Тудырушы негіз

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

2. 1. Сөзжасам. Жұрнақ

2. 2 Морфема, морфемалық талдау

2. 3. Дәрілік заттар атауындағы ынталандыушы белгілері

2. 4. Табиғи шығу тегі бар дәрілік заттардың тривиалды атаулары

ІІІ Қорытынды

ІV Пайдаланылған әдебиеттер

І Кіріспе

Сөз - зат пен құбылыстың атын, түр-түсін, сапалық белгісін, амалын, қимыл-әрекетін таңбалаушы негізгі мағыналық-құрылымдық бірлік. Болмыстың тілдік атауы ретінде дыбыс пен мағына тұтастығынан тұрады. Сөзді құраушы бірлік - дыбыс, ал мағына - Сөздің ішкі мәні, мазмұны. Дыбыстық құрылым сөздің ішкі мәніне, ұғымға бағынышты болады. Сөз - тілдік категория, ұғым - логикалық категория. Ұғым сөз арқылы айтылады, бірақ сөз тілдегі барлық ұғымдарды білдіре бермейді. Одағай, шылау сөздерде мағына болғанмен, олардың ұғымға қатысы болмайды.

Сөз түзудің негізгі әдістері - аффиксалды және аффикстік емес болып бөлінеді.

ІІ Негізгі бөлім

Сөзжасам

Сөз түзудің негізгі әдістері - аффиксалды және аффикстік емес болып бөлінеді. Аффикстеу әдістері туынды негіздерге сөз құрайтын аффикстерді (префикстер, суффикстер) біріктіру арқылы туынды құрау әдістерін қамтиды. Аффлекссіз әдістер негізінен күрделі сөздерді қалыптастыру үшін қолданылады. Күрделі сөз сөзді (негізді) қосу әдісімен қалыптасады. Құрылымында бір ғана туынды негіздері болатын сөз қарапайым деп аталады: мысалы, costalis және articularis - бұл қарапайым сөздер, ал costoarticularis - күрделі сөздер, сөз құрудың аралас тәсілдері бар: префиксация + суффиксация, қосу + суффиксация, күрделі қысқартылған сөздерді құру тәсілі және т. б. құрама сөз.

Жұрнақ (суффикс)

Жұрнақ - жұрнақтың туындырушы (ынталандырушы) негізге бекітілуі. Осы жолмен алынған туынды жұрнақ деп аталады. Жұрнақтардың маңызды жіктелуі бар. Олардың арқасында сөздер ұғымдардың сәйкес кластарына сәйкес келеді: мысалы, -ul- (-cul-), -ol- жұрнақтары бар барлық зат есімдер деминитивтілер- кіші мәнге ие сөздер тобына жатады (lobulus бөлшек, foveola ямочка ) .

-іo суффиксі бар етістік (етістіктің түбірінен шыққан) зат есімдер «іс-қимыл», «процесс» жалпы категориялық мағынасын білдіреді (flexio иілгіш, -rotatio айналу, curatio емдеу) . -or- жұрнағы бар етістік зат есім жалпы категориялы мағынаға ие, «әрекет жасайтын құрал» немесе «іс-әрекетті жүзеге асыратын адам» (flexor- иілгіш бұлшықет)

Морфема. Морфемалық талдау.

Сөздердің құрамында, мағынасы жағынан да, маңызды бөліктері ең кіші бөлшектері: префикс (префикс), түбір, суффикс және жалғау. Сөздердің барлық ең маңызды кіші бөліктері морфемалар деп аталады. Морфема (гр. morphe - түр, тұлға) - сөздің мағыналы ең кіші бөлшегі. Ұғымға алғаш И. А. Бодуэн де Куртене (1881) енгізген. Мағынаның өзегі түбірде орналасады. Түбірге орналасуымен ерекшеленетін префикс пен жұрнақтар сөзтудырушы аффикстер деп аталады (лат. Affixus тіркеу) зығыр) . Оларды түбірге жалғау арқылы туындылар пайда болады. Сөздің морфемаларға бөлінуі морфемалық талдау немесе композициялық талдау деп аталады.

Inter -

Vertebr -

Al -

Is, e

Inter -: префикс

Vertebr -: түбір

Al -: суффикс

Is, e: жалғау

Inter -: сөз тудырушы аффикстер

Негізгі лексикалық мағынаға ие болып, өзгеріссіз қалған сөздің алдыңғы бөлігі сөздің негізі деп аталады. vertebr-a, vertebral-is, intervertebral-is деген сөздермен, негіздері, сәйкесінше, vertebr-, vertebral-, intervertebral-

Көріп отырғанымыздай, негіз кейбір жағдайларда тек түбір, ал екіншісінде - түбір және сөз тудырушы аффиксі арқылы көрсетуге болады.

Морфемикалық талдау зерттелетін сөздің қандай минималды маңызды бөліктерден (морфемалардан) тұратындығын көрсетеді, бірақ сөзді құрудың нақты “механизмі” деген сұраққа жауап бермейді. Бұл «механизм» тікелей компоненттердің сөзжасамдық анализінің көмегімен ашылады. Талдау сабағы екі сөзден тікелей компонентті оқшауланған кезде: бір бөлімді (шығарушы негіз) және аффикс (тер) тіркесуінен туындайтын сөз туындылары.

Морфема мен сөзжасамдық талдаудың айырмашылығын келесі мысал арқылы көрсетуге болады. Морфемиялық талдау тұрғысынан сын есім interlobularis 5 морфемаға бөлінеді: inter - (префикс), lob- (түбір ), -u-, ar- (суффикстер), is (жалғау) ; Сөзжасамдық талдау тұрғысынан екі тікелей компонент ерекшеленеді: inter арасындағы (префикс) + lobular (is) (тудырушы негіз немесе сөз) . Нақты құрылу механизмі: inter (префикс) + lobular (is) (тудырушы негіз), бұл жағдайда морфемалармен бөлінбейді.

Сонымен, туынды негіз оған аффикс (тер) қосу арқылы, күрделі құрамды тудырушы негіз, қалыптасуын айтамыз.

Туынды негіз кем дегенде 1 морфеманы шығарады.

Туынды негізі бар сөз туынды деп аталады ал құрамында тудырушы болса онда ол - тудырушы болады. Сондықтан туынды сөз құрамына әрқашан тудырушы негіз және аффикстер енеді. Туынды емес негізі бар (түбір) сөз туынды емес болып табылады. Мысалы:

Туынды емес негіз

Туынды негіздің 1 сатысы

Туынды негіздің 2 сатысы

Туынды негіздің 3 сатысы

Туынды емес негіз: Lob (us) бөлшек

Туынды негіздің 1 сатысы: Lob-ul (us)

Туынды негіздің 2 сатысы: Lobular (is)

Туынды негіздің 3 сатысы: Inter -lobular (is)

Туынды емес негіз:

Туынды негіздің 1 сатысы: Тудырушы негіз

Туынды негіздің 2 сатысы: Тудырушы негіз

Туынды негіздің 3 сатысы: Тудырушы негіз

Қарастырылып отырған сөзде тудырушы негізді бөлектеу үшін оны екі жолмен салыстыру керек:

1) құрамында бір негіз (немесе бірдей түбір),

2) құрамында бірдей аффикс (немесе сол аффикстер) бар; мысалы:

1) сhole-cyst-itis, cholecyst-o-pexia, cholecyst-o-graphia:

2) gastr-itis, nephr-itis, vagin-itis және т. б. М

Ынталандырушы және ынталандырушы негіздер.

Дәрілік заттың әр тривиалды атауы бұрын-соңды болмаған жаңа сөзбен жасалады (ойлап табылған) . Әр неологизм - бұл туынды сөз, сөз тудырушы сөздің негізінде немесе мағынасында байланысқан бірнеше сөздердің немесе жеке буындарды тудырушы негізге, сөздердің, әріптерін біріктіру арқылы қалыптасады.

Тудырушы негіздерді (сөздерді) таңдау олардың қандай сөздік белгіні туынды сөзде бейнелейтіндігін анықтайды. Мысалы: заттың шығу тегі, оның табиғи өнімдерден оқшаулануы, синтез жолдары, химиялық құрамы, белгілі бір фармакотерапиялық топқа жататын емдік әсері, анатомиялық немесе физиологиялық сипаттамалары және т. б. химиялық синтездің немесе табиғаттың өнімі - бұл неологизм.

Егер сол немесе басқа ықтимал ынталандырушы белгісі маман, дәрігер немесе фармацевт таниды, тудырушы сөз бен туынды негіздің арасында семантикалық байланыстың болуы жазылады, содан кейін бұл жағдайда тудырушы сөз ынталандырушы ретінде пайда болады, ал туынды негіздеу ынталанушы ретінде пайда болады.

Мысалы, Penicillinum сөзі пенициллин(антибиотиктің атауы) ал сөзінің мағынасына ынталандырылған Penicillinum (зең, пенициллиум) ;

Ephědra (қылқан жапырақты) сөзі ынталандырушы, ал Ephědrinum - бұл эфедра әр түрлі түрлеріндегі алкалоидтың атауы.

Туынды, ынталандырылған Norsulfazolum - норсульфазол химиялық атауымен ынталандырылған 2-(пара аминобензол-сульфосамидо) -тиязол ішінара дәлелденген) . -Аминобензол-сульфосамидо) -тиазол, оның құрамында -sulfa-сульфа- негізі препарат «бактерицидті әсері бар сульфаниламидтер» деп аталатын фармакотерапиялық топқа жататынын білдіреді.

Өкінішке орай, дәрі-дәрмектердің көптеген атаулары, әсіресе сауда (коммерциялық), олардың жасалу кезінде қандай да бір сөздерді немесе сөздер тобын білдіретіндігіне қарамастан, атаулар ынталандырушы емес. Дәрігер немесе фармацевт мұндай атаулардан ешқандай пайдалы ақпарат ала алмайды, мұндай анықталмаған атаулар тек дыбыстық және жазбаша түрде ерекшеленеді.

Дәрілік заттар атауындағы ынталандыушы белгілері

Ынталандыру белгісі

Ынталанушы сөз

Ынталанған дәрілік заттардың атауы

Ынталандыру белгісі:

Табиғи жолмен алынған өнім

Синтез жолымен алынған химиялық құрамы

Аралас препараттардың аттарындағы қоспаның ингредиенттері

Ынталанушы сөз:

Papāver- мак (раст. )

Mentha - мята (раст. )

Thymus -тимьян (раст. )