Саяси мәдениеттің функциялары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Қарағанды техникалық университеті

MI және Г кафедрасы

Пәні: Әлеуметтану

РЕФЕРАТ

___________________________________ __________

Қабылдаған: Абдрахманова А. А.
Орындаған: Төлеужан Е.Д.

Тобы: ЦАФ-20-2

Қарағанды 2021

Жоспар:
1. Саяси мәдениет ұғымы
2. Саяси мәдениеттің функциялары
3. Саяси мәдениеттің құрылымы мен оны қалыптастыратын қоғамдық күштер

Саяси мәдениет
Саяси мәдениет – мәдениетті сезіну, саяси мінез-құлық, қоғамның саяси
өмірінің, саяси процестің ұдайы өндірісін қамтамасыз ететін мемлекеттің
және саяси институттардың қалыптасуы мен жұмыс істеу элементтері мен
феномендерінің жиынтығы.
Қазіргі заманның елеулі ерекшеліктерінің бірі – адамзат қоғамының
демократиялық даму жолына түсуі, жалпыадамзаттық қазыналарды ту етіп
көтеріп, оларды басшылыққа алуы. Бұл ерекшеліктердің ойдағыдай өрістеп,
жан-жақты өрбуінің кепілі – саяси мәдениет. Ол әдетте адамның саяси өмірді
оңды қалыптастырудағы рөлін, қоғамдық топтардың саяси санасы мен қоғамдық
өмірдегі әртүрлі саяси жағдайда өзін-өзі ұстау ерекшеліктерін, қандай
болмасын мемлекеттік құрылыстың сондай-ақ белгілі бір саяси жүйенің сын-
сипатын, өріс-өзгерісін, саяси процестің бағытын дұрыс түсінуге мүмкіндік
береді.
Саяси мәдениет ұғымының саясаттануға енгеніне көп болған жоқ.
Дегенмен, ежелгі ойшылдар: Платон, Аристотель, кейінірек Н.Макиавелли,
Ф.Бэкон, Ш.Монтескье және басқа ғалымдар әрқилы салт-дәстүрлерге
тәрбиеленіп, әлеуметтік және саяси тәжірибе жинақтаған адамдардың
бірыңғай, біртектес жағдайды әртүрлі сезінетіндігі, оған санқилы жауап
қайтаратындығы неліктен деген сұрақтарға жауап іздеген.
Саяси мәдениет тұжырымдамасын айқындап, дәйекті пікір түзуге М.Вебер,
Э.Дюркгейм, Т.Веблен, Т.Парсонс сияқты батыстың ірі саясатшылары мен
социологтары елеулі үлес қосса, саяси мәдениет деген категорияны
ғылымда алғаш қолданып, әдебиетке енгізуші ХVIII ғасырдағы неміс
ағартушысы, философ Иоганн Гердер болды.
Саяси мәдениет деп өкімет пен азаматтардың өзара қатынастарына
байланысты тарихи қалыптасқан саяси нұсқаулар, қазыналар, адамның өзін-
өзі ұстауы жөніндегі жарлық, қаулылар жүйесін айтады. Саяси мәдениет
қоғамдағы саяси өмірдің барлық салаларын қамтиды. Оған алдымен саяси
сананың мәдениеті, адамдардың топтардың, таптардың, ұлттардың өзін-өзі
мәдени білуі, осы жүйенің аясында жұмыс істейтін саяси мекемелердің
мәдениеті кіреді. Сонымен қатар саяси мәдениет адамның белсенді саяси
өмірге дайындық дәрежесін де білдіреді.
Саяси мәдениет саяси өмірде еркін іс-әрекет жасауға көмектеседі. Сол
арқылы адам даңғойлыққа ұрынбай, елдегі және әлемдегі саяси өмірдің алуан
түрлі оқиғаларына өзінің жеке қатынасын анықтауына мүмкіндік туады.
Саяси өмірге еркін араласып, оның белсенді атқарушысы, субъектісі бола
алады.
Жалпы қоғамның және жеке адамның саяси мәдениетінің дамып, жетілуін
еңбекші халықтың білімін көтерумен тығыз байланыстырған абзал. Білімді
арттыруда алдымен сауаттылық қажет. Осы орайда В.И.Ленин былай деп жазды:
Сауатсыз адам саясаттан тыс тұрады. Оған әуелі әліппені үйрету керек.
Мұнсыз саясат болуы мүмкін емес, мұнсыз саясат емес, тек неше түрлі
қауесет, өсек, ертегі, соқыр сенімдер ғана бола алады. (В.И.Ленин, ШТЖ, 44-
том, 188 б.)
Сондай-ақ, дүниетанымдық белсенділік жеке адамның саяси мәдениеті үшін
айқындаушы рөл атқарады. Өйткені мұнда таптық, жалпыхалықтық мүдделер
барынша көрініс тауып, соның нәтижесінде жеке адамның қоғамдық, саяси
позициясы қалыптасады.
Саяси мәдениет категорияларының құнды қатынастары құрылымындағы келесі
деңгей өкімет пен өкімет қатынастары мәселелеріне байланысты. әрбір
адамның азаматтық міндетттері мен құқықтарына деген көзқарасы оның билік
институттарындағы іс-әрекеттеріне баға беруі арқылы қалыптасады. Бұл
орайда, саяси мәдениет құрылымының қалыптасу детерминаты ретінде өкіметтің
өз мәдени деңгейі көрінеді.
Саяси мәдениеттің атқаратын қызметі. Өмірде саяси мәдениет мынандай
қызмет атқарады:
1) Танып-білу міндеттері. Қоғамдық ғылымдарды меңгеру арқылы
субъектілер саяси салада ойдағыдай қызмет етерлік біліммен қаруланады.
Сөйтіп адамдар қоғамдық дамуды және сасаттың өзін айқындайтын заңдар мен
негіздерді танып біледі. Бұл міндеттер қоғамдағы басқарудың әдіс-
тәсілдері, құралдары қандай болатынын, саяси жүйенің жұмыс істеуі, мемлекет
пен қоғамдық жұмыстарды басқаруға көпшілікті қалай қатыстыру керектігін
қамтиды.
2) Аға ұрпақтың саяси тәжірибесін кейінгі ұрпақтың қабылдап алып, оны
одан әрі жалғастыру міндеттері. Олар тарихи сабақтастықты, саяси процестің
тоқтаусыз ұласып дамуын қамтамасыз етеді. Қандай партия немесе қоғамдық
саяси қозғалыс болмасын өзінің іс-әрекетінде бұрынғы ұрпақтың саяси
тәжірибесін, салт-дәстүрлерін пайдаланбай тұра алмады. Соның арқасында
олар алдағы ағалардың қателіктерін қайталамай, алға қойған мақсаттарына
тезірек жетуі мүмкін.
3) Саяси өмірді реттеу, тәртіпке келтіру міндеттері. Олар саяси
жүйенің дұрыс жұмыс істеп, ойдағыдай дамуын, қоғамдық тәртіптің саналы
түрде нығаюын, саяси тұрақтылықты, кемшіліктерге төбестікті, қоғам
алдындағы жауапкершілікті, ұлттық және әлеуметтік–таптық қатынастарды
реттеуді қатамасыз етеді.
4) Саяси психологияны дамыту міндеттері. Олар адамдарды қоғамдық-саяси
қызметтерге қатысуға ынталандырады, саяси белсенділікті арттырады,
белгілі бір тосын саяси жағдайларда өзін-өзі қалай ұстап, жылдам шешім
қабылдауға тәрбиелейді.
5) Қарым-қатынас, байланыс жасау міндеттері. Саяси мәдениетті игеру
арқылы тілек, мақсаттары бірдей адамдар топтасады, сөйтіп олар саяси
қатынастардың ережелерімен қаруланады, одақтастар және қарсыластармен саяси
әңігмеге келіп, тіл табыса алатындай шеберлікке дағдыланады.
6) Қазыналық міндеттер. Олар жеке адамға (топқа, ұйымға) саяси
өмірдің қазына жүйесінен өз мақсат, мүдделеріне сай келетін ең
құндыларын таңдап алуына мүмкіндік жасайды. Бұл міндеттер елдің жедел
алға басуына және қоғамның өзін-өзі билеуіне бағытталған талаптарын
ақтайтын саяси қазыналарды қорғап, сақтауға жәрдемдеседі.
Саяси сананың тағы бір ерекшелігі – мемлекетке, саяси партиялар мен
ұйымдарға қатынасты болуында жатыр. Айталық, американдықтар мемлекетке
сыншыл, кейде жат көзбен қарайды, ал немістер болса мемлекетке әрқашан
түзу ниет білдіреді. Немесе партияға деген көзқарасты, қатынасты алайық.
Францияда бірпартиялық – жөнсіз, қисынсыз болып саналады. Сондықтан онда
бірпартиялық бола қоюы мүмкін емес. Ал кейбір елдерде бірпартиялықтың
ешқандай сөкеттігі жоқ. Саяси сананың мәдениеті еркіндік, теңдік,
әлеуметтік қорғау, автономия, төзімділік т.б. сияқты саяси
қазыналардың қайсысына бірінші орын беріп, артық көруінен де байқалады.
Оңшылдар, солшылдар, радикалдар, либералдар деп бөліну де содан келіп
шығады.
Саяси мәдениетке тікелей қатысты тағы бір ұғым – ол саяси мінез туралы
категория. Саяси мінез немесе саяси мінез-құлық - басқару процесіне
қатысты адамның ойлары мен іс-қимылдары болып табылады. Саяси мінез-
құлыққа адамның ойлары, сезімі, пікірі, мақсаты, нанымы, яғни, ішкі
әлемінің көрінісі кіреді. Оның нәтижесі мынандай іс-қимылынан білінеді.
Сайлауға қатысы, наразылығын білдіруі, жиналыстар мен науқандарға
қатысуы. Кең көлемде саяси мінез-құлық кез келген жағдайда: отбасында,
бизнесте, шіркеуде, мешітте байқалуы мүмкін. Алайда, бұл термин
мемлекеттік инстиуттар шеңберінде өрістейтін іс-қимыл әрекетіне
байланысты қолданылады.
Саяси мінез саясаттану пәнінің бағдарламасына кіретін саяси тұлға,
саяси талап және қоғамдық пікір, сайлаушылар мінезі, саяси партиялар мен
мүдделі топтар, саяси әлеуметтендіру, саяси мәдениет, бірлестіктегі
билікті айқындайтын формуланы қолдануға қажет болады. Аталған
мәселелерден байқалғандай, саяси психология мен саяси әлеуметтік мүдделер
де саяси мінездің зерттеу саласына жатады. Саяси мінез-құлық ғылыми пән
ретінде, жалпылама алғанда, саясатты бихевпоралдық (мінез-құлықтық)
зерттеудің синонимі ретінде қолданылады.
Саяси мінез-құлық саясаттанудың пәндік мазмұнын құрайды.
Саяси сана мәдениетінің тағы бір маңызды элементі – саяси тіл. Жалпы
тілдің қолданысында да мәдениет болатындығы белгілі. Тіл мәдениетіне
тікелей қатысты бұл күндері жиі айтыла басталған мәселе – сөздерді орнымен
жұмсамау, мән-мағынасына жете үңілмеу, мақал-мәтел, фразеологизмді өзгертіп
қолдану сияқты сәтсіздіктер. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.