Ұлттық рухани - адамгершілік құндылықтар

Ш. Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: « Бастауыш сынып оқушыларының рухани -адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған әңгімелер жинағын дайындау»

5В010200 «Бастауышта оқыту методикасы мен педагогикасы»

Орындаған: Сейтниязова Жулдыз Курмангалиевна

Ғылыми жетекшісі:

Ақтау, 2022

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

1 Оқушылардың рухани-адамгершілік тәрбиесінің теориялық негіздері . . . 6

1. 1 «Рухани - адамгершілік» ұғымының зерттелуі . . . 6

1. 2 Бастауыш сынып оқушыларындағы рухани-адамгершілік тәрбиесінің ерекшелігі . . . 19

1. 3. Бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік идеяларын қалыптастыру тәсілдері мен әдістері . . . 24

2 Тұлғаның рухани-адамгершілік тәрбиесінің практикалық негіздері . . . 30

2. 1 Бастауыш сынып оқушыларының рухани-адамгершілік тәрбиесінің қалыптасуының диагностикасы . . . 30

2. 2 Рухани -адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған әңгімелер жинағын дайындау . . . 44

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 52

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 54

Кіріспе

Дипломдық жобаның өзектілігі: Қазіргі тәрбиенің өзегіне Қазақстан Республикасы Елбасының «Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасы», «Мәңгілік Ел» - қазақ елінің жалпыұлттық идеясы» және «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» Жолдауларындағы ұлттық идеялардың біріктірілуі халқымыздың рухани тәжірибесіндегі ұлттық құндылықтардың тәрбиелік маңызын айқындай түседі. Сол себепті қазақ ойшылдарының еңбектеріндегі рухани-адамгершілік тәрбие тағылымдары негізінде оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеудің маңыздылығы ерекше. [9]

Оқушылардың рухани-адамгершілік тәрбиелеуі қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты міндеті болып табылады, ол білім беру үшін әлеуметтік тапсырыстың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Бұл күрделі, көп жоспарлы процесс. Оқушылардың жеке саласындағы тәрбиесі мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:

• бостандыққа, ерік-жігерге, адамның ішкі көзқарасына, ар-ожданына сәйкес әрекет етуге негізделген адамгершілікті нығайту;
• қоғамда қалыптасқан идеяларға негізделген белгілі бір мінез-құлықтың қажеттілігін саналы адам ретінде моральды қалыптастыру, жақсылық пен жамандық туралы, тиісті және қолайсыз;
• тұлғаның адамгершілік өзіндік сана-сезімі ретінде ар-ожданын дамыту, өзінің адамгершілік міндеттемелерін қалыптастыру, сондай-ақ моральдық өзін-өзі бақылауды жүзеге асыру және өз іс-әрекеттері мен айналасындағы адамдардың іс-әрекеттеріне Моральдық баға беру;
• моральдық таңдау негізінде жасалатын тәуелсіз әрекеттер мен әрекеттерге және олардың нәтижелері үшін жауапкершілікті қабылдауға қабілеттілік;
• басқа адамдардың құндылығын, адам өмірінің құндылығы мен қол сұғылмаушылығын түсіну. [9]

Адамгершілік тәрбиесі - ізгілікке, инабаттылыққа баулудың жолы болып табылады. Балаларды рухани-адамгершілікке тәрбиелеу адамгершілік түсінігін, адамгершілік сезімдерін және адамгершілік мінез-құлықты бірлесіп тәрбиелеуден тұрады. Педагогикалық энциклопедияда «Адамгершілік - мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру, адамгершілік сезімдерін дамыту, адамгершілік сананы мақсатты түрде қалыптастыру немесе мінез-құлық дағдылары мен әдеттерін, мінез-құлық білімдерін, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру процесі» деп анықтама береді. [3]

Рухани-адамгершілік тәрбие мәселесі әрқашан қоғамның назарында болды. Бұрын бұл мәселені К. Д. Ушинский, Я. А. Коменский, В. А. Караковский, Ш. А. Амонашвили және басқалар сияқты ұлы мұғалімдер мен психологтар зерттеген. Қоғам моральдық дағдарысты бастан кешуде, сондықтан балалардың рухани-адамгершілік тәрбиесінің міндеті үлкен мәнге ие. Қоғамға тек білімі ғана емес, моральдық қасиеттері де бар адамдар қажет. К. Д. Ушинский баланы тәрбиелеудің басты міндеті-адамгершілік тәрбие екенін айтты. [10]

Дипломдық жобаның тақырыбын « Бастауыш сынып оқушыларының рухани - адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған әңгімелер жинағын дайындау » деп алдық.

Жобаның мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының рухани - адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру жолдарын теориялық талдау және әңгімелер жинағын ұсыну.

Жобаның міндеттері:

• «Рухани - адамгершілік» ұғымына теориялық талдау жасау;
• Бастауыш сынып оқушыларының рухани - адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру жолдарын сипаттау;
• Бастауыш сынып оқушыларының рухани - адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған әңгімелер жинағын құрастыру.

Осы зерттеудің мақсатына жету үшін келесі міндеттер орындалды:

1. Рухани-адамгершілік тәрбие ұғымын зерттеу.
2. Бастауыш сынып оқушыларының рухани-адамгершілік тәрбиесінің ерекшеліктерін анықтау.
3. Бастауыш сынып оқушыларының рухани-адамгершілік тәрбиесіндегі көркемдік және эстетикалық іс-әрекет процесінің рөлін қарастырыңыз.
4. Бастауыш сынып оқушыларының рухани - адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған әңгімелер жинағын дайындау және диагностикалау.
5. Бастауыш сынып оқушыларына рухани-адамгершілік тәрбие беру бойынша ұсыныстар кешенін таңдаңыз.

Жобаны іске асырукезеңдері;

Бірінші кезең ( 2021 жылдың қыркүйек айынан - желтоқсан айына дейін ) зерттеу бағдарламасы құрылды, зерттеліп отырған мәселе бойынша деректер жиналды, аналитикалық шолу жасалды, ақпараттар өңделіп, талдаулар жасалды. Жобаның ғылыми аппараты құрастырылды.

Екінші кезеңде ( 2021 жылдың желтоқсан айынан -2022 жылдың ақпан айына дейін ) диагностикалау және статистикалық өңдеуден өткізу әдістері (салыстыру, қорытындылау, талдау, өңдеу) жұмыстары жасалды. Дипломдық жобаның мәтіндік бөлімі дайындалып, талапқа сай безендендіру жұмысы жүргізілді.

Үшінші кезеңде ( 2022 жылдың ақпан айына - мамыр айына дейін ) Көрнекілік (графикалық) материалдар дайындалды, жоба өнімі рәсімделді және алын - ала қорғауға ұсынылды. Дипломдық жоба қорғауға жіберілді.

Жобаның практикалық маңыздылығы: бұл жұмыс тәжірибесін бастауыш сынып мұғалімдері қолдана алады.

Зерттеу әдістері: әдебиеттерді теориялық талдау, деректерді тестілеу, өңдеу және түсіндіру.

Зерттеу базасы: "Айжұлдыз" бастауыш мектебінің бастауыш сынып оқушылары.

1. ОҚУШЫЛАРДЫҢ РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК ТӘРБИЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ«Рухани - адамгершілік» ұғымының зерттелуі

Жалпы білім беретін мектептің міндеті - болып жатқан жағдайды бағалай алатын, өз қызметін басқалардың мүддесіне сай құра алатын саналы азаматты тәрбиелеу. Бұл мәселені шешу оқушының тұрақты адамгершілік қасиеттері мен адамгершілік көзқарастарын қалыптастырумен, яғни рухани-адамгершілік тәрбиесін дұрыс ұйымдастырумен байланысты. [9]

Адам туғаннан бастап өлімге дейін білім алады. Бұл тәрбиелік әсердің күші жасына, әлеуметтік жағдайына және мәртебесіне және т. б. байланысты өзгереді.

Тәрбие-бұл баланың жеке басының максималды дамуына, сондай-ақ оның әлеуметтенуіне және өзін-өзі тәрбиелеу дағдыларын қалыптастыруға ықпал ететін мұғалімнің мақсатты, мазмұнды қызметі (яғни, жеке тұлғаның қажеттілік-ерік саласына бағытталған) . [31] .

Тәрбие-бұл белгілі бір қасиеттерді қалыптастыру үшін тәрбиешілер мен басқалардың білім алушыға арнайы ұйымдастырылған, басқарылатын және мақсатты әсері. Оқу және тәрбие ұйымдарында жүзеге асырылады, оқу - тәрбие процесін толығымен қамтиды. Тәрбиенің мақсаты-адамның жан-жақты және үйлесімді дамуы, жағдай жасау, жан-жақты дамуына педагогикалық қолдау көрсету[8] .

Осы немесе басқа кезеңнің өзекті мәселесіне айналған моральдық тәрбие әр түрлі дәуірдегі дана ойшылдар мен ғалымдардың еңбектеріне арналды. Қорқыт ата кітабынан бастап, орта ғасыр ойшылдарының шығармаларымен және дала данышпан жырауларының поэзиясымен, Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев сияқты ұлы ағартушылардың шығармаларымен аяқталатын Орхон жазуының ескерткіштерімен кез келген жағдайда адамның адамгершілік қасиеттері, олардың қалыптасуы туралы сөз болып отыр. Мұның бәрі адамның өзін рухани жетілдіру жолында тынымсыз ізденгенін және жұмыс істегенін көрсетеді, осыған байланысты ол адамгершілік тәрбиесіне ерекше мән берді. Өйткені, Міржақып Дулатұлы, Мағжан Жұмабайұлы, Ахмет Байтұрсынұлы, Шәкәрім Құдайбергенұлы, Сұлтанмахмұт Торайғыров және т. б. үйлесімді дамитын болашақ, мейірімді қоғам моделін құрғысы келгендердің барлығы өз ойларында ең алдымен осы қоғамды құрайтын адамдардың дүниетанымы мен имандылық көзқарасын, құндылық бағдарлары мен санасын, мінез-құлқын қалыптастыруды қалады. [10]

С. Л. Рубинштейн адам мінез-құлқының негізін құрайтын адамгершіліктің дамуы екенін айтты. Бастауыш мектеп жасында бала моральдық категориялардың мәнін біле бастайды және айналасындағы адамдардың әрекеттері мен әрекеттерін бағалауды үйренеді. Әр түрлі моральдық категориялар бар, оларға мыналар жатады: моральдық ұғымдар, моральдық идеялар, моральдық сенімдер, моральдық әрекеттер мен мінез-құлық.

Моральдық ұғымдар әмбебап сипатқа ие мораль ұғымдары, яғни олар жеке қатынастарды емес, қатынастардың барлық салаларын қамтиды. Олар адамды барлық жерде және әрқашан басшылыққа алуға шақырады. Мұндай ұғымдардың қатарына: әділеттілік, жақсылық пен жамандық, қадір-қасиет, Ар-намыс, парыз, бақыт және басқалар кіреді. [11]

Моральдық идеялар-бұл бұрын қабылданған моральдық мінез-құлықтың үлгілері, сондай-ақ өнімді қиялмен құрылған бейнелер, визуалды-бейнелі білім түрінде шындықты сенсорлық бейнелеу формалары.

Балалардағы мұндай көріністердің көздері, әдетте, оларды оқыту мен тәрбиелеумен айналысатын ересектер, сондай-ақ айналасындағы балалар. Ересектерден балаларға моральдық тәжірибе қарым-қатынас, байқау және еліктеу процесінде, көтермелеу мен жазалау жүйесі арқылы беріледі және сіңіріледі. Оқушының жеке басының дамуында қарым-қатынас ерекше рөл атқарады [5] .

Моральдық нанымдар- адамның шындыққа және оның іс-әрекеттеріне қатынасын айтарлықтай анықтайтын белгілі бір идеяларға, принциптерге, идеяларға негізделген көзқарастардың, жеке білімнің тұрақты жүйесі.

Сенім қалыптастыру- бұл ұзақ және күрделі процесс, ол тәрбиедегі негізгі мәселелердің бірі болып табылады [7] .

Рухани-адамгершілік тәрбие - әртүрлі педагогикалық іс-әрекеттердің формаларының, мазмұнының, әдістері мен тәсілдерінің белгілі бір жүйесін қамтитын мақсатты процесс. Тұлғаның үйлесімді және тұрақты дамуын қамтамасыз ететін өмірге құндылық көзқарасты тәрбиелеу [38] .

Рухани-адамгершілік тәрбие тәрбиешілердің, педагогтардың және білім алушылардың немесе тәрбиеленушілердің өзара іс-қимылын қамтитын мақсатты процесс. Процесс үйлесімді тұлғаны қалыптастыруға, сондай-ақ рухани-адамгершілік және негізгі ұлттық құндылықтарды, сондай-ақ қоғамдағы мінез-құлықтың моральдық және этикалық нормаларын игеру кезінде құндылық-семантикалық саланы дамытуға бағытталған [39] .

Рухани-адамгершілік тәрбиенің өзіндік ерекшелігі оның ұзақтығы мен үздіксіздігі болып саналады. Оның нәтижелері уақыт өте келе алыс. Бұл шығармашылық процесс, оны мұғалімдер оны жақсарту үшін жиі түзетеді.

Моральдық тәрбиенің маңызды ерекшелігі-оның концентрлік құрылысы: алдымен қарапайым деңгейдің міндеттері шешіледі, содан кейін деңгей жоғарырақ болады. Бұл қағида білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып іске асырылады [10] .

Көптеген отандық ғалымдар адамгершілік тәрбие мәселесін зерттеді. Бұл В. А. Сухомлинский, и. Ф. Харламов, Л. А. Регуш және басқалар. Олар өз зерттеулерінде моральдық мінез-құлықты бағалау мен өзін-өзі бағалауды қалыптастыру мәселесіне жүгінеді.

В. А. Сухомлинский рухани-адамгершілік нанымдардың негізі балалық шақта, жақсылық пен жамандық баланы түсінікті болған жағдайда ғана түсінуге болатын кезде қалыптаса бастайтынын айтты. Ол байқайтын және жасайтын нәрселердің моральдық мәні айқын болған кезде [35] .

Білім беру мекемелерінің негізгі қызметі - болашақта басқа адамдармен, өздерімен және сыртқы әлеммен белсенді қарым-қатынас жасауға көмектесетін білім алушылардың эмоционалды, коммуникативті, зияткерлік және іскерлік дағдыларын қалыптастыру.

Оқу процесі рухани-адамгершілік тәрбиемен тікелей байланысты. Қазіргі мектеп жағдайында, білім беру мазмұны көлемі артып, ішкі құрылымы күрделене түскен кезде, рухани-адамгершілік тәрбиеде оқу процесінің рөлі артты [32] .

Рухани-адамгершілік тәрбиенің негізгі міндеті қоғамның қажетті талаптарын Ар-намыс, парыз, ар-ождан және абырой сияқты әр баланың жеке басының ішкі ынталандыруларына айналдыру болып табылады [26] .

Оқушылардың рухани-адамгершілік тәрбиесінің тиімділігі көбінесе мектеп пен отбасы арасындағы өзара әрекеттестікке байланысты. Көптеген ата-аналар білім беру мекемесіне жиі барады. Жаңа жыл, 8 наурыз, Отан қорғаушылар күні және түрлі мерекелерге байланысты басқа да шаралар. Сынып жетекшісі оларды ата-аналармен және оқушылармен бірге дайындайды. Мектепте спорттық жарыстар да өткізілуі мүмкін, оған бүкіл отбасы қатыса алады. Сыныптың мұндай ұжымдық істері үлкен тәрбиелік әсер береді. [22]

Сонымен қатар, көптеген тәрбиелік шаралар кітапханалармен немесе мәдениет үйлерімен бірге өткізіледі. Оқушылар әртүрлі үйірмелерге қатысады, концерттер мен көрмелерге қатысады, кітапхана сағаттарына барады және т. б.

Қазіргі қоғамдағы балалар үнемі ақпараттық шабуылға ұшырайды, сондықтан баланы бәрі тәрбиелейтінін білу керек: адамдар, заттар және айналасында болып жатқан құбылыстар. Бірақ, ең алдымен, адамдар. Тәрбиенің негізгі міндеті-бұл дамуды бағыттау және оны дұрыс басқару.

Балаларды жомарттыққа, мейірімділікке, өзіне деген сенімділікке және сыртқы әлемнен ләззат алуға тәрбиелеу өте маңызды. Мұның бәрі студенттерді "ересек" өмірге кіруге дайындайды және оларға өмірді оптимистік қабылдауға үйретеді. [17]

Бастауыш сынып оқушыларында рухани-адамгершілік мәдениетті қалыптастыру бойынша жұмыс жүйесі өте тиімді. Балалар жолдастық қарым-қатынасты дамытады, балалар сирек жанжалдасады, бір-бірімен тез келісуді үйренеді, диалог пен келісім арқылы өздері арасындағы жанжалды жағдайды өз бетінше шеше алады, сондай-ақ көмекке мұқтаж адамдарға белсенді көмектеседі және ортақ тапсырмаларды бірге орындайды. Сонымен қатар, балалардың шығармашылыққа, білімді өз бетінше іздеуге және өнерге деген қызығушылығы артады.

Әлеуметтанушы, философтар мен тәрбиешілердің зерттеулеріндегі құндылықтарды жіктеу идеялары негізінде жасалған "рухани-адамгершілік құндылықтар" ұғымы келесідей түсіндіріледі.

Кесте-1. "Рухани-адамгершілік құндылықтар" түсінігі.

А. А. Калюжный педагогикалық ғылыми негізде тұтас педагогикалық процесте оқушыларды адамгершілік тәрбие негізінде даярлау теориясы мен практикасын зерттеді [24] .

Л. А. Байсеркеевтің зерттеуінде жасөспірім кезіндегі адамгершілік тәрбие мен құқықтық тәрбиенің өзара байланысының теориялық-әдіснамалық тұжырымдамасы талданып, әлеуметтік жағдайларға сәйкес жасөспірімдерді адамгершілік-құқықтық негізде тәрбиелеу жүйесі айқындалды [22] .

Ғалым E. А. Орынбасарова XIX ғасырдың 60-шы жылдары-XX ғасырдың 90-шы жылдары теориялық идеялармен адамгершілік тәрбие мәселесінің тарихи дамуын негіздейді [11] .

Көптеген ғалымдардың еңбектерін талдай отырып, біз олардың адамгершілік тәрбиені зерттегеніне және ғалымдар мен мұғалімдер берген анықтамалардан өз пікірлері бар екеніне көз жеткіздік. Маңғыстау өңірінің танымал педагогы Ш. Аленұлы" халықтық тәрбие сабақтары " еңбегінде адамгершілік тәрбиені түрлі салаларға бөлді: адамгершілік, адамгершілік, патриотизм, мақсатқа ұмтылу, интеллигенция, борыш пен жауапкершілік, мейірімділік пен мейірімділік, адалдық пен адалдық, достық, үлкендерге құрмет, әдептілік, ар - намыс, ынтымақтастық пен бірлік, талап, - адамгершілік тәрбие саласын кеңінен қарастырды. [4]

Қазақ жазушысы және философы Б. Тұрсынов: "адамның жүрегінде, ең алдымен, жоғары адамгершілік қасиет болуы тиіс, бұл ең бастысы әрі маңыздысы. Өйткені бұл руханилықтың және тікелей жолдың, жарқын өмірдің, еркіндік пен жарқын болашақтың кепілі бола алатын адамгершілік қасиет" [16] .

XIX ғасырдың бірінші жартысындағы орыс педагог-ғалымдары (И. Ф. Богданови, П. Н. Енгалчев, А. ф. Афанасев, А. А. Ширинский-Шихматов, и. М. Ястребцов, А. Г. Ободовский) адамгершілік тәрбие - адамгершілік әдеттерді, адамгершілік сезімдерді, адамгершілік қабілеттерін, адамгершілік қайырымдылықты, адамгершілік сананы қалыптастыру процесі деген қорытындыға келді (кестені қараңыз. 2) .

Кесте-2. Адамгершілікке тәрбиелеу турылы жүйесі жайлы көзқарастары

Жоғарыда келтірілген ғалымдардың пайымдауына жасалған талдау моральдық тәрбие теориясының қалыптасуы мен дамуында моральдық тәрбиенің бірыңғай бағыты жоқ екенін дәлелдейді. Осыған байланысты біз ғалымдардың көзқарастарын салыстыра отырып, олардан жалпы қорытынды жасадық және адамгершілік тәрбиенің бірнеше бағыттарын анықтадық: тәрбиелік, бағалау-эмоционалды, дүниетанымдық, мінез-құлық және тұтас.

Адамгершілік тәрбиесіндегі білім беру бағытының мәні.

Бұл бағытта (Л. М. Архангельский (1979), Н. И. Болдырев (1979) адамгершілік тәрбие келесідей қарастырылады:

1. адамдар арасындағы қарым-қатынасты реттейтін және

табандылық сияқты моральдық нормаларды қалыптастыру процесі.

2. адамның мінез-құлқына маңызды сипаттама беретін мораль

құндылықтарды қалыптастыру процесі.

Адамгершілік тәрбие-жас ұрпақтың мақсатты көзқарастарын, сенімдерін, ақыл-ойын, мінез-құлық дағдылары мен әдеттерін қалыптастыруға және адамгершілік сезімдерін, ұлттық сананы, қарым-қатынастарды дамытуға, жалпыадамзаттық құндылықтарды тиімді пайдалануға бағытталған тәрбиенің құрамдас бөлігі. [24]

Адамгершілік тәрбиеге мыналар кіреді: адамның қоғаммен байланысын, оның тәуелділігін, мінез-құлқын қоғам мүдделерімен біріктіру қажеттілігін, адамгершілік мұраттарымен, қоғамның талаптарымен, олардың заңдылықтарымен және адамгершілік туралы білімді адамгершілік сезімдерге айналдыруға деген ұмтылысымен танысу, адамның адамдарға құрметпен қарауын қамтамасыз ету және олардың адамгершілік дағдыларын қалыптастыру мақсатын ұстану. [24]

Философтар ерте кезден бастап мораль мен мораль мәселелерін қарастыруға ерекше назар аударды. Сонымен, и. Кант адамгершілік жүйесі емес, моральдық шындық тұжырымдамасы тұжырымдалған" практикалық сананың сыны" атты этикалық еңбегінде алдыңғы этикалық дәстүрді қатты сынға алады. [16]

Гегельдің еңбектерінде мораль теориясы одан әрі дамыды. Ол мораль мен рухани адамгершілікті әртүрлі ұғымдар деп санады. Адамгершілік бойынша Гегель, бір жағынан, адамдардың тәртібін олардың көмегімен реттейтін әдет-ғұрыптар мен дәстүрлерді, екінші жағынан, адамгершілікке негізделген адамның нақты міндеттерін түсінді. Оның пікірінше, мораль моральға қарағанда кеңірек ұғым болып саналады. Адамгершіліктің өрісі кең, бұл қасиет әр адамның еңбекте, қоғамдық өмірде, күнделікті өмірде, қоғамда, басқалармен қарым-қатынасында, мінез-құлқында, іс-әрекетінен көрінеді. Ғалымдардың терең ой толғауларында өнегелі адамның бақытты, инабатты, қоғамға пайдалы, яғни басқаларға үлгі бола алатынын көреміз. Сондықтан олардың өскелең ұрпақты адамгершілікке тәрбиелеудегі маңызы арта түсері анық. [27]

Тұлғаның психологиялық-педагогикалық құндылығын зерттеуші Р. Қ. Төлеубекова жоғары сынып оқушыларын адамгершілікке тәрбиелеу концепциясын жасап, оны зерттеу негізінде әзірлеуге тырыстық. [3]

Аталған жүйелер ұқсас болғанымен, біз оларды біріктіретін адамгершілік бағыт сияқты құндылықтарда ортақ көзқарасты көреміз: "адам" - үш жүйенің ең іргелі құндылығы. Әлеуметтанушылар зерттеу объектілеріне құндылықтарды қабылдады. Мысалы, әйгілі "әлеуметтанушының жұмыс кітабы" шығармасында:" егер кез-келген объект (материалдық немесе идеалды) мақсатты тұжырымның, бүкіл топтың немесе жеке адамның қалауы мен қалауының маңызды шарты болса, онда ол әлеуметтік құндылық бола алады "Зерттеуші У. O. Асанова қазақ халқының айтыс өнері арқылы оқушылардың адамгершілік-эстетикалық тәрбиесінің мәселелерін қарастырды, өзінің кандидаттық жұмысында айтыс өнерінің ерекшеліктері мен тәрбиелік мүмкіндіктерін анықтады. [3]

Адамгершілік тәрбиесін зерттей отырып, Л. И. Божович адамгершілікті қалыптастыруды өзінің сапалық нормаларын жетілдіруге біртіндеп көшу деп санайды. Адамның қабілеттерін сыртқы мінез-құлыққа емес, ішкі мінез-құлыққа бағыттау моральдық дамудың ең жоғары деңгейі болып табылады. Бұл деңгейге жету үшін бала нақты моральдық қатынастар мен мінез-құлықты тәжірибеге енгізуі керек-моральдық тәрбиені екіге бөледі.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс