Жасушаның негізгі тіршілік қасиеттері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік Педагогикалық Университетті

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Жасушаның негізгі құрылымдық бөліктері

Орындаған: Жақсыбек Н
Тобы 1505-39
Қабылдаған: Аль-Фарабиқызы Ж

ШЫМКЕНТ-2022
Жоспар
Әдебиеттерге шолу
I Кіріспе
1.1 Жасушаның негізігі құрам бөліктері
1.2 Жасушаның негізгі тіршілік қасиеттері
II Негізгі бөлім
2.1 Жасуша негізгі комп-нің мол-қ құрылысы же қызметтері.
2.3 Жасуша негізгі компоненттері.ЭПТ.Гольджи. Рибосома
2.4 Жалпы және арнайы органоидтар.
III Қорытынды
IV Дереккөздер

Әдебиеттерге шолу
Жасуша - тіршіліктің ең ұсақ же маңызды құрылымдық қызметтік бірлігі, себебі барлық тірі ағза жасушадан тұрады, тіршіліктің негізгі қасиеттері мен қызметтері жас-да жүзеге асады. Жас-ы ең алғаш 1665 голланд ғалымы Гук ашқан, ал жас-а теориясын 1938-39 Немцы Шванн Шлейден қалыптастырды. Қазір жас-ны ә үлкен топқа бөледі 1 Эукариоттар 2 Покариоттар. Прок-ға бактериялар же көк-жасыл балдырлар. Эукар-ға өсімдік, жануар, саңырауқұлақтар жатады. Эукар-қ жас-ң негізгі белгілері:Мембраналар- барлық органеллалар ақуыз-лепидті мембраналармен қапталған.Жасуша ішілік қозғалыс, ж-а органелаллаларының қалыптасуы, органеллалардың ж-а ішінде орналасуы.Органеллалар-жасушада үнемі тұрақты түрде кездесетін белгілі бір құрылысқа ие же нақтылы қызметтерді атқаратын құрылымдар.Олар:ядро,митохондрия,ри босома,эндоплазмалық тор т.б
Кіріспе
Адам ағзасы (организмі) - миллиардтаған жасушалардан құралған, өзддгінен реттеліп, жаңарып тұратын біртұтас күрделі жүйе. Ағзанын даму үдерісінде жасушалар мен жасушааралық заттар - ұлпаларға, мүшелерге, мүшелер жүйесіне және біртұтас ағзаға бірігеді.
Жасуша - тіршіліктің негізгі бірлік өлшемі. Барлық тірі ағзалардың денесі (вирустан басқасы) жасушадан тұратыны сендерге мәлім. Жасушаның құрылысы электронды микроскоптың көмегімен терең зерттелді. Электронды микроскоппен жасуша құрылымдарының өте ұсақ бөлшектеріне дейін анық көруге болады. Жасушалардың құрылысы мен қызметін зерттейтін ғылымды цитология (гр. kytos - жасуша, гр. logos - ғылым) дейді. Жасушалар құрылысы, қызметі, пішіні, мөлшері жағынан әр түрлі болады.
Адам денесі жасушаларының пішіні - домалақ, ұзынша, жалпақ, төртқырлы, көпқырлы, призма төрізді және т. б. Жасуша мөлшері мен пішінінің әр түрлі болып келуі аткаратын қызметіне байланысты. Мысалы, канның эритроцит жасушалары сұйық ортада болғандықтан домалақ; тері жасушалары көпқырлы; бұлшықет жасушалары ұзын; жүйке жасушалары көп өсінділі (жұлдыз тәрізді) және т. б. Жасушалардың мөлшері де түрліше: адам ағзасындағы ең ірі жасушалар - жұмыртқажасушасы мен жүйке жасушасы. Қан мен лимфада болатын ең кішкене жасушалар - лимфоциттер.
4.1 Жасушаның негізігі құрам бөліктері
Ядро жасушаның ең үлкен органелласы. Оны 1931ж Броун ашқан. Пішіні домалақ,сопақ.Өлшемі 10-25мкм шамасында.Ядро-ядро матриксінен,я. Қабықшасынан,хроматиннен тұрады.Митохондрия ж-ң міндетті орган-ң бірі б. табылады.пішіні әртүрлі:таяқша,домалақ,гантель.Екі мембранамен қапталған.Өлшемі 0,5-7мкм тең.Ол қос қабат қабықшадан,матрикстен тұрады.Ол ж-ң энергетикалық орталығы,өйткені органикалық заттар ыдырайды ж-е АТФ синтезделеді.Цитоқаңқа ж-ң белгілі бір құрылымдық деңгейінің ұйымдастырылуын бірқалыпты ұстап тұрады,ерімейтін ақуыздар кешені болып табылады.Ол і негізгі құрымдардан-микротүтікшелерден,акти н филаменттері(жіпшелер) ж-е аралық филаменттерден құралған олар мыңдаған біркелкі актин бөлшектеріне,әжептәуір ұзын,ж-ы тесіп өтетін сызықты массивтерге жинақталады,бұл өте ұзын жіпше тәрізді құрылымдар.олар типа рельстерқызметтерін атқарады.Лизосомалар.мембранамен қоршалған диасметрі 0,2-0,4 мкм шамасындағы көпіршіктер.Онда нуклеин қышқылдары,белок,май,көмірсуды ыдыратушы гидролиттік ферменттер болады.Ол клетка ішілік ас қорыту процестерін қамтамасыз етеді.Клеткаға енген бөтен заттарды залалсыздандырады.Лизосома көмегімен ескірген,бұзылған,компоненттер,тіпт і кейде тұтас клеткалар ыдыырап жойылады.
1.2 Жасушаның негізгі тіршілік қасиеттері
Жасушаның негізгі тіршілік қасиеттеріне жататындар: зат алмасу, тітіркенгіштігі, көбею, өсу мен даму және т. б.

Зат алмасу. Жасуша мен қоршаған орта арасында тынысалу, қоректену, қажетсіз өнімдерді шығару арқылы үздіксіз зат алмасады. Жасушадан сыртқы ортаға тотығу өнімдері шығарылып, корек заттар мен оттек қабылданады. Көпжасушалы ағзалардың жасушалары ағзаның ішкі ортасында тіршілік етеді. Ағзаның ішкі ортасына қан, лимфа, ұлпа сүйықтығы жатады. Осы ортадан жасушаның жарғақшалары арқылы су, тұздар, витаминдер, гормондар, оттек өтеді. Бұлар - жасушаны түзетін құрылыс материалдары. Оттек нәруыздарды, майларды, көмірсуларды тотықтырып, энергия бөлінеді. Энергия жасушаның барлық тіршілік әрекеттерін жүзеге асырады. Оттектің жасушаның құрамды бөліктерімен қосылуы - жасушалық тынысалу деп аталады. Бұл кезде ағзада қажетсіз заттар (көмірқышқыл газ, тұздар) түзіліп, қан ағынымен зәр шығару мүшелері арқылы сыртқа шығарылады. Зат алмасу - тірі ағзаларды өлі табиғаттан ажырататын негізгі белгі.

Тітіркенгіштігі. Жасушалар сыртқы ортаның түрлі тітіркендіргіштерінің әсерінен қозады. Қозғыштық - барлық тірі ағзаға тән қасиет. Мысалы, суықтын, ыстықтың, жанасудың, химиялық заттардың барлығы тітіркендіргіштер.

Көбею жасушалардың бөлінуі арқылы жүзеге асады. Алдымен ядро, содан соң цитоплазма екіге бөлінеді. Әрбір бөлінудің алдында ядродағы хромосомалар ұзынынан екі еселенеді де, бірінен-бірі ажырап, жас жасушаларға бөлінеді.

Өсу мен даму зат алмасудың нәтижесінде жасушадағы жай заттардан күрделі ағзалық заттар (нәруыздар, майлар, көмірсулар) түзіледі. Цитоплазма, ядро осы заттардан түзіліп, жасуша өседі. Цитоплазма мен ядро өзгеріп дамиды. Ересек жасушалардың жаңа пайда болған жасушалардан көптеген айырмашылықтары бар екені байқалады.

Көбею - тіршіліктің қалыпты сақталуын, ал өсу мен даму жасушалар санының көбеюін қамтамасыз етеді. Даму - көбеюмен аяқталады.

Жасушалар мен жасушааралық заттар ағзаның даму барысында ұлпаларға, мүшелерге, мүшелер жүйесіне және тұтас ағзаға бірігеді.
II Негізгі бөлім
1.1 Жасуша негізгі комп-нің мол-қ құрылысы же қызметтері. Эукариоттық жасушалар өздерінің пішіндерін өзгертуге, қозғалып орындарын ауыстыруға(миграция), цитоплазма органеллаларының қозғалуын және митоз кезінде хромосомалардың мақсатты ажырасуын қамтамасыз етуге қабілетті.Жасушаның бұл қасиеттері оның негізгі цитоархитектурасын қалыптастыратын ақуыздар жиынтығы арқылы жүзеге асады. Цитоскелет(цитоқаңқа) жасушаның белгілі бір құрылымдық деңгейінің ұйымдастырылуын бірқалыпты ұстап тұратын, ерімейтін ақуыздар кешені болып табылады. Цитоскелет үш негізгі құрымдардан микротүтікшілер, актин филаменттері(жіпшелері) және аралық филаменттері құралған. Олардың әрқайсысы мыңдаған ақуыздардан тұрады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.