Терілерді сақтау цехы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
6
1 Дипломдық жоба тақырыбын негіздеу
7
1.1 Атырау облысы Алмаз шаруа қожалығының өндірістік
сипатамасы
7
1.2 Ет және ет өнімдерін өндіру кәсіпорындарына сипаттама
11
1.3 Ет өңдеу технологиялық процесін таңдау және негіздеу
14
1.4 Шұжық түрлерін өңдеу технологиясына шолу
18
1.5 Шұжық өнімдерін турау машиналары мен механизмдеріне шолу
29
2 Жобаның технологиялық есептеулері
42
2.1 Ет және ет өнімдері кәсіпорындарының жіктелуі
42
2.2 Ет өңдеу цехы жұмысының технологиялық негізделуі
44
2.3 Ет өңдеуге қажетті технологиялық қондырғылар және
машиналарды таңдау әдістері

46
2.4 Қондырғыларды орналастыру принциптері
49
2.5 Цехқа қажетті жұмыскерлер күші есебі
50
2.6 Ет өнемдерін және дайындау цехы құрылыс алаңын таңдау
51
2.7 Цехты жарықтандыру, су, бу және электр энергиясы есебі
54
3 Жобаның құрылымдық есептеулері
58
3.1 Ет турау машинасы - куттер құрылымына әдеби шолу
58
3.2 Куттердің кинематикалық сұлбасы есебі
60
3.3 Куттердің кесу механизімінің құрылымын талдау
62
3.4 Куттер пышағы құрылымын есептеу
64
3.5 Пышақ білігі тірегінің оптимальді құрылымын анықтау
65
4 Еңбек қорғау
68
4.1 Еңбек қорғауды ұйымдастыру
68
4.2 Қауіпсіздік техникасы, өрт және электрден сақтану шаралары
69
4.3 Қоршаған ортаны қорғау шаралары
73
5 Жобаның техника-үнемдік көрсеткіштері
74
Қорытынды
77
Пайдаланған әдебиеттер
78

Кіріспе

Қазақстан Республикасы халқына жолдауында Қазақстан жолы - 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты стратегиясының ауқымы бойынша шағын және орта бизнестi мемлекеттiк қолдауға үлкен мән бердi. Алғашқы президенттің тапсырысымен оны 2015 жылдың соңына дейiн жүргiзу және тiркеуге байланысты түрлi операциялық шығындарды 30 пайыз дейiн азайтуға тапсырма берген болатын.
Елдің бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте, азаматтардың өмір сүру деңгейі мен сапасының көтерілуі, тұрақтылық, мемлекеттің айқын болашағы, елде қабылданған заңдардың қатаң сақталу деңгейі және тағы басқалар. Демек, тауарлар мен қызметтердің бәсекеге қабілеттілігі қаншалықты жоғары болса, соғұрлым ресурстарды толық пайдалану тиімділігі мен халықтың өмір сүру деңгейі де жоғары болады.
Уақытында мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігі жоғары көлемде артуы өндірістің негізгі үш факторын қамтиды: табиғи ресурстар, еңбек ресурстары және капитал. Бәсекеге қабілеттілікті бірінші кезекте, жоғарғы деңгейдегі елдің инфрақұрылымы, оның ғылыми әлеуеті, халықтың білім деңгейі сияқты факторлар - өндіріс пен техникалық прогрестің дамуымен байланысты. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, өндіріс факторларының болуы маңызды, дегенмен табысты бәсеке жағдайында жеткіліксіз болып отыр. Сол себепті, қызмет көрсету салаларында ішкі бәсекелестік, шаруашылықтардың стратегиясы мен құрылымы және ішкі салалық бәсеке қажет.
Мемлекеттік азық-түлік бағдарламасының құрамдас бөлігінің бірі мал шаруашылығынан алынатын өнім түрлерін өңдеу мен өндіру саласындағы атқарылар істердің ауқымы Республикамызда жүзеге асырылып жатыр. Ал бұл бағдарламаны ойдағыдай жүзеге асырудың басты шарттарының бірі - мал шаруашылығын интенсивті дамыту және малдан алынатын өнім түрлерін көбейту керек. Халықты дәмді де сапалы азық түрлерімен қамтамасыз ету үшін, өнімдерді өңдеу технологиясы мен техникалық құрал-жабдықтары бойынша малдан алынатын өнім түрлерін әзірлеу әдістерін қолданады.
Малдан алынатын өнім түрлерін өндіру саласының мақсаты - агроөнеркәсіптік кешендегі сол шаруашылықтың өзінде өнімді қайта өңдеу орындары болған жағдайда, халықты сапалы азық-түлікпен және өзге өнім түрлерімен қамтамасыз ете отырып халықтың жағдайын жақсарту.
Өндіріс технологиясы мен оны іске асыратын техникалық құрал-жабдықтар кәсіпорындағы еңбек өнімділігінің деңгейін өзара тығыз байланыстыратын екі факторын анықтаған. Айта кету керек, ауыл шаруашылығын реформалау барысында өндірістің даму факторлары тіптен ұмыт қалып қойды. Сол себепті елімізде ішкі рынокты малдан алынатын тағамдық өнімдермен қамтамасыздандырумен қатар, оларды шет елдерге экспортқа шығару мүмкіншіліктері болғанның өзінде жүзеге асыра алмай келеді.
Кейінгі уақытта азық-түлік кешеніндегі өзгерістер, саланы технологиялық реформалаумен байланысты жүруі керек, демек отандық азық-түлік кешенін қалыптастыруда өндірісті жаңаша технологияландырудың басымдылығын күшейту арқылы, отандық ауыл шаруашылығы өнімдерінің бәсекелестік қабілетін арттыруды стратегиялық фактор ретінде қарау керек.
Қазіргі заманғы технологиялар ауыл шаруашылығы өндірісінің жоғары тиімділігін, өнім сапасын, пайдасын өсіріп, қоршаған ортаны қорғап және көп мөлшерде пайда алуын қамтамасыз етуі тиіс. Агротехнологиялық құрылымдардың кейбір жылдарғы саланың жұмысын тұрақсыздандырып, оған кері әсер ететін сыртқы факторларды азайту үшін өнімді өндіру, сақтау, ұқсату және өткізу барысын тездетіп, соңғы дәрежедегі озықты технологиялар мен техникалық құрал-жабдықтар пайдалану қажет екендігін көрсетеді.
Малды бағу тәсіліне байланысты мал өнімі сапасының деңгейі жоғары болады. Шаруашылықта арнайы малдан алынатын өнім түрлеріне қарай малды бағып-күтетін орын және бағып-күтудің тәсілдері толығымен іске асырылса, алынатын өнім түрлерін қайта өңдеу орындарындағы технологиялық процесс пен технологиялық операцияларды орындайтын машиналар мен аппараттардың жұмыстары дұрыс жүргізілген жағдайда дайын болған өнім түрлерінің сапа деңгейі жоғарылап, өнімнің сақталу мерзімі ұзарады. Бұл өнімнің жоғары сапалылығы мен тазалығына толық ке - пілдік береді. Олардың бақылауы бойынша ет өндіру цехында жөндеу және қайта жөндеу жұмыстары жүргізіліп, өнімнің сапасына және өндіріс тех - нологиясының сақталуына айрықша мән береді. Шаруа қожалықтағы негізгі алынатын өнімдер - мал өнімдер. Сондықтан малдан алынатын өнімдерді өз шаруақожалығында дайындауға толық жауапкершілікпен ат салысады.
Мал ет өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі оның біршама тұтынушылық қасиеттерімен анықталады. Осыған байланысты ет және ет өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі - бәсеке жағдайында тағамдық құндылығы, сақталу мерзімі, табиғилығы, дәмі, сапалылығы, бағасы, санитарлық-гигиеналық жайы, сыртқы орамасының тартымдылығымен тұтынушылардың қажеттілігіне және талғамынасәйкес болуы керек. Сондықтан оған өнім сапасы, бағасы, тұтынушы талғамы және жаңашылдық факторлары әсер етеді.
Қазіргі уақытта ет және ет өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруда, Атырау облысындағы Алмаз шаруақожалығының ет өндіру цехында, тек өнімнің бір ғана түрін өндіруге икемделген және шығарылатын өнімдерін терең өңдеу технологиясымен қамтамасыз ету әлі де жолға қойылмаған.
Біздің дипломдық жұмыстың басты мақсаты - қазіргі заманауи шаруақожалықтардағы кішігірім кәсіпорындарға арналған, ет өнімін өңдеу технологиясын негіздеу және шұжыққа арналған етті өңдеу машинасына құрылымдық өзгеріс енгізу арқылы халықты өте жоғары сапалы азықпен қамтамасыз ету.

Дипломдық жоба тақырыбын негіздеу

1.1 Атырау облысы Алмаз шаруа қожалығының өндірістік
сипатамасы

Алмаз шаруа қожалығы Атырау облысы Махамбет ауданында орналасқан. 1997 ж. құрылған және аудан орталығы Атырау оңтүстік-батысында орналасқан әкімшілік бірлік. Республика көлемінде ауыл шаруашылығы саласында мүйізді ірі қара, жылқы және құс бастары санынан, жүгері, картоп және көкөніс өсіруде, ет, жұмыртқа және жүн өндіреді. 2018 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өндіріс көлемі 227,8 млрд. теңгені құрады және кейінгі бес жыл ішінде 2,2 есеге арттырылды.
Алмаз шаруа қожалығының фермерлік шаруашылық аумағының климаттық жағдайы құрғақ далалы аймаққа жатады. Атырау облысының климаты континенттік, оңтүстігінде қысы біршама жұмсақ және қысқа. Климаты тым континенталды, жазық далада қаңтардағы орташа температура -15 С, маусымда сәйкесінше - +16 С және +24 +25 С. Жазық далада жыл бойы түсетін жауын-шашын көлемі - 300 мм дейін болады. Жауын - шашын әр мезгілде әртүрлі түседі. Ең көп мөлшері наурыз, сәуір айларында, ең азы жазда жауады (5...7%). Желдің жылдық орта жылдамдығы секундына 12 - 14 метрден аспайды. Желдің ең жоғары жылдамдығы көктем - қыс айларына сай келеді. Қожалық аумағының жері ашық - сұрғылт топырақты және көп жерлерде олар сор болып келеді. Бұл аймақ жерасты сулары жақын болғандықтан сортаңданады. Механикалық құрамы жағынан орта сазды ашық - сұрғылт топырақтарға жатады. Аймақтың өсімдіктері өте аз, өсіп - жетілу кезеңдері қысқа (шеркез - жусанды, сексеуілді және эфемерлі өсімдіктер). Өсімдік жамылғысы - изен, теріскен, ақ және қара жусан, жалпақ дәнді еркек шөп, күйреуік, тырса, майқара, қамыс, жантақ, қызыл мия, жыңғыл, сексеуіл, т.б.
Жекешелендірудің нәтижесінде Алмаз шаруа қожалығы суармалы жерден 37 га, шабындықтан - 12 га және жайылымнан - 12 га жер берілді. Шаруа қожалықтың осы жылдардағы өндірістік - шаруашылық қызметіне тоқталып өтейік. Шаруашылық негізінен егіншілік және мал шаруашылығымен айналысады. Егіншіліктің ішінде малға азық дайындау үшін жоңышқа,мал азығы жүгері егумен шұғылданады. Бұл дақылдардың егілетін ауданы мен одан алынған өнімнің соңғы 3 жылдағы көрсеткіштерін (1.1-кестеде) көрсетеміз. Ауылшаруашылық дақылдарын өсірудегі қолданылатын қожалықтағы техника түрі мен саны (1.2-кестені қараңыз).
1.1 - Кесте. Ауылшаруашылық дақылдарын өндірудің көрсеткіштері

Ауылшаруашылық дақылдары
Жылдар

2018
2019
2020

Бидай
Ауданы, га
7
7
7

Түсімі, цга
16,9
17,8
22

Жалпы өнім, т
5,07
5,34
6,6
Сүрлемдік жүгері
Ауданы, га
12
12
12

Түсімі, цга
792
813
827

Жалпы өнім, т
950,4
975,6
992,4
Жоңышқа
Ауданы, га
5
5
5

Түсімі, цга
111
109
123

Жалпы өнім, т
77,7
76,3
86,1

Жүзім
Ауданы, га
2
2
2

Түсімі, цга
110
115
120

Жалпы өнім, т
22
23
24

Қауын
Ауданы, га
1
1
1

Түсімі, цга
420
380
430

Жалпы өнім, т
42
38
43

Қарбыз
Ауданы, га
2
2
2

Түсімі, цга
520
490
560

Жалпы өнім, т
104
98
112

1.2- кестедегі техника түрі мен санын талдау негізінде егістік егу мен күтіп баптау, жоңышқа ору және өсіру жұмыстары шаруашылықтың өз күшімен атқарылатынын көруге болады, ал мал азығы жүгеріні егу, баптау және жинау, жүгеріні сүрлемге ору жұмыстары машина - технологиялық станса көмегімен атқарылады.
Алмаз шаруа қожалығының құрамына енетін мал шаруашылығы көрсеткіштерін талдау негізінде мынадай тұжырым жасауға болады: мал басының ұдайы өсуі байқалады, бірақ мал ұстайтын өнеркәсіптік қоражайлардың жоқ болуына байланысты, оларды күтіп - бағу процестері толық механикаландырылмаған. Жаз бойы жайылымда бағылатын ірі қара малдары мен ұсақ малдары қыс мезгілінің суық кезінде ғана жабық қораларда ұсталынады (200 бастық 2 қора), ал жылы мезгілдерінде төбесі жабылған алаңдарда жылқыларымен қатар малқораларда бағылады.

1.2 - Кесте. Ауылшаруашылық дақылдарын өсіруде пайдаланатын қожалықтың техникасы

Техника түрі
Саны
ДТ-75М шынжыртабан тракторы
1
МТЗ-80 доңғалақты тракторы
2
ПН-4-35 соқасы
1
3БЗТУ-1,0 тырмасы
4
БДТ-7 дискілі тырмасы
1
РОУ тыңайтқыш шашқышы
1
КРН - 3,6 культиваторы
2
СУПН - 8А жүгері сепкіші
1
КРН - 5,6 культиваторы
1
КРН - 2,1А шөп орғышы
1
ПРП - 1,6 пресс - жинағышы
1
ГКБ - 887Б трактор тіркемесі
4
КЗУ - 0,3Д орқазғыш - тегістегіш
1
ОПХ - 28 бүріккіші
1

Алмаз шаруа қожалығындағы мал санын 1.3- кестеде көрсетеміз.

1.3 - Кесте. Алмаз шаруа қожалығындағы қарамағындағы мал саны

Жылдар
Мал саны, бас

сиыр
тайынша
бұзау
бұқа
қой
жылқы
2018
68
15
17
15
123
88
2019
82
14
20
24
158
91
2020
104
16
23
31
215
93

Қойлар мен жылқылар жыл бойы жайылымда бағылады, ал сауылатын сиырлар қожалықтың жеке қосымша шаруашылығындағы малқораларда ұсталады. Көп жағдайда мал өнімдерін өндіру және олардан ұқсатылған өнімдер алуға мүмкіндіктері бар. Сол себепті қажетті мал басын өндірістік қоражайларда күтіп-бағумен қатар, ондағы технологиялық процестерді кешенді механикаландыру және мал өнімдерінен алынатын таза сапалы дайын өнімдермен жергілікті халықты қамтамасыз ету - Алмаз шаруа қожалығының алға қойған өзекті мәселесіне айналып отыр.
Шаруа қожалығы жеке өздеріне ғана тиесілі, өздері бордақылаған және басқа жағдайдағы малдарын сойып, ұшаны өңдеу және ет өнімі мен шұжық түрлерін дайындаумен айналысады.

1.2 Ет және ет өнімдерін өндіру кәсіпорындарына сипаттама

Қазақстан Республикасы бойынша малдан алынатын ет өнімі түрлерінің өсуі динамикасына тоқталатын болсақ, барлық облыс бойынша соңғы бес жыл төңірегінде жоғарылағаны байқалады (1.4- кестеде келтірілген).
1.4 - Кесте. ҚР ет және қосалқы тағам өнімдерін өңдеу, тонна

Облыс бойынша
2015 ж.
2016 ж.
2017жг.
2018 ж.
2019 ж.
2020 ж.
Қазақстан Республикасы
Ақмола
Актөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды
Қостанай
Қызылора
Маңғыстау
Оңтүстік-Қазақстан
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы
67338
4072
2421
9883
-
1573
2296
1670
2591
572
-
7933
17498
2937
13712
-
180
67522
4701
3316
10358
7
1736
2677
3383
2963
980
90
8402
12710
3743
12424
32
-
68815
4721
3228
10428
-
2609
3049
4349
2888
1544
22
8431
10631
3707
13138
31
39
85625
4025
3482
22022
-
3433
2921
5389
2890
927
-
8476
9218
5559
17107
42
134
91412
2433
3926
27865
-
2964
4012
6068
2670
910
-
9020
8689
4363
17219
823
450
110187
2551
5187
37509
140
2839
4863
7842
3130
1132
-
9053
9782
5961
19299
305
594
Ескерту: кесте ҚР Статистика Агенттігінің мәліметтері негізінде жасалынды

Қазақстанда шығарылатын жоғары сапалы ет пен ет өнімдерін өндіретін, етті тереңдете өңдейтін мал бордақылау алаңы жалпыға бірдей қабылданған стандарттар бойынша, ең алдымен жергілікті халыққа тұтынуға арналған азық -түліктің қауіпсіздігін қамтамасыз етуін қадағалауға ерекше көңіл бөліп отыр.
Атап айтқанда аталған жобаны жүзеге асыру және әлемдік нарық деңгейіне жеткізу Қазақстанның әлемдік ет экспорттаушылары арасында өзінің лайықты орнын тауып, барынша келешегі мол сала - мал шаруашылығын дамытуына мүмкіншілік береді.
1.4-кестеде көрсетілгендей барлық ет түрлері мен қосалқы тағамдық өнімдердің өңделінуі 2020 ж. шаққанда 110187 т., демек 100%-ды құрады. Оның ішінде бірінші орында Алматы облысы - 34,10%, Шығыс Қазақстан - 17,5%, Павлодар - 8,8% және Оңтүстік Қазақстан - 8,2%.
Республика бойынша шұжық өнімдерін әзірлеу соңғы бес жылда жоғарылаған. Оның ішінде ең жоғарғы деңгей Атырау облысы бойынша 18,%, демек, республикадағы 2020 жылы жалпы өндірілген шұжық өнімдері бойынша (1.5- кестені қараңыз) [4].
1.5 - Кесте. ҚР бойынша шұжық өнімдерін өндіру, тонн

Облыс бойынша
2015 ж.
2016 ж.
2017жг.
2018 ж.
2019 ж.
2020 ж.
Қазақстан Республикасы
Ақмола
Актөбе
Алматы
Атырау
Батыс Қазақстан
Жамбыл
Қарағанды
Қостанай
Қызылора
Маңғыстау
Оңтүстік-Қазақстан
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Шығыс Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы
16433
488
391
164
79
357
166
1948
1843
58
-
104
1300
956
1063
1604
5912
22658
599
388
278
99
624
412
2500
1771
75
7
195
1341
1229
1294
1847
9999
23057
772
446
307
126
702
271
2556
2868
55
33
239
1830
1624
1573
1893
7762
25065
754
775
186
9
1201
228
2132
2079
65
38
507
2308
2553
2114
1808
8308
30759
1498
875
902
18
1358
2121
3423
1635
130
35
799
3031
2757
3446
2081
6650
38180
609
1290
1076
11
1861
5260
4725
2059
131
68
487
4797
3192
3711
1982
6921
Ескерту: кесте ҚР Статистика Агенттігінің мәліметтері негізінде жасалынды

Соңғы жылдары еліміздегі ет өнімдеріне қатысты меншікті өндіу мен тұрақтылық орнаған жағдайдың өзінде ішкі саудаға қатысты өнімді сыртқа сату жағынан кейін қалғандығымыз байқалады (64%). Мұндағы негізгі себеп - ет өндіру кәсіпорындарының үздік технология мен техникалық жарақтану жағынан заманауи қондырғылармен жабдықталмағаныз.
Ет өнімдерін өңдеу өндіріс орындарындағы келелі мәселелерді шешудің жолдары:
ішкі саудада отандық ет өнімін ассортименттермен толтыру;
жұмыс істеп жатқан кәсіпорындар жұмысының тиімділігін арттыру;
өнім сапасын жақсарту, бәсекелестікті арттыру;
өнімді экспортқа шығару мақсатында жоғары технология бойынша жұмыс жасайтын жаңа жұмыс орындарымен қамсыздандыру.
Осыған байланысты ет өнімдерін өндіру орындарындағы қазіргі таңда алға қойған маңызды мақсаттардың бірі - өндіріс орындары жұмысын жоғары бәсекелестікке жеткізу арқылы саланы жандандыру.
Қазірдің өзінде еліміз бойынша ет өнімін өндіру кәсіпорындары саласы бәсекелестікке қатысты қатаң жағдайда, ол шет ел өндірушілерінің көзқарасы бойынша мәз емес. Негізінен еліміздегі мал шаруашылығының жылдан жылға жоғары өркендеп келе жатқанына қарамастан ет өнімін өндіру және шет мемлекеттерге экспортқа шығару мүмкіндігі біздің елімізде басым. Қазіргі жағдайда ғалымдарымыздың анықтау жұмыстары бойынша халықтың жағдайының жақсаруына байланысты шет елге экспортқа шығарылатын өнімдерге қарағанда алып келіп жатқан ет өнімдері жоғары деңгейге қарай өсуде. Оны мына деректерге көз жүгірту арқылы байқауға болады: егер 2015 жылы сырттан әкелінген ет өнімдері АҚШ ақшаға шаққанда 23078,8 мың долларды құраса, 2016 жылғы мәліметтердің қортындысы бойынша 5 есеге дейін өскен, демек, 116033,4 мың доллар. Ал сыртқа шығарылатын өнім шамасы 2015 жылға дейін төмендеу арқылы, 2016 жылы 17354 мың АҚШ долларына тиесілі [5].
Қазірде ет өндіру кәсіпорындары негізінен шұжық түрлерін өндіру, ет және жартылай өңделінген ет шикізаттары, кішігірімдегі - ет консервісін шығару мен пайдалануға дайын ет өнімдері болып анықталынады. Қазақстан Республикасының кейінгі статистикасы бойынша қазіргі таңда 485 ет өндіру саласы жұмыс атқарады (1.6-кестені қараңыз). Оның ішіндегі таза жұмыс жасап жатқан ірі өндіріс орындары - 161, олардың 121-і ет өнімдерін өндірумен айналысса, 40-ы ет өндірумен айналысады. Көп кәсіпорындар кішігірім деп ЖШС есебінде жүреді.

1.6 - Кесте. ҚР бойынша ет, және ет өнімдерімен айналысатын кәсіпорындар саны(2016 жыл қараша айының 1 жұлдызы дерегі)

Облыс бойынша
Ет өндіру
Ет өнімдерін өндіру
Акмола
8
21
Актөбе
12
18
Алматы
23
29
Атырау
9
11
Шығыс Қазақстан
15
46
Алматы қаласы
28
76
Астана қаласы
13
25
Жамбыл
29
44
Солтүстік Қазақстан
11
15
Қарағанды
12
29
Қостанай
9
38
Қызылорда
8
15
Маңғыстау
3
14
Павлодар
19
23
Солтүстік Қазақстан
11
26
Оңтүстік Қазақстан
13
22
Барлығы:
215
435
Ескерту: кесте ҚР Статистика Агенттігінің мәліметтері негізінде жасалынды

ҚазАгро Ұлттық басқарушы компаниясы АҚ-ның еншілес компаниясы - Мал өнімдері корпорациясы АҚ және американдық Global Beef компаниясы қазақстандық ет өнімдерін әлемдік нарыққа шығару үшін KazBeef ЖШС бірлескен кәсіпорнын құрды.
2019 жылы ұқсату өнеркәсібіне шетел инвестицияларының келуі 72,7 млн. теңгені (тағам өнімдері өндірісі - Сұлтан - кондитерлік бұйымдар"АҚ) құрады.
2020 жылғы қаңтар-қазанда облыс өнеркәсібіне 7900,1 млн. теңге инвестициялар берілген болатын, соның ішінде ұқсату өнеркәсібіне -5858,7 млн. теңге. Облыстың негізгі капиталындағы инвестициялардың жалпы көлемінде ұқсату өнеркәсібі инвестицияларының үлес салмағы 74,2% құрады.
Анықталып алынған деректерге сүйенетін болсақ еліміз бойынша ет және ет өнімдерін өндіру кәсіпорындары жұмысы айтарлықтай көңілден шықпай отырғанына айта кетуіміз керек. Сондықтан біздің диплом жұмысы бойынша алға қойған мақсатымыз Алмаз шаруақожалығында ет өнімдерін өңдеу машиналары мен жабдықтарының технологиясын жобалай отырып, елімізде ет және ет өнімдерін өңдеу саласына мүмкіндігінше молырақ үлес қосу.
Негізінде "Алмаз " шаруақожалығының мал сою және ет өңдеу цехында бұл саланы дамытуға шаруақожалық басқармасы мен 27 жұмысшы қызмет атқарады. Шаруақожалықта өндіріс көлемі жылдан жылға өсіп, жұмысшылар саны үстін - үстін көбеюде.
Алмаз шаруақожалығында ет өнімдерін өндіру саласы қазіргі уақытта, тек өнімнің бір ғана түрін өндіруге икемделген және шығаратын өнімдерді терең өңдеу технологиясын әлі де жолға қоюды қарастырып отырған жоқ десек де болады.
Жобаның негізгі идеясы - шаруақожалық фермасында өсірілген ІҚМ және шошқа еттерінен соңғы әзірленіп шыққан дайын өнімдерді (шұжық өнімдерін) және жобаның концепциясы сапасы өте жоғары қосымша құн қосылған дайын өнім шығаратын кәсіпорынның жұмысын жетілдіру болып табылады. Жобаны қаржыландыру резидент емес инвестициялық компаниялардан жылдық 5% үстемақымен несиелік қаражат есебінен жүргізіледі деп болжам жасауламыз.
Дипломдық жобаның мақсаты - Алмаз шаруақожалығында мал сою ет және ет өнімдерін өңдеу технологиялық процестерін таңдау негізінде НАССР және ISO-9000 халықаралық сапа стандарттарына сәйкес шұжық түрлерін өңдеудің қазіргі заманауи талаптарына сай жаңа технологияларды іске тарту. Өңірдегі бизнестің дамуына үлес қосу арқылы өнімдерді экспорттау, халықты жоғары сапалы өніммен қамтамасыз ету. Сонымен қатар шұжық шығару цехын шикізатпен және мал басын көбейту арқылы, ауыл тұрғындарын еңбекпен қамтамасыз ету, табыс табу.

3 Мал сою цехың техникалық-экономикалық негіздемесі

Салқындатылған ет өндіру көлемі: жергілікті халықтың саны мен осы нарықтағы бәсекелестердің болуын ескере отырып таңдалады. Статистикаға сүйенетін болсақ, орташа есеппен жылына бір адам 60-70 кг ет тұтынады. Осының негізінде Атырау қаласының тұрғындары жылына 25,1-29,3 тонна ет тұтынады. Жобаланған қасапхананың жоспарланған өндіріс көлемі төмендегі кестеде көрсетілген

1.3.1 Ірі қара малды союдың технологиялық процесі
Ірі қара малды алғашқы өңдеудің технологиялық сызбасы суретте көрсетілген

Салқындатылғанмұздатылған етті айналымға салу
Шұжық өнімдерін шығару, кептіру және т.б.
Өнімді айналымға салу
Етті салқындатумұздату
Шошқаны сою және ұшасын бөлшектеу
Шошқаны сойыс алдында ұстау
Шошқа қабылдау
ІҚМ қабылдау
ІҚМ сою және ұшасын бөлшектеу
ІҚМ сойыс алдында ұстау
Салқындатылғанмұздатылған етті айналымға салу
Шұжық өнімдерін шығару, кептіру және т.б.
Өнімді айналымға салу
Етті салқындатумұздату
Шошқаны сою және ұшасын бөлшектеу
Шошқаны сойыс алдында ұстау
Шошқа қабылдау
ІҚМ қабылдау
ІҚМ сою және ұшасын бөлшектеу
ІҚМ сойыс алдында ұстау

1.1 - Сурет. Өнеркәсіптің жалпы жұмысы көрінісі

Сурет

Ірі қара малды қайта өңдеудің технологиялық процесі бірнеше мәрте операциялар жинағынан тұрады - жануарды сойып алғаннан кейін терісін бөлек алады (бұл жерде айта кету керек: теріні кесілген немесе кесілмеген сапасына сортталады), әрі қарай басы мен сирақтары және іш құрылысын бөлек алады. Сосын, дайын тушасын жіліктейді немесе сатуға дайындау үшін бірнеше бөлікке майдалап бөледі. Барлық атқарылатын жұмыстар МЕСТ қа жүзеге асырылып соңынан салмағы өлшеніп (жорналға жазылады) тоңазытқышқа жіберіледі. [14].
Жануарларды қайта өңдеу нәтижесінде етті дайын тушаны бөлек алғаннан кейін, бас,сирақ, тілдер, бүйрек, бауыр, бауыр, өкпе және т.б және ішек, шикі майлар мен терілер бәрі жеке - жеке жүйелермен әрі қарай өз салаларына өңделуге жіберіледі. [3].
Стун - малжануарларды союдағы ең маңызды операциялардың біріне жатады. Бұл операцияны қолданғанда жануар қозғалу қабілетін жоғалтады. Ол жоғары нерв орталықтарының, жұлынның миының рефлекстері мен тыныс алуларын тоқтатады, сөйте тұра жүрек жұмысын жалғастырады [6]. Оң жақтағы керемет, жануар аяқтарға тауарлық тізбектеу, қан кету және өңешті кию жолында тауарлық тізбекті қоюға жеткілікті уақыт болды. Тек мал мен шошқа ұрады.
СТУ. Стартқа үш жолдың бар екенін айта кетейік: (механикалық - пневматологтың көмегімен, газ анестезиясы және электрониканың көмегімен).
Үлкен таралуға электр тоғының (найза) электр энергиясы әдісі немесе электр тоғының мөлшері 70-220 v аралығын қамтиды, яғни 70-220 v электр тізбегінің көмегімен іске асырылады және электр тізбегі 3-5 минутқа созылады [10] .
Жобалау. Ірі қара мал тушасын ілінетін ілмектердің көмегімен конвейермен жүргізеді. Дайын тушаны басқа жаққа немесе экспортқа жіберетін жағдайда оған мөр басылады. Бұл дайын тушаның барлық медициналық және санэпидемиялық талаптарын толық растайтынын білдіреді. Және мөр таңбасына қарап дайын тушаны қай мекеме немесе шаруашылық жібергенін не сатуға шығарғанын айдан анық білуге болады.
Шаруашылық аспалы тректермен, мал сою құралдарымен жабдықталған. Мал сойылғаннан кейін одан жануарлардың кальцийлері тік күйде шығарылады, олар толығымен қан ағынымен пайда болады, оны жинау үшін ең жақсы санитарлық жағдайлар жасалған. Жақсы және сапалы ет алу үшін жануарларды толықтай есептеу қажет. Қан ағынының тік әдісімен қан түсімі горизонтальмен салыстырғанда 33-44% -дан асады [5].
Көлденең позициядағы тушаны қайта өңдеу ыңғайсыз, ол тек жануарларды мәжбүрлеп союда қолданады, өйткені ол жұмысшылардың жұмысын қиындатпайды, бірақ санитарлық-гигиеналық талаптарға сәйкес келмейді.
Малдардан ағатын тікелей қан кету процесі 6-8 минутқа созылады, ал осы уақыт ішінде олар жануардың бүкіл қанының 55-65% жояды. Ірі қара малда қан кетуінің салдарынан тірі массадан шамамен 4% -ы алынады [6].
Қан шығару дәрежесі негізінен сатылатын етке тәуелді, сонымен қатар еттің санитарлық сапасы, оның сақталу төзімділігі болып табылады. Жаттығудың нашар еті сақтау процесінде қараңғыланады, әсіресе микробтық секторға және зақымға ұшырайды, әсіресе тушаның бетіндегі үлкен қан ұйығыштарының пайда болуы.
Теріні ату. Ет тушаларын өңдеу сапасына айтарлықтай әсер ететін жауапты технологиялық процестердің бірі. Ірі қара малдың терісі қолмен немесе механикалық түрде шығарылады. Ірі қара малға арналған қаңқаны кальцийленгеннен кейін, тері басынан шығарылады. Басынан терілерді түсіргеннен кейін және бас конвейерден (немесе ілінген).
Әрі қарай өңдеуге арналған тушалар конвейерден асып түседі. Трансплантация процесінде тері артқы аяқтардан алынады.
Оқиға сапасы мұқабалардың соңғы түсіріліміне әсер етеді. Өткізу - бұл терінің механикалық түсіріліміне арналған қаңқа дайындайды [26].
Терілерді механикалық түсірілім. Терінің соңғы түсірілімі кәсіпорынның техникалық жабдықтарына байланысты әр түрлі әдістер беріледі. Ірі қара малының соңғы механикалық түсірілім терісі үшін бірнеше қондырғылардың (P3-Fuu орнату; A1-FUU орнату) ірі қара малының терілері бар. Теріні ату сапасы қоршаудың дұрыстығына және қаңқаның түзетілуіне және көтерілген масштабты уақтылы алдын алуға және жоюға байланысты болады.
Көліктермен араласу әдісімен терінің бөлінуі үлкен үлестіруден алынды және теріні ату үшін механикалық қондырғыларды жасауға негізделген. Күш бағытының бағыты түсірілім бұрышына байланысты болады.
Терілердің ақаулары және механикалық сауалнамадағы тушаның беті белгілі бір уақытта және тушаның белгілі бір бөлігінде және белгілі бір бөлігінде атудың бағыты мен жылдамдығы тәуелді болатын жағдайлардың сақталуының салдары болып табылады.
Бұзушылықтар - ішкі ағзаларды тушадан алу. Ол қан кетуден кейін 30 минуттан кешіктірмей өткізіледі. Бұл ішек ферменттері мен ішек ферменттері мен асқазан-ішек жолдарының микроорганизмдерінің нәтижесінде жануарды бағалаудан 40 минут өткен соң, ішек қарайа түсе бастайды. Сонымен қатар, ішектің микрофлорасы ет пен ішкі ағзаларға түседі. Ішектің шығарылуының маңызы бар, ветеринариялық-санитариялық сараптама ережелері бойынша, олар бактериологиялық зерттеуге жіберіледі.
Конвейер кестелері мен тушаның конвейерінің қозғалыс жылдамдығы синхронды. Бастапқыда тушаны іштің ақ сызықтары арқылы кесіліп, безді алыңыз, содан кейін асқазан-ішек жолдарын, бауыр, өкпе, жүрек, өңеш, трахея және диафрагма алыңыз. Индекстерде конвейер ветеринариялық тексеруді шығарады.
Аралау. Ірі қара малының ішкі ағзаларын шығарғаннан кейін, омыртқаның бойымен екі жартыспен бөлінгеннен кейін, омыртқаның бойымен бөліп немесе жойып, жұлынның жоғарғы жағынан сәл шыңдау жұлынға зақым келтірмеу үшін, осылайша бүйірлік жағынан аздап шегіну.
Электр араларымен кесілген (P3-FRP-2; Show P3-FRP-2; FRP2) аралау немесе пышақ, жұмыс істейтін орган ретінде қолданады.
Құрғақ стрипермен, жұлындар бүйрек құйрықтарын, диафрагманың қалдықтарын, ішкі майдың қалдықтары, қаңқаның, жарақаттанған, зақымдалған, зақымданған, механикалық ластануды алып тастайды.
Құрғақ стрипердің соңынан кейін машинамен жууға болады, бұл тек механикалық емес, сонымен қатар микроб ластағыштарын да алып тастауға көмектеседі. Жартылай қаңдардан алшақтатқаннан кейін, ветеринариялық бақылау стигмасы және май, жас және басқа маркалар санаты өлшеніп, салқындатқышқа жіберіледі (6].
Қарудың анықтамасы мен массасы (жартылай вагон). Сиыр етінің семидоларларының анықтамасын анықтау кезінде бұлшық еттердің дамуы және май тіндерінің болуы ескеріледі.
Мал шаруашылығын қайта өңдеудегі ветеринариялық-санитариялық бақылау.
Мал шаруашылығын қайта өңдеу процесінде жануарлармен емделушілерді сатуға ет беру мүмкіндігін алып тастағанда, міндетті және қатаң ветеринарлық бақылау жүзеге асырылады.
Малдандырылған мал шаруашылығы оның денсаулығы туралы толық түсінік бермейді. Осылайша, технологиялық процестің белгілі бір кезеңдерінде ветеринариялық-санитариялық бақылау ережелеріне сәйкес, өңделген жануарлардың тушасы мен ішкі ағзаларын ветеринариялық-санитариялық сараптау жүргізілуде. Мүшелерді тексеруден кейінгі тексеру міндетті, өйткені сіз көптеген ауруды анықтай аласыз

1.4 Мал сою алаңының есебі

Мембраналық құрылыс ғимараты өнеркәсіптік ғимараттарға, бір-біріне қатысты.
Технологиялық процесс арнайы техникалық шешімдерді талап етпейді, себебі ет өңдейтін құрылыс ғимаратын салу кезінде әдеттегі құрылыс схемасы пайдаланылады [2]
Мал шаруашылығы өнімдерін және қосалқы үй-жайларды дамыту үшін кеңейтілген алғашқы өңдеу аймағын есептеу стандарттарға сәйкес жүргізілуі мүмкін.
Жұмыс (өндірістік) аймақтың құрамына мыналар кіреді: болжамды мамандар, сою цехы және кесу цехы, залалдау цехы, жинақтау және бастапқы қанмен бөліну, техникалық шикізат, консервілеу және сақтау қоймасы, тұз қоймасы, тоңазытқыш камерасы.

Бектерінің ауданы (F, M²) формуласымен есептелінеді:

F=A*k*τТ

Ауысымның ұзақтығы, сағ;
A - Ауыстырылатын семинар қуаты, мақсаты
k - 1 голдың алаңы, M² (k- 2,5 м² үлкен үшін; 0,8 метр шошқа);
τ - Малдың ұзақтығы Қаламда қалу, сағ.
Ірі қара және шошқалар үшін алдын-ала құю фунттарының ауданын анықтау:

Fкрс=25*2,5*128=93,8(м2)

Fсв=65*0,8*128=78,8(м2)

Ірі қара мал сою және кесу ауданы және тушаның кесілуі (F, M²) формуласымен есептелінеді:

𝐹=𝐴∗𝑏

мұндағы b - бір басындағы ауданның нормасы, м2
A - семинардың ауыстырылатын сыйымдылығы, мақсаты.
Ірі мал сою аймағын есептеу және тушаның кесілуі:

𝐹крс=25∗4,8=120 (м2)
𝐹Св=65∗1,5=97,5 (м2)

Ірі қара мал сою алаңының ауданы және тушаның кесілуі 120 м2 шаршы метр алады.
ішкі өнімдер мен шошқалардың ауданы формула бойынша есептелінеді:

𝐹=𝐴∗𝑏

мұнда b - басына шаққандағы аудан нормасы , м2;
A - цехтың ауысымдық қуаттылығы , т.
ІҚМ - Ішкі субөнімдердің бөлімінің ауданын есептеу:

𝐹КРС=4∗8=32 (м2)

𝐹Св=4∗17=68 (м2)

Субөнімдердің бөлімінің ауданы 68 м2 шаршы метр алады.

Консервілеу цехының ауданы және шошқа ІҚМ формуламен есептелінеді: (1.15):
𝐹=(𝐴∗𝑏КРС)+(𝐴∗𝑛Св)

где b - Аудан нормасы бір бас үшін , м2;
A - Ауыстырылатын электр цехы, т.

Консервіленген цехтың ауданын анықтау:

𝐹=(4∗34)+(4∗34)=272 (м2)

Консервілерді сақтау алаңы мына формуламен есептелінеді:

бірақ 𝐹=(𝐴∗𝑏 ІҚМ)+(𝐴∗𝑛Св)

мұндағы b - бір бас алатын ауданы, м2 шаршы метр;
A - семинардың ауыстырылатын сыйымдылығы, т.
Консервілерді сақтау алаңы ауданы:

𝐹=(4∗18,6)+(4∗18,6)=148,8 (м2)

Техникалық маталар цехының жалпы ауданы формула бойынша 1 берілген T шикізаты бойынша ауданның нақты стандарттарымен анықталады:

𝐹=𝐴∗𝑓

мұндағы b - бұл белгілі шикізаттың нақты ауданы;
A - өңделген шикізаттың салмағы, ауысымда t.
Техникалық маталар семинарының ауданын анықтау:
Жұмыс аймағы:

𝐹=75∗1,6=120 (м[2])

Қойма аймағын сақтау үшін есептеу:
Техникалық май қоймасының алаңы:

𝐹=6,5∗1,6=9,9 (м[2])

Азық-түлік үю алаңы

𝐹=6,2∗1,6=10,4 (м[2])

Техникалық маталар қоймасының жалпы ауданы 20,3 м2 құрайды.
Тоңазытқыштың ауданы мына формуламен есептелінеді:

F=A*p*tq (3.18)

мұндағы а шикізат салмағы, ауысымда дайын өнім, t;
P - ауысым саны;
t - сақтау уақыты, күні;
Q - жүктеме жылдамдығы, т м2;

Тоңазытқыштың ауданы есептегенде:

F=8*1.5*1.20.2 =72(м2)

Тоңазытқыш сақтау камерасының ауданы келесі формула бойынша есептелінеді:

F=A*p*tq

мұндағы а шикізат салмағы, ауысымда дайын өнім, t;
P - ауысым саны;
t - сақтау уақыты, күні;
Q - жүктеме жылдамдығы, т м2;

Сақтау тоңазытқыш аймағын есептеу:

F=8*3*1.20.2 =144(м2)

Тұзды сақтау алаңы мына формуласы есептелінеді:

F=A*p*tq
мұндағы а шикізат салмағы, ауысымда дайын өнім, t;
P - ауысым саны;
t - сақтау уақыты, күні;
Q - жүктеме жылдамдығы, т м2;

Тұзды сақтау алаңы есептегенде

F=0,79*30*1.22 =14,22(м2)

Қосалқы және коммуналдық кабинеттердің есебі үшін олар өндіріс аймағынан анықталады, тағы 20% -ы қалады. Нәтижесінде көмекші және пайдалы үй-жайлардың ауданы 254,8 м2 шаршы метр болады.
Құрылыс алаңдарының ауданы, біз 6 x 6 алсаңыз, сәйкесінше, 36 м2 шаршы метрді қамтиды.
Құрылыс алаңдарын анықтау:
F=F36
мұндағы Q - бұл құрылыс алаңдарының саны, дана
F - асырып алынған аймақ, м2 шаршы метр.

Құрылыс алаңдарын есептеуде, ірі қара мал сою және кескіш қаңқалар үшін

:Q=138136 =38(шт)

Барлық басқа үй-жайлар бірдей есептеледі.

3- кесте.

Бөлмелер
Аудан
Құрылыс алаңдарының саны

Есептелінген
Алынған

союға арналған бөлме
Ірі қара малдар
шошқалар

93,8
78

94
78

3
2
Ірі қара және кесу цехы
120
120
3
техникалық фабриканттар цехы
120
120
3
техникалық фабриканттар цехы
20,3
20
1
Қосымша өнімдер цехы
68
68
2
Терілерді сақтау цехы
272
272
8
Тұз қоймасы
14,22
15
1
Теріні сақтау қоймасы
148,8
149
4
Салқындату камерасы
Мал
шошқа

36
36

36
36

1
1
Салқындату камерасы
Мал
шошқа

72
72

72
72

1
1
Көмекші және коммуналдық бөлмелер
230,2
230
6
Барлығы
1381,2
1381
38

Негізгі ресурстармен бірге кәсіпорындарды қамтамасыз ету

Жобаланған жоба үшін әзірленген өнімнің бірлігіне тұтыну құнымен белгілі бір мөлшерде су, бу және электр энергиясы болуы керек.

Суды тұтыну, бу және электр энергиясын анықтау [2] формуласымен есептелінеді:
M=m*A но (1.12)

Мұнда
М - суды тұтыну, бу немесе электр қуаты;
A - шикізат, әзірленген өнім ауысымда, т;
M - технологиялық мақсаттар үшін қайта өңделетін малды бір басында тұтынудың үлкейтілген стандарттары.
Бу, су және электр энергиясының қажетті мөлшерін анықтау 9-кестеде келтірілген

9 - Кесте. Энергия шығындары

Аталуы
Өнім саны
т
Тұтыну

Су м[3]
Бу, кДж
Электроэнергиясы

н
к
н
к
н
к
Майлы ет өндірісі
Ірі қара малдар
шошқалар

4
4

15
14

60
56

0,8
0,6

3,2
2,4

25
21

100
84
Қосымша өнімдер өндірісі
Ірі қара малдар
шошқалар

1,
0,7

0,34
0,3

4,6
7

4,7
5

4,7
5

0,5
0,2

0,5
0,1
Барлығы
9,7
116,55
15,3
184,6

1.3 Ет өңдеу технологиялық процесін таңдау және негіздеу

Ет өңдеу технологиялық процестері негізінде алынатын өнімдер:
- сиыр еті;
- шошқа еті;
- шұжық өнімдері.
Жанама өнімдер: - қосалқы өнімдер (басы, аяқтары);
- жұмсақ қосымша өнімдер (ішек-қарын, бауыр, жүрек, өкпе).
Шұжық өнімдерін шығару төмендегі нұсқа ұсынылады:
- ет өндіру орындарынан жеткізілген еттерден шұжық өнімдерін шығару.
-ет өндіру орындарынан жеткізілген еттерден және қосымша сатып алынатын еттерден шұжық өнімдерін шығару.
Қабылданған малдар мен құстарды союға дайындау, сою және сойылып болғаннан кейін алғашқы өңдеуден өткізу кезіндегі барлық орындалатын жұмыстардың технологиялық әдіс бойынша атқарылуын қадағалау және осы технологиялық операцияларды орындайтын қондырғылар, машиналар мен аппараттардың жұмысын жақсарту және ол малдан алынатын ет пен ет өнімдері сапасының жақсаруына септігін тигізеді [6].
Ет және ет өнімдерін өндіру кәсіпорындарда ІҚМ және шошқаны сойысқа жығу жұмыстары жүзеге асырылады, сойысқа жығылған тушаларды өңдеу және бөлу, алынған етті салқындату және оны қысқа мерзімге сақтау. Олардан алынған еттің бір бөлігін шұжық өнімдерін шығаруға жіберу.
Орындалатын технологиялық операциялардың және қолдануға беру шарттарына сәйкес орындар жұмыс атқарылатын аймақтарға топтастырылады. Осы жағдайда мынандай аймақтардың болуын ұйымдастыру қажет етіледі: малды сойысқа жығу алдында ұстауға және сойысқа қабылдауға арналған аймақ; сойысқа жығу және етін бөлшектеу аймағы; тоңазытқыш; ет өңдейтін орын; әкімшілік-тұрмыстық аймақ; қосымша цехтар; машиналар тұрағы; алып кету алаңы; көгалдандыру.
Өнеркәсіптің жалпы көрінісі мынандай түрде болады (1.1-суретте көрсетілген).

Салқындатылғанмұздатылған етті айналымға салу
Шұжық өнімдерін шығару, кептіру және т.б.
Өнімді айналымға салу
Етті салқындатумұздату
Шошқаны сою және тушасын бөлшектеу
Шошқаны сойыс алдында ұстау
Шошқа қабылдау
ІҚМ қабылдау
ІҚМ сою және тушасын бөлшектеу
ІҚМ сойыс алдында ұстау
Салқындатылғанмұздатылған етті айналымға салу
Шұжық өнімдерін шығару, кептіру және т.б.
Өнімді айналымға салу
Етті салқындатумұздату
Шошқаны сою және тушасын бөлшектеу
Шошқаны сойыс алдында ұстау
Шошқа қабылдау
ІҚМ қабылдау
ІҚМ сою және тушасын бөлшектеу
ІҚМ сойыс алдында ұстау

1.1 - Сурет. Өнеркәсіптің жалпы технологиялық жүйесінің жұмыс көрінісі

Мал базасы. Малдарды тасымалдау және оларды бордақылау кезіндегі қалыптасқан жағдайын өзгертеді. Малдар алысқа тасымалданатын жағдайда, оларды жолда азықтандыру қажет болса, малды азықтандыру мерзімі мен азық түрі жолдағы азықтандыру мерзіміне сәйкестендіріледі. Сойысқа әзірленген малды міндетті түрде тынықтырып алу керек. Өйткені тынығу кезінде әр түліктің түріне қарай азық беру мерзімі тоқтатылып, тек сумен азықтандырады. Ірі қара, қой-ешкі - 24 сағат, шошқа - 12 сағат, бұзаулар - 6 сағатқа дейін тынығулары қажет.
Сонымен қатар тынықтыру әдісіне малдар тұрған жерде артық шу, шошыту т.б. болмаулары тиіс. Сойысқа екі-үш сағат қалғанда малдарға су беруді де тоқтатады.

Малдарды қайта өңдеуге беру
Тыныштандыру және малдың қанын ағызу үшін көтеру
Жартылай ұшаны тазалау
Ұшаны жартылай ұшаларға бөлу
Сойысқа жығу және қанын ағызу
Ұшаны күйіп кеткен қылдан, эпидермадан тазарту және үйіту
Терісін алу
Ұшаны ыстау және қылын тазарту
Сығымдалған ауамен үрлеу
Ұшадан ішкі ағзаларын алып тастау
Таңбалау ұшаны (жартылай ұшаны) тарту және тоңазытқышқа салу
Ұшаны және ішкі ағзаларын ветеринарлық-санитарлық сараптаулардан өткізу (сәйкес учаскелерде)
Малдарды қайта өңдеуге беру
Тыныштандыру және малдың қанын ағызу үшін көтеру
Жартылай ұшаны тазалау
Ұшаны жартылай ұшаларға бөлу
Сойысқа жығу және қанын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.