Отбасы баланы тәрбиелеу институты ретінде
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I бөлім.Отбасылық тәрбиенің теориялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1Отбасылық тәрбие ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2Отбасы мен мектептің өзара әрекеті және отбасыны педагогикалық қолдау ... 8
1.3Тәрбие үрдісінде отбасы мен мектеп ынтымақтастығының педагогикалық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.4Отбасы баланы тәрбиелеу институты ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Мектеп тәрбие ұйымы ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
IIбөлім. Отбасы мен мектептің өзара әрекеттесуінің практикалық негіздемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.1 Тәрбиелік өзара іс-қимылды ұйымдастырудың түрлері мен әдістері
отбасы және мектеп ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2.2Ата -анамен жұмыс,тренинг жаттығулар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 6
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі. Білім беру проблемаларына байланысты мектептердің оқу жұмыстарын дұрыс жолға қою әр уақытта шешімін табуды керек ететін мәселе. Бүгінгі күннің талабы - білімді ұрпақ тәрбиелеу. Мектеп - әлеуметтік мәселелердің ішіндегі ең өзектісі, ерекше мән беретін білім ордалары. Мектептерге көңіл бөлу, оларға жәрдем беру арқылы болашағымызды бәсекелестікке лайықты тәрбиелеп, білім беріп дамытамыз, Елді түзетуді бала оқыту ісін түзетуден бастау керек деп ұлтымыздың ұлы ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы орынды айтқанын қазір қазақ зиялылары ғана емес, бізбен отандас өзге ұлт өкілдері, солардың озық ойлы, білімді азаматтары да толық мақұлдайды. Халқымыздың да ұлы мұраты жастарға халықаралық деңгейде білім беру, ол мұратқа жетудің алғашқы баспалдағы мектепте өркен жаяды.
Қазақстан Республикасының сапалы білім беру жүйесі еліміздің экономикасын тұрақты дамуын қамтамасыз ететін негізгі факторлардың бірі және мемлекеттің дамуының өзегі болып есептеледі. Сондықтан сапалы білім беру, оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытуда мектеп педагогикалық ұжымы мен отбасының рөлі үлкен.
Нағыз ұстаздар өз мамандығына байланысты ғылыми-теориялық мәселелерді қойған талаптарға сай меңгеруі тиіс. Педагогикалық ғылым жетістіктері мен озық педагогикалық тәжірибені заман талабына сай меңгеру - шәкірттерге білім мен тәрбие берудің негізгі көзі. Қазіргі кезеңде ғылымның соңғы табыстарына сәйкес мектеп өмірінде жүзеге асырылатын ең басты мәселелер:
- Ұлттық мектеп, ұлттық мамандарды дайындау;
- Өмір талабына байланысты оқыту;
- Компьютерді меңгеру;
- Дүние жүзілік тәжірибені игеру. т.б.
Педагогикалық процесте озық тәжірибені кеңінен қолданудың маңызы зор. Өйткені терең білім мен тәрбие беру, педагогикалық озық тәжірибені зерттеу, жинақтау және таратудың нәтижесі, ұстаздардың шығармашылық ісінің жемісі.
Мектеп басшысы тәрбие процесін ұйымдастырушы болса, сынып жетекшісі, пән оқытушылары - тәрбие процесін жүргізуші, іске асырушы болып табылады. Сынып жетекшісі тәрбие процесін ұйымдастыруда өте маңызды да жауапты міндеттерді атқарады. Олар сыныптағы оқу-тәрбие жұмыстарының ұйымдастырушысы, шәкірттердің, ата-аналардың ақылшысы, қамқоршысы.
Сынып жетекшісінің шәкірттердің ата-аналарымен қызметі де үлкен ізденістіталап ететін тақырып. Ата - аналарға шәкірттердің оқу жұмыстары, тәрбиесін мәлімдей отырып, ата-аналармен бірлесіп сол кемшіліктерді жоюға ат салысады.
"Қазақстан Республикасының 2015жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында" орта білім берудің мақсаты жылдам өзгеріп дүние жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін- өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру деп көрсетеді. Мектеп оқушыларының осы тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының ролі үлкен, сондықтан, ата-ана - мектеп - оқушы ынтымағын арттыру, еңбектерін бірлікте бастымақсатқа жұмылдыру тақырыбы зерттеу жұмысымыздың көкейтестілігін айқындап, зерттеу тақырыбын Мектеп педагогикалық ұжымының оқушы отбасымен байланыс орнатудың психологиялық-педагогикалық негіздері деп алуымызға себепші болды.
Отбасы - адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез - құлық нормаларын игереді. Отбасы баланаң адамзат болып өсуінің негізі болып табылады.
Отбасының басты қызметі бала тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі- бұл жаалпы тәрбиенің ең басты бір бөлігі. Ата - ана және отбасы мүшелері жас нәресте дүниеге келгеннен бастап, оның өміріне қамқорлық жасап, болашағын жоспарлайды және саналы азамат азамат болып өсуі үшін қажет жағдай жасайды.
Зерттеу мақсаты: Мектеп оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы педагогикалық ұжым мен отбасы ынтымақтастығы және бірлескен іс-әрекеттеріне талдау жасау.
Зерттеу міндеттері:
- оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының қазіргі кезеңдегі ролін анықтау;
- мектепте оқу-тәрбие жұмыстарын жетілдірудің мәнін айқындау
- тәрбие жұмысын жоспарлау мен ұйымдастыруда сынып жетекшісінің жұмыс мазмұнына талдама жасау.
Зерттеу нысаны: Мектептегі оқу-тәрбие процесі.
Зерттеу пәні: Мектеп оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының ролі.
Зерттеу ғылыми болжамы:Сабақ барысында отбасы мен мектептің ынтымақтастығы туралы оқушыларға түсіндіру.
Зерттеудің жетекші идеясы:Балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты отбасылық тәрбие мектеп тәрбиесімен ұштастыру.
Зерттеу әдістері: Педагогикалық,психологиялық әдебиеттерге теориялық талдау жасау,қойылған міндеттерді шешу және бастапқы болжамды тексеру үшін зерттеу әдістері мен әдістемелік кешенді қолдану;теориялық зерттеу әдістері;тәжірибелік-эксперименттік жұмыс;қортындылау.
Зерттеу көздері:Оқу жоспарлары,бағдарламалар,оқулықтар мен оқу әдістемелік құралдар,автордың жеке іс-тәжірибелері.
Зерттеу базасы:Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар Орал қаласы А.Байтурсынов атындағы №10 ЖОББМ жүргізілді.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні:
Зерттеудің практикалық мәнділігі:
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
I бөлім.Отбасылық тәрбиенің теориялық аспектілері
Отбасылық тәрбие ұғымы
Дәстүрлі тәрбиенің басты институты отбасы болып табылады. Баланың бала кезінде отбасында сатыпалатыны, ол өмір бойы сақтайды. Тәрбие институты ретінде отбасының маңыздылығы баланың өз өмірінің елеулі бөлігі ішінде болуына және өзінің жеке тұлғаға әсер ету ұзақтығы бойынша тәрбиелеу институттарының бірде-бірі отбасымен салыстырылмауына байланысты. Онда баланың жеке басының негізі қаланады және мектепке түсуге ол жарты адамнан астам тұлға ретінде қалыптасты.
Отбасытәрбиеніңоңжәнетеріс факторы ретіндеәрекететеалады. Соныменқатар, басқа да әлеуметтік институт балалардытәрбиелеудеотбасыжасайалат ындайзиянкелтіреалмайды. Отбасы-бұлнегізгі, ұзақмерзімдіжәнемаңыздырөлатқаратын ерекшеұжым. Үрейліаналардажиіүрейлібалаларөседі ; адалсүйгішата-аналарөзбалаларыносыл айбасады, бұлолардыңтолықемескешенініңпайдабо луынаәкеледі; аз ғанамәселебойыншаөзіненшыққанқалысқ алмағанәке, жиі, оны жүргізбейінше, өзбалаларындаосындаймінез-құлықтүрі нқалыптастырадыжәне т. б.
Отбасыныңерекшетәрбиерөлінебайланыс ты, баланыңтәрбиесінеотбасыныңтерісәсер інбарыншаазайтуүшінқалайістеукерект ігітуралымәселетуындайды. Олүшінтәрбиелікмаңызы бар отбасыішіндегіәлеуметтік-психология лықфакторлардынақтыанықтауқажет.
Дәл осы отбасында бала біріншіөмірліктәжірибеалады, алғашқыбақылаужасайдыжәнеәртүрліжағ дайлардаөзінқалайұстаукеректігінүйр енеді. Ата-аналардыңбаланыүйретуі, ересектерде теория практикаменжұмсалмайтынынкөруіүшінн ақтымысалдарменнығайтылуыөтемаңызды . Кішкентайадамдытәрбиелеудегіеңбасты сы-ата-аналардыңбаламенадамгершілік қарым-қатынасына, руханибірліккеқолжеткізу. Ата-аналарғаешқандайжағдайдатұржібе ругетәрбиежұмысыжандануүстінде.
Ата-аналарарасындағыдаулыжағдай-бал алардытәрбиелеудіңтүрлітәсілдері. Ата - аналардыңбіріншіміндеті-ортақшешім табу, бір-бірінесендіру. Егерымырағабаруға тура келсе, ондатараптардыңнегізгіталаптарынқан ағаттандыруміндетті. Бірата-анашешімқабылдағанкезде, олміндеттітүрдеекіншіпозицияныестес ақтаукерек. Екіншіміндет-бала ата-анасыныңұстанымындағықарама-қай шылықтардыкөрмейтіндейетіпжасау, яғнибұлмәселелердіонсызталқылаужақс ы. Баланы тәрбиелеуөзараәрекеттестіктіңкөптег ентүрлерінентұрадыжәнеотбасындабірл ескенөмірдетуады. Ата-аналаршешімқабылдайотырып, біріншіорынғаөзкөзқарастарынемес, бала үшінпайдалынәрселердіқоюкерек.
Бала ата-анасыменол бар (сөзсізмахаббат). Мүмкін, ата-аналар оны жақсыүйреніп, өзін-өзіұстағанда, бірақ бала қажеттіліктердіқанағаттандырмаса, бала бас тартқанда, қарым-қатынаснашаржаққаөзгереді. Бұлелеуліқиындықтарәкеледі, бала ата-анасынасенімдіемес, олсәбиденбастапболуытиісэмоциялыққа уіпсіздіктісезбейді (негізделгенмахаббат). Бала ата-анасыменмүлдемқабылданбауымүмкі н. Ололарғанемқұрайдыжәнетіптіолардан бас тартаалады (мысалы, маскүнемдеротбасы).
Ешқашанкүмәнданбайтыната-аналардыәр дайымөзқұқықтығынасенімдідепатауға бола ма? Баланыңмінез-құлқындажаңанәрсеменсо қтығысукезіндеүнемімазасызданатынкү діккеұшырағаната-аналардыжақсыдепат ауға бола ма? Ата-ананыңжоғарысеніміжәнеартықалаң даушылықата-анағакөмектеспейді.
Болашақата-аналарөзбалаларынтәрбиел еубойыншажұмысмақсаттарынөзбетіншеқ алайқалыптастырукеректігітуралыойла йды. Баланы тәрбиелеудіңмақсаты мен себебі-бұлбаланыңбақытты, толыққанды, шығармашылық, пайдалыөмірі. Мұндайөмірдіқұруғаотбасылықтәрбиеба ғытталуытиіс.
Тәрбиеніңбасқақызметтүрлеріменбайла нысы, тәрбиелеудіңқандай да бірсебептергебағынуы,сондай - ақадамныңтұтастұлғасындағытәрбиелеу орны-осыныңбарлығыәрата-анағаерекше , қайталанбас, жекемінездемебереді.
Педагогикалыққызметтеабсолютті норма жоқ. Ата-анаеңбектерінде, кезкелгендоссияқтықателіктер, күмән, уақытшасәтсіздіктер, жеңілістерболуымүмкін. Отбасындағытәрбие-бұлсолөмір. Баламенқарым-қатынас, әрадаммен де тереңжекежәнеқайталанбас.
Мысалы, егерата - аналарбарлығындажетікболса, кезкелгенсұраққадұрысжауапберудібіл се, ондабұлжағдайдаолареңбастыата-анамі ндетінжүзегеасыраалады-баладаөзбеті ншеізденуге, жаңасынтануғадегенқажеттіліктітәрби елеу.
Әротбасындатәрбиеніңбелгілібіржүйес іобъективтітүрдеқалыптасады. Тәрбиежүйесідептәрбиелеумақсаттары, оныңміндеттерінтұжырымдау, тәрбиелеуәдістері мен тәсілдеріннеғұрлыммақсаттықолдану, балағақатысты не жәнеоғанжолберугеболмайтыннәрселерд іесепкеалутүсініледі. Отбасындағытәрбиенің 4 тактикасыжәнеоларғажауапберетінотба сылыққарым-қатынастың 4 түрі, олардыңпайдаболуыныңалғышарты мен нәтижесіболыптабылатын: диктат, қорғаншылық, "араласпау" жәнеынтымақтастықбөлінуімүмкін. Отбасындағы Диктат отбасыныңбірмүшелерініңбастаманыжән еоныңбасқамүшелерініңөзіндікқадір-қ асиетінжүйелітүрдебасуындакөрінеді. Отбасындағықамқорлық-бұлата-аналарө зеңбегіменбаланыңбарлыққажеттілікте рінқанағаттандырудықамтамасызетеоты рып, оны өзінеқабылдайотырып, қандай да бірқамқорлықтан, күш-жігерденжәнеқиындықтарданқорғай тынқарым-қатынасжүйесі. Ересектердіңбалалардантәуелсізөмірс үруініңмүмкіндігі мен мақсаттылығынмойындаудасалыныпжатқа нотбасындағытұлғааралыққатынастаржү йесі "араласпау"тактикасыменпайдаболуымү мкін. Ынтымақтастықотбасындағыөзарақарым- қатынастардыңтүріретіндеотбасындағы тұлғааралыққарым-қатынастардыңбірле скенқызметтіңжалпымақсаттары мен міндеттерімен, оны ұйымдастыруменжәнежоғарыадамгершілі кқұндылықтарменжан-жақтыболуынкөзде йді. Бұлжағдайдабаланыңөзімшілиндивидуал изміжеңіледі. Өзарақарым - қатынастыңжетекшітүріынтымақтастықб олыптабылатынотбасыерекшесапағаиебо лады, дамудыңжоғарыдеңгейітобы-ұжымболады .
Ата-аналарбаланыңалғашқықоғамдықорт асынқұрайды. Ата-аналардыңжекетұлғаларыәрадамның өміріндемаңыздырөлатқарады. Балалар мен ата-аналарарасындатуындайтынсезімде рдіңерекшелігі, еңбастысы, ата-аналардыңқамқорлығыбаланыңөмірі нсақтауүшінқажет. Әрбаланыңөзата-аналарынадегенмахабб атышексіз. Егерөмірдіңалғашқыжылдарындаата-ана ларғадегенмахаббатөзөмірі мен қауіпсіздігінқамтамасызетсе, ондаата-анамахаббатыөсіпкележатқанс айынадамныңішкі, эмоциялықжәнепсихологиялықәлемінқол дау мен қауіпсіздігінқамтамасызетеді. Ата - анамахаббаты-адамныңәл-ауқатының, денежәнежанденсаулығынсақтаудыңқайн аркөзі мен кепілі.
Сондықтаната-аналардыңбіріншіжәнене гізгіміндетібалада оны сүйетінінежәнеоғанқамқорлықжасайтын ынасенімділіктіқалыптастыруболыптаб ылады. Ата - аналардыңбарлықміндеттеріненеңтабиғ ижәнееңқажетті-бұлкезкелгенжастағыб алағамахаббат пен мұқиятқарау. Дегенмен, баланыңата-анамахаббатынадегенсенім ділігінқалыптастыруқажеттігініңасты нсызубірқатаржағдайларғабайланыстыб олады. Психологтардыңайтуынша, жасөспірімдердіңмаскүнемдігі мен жасөспірімдікнашақорлықтыңқайғысына өзбалаларынсүймейтіната-аналаржиітұ р. Отбасылықтәрбиегебастыталап - махаббатталабы. Тек қанабаланыңата-анамахаббатынадегенс еніміжәнеадамныңпсихикалықәлемініңд ұрысқалыптасуымүмкінболса, тек махаббатнегізіндеадамгершілікмінез- құлықтытәрбиелеугеболады, тек қанамахаббатсүйіспеншіліктіүйретуге қабілетті.
Көптегената-аналарбалалардыңоларғад егенсүйіспеншілігінкөрсетпеугеболма йдыдепсанайды, бала оны жақсыкөредідепжақсыбілетінкезде, бұлұрып-соғуға, өзімшілікке, өзімшілдіккеәкеледідепойлайды. Керісінше, бұлжағымсызжекеқасиеттермахаббатжет іспеуіндепайдаболады, бала ата-анабайлығыныңөзгермейтінберікір гетасынанайырылғанкездеэмоционалдық тапшылықпайдаболады.
Баламентереңтұрақтыпсихологиялықбай ланыс - бұлтәрбиегеқойылатынәмбебапталап, олбарлықата-аналарғабірдейдәрежедеұ сынылуымүмкін, Байланысәрбаланыкезкелгенжастатәрби елеудеқажет. Дәл осы сезім мен сөздіата-анасыменбайланысбередібала ларғамүмкіндігінсезінугежәнетүсінуа та-аналармахаббат, тіркемежәнеқамқорлық. Қарым - қатынастысақтаудыңнегізі-баланыңөмі ріндеболыпжатқанбарлықнәрселергешын айықызығушылық.
1.2 Отбасы мен мектептің өзара әрекеті және отбасыны педагогикалық қолдау
Баланыңотбасындадамуы мен тәрбиесіберілгенбағдардыңжекебасынқ алыптастыруболатынкөптегеніс-әрекет жағдайларынталапетеді.
Отбасыменнақтыбайланыстықамтамасызе тубойыншабастыжүктемесыныпжетекшісі нежүктеледі. Олөзқызметінсыныпата-аналаркомитеті , ата-аналаржиналысыарқылы, сондай-ақ осы сыныптажұмысістейтінмұғалімдерарқыл ыұйымдастырады. Сыныпжетекшісініңотбасыменқарым-қат ынастықолдаубойыншаіс-әрекетініңмаң ыздыбөлігі-үйдеоқитыноқушылардыңүне міжекеқатысуы, олардыңорнындаөмірсүружағдайларынзе рделеу, ата-аналарментәрбиелікәсердікүшейту , жағымсызнәтижелердіболдырмаубойынша бірлескеншаралардыкелісужәнеүйлесті ру. Сыныпжетекшісініңдәстүрліқызметіаға ртушылықболыпқалады: көптегенотбасыларпедагогикалықкеңес терді, кәсібиқолдаудықажететеді.
Ата-аналарлекторийлеріндеотбасытәрб иесініңміндеттері, нысандары мен әдістері; осы жастағыоқушылардыңпсихофизиологиялы қерекшеліктері; әржастағыбалалардытәрбиелеутәсілдер і; тәрбиеніңжекебағыттары -- адамгершілік, дене, еңбек, зияткерлік; болмыстызияткерлікигерудіңжаңасалал ары -- экономикалық, экологиялық, шаруашылық, құқықтықтәрбие; балалардыңденсаулығыннығайту, салауаттыөмірсалтынұйымдастырумәсел елері; Азаматтықжәне патриотизм; саналытәртіпті, борыш пен жауапкершіліктітәрбиелеутуралыдәріс -әңгімеөткізупайдалы. Отбасытәрбиесінің аса өткірмәселелерін -- ата -- аналар мен балаларарасындағыиеліктенайыруды, жанжалдыжәнедағдарыстыжағдайлардыең серуді, отбасылықтәрбиедеқиындықтар мен кедергілердіңтуындауын, қоғам, ел алдындағыжауапкершіліктіжекеқарауке рек.
Ата-аналаржиналыстарындаүлгерімніңж әнесабаққақатысудыңқорытындылары, тәртіптіңбұзылу, оқудағыарттақалуфактілерітуралыата- аналардыақпараттандыруғанаемес, соныменбіргесебептерінанықтау, жағымсызқұбылыстардыеңсеружолдарынт алқылау, нақтышаралардыбелгілеумаңызды. Ата-аналаржиналысыннотациялар мен айырмаларғаайналдыруғаболмайды, оқушы мен оныңотбасынкөпшілікалдындақайраттау ғаболмайды, педагогке судья рөліналуға, аппеляциялықемесшешімдер мен үкімдершығаруғақатаңтыйымсалынады. Ұстазойшылболмаса, тіптіқұқықтүптеу, категорическое пайымдаудықалайтүсініп, қаншалықтыкүрделіжәнеқарама-қайшысе бептері, алыпкелетін, оқушылардыңсолнемесеөзге де іс-қимыл. Сыныпжетекшісішыдамдылық, мейірімділікжәнеқайырымдылықтыңүлгі сінкөрсетіп, өзтәлімгерлерінқорғайды. Оныңата-аналарғакеңестеріжұмсақ, салмақты, мейірімді.
Ата -- аналаржиналыстарындаталқылауүшінтұр ақтытақырып-отбасы мен мектепталаптарыныңбірлігінсақтау. Олүшінүйлестіружоспарыныңнақтыаспек тілеріалынады, олардыңорындалуыталданады, пайдаболғанкелісулердіжоюжолдарыбел гіленеді.
Өскелеңұрпаққаадамгершіліктәрбие беру өзектімәселеболыпотыр, оныңтүрліаспектілеріната-аналаржина лыстарындаүнеміталқылауға тура келеді. Соңғыжылдарыкөптегенсыныпжетекшілер іжергіліктідіниқызметкерлердіңадамг ершіліктақырыбыбойыншаәңгімелергеша қырады. "Мектеп -- отбасы -- шіркеу "құрылғанбірлестіктерүлкентәрбиелік мүмкіндіктергеие, дегенмензаңбойыншамектепшіркеуденбө лінгенболса да, ата-аналар мен олардыңбалаларыныңпайдасынакелетін, жастардыңбасынбіріктірупроцесінтоқт ататұруғақабілеттіруханиәсергеақылғ ақонымдықарсылықбілдіруекіталай.
Сыныпжетекшісініңотбасымендәстүрліж ұмыстүріата-аналардымектепкеәңгімел есуүшіншақыруболыптабылады. Олүшінгуманистікбағыттағымектептерд еоқушылардыңжетістіктерісебепболады , олтуралыата-аналарғамектепоқушылары ныңдарындылығыноданәрідамытубағдарл амасынкелісуүшінхабарланады. Авторитарлықмектептердесебебіәрдайы мбір-мінез-құлқыменнемесеоқулығымен қанағаттанбаушылық, ал себеп-нақты факт. Зерттеукөрсеткендей, оларжағымсызэмоцияларалып, ата-аналардымектептен, мектептенбалаларданайырады. Көптегенмектептерережеенгізеді: әрата-анаміндеттітүрдеаптасынабірре тмектептеболуыкерек. Ондаоқушыныңтерісқылықтары, егероларкезектісабаққақатысса, қалыптықабылданадыжәнежалпыоң фонда өткір реакция тудырмайды. Бұлформадамектепата-аналарғакөмекте седі (жәнеолардыүйретеді!) өзбалаларынтәрбиелеуменжүйеліайналы су. Әрине, сыныпжетекшісініңжүктемесіайтарлықт айартады, себебіолкүнсайын 4-5 ата-анасыменсөйлесуге тура келеді, ал пайдасызор. Уақытөтекелебарлықүздікжәнеарттақал ған, тәртіптіжәнеөтеемесоқушыларғаынтала ндырушыәсерететінтұрақты "кесте" ретіндебелгіленеді.
Сыныпжетекшісіөзініңтәрбиеленушілер ініңотбасынабарып, солжердетұрмыстықжағдайлардығанаеме с, соныменқатаротбасылықтәрбиеніұйымда стырусипатын да зерттейді. Тәжірибеліұстаздарғакөпнәрсеайтаала дыатмосферасыүйініңарасындағықатына стар, отбасымүшелері. Оқушығаүйдеболғанкездекелесіережеле рдісақтауөтемаңызды:
ата - анасынаншақыруалуғатырысыңыз;
ата-аналарменәңгімелесудежоғары такт көрсетіңіз, әрдайыммақтауданжәнекомплименттенба стаңыз;
оқушыныңшағымдарыналыптастаңыз, мәселелертуралыайтыңыз, олардышешужолдарынайтыңыз;
оқушыныңқатысуыменсөйлесіңіз, тек ерекшежағдайлардақұпиякездесудітала петіңіз;
ата-аналарғашағымжасамаңыз;
тәрбиеленушініңтағдырынақызығушылық танытыңыз;
кеңестер мен ұсыныстар, өзталаптары мен отбасымүмкіндіктерініңдеңгейінөлшей бермеңіз;
бірлескенжобалардыұсыныңыз, нақтыбірлескеністертуралыкелісіңіз;
сенімсізуәделербермеңіз, қиынжағдайлардаөтеұстамаңыз, абайлап оптимизм білдіріңіз.
Өкінішкеорай, Ата-аналарменкәсібиемесжұмыскөбінес е педагог пен мектептіңбеделіненұқсанкелтіреді. Ата-аналарсыныпжетекшісініңолардыңб алаларыныңтағдырынадегенқызығушылығ ынкөріп, ынтымақтасуғажәнекелесібайланыстарғ аұмтылатынболады.
"Жігіттерменбірдеңеболғанкездежәнео ныңсебептерініздестіребастағанда, кейбіреулері: бұлмектепкінәлі, олбарлықнәрсегеқамқорлықжасауыкерек , оғантәрбиелеудебастырөлатқарады. Ал басқаларыкерісінше, мектепнегізіненүйретеді, ал отбасытәрбиелеуікерекдепсанайды. Меніңойымша, солжәнебасқаларыдұрысемес. Егербейнеліайтатынболсақ, отбасы мен мектеп-бұлжағалау мен теңіз. Жағада бала өзініңалғашқықадамдарынжасайды, өмірдіңалғашқысабақтарыналады,алсод анкейіноныңалдындабілімтеңізіашылад ыжәнебұлтеңіздемектепсалады. Бұлдегеніміз, олжағаданмүлдемалшақтауыкерекдегенс өземес, өйткеніалысжүзудіңтеңізшілері де жағағақайтыпкеледі, жәнеәрбіртеңізшіоныңжағағақалаймінд еттіекенінбіледі.
Отбасыбалағаалғашқықұрал-жабдықтар, мектепбереалмайтынөміргеалғашқыдайы ндықбереді, өйткенібаланыңқоршағанортасымен, өтеанаәлемімен, өтеүйреншікті, өтеқажетті, алғашқыжастанбастап бала үйренетінжәнесоғанесептелетінәлемме нтікелейқарым-қатынасжасауқажет. Соданкейінмектепбасуғаемес, қолдауғатиісбелгілідербестіксезіміт уады.
Бұданәрібұлтуралыайтқымкеледі. Мен кейдеата -- аналардыңкінәсінен, ал басқажағдайдамұғалімдердіңкінәсінен -- отбасы мен мектепарасындағықалыптыемесқарым-қа тынастыжиікөремін. Бұлбалалардытолықжауапсыздыққаүйрет еді. Үйдеоқушымұғалімоғаннашарқарайды, ал мектепте -- үйдеоғанайналысуғакедергікелтіредід епшағымданады. Мұныңбәрімұғалім мен отбасыарасындатұрақтықарым-қатынасж оқ. Мұғалімөзбалаларыныңата-аналарыменм ектептеата-аналаржиналыстарындағана емес, қандай да біртөтеншежағдайтуралығанаемескезде сугетиіс. Мұғалімотбасынакелгенінқалаймын. Егерсыныпта 40 оқушыболса, онда 40 үйжәнебіркүнбойыөтпейтіндігінтүсіне мін. Бірақбіржылішіндемұныбірретжасауғаб олады. Балаларүйгекелгенкездемұғалімдіөзге шекөреді. Ата-аналарментыныш, достықәңгімепайдаболады, егербұләңгімебалалардыңқатысуыменба сталсажақсы.
Бірақ, әрине, егермұғалімөзбалаларынжақсыбілсе де, ололардыңжекеөмірінежәнеістерінеара ласпауыкерек. Мұғалімөзтәрбиеленушісінежиісөйлейд і: "Неге сен осындайөтежақсыбалалармендосболасың , ал осы балалармендосболасың?"- "Оларжаманма?"- "Жоқ, оларжаманемес, бірақменіңойымша..."жәнет.б. сияқты, сыныптағыауызбіршіліктіңастындаешқа шанберікболмайтынзорлық-зомбылық пен жасандыжақындасуорыналады. Әрине, сыныпұйымшылболуыкерек. Бірақдостардыдәмінеқарай, Жеке құмарлығыбойыншатаңдайдыжәнемұғалім араласабастағанкездежақсылықболмайд ы. Біз тек қанабалалардылицемерлеуге, жеңугеүйретемізжәнеолардыңкөздерінд едостықтыңқасиеттісезімінтүсіреміз. Өйткеніұжым тек ортақіспенғанаемес, достықпен де байланыстыадамдардантұрады. Сондықтанбаланыңжекеөмірінемектепті ңараласуыныңшарасыақылғақонымдыанық талуытиіс.
Жақсымұғалімөзі оны тоқтатунемесе, кем дегенде, әкімшілікараласусызжұмысістеукереке кенінтүсінеді. Мұнда Мен макаренковформуласыментолықкелісемі н -- мүмкіндігіншекөпталапшылықты, мүмкіндігіншекөпсенімді". Сыныпжетекшілердіңжүйелісұрауларыол арғаәсіресежоғарысыныпоқушыларыменж ұмысістеуқиынекенінкөрсетеді. Мектепжастарыныңбасымбөлігіндедөрек ілік, қоғамдағытәртіпнормаларыныңбұзылуы, бұзақылықпеншектесуі, жауапсыздық, физикалықеңбеккенемқұрайлықараубайқ алады. Жасадамдаржиібайқамайды, ондабасталады высокомерие, пренебрежение к тәжірибесінежоғары, неуважение к родителям.
Әсіресе, үлкеноқушылардаөзарабайланыстыекіүр дісбайқалады: қарым-қатынасжасауғаұмтылужәнеоқшау лауғаұмтылу. Олардыңекеуі де оқушыларғатәрбиеәсерінұйымдастыружә неолардыңөмірсүруінебасшылықетуүшін өтемаңызды. Үлкеноқушыбіржағынан, өзбетіншеөмірсүрудіңқырында, әсіресеКеңес пен ересектердіңназарынқажетететін, олардыңкөмегінемұқтаж, ал екіншіжағынан -- өздербестігінжоғалтуданқорқатынжағд айжасалады.
Педагог өзлауазымыбойыншаотбасыментығызбайл аныстаболуғажәнеата-аналарғакәсібик еңестерберугеміндетті. Балалартуралыкөбірекбілімжинақтаған сайын, оныңкеңестеріақылғақонымдыболады, соғұрлымоныңоқушыларыныңотбасындаүл кенбеделгеиеболады.
Педагогикалықкеңестердіңарасындаотб асыларға, әсіресежас, беделді педагог отбасы мен отбасылыққарым-қатынастыдұрысұйымда стыруғаназараударады. Жалпыперспективалар, бірлескенқызмет, белгілібірЕңбекміндеттері, өзаракөмеккөрсетудәстүрлері, бірлескеншешімдер, ортақмүдделер мен қызығушылықтарата-аналар мен балалардыңішкіөзарабайланысындамыту үшінқолайлыжерболыптабылады.
Отбасыөміріндеқажеттіпедагогикалықж ағдайларәрқашанөмірлікжағдайларғасә йкескелмейді. Оларөмірлікжағдайларғақарамастанжиі құруға тура келеді. Мысалы, отбасыжасөспірімқыздышаруашылыққамқ орлығынанбосатаалады,олардыәжеорынд айалады. Сонда әжелер мен немерелердіңміндеттеріқызөзкөмегіні ңқажеттілігінсезінуіжәне оны өзіүшінмүлдемміндеттідепесептеуіүші нбөлінуітиіс.
Балаларата-аналарданолардыңішкіәлем інедегенқызығушылықтарын, олардыңжасжәнежекеерекшеліктерінесе пкеалудыкүтеді. Ата-аналарғатұлғаныңқалыптасуыныңәр түрлісатыларынатәрбиелікәсерінбірті ндепөзгертуқажет.
Мұғалімата-аналарданөмірліктәжірибе ні, эмоционалдықжағдайды, өсіпкележатқанадамныңішкіәлеміненәз ікжанасудыталапететінпедагогикалықт актқаназараударады. Тактаныңсезіміата-аналарғатікелейтә рбиелікәсердіңжалаңаштығынқалайжасы руғаболатынынкөрсетуітиіс.
Ата-аналар мен балалардыңжалпықызығушылықтары педагог олардыөзаратүсіністіккеәкелетінбере келіжолменаталады. Жалпыотбасылықәуестіктер, қызығушылықтар, дәстүрлер, қазіргікездеұмытылғанотбасылықоқуке штері, отбасылықтурнирлер, отбасылықкөркемөнерпаздарұжымдары, отбасылықмәденижорықтар, саяхат, демалыскүнгіжорықтар. Әротбасындаата-аналар мен балалардың: ата-аналарданбалаларға, балаларданата-аналарғатығызбайланыс тарынорнату мен нығайтудыңәртүрліжүйесіқұрылуымүмкі н.
Оқушылардыңүлгермеушілігінжеңумәсел елеріншешудемектеп пен отбасыныңөзараіс-қимылыүнеміөзектіб олыпотыр. Отбасы мен мектепоғанәртүрліқарайды. Мұғалімдертиістісаладағықабілеттілі ктіңжетіспеушілігінің, отбасыныңбақылаусыздығыныңбастысебе птерідепсанауғабейім. Ата -- аналар-балалардыңжеткіліксізкөңілбө лмеуі, мектепжұмысыныңнашарболуы. Мәселенібірлесіпталқылауоқушыныңүлг ермеуініңшынайысебептерінанықтауғам үмкіндікбереді. Олардытүсінгендеғанаотбасы мен мектепөзқызметінтүзетеалады. Егерөзаратүсіністіккеқолжетпесе, мектеп пен отбасыөзкөздеріндеқалады. Оқушыныңөміріосыданнашарлайды.
Әрине, сыныпжетекшісі тап болатынжағдайлардықарастырумүмкінем ес. Педагогикалықдайындықтыңмәнімаманды туындағанжағдайлардыталдаудыңжалпыә дістеріменқаруландыружәнеоларданшығ удыңоңтайлынұсқаларыніздеуболыптабы лады.
Педагогтыңкеңестерінақтыотбасылықжа ғдайдыдиагностикалайалғансайыннегіз деліптұрады.
Отбасынпедагогикалыққолдау
Мектепшағынаудандаотбасылықжәнеқоға мдықтәрбиеніұйымдастырудажетекшірөл атқарады. Тәрбиелікәсердітабыстыүйлестіруүшін олөзжұмысынқайтақұруы, ата-аналарменжәнежұртшылықпенқалыпт асқанжұмысформаларынан бас тартуы, педагогикалықағартудыңгуманистікұст анымынаайналуытиіс.
Балалардытәрбиелеужөніндегімектеп, отбасыжәнежұртшылыққызметінүйлестір умынадайұйымдастырунысандарындажүзе геасырылады::
1. Мектептіңпедагогикалықұжымының, ата-аналаркомитетінің, тұрғылықтыжерібойыншақоғамдықкеңест ердің, клубтардың, кітапханалардың, стадиондардың, милиция мен денсаулықсақтауоргандарыныңтәрбиежұ мысыныңжоспарларынтәрбиепроцесінеқа тысушылардыңәрқайсысыныңфункциялары ннақтыбөлеотырыпүйлестіру.
2. Мектепкүшімената-аналар мен жұртшылықөкілдерінбалаларменжұмысжа саудыңеңтиімдітәсілдерінжүйелітүрде оқытудыұйымдастыру.
3. Тәрбиежұмысыныңбарысы мен нәтижелерінмұқиятзерделеужәнебірлес іпталқылау, анықталғанкемшіліктердіңсебептеріна нықтаужәнеолардыжоюбойыншабірлескен шаралардыжүзегеасыру.
Ата -- аналарменнегізгіжұмыстымектепәртүрл іатаулары бар ата-аналарбірлестіктеріарқылыжүргіз еді-ата-аналаркомитеттері, кеңестері, конгрестер, қауымдастықтар, жәрдемдесуқоғамы, Ассамблея, төралқалар, комиссиялар, клубтаржәнет.б. осындайбірлестіктердіңәрқайсысыныңө зініңжарғысы (ережесі, регламенті, жоспары) болады, ондатәрбиепроцесінеқатысушылардыңқы зметініңбастыбағыттары, құқықтары мен міндеттеріайқындалады. Көптегенжағдайлардаотбасының, мектептіңжәнеқоғамныңбірлескенқызме тініңбірыңғайжоспарыжасалады. Ал мектепжәнеотбасытәрбиесініңтығызықп алдасуынакөшкенжерлерде "мектеп -- отбасы"кешендеріқұрылуда. МұндайкешендерЖарғысыныңбастыталабы мектепқызметініңбарлықбағыттарынаат а-аналарбақылауынқамтамасызетуболып табылады.
Ата -- аналардәстүрлітүрдеолардыжібермеген мәселелердіқарауға, - оқуүшінпәндердітаңдауға, олардызерделеукөлемінанықтауға, оқужоспарларынжасауға, оқутоқсандары мен каникул мерзімдері мен ұзақтығынөзгертуге, мектеппрофилінтаңдауға, мектепішілікжарғылардыәзірлеуге, тәртіпті, еңбекті, демалысты, тамақтануды, оқушыларғамедициналыққызметкөрсетуд і, көтермелеужәнежазалаужүйесінжәне т. б. қамтамасызетубойыншашараларжүйесінә зірлеугемүмкіндікалды. Мектеп пен отбасыжақсыұйымдастырылғанбірлескен іс-әрекеткезіндебалалардытәрбиелеуд ешынайысеріктестергеайналады, ондаәркімтолықбелгілібірміндеттері бар жәнежұмыстыңбірбөлігінорындайды.
Ата-аналарбірлестіктерініңбастымінд еттерініңбіріпедагогикалықжаппайоқы тудыұйымдастыружәнежүзегеасыруболып табылады. Лекториялар, ата-аналаруниверситеттері, дөңгелекүстелдер, конференциялар, ата-аналармектептеріжәнепедагогикал ықағартудыңбасқа да үнеміағымдағыжәнебірреттікнысандары өзбаласынжақсытүсінгісікелетін, оныменқарым-қатынасүдерісіндұрысұйы мдастырғысыкелетіната-аналарғакөмек теседі, қиынмәселелердішешудекөмеккөрсетеді , даулыжағдайлардыжеңугекөмектеседі. Осы мақсаттакөптегената-аналаркомитетте ріата-аналарүшінпедагогикалықәдебие ттердісатыпалуғақаражатбөледі, танымалпедагогикалық газет пен журналдардыбасыпшығаруғажәнетаратуғ ақолдаукөрсетеді.
Жалпыэтикалық, эстетикалық, адамгершілік, ерік-жігер, зияткерлікқұндылықтардықұрубойыншаж ұмысата-аналармектебінқұруданбастал ады. Оныңбелсенділігіынтымақтастыққақабі леттіретіндебарлықата-аналардыгуман истік педагогика негіздерін, ынтымақтастықпедагогикасын, іс-әрекеттәсілінзерттеуқажеттілігін есендіруменайналысады. Нәтижесіөзбілімдерінтолықтыруға, балалардыотбасындадұрыстәрбиелеудің практикалықнегіздерінүйренугеұмтылу дыынталандыруболуытиіс.
Ата-аналардыңкөпшілігіөзбалаларында рындыжәнемәдени, тәрбиеліжәнетабыстыдепкөргісікеледі . Бұлтабиғиталпыныстамектеп пен отбасыарасындағықарым-қатынасқұрыла ды. Соңғысыашықжүйегеайналады; тәрбиелеушікүш-жігердіүйлестіруүшін . Мектеп пен отбасыныңкүш-жігерінүйлестіруқарама -қайшылықтардыжоюжәнебіртектестәрби елікжәнедамытушыортанықұрудегендібі лдіреді.
Мектеп пен отбасыныңбірлескенқызметібалалардың бойындаадамгершілікқасиеттерін, денесаулығын, зияткерлікқасиеттерін, қоршағанортаныэстетикалыққабылдауды дамытуғабағытталған.
Қазіргіотбасылықтәрбиегуманистік педагогика принциптеріненегізделеді:
креативтілік-балалардыңқабілеттерін еркіндамыту;
гуманизм-тұлғаныабсолюттіқұндылықре тіндетану;
ересектер мен балаларарасындағытеңқұқықтыруханиқа тынастарды
орнатуғанегізделген демократизм;
қоғамдық-мемлекеттікжүйедегіӨз "мен" орнынұғынуғанегізделгеназаматтық;
халықпедагогикасыдәстүрлеріндетәрби елеудіжүзегеасыруғамүмкіндікберетін ретроспективалық;
жалпыадамзаттықадамгершілікнормалар мен құндылықтардыңбасымдығы.
1.3 Тәрбие үрдісінде отбасы мен мектеп ынтымақтастығының педагогикалық негіздері
Отбасы бала тәрбиесінде орталық орын алады, баланың дүниетанымы мен мінез-құлқының адамгершілік нормаларын қалыптастыруда негізгі рөл атқарады. Отбасы-мектеп әріптесі. Мектеп пен отбасының педагогикалық өзара іс-қимылы балалардың тұлғалық дамуы мен өсуі, лайықты өмір жүргізетін адамның белсенді өмірін ұйымдастыру үшін қолайлы жағдай жасаудан тұрады. Педагогтың ата-аналармен өзара іс - қимыл жасаудағы негізгі бағыты-отбасының педагогикалық, тәрбие қызметін жандандыру, оған бағытталған, қоғамдық маңызы бар сипат беру.
Оқу-тәрбие үрдісінің барлық қатысушыларының өзара қарым-қатынасы, жағымды өмірлік мысалдар мен рухани құндылықтар, жеке тұлғаның қалыптасуына қабілетті. Отбасымен мақсатты қарым-қатынас үлкен әлеуметтік маңызға ие. Мектеп пен отбасының өзара іс-қимылы жеке болуы тиіс, сондықтан педагог әрбір нақты жағдайда баланың кіммен тұратындығы, қандай өмір сүру жағдайы, тұратын жері, отбасының әлеуметтік мәртебесі және т.б. есебінен әрекет етуі тиіс. Ұсынымдарды бір отбасына басқа отбасына апаруға болмайды. Бұл жағдайларда кеңестерден аулақ болу керек. Мектеп қызметіне ақпараттандыру, оқушылар мен ата-аналарға қолдау көрсету кіреді, өз кезегінде отбасы жауап береді және мектепке көмектеседі. Отбасында тәрбие махаббат, тәжірибе, дәстүр, жеке мысал ретінде, көршілер кеңестерінде құрылады. Бұл өзара іс-қимыл мектептің педагогикалық тактикасын анықтайды, педагогқа ата-аналармен қарым-қатынас кезінде дұрыс сөздерді табуға мүмкіндік береді. Ата-аналар өзінің баласы туралы үнемі айтпау керек, ол жаман, жаман. Ата-аналарды өз баласынан жақсы және жеке нәрсе іздеп табуға үйрету керек.
Мектеп пен отбасының өзара іс - қимылының басты шарты-бір-бірінің қызметі мен мазмұны туралы толық түсінік. Бұл субъектілер бір-бірін түсініп, бір-бірінің тәрбие мүмкіндіктерінің бейнесін елестету үшін, өзара көмектің нақты іс-қимылдарын орната алады, бұл не үшін жасалып жатқанын және тәрбие міндеттерін, құралдарды және соңғы нәтижені анық көрсете алады. Көбінесе бала тәрбиесінің эстафетасын мектепке береді, сол арқылы баланы жеке тұлға ретінде тәрбиелеу процесінен өзін-өзі ұстанады. Сонымен қатар, баланың жеке қалыптасуына бір-біріне толық өзара түсіністік пен өзара көмек көрсету кезінде екі тарап қатысуы тиіс. Отбасылық тәрбие қарым-қатынастағы эмоционалдық, ата-аналардың қыздарға деген сүйіспеншілігін және балалардың ата-аналарына деген жауап сезімдерін болжайды. Үй ошағының жылуы, үй атмосферасындағы жай-күйдің әртүрлілігі баланы отбасында тұрмыстағы ережелерді, мінез-құлықты, көзқарастар мен ұмтылыстарды іске асыруға ынталандырады. Отбасы балалардың тәрбиесін табысты орындау үшін ата-аналар негізгі педагогикалық талаптарды білуі және баланы отбасында тәрбиелеу үшін қажетті жағдайлар жасауы тиіс. Бұл жағдай үшін не?
Ең алдымен, ата-аналар мен отбасы мүшелерінің әрқайсысы балаларды тәрбиелеу үшін өз жауапкершілігін түсінетін отбасылық ахуал. Дұрыс отбасы тәрбиесінің шарттары-тиімді ұйымдастырылған тұрмыс, отбасындағы өмір тәртібі. Отбасы, мектеп, барлық қоғам ұмтылатын идеал жан-жақты дамыған, білімді, дені сау, дене бітімі мен адамгершілік, еңбек ете алатын және сүйетін адам болып табылады. Осы тұрғыдан мектеп педагогтарының мектеп оқушыларының ата-аналарымен жұмысының негізгі міндеттері анықталады: ата-аналарды жүйелі түрде жан-жақты педагогикалық ағарту. Оларды теориялық білім негіздерімен, оқушылармен жұмыс тәжірибесімен таныстыру; ата-аналарды оқу-тәрбие үдерісіне белсенді қатысуға тарту, ата-аналардың өз бетінше білім алу қажеттілігін қалыптастыру, пән мұғалімдерін отбасылық тәрбиенің түрлі әдістерімен таныстыру, үздік тәжірибені іріктеу және жинақтау.
Отбасы мен мектептің өзара іс-қимылын құру кезінде белгілі бір проблемаларды ескеру қажет: отбасында бір баланы тәрбиелеу, толық емес отбасының балаға әсер ету ерекшелігі; ата-аналардың көп айналысуына байланысты ата-аналардың балалармен қарым-қатынасының тапшылығы.
Осылайша, отбасы мен мектептің өзара қарым-қатынасы туралы сұраққа жауап ең жалпы түрде, өзара байланысты, өзара төзімділікті, өзара нығайтуды және олардың құнарлы қызметін өзара толықтыруды мойындаудан тұрады. Тағы бір нәрсе-бұл балалық шақ пен жастық кезеңінде әлеуметтік тәрбиенің екі негізгі және тең құқықтық субъектісі. Функциялардың аражігін ажырату емес, отбасының жауапкершілігін төмендету емес, оған педагогикалық ұжымды қосу есебінен тәрбие процесін тереңдету-білім беру мен тәрбиелеудің сапасын арттырудың бірден-бір дұрыс жолы. Тек осы жағдайда ғана оқушылардың кәсіптік бағдарын және үш жақты оқытуды, жастардың бойында жоғары адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруды қамтамасыз етуге болады. Ата-аналар қоғамы өзін педагогикалық ұжымның "кедей туысы" емес, нақты тәрбие мақсаттары мен құралдарын, осы оқу орнының контингенті мен оның отбасы-тұрмыстық ортасының оқуымен бірге педагогикалық іс-әрекеттер бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру кезінде оның серіктестері сезінуі тиіс.
Бұл сапада ата-аналар өздерін танытады:
1) мектептің қалыпты қызметін ресурстық қамтамасыз етуде (өзінің жеке мүмкіндіктерін пайдалана отырып));
2) оқу процесінде (мысалы, әдеп сабақтарын, эстетиканы, құқық негіздерін жүргізуге көмектесе отырып));
3) тәрбие жұмысында (оқушылардың өмірлік жоспарларын, олардың қажеттіліктері мен мүдделерін, бос уақыт ақпаратын бағалау критерийлерін қалыптастыруға мектеппен келісілген ықпал етуді жүзеге асыра отырып));
4) оқушылардың тамақтануын алдын алу және оны жоғалтқан балалар мен жасөспірімдердің оқуға деген қызығушылығын қалпына келтіру;
5) түлектермен жұмыс барысында оларды жаңа сапада алғашқы рет ұстау үшін, ал қауіптенуге негіз болған жағдайда -- қиын өмір салтына көшуді ұсыну үшін.
Өзара қарым -- қатынас барысында тек педагогтар ата-аналарға Отбасылық тәрбие беру әдістері мен мазмұнындағы кемшіліктерге ғана емес, сонымен қатар ата-аналар педагогтарға да мектеп жұмысындағы осындай "іркілістерге" көрсетуі тиіс.Алайда өзара сын негізді және конструкциялық болуы тиіс. Жалпы сөздер мен ренжіген эпитеттер емес, нақты фактілер мен ұсыныстар оның негізінде жатуы тиіс.
Әңгіме мен пікірталас мәдениеті өзара қарым-қатынаста, тек педагогтар мен ата-аналар арасында ғана емес, сонымен қатар оқушылармен қарым-қатынаста да бірдей қажет. Әрине, педагогтардың оқушылармен қарым-қатынасындағы қиындықтары, олардың денсаулығына кері әсер етуі мүмкін. Бірақ шығу отбасында күнделік арқылы шағымда немесе "директивада" емес, бірлескен тәрбие желісін құру үшін жағдайды бірлесіп талқылауда болуы керек. Ата-аналар қоғамы оны педагогтардан қатаң талап етуге құқылы. Тек осындай жағдайда ғана мектептің мақсаты мен отбасының мақсаты -- қоғамға пайдалы адам мен азаматты тәрбиелеу-қол жеткізуге болады. Мектеп істеріне ата-аналар, ата -- аналар қоғамдастығының қатысуы-қайырымдылық емес. Мектепке көмектесіп, отбасы балаларды тәрбиелеуде көмектеседі.
Мектеп педагогтарының ата-аналармен жұмысы бағыт бойынша жүзеге асырылады: барлық ата-аналар ұжымымен, топпен немесе жеке. Мектеп пен отбасының тәрбиеге қатысуы қажет, өйткені ата-ана өз балаларын қоғамымыздың лайықты азаматтары көргісі келеді ме? Мектеп отбасының көмегінсіз жоғары нәтиже бере алмайды. Әлеуметтік институттардан айырмашылығы отбасы балаға күн сайын әсер етеді, сондықтан оның жеке қасиеттерін қалыптастыруда шексіз мүмкіндіктерге ие. Ата-аналармен тілектестік қарым-қатынасты орнату, Егер педагог жағдайды ескере отырып, мақсатты түрде білім салса, әңгімелесудің мазмұнын ғана емес, оның барысын, мүмкін болатын нұсқаларын және күтпеген бұрылыстарды алдын ала ойластырса, оңайырақ болады.
Кеңес бере отырып, егер қажет болса, ата-аналардың балаға тәрбиелік ықпалына түзетулер енгізуге ұмтыла отырып, отбасының ішкі істеріне тікелей белсенді емес араласу сіз-наразылық тудырып, қиын түзелетін зиян келтіруі мүмкін екендігін есте сақтау керек. Өйткені әрбір ата-ана өз балаларын өз білімдеріне, шеберліктеріне, сезімдері мен наным-сенімдеріне сүйене отырып, қажет деп есептей отырып тәрбиелейді. Ата-аналардың өтініштеріне өте мұқият қарау керек. Өтінішті орындау балаға зиян келтіруі мүмкін жағдайда ғана орындамауға болады. Жеке қарым-қатынас мұғалімге ата-аналарға әсер етуге мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар өз кезегінде балаларға дұрыс көзқарасты таңдауға көмектеседі.
1.4 Отбасы баланы тәрбиелеу институты ретінде
Балаларды тәрбиелеу үшін табиғи орта отбасы болып табылады.
Отбасы-бұл некеде негізделген шағын топ, оның мүшелері бір-біріне қатысты бірлескен тұру және үй шаруашылығын жүргізу, эмоциялық байланыс және міндеттермен біріктірілген. Отбасы туралы қолданыстағы заңнама бойынша ата-аналар балаларды тәрбиелеуге жауапты.
Отбасында адам дамуының аса маңызды кезеңі - балалық шақ өтеді, ол баланың алғашқы әлеуметтенуі жүргізілетін, қоғамның болашақ мүшесі қалыптасатын және тәрбиеленетін орта болып табылады.
Отбасында дене, адамгершілік және рухани денсаулықтың жеке негізі қаланады. Дәл осы отбасында қоршаған адамдарға деген махаббат, басқа адамға әлеуметтік бағыттылық, қоршаған адамдардың уәждемесін түсіну мен жағымды сезінуді, олардың мүдделерін есепке алуды, қайырымдылықты және эмоциялық сезімді болжайтын өмірлік маңызды қасиеттер қалыптасады. Отбасында Мінез мен интеллект қалыптасады, көптеген әдеттер мен бейімділік, жеке әдеттер мен сапа қалыптасады.
Субъект ретінде макрофакторлар да (ел, этнос, қоғам), мезофакторлар да (өңір, тұратын жері), және әрине, микрофакторлар да (баланың ата - аналары; тікелей ата-аналар-әжелер мен аталар; баланың тікелей тәтелері мен ағасы; аға ағалары мен апа-қарындастары; отбасының басқа мүшелері; отбасының өзі ұжым ретінде) әрекет етеді.
Мемлекет балаларды отбасылық тәрбиелеу субъектісі ретінде отбасы құқықтарын қолдауға, көмекке және қорғауға қатысты әлеуметтік саясатты жүзеге асырады.
Отбасы бекітілген әдет-ғұрыптар, дәстүрлер, адамгершілік және құқықтық нормалардың құрылымы бар, оның аясында оның мүшелері қатынастардың алуан түрлілігін, сондай-ақ жалпы өмір кеңістігін, бірлескен қызмет, үй шаруашылығын жүргізу, бос уақытты өткізу, Мерекелер, отбасы мүшелерін әуестендіру біріктіреді. Барлық осы құбылыстар мен үдерістер, отбасы мүшелерінің бір-біріне өзара іс-қимылы мен өзара іс-қимылы негізінен кездейсоқ, дүлей, ахуалдық сипатқа ие және баланың әлеуметтенуі орын алатын ортаны құрайды. Бұл әлеуметтендіруші отбасылық ортада саналы, мақсатты компоненттер де бар,бірақ оларды бөлек бөлу өте қиын.
Сондықтан отбасылық тәрбие деп отбасы жағдайында жүзеге асырылатын балаға мақсатты тәрбиелік және басқарылмайтын әлеуметтендіру әсерлерінің бүкіл жиынтығы түсініледі.
Отбасы тәрбиесінің мақсаты баланың 18 жасқа қарай не болуы керектігін білдіреді. Ата-аналар баласын жақсы адам ретінде өсіргісі келеді. Бұл жалпы мақсаттың әр түрлі вариациялары тәрбие субъектілерінің оны сезіну деңгейімен және әртүрлі сословиелік, өңірлік және басқа да жағдайлармен байланысты. Алдағы уақытта барлық ата-аналар өз баласын көргісі келеді:
1) дені сау;
2) білімді (ақылды));
3) тәрбиеленуші (лайықты, құрметпен, адал, адамгершілік));
4) өмірге даярланған (дербес, еңбекқор, бәсекеге қабілетті));
5) бақытты (отбасылық, шаруашылық));
Ағымдағы отбасылық жағдайда әрекет ететін тәрбие мақсаттары спектрі, мазмұны және сипаты бойынша әртүрлі болуы мүмкін. Отбасылық тәрбие мақсаттарының алуан түрлілігі мыналарды көздейді: кіші гигиеналық дағдыларды, тұрмыстық іскерлікті, қарым - қатынас мәдениетін дарыту; жасөспірім жасында - дене бітімі, зияткерлік, экспрессивті, жеке дамуы; үлкен мектепте-жеке қабілеттерін (қандай да бір спорт, өнер, білім саласы) өсіру; белгілі бір кәсіпке немесе қызметке дайындық.
Мазмұны бойынша ағымдағы мақсаттар нақты нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған құрал-саймандық болуы немесе белгілі бір рухани-құндылық құрамдастарымен толықтырылуы мүмкін. Отбасылық тәрбие мақсаттарының сипаты міндетті түрде қоғамдық мақұлдайтын қондырғыларға сәйкес келмейді (отбасында, мысалы, индивидуализмге, қаттылыққа, төзбеушілікке және т. б. саналы түрде тәрбиелеу мүмкін.)
Отбасылық тәрбиенің ерекшеліктері
1) ата-ананың туа біткен, генетикалық тетіктерінің болуы
мінез-құлық.
2) отбасылық тәрбие ұйымдарының стихиялық, кездейсоқ сипаты
кездейсоқ қалыптасқан мән-жайлар мен жағдайларда орын алатын әсер ету.
3) мақсаттың жасырын сипаты. Отбасылық социумдағы тәрбие
оның мүшелерінің өмір сүру процесінде жүреді, отбасылық тәрбие процесінің мақсаты мен мағынасын оның субъектілері әрдайым сезінбейді.
4) педагогикалық құралдардың Натурализмі. Ретінде тәрбиелік және
дидактикалық құралдарды отбасы табиғи заттық-заттық әлемді, табиғи тұрмыстық қарым-қатынасты, нақты еңбек қызметін, өмірдің басқа да табиғи элементтері мен құбылыстарын пайдаланады. Ерекшеліктер-бастапқыда педагогикалық мағынасы бар ойыншықтар мен ойындар ғана.
5) отбасы педагогикасының жұмыс істеу автоматизмі, тұрақты
баланың отбасындағы қарым-қатынастың барлық түрлеріне қосылуы. Отбасында тәрбиелеу баланың тууынан табиғи түрде басталады және оларға дербес әлеуметтік рөлдер мен ілеспе қарым-қатынастар берілуіне қарай аяқталады.
6) тәрбиенің кез келген нәтижелеріне бейімделу. Отбасы
баланың кез келген ерекшеліктерін, даму мен әлеуметтендірудің кез келген нәтижелерін табиғи нәрсе ретінде қабылдайды. Ол көп уақыт бойы өз күш-жігерін жалғастыра отырып, оларды шыдамдылықпен күткен нәтижеге қол жеткізе алмайды.
7) мінез-құлық бағдарларына бағыттылығы. Адамгершілік
адамзаттың ұйғарымдары соншалықты вариативті, Ситуативті және жиі қарама-қайшы, бұл адам қатынастарының бұл саласын тек логикалық есте сақтау арқылы тану мүмкін емес. Отбасы тәрбиесінің технологиясы адамгершілік шындықты қалыптастыруға ғана емес, баланы мінез-құлық жағдайларына қосуға бағытталған.
8) тәрбиелік әсерлердің көп қырлы (кешенділігі).
Отбасының барлық мүшелері қандай да бір дәрежеде педагогикалық функциялардың тасымалдаушылары болып табылады. Баланың тіршілік әрекетінің барлық түрлерінің тәрбиелік функциялары бар.
1.5 Мектеп тәрбие ұйымы ретінде
Қазіргі заманғы мектеп өскелең ұрпақты әлеуметтік қызмет етуге, өмірге енгізуге дайындаудың күрделі әлеуметтік-педагогикалық технологиясын білдіреді, ол 6-7-18 жас аралығындағы балаларды дамыту, тәрбиелеу, білім беру және әлеуметтендіру міндеттерін шешеді. Мектеп қызметінің ерекшелігі келесі факторлармен байланысты:
1) педагогикалық процестің объективті заңдылықтарын білу;
2) қазіргі жағдайда мектептің әлеуметтік функцияларын нақты ұсыну;
3) Қазіргі отбасының даму ерекшеліктері мен үрдістерін түсіну.;
4) мұғалімнің ата-аналармен жұмыс істеуге, өскелең ұрпақты тәрбиелеу бойынша практикалық дайындығы.
Мақсатты бағдар
Мектептің білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I бөлім.Отбасылық тәрбиенің теориялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1Отбасылық тәрбие ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2Отбасы мен мектептің өзара әрекеті және отбасыны педагогикалық қолдау ... 8
1.3Тәрбие үрдісінде отбасы мен мектеп ынтымақтастығының педагогикалық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.4Отбасы баланы тәрбиелеу институты ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Мектеп тәрбие ұйымы ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
IIбөлім. Отбасы мен мектептің өзара әрекеттесуінің практикалық негіздемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.1 Тәрбиелік өзара іс-қимылды ұйымдастырудың түрлері мен әдістері
отбасы және мектеп ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2.2Ата -анамен жұмыс,тренинг жаттығулар ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 6
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
Пайданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі. Білім беру проблемаларына байланысты мектептердің оқу жұмыстарын дұрыс жолға қою әр уақытта шешімін табуды керек ететін мәселе. Бүгінгі күннің талабы - білімді ұрпақ тәрбиелеу. Мектеп - әлеуметтік мәселелердің ішіндегі ең өзектісі, ерекше мән беретін білім ордалары. Мектептерге көңіл бөлу, оларға жәрдем беру арқылы болашағымызды бәсекелестікке лайықты тәрбиелеп, білім беріп дамытамыз, Елді түзетуді бала оқыту ісін түзетуден бастау керек деп ұлтымыздың ұлы ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы орынды айтқанын қазір қазақ зиялылары ғана емес, бізбен отандас өзге ұлт өкілдері, солардың озық ойлы, білімді азаматтары да толық мақұлдайды. Халқымыздың да ұлы мұраты жастарға халықаралық деңгейде білім беру, ол мұратқа жетудің алғашқы баспалдағы мектепте өркен жаяды.
Қазақстан Республикасының сапалы білім беру жүйесі еліміздің экономикасын тұрақты дамуын қамтамасыз ететін негізгі факторлардың бірі және мемлекеттің дамуының өзегі болып есептеледі. Сондықтан сапалы білім беру, оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамытуда мектеп педагогикалық ұжымы мен отбасының рөлі үлкен.
Нағыз ұстаздар өз мамандығына байланысты ғылыми-теориялық мәселелерді қойған талаптарға сай меңгеруі тиіс. Педагогикалық ғылым жетістіктері мен озық педагогикалық тәжірибені заман талабына сай меңгеру - шәкірттерге білім мен тәрбие берудің негізгі көзі. Қазіргі кезеңде ғылымның соңғы табыстарына сәйкес мектеп өмірінде жүзеге асырылатын ең басты мәселелер:
- Ұлттық мектеп, ұлттық мамандарды дайындау;
- Өмір талабына байланысты оқыту;
- Компьютерді меңгеру;
- Дүние жүзілік тәжірибені игеру. т.б.
Педагогикалық процесте озық тәжірибені кеңінен қолданудың маңызы зор. Өйткені терең білім мен тәрбие беру, педагогикалық озық тәжірибені зерттеу, жинақтау және таратудың нәтижесі, ұстаздардың шығармашылық ісінің жемісі.
Мектеп басшысы тәрбие процесін ұйымдастырушы болса, сынып жетекшісі, пән оқытушылары - тәрбие процесін жүргізуші, іске асырушы болып табылады. Сынып жетекшісі тәрбие процесін ұйымдастыруда өте маңызды да жауапты міндеттерді атқарады. Олар сыныптағы оқу-тәрбие жұмыстарының ұйымдастырушысы, шәкірттердің, ата-аналардың ақылшысы, қамқоршысы.
Сынып жетекшісінің шәкірттердің ата-аналарымен қызметі де үлкен ізденістіталап ететін тақырып. Ата - аналарға шәкірттердің оқу жұмыстары, тәрбиесін мәлімдей отырып, ата-аналармен бірлесіп сол кемшіліктерді жоюға ат салысады.
"Қазақстан Республикасының 2015жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында" орта білім берудің мақсаты жылдам өзгеріп дүние жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін- өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру деп көрсетеді. Мектеп оқушыларының осы тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының ролі үлкен, сондықтан, ата-ана - мектеп - оқушы ынтымағын арттыру, еңбектерін бірлікте бастымақсатқа жұмылдыру тақырыбы зерттеу жұмысымыздың көкейтестілігін айқындап, зерттеу тақырыбын Мектеп педагогикалық ұжымының оқушы отбасымен байланыс орнатудың психологиялық-педагогикалық негіздері деп алуымызға себепші болды.
Отбасы - адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез - құлық нормаларын игереді. Отбасы баланаң адамзат болып өсуінің негізі болып табылады.
Отбасының басты қызметі бала тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі- бұл жаалпы тәрбиенің ең басты бір бөлігі. Ата - ана және отбасы мүшелері жас нәресте дүниеге келгеннен бастап, оның өміріне қамқорлық жасап, болашағын жоспарлайды және саналы азамат азамат болып өсуі үшін қажет жағдай жасайды.
Зерттеу мақсаты: Мектеп оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы педагогикалық ұжым мен отбасы ынтымақтастығы және бірлескен іс-әрекеттеріне талдау жасау.
Зерттеу міндеттері:
- оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының қазіргі кезеңдегі ролін анықтау;
- мектепте оқу-тәрбие жұмыстарын жетілдірудің мәнін айқындау
- тәрбие жұмысын жоспарлау мен ұйымдастыруда сынып жетекшісінің жұмыс мазмұнына талдама жасау.
Зерттеу нысаны: Мектептегі оқу-тәрбие процесі.
Зерттеу пәні: Мектеп оқушыларының тұлғалық қасиеттерін дамытудағы отбасының ролі.
Зерттеу ғылыми болжамы:Сабақ барысында отбасы мен мектептің ынтымақтастығы туралы оқушыларға түсіндіру.
Зерттеудің жетекші идеясы:Балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты отбасылық тәрбие мектеп тәрбиесімен ұштастыру.
Зерттеу әдістері: Педагогикалық,психологиялық әдебиеттерге теориялық талдау жасау,қойылған міндеттерді шешу және бастапқы болжамды тексеру үшін зерттеу әдістері мен әдістемелік кешенді қолдану;теориялық зерттеу әдістері;тәжірибелік-эксперименттік жұмыс;қортындылау.
Зерттеу көздері:Оқу жоспарлары,бағдарламалар,оқулықтар мен оқу әдістемелік құралдар,автордың жеке іс-тәжірибелері.
Зерттеу базасы:Тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар Орал қаласы А.Байтурсынов атындағы №10 ЖОББМ жүргізілді.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні:
Зерттеудің практикалық мәнділігі:
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.
I бөлім.Отбасылық тәрбиенің теориялық аспектілері
Отбасылық тәрбие ұғымы
Дәстүрлі тәрбиенің басты институты отбасы болып табылады. Баланың бала кезінде отбасында сатыпалатыны, ол өмір бойы сақтайды. Тәрбие институты ретінде отбасының маңыздылығы баланың өз өмірінің елеулі бөлігі ішінде болуына және өзінің жеке тұлғаға әсер ету ұзақтығы бойынша тәрбиелеу институттарының бірде-бірі отбасымен салыстырылмауына байланысты. Онда баланың жеке басының негізі қаланады және мектепке түсуге ол жарты адамнан астам тұлға ретінде қалыптасты.
Отбасытәрбиеніңоңжәнетеріс факторы ретіндеәрекететеалады. Соныменқатар, басқа да әлеуметтік институт балалардытәрбиелеудеотбасыжасайалат ындайзиянкелтіреалмайды. Отбасы-бұлнегізгі, ұзақмерзімдіжәнемаңыздырөлатқаратын ерекшеұжым. Үрейліаналардажиіүрейлібалаларөседі ; адалсүйгішата-аналарөзбалаларыносыл айбасады, бұлолардыңтолықемескешенініңпайдабо луынаәкеледі; аз ғанамәселебойыншаөзіненшыққанқалысқ алмағанәке, жиі, оны жүргізбейінше, өзбалаларындаосындаймінез-құлықтүрі нқалыптастырадыжәне т. б.
Отбасыныңерекшетәрбиерөлінебайланыс ты, баланыңтәрбиесінеотбасыныңтерісәсер інбарыншаазайтуүшінқалайістеукерект ігітуралымәселетуындайды. Олүшінтәрбиелікмаңызы бар отбасыішіндегіәлеуметтік-психология лықфакторлардынақтыанықтауқажет.
Дәл осы отбасында бала біріншіөмірліктәжірибеалады, алғашқыбақылаужасайдыжәнеәртүрліжағ дайлардаөзінқалайұстаукеректігінүйр енеді. Ата-аналардыңбаланыүйретуі, ересектерде теория практикаменжұмсалмайтынынкөруіүшінн ақтымысалдарменнығайтылуыөтемаңызды . Кішкентайадамдытәрбиелеудегіеңбасты сы-ата-аналардыңбаламенадамгершілік қарым-қатынасына, руханибірліккеқолжеткізу. Ата-аналарғаешқандайжағдайдатұржібе ругетәрбиежұмысыжандануүстінде.
Ата-аналарарасындағыдаулыжағдай-бал алардытәрбиелеудіңтүрлітәсілдері. Ата - аналардыңбіріншіміндеті-ортақшешім табу, бір-бірінесендіру. Егерымырағабаруға тура келсе, ондатараптардыңнегізгіталаптарынқан ағаттандыруміндетті. Бірата-анашешімқабылдағанкезде, олміндеттітүрдеекіншіпозицияныестес ақтаукерек. Екіншіміндет-бала ата-анасыныңұстанымындағықарама-қай шылықтардыкөрмейтіндейетіпжасау, яғнибұлмәселелердіонсызталқылаужақс ы. Баланы тәрбиелеуөзараәрекеттестіктіңкөптег ентүрлерінентұрадыжәнеотбасындабірл ескенөмірдетуады. Ата-аналаршешімқабылдайотырып, біріншіорынғаөзкөзқарастарынемес, бала үшінпайдалынәрселердіқоюкерек.
Бала ата-анасыменол бар (сөзсізмахаббат). Мүмкін, ата-аналар оны жақсыүйреніп, өзін-өзіұстағанда, бірақ бала қажеттіліктердіқанағаттандырмаса, бала бас тартқанда, қарым-қатынаснашаржаққаөзгереді. Бұлелеуліқиындықтарәкеледі, бала ата-анасынасенімдіемес, олсәбиденбастапболуытиісэмоциялыққа уіпсіздіктісезбейді (негізделгенмахаббат). Бала ата-анасыменмүлдемқабылданбауымүмкі н. Ололарғанемқұрайдыжәнетіптіолардан бас тартаалады (мысалы, маскүнемдеротбасы).
Ешқашанкүмәнданбайтыната-аналардыәр дайымөзқұқықтығынасенімдідепатауға бола ма? Баланыңмінез-құлқындажаңанәрсеменсо қтығысукезіндеүнемімазасызданатынкү діккеұшырағаната-аналардыжақсыдепат ауға бола ма? Ата-ананыңжоғарысеніміжәнеартықалаң даушылықата-анағакөмектеспейді.
Болашақата-аналарөзбалаларынтәрбиел еубойыншажұмысмақсаттарынөзбетіншеқ алайқалыптастырукеректігітуралыойла йды. Баланы тәрбиелеудіңмақсаты мен себебі-бұлбаланыңбақытты, толыққанды, шығармашылық, пайдалыөмірі. Мұндайөмірдіқұруғаотбасылықтәрбиеба ғытталуытиіс.
Тәрбиеніңбасқақызметтүрлеріменбайла нысы, тәрбиелеудіңқандай да бірсебептергебағынуы,сондай - ақадамныңтұтастұлғасындағытәрбиелеу орны-осыныңбарлығыәрата-анағаерекше , қайталанбас, жекемінездемебереді.
Педагогикалыққызметтеабсолютті норма жоқ. Ата-анаеңбектерінде, кезкелгендоссияқтықателіктер, күмән, уақытшасәтсіздіктер, жеңілістерболуымүмкін. Отбасындағытәрбие-бұлсолөмір. Баламенқарым-қатынас, әрадаммен де тереңжекежәнеқайталанбас.
Мысалы, егерата - аналарбарлығындажетікболса, кезкелгенсұраққадұрысжауапберудібіл се, ондабұлжағдайдаолареңбастыата-анамі ндетінжүзегеасыраалады-баладаөзбеті ншеізденуге, жаңасынтануғадегенқажеттіліктітәрби елеу.
Әротбасындатәрбиеніңбелгілібіржүйес іобъективтітүрдеқалыптасады. Тәрбиежүйесідептәрбиелеумақсаттары, оныңміндеттерінтұжырымдау, тәрбиелеуәдістері мен тәсілдеріннеғұрлыммақсаттықолдану, балағақатысты не жәнеоғанжолберугеболмайтыннәрселерд іесепкеалутүсініледі. Отбасындағытәрбиенің 4 тактикасыжәнеоларғажауапберетінотба сылыққарым-қатынастың 4 түрі, олардыңпайдаболуыныңалғышарты мен нәтижесіболыптабылатын: диктат, қорғаншылық, "араласпау" жәнеынтымақтастықбөлінуімүмкін. Отбасындағы Диктат отбасыныңбірмүшелерініңбастаманыжән еоныңбасқамүшелерініңөзіндікқадір-қ асиетінжүйелітүрдебасуындакөрінеді. Отбасындағықамқорлық-бұлата-аналарө зеңбегіменбаланыңбарлыққажеттілікте рінқанағаттандырудықамтамасызетеоты рып, оны өзінеқабылдайотырып, қандай да бірқамқорлықтан, күш-жігерденжәнеқиындықтарданқорғай тынқарым-қатынасжүйесі. Ересектердіңбалалардантәуелсізөмірс үруініңмүмкіндігі мен мақсаттылығынмойындаудасалыныпжатқа нотбасындағытұлғааралыққатынастаржү йесі "араласпау"тактикасыменпайдаболуымү мкін. Ынтымақтастықотбасындағыөзарақарым- қатынастардыңтүріретіндеотбасындағы тұлғааралыққарым-қатынастардыңбірле скенқызметтіңжалпымақсаттары мен міндеттерімен, оны ұйымдастыруменжәнежоғарыадамгершілі кқұндылықтарменжан-жақтыболуынкөзде йді. Бұлжағдайдабаланыңөзімшілиндивидуал изміжеңіледі. Өзарақарым - қатынастыңжетекшітүріынтымақтастықб олыптабылатынотбасыерекшесапағаиебо лады, дамудыңжоғарыдеңгейітобы-ұжымболады .
Ата-аналарбаланыңалғашқықоғамдықорт асынқұрайды. Ата-аналардыңжекетұлғаларыәрадамның өміріндемаңыздырөлатқарады. Балалар мен ата-аналарарасындатуындайтынсезімде рдіңерекшелігі, еңбастысы, ата-аналардыңқамқорлығыбаланыңөмірі нсақтауүшінқажет. Әрбаланыңөзата-аналарынадегенмахабб атышексіз. Егерөмірдіңалғашқыжылдарындаата-ана ларғадегенмахаббатөзөмірі мен қауіпсіздігінқамтамасызетсе, ондаата-анамахаббатыөсіпкележатқанс айынадамныңішкі, эмоциялықжәнепсихологиялықәлемінқол дау мен қауіпсіздігінқамтамасызетеді. Ата - анамахаббаты-адамныңәл-ауқатының, денежәнежанденсаулығынсақтаудыңқайн аркөзі мен кепілі.
Сондықтаната-аналардыңбіріншіжәнене гізгіміндетібалада оны сүйетінінежәнеоғанқамқорлықжасайтын ынасенімділіктіқалыптастыруболыптаб ылады. Ата - аналардыңбарлықміндеттеріненеңтабиғ ижәнееңқажетті-бұлкезкелгенжастағыб алағамахаббат пен мұқиятқарау. Дегенмен, баланыңата-анамахаббатынадегенсенім ділігінқалыптастыруқажеттігініңасты нсызубірқатаржағдайларғабайланыстыб олады. Психологтардыңайтуынша, жасөспірімдердіңмаскүнемдігі мен жасөспірімдікнашақорлықтыңқайғысына өзбалаларынсүймейтіната-аналаржиітұ р. Отбасылықтәрбиегебастыталап - махаббатталабы. Тек қанабаланыңата-анамахаббатынадегенс еніміжәнеадамныңпсихикалықәлемініңд ұрысқалыптасуымүмкінболса, тек махаббатнегізіндеадамгершілікмінез- құлықтытәрбиелеугеболады, тек қанамахаббатсүйіспеншіліктіүйретуге қабілетті.
Көптегената-аналарбалалардыңоларғад егенсүйіспеншілігінкөрсетпеугеболма йдыдепсанайды, бала оны жақсыкөредідепжақсыбілетінкезде, бұлұрып-соғуға, өзімшілікке, өзімшілдіккеәкеледідепойлайды. Керісінше, бұлжағымсызжекеқасиеттермахаббатжет іспеуіндепайдаболады, бала ата-анабайлығыныңөзгермейтінберікір гетасынанайырылғанкездеэмоционалдық тапшылықпайдаболады.
Баламентереңтұрақтыпсихологиялықбай ланыс - бұлтәрбиегеқойылатынәмбебапталап, олбарлықата-аналарғабірдейдәрежедеұ сынылуымүмкін, Байланысәрбаланыкезкелгенжастатәрби елеудеқажет. Дәл осы сезім мен сөздіата-анасыменбайланысбередібала ларғамүмкіндігінсезінугежәнетүсінуа та-аналармахаббат, тіркемежәнеқамқорлық. Қарым - қатынастысақтаудыңнегізі-баланыңөмі ріндеболыпжатқанбарлықнәрселергешын айықызығушылық.
1.2 Отбасы мен мектептің өзара әрекеті және отбасыны педагогикалық қолдау
Баланыңотбасындадамуы мен тәрбиесіберілгенбағдардыңжекебасынқ алыптастыруболатынкөптегеніс-әрекет жағдайларынталапетеді.
Отбасыменнақтыбайланыстықамтамасызе тубойыншабастыжүктемесыныпжетекшісі нежүктеледі. Олөзқызметінсыныпата-аналаркомитеті , ата-аналаржиналысыарқылы, сондай-ақ осы сыныптажұмысістейтінмұғалімдерарқыл ыұйымдастырады. Сыныпжетекшісініңотбасыменқарым-қат ынастықолдаубойыншаіс-әрекетініңмаң ыздыбөлігі-үйдеоқитыноқушылардыңүне міжекеқатысуы, олардыңорнындаөмірсүружағдайларынзе рделеу, ата-аналарментәрбиелікәсердікүшейту , жағымсызнәтижелердіболдырмаубойынша бірлескеншаралардыкелісужәнеүйлесті ру. Сыныпжетекшісініңдәстүрліқызметіаға ртушылықболыпқалады: көптегенотбасыларпедагогикалықкеңес терді, кәсібиқолдаудықажететеді.
Ата-аналарлекторийлеріндеотбасытәрб иесініңміндеттері, нысандары мен әдістері; осы жастағыоқушылардыңпсихофизиологиялы қерекшеліктері; әржастағыбалалардытәрбиелеутәсілдер і; тәрбиеніңжекебағыттары -- адамгершілік, дене, еңбек, зияткерлік; болмыстызияткерлікигерудіңжаңасалал ары -- экономикалық, экологиялық, шаруашылық, құқықтықтәрбие; балалардыңденсаулығыннығайту, салауаттыөмірсалтынұйымдастырумәсел елері; Азаматтықжәне патриотизм; саналытәртіпті, борыш пен жауапкершіліктітәрбиелеутуралыдәріс -әңгімеөткізупайдалы. Отбасытәрбиесінің аса өткірмәселелерін -- ата -- аналар мен балаларарасындағыиеліктенайыруды, жанжалдыжәнедағдарыстыжағдайлардыең серуді, отбасылықтәрбиедеқиындықтар мен кедергілердіңтуындауын, қоғам, ел алдындағыжауапкершіліктіжекеқарауке рек.
Ата-аналаржиналыстарындаүлгерімніңж әнесабаққақатысудыңқорытындылары, тәртіптіңбұзылу, оқудағыарттақалуфактілерітуралыата- аналардыақпараттандыруғанаемес, соныменбіргесебептерінанықтау, жағымсызқұбылыстардыеңсеружолдарынт алқылау, нақтышаралардыбелгілеумаңызды. Ата-аналаржиналысыннотациялар мен айырмаларғаайналдыруғаболмайды, оқушы мен оныңотбасынкөпшілікалдындақайраттау ғаболмайды, педагогке судья рөліналуға, аппеляциялықемесшешімдер мен үкімдершығаруғақатаңтыйымсалынады. Ұстазойшылболмаса, тіптіқұқықтүптеу, категорическое пайымдаудықалайтүсініп, қаншалықтыкүрделіжәнеқарама-қайшысе бептері, алыпкелетін, оқушылардыңсолнемесеөзге де іс-қимыл. Сыныпжетекшісішыдамдылық, мейірімділікжәнеқайырымдылықтыңүлгі сінкөрсетіп, өзтәлімгерлерінқорғайды. Оныңата-аналарғакеңестеріжұмсақ, салмақты, мейірімді.
Ата -- аналаржиналыстарындаталқылауүшінтұр ақтытақырып-отбасы мен мектепталаптарыныңбірлігінсақтау. Олүшінүйлестіружоспарыныңнақтыаспек тілеріалынады, олардыңорындалуыталданады, пайдаболғанкелісулердіжоюжолдарыбел гіленеді.
Өскелеңұрпаққаадамгершіліктәрбие беру өзектімәселеболыпотыр, оныңтүрліаспектілеріната-аналаржина лыстарындаүнеміталқылауға тура келеді. Соңғыжылдарыкөптегенсыныпжетекшілер іжергіліктідіниқызметкерлердіңадамг ершіліктақырыбыбойыншаәңгімелергеша қырады. "Мектеп -- отбасы -- шіркеу "құрылғанбірлестіктерүлкентәрбиелік мүмкіндіктергеие, дегенмензаңбойыншамектепшіркеуденбө лінгенболса да, ата-аналар мен олардыңбалаларыныңпайдасынакелетін, жастардыңбасынбіріктірупроцесінтоқт ататұруғақабілеттіруханиәсергеақылғ ақонымдықарсылықбілдіруекіталай.
Сыныпжетекшісініңотбасымендәстүрліж ұмыстүріата-аналардымектепкеәңгімел есуүшіншақыруболыптабылады. Олүшінгуманистікбағыттағымектептерд еоқушылардыңжетістіктерісебепболады , олтуралыата-аналарғамектепоқушылары ныңдарындылығыноданәрідамытубағдарл амасынкелісуүшінхабарланады. Авторитарлықмектептердесебебіәрдайы мбір-мінез-құлқыменнемесеоқулығымен қанағаттанбаушылық, ал себеп-нақты факт. Зерттеукөрсеткендей, оларжағымсызэмоцияларалып, ата-аналардымектептен, мектептенбалаларданайырады. Көптегенмектептерережеенгізеді: әрата-анаміндеттітүрдеаптасынабірре тмектептеболуыкерек. Ондаоқушыныңтерісқылықтары, егероларкезектісабаққақатысса, қалыптықабылданадыжәнежалпыоң фонда өткір реакция тудырмайды. Бұлформадамектепата-аналарғакөмекте седі (жәнеолардыүйретеді!) өзбалаларынтәрбиелеуменжүйеліайналы су. Әрине, сыныпжетекшісініңжүктемесіайтарлықт айартады, себебіолкүнсайын 4-5 ата-анасыменсөйлесуге тура келеді, ал пайдасызор. Уақытөтекелебарлықүздікжәнеарттақал ған, тәртіптіжәнеөтеемесоқушыларғаынтала ндырушыәсерететінтұрақты "кесте" ретіндебелгіленеді.
Сыныпжетекшісіөзініңтәрбиеленушілер ініңотбасынабарып, солжердетұрмыстықжағдайлардығанаеме с, соныменқатаротбасылықтәрбиеніұйымда стырусипатын да зерттейді. Тәжірибеліұстаздарғакөпнәрсеайтаала дыатмосферасыүйініңарасындағықатына стар, отбасымүшелері. Оқушығаүйдеболғанкездекелесіережеле рдісақтауөтемаңызды:
ата - анасынаншақыруалуғатырысыңыз;
ата-аналарменәңгімелесудежоғары такт көрсетіңіз, әрдайыммақтауданжәнекомплименттенба стаңыз;
оқушыныңшағымдарыналыптастаңыз, мәселелертуралыайтыңыз, олардышешужолдарынайтыңыз;
оқушыныңқатысуыменсөйлесіңіз, тек ерекшежағдайлардақұпиякездесудітала петіңіз;
ата-аналарғашағымжасамаңыз;
тәрбиеленушініңтағдырынақызығушылық танытыңыз;
кеңестер мен ұсыныстар, өзталаптары мен отбасымүмкіндіктерініңдеңгейінөлшей бермеңіз;
бірлескенжобалардыұсыныңыз, нақтыбірлескеністертуралыкелісіңіз;
сенімсізуәделербермеңіз, қиынжағдайлардаөтеұстамаңыз, абайлап оптимизм білдіріңіз.
Өкінішкеорай, Ата-аналарменкәсібиемесжұмыскөбінес е педагог пен мектептіңбеделіненұқсанкелтіреді. Ата-аналарсыныпжетекшісініңолардыңб алаларыныңтағдырынадегенқызығушылығ ынкөріп, ынтымақтасуғажәнекелесібайланыстарғ аұмтылатынболады.
"Жігіттерменбірдеңеболғанкездежәнео ныңсебептерініздестіребастағанда, кейбіреулері: бұлмектепкінәлі, олбарлықнәрсегеқамқорлықжасауыкерек , оғантәрбиелеудебастырөлатқарады. Ал басқаларыкерісінше, мектепнегізіненүйретеді, ал отбасытәрбиелеуікерекдепсанайды. Меніңойымша, солжәнебасқаларыдұрысемес. Егербейнеліайтатынболсақ, отбасы мен мектеп-бұлжағалау мен теңіз. Жағада бала өзініңалғашқықадамдарынжасайды, өмірдіңалғашқысабақтарыналады,алсод анкейіноныңалдындабілімтеңізіашылад ыжәнебұлтеңіздемектепсалады. Бұлдегеніміз, олжағаданмүлдемалшақтауыкерекдегенс өземес, өйткеніалысжүзудіңтеңізшілері де жағағақайтыпкеледі, жәнеәрбіртеңізшіоныңжағағақалаймінд еттіекенінбіледі.
Отбасыбалағаалғашқықұрал-жабдықтар, мектепбереалмайтынөміргеалғашқыдайы ндықбереді, өйткенібаланыңқоршағанортасымен, өтеанаәлемімен, өтеүйреншікті, өтеқажетті, алғашқыжастанбастап бала үйренетінжәнесоғанесептелетінәлемме нтікелейқарым-қатынасжасауқажет. Соданкейінмектепбасуғаемес, қолдауғатиісбелгілідербестіксезіміт уады.
Бұданәрібұлтуралыайтқымкеледі. Мен кейдеата -- аналардыңкінәсінен, ал басқажағдайдамұғалімдердіңкінәсінен -- отбасы мен мектепарасындағықалыптыемесқарым-қа тынастыжиікөремін. Бұлбалалардытолықжауапсыздыққаүйрет еді. Үйдеоқушымұғалімоғаннашарқарайды, ал мектепте -- үйдеоғанайналысуғакедергікелтіредід епшағымданады. Мұныңбәрімұғалім мен отбасыарасындатұрақтықарым-қатынасж оқ. Мұғалімөзбалаларыныңата-аналарыменм ектептеата-аналаржиналыстарындағана емес, қандай да біртөтеншежағдайтуралығанаемескезде сугетиіс. Мұғалімотбасынакелгенінқалаймын. Егерсыныпта 40 оқушыболса, онда 40 үйжәнебіркүнбойыөтпейтіндігінтүсіне мін. Бірақбіржылішіндемұныбірретжасауғаб олады. Балаларүйгекелгенкездемұғалімдіөзге шекөреді. Ата-аналарментыныш, достықәңгімепайдаболады, егербұләңгімебалалардыңқатысуыменба сталсажақсы.
Бірақ, әрине, егермұғалімөзбалаларынжақсыбілсе де, ололардыңжекеөмірінежәнеістерінеара ласпауыкерек. Мұғалімөзтәрбиеленушісінежиісөйлейд і: "Неге сен осындайөтежақсыбалалармендосболасың , ал осы балалармендосболасың?"- "Оларжаманма?"- "Жоқ, оларжаманемес, бірақменіңойымша..."жәнет.б. сияқты, сыныптағыауызбіршіліктіңастындаешқа шанберікболмайтынзорлық-зомбылық пен жасандыжақындасуорыналады. Әрине, сыныпұйымшылболуыкерек. Бірақдостардыдәмінеқарай, Жеке құмарлығыбойыншатаңдайдыжәнемұғалім араласабастағанкездежақсылықболмайд ы. Біз тек қанабалалардылицемерлеуге, жеңугеүйретемізжәнеолардыңкөздерінд едостықтыңқасиеттісезімінтүсіреміз. Өйткеніұжым тек ортақіспенғанаемес, достықпен де байланыстыадамдардантұрады. Сондықтанбаланыңжекеөмірінемектепті ңараласуыныңшарасыақылғақонымдыанық талуытиіс.
Жақсымұғалімөзі оны тоқтатунемесе, кем дегенде, әкімшілікараласусызжұмысістеукереке кенінтүсінеді. Мұнда Мен макаренковформуласыментолықкелісемі н -- мүмкіндігіншекөпталапшылықты, мүмкіндігіншекөпсенімді". Сыныпжетекшілердіңжүйелісұрауларыол арғаәсіресежоғарысыныпоқушыларыменж ұмысістеуқиынекенінкөрсетеді. Мектепжастарыныңбасымбөлігіндедөрек ілік, қоғамдағытәртіпнормаларыныңбұзылуы, бұзақылықпеншектесуі, жауапсыздық, физикалықеңбеккенемқұрайлықараубайқ алады. Жасадамдаржиібайқамайды, ондабасталады высокомерие, пренебрежение к тәжірибесінежоғары, неуважение к родителям.
Әсіресе, үлкеноқушылардаөзарабайланыстыекіүр дісбайқалады: қарым-қатынасжасауғаұмтылужәнеоқшау лауғаұмтылу. Олардыңекеуі де оқушыларғатәрбиеәсерінұйымдастыружә неолардыңөмірсүруінебасшылықетуүшін өтемаңызды. Үлкеноқушыбіржағынан, өзбетіншеөмірсүрудіңқырында, әсіресеКеңес пен ересектердіңназарынқажетететін, олардыңкөмегінемұқтаж, ал екіншіжағынан -- өздербестігінжоғалтуданқорқатынжағд айжасалады.
Педагог өзлауазымыбойыншаотбасыментығызбайл аныстаболуғажәнеата-аналарғакәсібик еңестерберугеміндетті. Балалартуралыкөбірекбілімжинақтаған сайын, оныңкеңестеріақылғақонымдыболады, соғұрлымоныңоқушыларыныңотбасындаүл кенбеделгеиеболады.
Педагогикалықкеңестердіңарасындаотб асыларға, әсіресежас, беделді педагог отбасы мен отбасылыққарым-қатынастыдұрысұйымда стыруғаназараударады. Жалпыперспективалар, бірлескенқызмет, белгілібірЕңбекміндеттері, өзаракөмеккөрсетудәстүрлері, бірлескеншешімдер, ортақмүдделер мен қызығушылықтарата-аналар мен балалардыңішкіөзарабайланысындамыту үшінқолайлыжерболыптабылады.
Отбасыөміріндеқажеттіпедагогикалықж ағдайларәрқашанөмірлікжағдайларғасә йкескелмейді. Оларөмірлікжағдайларғақарамастанжиі құруға тура келеді. Мысалы, отбасыжасөспірімқыздышаруашылыққамқ орлығынанбосатаалады,олардыәжеорынд айалады. Сонда әжелер мен немерелердіңміндеттеріқызөзкөмегіні ңқажеттілігінсезінуіжәне оны өзіүшінмүлдемміндеттідепесептеуіүші нбөлінуітиіс.
Балаларата-аналарданолардыңішкіәлем інедегенқызығушылықтарын, олардыңжасжәнежекеерекшеліктерінесе пкеалудыкүтеді. Ата-аналарғатұлғаныңқалыптасуыныңәр түрлісатыларынатәрбиелікәсерінбірті ндепөзгертуқажет.
Мұғалімата-аналарданөмірліктәжірибе ні, эмоционалдықжағдайды, өсіпкележатқанадамныңішкіәлеміненәз ікжанасудыталапететінпедагогикалықт актқаназараударады. Тактаныңсезіміата-аналарғатікелейтә рбиелікәсердіңжалаңаштығынқалайжасы руғаболатынынкөрсетуітиіс.
Ата-аналар мен балалардыңжалпықызығушылықтары педагог олардыөзаратүсіністіккеәкелетінбере келіжолменаталады. Жалпыотбасылықәуестіктер, қызығушылықтар, дәстүрлер, қазіргікездеұмытылғанотбасылықоқуке штері, отбасылықтурнирлер, отбасылықкөркемөнерпаздарұжымдары, отбасылықмәденижорықтар, саяхат, демалыскүнгіжорықтар. Әротбасындаата-аналар мен балалардың: ата-аналарданбалаларға, балаларданата-аналарғатығызбайланыс тарынорнату мен нығайтудыңәртүрліжүйесіқұрылуымүмкі н.
Оқушылардыңүлгермеушілігінжеңумәсел елеріншешудемектеп пен отбасыныңөзараіс-қимылыүнеміөзектіб олыпотыр. Отбасы мен мектепоғанәртүрліқарайды. Мұғалімдертиістісаладағықабілеттілі ктіңжетіспеушілігінің, отбасыныңбақылаусыздығыныңбастысебе птерідепсанауғабейім. Ата -- аналар-балалардыңжеткіліксізкөңілбө лмеуі, мектепжұмысыныңнашарболуы. Мәселенібірлесіпталқылауоқушыныңүлг ермеуініңшынайысебептерінанықтауғам үмкіндікбереді. Олардытүсінгендеғанаотбасы мен мектепөзқызметінтүзетеалады. Егерөзаратүсіністіккеқолжетпесе, мектеп пен отбасыөзкөздеріндеқалады. Оқушыныңөміріосыданнашарлайды.
Әрине, сыныпжетекшісі тап болатынжағдайлардықарастырумүмкінем ес. Педагогикалықдайындықтыңмәнімаманды туындағанжағдайлардыталдаудыңжалпыә дістеріменқаруландыружәнеоларданшығ удыңоңтайлынұсқаларыніздеуболыптабы лады.
Педагогтыңкеңестерінақтыотбасылықжа ғдайдыдиагностикалайалғансайыннегіз деліптұрады.
Отбасынпедагогикалыққолдау
Мектепшағынаудандаотбасылықжәнеқоға мдықтәрбиеніұйымдастырудажетекшірөл атқарады. Тәрбиелікәсердітабыстыүйлестіруүшін олөзжұмысынқайтақұруы, ата-аналарменжәнежұртшылықпенқалыпт асқанжұмысформаларынан бас тартуы, педагогикалықағартудыңгуманистікұст анымынаайналуытиіс.
Балалардытәрбиелеужөніндегімектеп, отбасыжәнежұртшылыққызметінүйлестір умынадайұйымдастырунысандарындажүзе геасырылады::
1. Мектептіңпедагогикалықұжымының, ата-аналаркомитетінің, тұрғылықтыжерібойыншақоғамдықкеңест ердің, клубтардың, кітапханалардың, стадиондардың, милиция мен денсаулықсақтауоргандарыныңтәрбиежұ мысыныңжоспарларынтәрбиепроцесінеқа тысушылардыңәрқайсысыныңфункциялары ннақтыбөлеотырыпүйлестіру.
2. Мектепкүшімената-аналар мен жұртшылықөкілдерінбалаларменжұмысжа саудыңеңтиімдітәсілдерінжүйелітүрде оқытудыұйымдастыру.
3. Тәрбиежұмысыныңбарысы мен нәтижелерінмұқиятзерделеужәнебірлес іпталқылау, анықталғанкемшіліктердіңсебептеріна нықтаужәнеолардыжоюбойыншабірлескен шаралардыжүзегеасыру.
Ата -- аналарменнегізгіжұмыстымектепәртүрл іатаулары бар ата-аналарбірлестіктеріарқылыжүргіз еді-ата-аналаркомитеттері, кеңестері, конгрестер, қауымдастықтар, жәрдемдесуқоғамы, Ассамблея, төралқалар, комиссиялар, клубтаржәнет.б. осындайбірлестіктердіңәрқайсысыныңө зініңжарғысы (ережесі, регламенті, жоспары) болады, ондатәрбиепроцесінеқатысушылардыңқы зметініңбастыбағыттары, құқықтары мен міндеттеріайқындалады. Көптегенжағдайлардаотбасының, мектептіңжәнеқоғамныңбірлескенқызме тініңбірыңғайжоспарыжасалады. Ал мектепжәнеотбасытәрбиесініңтығызықп алдасуынакөшкенжерлерде "мектеп -- отбасы"кешендеріқұрылуда. МұндайкешендерЖарғысыныңбастыталабы мектепқызметініңбарлықбағыттарынаат а-аналарбақылауынқамтамасызетуболып табылады.
Ата -- аналардәстүрлітүрдеолардыжібермеген мәселелердіқарауға, - оқуүшінпәндердітаңдауға, олардызерделеукөлемінанықтауға, оқужоспарларынжасауға, оқутоқсандары мен каникул мерзімдері мен ұзақтығынөзгертуге, мектеппрофилінтаңдауға, мектепішілікжарғылардыәзірлеуге, тәртіпті, еңбекті, демалысты, тамақтануды, оқушыларғамедициналыққызметкөрсетуд і, көтермелеужәнежазалаужүйесінжәне т. б. қамтамасызетубойыншашараларжүйесінә зірлеугемүмкіндікалды. Мектеп пен отбасыжақсыұйымдастырылғанбірлескен іс-әрекеткезіндебалалардытәрбиелеуд ешынайысеріктестергеайналады, ондаәркімтолықбелгілібірміндеттері бар жәнежұмыстыңбірбөлігінорындайды.
Ата-аналарбірлестіктерініңбастымінд еттерініңбіріпедагогикалықжаппайоқы тудыұйымдастыружәнежүзегеасыруболып табылады. Лекториялар, ата-аналаруниверситеттері, дөңгелекүстелдер, конференциялар, ата-аналармектептеріжәнепедагогикал ықағартудыңбасқа да үнеміағымдағыжәнебірреттікнысандары өзбаласынжақсытүсінгісікелетін, оныменқарым-қатынасүдерісіндұрысұйы мдастырғысыкелетіната-аналарғакөмек теседі, қиынмәселелердішешудекөмеккөрсетеді , даулыжағдайлардыжеңугекөмектеседі. Осы мақсаттакөптегената-аналаркомитетте ріата-аналарүшінпедагогикалықәдебие ттердісатыпалуғақаражатбөледі, танымалпедагогикалық газет пен журналдардыбасыпшығаруғажәнетаратуғ ақолдаукөрсетеді.
Жалпыэтикалық, эстетикалық, адамгершілік, ерік-жігер, зияткерлікқұндылықтардықұрубойыншаж ұмысата-аналармектебінқұруданбастал ады. Оныңбелсенділігіынтымақтастыққақабі леттіретіндебарлықата-аналардыгуман истік педагогика негіздерін, ынтымақтастықпедагогикасын, іс-әрекеттәсілінзерттеуқажеттілігін есендіруменайналысады. Нәтижесіөзбілімдерінтолықтыруға, балалардыотбасындадұрыстәрбиелеудің практикалықнегіздерінүйренугеұмтылу дыынталандыруболуытиіс.
Ата-аналардыңкөпшілігіөзбалаларында рындыжәнемәдени, тәрбиеліжәнетабыстыдепкөргісікеледі . Бұлтабиғиталпыныстамектеп пен отбасыарасындағықарым-қатынасқұрыла ды. Соңғысыашықжүйегеайналады; тәрбиелеушікүш-жігердіүйлестіруүшін . Мектеп пен отбасыныңкүш-жігерінүйлестіруқарама -қайшылықтардыжоюжәнебіртектестәрби елікжәнедамытушыортанықұрудегендібі лдіреді.
Мектеп пен отбасыныңбірлескенқызметібалалардың бойындаадамгершілікқасиеттерін, денесаулығын, зияткерлікқасиеттерін, қоршағанортаныэстетикалыққабылдауды дамытуғабағытталған.
Қазіргіотбасылықтәрбиегуманистік педагогика принциптеріненегізделеді:
креативтілік-балалардыңқабілеттерін еркіндамыту;
гуманизм-тұлғаныабсолюттіқұндылықре тіндетану;
ересектер мен балаларарасындағытеңқұқықтыруханиқа тынастарды
орнатуғанегізделген демократизм;
қоғамдық-мемлекеттікжүйедегіӨз "мен" орнынұғынуғанегізделгеназаматтық;
халықпедагогикасыдәстүрлеріндетәрби елеудіжүзегеасыруғамүмкіндікберетін ретроспективалық;
жалпыадамзаттықадамгершілікнормалар мен құндылықтардыңбасымдығы.
1.3 Тәрбие үрдісінде отбасы мен мектеп ынтымақтастығының педагогикалық негіздері
Отбасы бала тәрбиесінде орталық орын алады, баланың дүниетанымы мен мінез-құлқының адамгершілік нормаларын қалыптастыруда негізгі рөл атқарады. Отбасы-мектеп әріптесі. Мектеп пен отбасының педагогикалық өзара іс-қимылы балалардың тұлғалық дамуы мен өсуі, лайықты өмір жүргізетін адамның белсенді өмірін ұйымдастыру үшін қолайлы жағдай жасаудан тұрады. Педагогтың ата-аналармен өзара іс - қимыл жасаудағы негізгі бағыты-отбасының педагогикалық, тәрбие қызметін жандандыру, оған бағытталған, қоғамдық маңызы бар сипат беру.
Оқу-тәрбие үрдісінің барлық қатысушыларының өзара қарым-қатынасы, жағымды өмірлік мысалдар мен рухани құндылықтар, жеке тұлғаның қалыптасуына қабілетті. Отбасымен мақсатты қарым-қатынас үлкен әлеуметтік маңызға ие. Мектеп пен отбасының өзара іс-қимылы жеке болуы тиіс, сондықтан педагог әрбір нақты жағдайда баланың кіммен тұратындығы, қандай өмір сүру жағдайы, тұратын жері, отбасының әлеуметтік мәртебесі және т.б. есебінен әрекет етуі тиіс. Ұсынымдарды бір отбасына басқа отбасына апаруға болмайды. Бұл жағдайларда кеңестерден аулақ болу керек. Мектеп қызметіне ақпараттандыру, оқушылар мен ата-аналарға қолдау көрсету кіреді, өз кезегінде отбасы жауап береді және мектепке көмектеседі. Отбасында тәрбие махаббат, тәжірибе, дәстүр, жеке мысал ретінде, көршілер кеңестерінде құрылады. Бұл өзара іс-қимыл мектептің педагогикалық тактикасын анықтайды, педагогқа ата-аналармен қарым-қатынас кезінде дұрыс сөздерді табуға мүмкіндік береді. Ата-аналар өзінің баласы туралы үнемі айтпау керек, ол жаман, жаман. Ата-аналарды өз баласынан жақсы және жеке нәрсе іздеп табуға үйрету керек.
Мектеп пен отбасының өзара іс - қимылының басты шарты-бір-бірінің қызметі мен мазмұны туралы толық түсінік. Бұл субъектілер бір-бірін түсініп, бір-бірінің тәрбие мүмкіндіктерінің бейнесін елестету үшін, өзара көмектің нақты іс-қимылдарын орната алады, бұл не үшін жасалып жатқанын және тәрбие міндеттерін, құралдарды және соңғы нәтижені анық көрсете алады. Көбінесе бала тәрбиесінің эстафетасын мектепке береді, сол арқылы баланы жеке тұлға ретінде тәрбиелеу процесінен өзін-өзі ұстанады. Сонымен қатар, баланың жеке қалыптасуына бір-біріне толық өзара түсіністік пен өзара көмек көрсету кезінде екі тарап қатысуы тиіс. Отбасылық тәрбие қарым-қатынастағы эмоционалдық, ата-аналардың қыздарға деген сүйіспеншілігін және балалардың ата-аналарына деген жауап сезімдерін болжайды. Үй ошағының жылуы, үй атмосферасындағы жай-күйдің әртүрлілігі баланы отбасында тұрмыстағы ережелерді, мінез-құлықты, көзқарастар мен ұмтылыстарды іске асыруға ынталандырады. Отбасы балалардың тәрбиесін табысты орындау үшін ата-аналар негізгі педагогикалық талаптарды білуі және баланы отбасында тәрбиелеу үшін қажетті жағдайлар жасауы тиіс. Бұл жағдай үшін не?
Ең алдымен, ата-аналар мен отбасы мүшелерінің әрқайсысы балаларды тәрбиелеу үшін өз жауапкершілігін түсінетін отбасылық ахуал. Дұрыс отбасы тәрбиесінің шарттары-тиімді ұйымдастырылған тұрмыс, отбасындағы өмір тәртібі. Отбасы, мектеп, барлық қоғам ұмтылатын идеал жан-жақты дамыған, білімді, дені сау, дене бітімі мен адамгершілік, еңбек ете алатын және сүйетін адам болып табылады. Осы тұрғыдан мектеп педагогтарының мектеп оқушыларының ата-аналарымен жұмысының негізгі міндеттері анықталады: ата-аналарды жүйелі түрде жан-жақты педагогикалық ағарту. Оларды теориялық білім негіздерімен, оқушылармен жұмыс тәжірибесімен таныстыру; ата-аналарды оқу-тәрбие үдерісіне белсенді қатысуға тарту, ата-аналардың өз бетінше білім алу қажеттілігін қалыптастыру, пән мұғалімдерін отбасылық тәрбиенің түрлі әдістерімен таныстыру, үздік тәжірибені іріктеу және жинақтау.
Отбасы мен мектептің өзара іс-қимылын құру кезінде белгілі бір проблемаларды ескеру қажет: отбасында бір баланы тәрбиелеу, толық емес отбасының балаға әсер ету ерекшелігі; ата-аналардың көп айналысуына байланысты ата-аналардың балалармен қарым-қатынасының тапшылығы.
Осылайша, отбасы мен мектептің өзара қарым-қатынасы туралы сұраққа жауап ең жалпы түрде, өзара байланысты, өзара төзімділікті, өзара нығайтуды және олардың құнарлы қызметін өзара толықтыруды мойындаудан тұрады. Тағы бір нәрсе-бұл балалық шақ пен жастық кезеңінде әлеуметтік тәрбиенің екі негізгі және тең құқықтық субъектісі. Функциялардың аражігін ажырату емес, отбасының жауапкершілігін төмендету емес, оған педагогикалық ұжымды қосу есебінен тәрбие процесін тереңдету-білім беру мен тәрбиелеудің сапасын арттырудың бірден-бір дұрыс жолы. Тек осы жағдайда ғана оқушылардың кәсіптік бағдарын және үш жақты оқытуды, жастардың бойында жоғары адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруды қамтамасыз етуге болады. Ата-аналар қоғамы өзін педагогикалық ұжымның "кедей туысы" емес, нақты тәрбие мақсаттары мен құралдарын, осы оқу орнының контингенті мен оның отбасы-тұрмыстық ортасының оқуымен бірге педагогикалық іс-әрекеттер бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру кезінде оның серіктестері сезінуі тиіс.
Бұл сапада ата-аналар өздерін танытады:
1) мектептің қалыпты қызметін ресурстық қамтамасыз етуде (өзінің жеке мүмкіндіктерін пайдалана отырып));
2) оқу процесінде (мысалы, әдеп сабақтарын, эстетиканы, құқық негіздерін жүргізуге көмектесе отырып));
3) тәрбие жұмысында (оқушылардың өмірлік жоспарларын, олардың қажеттіліктері мен мүдделерін, бос уақыт ақпаратын бағалау критерийлерін қалыптастыруға мектеппен келісілген ықпал етуді жүзеге асыра отырып));
4) оқушылардың тамақтануын алдын алу және оны жоғалтқан балалар мен жасөспірімдердің оқуға деген қызығушылығын қалпына келтіру;
5) түлектермен жұмыс барысында оларды жаңа сапада алғашқы рет ұстау үшін, ал қауіптенуге негіз болған жағдайда -- қиын өмір салтына көшуді ұсыну үшін.
Өзара қарым -- қатынас барысында тек педагогтар ата-аналарға Отбасылық тәрбие беру әдістері мен мазмұнындағы кемшіліктерге ғана емес, сонымен қатар ата-аналар педагогтарға да мектеп жұмысындағы осындай "іркілістерге" көрсетуі тиіс.Алайда өзара сын негізді және конструкциялық болуы тиіс. Жалпы сөздер мен ренжіген эпитеттер емес, нақты фактілер мен ұсыныстар оның негізінде жатуы тиіс.
Әңгіме мен пікірталас мәдениеті өзара қарым-қатынаста, тек педагогтар мен ата-аналар арасында ғана емес, сонымен қатар оқушылармен қарым-қатынаста да бірдей қажет. Әрине, педагогтардың оқушылармен қарым-қатынасындағы қиындықтары, олардың денсаулығына кері әсер етуі мүмкін. Бірақ шығу отбасында күнделік арқылы шағымда немесе "директивада" емес, бірлескен тәрбие желісін құру үшін жағдайды бірлесіп талқылауда болуы керек. Ата-аналар қоғамы оны педагогтардан қатаң талап етуге құқылы. Тек осындай жағдайда ғана мектептің мақсаты мен отбасының мақсаты -- қоғамға пайдалы адам мен азаматты тәрбиелеу-қол жеткізуге болады. Мектеп істеріне ата-аналар, ата -- аналар қоғамдастығының қатысуы-қайырымдылық емес. Мектепке көмектесіп, отбасы балаларды тәрбиелеуде көмектеседі.
Мектеп педагогтарының ата-аналармен жұмысы бағыт бойынша жүзеге асырылады: барлық ата-аналар ұжымымен, топпен немесе жеке. Мектеп пен отбасының тәрбиеге қатысуы қажет, өйткені ата-ана өз балаларын қоғамымыздың лайықты азаматтары көргісі келеді ме? Мектеп отбасының көмегінсіз жоғары нәтиже бере алмайды. Әлеуметтік институттардан айырмашылығы отбасы балаға күн сайын әсер етеді, сондықтан оның жеке қасиеттерін қалыптастыруда шексіз мүмкіндіктерге ие. Ата-аналармен тілектестік қарым-қатынасты орнату, Егер педагог жағдайды ескере отырып, мақсатты түрде білім салса, әңгімелесудің мазмұнын ғана емес, оның барысын, мүмкін болатын нұсқаларын және күтпеген бұрылыстарды алдын ала ойластырса, оңайырақ болады.
Кеңес бере отырып, егер қажет болса, ата-аналардың балаға тәрбиелік ықпалына түзетулер енгізуге ұмтыла отырып, отбасының ішкі істеріне тікелей белсенді емес араласу сіз-наразылық тудырып, қиын түзелетін зиян келтіруі мүмкін екендігін есте сақтау керек. Өйткені әрбір ата-ана өз балаларын өз білімдеріне, шеберліктеріне, сезімдері мен наным-сенімдеріне сүйене отырып, қажет деп есептей отырып тәрбиелейді. Ата-аналардың өтініштеріне өте мұқият қарау керек. Өтінішті орындау балаға зиян келтіруі мүмкін жағдайда ғана орындамауға болады. Жеке қарым-қатынас мұғалімге ата-аналарға әсер етуге мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар өз кезегінде балаларға дұрыс көзқарасты таңдауға көмектеседі.
1.4 Отбасы баланы тәрбиелеу институты ретінде
Балаларды тәрбиелеу үшін табиғи орта отбасы болып табылады.
Отбасы-бұл некеде негізделген шағын топ, оның мүшелері бір-біріне қатысты бірлескен тұру және үй шаруашылығын жүргізу, эмоциялық байланыс және міндеттермен біріктірілген. Отбасы туралы қолданыстағы заңнама бойынша ата-аналар балаларды тәрбиелеуге жауапты.
Отбасында адам дамуының аса маңызды кезеңі - балалық шақ өтеді, ол баланың алғашқы әлеуметтенуі жүргізілетін, қоғамның болашақ мүшесі қалыптасатын және тәрбиеленетін орта болып табылады.
Отбасында дене, адамгершілік және рухани денсаулықтың жеке негізі қаланады. Дәл осы отбасында қоршаған адамдарға деген махаббат, басқа адамға әлеуметтік бағыттылық, қоршаған адамдардың уәждемесін түсіну мен жағымды сезінуді, олардың мүдделерін есепке алуды, қайырымдылықты және эмоциялық сезімді болжайтын өмірлік маңызды қасиеттер қалыптасады. Отбасында Мінез мен интеллект қалыптасады, көптеген әдеттер мен бейімділік, жеке әдеттер мен сапа қалыптасады.
Субъект ретінде макрофакторлар да (ел, этнос, қоғам), мезофакторлар да (өңір, тұратын жері), және әрине, микрофакторлар да (баланың ата - аналары; тікелей ата-аналар-әжелер мен аталар; баланың тікелей тәтелері мен ағасы; аға ағалары мен апа-қарындастары; отбасының басқа мүшелері; отбасының өзі ұжым ретінде) әрекет етеді.
Мемлекет балаларды отбасылық тәрбиелеу субъектісі ретінде отбасы құқықтарын қолдауға, көмекке және қорғауға қатысты әлеуметтік саясатты жүзеге асырады.
Отбасы бекітілген әдет-ғұрыптар, дәстүрлер, адамгершілік және құқықтық нормалардың құрылымы бар, оның аясында оның мүшелері қатынастардың алуан түрлілігін, сондай-ақ жалпы өмір кеңістігін, бірлескен қызмет, үй шаруашылығын жүргізу, бос уақытты өткізу, Мерекелер, отбасы мүшелерін әуестендіру біріктіреді. Барлық осы құбылыстар мен үдерістер, отбасы мүшелерінің бір-біріне өзара іс-қимылы мен өзара іс-қимылы негізінен кездейсоқ, дүлей, ахуалдық сипатқа ие және баланың әлеуметтенуі орын алатын ортаны құрайды. Бұл әлеуметтендіруші отбасылық ортада саналы, мақсатты компоненттер де бар,бірақ оларды бөлек бөлу өте қиын.
Сондықтан отбасылық тәрбие деп отбасы жағдайында жүзеге асырылатын балаға мақсатты тәрбиелік және басқарылмайтын әлеуметтендіру әсерлерінің бүкіл жиынтығы түсініледі.
Отбасы тәрбиесінің мақсаты баланың 18 жасқа қарай не болуы керектігін білдіреді. Ата-аналар баласын жақсы адам ретінде өсіргісі келеді. Бұл жалпы мақсаттың әр түрлі вариациялары тәрбие субъектілерінің оны сезіну деңгейімен және әртүрлі сословиелік, өңірлік және басқа да жағдайлармен байланысты. Алдағы уақытта барлық ата-аналар өз баласын көргісі келеді:
1) дені сау;
2) білімді (ақылды));
3) тәрбиеленуші (лайықты, құрметпен, адал, адамгершілік));
4) өмірге даярланған (дербес, еңбекқор, бәсекеге қабілетті));
5) бақытты (отбасылық, шаруашылық));
Ағымдағы отбасылық жағдайда әрекет ететін тәрбие мақсаттары спектрі, мазмұны және сипаты бойынша әртүрлі болуы мүмкін. Отбасылық тәрбие мақсаттарының алуан түрлілігі мыналарды көздейді: кіші гигиеналық дағдыларды, тұрмыстық іскерлікті, қарым - қатынас мәдениетін дарыту; жасөспірім жасында - дене бітімі, зияткерлік, экспрессивті, жеке дамуы; үлкен мектепте-жеке қабілеттерін (қандай да бір спорт, өнер, білім саласы) өсіру; белгілі бір кәсіпке немесе қызметке дайындық.
Мазмұны бойынша ағымдағы мақсаттар нақты нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған құрал-саймандық болуы немесе белгілі бір рухани-құндылық құрамдастарымен толықтырылуы мүмкін. Отбасылық тәрбие мақсаттарының сипаты міндетті түрде қоғамдық мақұлдайтын қондырғыларға сәйкес келмейді (отбасында, мысалы, индивидуализмге, қаттылыққа, төзбеушілікке және т. б. саналы түрде тәрбиелеу мүмкін.)
Отбасылық тәрбиенің ерекшеліктері
1) ата-ананың туа біткен, генетикалық тетіктерінің болуы
мінез-құлық.
2) отбасылық тәрбие ұйымдарының стихиялық, кездейсоқ сипаты
кездейсоқ қалыптасқан мән-жайлар мен жағдайларда орын алатын әсер ету.
3) мақсаттың жасырын сипаты. Отбасылық социумдағы тәрбие
оның мүшелерінің өмір сүру процесінде жүреді, отбасылық тәрбие процесінің мақсаты мен мағынасын оның субъектілері әрдайым сезінбейді.
4) педагогикалық құралдардың Натурализмі. Ретінде тәрбиелік және
дидактикалық құралдарды отбасы табиғи заттық-заттық әлемді, табиғи тұрмыстық қарым-қатынасты, нақты еңбек қызметін, өмірдің басқа да табиғи элементтері мен құбылыстарын пайдаланады. Ерекшеліктер-бастапқыда педагогикалық мағынасы бар ойыншықтар мен ойындар ғана.
5) отбасы педагогикасының жұмыс істеу автоматизмі, тұрақты
баланың отбасындағы қарым-қатынастың барлық түрлеріне қосылуы. Отбасында тәрбиелеу баланың тууынан табиғи түрде басталады және оларға дербес әлеуметтік рөлдер мен ілеспе қарым-қатынастар берілуіне қарай аяқталады.
6) тәрбиенің кез келген нәтижелеріне бейімделу. Отбасы
баланың кез келген ерекшеліктерін, даму мен әлеуметтендірудің кез келген нәтижелерін табиғи нәрсе ретінде қабылдайды. Ол көп уақыт бойы өз күш-жігерін жалғастыра отырып, оларды шыдамдылықпен күткен нәтижеге қол жеткізе алмайды.
7) мінез-құлық бағдарларына бағыттылығы. Адамгершілік
адамзаттың ұйғарымдары соншалықты вариативті, Ситуативті және жиі қарама-қайшы, бұл адам қатынастарының бұл саласын тек логикалық есте сақтау арқылы тану мүмкін емес. Отбасы тәрбиесінің технологиясы адамгершілік шындықты қалыптастыруға ғана емес, баланы мінез-құлық жағдайларына қосуға бағытталған.
8) тәрбиелік әсерлердің көп қырлы (кешенділігі).
Отбасының барлық мүшелері қандай да бір дәрежеде педагогикалық функциялардың тасымалдаушылары болып табылады. Баланың тіршілік әрекетінің барлық түрлерінің тәрбиелік функциялары бар.
1.5 Мектеп тәрбие ұйымы ретінде
Қазіргі заманғы мектеп өскелең ұрпақты әлеуметтік қызмет етуге, өмірге енгізуге дайындаудың күрделі әлеуметтік-педагогикалық технологиясын білдіреді, ол 6-7-18 жас аралығындағы балаларды дамыту, тәрбиелеу, білім беру және әлеуметтендіру міндеттерін шешеді. Мектеп қызметінің ерекшелігі келесі факторлармен байланысты:
1) педагогикалық процестің объективті заңдылықтарын білу;
2) қазіргі жағдайда мектептің әлеуметтік функцияларын нақты ұсыну;
3) Қазіргі отбасының даму ерекшеліктері мен үрдістерін түсіну.;
4) мұғалімнің ата-аналармен жұмыс істеуге, өскелең ұрпақты тәрбиелеу бойынша практикалық дайындығы.
Мақсатты бағдар
Мектептің білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz