Дамуында ауытқуы бар балалардың түрлері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Реферат
Арнайы мектепке дейінгі педагогика ғылым ретінде

Орындаған: Гумарова А.М.
Мамандығы: Дефектология: Логопедия бойынша мамандар даярлау Қабылдаған: Даурамбекова А.А.

Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Арнайы мектепке дейінгі педагогика ғылым ретінде түсінігін ашу.
2. Мектепке дейінгі арнайы педагогика және психология пәні, міндеттері, әдістері.
3. Арнайы мектепке дейінгі педагогиканың ғылым ретінде қалыптасу тарихы
4. Мектеп жасына дейінгі балаларға инклюзивті білім беру.
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Арнайы педагогика ғылымының негізгі мақсаты: әр түрлі кемістігі бар балалардың психологиялық және физиологиялық даму ерекшеліктерін зерттеу және сонымен қатар оларды оқыту және тәрбиелеу, түзету, қалыптастыру жолдарын айқындайды.
Қазіргі таңда арнайы педагогика ғылымында бірнеше өзекті мәселелер кездеседі. Ол мәселелер арнайы педагогиканың категорияларымен тығыз байланысты. Яғни оларга: есту қабілеті бүзылган балалар (керең немесе саңырау, нашар еститін, кеш естімей қалгандар); көру қабілеті бүзылган балалар (соқыр, мүлде көрмейтін, немесе нашар көретін ); сөйлеу қабілеті бұзылган, тіл мүкістігі бар балалар-лагоппаттар; интеллектуалды дамуы немесе ақыл-ой, ойлау қабілеті зақымданган, кемақыл (ақыл-ойы, есі кеміс-кемақыл және психикалық дамуы тежелген балалар); психикасы мен дене бітімінің дамуы комплексті, күрделі түрде бүзылған (соқыр-мылқаулар); естімейтін-көрмейтін және ақыл-ойы жетілмеген, естімейтін т.б); тірек-қимыл аппараты зақымданган балалар; педагогикалық өзгерісі бар (жүріс-түрысы, мінез-құлқы, тәртібі бұзылган) балалар жатады. Өкінішке орай, қазіргі таңда дамуында ауытқуы бар балалар саны артуда. Ол балалар арнайы бала-бақшаларда, арнайы мектеп интернаттарында, арнайы сыныптарда және де логопедиялық пункттарда тәрбиеленеді. Демек, мұнда олар арнайы коррекциялық, психологиялық және педагогикалық көмектермен қамтамассыз етіледі.
Демек, ол дефектологтарга сонымен қатар, бұл мәселелерді шешу көзін табу үшін педагог-психологтарға өте маңызды. Бұл мәселелер мектепке дейінгі, мектеп жасындагы және басқа да жас ерекшеліктер педагогикасында кездесетін мәселелердің бірі болып келеді. Яғни, арнайы педагогикадағы бұндай жагдайлар әлемдік деңгейде барлық мемлекеттерде кездесетін өзекті мәселелердің бірі болып табылады.

Арнайы мектепке дейінгі педагогика ғылым ретінде түсінігін ашу
Арнайы педагогика - педагогика ғылымының бір саласы. Арнайы педагогика өмір сүру әрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін сүру әрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін циклін қамтиды. Арнайы педагогика жалпы педагогикалық терминдермен бірге өзіне тән ғылыми терминалогиясы бар, ол ДМШ- даму мүмкіншілігі шектелген баланың психологиялық ерекшелігін зерттеу және оларды оқыту мен тәрбиелеудің ұзақ уақытты процесінде қалыптасады.
Арнайы педагогика - дефектология түзету педагогикасы. Арнайы педагогика, қалыпты педагогика жағдайда, әдісімен құралдардың көмегімен, оқытуда қиын және мүмкін емес, яғни оқытуда арнайы әдістерді талап ететін физиологиялық, психологиялық дамуында ауытқуы бар баланы оқытудың арнайы теориясымен тәжірибесі. Арнайы педагогиканы әлемдік білім беру жүйесін, қазіргі заманғы гуманитарлық бағытымен сәйкес қабылданған халқаралық термин АҚШ- арнайы білім беру қалыпты дамудан айырмашылығы бар балаларды қамтиды.
Демек, ол дефектологтарға сонымен қатар, бұл мәселелерді шешу көзін табу үшін педагог-психологтарға өте маңызды. Бұл мәселелер мектепке дейінгі, мектеп жасындағы және басқа да жас ерекшеліктер педагогикасында кездесетін мәселелердің бірі болып келеді. Яғни, арнайы педагогикадағы бұндай жағдайлар әлемдік деңгейде барлық мемлекеттерде кездесетін өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Осы мақсатқа сай арнайы педагогика ғылымы төмендегідей:
1. Әр кемістіктің немесе кемтар балалардың ауытқулардың түрлерін, дәрежесін анықтап олардың қалыптасу ерекшеліктерін анықтау.
2. Физикалық немесе психологиялық дамудағы ауытқулардың негізгі биологиялық әлеуметтік және педагогикалық себептерін анықтап оларды түзету, толықтыру әдістерін қарастыру.
3. Арнайы мекемелерді қалыптастыру орталықтарын ұымдастыру және оларды дамыту бағыттарындағы жұмыстарын негізгі принциптерін таныстыру.
4. Арнайы түзету, толықтыру және дамыту мекеменің негізгі мақсат-міндеттерін айқындау және жұмыстарының мазмұнын талдау.
5. Болашақ дефектолог мамандарын даярлау үшін қажетті ғылыми оқу әдістемелік әдебиеттермен танысып көрнекі құралдар және тәжрибиелік мекемелер жұмыстарына қатысу.
Ғылыми таным саласы ретінде арнайы педагогикалық зерттеу негізіне мүмкіншілігі шектеулі баланы оқыту, тәрбиелеу және қалыптастыру мәселелері ашылады.
Әр түрлі кемістігі бар балаларды оқыту мен тәрбиелеу әлеуметтік-мәдени, педагогикалық мәселе. Бұл мәселе мүмкіншілігі шектелген балаларды қолдан келгенше қоғам өміріне белсенді, өз беттерінше өмір сүре алатындай етіп дайындау мақсатындағы негізгі сұрақтарды шешуге көмектеседі. Іс-әрекет әр адамның негізгі әлеуметтік қызметі, сондықтан арнайы педагогика ғылымы жан-жақты зерттейді. Кеміс балалардың әлеуметтік өмірге бейімделуіне, қоғамның мәнділігін және ережелерін саналы түрде меңгерулеріне, өмір жағдайымен қарапайым еңбек түрлеріне баулуларына, қоршаған ортаға бейімделулеріне септігін тигізеді.
Қазіргі арнайы педагогика негізінен жалпыға бірдей әлеуметтік қалыпқа сәйкес емес және мектептегі білім алу деңгейіне сәйкес емес мәселені зерттейді. Соған орай арнайы педагогика мынадай терминдерді қолданады:
Өмір сүру әрекетінің мүмкіндігі шектелген адам.
дәстүрлі оқыту процесінде қатыса алмайтын арнайы оқыту процесін қажет ететін балалар.
Риабилитация - яғни жеке адамның қабілетін жетілдіру және медециналық әлеуметтік білім берушілік кәсіби білім беру бағытында жүргізілетін жұмыстың кешені. Бұл сөз Абилитация деген сөзден шыққан. Абилитация - ауытқуы бар баланың жасырақ кезіндегі, кез- келген қабілеттің алғашқы қалыптасуы деген ұғымды білдіреді.
Арнайы педагогика үнемі терминдері:
Арнайы білім беру - бұл арнайы оқуда қажет ететін баланың денсаулығына байланысты құрылған, мектепке дейінгі жалпы және кәсіби білім беру.
ДМШ- бұл арнайы оқыту жағдайларсыз оқу білмейтін физиологиялық және психологилық ақаулары бар баланы оқыту.
Жеткіліксіздік - бұл кінәрәт, ақау ММК-ң дәрігерінің, әлеуметтік, экспорттың бекіткен физиологиялық және психологиялық ауытқуы.
ПДТ - психикалық дамуы тежелген. Психикасы және сөйлеу дамы тежелген. Оқуда қиындық тудыратын баланың уақытша немесе нақты жеткіліксіздігі.
Физиологиялық кемістік - ұзақ уақыттың аурудың салдарынан немесе инфекциялық аурулардан ағза қызметінің дамуындағы ауытқуы.
Күрделі кеміс - физикалық, психологиялық кемістіктін қосылысы. Ауыр кемістіктің бұл физиологиялық, психологиялық және жеткіліксіздіктін қосылысы. Арнайы педагогика, арнайы білім беру мекемесінің стандартына сүйеніп қызмет етеді. Арнайы білім беру мекемесі дамуында және денсаулығы шектелген баланы оқытып тәрбиелеу мекемесі.
Жіктеу жасауға негіз болатын басты белгі. Дамуында ауытқуы бар балалардың түрлері:
Саңыраулар
Нашар еститіндер
Кейінірек саңылау болғандар
Зағиптар
Нашар көретіндер
Тірек қимыл аппараты бұзылғандар
Эмоционалдық ерік - жігері бұзылғандар
Ой - өрісі қабілеті бұзылғандар
ПДТ балалар
ТАБ - тілі ауыр бұзылған балалар
Күрделі дамуында ауытқуы бар балалар
Жалпылайша бұзылғандарды сипаттайтын негізгі 3 класификациясы бар:
Дене бұзылулары (тірек - қимыл апараты түрлі аурудың зардабынан)
Сенсорлық бұзылулар (көру, есту, сөйлеу жатады)
Ми жұмысының бұзылулары (кемақылдық, психологиялық бұзылыстар, тілдің бұзылулары, қимыл - қозғалыс бұзылулары)
Әлеуметтік қорғау және оны жіктеу құқықтық саласында ауытқулар мен бұзылулар пайда болатын тегінен байланысты ажыратылады
Туа біткен бұзылулары
Бақытсыз, оқыс жағдайдағы табиғат апаты
Өндірістік зақымдану
Мүмкіндігі шектелуіне әкеліп соғатын, өндірістік уланулар
Жол, көлік апаты
Әскери істерге қатымты ақаулар
Экологиялық апаттар
Аурулардың салдарынан
Басқа да жағдайлар

2.2. Мектепке дейінгі арнайы педагогика және психология пәні, міндеттері, әдістері.

Арнайы педагогика - оның саласы басқа ғылыммен тығыз байланысты. Олар зерттеу іс - дәреже жұмыстарында арнайы білім беру, технологияны жасауда, арнайы оқытудың технологиялық құралдарын жасауда қолданылады. Олар философия, тарих, педагогика, психология, клиникалық психология. Медициналық, физиологиялық, әлеуметтік психология, арнайы психология, лингвистика, әлеуметтану, психолингвистика, әлеуметтік педагогика, физика, информатика, жаратылыстану ғылымдары.
Ерекше білімді қажет ететін балалар арнайы бала-бақшаларда, арнайы мектеп интернаттарында, арнайы сыныптарда және де логопедиялық пункттарда тәрбиеленеді. Демек, мұнда олар арнайы коррекциялық, психологиялық және педагогикалық көмектермен қамтамассыз етіледі.
Демек, ол дефектологтарға сонымен қатар, бұл мәселелерді шешу көзін табу үшін педагог-психологтарға өте маңызды. Бұл мәселелер мектепке дейінгі, мектеп жасындағы және басқа да жас ерекшеліктер педагогикасында кездесетін мәселелердің бірі болып келеді. Яғни, арнайы педагогикадағы бұндай жағдайлар әлемдік деңгейде барлық мемлекеттерде кездесетін өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Осы мақсатқа сай арнайы педагогика ғылымы төмендегідей:
1. Әр кемістіктің немесе кемтар балалардың ауытқулардың түрлерін, дәрежесін анықтап олардың қалыптасу ерекшеліктерін анықтау.
2. Физикалық немесе психологиялық дамудағы ауытқулардың негізгі биологиялық әлеуметтік және педагогикалық себептерін анықтап оларды түзету, толықтыру әдістерін қарастыру.
3. Арнайы мекемелерді қалыптастыру орталықтарын ұйымдастыру және оларды дамыту бағыттарындағы жұмыстарын негізгі принциптерін таныстыру.
4. Арнайы түзету, толықтыру және дамыту мекеменің негізгі мақсат-міндеттерін айқындау және жұмыстарының мазмұнын талдау.
5. Болашақ дефектолог мамандарын даярлау үшін қажетті ғылыми оқу әдістемелік әдебиеттермен танысып көрнекі құралдар және тәжірибелік мекемелер жүмыстарына қатысу.
Ғылыми таным саласы ретінде арнайы педагогикалық зерттеу негізіне мүмкіншілігі шектеулі баланы оқыту, тәрбиелеу және қалыптастыру мәселелері ашылады.
Арнайы мектепке дейінгі педагогика -- бұл психикалық дамуында ауытқулары немесе ауытқулары бар балаларға арнайы мектепке дейінгі білім беру процесін ұйымдастырудың мәнін, заңдылықтарын, принциптерін, әдістерін, нысандарын зерттейтін ғылым.

Арнайы мектепке дейінгі педагогиканың пәні-дамуында ауытқулары немесе ауытқулары бар нәрестелік, ерте және мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту, тәрбиелеу және дамытудың теориялық және практикалық мәселелері.

Арнайы мектепке дейінгі педагогиканың ғылым ретіндегі міндеттері:
1. Дамуында ауытқулары мен бұзылулары бар сәби, ерте және мектеп жасына дейінгі балаларды оқытудың, тәрбиелеудің, оқытудың және дамытудың теориялық және әдіснамалық негіздерін әзірлеу.
2. Арнайы мектепке дейінгі білім берудің ұлттық жүйесін дамыту стратегиясын анықтау.
3. Дамуында ауытқулары мен ауытқулары бар мектеп жасына дейінгі балаларды саралап оқыту және тәрбиелеу, дифференциалды диагностиканың теориялық тәсілдерін әзірлеу.
4. Бұзылулары мен ауытқулары және дамуы бар мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен оқытудың педагогикалық технологияларын әзірлеу.
5. Арнайы мектепке дейінгі мекеменің әр түрінің тең деңгейлі бағдарламаларын құру стратегиясын анықтау.
6. Арнайы білім беру ұйымдарының вариативті формаларын іздеу және дамыту.
7. Психофизикалық дамуында кемшіліктері бар нәресте, ерте және мектеп жасына дейінгі балалармен түзету-педагогикалық жұмысқа дефектолог-мұғалімді даярлауда қажетті оқу-әдістемелік база құру.

Мектепке дейінгі түзету педагогикасының ғылым әдістері -- әдебиетті зерттеу және талдау, байқау, әңгімелесу, эксперимент (айқындаушы, оқыту, бақылау), алынған деректерді талдау және түсіндіру, Медициналық және психологиялық-педагогикалық құжаттаманы зерделеу, сауалнама жүргізу, Балалар қызметінің өнімдерін талдау және басқалар.

Бұл әдістерді таңдау баланы психологиялық-педагогикалық зерттеудің мақсаттары мен міндеттерін, оның әлеуметтік даму жағдайын және түзету-дамытушылық әсер ету стратегиясын таңдаумен анықталады.

Мектепке дейінгі түзету педагогикасы мынадай санаттағы балаларды тәрбиелеу және оқыту мәселелерін шешеді: ақыл-есі кем балалар (ақыл-есі кем); танымдық дамуында ауытқулары бар балалар (психикалық дамуы тежелген балалар); есту қабілеті бұзылған балалар; көру қабілеті бұзылған балалар; тірек-қимыл аппараты бұзылған балалар; сөйлеу қабілеті бұзылған балалар; эмоционалдық бұзылулары бар, оның ішінде ерте балалық аутизмі бар балалар; мінез-құлқы мен қызметі бұзылған балалар; көптеген ауыр бұзылулары бар балалар.
Балалардың арнайы психологиясы - дамуында ауытқулары бар балалардың проблемаларын зерттейтін ғылым (нәресте жасындағы балалардың арнайы психологиясы, ерте жастағы балалардың арнайы психологиясы (1-3 жас), мектеп жасына дейінгі балалардың арнайы психологиясы (3-7 жас), мектеп жасындағы балалардың арнайы психологиясы, жасөспірімдердің арнайы психологиясы).
Арнайы психологияны зерттеу объектісі - Дамуында проблемалары бар балалардың психофизикалық ерекшеліктері.
Қазіргі заманғы арнайы психология өзінің негізгі міндеттерін келесідей көреді:
1) қалыпты дамып келе жатқан балалармен салыстырғанда ауытқуы бар баланың психикалық дамуының жалпы және ерекше заңдылықтарын анықтауда;
2) әртүрлі бұзылулары бар адамдардың танымдық іс-әрекетінің жекелеген түрлерінің даму ерекшеліктерін зерттеуде;
3) тіршілік ету мүмкіндігі шектеулі адам тұлғасының даму заңдылықтарын зерттеуде;
4) психикалық дамудың әртүрлі бұзылыстарын психологиялық түзетудің диагностикалық әдістемелері мен тәсілдерін әзірлеуде;
5) интеграцияның психологиялық проблемаларын және интеграцияланған (дені сау құрдастарымен бірлесіп) оқытуды зерттеуде;
6) әртүрлі бұзылулары бар балалар мен ересектердің психикалық дамуына педагогикалық Ықпал етудің неғұрлым тиімді жолдары мен әдістерін психологиялық негіздеуде.
Арнайы психология әдістері. Ғылыми-педагогикалық зерттеулерде арнайы психология белгілі педагогикалық және психологиялық әдістерді қолданады. Бұл бақылау табиғи жағдайда белгілі бір психологиялық-педагогикалық құбылысты мақсатты түрде зерттеуден, түзету және білім беру процесін анықтауға мүмкіндік беретін алдын-ала жоспарланған жоспарға сәйкес тексеруден немесе сөйлесуден тұрады.

Эксперименттің әртүрлі түрлері кеңінен қолданылады - арнайы жасалған жағдайларда жүргізілетін табиғи (анықтау және оқыту) және зертханалық. Эксперименттік тапсырмалар тек қалыптасқан ерекшеліктер мен әртүрлі қиындықтарды ғана емес, сонымен қатар даму мүмкіндіктерін де анықтайды. Бұл баланың өзіндік ерекшелігін дұрыс түсініп, даму проблемаларын жеңу үшін онымен жұмысты сәтті ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Дамуында проблемалары бар балалар туралы ақпарат алудың маңызды көзі - олардың іс-әрекеттерінің нәтижелерін талдау - балалардың психикалық ерекшеліктерін, олардың қоршаған өмір туралы идеяларын сипаттайтын суреттер, түрлі қолөнер. Бұл әдіс балалардың даралығын, олардың бейімділігі мен қабілеттерін көрсетеді.
Дамуында проблемалары бар балаларды зерттеудің құнды құралдары-социометриялық және психологиялық зерттеу әдістері.
Олардың ішінде сауалнама - сауалнамаларды қолдана отырып, материалды жаппай жинау әдісі, өзін-өзі бағалау әдістері және жеке талаптардың деңгейі, социометрия - топтағы тұлғааралық қатынастарды зерттеу, сонымен қатар зерттелген сипаттамалардың сандық көрсеткіштерін анықтайтын математикалық әдістер.
Арнайы психология ғылыми зерттеулердің қолда бар әдістерін жетілдіреді және жаңаларын әзірлейді. Әдетте психологиялық-педагогикалық зерттеулерде бір емес, бірнеше өзара толықтыратын әдістер қолданылады. Мұндай кешенді қолдану нәтижелердің сенімділігін қамтамасыз етеді.

2.3. Арнайы мектепке дейінгі педагогиканың ғылым ретінде қалыптасу тарихы

Арнайы педагогиканың ғылым ретінде қалыптасу тарихы
1 кезең: ежелгі кезең (б. з. д. IV ғ.)
жаппай нәрестелік-өлтірушілік қолданылды (физикалық немесе ақыл-ой кемістігі бар әрбір бала жойылды).
Мүгедектердің құқықтары жоқ (мүгедектердің мәртебесін құл мәртебесімен салыстыруға болады).
хоспистер мен баспаналар пайда болады.
2 кезең: Орта ғасырлар (XVI-XVII ғғ.)
адам өмірі белгілі бір құндылыққа ие болады.
ақаулы балаларға адамгершілікпен қарайды.
мүгедектерге көмек көрсету және қоғамға оралу жолдарын іздеу.
3 кезең: жаңа уақыт (XVIII-XX ғғ. ортасы)
мүмкіндігі шектеулі адамдарды емдеу, тәрбиелеу, қолөнерге үйрету идеясы пайда болды.
Ж. Итар (1775-1838) және Э.Сеген (1812-1880) емдеудің оқумен ақылға қонымды үйлесімімен балалардың дамуы мүмкін деп санайды.
Арнайы педагогиканың педагогика ғылымы мен практиканың дербес саласы ретінде пайда болуы.
Ерте кезде де аномальды балаларға әлеуметтік проблема ретінде қарап, көңіл бөлген. Балалардың қоғамдық орнын белгілейтін барлық заң ережелерінде, Рим правосында, Юстициан кодексінде аномльды балалар жөнінде айтылып, олардың қоғамдық жағдайы белгіленеді. Киев Русінің негізі (мемлекеттік қағидалар жинағы) кітаптарында, Москва мемлекетінің жүз тарауында аномальды балалардың қоғамдық жағдайды ерекше бұйрықтармен шектелді. Мұндай жағдай Россияда Ұлы Октябрь социалистік револциясы жеңгенге дейін орындалып келді. Кейінгі капиталистік елдерде аномальды балалардың қоғамдық жағдайын арнайы түрде белгілеп қою күні бүгінге дейін бар. Онда аномальды балаға әділетсіздікпен қарап келді.
Аномальды балалар қай кезде де философиялық ойға негіз болып келеді. Сондықтан да философтар, егер баланың құлағы есітпесе, көзі көрмесе, дұрыс сөйлемесе оның дүниені, өзін қоршаған ортаны танып - білуі қалай өтеді деген мәселемен шұғылданды.
Аристотель аномальды балаларға арналған екі трактат жазды. Кардано, Гольвеций, Дидро және басқалар аномальды балалар туралы арнайы кітаптар жазды.
А. И. Радищев өзінің атақты трактатында аномальды балалар дамудың кейбір заңдылықтарын анықтады. Неміс философтары кант және Бауэр аномальды балалардың даму ерешеліктері жөнінде жазған.
Организімнің аномальдық тұрғыда бұзыл механизмі қандай деген мәселе өте ерте кезден көңіл бөлінді. Бір немесе екі орган жұмыс істемей қалғанда, басқалары өзара қандай қарым - қатынаста болады? Бала естімегенде оның өзі қандай күйде болады? Көрмеген кезде құлақ қандай қалыпта болады? Баланың орталық жүйке жүйесі бұзылғанда, сезім органдары қандай күйде болады? Атап айтқанда, мұндай мәселелерімен Дарвин және жаратылыс ғылымының басқа да өкілдері айналысты. Қазіргі уақытта дамунда ауытқуы бар балалардың ішкі процестері мен механизмдерін танып білуге білуге үлкен көңіл бөлінуде.
Аномальды балаларды зерттеу жүйесінде ғылымның жаңа бөлімі пайда болды. Оның көру мен есту түйсіктерін тікелей ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.