Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық көзқарасы туралы түсінік беру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Шымкент қаласы
Ж.Аймауытов атындағы №64 мектеп-гимназиясы

Ғылыми жобаны орындаған: Тарих пәнінің мұғалімі Мусирова Г.Ш.
Тақырыбы: Ы.Алтынсариннің оқу-ағарту саласындағы жаңашылдығы

2021 жыл

Аннотация
Менің ғылыми жобамда педагог-жаңашыл және жазушы Ыбырай
Алтынсариннің қазақ ағарту ісіне қосқан үлесі жайында толығымен қамтыла
отырып, білім саласына педагогикалық ықпалы мен ұсынған принциптері
айтылған. Сонымен қатар, Ы.Алтынсариннің ағартушылық идеялары бүгінгі оқыту
жүйесінде іске асу деңгейі сипатталған.
Мусирова Г.Ш.

Аннотация
В моем научном проекте подробно рассказывается о вкладе педагога-
новатора и писателя Ибрая Алтынсарина в казахское просвещение, о
педагогическом влиянии и предложенных принципах в сфере образования. Кроме
того, описан уровень реализации идей просвещения И. Алтынсарина в
современной системе обучения.

Мусирова Г.Ш.

Аnnotation
My research project describes in detail the contribution of the
innovative teacher and writer Ibray Altynsarin to the Kazakh enlightenment,
the pedagogical influence and the proposed principles in the field of
education. In addition, the level of implementation of the ideas of
education of I. Altynsarin in the modern system of education is described.

Musirova G. Sh.

Мазмұны
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1. Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық көзқарасы
1.1 Ыбырай Алтынсариннің
өмірі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...6
1.2 Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық
идеясы мен ағартушылық
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 8
2.Білім жүйесі және Ы.Алтынсариннің білім беру жүйесіне қосқан үлесі
2.1. Ы.Алтынсариннің білім саласына педагогикалық ықпалы және ұсынған
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2.2. Ы.Алтынсариннің ағартушылық идеялары бүгінгі оқыту
жүйесінде іске
асуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .25

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Мемлекеттік білім беру мекемелерін немесе
олардың жекелеген сатыларын бітірген адамдарға білім беру министірлігі
белгілеген үлгіден олардың білім алғандығын куәландыратын құжат беріледі.
Мемлекеттік емес білім беру мекемелерін бітірген адамдарға мұндай құжат осы
мекемелер берген білім мемлекеттік стандартқа сай болған жағдайда беріледі.
Білім беру мекемелерін бітіргені туралы құжаттарды (атестаттар, дипломдар
және басқалар) нострификациялау және білім беру министірлігі белгілеген
тәртіп бойынша жүргізіледі.
Білім жүйесінде қалаған деңгейдегі басқару қатынастары тәрбиелік
қызметті де атқарады. Тәрбиленушілерді басқарушы болып есеп беретін педагог-
тәрбиелешілер оларға жетекшілік етеді, ал, тәрбиеленушілер осы жетекшілік
қатынастарды пайдалы ұғымдар ретінде игереді, яғни тәрбиелік қызметтің
орындалып жатқаны. Осыдан, да басшының, тәрбиешінің мұғалімнің моралдық,
әдептілік кейпіне жоғарғы талаптар қойылады. Кәсіби іс-әрекетті әр қилы
деңгейде тең басқару – бұлда педагогикалық жүйелердің өз алдына ерекшелігі.
Өз тұлғасын қалыптастыру барысындағы оқушы іс-әрекеттің тәрбиешінің бір өзі
басқармайды, бұған бірнеше пән мұғалімдері, сынып жетекшісі, басқада ықпал
жасайтын қызметткерлері араласады. Сондай-ақ, пән мұғалімдердің, сынып
басшыларының қызметтеріне мектеп директордың оқу, тәрбие және сыныптан тыс
жұмыстар бойынша орынбасарлары әкімшілік басқару жүргізеді. Мұғалімдер бір
уақытта бірнеше қызмет атқарады ол – сынып басшысы, пән мұғалімі,
әдістемелік бірлестік мүшесі. Мектеп көп тарапты байланысқа ие. Оның жұмысы
ата-аналар мен қоғамдық ұйымдармен мемлекеттік мекемелер мен қатынастар
негізінде атқарылып барады.
Зерттеу мәселесі. Қазақ ағарту ісінің көрнекті өкілі, педагог-жаңашыл
және жазушы Ыбырай Алтынсарин. Ыбырай дүниетанымы қалыптасуына халық ауыз
әдебиеті, прогрессивті орыс мәдениеті мен Еуропа ойшылдарының еңбектері өз
әсерін тигізді. Ыбырайдың көптеген өлеңдері мен әңгімелерінен оның қоршаған
дүниенің санадан тыс және тәуелсіз өмір сүретіндігін мойындайтынын
байқаймыз. Жаз, Өзен сияқты өлеңдерінде табиғатты өзінше тамашалау ғана
емес, сонымен бірге оның адам санасынан тыс және тәуелсіз екендігі
сезіледі. Екіншіден, Ыбырай дүниені жаратушы құдай деп біледі. (Жаратқан
мұнша таңсық жаббар құдай!, Жаратты неше алуан жұрт бір құдайым деген
өлең шумақтарында, Мұсылманшылдықтың тұтқасында, т.б. еңбектерінде осы
пікірді қуаттайды). Алтынсариннің этикалық және эстетикалық көзқарастары
құндылығы және маңызы жағынан ерекше орын алады. Жастарды инабаттылық пен
адамгершілікке тәрбиелейтін шығармалары ерекше орын алады.
Зерттеу мақсаты: Қазақ ағарту ісінің көрнекті өкілдері Ыбырай
Алтынсариннің педагогикалық көзқарасы туралы мағлұмат беру.
Зерттеу міндеттері: - Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық көзқарасы
туралы түсінік беру.
- Білім жүйесіне қосқан үлесі туралы түсінік беру.
Зерттеу құрылымы: Кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытынды мен
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық көзқарасы
1.1 Ыбырай Алтынсариннің өмірі
АЛТЫНСАРИН Ыбырай (1841-1889) – ағартушы, педагог, жазушы, этнограф,
фольклоршы, қоғам қайраткері. Қостанай облысының Қостанай ауданында туған.
Ыбырайдың өз әкесі (Алтынсары) ерте қайтыс болғандықтан, ол атасы Балғожа
бидің тәрбиесінде өскен. Балғожа би немересін 1850 жылы Орынбор шекара
комиссиясының осы қалада қазақ балалары үшін ашқан жетіжылдық мектебіне
оқуға береді. Ресей үкіметінің көздегені осындай мектептер арқылы
жергілікті әкімшілік орындарға қазақтың өз ішінен қызметкерлер әзірлеу еді.
Мектеп оқушылары отаршылдық саясат рухында тәрбиеленуге тиісті болды. Бірақ
жасынан зерек Алтынсарин бұл мектептің оқу жүйесі шеңберінде қалмай, дүние
жүзі әдебиеті мен орыс әдебиеті классиктерінің шығармаларын өздігінен оқып,
нәр алды. Мектеп бітіргеннен кейін, 1857-1859 жылдары аралығында атасы
Балғожа бидің хатшысы болды. Кейін Орынбор облыстық басқармасына кіші
тілмаштық қызметке ауысады. 1860 жылы Ыбырайға облыстық басқарма Орынбор
бекінісінде (Торғай) қазақ балалары үшін бастауыш мектеп ашуды тапсырып,
сонымен бірге оны осы мектепке орыс тілінің мұғалімі етіп белгілейді.
Осыдан бастап Алтынсаринның ағартушылық-педагогикалық қызметі басталады.
Шалғай түкпірде мектеп ашу жұмысының қиыншылықтарына қарамастан,
ағартушылық идеяларымен қанаттанған ағартушы көздеген мақсатын орындауға
құлшына кірісті. Ауыл-ауылды аралап, халыққа кәсіптік білімнің маңызы мен
мақсатын түсіндірді. Алтынсариннің талабы мен қадамын халық қуаттады.
Халықтан жиналған қаражатқа мектеп үйін салуды қолға алды. Мектеп 1864 жылы
қаңтарда ашылды. Осыған байланысты үлкен той болып, сол күні мектепке 14
бала жазылды. Мектеп жанынан интернат ашылды. Алтынсарин дүние жүзі
педагогикалық классиктердің гуманистік идеяларын басшылыққа алып, оларды
қазақ даласында оқу-ағарту практикасына енгізген тұңғыш педагог болды. 1860-
1879 жылдары арасында Алтынсарин мұғалімдік, ағартушылық қызметімен қатар
арагідік басқа да қызметтер атқарды: 1868-1874 жылдары Орынбор генерал-
губернаторының арнайы тапсыруы бойынша төрт рет Торғайдың уездік судьясы,
1876-1879 жылдары Торғай уездік бастығының аға жәрдемшісі болды.
Инспекторлық қызметке кіріскен кезден бастап, Алтынсарин зайырлық мектептер
ашуды қолға алды. Ең алдымен, ол облыстық уез орталықтарында училищелер
ашуға шешім қабылдады. Содан кейін Елек, Қостанай, Торғай, Ырғыз уездерінде
екі кластық орыс-қазақ мектептерін ашып, олардың бәрінде де кітапханалар
ұйымдастыруға зор мән берді. Осыдан кейін болыстық бастауыш мектептер ашу
ісін қолға алды. Бұл үшін ол Болыстық қазақ мектептері туралы записка
әзірледі. Мұнда Алтынсарин тек қазақ даласының ғана емес, Ресейдің жартылай
көшпелі аймақтарының өмір тіршілігіне бейім, жазда көшіп жүретін, қыста бір
жерде орнықты отыратын мектептің жаңа түрін ұсынып, халық ағарту жүйесіне
елеулі үлес қосты. Оның ұсынысы бойынша 1888 жылы сәуірдің 10-ында Орскіде
бастауыш мектептер үшін қазақ жастарынан оқытушылар даярлайтын мұғалімдер
мектебі ашылды. Оған Торғай, Ырғыз қалаларындағы орыс-қырғыз училищелерінің
жақсы бітірген жастар алынды. Алтынсарин қазақ жастары арасынан экономика
салаларына қажетті мамандар әзірлеу ісіне ерекше мән беріп, қолөнер, ауыл
шаруашылығы училищелерін ашуға көп күш жұмсады. Торғайда қолөнер училищесін
ұйымдастырды. Қайтыс болар алдында Қостанайда ашылғалы отырған ауыл
шаруашылығы училищесіне өзінің иелігіндегі жерін беретіні туралы өсиет
қалдырды. Ырғызда қазақ қыздары үшін жанында интернаты бар мектеп аштырды.
Мұның өзі қазақ халқының тарихындағы маңызды оқиға болды. Ол патша
әкімшілігінен Торғай облысының барлық уездерінде қыздар училищелерін
ұйымдастыруды өтінді. Алайда рұқсат ол қайтыс болған соң, екі жыл өткеннен
кейін беріліп, Торғайда, Қостанайда, Қарабұтақта, Ақтөбеде жанында
интернаттары бар қыздар училищелері ашылды.
1.2 Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық
идеясы мен ағартушылық қызметі
Ы.Алтынсарин аса талантты педагог, ағартушы, дарынды жазушы, тамаша
ақын, көрнекті қоғам қайраткері Ыбырай Алтынсарин қазақ қоғамының мәдениет
пен экономика жағынан мешеу кезінде өмір сүріп, халқымыздың демократиялық
мәдениеті мен өнерінің бір сыпыра саласында жаңадан өсіп өркендеуіне айқын
жол ашып, баянды негіз жасады.
Жан-жақты талант иесі Ыбырайдың есімі қашанда уақыт сынынан мүдірмей
өтіп, өз халқымен бірге жасасып келеді. Оның өмірі өз Отанын шексіз сүйіп,
оған бүкіл жан тәнімен қызмет етудің тамаша үлгілерінің бірі болып
табылады.
Заманымыздың заңғар жазушысы Мұқтар Омарханұлы Әуезов Ыбырай
Алтынсарин туралы былай жазды: Ыбырай орыстың мәдениет мектебін танымаса,
Ушинский бастаған педагогикалық жаңалықтарды білмесе, орыстың адамгершіл,
прогрессшіл классикалық әдебиетінің нәрінен қорек алмаса, Ыбырай болмас
еді... Ыбырай да сол бір бағытта болумен қатар, өмірі, еңбек еткен ортасы,
әлеуметтік-қоғамдық қайраты, әрекеті жөнінде Шоқанға да, Абайға да
ұқсамайды. Ыбырай жаңағы екеуінің де ісін өз өмірінде еңбегіне түйістіріп,
қоса білді. Сөйтіп, ол екеуі де істеген тың тарихтың ұзақ өрісі бар, зор
келешегі бар істердің үлгісін өз қолымен орнатты. Әрі ол жаңа үлгідегі
ақын, әрі сол кездегі Ресейде батыл жаңалық жасап, бұратана елдер үшін
тың үлгідегі мектеп ашушы. Қазақтың ең алғашқы мәдениетті мектебін жасаумен
қатар, жазушылық пен оқытушылықты ол аса шебер өнерлі түрде қабыстырушы.
Халық мектептері үшін ең керектісі оқытушы. Тамаша жақсы педагогика
құралдары да, ең жақсы өкімет бұйрықтары да, әбден мұқият түрде жүргізілген
инспекторлар бақылауы да оқытушыға тең келе алмайды. Сондықтан да мен жақсы
оқытушыны дүниедегі заттың бәрінен де қымбат көремін,-деп жоғары балады.
Ыбырай Алтынсарин орыс халқы мәдениетінің демократияшыл идеяларын,
әсіресе, Ушинскийдің педагогикалық мектебінің жаңалықтарын шығармашылық
жолмен қабылдай отырып, қазақ даласына білім таратушы, мектеп ашушы,
жастарды тәрбиелеуші мұғалім болды. Бірақ ол – ең алдымен ағартушы педагог.
Ал оның ақындығы мен жазушылығы оның негізгі мақсатына – сол ағартушы
педагогтік істеріне бағынған. Әңгімелері мен өлеңдерін балалар тәрбиесіне
арнап, оқу құралдары мен оқулықтары үшін жазған.
Өзінің мектеп өміріндегі тәжірибесін Ушинскийдің, Толстойдың
педагогикалық озат пікірлерін, тағы басқа да материалдарды қорыта отырып,
Ы.Алтынсарин – Қазақ хрестоматиясы (1879 жылы) мен Қазақтарға орыс
тілін оқыту жөніндегі бастауыш басшылық деген екі кітабын жазды. Бұл
еңбектер кезінде қазақ халқының мәдениетінің тарихында аса зор оқиға, үлкен
ғылыми табыс ретінде жарыққа шығуы өз кезінде қазақ халқы үшін сирек
кездесетін тамаша жаңалық болды.
Ы.Алтынсарин өзінің оқу құралдарын жасауда өзінің идеялық бағыттылығы
жағынан халықтың қағидаларға қызмет етуге және балаларды өз Отанына
сүйіспеншілік рухта тәрбиелеуге ұмтылды. Сондықтан да орыс педагогтары мен
жазушыларының шығармаларымен қатар ол хрестоматияға қазақ ауыз әдебиетінің
үлгілерін енгізді.
Ы.Алтынсарин Қазақстанда әйелдерге білім беруде біршама қадамдар
жасады. 1887 жылы Ырғызда бірінші қазақ қыздар мектебін интернатымен
ашылды.

2.Ы.Алтынсариннің білім беру жүйесіне қосқан үлесі
2.1. Ы.Алтынсариннің білім саласына педагогикалық ықпалы және ұсынған
принциптері
Ағартушы, педагог, жазушы, этнограф, фольклоршы, қоғам қайраткері
Ыбырай (Ибраһим) Мектепті бітіргеннен кейін, 1857-1859 жылдары атасы
Балғожа бидің хатшысы болды. Кейін Орынбор облыстық басқармасына кіші
тілмаштық қызметіне ауысады. 1860 жылы Алтынсаринге облыстық басқарма
Орынбор бекінісінде (Торғайда) қазақ балалары үшін бастауыш мектеп ашуды
тапсырады, сонымен бірге оны осы мектепке орыс тілінің мұғалімі етіп
белгілейді.
Осыдан былай Алтынсариннің ағартушылық-мұғалімдік қызметі басталады.
Шалғай түпкірде мектеп ашу жұмысының қиыншылықтарына қарамастан, орындауға
құлшына кірісті. Ауыл-ауылды аралап, халыққа кəсіптік білімнің маңызы мен
мақсатын түсіндірді. Алтынсариннің талабы мен қадамын халық қуаттады.
Халықтан жиналған қаражатқа мектеп үйін салуды қолға алды.
Мектеп 1864 жылы 8 қаңтарда ашылды. Осыған байланысты үлкен той болып,
сол күні мектепке 14 бала жазылды. Мектеп жанынан интернат ашылды.
Алтынсарин дүние жүзі педагог классиктерінің гуманистік идеяларын
басшылыққа алып, оларды қазақ даласында оқу-ағарту практикасына енгізген
тұңғыш педагог болды. 1860-1879 жылдар арасында Алтынсарин мұғалімдік,
ағартушылық қызметімен қатар басқа да қызметтер атқарды: 1868-1874 жылдары
Орынбор генерал-губернаторының арнайы тапсыруы бойынша төрт рет Торғайдың
уездік судьясы, 1876-1879 жылдары Алтынсарин Торғай уездік бастығының аға
жəрдемшісі болды.
Инспекторлық қызметіне кіріскен кезден бастап, Алтынсарин мектептер
ашуды қолға алды. Ең алдымен облыс, уез орталықтарында училищелер ашуға
шешім қабылдады. Содан кейін Елек, Қостанай, Торғай, Ырғыз уездеріне бір-
бірден екі кластық орыс-қазақ мектептерін ашты. Олардың бəріне де
кітапханалар ұйымдастыруға зор мəн берді. 1888 жылы 10 сəуірде Омскіде
бастауыш мектептер үшін қазақ жастарынан оқытушылар даярлайтын мұғалімдер
мектебі ашылды. Оған Торғай, Ырғыз қалаларындағы орыс-қырғыз училищелерін
жақсы бітірген жастар алынды. Алтынсарин қазақ жастары арасынан экономика
салаларына қажетті мамандар əзірлеу ісіне ерекше мəн беріп, қолөнер, ауыл
шаруашылығы училищелерін ашуға көп күш жұмсады. Торғайда қолөнер училищесін
ұйымдастырды. Қайтыс болар алдында Қостанайда ашылғалы отырған ауыл
шаруашылығы училищесіне өзінің иелігіндегі жерін беретіні туралы өсиет
қалдырды. Алтынсарин Ырғызда қазақ қыздары үшін жанында интернаты бар
мектеп аштырды. Мұның өзі қазақ халқының тарихындағы маңызды оқиға болды.
Ол патша əкімшілігінен Торғай облысының барлық уездерінде қыздар
училищелерін ұйымдастыруды өтінді. Алайда рұқсат ол қайтыс болған соң, екі
жыл өткеннен кейін берілді де, Торғайда, Қостанайда, Қарабұтақта, Ақтөбеде
жанында интернаттары бар қыздар училищелері ашылды.
Алтынсарин орыс-қазақ мектептері үшін арнаулы оқу құралдарын шығару
қажет деп санады.
Оқыту əдістерін жаңа бағытта құрды, оқуға деген баланың ынтасы мен
қызығушылығын арттыруды көздеді, оқуды ана тілінде жүргізді.
Алтынсарин жаңа дəуірдегі қазақ əдебиетінің қалыптасуына қомақты үлес
қосты. Ол қазақ жастарын, ең алдымен, оқу, өнер-білім, техниканы меңгеруге
шақырды. Оқу-білімнің тек ізденіс, еңбекпен табылатынына мəн берді. Бұған
инемен құдық қазғандай ыждаһаттылық, талап пен сабырлылық қажет екенін
ескертеді. Ал оқымаған надандарды ақын аз ғана сөзбен сынап, олардың ақ,
қараны айырмайтын көрсоқыр екенін айтады. Оқу білімнің пайдасы қандай, ол
неге керек деген мəселеге келгенде, оның өмір үшін, болашақ үшін қажет
екенін талдап көрсетеді. Жастарды өнер-білім, техниканы игеруге үндеу
ақынның Өнер-білім бар жұрттар деген өлеңінде өз жалғасын тапқан.
Ыбырай балалар əдебиетіне тəн көп шығармалар берді. Бұл шығармаларды
жазуда алдына үлкен мақсаттар қояды. Мен қазақ балаларын ұқыптылыққа,
тазалыққа отырықшыл тұрмыстың артықшылығына үйретудің өзі қазақ даласына
тəрбиелік мəні бар жұмыс деп білемін, – дейді.
Алтынсариннің барлық өлеңдері мен əңгімелерінің мазмұнында негізінен
өзі айтқан осы идея баяндалып отырады.
Халықты жəне олардың жас өрендерін оқуға, өнер-білімге шақыруда
Ыбырайдың ұран салып, ту етіп көтергені, əрқашан жаңарып, түрленіп,
құлпырып, оқыған сайын сүйсіндіріп отыратын, ескірмейтін еңбегі: Кел,
балалар, оқылық, Өнер-білім бар жұрттар, Əй, достарым, Əй, жігіттер
деген өлеңдері.
Оқысаңыз, балалар,
Шамнан шырақ жағылар,
Тілегенің алдыңнан
Іздемей-ақ табылар.
Кел, балалар, оқылық,
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық! – деп ұран салды. Ыбырай бұл өлеңдерінде алдымен
сауат ашу, оқыту мəселесін бірінші орынға қояды, баланы оқыту барысында
тəрбиелеу керектігін түсіндіреді. Оның өлеңдері мен əңгімелерінің қай-
қайсысы болмасын балаға тəртіпті, үлгілі, өнегелі кісі болуды уағыздайды.
Оқыған, мəдениетті азаматтың өмір сүруі де, еңбектенуі де анағұрлым жеңіл
жəне көңілді болатынын ескертеді.
Əдебиет адам тану құралы дейміз ғой. Ыбырай Алтынсарин ана құдіретін,
ана бейнесін жас өспірімдерге əдебиет арқылы танытып отыр. Бұл жолдар
баланы ананың жан дүниесіне үңілтеді. Мұнда аналық мейірімнен туған аналық
қасиеттің молдығын, асылдығын балаларға ұғындыру мақсаты көзделген. Ата-
ананы сыйлай білген бала, оның қадір- қасиетін түсінген бала басқаның да
қадір-қасиетін өз ата-анасындай құрметтей алатын боп өседі. Ыбырай
Алтынсариннің балаларға арналған шығармалары да тəрбие жұмысына
бағытталған.
Ы.Алтынсарин шығармашылығының басты мəселесі – балаларды ұқыптылыққа,
мейірімділікке, əдептілікке үйрету. Осы идеяның бəрі де баланы оқыту,
үйрету, тəрбиелеу процесі арқылы іске асатынын Ыбырай дұрыс түсінген, дұрыс
шешкен...
Ыбырай ата шығармаларының барлығы да көркем, тілі шебер жазылған. Оны
қарапайым, халықтық тілімен бейнелеген. Сол тақырыптарға орай мазмұны
ықшам, оқиғасы қысқа, əрі жеңіл, əрі қызықты болып келеді. Нысанаға дəл
тиетін ойларды тұжырып айтады, бос сөзділік, артық суреттемелер жоқ.
Сонымен қатар ғалым-педагог білім беруді ұйымдастырудағы өзінің
негізгі принциптерін де ұсынды.
Ы. Алтынсарин бір өзі екі бірдей бағытта тер төкті. Бір жағынан,
мектептерді тікелей ашу жұмысымен айналысты. Екіншіден, оқу бағдарламасының
нақты мағынасы, жұмыс жоспарының мəні төңірегінде көп ізденістер жасады,
оқу-методиқалық құралдар дайындады.
Табиғатынан алғыр, талантты, зерек балаға қалай білім беру керек?
деген сұраққа жауап іздестірді.
Ерекше назар аударатын жағдай, Ы.Алтынсарин сабақ кезінде білім алу
мен сабақтан тыс уақытта білім алуды ұштастыруды ұсынды.
Педагог-ғалым баланы бір жақты ақпаратымен жалықтырмай, оның қызығуын
əрдайым қоздырып, туындатып, жандандырып отыру қажеттігін атап көрсетті.
Өйткені, қызығусыз жай ғана түсіндірілген ақпарат тез ұмытылады, ал жан-
жақты ойлану немесе аса үлкен қызығушылықпен келген білім баянды болады,
зердеде сақталып қалады жəне басқа бір білімнің туындауына дəнекер, негіз
болады деген болатын.
Қазіргі сабақтың, əсіресе, дəстүрден тыс сабақтардың түрі де əдіс-
тəсілдері де көп. Оның қайсысын таңдап алсақ та, сабақ үрдісінде педагогика
ғылымының даму тарихында дəлелденген дидактикалық негізгі талаптары мен
сабақтың құрылымы қатаң сақталуы керек. Жаңа технологияларды пайдаланудың
ерекшелігі – тек стандартта берілген білімді меңгерту ғана емес, тұлғаның
танымдық қабілеттерін қалыптастыруға, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.