Отбасымен педагогикалық жұмыстардың мәні және әдістері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ

ӘОЖ 001. 818 Қолжазба құқығында

ББК 74. 58я73

Есимсеитова Сания Багдатовна

ОТБАСЫЛАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР

7М 01101- «Педагогика және психология»

«Педагогика және психология» мамандығы бойынша педагогика ғылымдарының магистрі академиялық дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация

Ғылыми жетекші:

философия ғылымының докторы

Калымова Асель Кайратовна

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

КӨКШЕТАУ, 2022

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР, АНЫҚТАМАЛАР, ҚЫСҚАРТУЛАР, СИМВОЛДАР, АРНАЙЫ ТЕРМИНДЕР ТІЗБЕСІ, БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

Ақыл-ой дарындылығы - бұл жалпы және жеке ақыл-ой сапасының сәйкес келуі.

Анкета әдісі - вербалды коммуникация негізінде бірінші әлеуметтік-психологиялық ақпарат алу әдісі.

Арнайы дарындылық - ерекше қызмет түріне жатады. Бұл бөлініс шартты, жалпы, арнайы қабілеттер өзара бірлікте «өмір сүреді». Адамдардың дарындылығы мен қабілеттері сандық емес, сапалық тұрғыдан ерекшеленеді.

Бақылау - психикалық құбылыстарды жүйелі, мақсатты қабылдаудан тұратын эмпирикалық зерттеу әдісі.

Дарынды балалар - өз қатарларынан әлдеқайда дамыған немесе ерекше бiр зейiн бар (музыкалық, көркемдiк, спорттық т. б. қасиеттер бар) балаларды айтады; ғылыми тұрғыдан кәдiмгi сөзде оларды жиi вундеркиндтер деп те айтады.

Дарындылық - қабілеттер иерархиясының құрылымдық бөлшегі. Дарындылық - өзіндік ерекшелік, қабілеттер үйлесімі. Қабілеттілік сияқты
дарындылық та туа бітпейді, ол дамуда өмір сүреді (Б. М. Теплов)

Жалпы дарындылық - салыстырмалы түрде кең және әмбебап психологиялық бөлшектердің (жады, зият) дамуы.

Зерттеу әдістері - тұлғаның психологиялық көріністерін зерттеу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы.

Қабілет - тұлғаның қызмет түрлерін атқару тәсілдерін жетік меңгеруінен көрініс табатын, оларды игеру мүмкіндігін шарттастыратын, жемісті нәтижеге қол жеткізу мүмкіндіктерін көрсететін дара психологиялық ерекшелігі

Қарым-қатынас - өзара іс-әрекеттер қажеттіліктернен туындайтын және ақпараттармен алмасу, адамды адам қабылдау, түсінуді қамтитын адамдар арасындағы байланыстарды орнату және дамытудың күрделі процесі.

Мигрант- қоныс аударушы адамдар, оралмандар

Потенциалды дарындылық - бұл қандай да бір іс-әрекет түрінде жоғары жетістікке жету үшін, белгілі психикалық алғышарттары потенциалды болатын баланың психологиялық ерекшелігі.

Психодиагностика - тұлғаның индивидуалдық-психологиялық ерекшеліктерін анықтаумен өлшеуге әдістерді өндейтін психологияның саласы.

Эксперимент - зерттелініп жатырған объектінің мінез-құлқындағы өзгерістерді тіркеу және манипуляцияны жүзеге асыратын зерттеушінің сол ситуацияға белсенді кірісуін білдіретін ғылыми тану әдісі.

АКТ - ақпаратты коммуникациялық технологиялар

БАҚ-Бұқаралық ақпараттар құралы

ББП - бақылау және басқару пункттері

БҰҰ - Біріккен Ұлттар Ұйымы

БҒМ - Білім және ғылым министрлігі

ҚР - Қазақстан Республикасы

КММ- Коммуналды мемлекеттік мекеме

НҚ- Нормативтік құжат

ОЖ- Отбасылық жағдай

РФАК-Ресей Федерациясының азаматтық кодексі

СҚО- Солтүтсік Қазақстан облысы

СТҮ - санитарлық-тұрмыстық үй-жайлар

СТО - сыни тұрғысынан ойлау

ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

ғ. - ғасыр

т. б. - тағы басқа

б. - бет

1. «Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 28 маусымдағы N 546 Қаулысы.

2. «Балалардың дарындылығын дамыту» бағдарламасы Назарбаев интеллектуалды мектептеріне 2012 жылдың қыркүйек айынан енгізілді.

3. Қазақстан Республикасының Конституциясы (1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған), (2019. 23. 03. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)

4. Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі, Қазақстан Республикасының Кодексі 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414-V ҚРЗ.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың ғылым ретіндегі теориясы және әдістемесі

1. 1. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың теориялық негіздері.

1. 2. Отбасымен педагогикалық жұмыстардың мәні және әдістері.

1. 3. Отбасымен бірге жүргізілетін жұмыстардың функциясы.

2. Қазіргі заманауи отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстарға талдау

2. 1. Отбасы педагогикалық қызмет нысанасы ретінде.

2. 2. Жас отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу тәжірибесі.

2. 3. Мінез құлқы қиын балалар және олардың жанұяларымен жұмыс.

3. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыс түрлерін дамытудың жолдары.

3. 1. Жас отбасымен әлеуметтік - педагогикалық жұмысты жетілдіру бағыттары.

3. 2. Отбасындағы бала тәрбиесін нығайту шаралары.

3. 3. Педагог қызметін реттейтін нормативтік, құқтық актілер мен педагог құжаттары.

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР:

ҚОСЫМША:А

ҚОСЫМША:Ә

ҚОСЫМША:Б

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі . Қазіргі таңда отбасындағы ажырасу, қиын бала, ұрыс-керіс сынды жайттар күннен-күнге артуына байланысты өзекті әрі ауқымды мәселеге айналып отыр. Дәл осындай проблемалардың түйінін шешуде педагогтың алар орны ерекше. Сол себепті, отбасындағы проблемаларды шешуде педагог тұрғысынан әлеуметтік-педагогикалық көмек қолын көрсетуіміз қажет.

Зерттеудің мақсаты: отбасыға жалпы анықтама бере отырып, алдағы уақытта туындайтын мәселелерге көрсетілетін педагогикалық жұмыстың мәні мен мазмұнын ашу, отбасымен әлеуметтік-педагогикалық жұмысты талдау, отбасымен жүргізілетін жұмыстың жетілдіру жолдарын көрсету.

Зерттеудің міндеттері:

Отбасымен жүргізілетін жұмыстың мәнін айқындау;
Отбасымен жұмыстың маңызын анықтау;
Заманауи отбасында ата-ананың тәрбиелік ықпалын ашып көрсету;
Бала мен ата-ана қарым-қатынасының педагогикалық тұстарына сипаттама беру;
Ата-ананың балаға деген тәрбиелік ықпалын арттырудағы педагогикалық шарттарды айқындау;
Жас отбасымен педагогикалық жұмысты жетілдіру бағыттарын көрсету;

Зерттеу нысаны: әртүрлі жағдайдағы отбасылармен педагогикалық жұмыс жүргізу үрдісі.

Зерттеу пәні: отбасымен жұмыс жасау негізінде оқытумен тәрбиелеу

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

Отбасымен күрделірек, тығыз қарым-қатынастар жүйесі;
Отбасын әлеуметтік институт пен шағын әлеуметтік топ белгілерін иеленетін әлеуметтік жүйе тұрғысынан қарастыру;
Отбасы ұжымын зерттей келе индивидуалды жұмыс түрлерін анықтау;

Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, отбасылармен жұмыс жасауда оқушылардың педагогикалық-психологиялық шарттары деңгейлік саралау және тұлғаға бағдарланған тәсіл жағдайында олардың табысты әлеуметтенуімен қатар тұлғаның когнитивті және креативті салаларының дамуын қамтамасыз етсе, онда, әр педагогикалық жұмысқа мұқтаж оқушыларды оқытудың дамытушы технологияларын қолданудың педагогикалық-психологиялық шарттарының дұрыстығына көз жеткіземіз.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негізі:отбасы мен некенің туындауын және қоғамда дамуын зерттеу (Дж. Ф. Мак-Леннан, Л. Морган, Г. И. Бахофен, Ф. Энгельс, Ю. И. Семенов, М. Мид және басқалары) ;
отбасы мен некенің типтері мен түрлерінің дамуын зерттеу (И. В. Гребенников, С. В. Ковалев, В. П. Меньшутин және басқалары) ;
отбасы мүшелерінің өзара қарым-қатынасы психологиясының мәселелері (С. В. Ковалев, Л. В. Ковалева, А. И. Кочетов, Л. В. Панкова, В. А. Сысенко, В. С. Торохтий, Т. А. Трапезкова, В. Сатир, Н. М. Ходаков)
отбасының тәрбиелік мүмкіндіктерін анықтау, отбасылық тәрбиенің әдіс-тәсілдерін жасау (Ю. П. Азаров, И. В. Гребенников, Н. К. Крупская, П. Ф. Лесгафт, А. С. Макаренко және басқалары) .

Зерттеу әдістері: Зерттеу проблемасы бойынша отбасылармен психологиялық-педагогикалық жұмыс жасап үйрену және талдау жасау; педагогикалық бақылау; ата-аналармен сауалнама; әңгімелесу; психологиялық-педагогикалық эксперимент; эксперименттік зерттеу мәліметтерін өңдеу.

Зерттеудің практикалық маңызы: Отбасылармен педагогикалық жұмыс жасау негізінде барлық қолданылатын әдіс-тәсілдерді тиімді пайдалана отырып, әртүрлі деңгейдегі оқушылардың білімін арттыруға болады. Алынған нәтижелерді білім беру мекемесінде мінез-құлқы қиын балалармен жұмыс жасау негізінде педагогикалық жүйесін дамыту бойынша тәжірибеге бағытталған әдістемелік ұсыныстарды жасауда қолдануға болады. Көрсетілген әзірлемелер жалпы орта білім беру мекемелерінде енгізуге ұсынылуы мүмкін. Сонымен қатар, зерттеу нәтижелері кәсіби дайындық жүйесінде, сондай-ақ оқу орындарының басшылары мен педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру жүйесінде қолданыла алады.

Қорғауға ұсынылатын қағидалар :

1 Әртүрлі деңгейде отбасылармен жүргізілетін жұмыстың педагогикалық-психологиялық ерекшеліктері.

2Қиын балаларды тәрбиелеудің педагогикалық шарттары.

3. Зерттеу нәтижелерінің жалпы қорытындылары.

Зерттеудің нәтижесінің сенімділігі мен дәлелділігі:

Әртүрлі деңгейдегі балалармен және олардың отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыс мәселелері бойынша теориялық талдау тереңдігі және көлемімен, экспериментті-психологиялық әдістемелер жиынтығын таңдауды негіздеумен, алынған мәліметтердің сандық және сапалық талдау жүйесінің өзара байланыстылығымен қамтамасыз етілді.

Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және тәжірибеге енгізу :

Философия ғылымының докторы А. С. Калымова,

С. Б. Есимсеитова // «Pedagogical work with families». //

«А. Мырзахметов атындағы университеті Ғылыми-білімдік журналы ».

2, С. Б. Есимсеитова «Педагогические работы с семьями»

Диссертация жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.

Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделеді, жұмыстың мақсаты, нысаны, зерттеу міндеттері мен болжамы, құрылымы, әдіснамалық негізі, ғылыми жаңалығы, практикалық мәнділігі, зерттеу әдістері көрсетіледі, қорғауға ұсынылатын қағидалар, зерттеулер нәтижелерінің дәйектілігі баяндалады.

«. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың ғылым ретіндегі теориясы және әдістемесі» деген бірінші тарауда отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың теориялық негіздері және отбасымен педагогикалық жұмыстардың мәні, әдістері мен отбасымен бірге жүргізілетін жұмыстардың функциясын қарастыратын боламын.

«Қазіргі заманауи отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстарға талдау» - атты екінші тарауда , отбасын педагогикалық қызмет нысанасы ретінде қарастыра отырып, жас отбасымен әлеуметтік жұмыс жүргізу тәжірибесі мен мінез құлқы қиын балалар және олардың жанұяларымен жұмыс жүргізу түрлерін қарастырамын.
Ал, үшінші тарау тақырып аясында жүргізілген іс-тәжірибе жұмыстарының барысы мен қорытындыларынан тұрады. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыс түрлерін дамытудың жолдары қарастырылады. Қорытындыда тақырып бойынша жүргізілген іс-тәжірибе жұмыстарының бастапқы кезеңінің барысы мен екінші кезеңінің жүргізілуін қарастырамын. Іс-тәжірибелік жұмыстардың жалпы қорытындылары мен негізгі нәтижелері, қағидалары тұжырымдалады, әдістемелік ұсыныстар беріледі.

Қосымшада сапалы білім беру жүйесі мен оқушылардың білімін жан-жақты жетілдірудің ережелері мен әдістемелік нұсқаулар, оқу-әдістемелік кешендер, оқытудың белсенді әдістемелері, креативтілікті дамыту технологиялары мен тест тапсырмаларының бағдарлық кешені ұсынылады.

1 тарау. Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың ғылым ретіндегі теориясы және әдістемесі

Отбасымен жүргізілетін педагогикалық жұмыстардың теориялық негіздері.

Отбасы - бұл әлеуметтік институт және шағын әлеуметтік топтардың сипаттарына ие күрделі әлеуметтік жүйе. Қоғамның әлеуметтік институты ретінде отбасы әлеуметтік нормалардың, мінез-құлық үлгілерін, ерлі-зайыптылар арасындағы, басқа жақындар арасында өзара қарым-қатынас кестесін көрсетеді. Осыған байланысты ол адамға туғаннан бастап өлгенге дейін үлкен ықпалын тигізеді, бірақ оның ролі әсіресе адамның психологиялық, эмоционалдық-еріктік, рухани-адамгершілік негіздері қалыптасып жатқан өмірінің алғашқы кезеңдерінде өте басым. Сонымен қатар отбасы қоғамның даму деңгейіне тәуелді, оның проблемаларын бейнелейді.

Отбасы шағын топ ретінде - бұл тұрмыс құруға, қандық жақындақ, адамның жеке қажеттіліктерін өтеуге негізделген адамдардың қоғамдастығы. Оны ортақ экономикалық кеңістік, өзара тәуелді өмір салты, эмоционалдық-адамгершілік байланыс, өзара жәрдем, көмек беру, қорғау ерекшелендіреді. Отбасы туралы толық мәлімет алу үшін ер-әйел, еркек-бала, әйел-бала, бала-бала, еркек-жақын, әйел-жақын, бала-ата-ана, бала-жақын өзара қатынастарының барлық жағын ескеру қажет.

Орыс тіліндегі «семья» сөзінің қазақша баламасы әлімсақтан отбасы екендігі аян. Бұқаралық ақпарат құралдарында ғасырлар бойы тілімізде орныққан «отбасы - ошақ қасы» тіркесіндегі төмендету сипатында айтылған мағынасынан алыстай алмай, «жанұя» сөзімен ауыстырып қолданылса деген пікірлер жиі айтылып жүр. «Жан» мен «ұя» сөйлем ішінде, синонимді түрде «семья» сөзінің стильдік қызметін атқарғанымен, дәлме-дәл терминдік мағынасына дұрыс нұсқа бола алмайды. Сол сияқты үй-елмен ұғымдарының жиынтығынан тұратын «үйелмен» сөзі де «жанұя» сөзі іспетті баламалық рөл атқарады.

Отбасы және отбасы тәрбиесінің теориялық мәселелерін педагогикалық және психологиялық, әлеуметтік, экономикалық, демографиялық және физиологиялық аспектіде зерттеген ғалымдар (И. Бестужев-Лада, И. В. Гребенников, В. Н. Колбановский, И. С. Кон, Э. И. Новиков, А. Г. Хрипкова т. б. ) өздерінің зерттеулерінде қоғам өмірінде отбасы рөлінің маңызына тоқталып, бала тәрбиесінде халықтың этникалық, этикалық, ерекшеліктерін есептеудің қажеттілігін дәлелдейді.

Түрлі мамандық иелерінің отбасы тақырыбына деген қызығушылығы, ғалымдардың зерттеулері көрсеткендей, әлеуметтік ортада отбасының өмір сүруінің көп функциялы сипатына байланысты.

Жалпы алғанда, зерттеу бірнеше бағытта жүргізілді:

отбасы мен некенің туындауын және қоғамда дамуын зерттеу (Дж. Ф. Мак-Леннан, Л. Морган, Г. И. Бахофен, Ф. Энгельс, Ю. И. Семенов, М. Мид және басқалары) ;
отбасы мен некенің типтері мен түрлерінің дамуын зерттеу (И. В. Гребенников, С. В. Ковалев, В. П. Меньшутин және басқалары) ;
отбасы мүшелерінің өзара қарым-қатынасы психологиясының мәселелері (С. В. Ковалев, Л. В. Ковалева, А. И. Кочетов, Л. В. Панкова, В. А. Сысенко, В. С. Торохтий, Т. А. Трапезкова, В. Сатир, Н. М. Ходаков)
отбасының тәрбиелік мүмкіндіктерін анықтау, отбасылық тәрбиенің әдіс-тәсілдерін жасау (Ю. П. Азаров, И. В. Гребенников, Н. К. Крупская, П. Ф. Лесгафт, А. С. Макаренко және басқалары) .

Отбасына тарихи көзқрасытың басы швейцар ғалымы И. Бахофеннің «Ана құқығы» (1861ж) еңбегі деуге болады. Бұл еңбегінде ол қоғамның дамуының бастапқы салаларына жыныстық қатынастардың ретсіздігі немесе жыныстық еркіндіктің кең тарауы тән деген болжам айтты. Бұдан кейін қоғамның дамуында басты роль әйелге тиесілі болды (матриархат) . Кейінірек еркектердің басымдығы бекіді (патриархат) .

Отбасы туралы жаңа ілімге сын айтқан ағылшын заңгері, психолог, тарихшы Г. Мэн қоғамның дамуында матриахтың болғанын жоққа шығарды.

Американдық зерттеуші, тарихшы, этнограф Л. Морган отбасының дамуына қатысты басқа көзқарасты ұстанды. Ол 200-ден астам қоғамдық топтың неке -отбасы қатынастарын зерттеді. Л. Морган адамзаттың даму тарихын үш кезеңге бөлді: тағылық, варварлық, өркениет.

Олардың әрқайсысы өзіндік қоғамдық институттары мен өнердің түрлерін жасады. Ч. Дарвин ілімнің тікелей әсерімен ол отбасының даму теориясын сомдады. Л. Морганның іліміне сәйкес отбасы мынадай кезеңдерден өткен:

қандас туыс отбасы;
пуналуалды отбасы;
полигамия (алдымен әйелдер жағынан, кейінен еркектер жағынан)
моногамия

Отбасына деген нақты ғылыми пікірді Ф. Энгельс негіздеп берді. Ол бірінші болып мәдениеттің, яғни тағылық пен варварлықтың алғы тарихын ғылыми тұрғыдан сипаттады. Әр кезеңді ол төменгі, орташа және жоғары сатыларға бөлді. Ол өзінің «Отбасының, жеке меншіктің және мемлекеттің туындауы» атты еңбегінде отбасына оның тарихи даму барысында талдау жасайды. Алғашқыда неке топтары ұрпақтарға бөлінгенде, яғни, ата-аналар мен балалары арасында жыныстық қатынасқа жол берілмегенде, бұл қандас туыс отбасы болды. Онан кейін пуналуалдыотбасы алмастырды, ол апа мен бауырлар арасындағы жыныстық қатынасқа жол бермеді.

Ал кейініректе жұптан тұратын отбасы пайда болды, онда еркек пен әйелден бір-біріне қатысты жұбайлық адалдықты талап етті, ал көзге шөп салу қатаң жазаланды. Өркениеттің табалдырығын арттарда туындаған отбасының соңғы түрі моногомия болып табылады. . [2]

Отбасы қоғамның жеке ұйымы ретінде зерттеу, оның даму тарихын зерттеу ертеден орын алған. Ал, ғылыми тұрғыдан жүйелі зерттеу тек ХІХ ғасырдың ортасында басталған. Осы кезде көптеген ғалымдардың еңбектері (Ф. Энгельс, Дж. Ф. Мак-Ленанн, Л. Морган, И. Баховен ) неке түрлерін және некенің қоғамдық дамуын зерттеуге бағытталған еді. Ал, ХХ ғасырда батыс ғалымдары некенің құрылымын (Боуен, Олсон, Бэйтсон), дамуын (Соломон, Дювель, Шепард, Беннис, Куутсар және т. б. ) зерттеуге ден қойған. Отандық психология және социология ғылымдарында жанұяның құрылуы мәселелері қарастырылды (А. Г. Харчев, Н. Я. Соловьев, В. М. Медков, А. И. Антонов, И. В. Гребенников, Э. Г. Эйдемиллер, В. В. Юстицкис, А. Н. Елизаров және т. б. ) . Отбасы және отбасындағы қатынастар психологиясы саласында ата-аналар мен балалардың қатынасы мәселесі ерекше зерттеу нысанына айналды. Аталмыш мәселелер бойынша зерттеулер, олардың қорытындылары жеке концепцияларды құрайды. Шетелдік психологияда ананың балаға қатынасы түрлерін зерттеген С. Броди және Л. Ковар еңбектерін; ата-ананың тәрбиелеу стильдерін сипаттарын жіктеген Д. Боумрин зерттеулерін атап өтуге болады. Поляк зерттеушісі М. Земсканың әке - шешнің балаларға қатынасы мен оның баланың тұлғалық сипаттарының қалыптасуына ықпалын зерттеуі ерекше мәнге ие болады.

Ресейдегі отбасы психологиясына қатысты зерттеулерді бірнеше негізгі бағыуттарға жіктеуге болады:

1) ата - ана бағдарларын (А. С. Спиваковская, Т. В. Архиреева, В. В. Столин, А. Я. Варга, Е. А. Савина, О. Б. Чарова, Г. Г. Филиппова) және отбасындағы тәрбиелеу стильдерін зерттеу (С. В. Ковалев, В. В. Воронов, Е. А. Костицина, Е. Т. Соколова, Э. Вильданова) ;

2) Дұрыс емес тәрбиелеу түрлерін зерттеу (В. И. Гарбузов, А. С. Спикаковская, А. Е. Личко, Э. Г. Эльдемиллер) ;

3) ата - аналар мен балалардың өзара қатынасының әр түрлі аспектілерін зерттеу (О. В. Илларионова, В. В. Столин, А. В. Петровский, М. В. Полевая) ;

4) ата - аналар мен балалардың өзра қатынасындағы бұзылуларды және олардың тұлғалық дамуына әсерін зерттеу А. Захар А. С. Спикаковская, Е. О. Смирнова, Т. А. Кошкарова, Н. Штирман, Э. Г. Эйдемиллер ) .

Қазақстандық ғалымдардың еңбектері отбасындағы қатынастар педагогикасы мәселелерін, балалар мен ата - аналардың дау - жанжал жағдайларындағы мінез - құлқы, өртүрлі отбасындағы қарым - қатынас ерекшеліктерін қамтиды (С. М. Илюсизова, У. И. Ауталипова, М. Габдуллин, С. Кубеноев, Х. Т. Шерьязданова) .

Көрініп тұрғандай, отбасындвғы қатынас мәселелеріне ғылыми зерттеу қызығушылығы өсіп келеді, сонымен қатар, отбасы өміріне көптеген сыртқы, әлеуметтік - экономикалық факторлар орасан зор ықпалын тигізеді. Отбасы қай кезде болмасын жан-жанты қызығушылықты тудырған құбылыс. Қоғам үшін осы әлеуметтік институттың ерекшеліктерін, зерттеу мәлеметтерін іс жүзінде қолдану аса маңызды мәселе болып табылады. Жеке адамдардың өміріндегі маңызымен қатар, отбасы елеулі қоғамдық рөлі де орындайды. Жанұя бала дамуындағы, әлеуметтік ортасына сәйкес өмірге балаларды дайындаудағы өте маңызды орынға ие; баланың қалыпты тұлғалық дамуына негіз болатын білімдерді, іскерліктерді және дағдыларды алғашқы меңгеру ортасы. Ал, қоғамның алдында, өз кезегнде, жанұялық тәрбие, леудің маңызын өсіре отыра қоғамдық тәрбиелеуді байланыстыру міндеті тұр. Тәрбиелеу және жанұядағы үйлесімді қатынастар қоғам мақсаттарына үндес болуы керек, сондықтан әр түрлі ғылымдардың, соның ішінде психология тұрғысынан отбасы мәселелерін зерттеу қажеттілігі туады.

Шетелдік психологиясында жағымды және жағымсыз ата-аналық позицияларды белгілейді. Поляк зерттеушісі М. Земска осыған орай ата-ананың жағымды позициялары мен баланың қалыпты тұлғалық дамуымен және мінез- құлығының қалыптасуы арасындағы байланыс механизмдерін және жағымсыз ата-аналық позициялар мен балалардағы мінез- құлықтың бұзулары арындағы байлныстарды қарастырады. Осы проблеманы зерттеу барысында ғалым ата-ананың балаға жағымсыз және жағымды бағдарларынан тұратын күрделі позицияларды жіктейді. Негізгі үлгілері ретінде М. Земска белгіледі:

1) Ата - ана мен балалар арасындағы эмоционалды алшақтық, яғни жақындықтың болмауы - бала мен ата - анасы арасындағы эмоционалды қалыпты қатынас ата - ана зейіннің тек балаға шоғырлануы;

2) Ата - ананың балаға қатысты басымдылығы, үстемділігі - ата - ана мен баланың ішкі өзаратәуелсіздігі - ата - ананың балаға қатысты шектен тыс көнгіштігі;

М. Земски көрсеткен ата - аналық бағдарларды талдау келесі ерекшліктерді көрсетті. Ата - ана мен балалар арасындағы эмоционалды алшақтық, яғни жақындыұтың болмау кезінде ата - ананың баламен қарым - қатынасы жеткілікті мөлшерде болмайды, демек, баладан әке - шешелердің психикалық қашықтығы байқалды. Әдетте, эмоционалды жақындығы жоқ ата - аналар баланы қолдау тәсілін емес, балаға қарсы қатынасты ұсынады. . [3]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.