Жағынды дайындау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Ф.7.03-03

Абубакирова А.А., Нарымбаева З.К., Баймирзаева Ж.Н

Биотехнология нысандары пәнінен
зертханалық жұмысқа арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

Биотехнология кафедрасы

Абубакирова А.А., Нарымбаева З.К., Баймирзаева Ж.Н

6В07241- Өсімдік майлары және майлар технологиясы
мамандығының студенттеріне
Биотехнология нысандары пәнінен
зертханалық жұмысқа арналған
әдістемелік нұсқау

Шымкент- 2021 ж
ӘОЖ 57 (075)
ББК 28.08

Құрастырғандар: Абубакирова А.А., Нарымбаева З.К., Баймирзаева Ж.Н, Биотехнология нысандары пәні бойынша зертханалық жұмыстарға арналған әдістемелік нұсқау.- Шымкент, М.Әуезов атындағы ОҚМУ,- 2022.- б.

Биотехнология нысандары пәнінің әдістемелік нұсқау оқу жоспарына және типтік бағдарламаға сәйкес құрастырылған.
Аталған әдістемелік нұсқауда зертханалық сабақтың тақырыптары қарастырылған.

6В07241- Өсімдік майлары және майлар технологиясы
мамандығының студенттеріне арналған

Пікір жазғандар: Айтқұлова Р.Э. - х.ғ.к., Биотехнология кафедрасының доценті

Азық-түлік өнімдерінің технологиясы және қауіпсіздігі кафедрасының мәжілісінде ұсынылған, (хаттама №5, 27 12. 2021ж.)
және Тоқыма және Тамақ инженериясы жоғары мектебінің инновациялық технологияларды оқыту және әдістемелік қамтамасыз ету комитеті мәжілісінде қаралған және баспаға ұсынылған (хаттама №____________2022 ж.)

М.Әуезов атындағы ОҚМУ Оқу-әдістемелік Кеңесінде баспаға ұсынылды,
№____ хаттама ___ _____ 2022 ж.

(C)М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2022 ж.

Баспаға жауапты Абубакирова А.А.
№ 1 зертханалық жұмыс

Тақырыбы: Микробиологиялық зертхананың құрылысы, қауіпсіздік техникасы және ондағы жұмыс тәртібі.

Сабақтың мақсаты: биотехнология зертханасының жұмысын ұйымдастырумен және қажетті жабдықтармен (аспаптар және олардың мақсаты, ыдыс түрлері, стерильдеу әдістері және т.б.) танысу. Зертханалардың құрылымына қойылатын санитарлық-гигиеналық және технологиялық талаптарды, қауіпсіздік техникасының ерекшеліктерін зерттеу; құрал-жабдықтарға, ыдыс-аяқтарға күтім жасау, ерітінділерді дайындау және сапасын бағалау бойынша практикалық дағдыларды игеру.

Микробиологиялық зертханадағы жұмыс ережесі
1. Микробиологиялық зертхана бөлмесінде тәртіп пен тазалық қатаң сақталуы керек, ақ халатта жұмыс істеу керек.
2. Оқу үстеліндегі жұмыс орны барлық сабақ уақытында оқушыларға бекітіледі.
3. Студент әрдайым бірдей микроскоппен жұмыс істейді және оған жауап береді.
4. Оқу үстелінде жұмысқа кедергі келтіретін артық заттар болмауы керек,
5. Жұмысты бастамас бұрын зертханалық жұмыстың мазмұнымен танысу керек.
6. Жұмыс барысында жұмыс дәптеріне жазбалар мен бақылаулардың эскиздерін енгізу қажет.
7. Барлық қолданылған құралдар (инелер, ілмектер, пинцеттер, тамшуырлар және т.б.), сондай-ақ заттық және жабын шынылары оттықтың жалынында стерильденуі немесе дезинфекциялық сұйықтығы бар ыдысқа түсуі тиіс. 8. Сабақтың соңында мұғалімге микроорганизмдердің барлық дақылдары мен басқа материалдарды тапсыру керек, содан кейін жұмыс орнын ретке келтіру керек.
Қажетті құрал - жабдықтар: оқу зертханасы; жабдықтар: ламинарлық бокс, термостат, центрифуга, микроскоптар, Су моншасы, Тоңазытқыш, дистиллятор, автоклав, ферментер; пластикалық және шыны ыдыс.
Студенттерге арналған тапсырма:
1. Биотехнология, микробиологиялық биотехнология зертханасының жабдықтарын сипаттау.
2. Құрылғылардың функциялары мен олармен жұмыс істеу ережелерін атаңыз.
3. Қызметкерлерге, жабдықтарға, бөлмелерде сақталуы қажет талаптарды атаңыз.
4. Микробиологиялық зертхананың жабдықтарымен танысу және 1-кестені толтыру.

Кесте 1
Оқу микробиологиялық зертханасының негізгі жабдықтары
Мақсаты, схемалық бейнесі, фотосуреті
1 Микробиологиялық Ілмек

2 тегіс заттық шыны

3 ойығы бар заттық шыны

4 беттік шыны

5 Петри табақшасы

6. Дригальский шпателі

Бақылау сұрақтары:
1. Биотехнологиялық цикл зертханасын ұйымдастыру қайда, қалай және қандай принцип бойынша жүргізіледі? Зертхана құрылғысына қандай санитарлық-гигиеналық талаптар қойылады?
2. Зертхананың негізгі бөлімдерін, әр бөлімде қажетті жабдықты, зертханада жұмыс істеуге құқығы бар мамандардың білім деңгейін сипаттаңыз.
3. Биотехнологиялық бейіндегі Микробтық синтез зертханаларының қауіпсіздік техникасының негізгі талаптары.
4. Пластикалық және шыны ыдыстардың түрлері және оларды пайдалану.
5. Реактивтермен жұмыс істеу ережесі.

№ 2 зертханалық жұмыс

Сабақтың тақырыбы: Микроскоптау техникасы. Дайындау және бекітілген боялған препараттарды микроскоптау. Бактериялардың морфологиялық белгілерін зерттеу
Сабақтың мақсаты: микроскоппен қарау техникасымен танысу. Бекітілген боялған препараттарды дайындау және микроскопиялау әдістері туралы теориялық білімді бекіту. Микроорганизмдердің морфологиялық формаларын зерттеу.
Теориялық бөлім:
Бактериялар-кең таралған микроорганизмдер. Олар ауада, топырақта, суда, өсімдіктер бетінде, жануарлар мен адамдардың ішектерінде болады.
Бір клеткалы бактериялар формасы бойынша үш негізгі топқа бөлінеді - сфералық, өзек тәрізді және жинақталған.
Сфералық бактериялар кокк деп аталады (гр. kokkos-астық). Олар дөңгелек пішінді және өте кішкентай. Бөлінудің сипатына және бөлінуден кейінгі жасушалардың мінез-құлқына байланысты:микрококки (гр. микрос-кішкентай)немесе монококки (гр. monos-бір) - бөлінгеннен кейін жасушалар бір-бірден орналасады;диплококктар (гр. diploos - Қос) - бөлінгеннен кейін жасушалар екіге қосылады;стрептококктар (гр. streptos-тізбек) - бөліну бір жазықтықта қатар жүреді, бөлінгеннен кейін пайда болған жасушалар тізбекте жалғасады;тетракокки (гр. tetra-төрт) - Жасушаның бөлінуі екі өзара перпендикуляр жазықтықта төрт байланысқан жасуша түзеді; сарциналар (лат. sarcio-қосамын) - жасушаның бөлінуі бірізді және тез үш өзара перпендикуляр жазықтықта 8 жасушадан текшелер (сөмкелер) түзеді;стафилококктар (гр. staphyle - жүзім шоғыры) - жасушалардың бөлінуі әр түрлі бағытта кездейсоқ жүреді, нәтижесінде жүзім шоғырына ұқсайтын кластерлер пайда болады;
Таяқша тәрізді бактериялар таяқшаға немесе цилиндрге ұқсайды, қысқа және ұзын, қалың және жұқа, әр түрлі пішінді шеттері бар. Таяқшалар әдетте кокктерге қарағанда үлкен. Олар бактерияларға бөлінеді (гр. bakteria-таяқша) - споралар мен бациллалар түзбейді (лат. bacillum-таяқша) - споралар түзетін. Бактериялар термині тар мағынада таяқша тәрізді, ал кең мағынада кез-келген пішінді білдіреді. Таяқтардың бөлінуі тек көлденең жүреді, содан кейін олар жұптасып (диплобактериялар мен диплобациллалар) немесе тізбектерде (стрептобактериялар мен стрептобациллалар) қалуы мүмкін.
Жинақталған бактериялар олардың жинақталуы бойынша бөлінеді: вибриондар (фр. вибрион және лат. vibrare-тербелу, дірілдеу) - үтірге ұқсайтын сәл иілген жасушалар, қисықтық әдетте шеңбердің жартысынан аз;спириллалар (лат. spirilla-кішірейтетін Spira-иілу) - бұйралар саны 1-ден 6-ға дейін, әдетте үлкен спирохеттер (лат. spira және гр. chaite-шаш) - жұқа, ұзын, бұйралары көп.
Дәптерге үш көру өрісін салыңыз және оларда бактериялардың барлық формаларын көрсететін суреттер жасаңыз.
Жеке бляшкадан қосымша дайындалған препаратта сіз бактериялардың әртүрлі формаларын таба аласыз - сфералық, өзек тәрізді, бұралған (мысалы, кариес спирохеттері) және жіп тәрізді.
Құрал-жабдықтар мен материалдар. Бактериялар-кокки, шөп таяқшасының жаңа дақылы, метилен Көкінің су ерітіндісі, заттық және жабын шынылары, бактериологиялық Ілмек, жанарғы, шаюшы, микроскоп, көпірі бар ванна (екі параллель шыны таяқшалар, резеңке шлангінің бір бөлігі бар).
Жұмыс ерітіндісін дайындау тәртібі. Бояулардың жұмыс ерітінділерін дайындамас бұрын, құрғақ бояулардан бұрын қаныққан алкоголь ерітіндісін дайындау керек. Ол үшін бояу 1:10 қатынасында 96% алкогольмен құйылады. 100 мл алкогольге 7,0 г метилен көк, 4,8 г генцианвиолет, 8,1 г негізгі фуксинді қабылдау ұсынылады. Қаныққан спирт ерітінділерінен Сулы жұмыс ерітінділері дайындалады: 30 мл қаныққан метил көк спирт ерітіндісіне 100 мл дистилденген су және 10 мл 1% каустикалық калий (немесе каустикалық натрий) ерітіндісі қосылады. Бояу ерітіндісі ұзақ уақыт сақталуы мүмкін және біраз уақыттан кейін жаңадан жасалғанға қарағанда жақсы боялады.
Тапсырма I. Микроскоптау техникасын үйрену
Жоғарыда келтірілген биологиялық микроскоппен жұмыс істеу ережелеріне сәйкес микроскопты жарық көзінің алдына қойыңыз. "Револьвердің "көмегімен объективті 8x үлкейтумен бекітіңіз." револьвердің " серіппесінің жеңіл тоқтауы мен дыбысы объективтің оптикалық ось бойымен макрометриялық бұрандамен орнатылғанын көрсетеді, объективті тақырып үстелінен 0,5-1 см қашықтыққа түсіріңіз. Ирис диафрагмасын толығымен ашып, конденсаторды тоқтағанша көтеріңіз. Көзілдірікке қарап, айнаны бұрап, сәулелерді жарық көзінен ирис диафрагмасының саңылауы арқылы объективке бағыттаңыз. Алдын ала дайындалған препаратты заттық үстелге қойып, терминалдармен бекітіңіз. 8x құрғақ объективімен бірнеше көру өрістерін қарастырыңыз. Зерттеу үшін қажетті аймақты көру аймағының ортасына орнатыңыз. Көтеріңіз тубус, айналдыру арқылы револьвер ауыстырыңыз объектив ұлғайта отырып, 40х. Бақылай отырып, жанынан, макроцентрическим бұранданы опустите тубус с объективпен-ға жанасу препаратымен. Көзілдірікке қарап, сурет контуры пайда болғанша түтікті өте баяу көтеріңіз. Дәл фокусты микрометриялық бұранданың көмегімен, оны бір жағына немесе екінші жағына, бір толық айналымнан артық емес бұру керек. Препаратты қарап шыққаннан кейін макрометриялық бұранданы бұраңыз, түтікті көтеріңіз, препаратты үстелден алыңыз. 2-3 бекітілген препаратты қарастырыңыз.

Тапсырма 2. Бекітілген боялған бактериялардың препаратын дайындаңыз
Бекітілген жасуша препараттарының артықшылықтары. Тіршілік процестері үзілген, бірақ жұқа құрылымы толығымен сақталған микроорганизмдердің жасушалары бекітілген болып саналады. Боялған бекітілген жасушалар және олардың құрылымының бөліктері препараттың фонында айқын көрінеді. Бұл жасушаның пішінін, мөлшерін, ішкі құрылымын зерттеуді жеңілдетеді. Бекітілген препараттар әдетте иммерсиямен қарастырылады. Препаратты дайындау келесі операциялардан тұрады:
Жағындыны дайындау, құрғату, бекіту және бояу.
Жұмысты жүргізу тәртібі. Препаратты толығымен таза майсыз слайдтарға дайындау керек. Слайдтар пинцетпен немесе саусақтармен қабырғалардан алынады және қыздырғыштың жалыны арқылы аздап жағылады, содан кейін олар күйдірілген бетті көпірге жоғары қояды. Жанарғы жалынында стерильденген және салқындатылған бактериологиялық ілмекпен зерттелетін микроорганизмдер жүзіндісінің тамшысын заттық шыныға жағу және жабынды (заттық) шынының шетіне зерттелетін материалдың тамшысына 30° бұрышпен тигізу (сурет.8).

Сурет 1.Жағынды дайындау

1. Зерттелетін үлгіні әйнектің бүкіл бетіне біркелкі жұқа қабатпен тез жылжытыңыз.
2. Кептіру мына процеске жатады.
3. Дайындалған тампонды бөлме температурасында құрғатыңыз.
4. Жағындыны бекіту.
Содан кейін кептірілген жағынды мыналарға бекітіледі: микроорганизмдер жасушаларын өлтіру, оларды шыныға мықтап бекіту, нәтижесінде олар кейінгі операцияларда жуылмайды; бояуды жақсарту, өйткені өлі жасушалар бояғыштарға көбірек өтеді. Препаратты жағындымен 3-5 рет қыздырғыш жалынының ең ыстық бөлігі арқылы өткізіңіз. Егер сіз оны қолыңызға тигізсеңіз, жұмсақ жану сезімі пайда болғанша, слайдпен слайд 2-3 секундтан аспайды. Ұзақ термиялық бекіту микробтық жасушалардың құрылымын және олардың пішінін өзгерте алады.
5. Жағындыны бояу.
Ваннаның үстіне орнатылған көпірге орналастырылған бекітілген препаратқа бояғыш ерітіндісінің 3-5 тамшысын (жағындының мөлшеріне байланысты) жағыңыз. 3-5 минуттан кейін препарат ағынды су дерлік боялғанға дейін шайғыштан сумен жуылады. Бұл жағдайда әйнекті көлбеу ұстау керек. Содан кейін боялған препарат ауада кептіріледі.
6. Ол үшін препаратқа Бір тамшы иммерсиялық май жағылады, микроскоптың заттық үстеліне орналастырылады және терминалдармен қысылады. Айналдыру-револьвер, иммерсиялық объектив орталық оптикалық ось бойынша орнатылады. Конденсатор тоқтағанға дейін көтерілуі керек, конденсатордың ирис диафрагмасы толығымен ашылуы керек. Қарап, жанынан, макрометрическим бұранданы түсіру керек тубус дейін батыру объектив май, шамамен дейін жанасу линзаларын пәндік шынымен препарат. Окулярға қарап және баяу макрометриялық бұранданы өзіне емес, отрывая объектив от Май, поднимите тубус пайда болғанға дейін объектінің контурлары. Иммерсия объективіндегі бос жұмыс қашықтығы 0,1-0,15 мм екенін ұмытпаңыз. Препаратты бірнеше көру аймағында қарастырыңыз.
Қарастырылған дәрі-дәрмектерді бояу керек. Жұмыс аяқталғаннан кейін тубусты көтеріп, препаратты абайлап алыңыз линзаның алдыңғы линзасын алдымен құрғақ жұмсақ мақта-мата сүрткімен, содан кейін таза бензинге сәл малынған сулықпен сүртіңіз. Препарат алдымен майдан, сүзгі қағазымен босатылады, содан кейін әйнекті бензинмен өңдеңіз.

Тапсырма 3. Грам бойынша бактерияларды бояу әдістері.
1) Бекітілген жағындыға фильтрленген қағаз жолағы арқылы генциан-виалет бояғышын 2-3 минутқа жағады.
2) сүзгі қағазын жағындыдан алып тастап, жағындыны Луголь ерітіндісімен 1-2 минут бояймын,
3) Люголь ерітіндісін жағындымен ағызады және препоратты 96% спиртпен 30-60 секунд өңдейді.
4) жағынды сумен жуылады және сүзілген қағазбен кептіріледі. (Гр (+) в қара күлгін; ГР(-) Б-түссіз.)
5) препарат фуксинмен қосымша 2-3 минут сырланады, сүзгі қағазымен кептіріледі. (ГР. ( + ) Б қара күлгінге боялған;
ГР ( - ) Б-қызғылт.)
Тапсырма 4.Микроорганизмдердің таза дақылдарынан" ілулі "және" ұсақталған " тамшыларды дайындауды игеру
"Ілулі" және "ұсақталған" тамшылардың препараттарын алу әдістемесін зерттеңіз (микробиология бойынша зертханалық семинарды қолдана отырып).
Препараттарды алу әдістемесі бойынша мәселе
"жаншылған тамшы"препараты
"жүзгінді тамшы"препараты
Микроорганизмдер культурасы қандай әйнекке қолданылады?

Препаратты дайындау үшін қандай слайд қолданылады?

Микроскоп жасамас бұрын дайындалған препаратты аудару керек пе?

Тапсырма 5. Микроорганизмдердің морфологиялық формаларын зерттеу.

Дәріс материалдарын, оқу-әдістемелік материалдарды № 1 зертханалық жұмысқа қолдана отырып, 3-кестені толтыру қажет.
Микроорганизмдер морфологиясы бойынша сұрақтар
Сол жақтағы ұяшықтағы сұраққа жауап (тек дұрыс жауап (жауаптар) қалдырыңыз)
Осы уақытқа дейін зерттелген ең үлкен бактериялар
1 - Thiomargaritanamibiensis
2 -Mycoplasma haemofelis
3 - Micrococcus luteus
4 - Clostridiumbotulinum
Бактериялар жасушалардың сфералық пішініне ие...
1 - Neisseria meningitides
2 - Bacillus cereus
3 - Streptococcus pneumoniae
4 - Pseudomonasputida
5 - Staphylococcusaureus
Бактериялар таяқша тәрізді жасуша пішініне ие...
1 - Pseudomonas aeruginosa
2 - Corynebacterium diphtheria
3 - Bacillus cereus
4 - Vibriocholerae
Бактериялардың иілген тәрізді пішіні бар
1 - Vibrio proteus
2 - Borrellapersica
3 - Fusobacteriumnucleatum
4 - Lactobacillusbulgaricus
Бактериялардың жіпше тәрізді пішіні бар
1- Bacillus anthracis
2 -Lactobacillus casei
3 - Leptospirainterrogans
4 - Actinomycesisraelii,
Диплококкаларға жатады:
1. - Neisseria intracellularis,
2 - Staphylococcus aureus,
3 - Bacillus subtilis
4 - Diplococcuspneumoniae
Стафилококкалар - грамм оң түзушілер:
1- шынжырлды
2 - жүзім сабағы түрді құраушы топтар
3 - кубик тәрізді топтар
4 - төрт коккалы тізбекті
5 - екі коокадан тұратын
2. Дайындалған "жүзгінді " және" жаншылған " препараттарда жасуша морфологиясын зерттеп, 4-кестедегі кеңістіктегі жасушалардың пішіні мен орналасуын сызыңыз.
Микробты культура
Препарат
Морфологиялық сипаттамасы
бейнесі

Зерттелген микроорганизмдердің морфологиялық формалары туралы қорытынды жасаңыз.

Бақылау сұрақтары:

1 биологиялық микроскопта препаратты қарау тәртібі қандай?
2 микроскоптың ұлғаюын қалай анықтауға болады?
3 8x және 40X линзалармен жұмыс істеу кезінде линзалардың фокустық ұзындығы қандай?
4 бекітілген препаратты дайындау тәртібін тізімдеңіз.

№ 3 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Бактериялық жасушаның құрылымы. Грам бойынша бояу.
Жұмыстың мақсаты: әртүрлі бактериалды жасушалардың морфологиясын, микроорганизмдерді бояудың кейбір әдістерін зерттеу.
Теориялық бөлім:
1884 жылы дат ғалымы Г. х. Грам бояу әдісін ұсынды, бұл барлық микроорганизмдерді екі топқа бөлуге мүмкіндік берді - грам-оң (грам+) және грам-теріс (грам -). Бұл әдіс жасуша қабырғасының химиялық құрамындағы айырмашылықтарға негізделген. Грам-оң формаларда жасуша қабырғасының құрамына гетерополимерапептидогликан (муреин) көп мөлшері кіреді және ол қабықтың сыртқы қабаттарында локализацияланған. Бұл формаларда йодтың қатысуымен анилинді бояумен боялған кезде муреинмен алкогольде ерімейтін тұрақты түсті қосылыс пайда болады. Грам-теріс формаларда жасуша қабырғасында муреин жоқ немесе өте аз және ол терең қабаттарда локализацияланған, сондықтан грам бойымен боялған кезде тұрақты түсті кешен пайда болмайды. Мұндай жасушалар алкогольге оңай түседі, содан кейін оларды басқа бояумен бояуға болады.
Грам бояуы бактериялардың таксономиясының негізі болып табылады және олардың түрін анықтауда қолданылады.

Материалдар мен жабдықтар: ашытқы дақылдары мен E. coli қоспасы, көк қағаз, Луголь ерітіндісі, негізгі фуксиннің сулы ерітіндісі немесе Пфейфер фуксині, 96º спирті бар шыныаяқтар, қызыл және күлгін қарындаштар;
азотобактер мәдениеті, кесілген жиектері бар әйнек, жаңа бөлінбеген тушь, негізгі фуксиннің сулы ерітіндісі немесе Пфейфер фуксині, қызыл және қара қарындаштар.

Жұмыс тәртібі: препараттарды дайындау үшін микробтық материал қолданылады, ол бір пробиркада араласқан микроорганизмдердің екі дақылынан тұрады, олардың біреуі грам-оң, ал екіншісі грам-теріс. Тампон жасаңыз, құрғатыңыз, содан кейін оны жалынға бекітіңіз.
Тапсырма 1. Грам ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.