру және тез жүгіруді барлық адам бастан кешеді. Спринт спорттың барлық түрлерімен жаттығу кезінде, адамның жылдамдық мүмкіндіктерін тамаша дамыту құралы ретінде кеңінен қолданылады.
Арақашықтықты басып өтуге жұмсалған, секундтың әрбір бөлігінің жоғары бағамы, спортшының дайындық барысындағы кез-келген болмашы ғана деп есептелетін жағдайына үлкен жауапкершілікпен қарауына міндеттейді. Спринт адамның физическалық және психикалық қасиеттеріне айтарлықтай жоғары талаптар қояды. Жүгіруші қысқа арақашықтықта өте тамаша деген реакцияны игеруі, күштіліктің ең жоғарғы деңгейін көрсетуге, жүгіру және старттық жылдамдық алудың ең жетілген техникасын игеруі тиіс. Сондықтан жаттықтырушы және спортшыға биомеханиканың, физиологияның және басқа да спринтке дайындау жүйесіне қатысы бар саласында жасалған ғылымның соңғы нәтижелерін пайдалану қажет.
Осы жұмыстың мақсаты деп спринтерлердің жылдық техникалық дайындығын жоспарлаудың ерекшеліктеріне дайындық ерекшеліктерін қарастыру болып табылады.
Зерттеу тақырыбының көкейкескілігі. Студенттердің қимыл-қозғалыс мәдениеті олардың кәсіби-педагогикалық дайындығында ерекше маңыздылыққа ие, және ол олардың денсаулығымен, салауатты өмір салтымен байланысты болады [1, 2] .
Қимыл-қозғалас мәдениетін зерттеу саласында, дәстүрлі (спорттық) сала бойынша теориялық және практикалық негізі қалануының мәніне анықтаулар берген мамандардың еңбегін атап кеткеніміз жөн болады [3, 4, 5, 6] .
Жеңіл атлетиканы жоғары оқу орындарының дене тәрбиесі жүйесіне енгізуі оқу материалың сабақтастығымен қамтамасыз етеді, дене шынықтыру тәрбиесінің - спорттық мамандануының анағұрлым ілгері дамуына мүмкіндік береді және соның негізінде аса маңызды проблема - болашақ педагогты даярлауды шешуге және оқу жоспарын игеруге мүмкіндік береді [7] . Жоғары оқу орындарында осы мәселені тиімді шешу - жоғарымаманданған мамандарды даярлаудың алдыңғы деңгейлі міндеті. Бірақ педагогикалық сипаты, құрылым, өзгеру динамикасы және барлық оқу - тәрбиелік үдерісі бойына функционалды және психологиялық-физиологиялық мүмкіндіктердің қатынасы жеңіл атлетика сабағы кезінде әлі де егжей-тегжейлі зерттеле қоймаған, қазіргі күнде дәл осы мәселе ҚР жоғарғы оқу орындарында педагогикалық үдерістің бос аралығы болып табылады.
Қойылған мақсат келесі міндеттерді шешуге алып келді:
- Зерттеу мәселелері бойынша әдебиеттерді талдап көру
- Зерттеудің мақсаттары мен міндеттерін анықтау
- Зерттеудегі қолданылатын әдістерді талдап көру
- Зерттеу нәтижелерін талдап көру
- Педагогикалық жоғары оқу орындары жағдайындағы студенттердің бойында жеңіл атлетика құралдарының көмегімен қимыл-қозғалысы мәдениетінің теориялық негізінің, жалпы салауаттылықтың құрылуын, зерттеу;
- Педагогикалық жоғары оқу орындары студенттерінің дене шынықтыру тәрбиесі жүйесіне жеңіл атлетиканы қомақты деңгейде енгізу қажеттігін анықтау
- Тақырып бойынша ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге шолу жасау.
- Жеңіл атлетикамен айналысатын спортшылардың дайындығында айналмалы машықтануды қолдану және жетілдіру әдістемесін құрастырып, тиімділігін негіздендіру.
Зерттеу нысаны : жеңілатлетші спринтерлер.
Зерттеу пәні : жеңілатлетші спринтерлердің жылдық дайындық процессі.
Зерттеудің гипотезасы : Біздің болжамымыз бойынша, спринтерлердің кезең бойынша жылдық жаттығу циклы бойына, арнайы физикалық дайындалғандығына педагогикалық бақылауды пайдалана отырып, дайындықтың осы түрінің жылдық динамикасын анағұрлым толығырақ анықтауға және зертелетін арнайы физикалық дайындықтың көрсеткіштері мен әртүрлі жылдық кезеңдердегі, жаттығу циклының 100 м және 200м жүгіру нәтижелері арасындағы өзара тәуелділіктің шекарасын анықтауға болады.
Жұмыстың теориялық маңыздылығы:
Жеңіл атлетикамен айналасатын спортшылардың жаттығу үдерісін ұтымды ұйымдастыруда айналмалы машықтану әдістемесін пайдалану және жетілдіру тәсілдері зерттелініп, ішіндегі ең тиімдісі анықталды. Жеңіл атлеттердің дене жаттыққандығын жетілдіруде жаттығулар жиынтығын кешенді қолданудың маңыздылығы негіздендірілді. Зерттеу нәтижелері негізінде дене қасиеттерін дамыту және жетілдіру жолдары ұсынылған, спортшылардың жаттығу барысының орындалуында айналмалы машықтану әдісті іс тәжірибелік жұмыстарда қолдануға болады, сонымен қатар жаттықтырушының жұмыс тәжірибесінде, дене қасиеттердің деңгейін жанжақты жоғарылатуда қолдануға болады.
Жаңалық: Жұмыс барысындағы жаңалық, жүгірушілердің қысқа арақашықтыққа, олардың спорттық кәсібилігіне байланысты жылдық жаттығуларының кезеңі бойынша (I-ші разряд және спорт шеберлігіне кандидаттар) арнайы физикалық дайындығы көрсеткіштерінің динамикасын зерттеу әрекеттерінің қолданылуымен кезең бойынша және жыл бойғы жаттығулардың байланыстылығымен қорытындыланады.
Зерттеу әдістері : әдебиеттердің теориялық талдауы, сандық және сапалық талдаулар, математикалық статистика әдістері.
Диссертацияның құрылымы мен ауқымы. Диссертация кіріспеден, өзара байланысты бөлімнен, құрылымдық қорытындылар мен тәжірибелік ұсыныстардан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады
АНЫҚТАМАЛАР
Дене мәдениеті - адамды тіршілік пен арнайы бір қоғамдық қызметке дайындауға, оның денсаулығын нығайтуға және денелік қабілеттерін жан-жақты дамытуға дайындау қажеттілігінен туындайтын қоғамда арнайы түзілетін материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы.
Дене жұмысына қабілеттілік - дене жұмысын берілген тәртіппен немесе қарқындылықпен орындай алу қабілеті.
Даму - табиғатта, қоғамда және адамның түйсінуінде төменгіден жоғары сатыларға өтудегі қимыл-қозғалыстардың, құбылыстардың, өзгерістердің жалпылама үрдісі.
Дене шынықтыру білімі - дене шынықтыру қызметіне тән, оған дайындықтың ерекше жақтарын сипаттайтын білімдерді, дағдыларды және біліктіліктерді меңгеру үрдісі.
Дене тәрбиесі - денелік жетілуге арналған арнайы ұйымдастырылған педагогикалық үрдіс. Ол рухани байлық және моральдық тазалық бірлестігі ретінде қарастырылады.
Арнайы дене дайындығы - таңдап алынған спорт түрінің әдістемелік ерекешліктерінің талаптарына сай жүзеге асырылатын арнайы мамандандырылған үрдіс.
Дене шынықтыру жүйесі - адамның денелік және моральдық-психологиялық күйін жетілдірудің идеялық-саяси, ғылыми-әдістемелік және ұйымдастыруы негіздерінің бірлестігі.
Дене жаттығулары - дене шынықтыру заңдылықтарына сай қолданылатын қимыл-әрекеті.
Күш - адамның сыртқы кедергілерді жеңе алу қабілеті немесе оған бұлшық ет ширығуы есебінен қарсы тұра алу қабілеті.
Шапшаңдық - адамның берілген жағдайдың қысқа уақыты аралығында қимыл әрекеттерін орындай алуына мүмкіндік беретін қабілеттерінің жиынтығы.
Ептілік - адамның қимыл-әрекеттерін тиімді меңгеруге мүмкіндік беретін және оны уақытылы өзгермелі жағдай талаптарына сай қайта құра алуына мүмкіндік беретін бағдарлы қабілеттері мен морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.
Төзімділік ( жалпы) - адамның ұзақ уақыт бойы біркелкі қарқынды жұмысты тірек-қимыл аппаратының басым бөлігінің қатысуымен орындай алу қабілетінің жиынтығы.
Иілгіштік - қимыл-қозғалысты үлкен теңселіспен орындауға мүмкіндік беретін адамның морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.
Деннің саулығы - мүшелер мен жүйелердің денелік дамуы, функционалды мүмкіндігі және бейімделу қабілеттерінің деңгейі.
Дененің дамуы - адамның жеке басының тіршілігі барысындағы оның ағзасының морфофункционалды мүмкіндіктерінің және оларға негізделген дене қасиеттерімен және қабілеттерінің қалыптасуы және ары қарайғы өзгеру үрдісі
Жұмысқа білеттілік - адамның уақыт бірлігі ішінде нақты тиімділікпен жұмыстың максималды мүмкін көлемін атқара алу қабілеті.
Дене жаттығулары - дене шынықтыру заңдылықтарына сай қолданылатын қимыл-әрекет.
Күш - адамның сыртқы кедергілерді жеңе алу қабілеті немесе оған бұлшық ет ширығуы есебінен қарсы тұра алу қабілеті.
Шапшаңдық - адамның берілген жағдайдың қысқа уақыт аралығында қимыл әрекеттерін орындай алуына мүмкіндік беретін қабілеттерінің жиынтығы.
Ептілік - адамның қимыл-әрекеттерін тиімді меңгеруге және оны уақытылы өзгермелі жағдай талаптарына сай қайта құра алуына мүмкіндік беретін бағдарлы қабілеттері мен морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.
Төзімділік (жалпы) - адамның ұзақ уақыт бойы біркелкі қарқынды жұмысты тірек-қимыл аппаратының басым бөлігінің қатысуымен орындай алу қабілеті.
Иілгіштік - қимыл-қозғалысты үлкен теңселумен орындауға мүмкіндік беретін адамның морфофункционалды қасиеттерінің жиынтығы.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
БЖСМ - балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі
АДД - арнайы дене дайындығы;
ЖДД - жалпы дене дайындығы;
ДЖҚ - дене жұмысына қабілеттілік;
ЖДЖ - жалпы дамыту жаттығулары;
ЖОҚ - жоғары түрде оттегіні қолдану;
ЖСЖ - жүрек соғу жиілігі;
m - сауалнама барысындағы сарапшылар саны;
n - спортшылар мен салыстырмалы нысандар саны;
P - маңыздылық дәрежесі, сенімділік;
S - таңдаулы жиынтықтардың стандартты ауытқуы;
t - Стьюдент критериі;
х- таңдаулы жиынтықтың орташа арифметикалық белгісі;
ЖДД - жалпы дене даярлығы
Х - орташа арифметикалық белгі
с - секунд
ЖСЖ - жүрек соғуы жиілігі
PWC I70 - жұмысқа қабілеттілік
ЖШК Ж т - тыныс алудың жоғарғы шекті көлемі жылдағы
ЖШКЖ да - дем алудың жоғарғы шекті көлемінің жылдамдығы
1. ӘДЕБИЕТТІҢ МӘЛІМЕТТЕРІ БОЙЫНША СҰРАҚТЫҢ ЖАҒДАЙЫ Спринттегі техникалық дайындықтың ерекшеліктеріЖеңіл атлетикадағы көптеген мандардың пікірінше, «спринтер болып туылу керек» дейді. Расында да, адамның жылдамдық мүмкіндігі өте консервативті және тәрбиелеуге үлкен еңбекті талап етеді, сондықтан, қажетті спринтерлік қасиеті бар жас спортшыны іздестіруге, ерекше көңіл бөлу керек. Іріктеп алудың сапасы және спорттықбағдары көп жағдайда жаттықтырушының талантымен, оның тәжірибесімен және интуициясымен сәйкес болады. Бірақ жыл өткен сайын іріктеудің ғылыми-негізделген жүйесінің мәні артып келеді, ол кезегімен екі кезеңнен құралады. Біріншісінде тесттің көмегімен қимылы жағынан анағұрлым дарынды балалар анықталады. Осы кезеңде қысқа арақашықтыққа жүгірудің нәтижелеріне бағдар жасауға болмайды, өйткені спринттегі жеңіске жетуші, әдетте, жас спортшы болып шығады, ол өзінің биологиялық дамуында өзінің қатарластарынан анағұрлым алда болады. 4-жыл бойына жас спортылар тобына динамикалық бақылаудың (П. З. Сирис, 1976ж. ) көрсеткені, болашақ спринтерлерді қабылдау сынағы нәтижесі бойынша іріктеу кезінде, қателік 82% құрады. Болжаудың анағұрлым-үлкен сенімділікпен (20% дейінгі қателікпен) жас жүгірушілер арасындағы қабілеті шығармашылық іріктеуді қамтамасыз етеді, ол алғашқы дайындықтан 1, 5 кейін жүргізіледі.
Бастауыш спортшылардың физикалық дайындығы бірқалыпты дамымайды. Физикалық қасиеттің барлық деңгейі жаттығудың алғашқы (1, 5 - 2) жылдарында айтарлықтай жоғарылайтыны анықталды. Осы тенденция әсіресе жылдамдыққа және жылдамдық қасиеті бойынша анық байқалады.
Физикалық қасиетінің даму деңгейінен басқа іріктеудің бастапқы кезеңінде спринтерлік жүгірудің кейбір биодинамикалық қасиетін есепке алу керек. Зерттеу көрсеткендей, қадамның жоғары жиілігімен жүгіруде максимальды жылдамдықты, 13-14 жас аралығындағы 6-7 мың бақыланған оқушылардың арасынан небәрі 12-15 адам ғанаигереді. Сонымен қатар анықталғаны, спринтерлік жүгіру кезіндегі 0, 09-0, 10с. тең тіректің уақыт көрсеткіші, 100 - бақыланғандар арасында шамамен бір адамда кездеседі. Жүгіру қадамы кезеңіндегі тірек уақытын және жүгіру қарқынын анықтау, жаттықтырушыларға іріктеу кезінде қателеспеуге көмектеседі.
Жас споршының көпжылдық жаттығуыадамның моторикасын дамытудың негізгі заңдарында базалануы керек, ол морфологиялық көрсеткіштердің өсуінің жылдамдауы және бәсеңсуі кезеңдерін, және сонымен қатар кейбір физикалық қасиеттері дамуының жылдамдауы және бәсеңсу кезеңдерін анықтайды.
Жас спринтердің көпжылдық дайындығының жүйесі келесі негізгі кезеңдерді есепке алады (В. И. Филин) :
1. Алдын ала спорттық дайындықтың кезеңі (10-12 жас)
2. Бастапқы мамандану кезеңдері (13-15 жас)
3. Тереңдетілген мамандану кезеңдері (16-19 жас)
4. Спорттық жетілу кезеңдері (19 жас және одан жоғары)
Дайындық кезеңдеріне бөлу айтарлықтай шартты жүргізіледі, өйтені жас спортшылардың биологиялық дамуындағы айырмашылық 2-3 жылды құрауы мүмкін.
1. Алдын ала дайындық кезеңдері баланың жылдамдық қабілетінің қарқынды дамуымен сипатталады. Осы кезеңде қимыл реакциясының уақыты, жалғызілікті қимылдың уақыты айтарлықтай төмендейді де, жүгіру жылдамдығы артады.
Осылайша, көпжылдық дайындық кезеңіндегі бастапқы дайындық кезеңі өте маңызды болып есептеледі. 8-12 жастағы балалармен жаттығу кезінде арнайы қимылы көп спорттық ойын түрлерін таңдау көмегімен және әртүрлі эстафеталар көмегімен мақсатты түрде жылдамдыққа баулу керек. Жаттығудың негізгі мазмұны ойын түрінде болады, өйтені жаттығу сабақтарындағы ойын балалардың жаттығу сабақтарына деген қызығушылығын үнемі қолдап отыруға мүмкіндік береді. Ойын дайындығының тағы да бір артықшылығы: ойын кезінде бала қимыл белсенділігін өзінше реттей алады, ол кезде бала айтарлықтай шаршамайды, бастапқы спорттық дайындық кезеңінде кездесетін жөнге келмейтіндей зиян келтіру мүмкіндігін болдырмайды.
Жас спортшылар арасындағы бастапқы дайындықтың ойын түріндегі әдісі, бәрінен бұрын, бала ағзасындағы психологиялық ерекшеліктері абстрактты міндеттерін тиімді шешуге мүмкіндік бермейді. Егер жаттықтырушы қандай да бір қол жетімсіз бұйрық берсе, осы жағдайда оның нәтижелілігі өте төмен болады. Бірақ қашан нақты мақсат пайда болғанда - қарсыласты қуып жетудегі, қандай да бір затқа қол жеткізудегі, допты қағып алудағы- қимылдар мүлде басқа сипатқа ие болады.
2. Бастапқы мамандану кезеңі, уақыты бойынша техникалық жетілу үшін қолайсыз жасына сәйкес келеді. Жасөспірім кезеңде максимальды өсу қарқыны байқалады; ұл балаларда 13-14 жаста дене ұзындығы бір жылда 7-9см ұлғаяды, ал қыз балаларда 11-12 жаста - 7-8см-ге.
Осы кезеңдегі дайындықтың негізгі мақсаты, жан-жақты жаттығу кезінде спортшылардың үнемі анағұрлым терең мамандануға ауысуымен аяқталады. Жаттығу сабақтарында айтарлықтай орынды спорттық техникадағы кейбір элементтерді жасауға мүмкіндік беретін құралдар алуы тиіс. Көп көңілді, босаңсу, икемділікті дамыту өнеріне бөлу керек. Әртүрлі жағдайларда орындалатын (жүгіру жылдамдығын өзнертіп жүгіру, ауыспалы рельефі бар жолмен жүгіру, құм бойынша жылдамдық алу және т. б. ), жылдамдық мүмкіндіктерін дамытатын жаттығулар жақсы әсер етеді.
Кезеңнің негізгі міндеттерін шеше отырып, жаттықтырушы біртіндеп ары қарай қысқа арақашықтыққа жүгірудегі мамандық үшін іріктеуді жүргізеді, оның негзгі критерилері болып жарыстардағы жас спортшылардың нәтижелері қызмет етеді. Ары қарай жаттығу сабақтарының арнайы бағытын күшейту жүреді. Осы кезеңде жүктеменің динамикасы тенденциясының басымдылығы кезегімен, бірақ жаттығудың жалпы қарқындылығын тездетпей-ақ ауқымын қатаң жеке жоғарылатуы керек. 15-жастан кейін старттық разгон алу және жүгірудің рационалды техникасын игеруге мақсатты түрде аса көңіл бөлінеді. Спринт техникасына үйрету кезінде, дайындық және арнайы жаттығулардың, сонымен қатар әртүрлі тренажерларды мүмкіндігінше анағұрлым кең шеңберін пайдалану қажет.
Манданудың бастапқы кезеңінде кей бөліктердегі жүгіру кезінде толықтай қалпына келу үшін демалыстың жеткілікті арақашықтығы қажет. Дайындықтың негізгі құралы, жеңіл атлетиканың туыстық түрлерінен жаттығулар, сонымен қатар жаттығудың эмоциясын жоғарылататын жаттығулар болып табылады: айналып жаттығудың комплекстері, арнайы көпкүрестердегі жарыс жыттығулары, спорттық ойындар.
3. Тереңдетілген мамандық кезеңдері қимыл дамуының тұрақтылығымен сипатталады. Осы кезеңде жас спортшыларда, спринтте арнайы дайындық жүргізу үшін жұмысқабілеттілік жоғарылайды, анаэробты өнімділік айтарлықтай артады.
Техника жұмыстарында субмаксимальды және максимальды жылдамдықпен әртүрлі бөліктердегі жүгіру үлкен ауқымға ие болуы керек, старттан жүгіру мөлшері айтарлықтай артады.
Жас спринтерлердің дайындығының маңызды бағытының бірі, қатал жаттығу режимдерін пайдаланып жылдамдық төзімділігін жетілдіру бойынша жұмыс болып табылады.
Осы кезеңде спринтерлер, әдетте, жоғары нәтижелер деңгейіне көтеріледі, ол ары қарай аздап жақсара түседі. Жарыс дайындығына, орындаудың сенімділігін арттыруға аса мән беріледі. Спортшылар өздерін шешуші старттарға өте жақсы физикалық және психологиялық формада ұстауы қажет.
Спринтердің көп жылдық еңбек процессінің құрылымыжаттығу жұмыстарының бағыттылығын, оның ауқымын және қарқындылығын кезегімен орналастырумен қамтамасыз етіледі.
1. 2 Жеңілатлетші спринтерлердің дайындығының педагогикалық ерекшеліктері
Барлық физикалық қасиеттердің ішінде жылдамдық тәрбиелеуге қиын бағынады. Негізгі мәселе мынада, жастың анағұрлым қолайлы кезеңін есепке ала отырып, қашан аса маңызды физиологиялық негіздің құралу процессі жүргенде, педагогикалық процессті адекватты ұйымдастыру, яғни, жылдамдық қабілетінің даму деңгейінің жоғарылауына мүмкіндік беретін құралдар мен әдістерді дұрыс таңдау.
Спортшыларда жылдамдық қабілетінің даму деңгейі ең алдымен, жүйке процесстерінің қимылымен, алактатты анаэробты энергия тасымалдаушының аса жылдам мобилизациясына биохимиялық механизмдердің мүмкіндіктерімен, сонымен қатарбұлшықет ткандерінің ерекшеліктерімен - созылмалылығымен, бұлшықетішілік координация деңгейімен, әртүрлі бұлшықет талшықтарының қатынасымен сәйкес келеді. Мысалы, арақашықтыққа жүгіру жылдамдығы мөлшері және жылдам талшықтар арасында тығыз корреляциялық байланыс бар.
Жеңіл атлетиканың кез-келген түріндегі жаттығу жоғары күрделі процесс болып табылады. Бұрын, спорттық нәтижелерді жоғарылатудың ең сенімді мүмкіндігі жаттығу жұмыстарының ауқымынқарапайым арифметикалық ұлғайту жолы деп есептеді. Осы жол ең сенімді болып көрінді, қазір жүктеменің ауқымы айтарлықтай артты, және оның ары қарай артуы жоғары класс спортшылары үшін бұл біреу ғана емес, спорттық нәтижелерді жоғарылатудың жай ғана тиімсіз жолы. Сондықтан жаттықтырушыға, өз шәкірттерінің дайындығын заманауи деңгейде өткізу үшін жаттығу жүйесінің барлық күрделі механизмін реттеумаңызды.
Қысқа арақашықтыққа жүгірудегі жаттығу процессін ұйымдастыру мәселесі, жарысқа деген жаттығудың өзінің сыртқы қарапайымдылығына қарамастан, жеңіл атлетиканың басқа түрлеріне қарағанда аз өңделгенімен жетерліктей күрделі болып келеді.
Физиологтардың зерттеуінен көретініміздей, спорттық жаттығу процессінде ағзаның көптеген функциялары айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды. Соның нәтижесінде адам жұмысты ұзақ жасауға немесе үлкен күшті жетілдіруге қабілетті болады. Дамудағы белгілі бір қимыл қасиетінің дамуындағы прогресс белгілі себептер бойынша бірдей жүрмейді.
Жануарларға жасалған тәжірибелер және спорттық практика көрсеткендей, жүгіру жылдамдығы 3-4 есе, күшке қарағанда, және 2-3 есе, төзімділікке қарағанда баяуырақ дамиды. Осы фактіні немен түсіндіруге болады? Бәрінен бұрын, ағзадағы жылдамдық қозуының жүру себебі детерминирленген ауқымда болатындығымен қорытындыланады, ол спорттық жаттығу процессінде жоғарыламайды.
Спортта төзімділік жетілу кезінде, мысалы, жүгірушілер, ағзаның барлық жүйесіне күніне 3-5 сағат әсер ете отырып жаттығу жүктемелерінің үлкен ауқымын пайдаланады. Спринтерлік жүгіру болса бірсәрі. Жаттығудың заманауи әдістері спринтердің ағзасына негізгі жарыс жүктемесінің әсерінің ұзақтығын айтарлықтай ұлғайтуға мүмкіндік бермейді. Қазір сомалақ түрде бір жаттығу күнінде жүгіруші қысқа арақашықтықта 150с. бойына максимальды жылдам жүгіруге қабілетті. Осылайша, бейімделген жүктеменің ауқымы, жоғары емес екені белгілі.
Сондықтан спринтердің жаттығуында әртүрлі жанама әдістер немесе жиі әсер ету әдістері кеңінен көрсетілген, белгілі бір жарыс жаттығуларының белгілі бір компоненттерін кезегімен дамытуға мүмкіндік береді. Жүгірушінің қысқа арақашықтыққа жаттығу жүктемесінде, сол және басқа да элементтердің жетілуіне бағытталған жаттығуларды жеткілікті түрденақты классификациялауға болады.
Күрделі жүйелердің максимальды қызметімен қамтамасыз етудің заманауи жолдары, олардыңкейбір элементтері бір-бірінен әртүрлі байланыста болатынындай, соңғы нәтижесі тәрізді, жоспарлау және басқару мәселелерінің жүйелік-құрылымдық жолдарының принциптеріне негізделген. Мұндай жолды жүзеге асыру негізгі екі міндетті шешуге байланысты:
- жүйенің элементтерін анықтау, яғни, спорттық нәтижелерге ықпал ететін барлық факторларды анықтау;
- жүйенің анықталған элементтері аралығындағы байланыстардың орнауы.
Старттың жаттығуы. Спринттегі стартты жетілдіру негізінен қимыл реакциясының латентті кезеңі уақытының қысқаруына бағытталған, аяқтың және дененің иілгіш-бұлшық еттерінің жылдамдық-күші қасиетінің дамуы, сонымен қатар дұрыс қимыл дағдысының жасалуы, спортшының қимыл потенциалын анағұрлым рационалды пайдалануын қамтамасыз етеді.
Жылдам реакция - адамның шамадан тыс консервативті қабілеті, бірақ бағытталған жаттығуменкөп нәрсеге қол жеткізуге болады. Қысқа дайындау, әсіресе спорттық жолдың басында, мұғалімнің басқаруымен орындалатын көптеген жаттығуларды енгізуі керек болады. Әдетте мұндай жаттығулар сабақтың дайындық бөлімінде орындалады. Әртүрлі бастапқы жағдайдан старттар болашақ спринтерді дайындаудың жақсы құралы болып келеді. Старттың мұндай бастапқы жағдайын ұсынуға болады: арқаға жатып, таянып жатып, тізерлеп тұрып, отырып, алға ұмтылу жағдайынан, таянып отырып, жоғары старт жағдайынан және т. б. Қимыл реакциясын жетілдірудің жақсы құралы, өте жоғарыдан (атыс, ысқырық) ең төменгі әртүрлі белгілерді пайдалану, мысалы саусақпен шыртылдату.
Старт жаттығуы кезінде үнемі қимыл бұрауына көңіл аудару қажет. Жүгіруші атуды күтпестен, кез-келген сигналға көз ілеспейтін жылдамдықпен қарауы қажет. Қашан спортшы «Тыңда» командасы бойынша старттық шүріппені басқан кезде, бұлшықеттің алдын ала жиырылуы реакция уақытын қысқартады.
Аяқтың және дененің қимыл-бұлшықеттерінің жылдамдық-күш қасиеті, секірудегі әртүрлі салмақ салу жаттығуларында жақсы жетіледі:
1. Салмақтың шегімен және шамалас шегімен салмақ сала отыру (толық отыру, жартылай отыру) .
2. Штангамен уақытқа отыру (4-5рет) .
3. Салмақпен жоғары секіру.
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz