Бағаналық жасушалармен емдеуге болатын аурулар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

университеті

ЭССЕ

Тақырыбы:«Бағаналы жасушалар және олардың медицинадағы маңызы»

Орындаған:

Қабылдаған

Алматы, 2021

Жоспары:

І. Кіріспе:

ІІ. Негізгі бөлім:

1) Бағаналық жасушалар және оның зерттелу тарихы

2) Медицинадағы маңызы

3) Бағаналық жасушалармен емдеуге болатын аурулар

ІІІ. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Бүгінгі таңда медицинада технологияның қарқынды дамуы байқалуда. Жаңа емдеу әдістері әлемнің жетекші клиникаларында сәтті қолданылуда. Медицинадағы соңғы жаңалықтардың бірі бағаналық жасушаларды пайдалану болды. Адамның бағаналық жасушалары дегеніміз не және олар не үшін қажет?

Бағаналық жасушалар дененің барлық тіндері үшін жетілмеген прекурсорлық жасушалар. Олар кез келген жетілген жасушаға айналуы мүмкін, сондықтан олар медицинаның әртүрлі салаларында белсенді қолданылады. Адам ағзасы көптеген жасушалардан тұрады. Ұрықтану кезінде мұндай жасушаның бірі бөлініп, жаңа жасушалардың пайда болуына қабілетті. Бағаналық жасушаларының негізгі қызметі - генетикалық кодты беру. Бағаналық жасушаларының көпшілігі балалардың денесінде кездеседі. Қарт адамдарда олар аз.

Бағаналық жасушалардың әртүрлі түрлері бар.

Эмбриональды, олар баланың құрсақішілік дамуының ерте кезеңінде қалыптасады. Оларды алу үшін эмбрионды жою керек. Бұл адамгершілікке жатпайтын әдіс, сондықтан бұл жасушалар ешқашан қолданылмайды. Ұрықтың жасуша түрі жүктілікті тоқтатқаннан кейін алынады.

Бағаналық жасушаларының ең жиі қолданылатын түрі - постнатальды. Жасушаның бұл түрінің ішкі типтері бар: қан түзетін, стромальды, тіндік. Жеке топ - прогениторлы жасушалары бар кіндік қаны.

Ол қан айналымы жүйесі мен тіндердің болашақ жасушаларын қамтиды және қан патологиялары мен басқа ауруларды емдеуге жарамды. Бағаналы жасушалардың көп мөлшері шнур қанынан алынады. Баланың кіндік тамырынан қан алыңыз. Алынған биоматериал арнайы банкте сақталады. Дің жасушаларын сақтау сұйық азотты қолдану арқылы алынады. Бұл кезде жасушалар өз белсенділігін сақтайды.

Бағаналық жасушалардың зерттелу тарихы

Ең алғаш рет 1908 жылы ғылымға «бағаналы жасуша» терминін Санкт-Петербургтегі әскери-медициналық академиясының профессоры, гистолог Александр Максимов (1874-1928) енгізген болатын. 1978 жылы ұрықжолдас қанының құрамында гемопоэтикалық бағаналы жасушалардың бар екені анықталды.

Ал 1981 жылы американдық биолог Мартин Эванс ең алғаш болып тышқандардың бластоциттерін, яғни бағаналы жасушалардың дифференцацияланбаған плюрипотентті тармағын алды.

1988 жылы ең бірінші болып Элиан Глюкман анемиямен ауыратын науқасқа ұрықжолдас қанындағы гемопоэтикалық бағаналы жасушаны трансплантация операциясын жүргізген болатын. Осы арқылы Элиан Глюкман ұрықжолдас қаны өте нәтижелі әрі қауіпсіз екендігін дәлелдеді. Сол кезден бастап ұрықжолдас қаны трансплантология ғылымында кеңінен қолданылуда.

1997 жылы Ресейде қатерлі ісік ауруларымен ауыратын науқасқа ұрық жолдас қанының бағаналы жасушаларын тасымалдаудағы ең алғашқы операция өткізілді.

1998 жылы Батыс ғалымдары Д. Томпсон мен Д. Герхарт ең бірінші болып эмбриондық бағаналы жасушаларды бөліп алды.

1999 жылы Science журналы эмбриондық бағаналы жасушалардың ашылуын биологиядағы ең ғажайып жаңалықтардың бірі деп жариялаған.

1996 жылдан 2004 жылға дейін аутологиялық бағаналы жасушаларды трансплантациялауда 392 операция жүргізілді.

Медицина және физиолигия саласы бойынша Нобель сыйлығы жапондық ғалым Синья Яманака және британдық биолог Джон Гердонға табыс етілді. Аталған қос зерттеушінің бірі діңгек жасушаларын (стволовые клетки) зерттесе, ал енді бірі жануарларды клонын жасаумен айналысыпты. Олардың ашқан жаңалықтары жаңа тіндер мен толық бір ағзаның көшірмесін жасауға негіз болады деп болжануда.
Нобель сыйлығын беретін комитетінің хабарлауында «Олардың жаңалығы жасуша мен ағзалардың дамуы туралы ғылымда «төңкеріс» жасады» делінген. Екі ғалымның ашқан жаңалықтары түрлі қатерлі кеселден аман алып қана қоймай, ертең адамның клонын жасауға да жол ашуы мүмкін. Нобель лауреаттарының ашқан жаңалығының маңызы неде?
1962 жылы Джон Гердон жасушалардың арнайы бағытқа бағындырылуы қайтымды деген болжамға келеді. Кейін ол класикаға айналған тәжірибеге өзгеріс жасай отырып жаңалық ашады. Құрбақаның аналық жасушасының жетілмеген ядросын ішек эпителиінің жетілген жасушасының ядросымен ауыстырды. Түрі өзгертілген аналық жасушадан қарапайым кішкене бақа пайда болды. Бұл жетілген жасуша ДНҚ-сында құрбақа ағзасының өзіне тән тіндердің дамуы үшін керекті барлық ақпарат бар екенін дәлелі болды.
Ал Синья Яманака болса, жетілген жасушаны діңгекті жасушаға бағдарлауға болатынын дәлелдеді. Таң қаларлығы сол, ол жасушалық геномға бірнеше генді ғана енгізе отырып, арнайы бағытқа бағындырылған жасушаларды ағзаның барлық жасушалар типінде даму қабілеті бар плюрипотентті бағаналы жасушаларға бағдарлай алды.
Бұл жаңалық жасушалардың даму және арнайы бағытқа бағындырылуына көзқарасты түгелдей өзгертті. Адамның жасушаларын кері «бағаналық» жағдайға басқаша бағдарлаудың арқасында ғалымдар ауруды зерттеу үшін жаңа мүмкіндіктер алады және алдын-алу мен емдеудің жаңа әдістерін әзірлейді.

Ғалымдар қаннан діңгекті жасушаларды алудың жолын тапты. Кембридж университетінің ғалымдары адам қаны компоненттерінен бағаналы жасушалар алудың жолын тапты. Жаңа әдіс ауру адамдарды емдеу үшін өнімді жасушалар алудың неғұрлым тиімі тәсілі, деп санайды биологтар.

Қазірде бағаналық жасушалардың көпшілігі адам терісінен жасалады. Алайда ғалымдар мұндай жасушылардың генетикалық кемшіліктері бар, сондықтан да оларды ауыстырып салу адам өміріне қауіпті деген қорытындыға келді.

Ең бірінші бағаналы жасушалар трансплантациясы сүйек кемігінің гемопоетикалық жасушаларынан басталған. Ол осыдан 20 жыл бұрын жасарту мақсатында жасалған, яғни косметологияда бастау алған. Қазір гемопоетикалық бағаналы жасушалар басқа да ауруларды емдеуге қолданылады. Мысалы: қан жүйесінің қатерлі ісіктері (балалардағы лейкоздың кейбір формалары) . Қазіргі гематология жүзден аса ауруларды гемопоетикалық бағаналы жасушалардың транплантациясысыз жасай алмайды. Ақырғы жылдары гемопоетикалық бағаналы жасушалар аутоимунды ауруларды, бүйрек және сүт безі қатерлі ісіктерін, ревматоидты арттрит, Крон ауруы, жайылмалы склероз, артрит ауруларын тұрақты сауығуға дейін емдейді.

Сүйек кемігінің стромалық (мезенхималық) бағаналы жасушалары ортопедиялық клиникада қолданылады. Негізгі көрсеткіштері - сынған сүйек ақауларын, бұзылған буын шеміршегінің қалпына келуін қамтамасыз етеді.

Мезенхимальді бағаналы жасушалар кардиохирургиялық клиникада белсенді орын алады. Инфарктан кейін бұзылған кардиомиоциттерді қалпына келтіреді.

Ересек бағаналық жасушаларды болашақта терапиялық қолданудың оптимистік болжамдары сүйек миының трансплантациясның тарихи жетістіктеріне байланысты. Сүйек миының трансплантациясы қолдану лейкемиямен ауыратындардың тірі қалуын арттыру, туа біткен қан бұзылыстары иммундық жүйе ауруларында үлкен маңызы бар. Гемопоэтикалық бағаналық жасушалардың сүйек миының қалыпты қызметін қалпына келтірудегі рөлін алғаш рет 40 жылдай бұрын Тилл мен Мак Кулох дәлелдеді.

Бағаналы жасушалар - таза субстанция, ол өзінде ешқандай генетикалық информацияны сақтап тасымалдамайды. Бұл жасушалар жүйке жүйесіндегі зат алмасуды, қан айналымды, жүрек, бүйрек қызметтерін жақсартады. Иммунитеттің көтерілуін, қартаюдың алдын алуына мумкіндік туғызады. Олар ешқандай қатерлі зақымға ұшырамайды.

Өмір сүру барысында біздің ағзамыздағы жасушалар үнемі өліп, қайта қалпына келіп отырады. Бас миында 35 жыл сайын 30-дан 50-ге дейін нейрондар өле алады. Ал бір бағаналы жасуша барлық ағзадағы бірнеше мың жасушаларды іске қоса алады, тек жүйке жасушаларынан басқасын.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.