Зең саңырауқұлақтарымен зақымданған жемшөптермен улану

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Ұлттық Аграрлық Зерттеу Университеті

“Ветеринария” факультеті

«Клиникалық ветеринарлық медицина» кафедрасы

Тақырыбы : Фузариотоксикоз

Орындаған:

ВМ-302

Тексерген:

Алматы 2021

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1. Микотоксикоздар дегеніміз

2. 2. Микотоксикоз бөлінуі

2. 3. Фузариотоксикоз

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

I. Кіріспе

МИКОТОКСИКОЗДАР

Патогенді саңырауқұлақтар ағзаға әсер ету механизміне байланысты 2 топқа бөлінеді:

1. микоздар - саңырауқұлақтардың тікелей малдарды уландыруы.

2. микотоксикоздар - ағзаға енген саңырауқұлақтардан бөлінген токсиндердің уытты әсері.

Зең саңырауқұлақтарымен зақымданған жемшөптермен улану. Ықпал ететін жағдайлар: 18-30 пайызды ылғалдылық көбінесе дәнді -дақылдар беде-жоңышқа зақымдалады. Зең саңырауқұлақтарымен зақымданған жем-шөптердің түсі қараяды және бурыл түсті болады, қышқыл иісті.

Патогенезі . Жем-шөп арқылы асқорыту жолына түседі немесе өсімдіктердің шаң-тозаңы арқылы тыныс алу жүйесіне барады. Кілегейлі қабықтарда өсіп, дамып тереңірек ене түседі. Қан ар қылы бүкіл организмге тарайды. Уыттылығы саңырауқұлақ түріне, олардың вируленттілігіне, малдың физиологиялық жағдайына, жеке сезімталдығына, азықтануына, азықтың зақымдану дәрежесіне, саңырауқұлақтың химиялық құрамына байланысты.

Негізінен микозды аурулар тез арада пайда болады және клиникалық белгілері бірден байқала бастайды. Тыныс алу ж үйесі тұрғысынан өкпенің эмфиземасы, стоматит, пневмония, энцефаломиелит, жөтел, сырыл пайда болуы мүмкін. Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Бауырдың токсикалық дистрофиясы, асқазанның кілегейлі қабықтарында қатпарлы қабынуы, талақ және лимфа түйіндерінің үлкейуі, эпикардта қан ұюлар, өкпе гиперемиясы, оның ісінуі, трахея мен бронхта көбіктенген сұйықтықтың пайда болуы сияқты белгілер байқауға болады.

II. Негізгі бөлім

2. 1. Микотоксикоздар дегеніміз - жануарлар ағзасына микоз тәріздес уытты заттардың (саңырауқұлақтар) енуі нәтижесінде пайда болатын ауылшаруашылық малының аурулары. Оларға: аспергилло-, дендрохио-, стахиоботрио- және фузариотоксикоздар жатады. Аспергиллотоксикоздар - аспергиллюс туысына жататын (20-астам) уытты саңырауқұлақ әсерінен пайда болатын аурулар. Олар ылғалдылы ғы 18 ден 35 градус аралығындағы жемдерде пайда болып, афлотоксин деп аталатын уытты зат бөліп шығарады. Афлотоксиндер суда және органикалық ертінділерде жақсы ериді. Судағы ерітінділері жо ғары температураға төзімсіз, күн сәулесіне төзімді. Қышқылдар мен сілтілерді ң әсерінен белсенділігін жояды

Токсикологиясы . Малдың организміне ене отырып афлотоксиндер бауырдың функционалдық қызметін бүлдіреді, кейбір ферменттердің белсенділігін төмендетеді, РНК-ның метаболизмін өзгертеді, белоктардың синтезін бұзады, мүшелерді майлы және белоктық дистрофияға ұшыратады, гепатоцидтерді өліеттедіреді, канцерогенді, тератогенді және мутагенді әсер етеді.

Клиникасы : Жылқыда 3 түрлі формада өтеді: өтпелі, ішекті және милы. Көбінесе олар бірге кездеседі. Жіті гастроэнтерит, саливация, баспаның (ангина) асқынған түрі, мойын лимфа түйіндері ісінеді, мойын және бас бұлшық еттері тартылады, коликтер, іш қатады немесе өтеді, нәжіс жағымсыз иісті, қан немесе шырыш аралас, тыныс алу жиілейді, тамыр соғуы әлсіз, температура - 41ºС, б үйрек қабынады, әлсіздік, атония, артқы аяқтары салданады, қарашықтары ке ңейеді. Ірі қарада сонымен қатар тимпания, іш тастайды. Негізінен микозды аурулар тез арада пайда болады және клиникалық белгілері бірден байқала бастайды. Тыныс алу ж үйесі тұрғысынан өкпенің эмфиземасы, стоматит, пневмония, энцефаломиелит, жөтел, сырыл пайда болуы мүмкін. Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Бауырдың токсикалық дистрофиясы, асқазанның кілегейлі қабықтарында қатпарлы қабынуы, талақ және лимфа түйіндерінің үлкейуі, эпикардта қан ұюлар, өкпе гиперемиясы, оның ісінуі, трахея мен бронхта көбіктенген сұйықтықтың пайда болуы сияқты белгілер байқауға болады. Микотоксикоздар дегеніміз - жануарлар ағзасына микоз тәріздес уытты заттардың (саңырауқұлақтар) енуі нәтижесінде пайда болатын ауылшаруашылық малының аурулары. Оларға: аспергилло-, дендрохио-, стахиоботрио- және фузариотоксикоздар жатады. Аспергиллотоксикоздар - аспергиллюс туысына жататын (20-астам) уытты саңырауқұлақ әсерінен пайда болатын аурулар. Олар ылғалдылы ғы 18 ден 35 градус аралығындағы жемдерде пайда болып, афлотоксин деп аталатын уытты зат бөліп шығарады. Афлотоксиндер суда және органикалық ертінділерде жақсы ериді. Судағы ерітінділері жо ғары температураға төзімсіз, күн сәулесіне төзімді. Қышқылдар мен сілтілерді ң әсерінен белсенділігін жояды.

Клиникасы . Алғашқы белгілері 1-3 күннен кейін байқала бастайды. Улану жіті, жітілеу және созылмалы түрде кездеседі. Жылқыларда аздаған қозу пайда болып, ол тежелу сатысына алмасады. Жемшөптен қалады, шөлдейді. Ауыз қуысының кілегейлі қабы қтары қызарады, ішектің перистальтикасы күшейеді, нәжіс кілегейлі заттармен араласады.

Температура төмендейді, тамыр соғуы және тыныс алу жиілейді, мал жата ған келеді, бұлшық еттері тартылады. Ірі қарада алғашқы белгілер 4-6 күннен кейін пайда болады. К өз қарашы ғы үлкейеді, бұлшық еттері тартылады, құлақтарының ұштары, ая қтарында, бас терілерінде өліеттенулер көрінеді, жалпы әлсірейді, кілегейлі қабы қтар сар ғаяды, тәбеті төмендейді, сілекей көп бөлінеді, жөтеледі, тремор, ас қорыту ж әне ж үйке жүйесі жұмысы нашарлайды. Буаз мал іш тастайды, б ұзауларды ң іші өтеді, тамыр соғуы және тыныс алуы жиілейді. Қойларда: Жалпы әлсірейді, тәбеті төмендейді, саливация, несеп б өлу жиілейді, гипотония, атония және тимпания қалыптасады, қарын ісінеді.

Шошқаларда : Жалпы қозу, атаксия, тремор, іш өту, парез секілді белгілерімен қатар, ас қорыту жолының функциясы бүлінеді, құсады, салданады, тілі, қызыл иегі, желінінің, құлағының ұштары, аяқтарының, бас терісіні ң кейбір б өліктері өліеттенеді.

Құстарда : Жалпы әлсірейді, тәбеті төмендейді, айдары мен сыр ғалы ғы көгереді. Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Кілегейлі қабықтар катаральді түрде қабынады, асқазан мен кейбір ішектерді ң кілегейлі қабықтары өліеттенеді. Бауыр үлкейеді, жүректе қан ұйюлар байқалады, өкпесі қызарған әрі ісінген. Миы қанға толы, паренхимтозды мүшелерде дистрофиялық өзгерістер білінеді. Бронхтар мен бронхиолалар к өбіктенген, қан аралас сұйықтыққа толы.

Емдеу және алдын алу шаралары .

Рационнан аспергилл штамдарымен зақымданған азықты алып алып тастау керек. Адсорбенттер, құстырғыштар, іш өткізгіштер береді. Сіресуге қарсы тері астына 2-10, 0 мл, 30 пайызды магний сульфатын, глюкоза егуге болады. Д әндердің тазалы ғын анықтау үшін натрий хлоридімен талдау жүргізеді. 4 кг натрий хлоридін алып, оны 10 л суға ерітеді. Алынған дәндерді осы дайындалған ерітіндіге салады. Егер де қастауыш мүйізшелері бар болса, онда олар судың бетіне шығады.

Дендродохиотоксикоз - жіті және жітілеу түрде өтетін ауру. Көбінесе жылқы, шошқа, қой және құстар уланады. Дендрохин саңырауқұлақтары бидайдың, қара бидайдың, сұлының және арпаның сабанының ішінде өмір сүріп, улылық қасиет көрсетеді. Сондықтан, сабанның сыртқы көрінісі ешбір зақымданбаған болып көрінеді. Бөлінетін токсиндер химиялық заттар ға және жоғары температураға өте төзімді. Клиникалық белгілері. Улану ауыр түрде өтеді. Жылқыларда жалпы қажу, тамыр соғуының жиілеуі, ауыз қуысы кілегей қабығының қабынуы, еріннің ісінуі, қанның формалық элементтерінің санының көбейюі сияқты белгілер білінеді.

Қойларда уланудың жіті түрінде лейкоцитоз, гипотония, тремор байқалып, кейбір кездері дене қызуы көтеріледі. Ал жітілеу түрінде еріндері өлі еттеніп, жүйке жүйесі зақымданады. Шошқаларда әлсіздік, қозғалысының бұзылуы, тәбетінің жойылуы, шөлдеу, құсу, іш өту, дірілдеу, ауыз қуысы кілегей қабықтарының, ернінің және тұмсығының қан талауы, қанда эритроциттердің санының көбеюі секілді белгілер байқалады. Патологиялық- анатомиялық өзгерістер. Өлексе сіресіп қалады. Көзге көрінетін кілегей қабықтардың көгергенін көруге болады. Ішектің кілегейлі қабығы катаральды қабынады. Сонымен қатар өт қабының өтке толғанын, өкпенің ісінгенін, паранхиматозды мүшелердің дисстрофиялық өзгерістерін байқауға болады.

Балау - анамнез деректеріне, клиникалық белгілеріне, патологиялық- анатомиялық өзгерістеріне және зертханалық тексеру қорытындыларына қарай қойылады. Емдеу. Рационнан саңырауқұлақтармен зақымданған азықтарды алып, ішек-қарынды тазартады. Іш өткізгіш дәрілік заттар қолдануға болады. Кофеин - бензоат натриді глюкозамен қосып, венаға егеді. 1-2 күн малды диетада ұстаған дұрыс. Клавицепстоксикоз - клавицепс туысы саңырауқұлақтарынан малдардың улануы. Бұл саңырауқұлақтар туысына күйісті малдар, жылқы және шошқа аса сезімтал келеді. Саңырауқұлақ мәдени және астық тұқымдас өсімдіктер дәндерімен бірге ішке түсіп (микоз), токсин бөледі (микотоксикоз) .

2. 2. Микотоксикоз екіге бөлінеді :

•Эрготизм

•.

Қастауыштан улану - эрготизм (Спорынья) . Астық тұқымдастардың дәндерінде пайда болатын қастауыш алколоидтарынан улануды - эрготизм дейді. Жауын-шашын жылдары мәдени өсімдіктердің, арпа, сұлыдәндерінің, диірмен қалдықтарының қастауыштан ластануы жиі кездеседі. Малдар үшін қауіптісі саңырауқұлақтың құрамында болатын уы - склероцин. Уытты бастамасы - эрготоалколойдтар: эрготоксин, эрготамин, эргозин. Олар бірыңғай салалы б ұлшық еттерге әсер етеді. Қарашықты тарылтады, қантамырларын тарылтып, ұлпалардың қоректенуін бүлдіреді (цианоз, некроз), симптоматикалық жүйке жүйесін тежейді. Сезімтал мал: үй жануарлары - шошқа, ірі қара, құстар. Клиникалық белгілері. Улану жіті және созылмалы түрде өтеді. Жіті түрінде асқорыту жолының қызметі бұзылады, сілекейі ағады, ауыз қуысының кілегейлі қабықтары қабынады, құсады, коликтер, іш өту, сезімталдықтың төмендеуі, немесе жойылуы, сіресепелер байқалады. Бұлшық еттері дірілдеп, тартылып қалады, көз қарашығы кеңейеді, қозғаласы нашарлайды. Созылмалы түрі - құрғақ гангрена түрінде білініп, құстардың айдарымен сырғалығы, ірі қара малдың желініңің ұштары, құйрығы, кейде тұяқтары, шошқалардың тұмсығы, бас терілері шіріп, түсіп қалады. Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Сойып, зерттегенде ішкі мүшелерде қан айналудың бұзылуы белгілерін, теріде некрозды ошақтар қөруге болады.

Емі . Рационнан қастауышпен ластанған азықты жедел алып тастаған жөн. Жайылымдарды уақытында тексеруден өткізіп, оны агротехникалық әдістермен арам шөптерден және қастауыштан тазартып тұрған дұрыс. Егер мал улана қалған жа ғдайда адсорбенттер, құстырғыш заттар, іш өткізгіштер қолданады. Сіреспеге қарсы 30%-ды магний сульфатын 2-10мл мөлшерінде тері астына егеді. - бұл жануарлардың бірден көптеген бөлігінде болатын ауруы. Ол жайылым кезінде де, сондай-а қ байлаулы кезінде де байқалады. Клиникалық белгілері. Жылқыда: жалпы әлсіреу, атаксия, тремор және әртүрлі салданулар білінеді. Кілегейлі қабықтар қызарады, тамыр со ғуы жиілейді, температура төмендейді. Ірі қарада: үркектік пайда болады, басын шайқай береді, атаксия, тремор, парездер қалыптасады. Созылмалы түрінде зат алмасу бұзылып, ары қтайды, өсімталдығы төмендейді.

Ірі қарада : үркектік пайда болады, басын шайқай береді, атаксия, тремор, парездер қалыптасады. Созылмалы түрінде зат алмасу бұзылып, ары қтайды, өсімталдығы төмендейді.

Қойда :тремор, жалпы қозу, парез, тамыр соғуыны ң жиілеуі, кілегейлі қабықта гиперемия, бедеулік, агалактия секілді белгілер бай қалады.

Патологиялық - анатомиялық өзгерістері : Паренхиматозды мүшелерде іркілдектер пайда болады. Бауыр мен өкпе қанға толы. Лимфа бездері үлкейген. Қарынның кілегейлі қабықтары ісінеді, қызарады.

Емдеу , алдын алу шаралары : Жем-шөпті тексеріп, асқазанды тазалау керек, іш өткізгіштер, адсорбенттер, кілегейлі заттар, сіресуге қарсы заттар беріледі.

2. 3. Фузариотоксикоз дегеніміз - Fusarium туысына жататын улы саңырауқұлақтардан зақымдалған азықты мал ға бергенде туатын улану. Со ңғы мәліметтер бойынша фузариотоксикоз этиологиясында, са ңырау құла қ Fus. Sporotrichiella үлкен роль атқарады. Fus. Sporotrichiella көп тараған микроса ңырау құла қтарды ң бірі, әрт үрлі өсімдіктерде мекендейді. Көбінесе өсімдік дәндері зақымданады. Фузариотоксикоз кәзіргі кезде жануарлар ішінде жиі кездесетін микотоксикоздар.

Ауруға ауылшаруашылық малдары мен құстары бейім. Ірі қара ж әне ұсақ мал төзімді, тек қышқыл азықты (сүрлем, қызылша сығындысы) көп мөлшерде бергенде уланады. Ауруға жас және буаз малдар сезімтал келеді.

Н. А. Спесивцеваның мәліметтері бойынша, жыл қыны ң фузариотоксикоздан уланып өлуі, көптеген шаруашылы қтарда малды ң жалпы санының 65-75%-ын құрайды. Әсіресе шошқалар мен құстарда фузариотоксикоздан уланып өлу, үлкен пайызды көрсетеді. Жылқыларда фузариотоксикоздан улану дәнді азықтарды бергенде жиі кездескен. А. П. Онегов және Н. А. Наумов құлындар мен торайларға қыстан қалған астық туқымдас дақылдарды бергеннен кейінгі (с ұлыны) токсикологиялы қ әсерін зерттеп, олардың улануы кезінде, ойық-жара, өліеттену процестер (стоматит, гастроэнтерит, дерматит) және де жүйке жүйесінің бұзылуы секілді белгілер байқаған. Fusarium туысының саңырауқұлақтары табиғатта кең тараған және кейбір түрлері бидайды жиі зақымдайды. Бидайдың зақымдалуына 18-27 C температура және бидай ылғалдылығы (20-25%) әсер етеді. Сонымен қатар, санырауқұлақтардың кейбір түрлері төменгі температурада да өсе береді . Академик П. Е. Сергеевтің пікірі бойынша, егістікте қалған асты қ тұқымдастардың жоғары ылғалдылығы 0-10°С температурада Fus. sporothirichioides саңырауқұлағының өсуіне қолайлы жағдай туғызады.

А. Х. Саркисов және Е. С. Квашнин егістікте қыстан шыққан асты қ тұқымдастардың әртүрлі жануарларға уыттылығын зерттеген. Әртүрлі аудандардан әкелінген уытты дәндердің 107 үлгісінің микрофлорасын зерттегенде және саңырауқұлақтардың 250 түрінің ішінде е ң уытты болып

Fus . Sporotrichiella саңырауқұлағы болып шықты. Улану себебі барлық азықтардың зақымдануына байланысты: сабан, шөп, дәндер, астық тұқымдастар ұны, құрама жем, кебек. Астық тұқымдастар алқабында ірі қара малдар жайылғанда барлығы фузариотоксикозға шалдыққаны белгілі.

Фузариотоксикоздың ерекшелігі, қысқы мерзімнің өзінде (1-3 күнде) жануарларды ң көпшілігі ауырады. Фузариотоксикоз толық зерттелмеген. Біздің елімізде Л. Е. Олифеонов осы ба ғытта зерттеулер жүргізген. Ол дәнді F. Sporotrichiella-мен за қымдап, одан токсикалы қ стероидтар-енорофузариогенин және ноофузариогенин бөліп алған. Олар жақын болып келеді. Фузариотоксикоздар әсері бойынша жалпы токсикалық және дермацидтік улар ға тән. В. И. Билай оларды жалпы плазматикалық әсері бар уларға жатқызады. Фузариотоксикоздардың әсер ету механизміне қарай И. Куршанов оларды орталық және вегетативтік ж үйке жүйесіне әсер ететін жалпы токсикалық улардеп екіге бөледі. Улану кезіндегі белгілер төмендегідей: мал мазасызданады, ауырсынуы бай қалмайды, рефлекстер жоқ, ішек-қарын жолының моторлық қызметі және жүрек тамыр жүйесінің жұмысы бұзылады. Сонымен қатар қан түзетін мүшелердің жұмысын өзгертеді, соның салдарынан қанның морфологиялық құрамы өзгереді, лейкопения дамиды. Зақымданған азықты ұзақ уақыт беру жүрек-қан тамыр жүйесіне әсер етіп, қан айналымында өзгерістер тудырады. Соның салдарынан геморрагиялық диатез, өкпе домбығуы қалыптасады. Ауру азықтың саңырауқұлақтардан зақымдалуына байланысты жіті, жітілеу және созылмалы түрде өтеді. Ауырған мал ішінде өлім-жітім жоғары болады. Зерттеулер мәліметі бойынша, улану 2-9 күнге созылып, ақыры өліммен аяқталады. Ірі қара мал жіті уланғанда 2-3 күнде өлімге ұшыраған. Өлтіре әсер ететін мөлшері: жылқыға 0, 5-4, 6 кг, ірі қара малға 0, 5-4, 8 кг, ұсақ малдарға 0, 4-1, 2 кг, шошқаларға 0, 25-0, 9 кг.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.