Аристотель жан туралы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Коммерциялық емес акционерлік қоғам
ҒҰМАРБЕК ДӘУКЕЕВ АТЫНДАҒЫ АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ
Әлеуметтік пәндер кафедрасы

№ 1 С Е М Е С Т Р Л І К Ж Ұ М Ы С
Философия пәні
Тақырып: "Аристотель жан туралы"
Мамандығы: Автоматтандыру және басқару
Орындаған: Курбанов Бақдәулет Тобы:АУк-20-4 Тексерген: Апашов С.
_____________ _________________ _______2021_ж.
(бағасы) (қолы)

Алматы 2021
Жоспары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Бірінші Кітап: Жан Туралы Философиялық Көзқарастарға Шолу ... ...
Екінші Кітап: Жан Түрлері Және Сезім Табиғаты ... ... ... ... ... ... ...
Үшінші Кітап: Ақыл, Ой Және Қиял ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланылған Әдебиеттер Тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..

Кіріспе

Атақты ежелгі грек ойшылы Аристотельдің "жан туралы" трактаты Үш кітаптан тұрады. Бірінші кітап негізінен Аристотельдің предшественники мен замандастарының жан дүниесінің табиғаты туралы көзқарастарды ұсынуға арналған. Екінші кітап, Шын мәнінде, Аристотельдің жанның табиғаты туралы ілімін құрайды. Мұнда ол өсімдіктер, жануарлар мен адам жанының "қабілеттерін" сипаттайды. Бұл қабілеттер бес сезім: көру, есту, жанасу, иіс, дәм. Үшінші кітап жоғары қабілеттер - қиял мен ойлау мәселелерін қарастырады.
Аристотельдің пікірінше, жан үш түрден тұрады ("қабілеттер"): өсімдік, жануар және ақылға қонымды (яғни адам). Өсімдік жаны қарапайым әрекеттерге ғана қабілетті: тамақтану және тұқымның көбеюі. Жануарлардың жаны қозғалыс пен сезім қабілетіне ие. Ақылды жан-адам мен Құдайдың ерекшелігі, бұл оның қиял мен ойлау қабілеті.
Аристотельдің жаны туралы ұғымның мағынасын асыра бағалау қиын. Оның көзқарастары кейбір жерлерде қате болса да, ол алдымен жан туралы қазіргі заманғы барлық идеяларды жүйеге енгізуге тырысты. Оның алдында жанның табиғаты мәселесі философиядағы екінші мәселе ретінде қарастырылды. Аристотель аз ғана білімге ие болса да, ол қайтыс болғаннан кейін жүздеген жылдар өткен соң ғылым дәлелдеген кейбір ережелерді болжады. Мысалы, ол күн сәулесі бар болғандықтан ғана түс көреміз дейді.
Орта ғасырларда Аристотельдің еңбектері тек логика бойынша белгілі болды, Қайта өрлеу дәуірінде оның философияның басқа салаларына қатысты еңбектері алғаш рет аударылды.

Бірінші Кітап: Жан Туралы Философиялық Көзқарастарға Шолу

Бірінші кітап бес тараудан тұрады. Бірінші тарау-бүкіл трактатқа кіріспе. Мұнда Аристотель өз еңбегінде одан әрі талқыланатын сұрақтар қояды. "Жан туралы барлық жағынан сенімді нәрсеге қол жеткізу және, әрине, қиын" [1]-деп жазады Аристотель. Біріншіден, ол анықтау қажет - бұл қай түрі болса жақын жатуы жаны? Оның мәні немесе сапасы, мүмкін Саны? Бұл мүмкіндікте бар ма немесе Энтелехия ма(Іс-әрекеттегі мүмкіндік)? Жан қандай бөліктерден тұрады және барлық жандар біртекті ме? Бұдан әрі бөлу қажет қабілеті мен жай-күйін жан. Аристотель бұл мәселелерді шешуге "табиғат зерттеушісі", яғни философ ретінде қарайды.

Екінші тарауда өткен философтардың жанның табиғаты туралы пікірлері зерттеледі. Аристотель Демокриттің пікірін келтіреді, ол жанды барлық жерде енетін глобулярлы атомдар түрінде от пен жылу деп санайды. Демокрит және оның ізбасары Левкипп сфералық форманы қозғалыс пен ену үшін ең қолайлы деп санайды. Демокрит бұл денені қозғалысқа келтіретін жан атомдары деп санайды. Өмір тыныс алумен аяқталады, өйткені тыныс алу кезінде денеге басқа атомдар енеді, олар жан атомдарының денеден кетуіне жол бермейді. Оның үстіне, Демокрит жан мен ақыл бірдей дейді. Пифагорлықтар да осы көзқарастарға жақын, олар жанды ауадағы шаң бөлшектері деп санайды немесе бұл шаң бөлшектерін қоздырады. Бұл жанның қозғалу және қозғалу қабілетіне қатысты. Таным мен қабылдауда жанның табиғатын көргендер жанның бір бастамадан (элементтен) немесе бірден бәрінен тұрады деп сенді. Мысалы, эмпедоклдар жанның барлық принциптерден тұратынын айтты: жер, су, от, қуаныш, махаббат, қайғы және т.б. ол мұндай нәрсені осылай тану принципіне негізделген (сондықтан бәрін білу үшін жан бәрінен тұруы керек). Платон "тимай" диалогында да осындай пікірде. Қандай принциптер бар және олардың қаншасы, олар дене немесе жансыз немесе екі жақты сипатта болады. Демокрит жанды от, Диоген - ауа, Гиппон - су деп санайды. Критий жан-бұл қан деп санайды, ол жанға қан арқылы қабылдайтын сезімдер тән деп санайды. Сондай-ақ, көптеген адамдар жан барлық қарапайым элементтердің жиынтығы деп санайды.

Осыдан Аристотель философтар жанға үш негізгі белгіні береді деп тұжырымдайды: қозғалыс, сезім, бөлінбеу [1].

Бірінші кітаптың үшінші тарауында Аристотель жанға тән қозғалыс қасиетін қарастырады. Мұнда Аристотель қажеттілікпен қозғалатын адамның өзі қозғалады деген ережеге қарсы шығады. Ол қозғалыстың табиғаты екі жақты және кеме мен матростарға мысал келтіреді дейді. Кеме, ол жазады, өздігінен қозғалады, ал матростар қозғалатын кемеде болғандықтан қозғалады. Мұнда Аристотель қозғалыс, кему, өсу және трансформацияны механикалық түрде азайтады. Осыған сүйене отырып, ол егер жан өздігінен қозғалса, онда ол бір немесе бірнеше немесе барлық қозғалыс түрлеріне ие болуы керек дейді. Егер жан қозғалса, онда ол орын алуы керек. Әрі қарай, жанды қозғалысқа және сыртқы күшке (табиғатқа) келтіруге болады. Егер ол жоғары қарай қозғалса, онда ол от, егер төмен болса, онда жер (өйткені мұндай қозғалыс осы элементтерге тән). Аристотель егер шындық болса, жан денені қозғайды, ол физикалық емес, "кейбір шешімдер мен ойлар"деп санайды. Ол жанның кеңістік емес екенін айтады. Әрі қарай, ол ақылдың табиғатын қарастырады. Аристотель әлемнің жаны мен ақылын теңестіруге тырысатын Тимайды сынайды. Ақыл, Тимайдың айтуы бойынша, кеңістік мөлшері бар және шеңбер бойымен қозғалады. Аристотель: "шынында да, егер ақыл кеңістіктік шама болса, ол өзінің кез-келген бөлігін қалай ойластырар еді? Бөлшектер кеңістіктік шамалар мағынасында немесе нүктелер мағынасында, егер нүкте [кеңістіктік шаманың] бөлігі деп аталуы керек болса?" [1]. Егер ақыл қозғалыстағы шеңберге ұқсас болса, онда сол дөңгелек қозғалыс қайталанады, біз бірдей және үздіксіз ойлаймыз (өйткені шеңбердің қозғалысы үздіксіз). Сонымен, біз жанның кеңістіктік өлшем мен шеңбер бола алмайтындығын көреміз, өйткені сезімдер мен тілектер жабық сипатқа ие емес. Білім мен сезімнің басы мен соңы бар, әйтпесе біз шексіз сезінетін және білетін едік. Жанның қозғалысы мен "аспанның айналуы" арасындағы байланыс, сондай-ақ жанның денемен байланысы түсініксіз болып қала береді.

Төртінші Тарау жанға тағы бір танымал көзқарасты үйлесімділік, қарама-қайшылықтардың үйлесімі ретінде сипаттайды. Гармония - бұл қозғалыс пен орынға тән және бір-біріне өте жақсы үйлесетін заттардың үйлесімі немесе бұл бөліктердің қатынасы. Мұнда Аристотель тағы да Эмпедоклға жүгінеді, ол жанның бөліктердің қатынасы деп санайды. Егер денеде сүйектерге қарағанда бөліктердің қатынасы әртүрлі болса, онда олардың жаны әртүрлі", - дейді Аристотель. Егер жан қоспадан өзгеше болса, онда ол неге денемен бірге жоғалады?

Бұрын айтылғандардан жанның үйлесімділік емес және цикл жасамайтыны анық. Жан қозғалысқа тән болса да, жан тек денені қозғалта алады, өйткені кеңістіктік қозғалыс (денеден бөлек) ол үшін мүмкін емес.

Қашан айтады душқа арналған гель зардап шегеді немесе оқуға немесе сочувствует, бұл дәлелі болып табылады адам жанының қозғалысын. Өйткені, адам жаннан зардап шегеді деп айту дұрысырақ. Әрі қарай, жан қартаймайды және өздігінен өлмейді. Тек физикалық дене қартайып, оның тасымалдаушысы ретінде өледі. Жан мен ақыл сияқты, ол өздігінен қартаймайды, өйткені ойлау мен эмоциялар-бұл ақыл-ой емес, ақыл-ойы бар тіршілік иесінің жағдайы. Бұл түсінікті душқа арналған гель позициясы емес, ал мүмкін емес жылжытудың өзі.

Бесінші тарауда жан туралы пікір элементтердің тіркесімі ретінде толығырақ қарастырылады. Аристотель бұл пікірді сынға алып: "айталық, жан әр нәрсенің не екенін біледі және қабылдайды. Бірақ жан қандай құрамды тұтас біледі немесе қабылдайды, мысалы: Құдай, адам, ет немесе сүйек деген не? Сондықтан, егер элементтер олардың қарым-қатынасы мен комбинациясы болмаса, олардың душта болуының ешқандай пайдасы жоқ; шынында да, әр элемент өзіне ұқсас нәрсені үйренеді, бірақ егер олар душта болмаса, сүйектерді немесе адамды ештеңе білмейді" [1]. Әрі қарай, ол барлық заттардың (тірі және жансыз) неге жаны жоқ екендігі туралы ойланады. Мұны бұрынғы философтардың ешқайсысы түсіндірмейді. Жанның бөліктері бар ма, барлық тіршілік иелерінің жаны бірдей ме? Аристотель осы және басқа да көптеген сұрақтарға трактатының екінші кітабында жауап беруге тырысады.

Екінші Кітап: Жан Түрлері Және Сезім Табиғаты

Екінші кітаптың бірінші тарауында Аристотель жанның мәні туралы айтады. "Материя - бұл мүмкіндік, - деп жазады ол, - формасы - энтелехия, және дәл екі мағынада-Білім сияқты және ойлау әрекеті сияқты...жан-бұл табиғи дененің өмірге ие алғашқы энтелехиясы" [1]. Басқаша айтқанда, балта табиғи емес дене ретінде жанға ие емес. Өсімдіктер, жануарлар мен адамдардың жаны бар, бірақ әртүрлі дәрежеде. Жан мен дене, көз және оның мәні (көру) сияқты, тірі тіршілік иесін құрайды. Осылайша, жан мен дене ажырамас.

Екінші тарауда өсімдіктер, жануарлар мен адам жанының айырмашылығы қарастырылады. Мұнда Аристотель келесі тарауларда қолданатын және кеңейтетін жан түрлерінің схемасы жасалады. Ол өсімдіктер жанының ерекше ерекшелігін - тамақтану қабілетін атап ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.