Өзенінің арнасын реттеу есебі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ұйымдастыру жӘне қамтамасыз ету жағдайлары… . . .

1. 1. Ұйымдастырушылық және инженерлі-гидрологиялық

есептеулер .

1. 2. Аса өзенніндегі бас су торабының міндеттері

1. 3. Өнеркәсіпті сумен канал арқылы жабдықтау

жүйелерінің есептеулері. .

2. ЕЛДІ МЕКЕНДІ СУ БАСУ КЕЗІНДЕГІ ҚҰТҚАРУ ЖӘНЕ БАСҚА ДА

ШҰҒЫЛ ЖҰМЫСТАР

4. 1. Су басу кезіндегі құтқару жұмыстары . . .

4. 2. Аса өзеніндегі бөгеттің бұзылу жағдайындағы су тасқынын

есептеу

4. 3. Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізудің тәсілдері . . .

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде еліміздің су шаруашылығын өз дамуының ерекше сатысына көтерілді, өйткені халық шаруашылығындағы жылдан-жылға ұлғайған су тұтынушылық кейбір аудандарда су қорларының азаюына және мүлдем бітуіне.

Аса өзеніндегі су шаруашылық кешені Тараз қаласының химия зауыттарына және суғармалы егіншілікке су алуға арналған. 1972 жылы Н. Ф. Данелия схемасы бойынша салынған бас су торап алынатын суды тасындылардан екпінді қорғануға мүмкіндік бере бұл сол жағалық су қабылдағыштың жұмысының тоқтауына әкеліп соқты.

Су жер бетінің 71% алып жатыр. Қазақстанда 38 мың су қоймасы бар, оның ішінде 13 мыңы қауіпті акватория болып табылады. Акватория- белгіленген шекарасы бар су учаскесі. Қауіпті акваториялар- бұл халықтың жаппай шашылу аймағы ретінде қолданатын жаға-жайлары, сауықтыру еңбек лагерлері, балық аулауға, мұнай табуға арналған орындар, порттар, жағалаулар.

Төтенше жағдай дегеніміз - сырттай қарағанда күтілмеген, кенеттен болған және де оның әсерінен жүйелі түрде қалыптасқан процесстер немесе құбылыстардың бірден бұзылуына әкеліп соқтыратын және сонымен қатар халықтардың тіршілігіне экономикалық жүрісіне, әлеуметтік орта мен табиғатқа кері әсерін тигізетін жағдай.

Су тасқыны- табиғат күштерінің әрекеті салдарынан құрлықтың көп жерін уақытша су басып кетуі. Су тасқынының шығу себептеріне байланысты үш топқа бөлуге болады:

1. Жауын-шашыннан немесе қардың үсті үстіне үдемелі ереуінен пайда болған тасқын.

2. Өкпек желдің әрекетінен пайда болған су тасқыны.

3. Су астындағы жердің сілкінуінен (су астынан немесе аралдардан вулкан атқылауынан) пайда болған су тасқыны. Су астындағы жердің сілкінуі салдарынан күшті толқындар- цунамилер пайда болады.

1. су басу кезіндегі еңбек қорғау қауіпсіздігін ұйымдастыру жӘне қамтамасыз ету жағдайлары

Аса өзені Теріс және Күркіреу-Су өзендерінің қосындысынан пайда болған. Бұл өзен Қаратау тауының солтүстік-шығыс тармағының оңтүстік-батыс иінінен басталады. Басталғаннан кейін көп ұзамай өзен Солтүстіктен Қаратау тауымен, ал Оңтүстіктен Талас Алатауымен шектелген тікше далаға келеді.

Теріс өзенінің су жинау ауданы 12918км ² құрайды. Ол негізінде салыстырып қарағанда төменгі белгілерде орналасқан және сондықтан Теріс өзнеі қармен қамтылатын өзендер ретінде сипатталатын гидрографы бар. Онда тасқын уақыт бойынша көктемгі қар еру кезінде ақпан-сәуір айларында сай келіп, негізгі су жинауында 850-1500м белгіге келуі.

Аса өзенінің екінші құраушысы, атап айтқанда Күркіреу-Су өзені Талас Алатауының негізгі бөктерінің төбесінен, 4000м белгіге жететін теңіз деңгейінен жоғары, ағып келеді. Күркіреу-Су өзені бірқатар-Арабик, Талды-Бұлақ, Кашка-Су өзендерінің қосылып ағуынан пайда болады.

Күркіреу-Су сужинауының жалпы ауданы 935км ² тең. Өзен салыстырмалы түрде биік белгіде орналасқан, сондықтан оның гидрогрофы, Оңтүстік Қазақстанның таулы өзендеріне арналған формадағы сипаттама. Тасқындары, шілде-тамыз айларына үлкен шығынмен келетін, жаз мезгіліне үйретілген.

Аса өзені Кара-Куль көліне құйылады. Суаруға ең жинау салдарынан Аса өзені азайып көлге тең. Жауын-шашын көп болған жылы ғана келеді Аса өзенінің ұзындығы 234км. Бассейнінің ауданы 9900км ² , ені 30-80км.

Теріс және Күркіреу-Су өзендерінің қосылып ағуынан кейін Аса өзені тереңдігі 15-20м шатқалға ағады. Жайылма жоқ. Мұндағы кеңістіктің ені 25-30м. Бұл аймақта судың саяз жері көп (30-60 м сайын), сарқырама мен құламалар да кездеседі.

Тұрақты әрекеттегі өндіріс факторларының қауіпті аймағына жататын участоктер: ток өткізетін электроқондырғылар бөлігінің ашық маңайында; шұңқырлардың қасында, орларда және т. б.

Потенциалды әрекеттегі өндіріс факторларының қауіпті аймағына жататын участкілер: монтаждық жұмыстар өндірісінің маңайында; машиналар жүретін жердің маңайында; монтаж жұмыстарын жүргізетін механизмдердің төңірегінде, сонымен қатар жүгі бар кранның жүретін төңірегінде және т. б.

Көрсетілген қауіпті жерлерге бөтен адамдардың бармауын ескерту үшін әртүрлі қоршаулар қолданылады. Қоршаулардың қауіп көзінен қашықтығын есептеулер арқылы анықталады.

Қоршаулар функционалдық тағайындалуы бойынша төмендегідей түрлерге бөлінеді:

қорғайтын қоршаулар;
қорғайтын және сақтайтын қоршаулар;
сигналдықоршаулар.

, ал .

Қорғайтын-сақтайтын және , , ал қауіпті аймағына қолданылады.

Еңбекті қорғау облысындағы еңбек заңдылықтары, тек қана техникалық нормативтерді және құқықтарды қарастырмайды, ол қоғамдық тексеруді және қадағалау жүйесін қарастырады, олардың дәл орындалуын, сонымен қатар еңбекті қорғау заңдылықтарының бұзылуына жауаптылықты тексереді. Нормативті құжаттардан шығатын, қоғамдық тексеруді және қадағалау ұйымдарының талаптарын және ғылыми зерттеу мекемелерінің ұсыныстарынан шығатын еңбекті қорғау шаралары мемлекет арқылы материалдық және қаражатпен қамтамасыз етіледі, сонымен қатар мемлекеттік жоспарға енгізіледі.

1. 1. Ұйымдастырушылық және инженерлі-гидрологиялық

есептеулер

Аса өзенінің суы негізінен суаруға және шамалы мөлшерде өнеркәсіпті сумен қамтуға шығындалады. Өнеркәсіпті сумен қамтуға 2-2, 5м ³ /с суперфосфат зауыттарының қажетіне алынады. Теріс Ащыбұлақ су қоймасының тастаған сулары Билікөл көлінің су денгейін ұстап тұруға жұмсалады.

Суалғыш торабын жобалау кезінде, барлық су өткізетін тесіктер орташа өтімдерге есептеледі. Орташа өтімдерді анықтау үшін, олардың есептік қамтамасыздандыратын білу қажет. Аса өзеніндегі суалғыш торабы IV -класқа жатады. 29600 га-ға дейінгі суландыру ауданына су беру үшін арналған. IV-класс құрылымы үшін есептік қамтамасыздық Р=85% деп қабылданды (СНиПІІ 50-74) . Аса өзеніндегі орташа өтімді бақылау жылдары 54 жылды құрайды. Орташа өтімдер бойынша гидрометриялық мәліметтер көмегімен есептік максималды өтімдер анықталады және қамтамасыздық қисығы тұрғызылады. Қамтамасыздық қисығын тұрғызу үшін, келесі параметрлерді анықтау керек:

1. Орташа көпжылдық өтім немесе ағын нормасы;

2. Вариация коэффициенті С _V ;

3. С _S ;

(1. 1. )

Жылдықағынның вариация :

(1. 2. )

мұндағы: к-модуль , қатынасы:

, (1. 3. )

, (1. 4. )

мұндағы: m-

саныныңреттікномері;

n- жылдардыңжалпы саны, n=54 жыл

тұрғызылады.

Эмпирикалық . . .

Кесте1. 1. -

№

Жылдар

м ³ /с

Q _орт ,

Q _орт , кемуреті

К-1

(К-1) ²

Р, %

№: 1

Жылдар: 1948

м3/сQорт,: 24, 9

Qорт, кемуреті: 24, 9

К: 2, 16

К-1: 1, 16

(К-1)2: 1, 3464

Р, %: 1, 82

№: 2

Жылдар: 1949

м3/сQорт,: 19, 3

Qорт, кемуреті: 19, 3

К: 1, 674

К-1: 0, 674

(К-1)2: 0, 4549

Р, %: 3, 64

№: 3

Жылдар: 1950

м3/сQорт,: 18

Qорт, кемуреті: 18

К: 1, 562

К-1: 0, 562

(К-1)2: 0, 3155

Р, %: 5, 45

№: 4

Жылдар: 1951

м3/сQорт,: 17, 6

Qорт, кемуреті: 17, 6

К: 1, 527

К-1: 0, 527

(К-1)2: 0, 2777

Р, %: 7, 27

№: 5

Жылдар: 1952

м3/сQорт,: 16, 8

Qорт, кемуреті: 16, 8

К: 1, 458

К-1: 0, 458

(К-1)2: 0, 2094

Р, %: 9, 09

№: 6

Жылдар: 1953

м3/сQорт,: 16

Qорт, кемуреті: 16

К: 1, 388

К-1: 0, 388

(К-1)2: 0, 1507

Р, %: 10, 9

№: 7

Жылдар: 1954

м3/сQорт,: 15, 2

Qорт, кемуреті: 15, 2

К: 1, 319

К-1: 0, 319

(К-1)2: 0, 1016

Р, %: 12, 7

№: 8

Жылдар: 1955

м3/сQорт,: 15, 1

Qорт, кемуреті: 15, 1

К: 1, 31

К-1: 0, 31

(К-1)2: 0, 0962

Р, %: 14, 5

№: 9

Жылдар: 1956

м3/сQорт,: 14, 4

Qорт, кемуреті: 14, 4

К: 1, 249

К-1: 0, 249

(К-1)2: 0, 0622

Р, %: 16, 4

№: 10

Жылдар: 1957

м3/сQорт,: 13, 8

Qорт, кемуреті: 13, 8

К: 1, 197

К-1: 0, 197

(К-1)2: 0, 0389

Р, %: 18, 2

№: 11

Жылдар: 1958

м3/сQорт,: 13, 8

Qорт, кемуреті: 13, 8

К: 1, 197

К-1: 0, 197

(К-1)2: 0, 0389

Р, %: 20

№: 12

Жылдар: 1959

м3/сQорт,: 13, 3

Qорт, кемуреті: 13, 3

К: 1, 154

К-1: 0, 154

(К-1)2: 0, 0237

Р, %: 21, 8

№: 13

Жылдар: 1960

м3/сQорт,: 12, 5

Qорт, кемуреті: 12, 5

К: 1, 085

К-1: 0, 085

(К-1)2: 0, 0071

Р, %: 23, 6

№: 14

Жылдар: 1961

м3/сQорт,: 12, 5

Qорт, кемуреті: 12, 5

К: 1, 085

К-1: 0, 085

(К-1)2: 0, 0071

Р, %: 25, 5

№: 15

Жылдар: 1962

м3/сQорт,: 12, 4

Qорт, кемуреті: 12, 4

К: 1, 076

К-1: 0, 076

(К-1)2: 0, 0058

Р, %: 27, 3

№: 16

Жылдар: 1963

м3/сQорт,: 12, 4

Qорт, кемуреті: 12, 4

К: 1, 076

К-1: 0, 076

(К-1)2: 0, 0058

Р, %: 29, 1

№: 17

Жылдар: 1964

м3/сQорт,: 12, 2

Qорт, кемуреті: 12, 2

К: 1, 058

К-1: 0, 058

(К-1)2: 0, 0034

Р, %: 30, 9

№: 18

Жылдар: 1995

м3/сQорт,: 12, 1

Qорт, кемуреті: 12, 1

К: 1, 05

К-1: 0, 05

(К-1)2: 0, 0025

Р, %: 32, 7

№: 19

Жылдар: 1966

м3/сQорт,: 12

Qорт, кемуреті: 12

К: 1, 041

К-1: 0, 041

(К-1)2: 0, 0017

Р, %: 34, 5

№: 20

Жылдар: 1967

м3/сQорт,: 12

Qорт, кемуреті: 12

К: 1, 041

К-1: 0, 041

(К-1)2: 0, 0017

Р, %: 36, 4

№: 21

Жылдар: 1968

м3/сQорт,: 11, 8

Qорт, кемуреті: 11, 8

К: 1, 024

К-1: 0, 024

(К-1)2: 0, 0006

Р, %: 38, 2

№: 22

Жылдар: 1969

м3/сQорт,: 11, 6

Qорт, кемуреті: 11, 6

К: 1, 006

К-1: 0, 006

(К-1)2: 4E-05

Р, %: 40

№: 23

Жылдар: 1970

м3/сQорт,: 11, 5

Qорт, кемуреті: 11, 5

К: 0, 998

К-1: -0

(К-1)2: 5E-06

Р, %: 41, 8

№: 24

Жылдар: 1971

м3/сQорт,: 11, 5

Qорт, кемуреті: 11, 5

К: 0, 998

К-1: -0

(К-1)2: 5E-06

Р, %: 43, 6

№: 25

Жылдар: 1972

м3/сQорт,: 11, 3

Qорт, кемуреті: 11, 3

К: 0, 98

К-1: -0, 02

(К-1)2: 0, 0004

Р, %: 45, 5

№: 26

Жылдар: 1973

м3/сQорт,: 11, 3

Qорт, кемуреті: 11, 3

К: 0, 98

К-1: -0, 02

(К-1)2: 0, 0004

Р, %: 47, 3

№: 27

Жылдар: 1974

м3/сQорт,: 11, 3

Qорт, кемуреті: 11, 3

К: 0, 98

К-1: -0, 02

(К-1)2: 0, 0004

Р, %: 49, 1

№: 28

Жылдар: 1975

м3/сQорт,: 11

Qорт, кемуреті: 11

К: 0, 954

К-1: -0, 05

(К-1)2: 0, 0021

Р, %: 50, 9

№: 29

Жылдар: 1976

м3/сQорт,: 11

Qорт, кемуреті: 11

К: 0, 954

К-1: -0, 05

(К-1)2: 0, 0021

Р, %: 52, 7

№: 30

Жылдар: 1977

м3/сQорт,: 11

Qорт, кемуреті: 11

К: 0, 954

К-1: -0, 05

(К-1)2: 0, 0021

Р, %: 54, 5

№: 31

Жылдар: 1978

м3/сQорт,: 10, 9

Qорт, кемуреті: 10, 9

К: 0, 946

К-1: -0, 05

(К-1)2: 0, 0029

Р, %: 56, 4

№: 32

Жылдар: 1979

м3/сQорт,: 10, 5

Qорт, кемуреті: 10, 5

К: 0, 911

К-1: -0, 09

(К-1)2: 0, 0079

Р, %: 58, 2

№: 33

Жылдар: 1980

м3/сQорт,: 10, 5

Qорт, кемуреті: 10, 5

К: 0, 911

К-1: -0, 09

(К-1)2: 0, 0079

Р, %: 60

№: 34

Жылдар: 1981

м3/сQорт,: 10, 3

Qорт, кемуреті: 10, 3

К: 0, 894

К-1: -0, 11

(К-1)2: 0, 0113

Р, %: 61, 8

№: 35

Жылдар: 1982

м3/сQорт,: 10, 2

Qорт, кемуреті: 10, 2

К: 0, 885

К-1: -0, 12

(К-1)2: 0, 0132

Р, %: 63, 6

№: 36

Жылдар: 1983

м3/сQорт,: 10, 2

Qорт, кемуреті: 10, 2

К: 0, 885

К-1: -0, 12

(К-1)2: 0, 0132

Р, %: 65, 5

№: 37

Жылдар: 1984

м3/сQорт,: 10, 2

Qорт, кемуреті: 10, 2

К: 0, 885

К-1: -0, 12

(К-1)2: 0, 0132

Р, %: 67, 3

№: 38

Жылдар: 1985

м3/сQорт,: 9, 98

Qорт, кемуреті: 9, 98

К: 0, 866

К-1: -0, 13

(К-1)2: 0, 018

Р, %: 69, 1

№: 39

Жылдар: 1986

м3/сQорт,: 9, 86

Qорт, кемуреті: 9, 86

К: 0, 855

К-1: -0, 14

(К-1)2: 0, 0209

Р, %: 70, 9

№: 40

Жылдар: 1987

м3/сQорт,: 9, 31

Qорт, кемуреті: 9, 31

К: 0, 808

К-1: -0, 19

(К-1)2: 0, 037

Р, %: 72, 7

№: 41

Жылдар: 1988

м3/сQорт,: 9, 15

Qорт, кемуреті: 9, 15

К: 0, 794

К-1: -0, 21

(К-1)2: 0, 0425

Р, %: 74, 5

№: 42

Жылдар: 1989

м3/сQорт,: 8, 93

Qорт, кемуреті: 8, 93

К: 0, 775

К-1: -0, 23

(К-1)2: 0, 0507

Р, %: 76, 4

№: 43

Жылдар: 1990

м3/сQорт,: 8, 35

Qорт, кемуреті: 8, 35

К: 0, 724

К-1: -0, 28

(К-1)2: 0, 0759

Р, %: 78, 2

№: 44

Жылдар: 1991

м3/сQорт,: 8, 32

Qорт, кемуреті: 8, 32

К: 0, 722

К-1: -0, 28

(К-1)2: 0, 0774

Р, %: 80

№: 45

Жылдар: 1992

м3/сQорт,: 8, 15

Qорт, кемуреті: 8, 15

К: 0, 707

К-1: -0, 29

(К-1)2: 0, 0858

Р, %: 81, 8

№: 46

Жылдар: 1993

м3/сQорт,: 8, 15

Qорт, кемуреті: 8, 15

К: 0, 707

К-1: -0, 29

(К-1)2: 0, 0858

Р, %: 83, 6

№: 47

Жылдар: 1994

м3/сQорт,: 8, 13

Qорт, кемуреті: 8, 13

К: 0, 705

К-1: -0, 29

(К-1)2: 0, 0868

Р, %: 85, 5

№: 48

Жылдар: 1995

м3/сQорт,: 7, 84

Qорт, кемуреті: 7, 84

К: 0, 68

К-1: -0, 32

(К-1)2: 0, 1023

Р, %: 87, 3

№: 49

Жылдар: 1996

м3/сQорт,: 7, 77

Qорт, кемуреті: 7, 77

К: 0, 674

К-1: -0, 33

(К-1)2: 0, 1062

Р, %: 89, 1

№: 50

Жылдар: 1997

м3/сQорт,: 7, 72

Qорт, кемуреті: 7, 72

К: 0, 67

К-1: -0, 33

(К-1)2: 0, 109

Р, %: 90, 9

№: 51

Жылдар: 1998

м3/сQорт,: 7, 69

Qорт, кемуреті: 7, 69

К: 0, 667

К-1: -0, 33

(К-1)2: 0, 1108

Р, %: 92, 7

№: 52

Жылдар: 1999

м3/сQорт,: 7, 38

Qорт, кемуреті: 7, 38

К: 0, 64

К-1: -0, 36

(К-1)2: 0, 1294

Р, %: 94, 5

№: 53

Жылдар: 2000

м3/сQорт,: 7, 04

Qорт, кемуреті: 7, 04

К: 0, 611

К-1: -0, 39

(К-1)2: 0, 1515

Р, %: 96, 4

№: 54

Жылдар: 2001

м3/сQорт,: 6, 27

Qорт, кемуреті: 6, 27

К: 0, 544

К-1: -0, 46

(К-1)2: 0, 2079

Р, %: 98, 2

№:

Жылдар:

м3/сQорт,: 622, 44

Qорт, кемуреті: 622, 44

К: 54

К-1: 0, 00

(К-1)2: 4, 7268

Р, %:

Кесте 1. 2. - қисықтарының ординаталары, С _v =2C _s

Р, %

0, 01

0, 05

0, 1

0, 5

Р, %: К

0, 01: 2, 52

0, 05: 2, 29

0, 1: 2, 19

0, 5: 1, 94

1: 1, 82

5: 1, 54

10: 1, 4

20: 1, 24

30: 1, 13

50: 1, 05

60: 0, 9

70: 0, 82

80: 0, 74

90: 0, 64

95: 0, 52

99: 0, 44

Q _85% =Q ₀ ∙K= 11, 52⋅0, 69= 7, 94м ³ /с. (1. 5. )

1. 2. Аса өзенніндегі бас су торабының міндеттері

Аса өзеніндегі жобаланып отырған бас су торабы негізінен Тараз қаласында орналасқан химия зауыттарын өнеркәсіптік сумен жабдықтауға арналған. Ал артылған сулары суғармалы егіншілікке бөлінеді.

Сондықтан бас торапқа келесі міндеттер қойылады:

Аса өзенінің тұрмыстық ағындары мен қатар, ең бастысы Теріс Ащыбұлақ су қоймасынан тасталатын суды тиімді өткізуді камтамасыз ету;
суғару жүйелеріне, сонымен бірге Тараз қ. химия зауыттарын сумен жабдықтау жүйелеріне тұрақты су беруді қамтамасыз ету;
каналдарды қалыпты пайдалану үшін, тасындылардан тазаланған суларды жүйелерге беруді қамтамасыз ету;
Аса өзенінің тасқын суларын кедергісіз өткізуді қамтамасыз ету.

Аса өзеніндегі қазіргі бас торап т. ғ. д., профессор Н. Ф. Данелия схемасы бойынша орындалған тасынды тұтқышты галереялары қапталдып бас торап түріне жатады.

Мұндай бас тораптар тәжірибе көрсеткендей тек тасындылардан тазаланған судың сапасы жақсы болғанды ғана, қажетті көлемдегі суды беруді қамтамасыз ете алады.

Бас тораптарды пайдалану тәжірибесі және Жамбыл гидромелиоративтік құрылыс институтының мәліметтері бойынша келесі көріністерді келтіруге болады: 8 м-ден 5 аралықтан және 2 м-ден 4 аралық діңгектен тұратын қазірі су алғыш бөгеттің енінде қабаты 1, 5 м-ден жоғарғы бъефте (ЖБ) тасындылар жиналады. Мұндай енді ЖБ беттік ағу сызығының ені шамамен 17 м, ал ЖБ басқа бөлігінде судың іркілу аймағын болады. Сондықтан, ЖБ басын бөлігі тасындылар жиналған тұндырғыш сияқты көрінеді. Өтімі 40 м ³ /с жиналған тасындыларды шаюға әрекет жасалды, бірақтан ол іске аспады. Шаю бөгеттің 1 және 2 су тастағыш аралықтарын ашу арқылы жасалды. Шаю нәтижесінде түбінде өлшемі 15-25 м-ге дейінгі қиыршық тастар артылды, тек су қабылдағыштан ені 15-20 м-де майда шөгінділер ғана шайылды.

1. 3. Өнеркәсіпті сумен канал арқылы жабдықтау

жүйелерінің есептеулері

Магистралды каналдың гидравликалық есебі бір қалыпты қозғалыс шарты бойынша жүргізіледі. Есептік теңдеу ретінде Шези формуласы қабылданды:

м ³ /с (1. 6)

Каналдың есептік өтімі м ³ /с және түбінің еңістігі i=0. 0005, және кедір-бұдырлық коэффициенті n=0. 022 тең.

Каналдың көлденең қимасының ауданын анықтаймыз:

, м ²

, м ² (1. 7)

V - , м/с

- байланысынпайдаланып, жақтаукоэффициентін m=1, 5 деп, .

Алынғанқатынасты 3. 2. h=2. 56 мекенінанықтаймыз, сонда b=5м.

, Q= ƒ(n) , Q=23. 02 м ³ /c h=2. 2 ш. м.

Кесте1. 3 - (оңжағы)

h, м

, м ²

χ, м

R, м

C, м ^{0, 5} /с

V, м/с

Q, м ³ /с

h, м: 0. 5

, м2: 2. 88

χ, м: 6. 80

R, м: 0. 424

C, м0, 5/с: 39. 29

V, м/с: 0. 572

Q, м3/с: 1. 65

h, м: 1. 0

, м2: 6. 50

χ, м: 8. 61

R, м: 0. 755

C, м0, 5/с: 43. 33

V, м/с: 0. 842

Q, м3/с: 5. 47

h, м: 1. 5

, м2: 10. 88

χ, м: 10. 41

R, м: 1. 045

C, м0, 5/с: 45. 80

V, м/с: 1. 047

Q, м3/с: 11. 39

h, м: 2. 0

, м2: 16. 00

χ, м: 12. 21

R, м: 1. 310

C, м0, 5/с: 47. 59

V, м/с: 1. 218

Q, м3/с: 19. 49

h, м: 2. 5

, м2: 21. 88

χ, м: 14. 01

R, м: 1. 562

C, м0, 5/с: 49. 04

V, м/с: 1. 370

Q, м3/с: 29. 99

Q=3. 28 м ³ /с, m=1. 5. i=0. 0004

=2, 2 депқабылдаймыз, сондаh=0. 94, b=2м. Ары .

Кесте1. 4. -

h, м

, м ²

χ, м

R, м

C, м ^{0, 5} /с

V, м/с

Q, м ³ /с

h, м: 0. 5

, м2: 1, 38

χ, м: 3, 80

R, м: 0, 363

C, м0, 5/с: 38, 26

V, м/с: 0, 461

Q, м3/с: 0, 636

h, м: 0, 8

, м2: 2, 56

χ, м: 4, 88

R, м: 0, 525

C, м0, 5/с: 40, 74

V, м/с: 0, 590

Q, м3/с: 1, 511

h, м: 1, 2

, м2: 4, 56

χ, м: 6, 33

R, м: 0, 720

C, м0, 5/с: 42, 99

V, м/с: 0, 730

Q, м3/с: 3, 330

h, м: 1, 5

, м2: 6, 38

χ, м: 7, 41

R, м: 0, 861

C, м0, 5/с: 44, 31

V, м/с: 0, 820

Q, м3/с: 5, 250

Q= ƒ(n) , , Q=3, 28 м ³ /сөтімгеh=1, .

Q= 2, 5м ³ /с, m=1. 5. i=0. 0005

болғанда, h = 0, 85, b =1, 75 м. .

Кесте1. 5. -

h, м

, м ²

χ, м

R, м

C, м ^{0, 5} /с

V, м/с

Q, м ³ /с

h, м: 0, 4

, м2: 0, 94

χ, м: 3, 19

R, м: 0, 295

C, м0, 5/с: 36, 94

V, м/с: 0, 45

Q, м3/с: 0, 42

h, м: 0, 6

, м2: 1, 59

χ, м: 3, 91

R, м: 0, 407

C, м0, 5/с: 39, 01

V, м/с: 0, 56

Q, м3/с: 0, 89

h, м: 0, 8

, м2: 2, 36

χ, м: 4, 63

R, м: 0, 510

C, м0, 5/с: 40, 54

V, м/с: 0, 65

Q, м3/с: 1, 53

h, м: 0, 9

, м2: 2, 79

χ, м: 4, 99

R, м: 0, 559

C, м0, 5/с: 41, 18

V, м/с: 0, 69

Q, м3/с: 1, 92

h, м: 1, 0

, м2: 3, 25

χ, м: 5, 36

R, м: 0, 606

C, м0, 5/с: 41, 74

V, м/с: 0, 73

Q, м3/с: 2, 36

h, м: 1, 3

, м2: 4, 81

χ, м: 6, 44

R, м: 0, 747

C, м0, 5/с: 43, 26

V, м/с: 0, 84

Q, м3/с: 4, 02

Q= ƒ(h) - , Q= 2, 5 м ³ /с өтім үшін каналдың толу тереңдігін анықтаймыз h = 1. 04 м.

1. 4. Өзенінің арнасын реттеу есебі

Өзен түбінің белгісі ӨТБ=35, 0 м деп қабылданды. Аса өзенінің қамтамасыздық графигі бойынша өзеннің 1%-тік өтімі Q _1% =284 м ³ /с-қа тең. Осы өтім бойынша және өзен түбінің еністігі і=0, 012 деп қабылдап, Талас өзенінің табиғи арнасының гидравликалық есебін шығарамыз. Табиғи өзен үшін кедір-бұдырлық коэффицент n=0, 036 [6] деп қабылдадық. Есептеу келесі ретте шығарылады. Тереңдік әрбір h Q _1% -к өтімге дейін беріліп отырады. Өтім Шези формуласы бойынша анықталады:

Q= м ³ /с, ( 1. 8. )

мұндағы: с-жылдамдық коэффиценті, Маннинг формуласы бойынша

, (1. 9. )

R-гидравликалық радиус.

R= , (1. 10. )

W-су басу ауданын және χ-сулану периметрін көлденең қимадан өлшеп аламыз:

(1. 11. )

υ-жылдамдық

Есептеулерді 2. 6 кесте түрінде жүргіземіз.

H, м

W, м ²

χ, м

R, м

v, м/с

Q, м ³ /с

H, м: 1

W, м2: 50

χ, м: 54

R, м: 0, 926

С: 27, 4

v, м/с: 2, 9

Q, м3/с: 144, 4

H, м: 2

W, м2: 102

χ, м: 60

R, м: 1, 7

С: 30, 4

v, м/с: 4, 35

Q, м3/с: 443, 9

Жоғарыдағы кесте көмегімен Q=f(h), V=f(h) қамтамасыздық графигі тұрғызылады. Табиғи өзеннің орнықтылық ені негізінен С. Т. Алтунин формуласы бойынша анықталады:

, (1. 12. )

мұндағы: Q=8%-к қамтамасыздықтағы өтім;

I-өзен түбінің еңістігі;

;

Құрылым фронтының ені В _орн енінен аспау керек.

Гидравикалық есептерді қолдана отырып, өзен табанының тұрақты енін анықтау керек. Арнаның геометриялық көрсеткіштері:

m=1, 5-құлама беткей коэффиценті;

n=0, 036-кедір-бұдырлық коэффиценті;

I =0, 012-өзен еңістігі.

Есепті Шези формуласымен анықтаймыз:

, ( 1. 13. )

Мұндағы: В= В _орн -2mh-өзен табанының ені;

W - өзендегі су басу ауданы;

W=h(В+mh) , м ² (1. 14. )

χ - суланған периметр;

χ=b+2h , м ² ( 1. 15. )

R- гидровликалық радиус 4. 11 формуламен анықталады;

С- Шези коэффиценті (4. 10 ) формуламен анықталады;

υ- жылдамдық

, м/с (1. 16. )

Әртүрлі h тереңдікті бере отырып есептеулерді түрінде жүргіземіз.

Кесте1. 7.

№

Н, м

В, м

W, м ²

χ, м

R, м

V, м/с

Q, м ³ /с

№: 1

Н, м: 0, 5

В, м: 26, 7

W, м2: 13, 7

χ, м: 28, 5

R, м: 0, 48

С: 24, 5

V, м/с: 1, 86

Q, м3/с: 25, 5

№: 2

Н, м: 1, 0

В, м: 25, 7

W, м2: 26, 7

χ, м: 28, 8

R, м: 0, 93

С: 27, 4

V, м/с: 2, 9

Q, м3/с: 77, 3

№: 3

Н, м: 1, 5

В, м: 23, 7

W, м2: 38, 9

χ, м: 29, 1

R, м: 1, 34

С: 29, 2

V, м/с: 3, 7

Q, м3/с: 1, 44

№: 4

Н, м: 2, 0

В, м: 22, 2

W, м2: 50, 4

χ, м: 29, 4

R, м: 1, 17

С: 30, 43

V, м/с: 4, 36

Q, м3/с: 219, 7

Кесте көмегімен Q=f(В) графигін тұрғызу керек. Q _8% =212м ³ /c өтімі бойынша В=22, 3 м. Қабылданған өзен табанының енін ескеріп, гидравликалық есептеулер бойынша реттелген өзеннің су өткізу мүмкіншілігі анықталады. Есептеулерді кесте түрінде жүргізіледі.

Кесте 1. 8.

№

h, м

W, м ²

χ, м

R, м

V, м/с

Q, м ³ /с

№: 1

h, м: 2

W, м2: 3

χ, м: 4

R, м: 5

с: 6

V, м/с: 7

Q, м3/с: 8

№: 2

h, м: 0, 5

W, м2: 11, 5

χ, м: 24, 2

R, м: 0, 47

с: 24, 43

V, м/с: 1, 83

Q, м3/с: 21, 0

№: 3

h, м: 1, 0

W, м2: 23, 9

χ, м: 25, 9

R, м: 0, 92

с: 27, 40

V, м/с: 2, 88

Q, м3/с: 68, 8

2. СУ БАСУ КЕЗІНДЕГІ БЕРІКТІКТІ ЖОҒАРЫЛАТУ ЕРЕЖЕЛЕРІ МЕН ЖАЛПЫ ТӘРТІБІ

2. 1. Су басу кезіндегі құтқару жұмыстары

Құтқару және авариялық шұғыл қалпына келтіру жұмыстары - зақымданған ошақтарда, табиғи апатка (жер сілкінуге, су толқынына, орман өртіне, өндірістік аварияға) ұшыраған аудандарда жүргізіледі.

Құтқару және авариялық шүғыл қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу үшін азаматтық қорғаныстың республикалық, облыстық және қалалық, аудандық бастықтары қажетті күш-құралдар тобын құрады. Олардың құрамына объектілердің және дайындығы жоғары территориялық жасақтар кіреді. Қажетті жағдайда азаматтық қорғаныстын, күш-құралдар тобына селолық аудандар мен жақын жердегі зақымға ұшырамаған қалалардың жасақтары да енгізіледі.

Құтқару және авариялық шұғыл қалпына келтіру жұмыстары: құтқару жұмыстары, авариялық шұғыл қалпына келтіретін жұмыстар болып екіге бөлінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.