Деректер базасы жүйесінің компоненттері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ

Ақпараттық технологиялар факультеті

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

" Ақпараттық жүйелердегі деректер қоры " пәні бойынша
Тақырыбы: " Қызметкерлердің мәліметтер базасын құру"

6В06101- Мұнай және газ саласындағы ақпараттық жүйелер

Орындаған: Искакова Нурай Исабековна

Жетекшісі: Аманбаева Ж.Ш

Атырау, 2022
Мазмұны

Аннотация ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1. Дерекқор жүйесінің компоненттері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2. Мәліметтер базасын жобалау және дамыту кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .6
3.Пәндік аймақ моделін құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
4.1 Кадрлар дерекқорының мақсаты мен функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
4.2 Тұжырымдамалық жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
4.3 деректердің даталогиялық және физикалық модельдерін әзірлеу ... ... ... ... .13
5. Деректерді жүктеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
6. Сұраныстарды әзірлеу және сұраныстармен деректерді өңдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
6.1 Сұраныстардың құрылысы, сұраныстардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
6.2 Построитель өрнектерді ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
6.3 Сұрауларда топтық операцияларды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ..19
6.4 Деректер базасында күндер және оларды пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 20
7. Нысандарды жобалау және әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
8. Есептерді әзірлеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
9. Макростарды құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
10. Пайдаланушы қосымшаларын жобалау және дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 24
11. Түйме пішінін жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Аннотация

Курстық жобалаудың мақсаты-деректерді, ақпаратты автоматтандырылған жинау және өңдеу жүйелерін құру бойынша практикалық дағдыларды игеру.
Бұл жұмыстың негізгі мазмұны: жобалау кезеңінде - базаның ақпараттық - логикалық (тұжырымдамалық) моделін әзірлеу, әзірлеу және құру кезеңінде-объектілердің құрылымын жобалау, оларды құру, тестілеу. Пайдаланушының қарапайым мәселесін шешу үшін алгоритмді әзірлеу және оны жүзеге асыру.
Деректер базасын жобалау Microsoft Office пакетінің стандартты бағдарламалық жасақтамасына кіретін Microsoft Access дерекқорын басқару жүйесіне негізделген болады.

Кіріспе

Деректер базасы-бұл үлкен көлемдегі ақпаратты және деректерді басқаруды, оларды іріктеуді, сұрыптауды және басқа да ұқсас әрекеттерді жүзеге асыратын бағдарламалық модульдерді сақтауға арналған құрылымдар жиынтығы.
ДҚБЖ сияқты ұғым мәліметтер базасымен тығыз байланысты. ДҚБЖ (дерекқорды басқару жүйесі) - деректерді басқаратын, дерекқорда сақталатын ақпаратты сақтайтын, шығаратын, іздейтін, өңдейтін бағдарлама. ДҚБЖ олар өңдейтін мәліметтерге байланысты иерархиялық, желілік және реляциялық болып бөлінеді. Көптеген әртүрлі ДҚБЖ бар: IMS, setor, ORACLE, CLIPPER, FOX PRO, ACCESS. Бұл жұмыста біз тек MICROSOFT ACCESS-ті қарастырамыз. кадрлар туралы мәліметтер базасы
Microsoft Access XP - бұл дерекқорды басқарудың кәсіби бағдарламасы. Оның көмегімен сіз әртүрлі ақпаратты жинай және ұйымдастыра аласыз, таңдалған өлшемдерге сәйкес нысандарды іздей және сұрыптай аласыз, деректерді енгізудің ыңғайлы формаларын жасай аласыз және қол жетімді жазбалар негізінде керемет жасалған есептер жасай аласыз. Access ондаған пайдаланушыларға бір уақытта қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
Access ДҚБЖ негізгі ұғымдары:
Деректер-қандай да бір түрде жүйеленген және құрылымдалған ақпарат. Деректердің үш моделі бар: иерархиялық, желілік, реляциялық. Иерархиялық құрылымдалған деректер бірнеше жазбалардан тұрады, олардың біреуі тамыр ретінде анықталады. Иерархиялық модельдің мысалы-ағаштар. Желілік модель иерархиялық модельге ұқсас, бірақ жалпы модель болып табылады, яғни жазбалардың арасында "көпке көп" және "көпке бір" байланыстары бар, сонымен қатар түбір түйіні жоқ, яғни кез-келген жазба түбір бола алады. Реляциялық модель-бұл кестелерде реттелген мәліметтер, көбінесе екі өлшемді;
Деректер модельдері-проблемалық орта ұғымдарын сипаттайтын мәліметтер мен олардың өзара байланысын ұсыну. Деректер модельдері тұжырымдамалық және логикалық және физикалық деректерді ұсыну үшін қолданылады.
Access сонымен қатар пайдаланушының иелігінде әртүрлі форматтағы мәліметтер базасымен жұмыс істеу механизмдерін ұсынады. Мысалы, сіз dBase, Paradox немесе Btrieve дерекқорларына Access пайдаланатын форматқа түрлендірмей тікелей қол жеткізе аласыз. Access пакетіне сонымен қатар мәліметтер базасын басқарудың мамандандырылған жүйелерін құруға мүмкіндік беретін Access Basic тілі (Visual Basic тілінің кіріктірілген диалектісі) кіреді.

1. Деректер жүйесінің компоненттері

Дерекқорды басқару жүйесі (ДҚБЖ) - бұл дерекқорды және оған қатысты қосымшаларды анықтау, басқару және өңдеу үшін қолданылатын бағдарламалар жиынтығы. Мұндай жүйемен басқарылатын мәліметтер базасы, мәні бойынша, онда қажетті деректерді сақтау үшін құрылған құрылым болып табылады. ДҚБЖ-бұл құрылымды құру және ондағы мәліметтермен жұмыс істеу үшін қолданылатын құрал.
ДҚБЖ-ны әзірлеушілер мен ДҚБЖ-ге тікелей немесе жанама түрде қолданбалы бағдарламалар арқылы жүгінетін пайдаланушылар пайдаланады. 1-суретте дерекқор жүйесі компоненттерінің схемасы көрсетілген.

Сур.1. Деректер базасы жүйесінің компоненттері

Деректер базасы төрт негізгі компоненттен тұрады: пайдаланушы деректері, метадеректер, индекстер және қолданбалы метадеректер.
Пайдаланушы деректері қатынастар түрінде ұсынылады-екі өлшемді деректер кестесі. Кесте бағандарында өрістер немесе атрибуттар, ал жолдарда іскери әлемнің нақты нысандары туралы жазбалар бар.
Деректер базасы деректерден де, метадеректерден де тұрады. Метадеректер-бұл мәліметтер базасының ішіндегі мәліметтер құрылымын сипаттайтын мәліметтер. Деректердің қалай орналасқанын біле отырып, оларды алуға болады. Дерекқор құрылымының сипаттамасы Дерекқордың өзінде болғандықтан, ол өзін-өзі сипаттайды. Деректер базасы интеграцияланған, өйткені онда тек деректер элементтері ғана емес, сонымен бірге олардың арасындағы қатынастар да бар. Деректер базасында метадеректер деректер сөздігі деп аталатын аймақта сақталады. Ол кестелерді, бағандарды, индекстерді, шектеулерді және дерекқорды құрайтын басқа компоненттерді сипаттайды.
Деректер базасында сақталатын индекстер оның өнімділігі мен қол жетімділігін жақсартуға арналған. Қолданба метадеректері пайдаланушы пішіндерінің, есептердің, сұраулардың және басқа бағдарлама компоненттерінің құрылымы мен форматын сипаттайды.
Access-те реляциялық дерекқорды басқару толығымен жүзеге асырылады. Жүйе бастапқы және сыртқы кілттерді қолдайды және ядро деңгейіндегі деректердің тұтастығын қамтамасыз етеді (бұл сәйкес келмейтін Деректерді жаңарту немесе жою операцияларына жол бермейді). Сонымен қатар, Access-тегі кестелер деректердің дұрыс енгізілуіне жол бермейтін деректердің жарамдылығын тексеру құралдарымен жабдықталған және кестенің әр өрісі өзінің пішімі мен стандартты сипаттамаларына ие, бұл деректерді енгізуді айтарлықтай жеңілдетеді. Access барлық қажетті өріс түрлерін, соның ішінде мәтін, Сан, есептегіш, ақша, күнуақыт, MEMO, логикалық, еренсілтеме және OLE нысандарының өрістерін қолдайды. Егер өрістерде арнайы өңдеу процесінде ешқандай мән болмаса, жүйе бос мәндерге толық қолдау көрсетеді. Икемді жүйелік архитектураның арқасында Access-те деректерді реляциялық өңдеу кез-келген қажеттілікті қанағаттандыра алады. Бұл жағдайда Access файлдық сервер немесе SQL Server сияқты өнімдердің клиенттік компоненті режимінде дербес ДҚБЖ ретінде пайдаланылуы мүмкін.

2. Мәліметтер базасын жобалау және дамыту кезеңдері

Дерекқорды басқару жүйесінің негізгі мақсаты-пайдаланушыға деректерді сақтау мен басқарудың нақты ерекшеліктерін жасыру арқылы деректердің дерексіз көрінісін ұсыну. Сондықтан дерекқорды жобалаудың бастапқы нүктесі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктерінің жалпы сипаттамасы болуы керек, олар құрылған дерекқорда көрініс табуы керек.
Кестелер, пішіндер және басқа нысандарды жасамас бұрын, мәліметтер базасының құрылымын көрсету керек. Жақсы мәліметтер базасының құрылымы талапқа сай, тиімді мәліметтер базасын құруға негіз болып табылады.
Мәліметтер базасын жобалау кезеңдері:
Дерекқорды құру мақсатын, оның негізгі функцияларын және онда болуы керек ақпаратты анықтаңыз. Деректер базасы онымен тікелей жұмыс істейтіндердің талаптарына сәйкес келуі керек. Ол үшін Мәліметтер базасы қамтуы керек тақырыптарды, ол шығаруы керек есептерді анықтау, қазіргі уақытта деректерді жазу үшін қолданылатын формаларды талдау, жасалған дерекқорды жақсы жобаланған базамен салыстыру қажет.
Қағазда мәліметтер базасы болуы керек кестелер құрылымын жасаңыз. Кестелерді жобалау кезінде келесі негізгі қағидаларды басшылыққа алу ұсынылады: кестедегі ақпарат қайталанбауы керек. Кестелер арасында қайталанулар болмауы керек. Белгілі бір ақпарат тек бір кестеде сақталған кезде оны тек бір жерде өзгерту керек болады. Бұл жұмысты тиімдірек етеді, сонымен қатар әртүрлі кестелердегі ақпараттың сәйкес келмеу мүмкіндігін болдырмайды. Мысалы, бір кестеде клиенттердің мекенжайлары мен телефондары болуы керек.
Әр кестеде тек бір тақырыптағы ақпарат болуы керек. Егер олар бір-біріне тәуелсіз кестелерде болса, әр тақырып бойынша ақпарат әлдеқайда оңай өңделеді. Мысалы, клиенттердің мекен-жайлары мен тапсырыстары әртүрлі кестелерде сақталады, сондықтан тапсырыс жойылған кезде клиент туралы ақпарат дерекқорда қалады.
Кестеде қажетті өрістерді анықтаңыз. Әр кестеде жеке тақырып туралы ақпарат бар, ал кестедегі әр өрісте кесте тақырыбы бойынша жеке мәліметтер бар. Мысалы, клиент туралы мәліметтер кестесінде компанияның атауы, мекен-жайы, қаласы, Елі және телефон нөмірі бар өрістер болуы мүмкін. Әр кесте үшін өрістерді жасау кезінде есте сақтау керек: әр өріс кесте тақырыбымен байланысты болуы керек.
Кестеге өрнектің нәтижесі болып табылатын деректерді қосу ұсынылмайды. Кестеде барлық қажетті ақпарат болуы керек. Ақпаратты ең кіші логикалық бірліктерге бөлу керек (мысалы, "аты" және "Тегі" өрістері, жалпы "аты"өрісі емес).
Кілт өрісін орнатыңыз. Microsoft Access әр түрлі кестелердегі деректерді, мысалы, Тұтынушы деректері мен оның тапсырыстарын байланыстыра алуы үшін әр кестеде кестедегі әр жазбаның жеке мәнін көрсететін өріс немесе өрістер жиынтығы болуы керек. Мұндай өріс немесе өрістер жиынтығы негізгі кілт деп аталады.
Кестелер арасындағы байланысты анықтаңыз. Деректерді кестелерге таратып, негізгі өрістерді анықтағаннан кейін әр түрлі кестелердегі деректерді байланыстыратын схеманы таңдау керек. Ол үшін кестелер арасындағы байланысты анықтау керек.
Мәліметтер базасының құрылымын тағы бір рет қарап, мүмкін болатын кемшіліктерді анықтаңыз. Кестелер мәліметтермен толтырылғанша мұны осы кезеңде жасаған жөн.
Деректер қосыңыз және басқа дерекқор нысандарын жасаңыз. Егер кесте құрылымдары белгіленген талаптарға сай болса, онда сіз барлық деректерді енгізе аласыз. Содан кейін сіз кез-келген сұрауларды, пішіндерді, есептерді, макростар мен модульдерді жасай аласыз.
Microsoft Access-те талдау құралдарын қолданыңыз. Microsoft Access-те мәліметтер базасының құрылымын жақсартуға арналған екі құрал бар. Кестені талдау шебері кестені зерттейді, қажет болған жағдайда оның жаңа құрылымы мен байланысын ұсынады, сонымен қатар оны қайта жасайды. Өнімділік анализаторы бүкіл дерекқорды зерттейді, оны жақсарту бойынша ұсыныстар береді, сонымен қатар оларды жүзеге асырады.
Microsoft Access дерекқорды құрудың екі әдісін қолдайды. Бос дерекқорды құруға, содан кейін оған кестелер, пішіндер, есептер және басқа нысандарды қосуға болады. Бұл әдіс ең икемді, бірақ мәліметтер базасының әр элементін жеке анықтауды қажет етеді. Сондай-ақ, шебердің көмегімен барлық қажетті кестелермен, формалармен және есептермен белгілі бір типтегі мәліметтер базасын бірден құруға болады. Бұл дерекқорды бастапқы құрудың қарапайым тәсілі. Екі жағдайда да құрылған дерекқорды кез келген уақытта өзгерту және кеңейту мүмкіндігі қалады.
Деректер базасын дамытудың екі стратегиясы бар: жоғарыдан төменге және төменнен жоғарыға. Жоғарыдан төменге қарай даму жалпыдан жекеге дейін жүреді. Бұл ұйымның стратегиялық мақсаттарын, осы мақсаттарға жету жолдарын зерттеуден басталады. Осы жалпы модельден бастап, әзірлеушілер егжей-тегжейлі сипаттамалар мен модельдерге "төмен" қарай жылжиды.
Төменнен жоғары қарай даму кезінде абстракция деңгейі кері бағытта өзгереді: бастапқы нүкте-белгілі бір жүйенің қажеттілігі.
Іс жүзінде бұл екі тәсілдің ең Ұтымды үйлесімі болып саналады.

3. Пәндік аймақтың деректер моделін құру

Бұл жағдайда пәндік сала-бұл ұйымның кадрлары. Кез-келген компания персоналды тиімді басқаруға және мақсаттарына жетуге тырысады. Ол үшін қызметкерлер туралы толық және сенімді ақпарат болуы керек, пайдаланушылар өздерінің функционалдық міндеттерін шеше алады.

4. Кадрлар дерекқорының мақсаты мен функциялары

Әр ұйымда кадрлар бөлімі бар. Бұл ұйымды басқару құрылымындағы функционалды бөлім. Бөлім функцияларының бірі - қызметкерлер базасын жүргізу: бос лауазымдарға үміткерлердің есебін жүргізу, жұмысқа қабылдау үшін үміткерлерді іріктеу, жұмысқа қабылдау кезінде құжаттарды ресімдеу, бос лауазымдардың болуын жүргізу, көтермелеу, жазалау есебін жүргізу, біліктілік қозғалысын қадағалау, лауазымдық ауыстырулар, разрядтарды бекіту.
Деректер базасын пайдаланушылар жоғары деңгейдегі менеджерлер, кадрлар және бухгалтерия қызметкерлері болып табылады. Кез-келген ұйымда жұмыс жоспарланған штаттық кесте жасалады.

4.1 Тұжырымдамалық жобалау

Деректер базасы-бұл зерттеуге қызығушылық тудыратын нақты әлем бөлігінің моделі. Моделі жасалынған нақты әлемнің бөлігі пәндік аймақ деп аталады. Пәндік аймақтың сипаттамасының толықтығы құрылған ақпараттық жүйенің мақсаттарына байланысты. Тақырып аймағын сипаттау үшін табиғи тілді қолдануға болады, бірақ оны қолданудың көптеген кемшіліктері бар. Ең бастысы-сипаттаманың қиындығы, түсіндірудің анық еместігі. Сондықтан осы мақсаттар үшін формализацияланған тілдік құралдар қолданылады. Пәндік аймақтың формальды сипаттамасы тұжырымдамалық модель болып табылады.
Тұжырымдамалық модельдің негізгі компоненттері:
Осы пәндік аймақта айналатын деректер;
Сыныптардың, пәндік сала объектілерінің және олардың арасындағы байланыстардың сипаттамасы;
Пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктерін сипаттау.
Тұжырымдамалық модельдеу әдістерінің ішінде ең танымал-ER-модельдеу. ER-модель-бұл "объект-меншік-байланыс"тұрғысынан пәндік аймақтың графикалық сипаттамасы. Модельдің негізгі ұғымдары-объектілер класы (бірдей қасиеттер жиынтығы бар объектілер жиынтығы), қасиеттер (объектінің атрибуттары) және байланыстар (объектілер класының атрибуттары арасындағы байланыс), сондай-ақ егер осы сыныптың барлық даналары міндетті түрде қарастырылатын байланысқа қатысса, керек-жарақтар класы міндетті болып табылады, әйтпесе керек-жарақтар класы міндетті емес.
Сыныптарды, сыныптардың даналарын және олардың арасындағы байланыстарды көрсету үшін графикалық құралдар пайдаланылады:
ER-даналардың диаграммалары;
ER-диаграммалар.
Диаграмма (Сурет.2) қызметкерлердің әрқайсысы қандай нақты лауазымға ие екенін көрсетеді. Бұл ретте М: 1 байланысы (көпшілігі - біреуіне) бір лауазымды бірнеше қызметкер атқара алатынын көрсетеді, ал О-О (міндетті-міндетті) тиістілік сыныбы әрбір лауазымды қызметкерлер атқаруы тиіс екенін көрсетеді.

Сур. 2. ER-дана диаграммасы

3-суретте қарастырылған ER-даналар диаграммасына сәйкес келетін ER типті диаграмма көрсетілген.

Сур.Сур. 3. ER типті Диаграмма

Пәндік аймақтың тұжырымдамалық моделінің мысалы 4-суретте көрсетілген.

Сур. 4. Пәндік саланың тұжырымдамалық моделі

4.2 Деректердің даталогиялық және физикалық модельдерін әзірлеу

Деректер базасының даталогиялық моделі логикалық деңгейдің моделі болып табылады және белгілі бір ДҚБЖ үшін құрылады, мәліметтер базасы жобаланған ортада, бұл жағдайда ол Access ДҚБЖ болып табылады.
Каталогтық модельдеу кезінде Access ДҚБЖ ортасындағы реляциялық модельдерге қойылатын талаптарды ескере отырып, кесте құрылымын жобалау қажет.
Әдетте бастапқы реляциялық модель ER моделінен объектілер мен процестердің кластарын тәуелсіз қатынастар-кестелерге түрлендіру арқылы қалыптасады.
Модельдеу нәтижесінде келесі түрдегі реляциялық модель алынуы мүмкін:
Кадрлар (табельдік нөмірі, Тегі, Аты, Әкесінің Аты, туған күні, білімі)
Лауазымы (Лауазым Коды, Атауы, Жалақысы, Штат Бойынша)
Жалақы (ТабНомер, Тегі, Аты, Әкесінің Аты, Жалақы, Қосымша Күрделі, Қосымша Ақы, Үстеме Ақы, Сыйлықақы, Қарыз Атауы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.