Селекциялық жетістікті құқықтық қорғау ұғымы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3
1. СЕЛЕКЦИЯЛЫҚ ЖЕТІСТІК ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ
1.1 Селекциялық жетістікті құқықтық қорғау ұғымы 5
1.2 Селекциялық жетiстiктiң уақытша құқықтық қорғалуы 7
2. СЕЛЕКЦИЯЛЫҚ ЖЕТІСТІКТІҢ ПАТЕНТКЕ ҚАБІЛЕТТІК ШАРТТАРЫ
2.1 Селекциялық жетiстiкке патент алуға өтiнiм 11
2.2 Селекциялық жетістіктің атауы 14
2.3 Селекциялық жетістіктің басымдығы 17
ҚОРЫТЫНДЫ 19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 21

КІРІСПЕ

Ауылшаруашылық өндірісінің тиімділігін арттыруда селекция және тұқым шаруашылығының маңызы өте зор. Жергілікті жағдайға бейімделген жоғары өнімді сұрыптар мен будандарды өсірудің нәтижесінде өндіретін дақылдардың өнімділігін 40-50 және одан да жоғары пайызға көтеруге болады. Селекция(латын тілінен аударғанда selection- сұрыптау немесе іріктеу) - жаңа сұрыптар мен будандарды шығарумен айналысатын ғылым. Алғашқы кезде жаңа сұрыптар шығаруда тек сұрыптау әдісі қолданылған. Қазіргі кезде селекцияда сұрыптаумен қатар, будандастыру, полиплодия, мутагенез, биотехнология сияқты басқада әдістер кеңінен қолданылуда. Селекционерлердің жоғары мамандануын қажет ететін генді инженерия, гаплоидты селекция сияқты әдістерді пайдалану қазіргі күні басты бағытқа айналуда. Сондықтан селекционерлер жасушаның ішкі құрлысын, тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті, өсімдікте болатын ішкі құбылыстарды, аурулар мен зиянкестерді, өнімді сақта, өңдеу технологиясын жақсы білумен қатар, математиканы, химияны, өндіріс экономикасы мен ұйымдастыру негіздерін білулері қажет. Селекция жұмысының ғылыми - теориялық негізгі тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым генетика болғанымен, селекция өз алдына дербес ғылым. Ол жаңа ағзалар шығаруға негіз болатын ерекше әдістерге сүйенеді.
Өсімдіктер селекциясы егін шаруашылығымен бір мезгілде пайда болып, онымен бірге дамып келеді. Н.И.Вавилов атап көрсеткендей, егіншілік пен өсімдіктер мәдениеті жалпы адамзат мәдениетімен қатар дамыды. Мәдени өсімдіктердің жаңа сорттарын шығару әдісінің тарихында 4 кезеңді бөліп көрсетуге болады: қарапайым, халықтық, өнеркәсіптік және ғылыми селекция.
Курстық жұмыстың мақсаты: қорғау селекциялық жетістіктерді өнертабыспен салыстыра отырып, жанама жолмен жүзеге асырылуын қарастыру.
Курстық жұмыстың міндеті: патент жаңалығын, ерекшелігін, біртектілігін, тұрақтылығын зерттеу

1. СЕЛЕКЦИЯЛЫҚ ЖЕТІСТІК ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ҰҒЫМ
1.1 Селекциялық жетістікті құқықтық қорғау ұғымы

ҚР "Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы" Заңның 4-бабының 2- тармағы бойынша егер өтінім берілген күнге дейін белгілі бір селекциялық жетістіктің ұрығы немесе басқа да отырғызылатын материалы, асыл тұқым материалы егер:
1) ҚР да өтінім берілген күнге дейін бір жыл бұрын;
2) кез келген басқа мемлекетте өтінім берілген күнге дейін бір жылдық дақылдар бойынша төрт жыл бұрын және көп жылдық дақылдар, тұқымдар бойынша алты жыл бұрын сатылмаса, автор немесе оның құқықтық мирасқоры сұрыпты, тұқымды пайдалану үшін басқа адамдарға бермесе сұрып, тұқым жаңа деп есептеледі.
Селекциялық жетістікке құқықтық субъектілері және олардың құқықтары туралы қысқаша баяндаңыз және ерекшеліктерін көрсетіңіз.
1999 жылы 13 шілдеде ҚР Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы Заңы қабылданды.
Осы объектілердің атауы селектио сұрыптау деген латын сөзінен шыққан селекция атты ғылыми қызметі.Селекция ғылым ретінде 1859 жылдан бастап Ч.Дарвинның Түрлердің пайда болуы кітабы шыққан кезден бастап дами бастады.
Селекция өсімдіктердің жаңа және жақсартылған сұрыптарын, жануарлар түрлерін, сонымен қатар, гендік, жасушалық инженерия будандастырылуы, жасанды мутагенез, таңдауы жолымен жасалған микроорганизмдер штаммын өзіне біріктірген. Вегетативті жолмен көбейетін өсімдік сұрыптары АҚШ-та 1970 жылы қабылданған Өсімдіктердің жаңа сұрыптарын қорғау туралы Заңы бойынша қорғалады және қызыққа тұлға үшін патент алуға өтініш беруге кедергі жасамайды. Мұртшалар арқылы көбейетін өсімдіктер арнайы заң рәсімі негізінде берілетін патентпен қорғалады. ҚР Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы Заңының 2-бабы бойынша селекциялық жетістік адамның шығармашылық қызметінің нәтижесі болып табылатын өсімдіктің патент берілген жаңа сұрыбы, жануарлардың жаңа тұқымы.
Селекциялық жетістік жайындағы қатынастың субъектілік құрамы осы типтес өнертабыстық қатынас құрамымен ұқсас болса да, олардан ерекшеленеді. Селекциялық жетістіктің субъектілері ретінде ҚР АҚ-ның 1006-1012 баптарына сәйкес автор, селекциялық жетістіктің патент иеленушісі, сараптама жүргізетін және селекциялық жетістікті сынайтын ұйым қарастырылған.Бірақ бұл қатынастың барлық мүшелері емес.
Селекциялық жетістіктерді қорғау туралы Заңының 2-бабында селекциялық жетістік авторы (селекционер)- cұрыпты, тұқымды жасаған, тапқан немесе өсіріп шығарған жеке адам екендігі көрсетілген . Ал өтініш беруші - селекциялық жетістікке патент беруге өтінім берген жеке немесе заңды тұлға.
Уәкілетті орган ретінде мемлекеттік патенттік ұйым бекітілген. Ол Заң бойынша селекциялық жетістікке ҚР-ныңпатентін алу үшін берілетін өтініштерді қабылдап, алдын ала сараптама жүргізеді.Сонымен қатар ,селекциялық жетістіктерді Мемлекеттік тізілімге енгізеді. Патент беру,селекциялық жетістік жайлы мәліметтерді бюллетеньге жариялау және патенттік ведомствоны басқа да функцияларын іске асырады.
Заңның 13-бабына сәйкес селекциялық жетістіктің патент иесі селекциялық жетістіктің авторы, оның мирасқорлары бола алады. Егер селекциялық жетістіктә қызметкер қызметтік міндеттерін орындау кезінде жасаса, автор мен жұмыс берушінің арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, жұмыс беруші жетістіктің патент иесі болып табылады.
Өтініш беріліп отырған патенттің авторлары бірнешеу болса, оларға бір патент беріледі.
Авторға(авторларға) тек техникалық, ұйымдық көмек көрсеткен немесе сұрыпқа , тұқымға берілетін құқықтарды әзірлеуге және рәсімдеуге жәрдемдескен адамдар авторлар болып танылмайды.
Бұл заң селекциялық жетістіктерді қорғау саласындағы қызметтің құқықтық, экономикалық және ұйымдық негіздерін белгілейді, селекциялық жетістіктерді жасауға, ашуға, шығаруға, құқықтық қорғауға және пайдалануға байланысты туындайтын мүлікті, сондай-ақ олармен байланысты мүліктік емес жеке қатынастарды реттейді. Селекциялық жетістікке құқық Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалады жэне патентпен расталады. Патент селекциялық жетістікті пайдалануға патент иесінің айрықша құқығын, оның басымдығын және селекционердің авторлығын куаландырады. Мемлекеттік патент ұйымы (Қазпатент) уәкілетті мемлекеттік орган болып табылады, ол осы Заңға сәйкес селекциялық жетістіктерге Қазақстан Республикасының патенттерін беру жөніндегі өтінімдерді қарауға қабылдайды, оларға алдын ала сараптама өткізеді, селекциялық жетістіктерді мемлекеттік тізілімін жүргізеді, патенттер береді, селекциялық жетістіктер туралы мәліметтерді бюллетеньде жариялайды және патент ведомствосының өзіне жүктелген өзге де міндеттерін жүзеге асырады. Патент қабілеттігі мен шаруашылыққа пайдалылығы жөнінен селекциялық жетістіктерге сараптама жасауды және оларды сынақтан өткізуді мемлекеттік комиссиялар жүзеге асырады, олар өндірісте пайдалануға жіберілген тиісті селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізілімдерін жүргізеді. Патент селекциялық жетістікке берілген құқықтық қорғау көлемі сорттың, тұқымның сипаттамасына енгізілген белгілердің жиынтығымен анықталады. Өсімдіктердің сортына патенттің қолданылу мерзімі Қазпатентке өтінім берілген күннен бастап-25 жыл, мал тұқымдарына-30 жыл, жүзім, сәндік ағыш, жеміс және орман дақылдары сорттарына, оның ішінде олардың қалемшелеріне-35 жыл болады. Патенттің қолданылу мерзімін патент иесінің өтініші бойынша Қазпатен ұзартады, бірақ ол 10 жылдан аспауы керек.

1.2 Селекциялық жетiстiктiң уақытша құқықтық қорғалуы
Қорғауға өтiнiм жасалған селекциялық жетiстiкке өтiнiм туралы мәлiметтер жарияланған күннен бастап патент берiлген күнге дейін уақытша құқықтық қорғау белгiленеді. Патент иесi патент алғаннан кейiн селекциялық жетiстiктi уақытша құқықтық қорғау кезеңiнде осы Заңның 14-бабының 1-тармағында аталған әрекеттерді өтініш берушінің рұқсатынсыз жасаған адамнан өтем алуға құқығы бар. Селекциялық жетiстiктi уақытша құқықтық қорғау кезеңiнде өтiнiш берушiге тек ғылыми мақсаттарда және сату мен өзгедей беру селекциялық жетiстiкке құқықты өзгедей беруге немесе ұрықты, асыл тұқымдық материалды олардың қорын құру мақсатымен өтiнiш берушiнiң тапсырысы бойынша өндiруге байланысты болған жағдайларда ғана ұрықты, асыл тұқымдық материалды сатуға және өзгедей беруге ұсынылатын.Аталған талаптарды өтiнiш берушi немесе оның келiсiмiмен басқа адам бұзған жағдайда уақытша құқықтық қорғау болған жоқ деп есептеледi.
Кез келген мүдделi адам өтiнiм туралы мәлiметтер жарияланған күннен күннен бастап алты ай ішінде мемлекеттік комиссияға мәлiмделген селекциялық жетiстiкке қатысты талабын жiбере алады.
Негiзделген талаптың түскенi туралы мемлекеттiк комиссия өтiнiш берушiге талаптың мәнiн баяндай отырып хабарлайды.
Талаппен келiспеген жағдайда өтiнiш берушiнiң хабарламаны алған күннен бастап үш ай мерзiмде мемлекеттiк комиссияға дәлелдi қарсылық жiберуге құқығы бар.
Сараптама ұйымы мемлекеттiк комиссияның қорытындысы негiзiнде шешiм қабылдайды және ол туралы мүдделi адамға хабарлайды.
Егер сорт, тұқым жаңалық өлшемiне сәйкес келмесе, патент беруден бас тарту туралы шешiм қабылданады.
Сорттың, тұқымның ерекшелiгiн, бiртектiлiгiн және тұрақтылығын сынақтан өткiзудi қабылданған әдiстемелер бойынша мемлекеттiк комиссиялар белгiленген мерзiмде жүргiзедi.
Мемлекеттiк комиссиялар сараптама жасау ұйымы өтiнiм материалдарын жiберген күннен бастап бiр ай iшiнде патент қабiлеттiлiгiне сынақтар өткiзудiң нақты мерзiмдерi туралы сараптама жасау ұйымын хабардар етеді.
Өтінім беруші сынақтан өткізуге тұқымдардың немесе асыл тұқымдық материалдың қажетті мөлшерін ұсынуға мiндеттi.
Мемлекеттiк комиссиялар Қазақстан Республикасының, сондай-ақ тиiстi шарттар жасасылған басқа мемлекеттердiң басқа да ұйымдары жүргiзген сынақтардың нәтижелерiн және өтiнiш берушi табыс еткен деректердi пайдалануға құқылы.
Сұрып, тұқым патентке қабiлеттілік шарттарына сәйкес келген кезде, мемлекеттiк комиссия сұрыпты, тұқымды сипаттай отырып, қорытынды жасайды.
Мемлекеттік комиссия қорытындысының негізінде сараптама ұйымы он жұмыс күні ішінде селекциялық жетістікке патент беру туралы шешім шығарады, бұл жөнінде өтінім берушіге он жұмыс күні ішінде жазбаша хабарлама жіберіледі.
Патент беру туралы шешiмнің қабылданғаны туралы хабарлама өтiнiм берушіге ұсынылатын күннен бастап үш ай iшiнде өтiнiм беруші сараптама ұйымына патент беруге дайындағаны және жариялағаны үшiн тиiстi төлемді растайтын құжатты ұсынады. Көрсетiлген құжат ұсынылмаған кезде, өткізіп алған мерзімді қалпына келтіру төлемі туралы құжат ұсынылған жағдайда, төлем мерзімі үш ай ішінде қалпына келтірілуі мүмкін. Керісінше жағдайда өтiнiм кері қайтарып алынды деп есептеледi, өтiнiм бойынша iс жүргiзу тоқтатылады, бұл жөнінде өтiнiм беруші қалпына келтіру мерзімі өткен күннен бастап он жұмыс күні ішінде хабардар етіледі.
Егер сараптама жүргiзу және сынақтан өткізу барысында сұрыптың, тұқымның патентке қабiлеттілік талаптарына сай келмейтiндiгi анықталған жағдайда, сараптама ұйымы мемлекеттiк комиссия қорытындысының негiзiнде он жұмыс күні ішінде патент беруден бас тарту туралы шешiм қабылдайды, бұл жөнінде өтiнiм берушiге он жұмыс күні ішінде жазбаша хабарлама жiберіледi.
Өтiнiш берушi патент беруден бас тарту туралы шешiмге оны алған күннен бастап үш ай мерзімде уәкiлеттi органға қарсылық бере алады. Қарсылықты шағым кеңесi ол түскен күннен бастап үш ай мерзiмде қарауға тиiс.
Өтiнiш берушi сараптама қарсы қойған барлық материалдармен таныса алады. Өтініш берушi сұраған материалдардың көшiрмелерiн сараптама ұйымы оған сауал салудан алған күннен бастап бiр ай мерзiмде жiбередi.

2. СЕЛЕКЦИЯЛЫҚ ЖЕТІСТІКТІҢ ПАТЕНТКЕ ҚАБІЛЕТТІК ШАРТТАРЫ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ
2.1 Селекциялық жетiстiкке патент алуға өтiнiм

Патент жаңалығы, ерекшелiгi, бiртектiлiгi және тұрақтылығы бар селекциялық жетiстiкке берiледi.Егер өтiнiм жасалған күнге дейiн белгiлi бiр селекциялық жетiстiктiң ұрығы немесе басқа да отырғызылатын материалы, асыл тұқымдық материалы мына аумақта:
1) Қазақстан Республикасында - өтiнiм берiлген күнге дейiн бiр жыл бұрын;
2) кез келген басқа мемлекетте - өтiнiм берiлген күнге дейiн бiр жылдық дақылдар бойынша төрт жыл бұрын және көп жылдық дақылдар, тұқымдар бойынша алты жыл бұрын сатылмаса және автор немесе оның құқықтық мирасқоры сортты, тұқымды пайдалану үшiн басқа адамдарға бермесе, сорт, тұқым жаңа деп есептеледi.
Селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізілімдеріне тиісті тектер және түрлер енгізілген күнге пайдалануға ұсынылатын Селекциялық жетістіктердің мемлекеттік тізілімінде тіркелген тұқым тұқымға жаңалық талаптары қойылмай патентке қабілетті деп танылуы мүмкін.
Мұндай селекциялық жетiстiктерге осы Заңның 3-бабында аталған патенттiң қолданылу мерзiмi пайдалануға ұсынылатын жылдан бастап патент берiлген жыл аралығындағы мерзiмге қысқартылады. Осы Заңның 9-бабында көзделген уақытша құқықтық қорғау мұндай селекциялық жетiстiктерге қатысты қолданылмайды.
Егер сорттың, тұқымның өтiнiм берiлген кезде бар екенi жалпыға мәлiм кез келген басқа сорттан, тұқымнан анық өзгешелiгi болса, олар ерекшелiк өлшемдерiне сай келедi. Патент алуға өтiнiм беру немесе сорттың, тұқымның жаңа сорттардың, тұқымдардың ресми тiзiлiмiне енгiзiлуi, осы өтiнiм беру нәтижесiнде патент берiлген немесе сорт, тұқым аталған тiзiлiмге енгiзiлген жағдайда, сортты, тұқымды өтiнiм берiлген күннен бастап кез келген елде жалпыға мәлiм етедi.
Сорттардың, тұқымдардың жалпыға мәлiмдiгi өсiру, пайдалану және жариялау фактiлерi бойынша да белгiленуi мүмкiн. Сорттың, тұқымның сипатталу және айырықша ерекшелiктерiн анықтауға мүмкiндiк беретiн белгiлер қалпына келтiрiлетiн және дәл сипаттауға ыңғайлы болуға тиiс.
Егер сорттың, тұқымның көбею ерекшелiктерiн есепке алғанда осы сорт өсiмдiктерi немесе тұқым селекцияланатын белгiлерi бойынша бiртектi болса, сол сорт пен тұқым бiртектi деп есептеледi.
Егер сорттың, тұқымның негiзгi белгiлерi - әрбiр көбеюден кейiн, ал көбеюдiң ерекше циклы жағдайында көбеюдiң әр ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.