Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру тәжірибесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті

Математика және ақпараттық технологиялар факультеті

Математиканы және информатиканы оқыту әдістемесі кафедрасы

Математикадан сыныптан тыс жұмыс пәні бойынша

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: Математикадан оқушылардың шығармашылық қызметін қамтамасыз ететін сыныптан тыс жұмыстар өткізу

________________ _________________ Орындаған:
баға күні М-301 тобының студенті
Ізбасар Айбар

Комиссия мүшелері: Жетекшісі:

1 ____________________ ______________ Математиканы және
2 ____________________ ______________ информатиканы оқыту
3 ____________________ ______________ әдістемесі
4 ____________________ ______________ кафедрасының
доценті, п.ғ.к
Ахманова Д.М.
_____________

Қарағанды 2021
МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 Оқыту теориясы мен практикасында оқушылардың шығармашылық қызметін дамыту мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
Оқушылардың шығармашылық қызметінің мәні мен ерекшеліктері ... ... .. 5
1.2 Математикадан сыныптан тыс жұмыс - оқушылардың белсенді шығармашылық қызметінің алғышарты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2 Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу мақсаттары және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
2.1 Оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмысы және оны өткізу әдістемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
2.2 Сабақтан кейінгі топтық сабақтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 11
2.3 Математика бойынша үйірме сабақтары және оны өткізу әдістемесі ... .. 12
2.4 Математикалық ойындар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
3 Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру тәжірибесі ... ... 17
3.1 Бағдарламалық материалды оқуда басқалардан артта қалған оқушыларды дайындаудағы сыныптан тыс жұмыстың рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
3.2 Математиканы оқуға деген қызығушылығы мен қабілетін арттыратын оқушыларды дайындаудағы сыныптан тыс жұмыстың рөлі ... ... ... ... ... ... ... 18
3.3 Математиканы оқытуда оқушылардың қосымша әдебиеттермен жұмысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.4 Сыныптан тыс математика жұмысын сабақ оқу формасымен салыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 23
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 25

Кіріспе

Мектептегі математикалық білімнің мазмұнын жаңғырту, оны саралау және ізгілендіру әр оқушының жеке басының мүдделерін, қабілеттерін, әлеуетті мүмкіндіктері мен білім беру қажеттіліктерін ескере отырып, яғни оқытуды саралау жағдайында максималды даму мәселесін шешуді білдіреді. Оқу процесінде әр оқушының жеке басын дамытудың бір тәсілі дәстүрлі түрде оқушыларды математикадан сыныптан тыс жұмыс жүйесіне қосу болып табылады.
"Мектептегі математикалық білім беруді дамыту тұжырымдамасында" мұғалімдер мен халықтық білім беру органдары тарапынан мектептегі сыныптан тыс жұмыстарға назардың әлсіреуі байқалды. Мектепте математиканы оқытудың теориясы мен практикасында осы проблемаларды шешуді талдау біздің еліміздегі математикалық білім беру реформасының кезеңдерімен байланысты төрт аспектіде ұсынылған: 1) осы проблемаларды дәстүрлі шешу; 2) мектепте математикадан сыныптан тыс жұмысты жетілдіру үрдістері; 3) оларды оқытуды саралау жағдайында шешу.
Математикадан сыныптан тыс жұмыс баланың қабілеттері мен жеке басын қалыптастырады және дамытады. Бұл процесті басқару адамға тән нәрсені дамыту және жетілдіру ғана емес.
Математиканы оқытудың мақсаттары тұлғаның құрылымымен, білім берудің жалпы мақсаттарымен, математика пәнінің тұжырымдамасымен, оның ғылымдағы, мәдениеттегі және қоғам өміріндегі мәртебесі мен рөлімен, математикалық білім берудің құндылықтарымен, жаңа білім беру идеяларымен байланысты, олардың арасында дамушы оқыту маңызды орын алады.
Сыныптан тыс жұмыс деп оқушылармен сабақтан тыс уақытта міндетті емес, жүйелі сабақтар түсініледі. Математикалық мектептер, факультативтік сабақтар мен үйірмелер өздерінің оқу қызығушылықтарының негізгі шеңберін анықтаған оқушылардың математикалық білімдерін тереңдетуге арналған. Математиктердің қажеттілігі қазір өте жоғары екенін ескере отырып, мектепте тиісті қызығушылықты қалыптастыру қажет.
Математика сабақтарында оқушыларды осы ғылымның мазмұнына қызықтыруға көптеген мүмкіндіктер бар. Сонымен қатар, сабақтың негізгі мақсаты әлі де математикалық сипаттағы процедуралардың белгілі бір кешенін оқытудан тұрады, ойын-сауық осы мақсатқа бағынады, оқушылардың қабілеттерін дамыту міндетті материалды зерттеу аясында жүреді.
Көбінесе математикадан сыныптан тыс жұмыстарға қатысу математиканы тереңдетудің бірінші кезеңі болуы мүмкін және математикадан элективті таңдауға, математика мектебіне түсуге, қызығушылық танытқан материалды өз бетінше зерттеуге және т. б. әкелуі мүмкін.
Курстық жұмыстың мақсаты: осы тақырып бойынша әдебиеттерді табу және зерттеу, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыту үшін дәстүрлі емес тұлғаға бағытталған тәсілді іздеу. Оқушылармен сыныптан тыс жұмыстарды жүргізудің өзектілігін ашу.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- оқушылардың шығармашылық қызметінің түсінігі мен компоненттерін анықтау және жүйелеу;
- шығармашылықтың даму белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін анықтау;
- математиканы оқытудағы қызығушылық, ынта, қабілет, шығармашылық ұғымдарының сипаты мен байланысын, олардың математикадағы сыныптан тыс жұмыстарға әсерін сипаттау;
- математикадан сыныптан тыс жұмыста шығармашылық қызметті тиімді ұйымдастыру және жүзеге асыру әдістемесін ұсыну;
- ұсынылған әдістеменің тиімділігіне педагогикалық эксперимент жүргізу арқылы тиісті ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беру.
Жұмыс құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан тұрады.
Кіріспеде мәселенің өзектілігі негізделеді, мақсаты мен міндеттері көрсетіледі, жұмыс әдістері көрсетіледі.
Бірінші тарауда Оқыту теориясы мен практикасында оқушылардың шығармашылық қызметін дамыту мәселелері, оқушылардың шығармашылық қызметінің мәні мен ерекшеліктері қарастырылады.
Екінші тарауда оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмысы және оны өткізу әдістемесі және сыныптан тыс сабақтардың түрлері, мақсаты қарастырылады.
Үшінші тарауда математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру тәжірибесі туралы айтылады.
Қорытындыда барлық жұмыс бойынша негізгі тұжырымдар тұжырымдалды, теориялық және практикалық материалдарды пайдалану бойынша практикалық ұсыныстар берілді.

1 Оқыту теориясы мен практикасында оқушылардың шығармашылық қызметін дамыту мәселелері

Оқушылардың шығармашылық қызметінің мәні мен ерекшеліктері

Математикалық ойлау зертханасына ену, математикалық ойлау логикасын шешу, математикалық зерттеулердің бағыттаушы элементтерін іздеу, математикалық шығармашылықтың мәнін ашуға Архимед, Декарт, Пуанкаре және т. б. сияқты ұлы ойшылдар қатысты.
Онымен шығармашылық адам әрекетінің идеалды немесе материалдық жемісі ретінде анықталады, шығармашылықтың өзіндік жаңалығы, қоғамдық мәні мен құндылығы бар. Шығармашылықты бұлайша сипатында оның мақсаты, әрекеттің нәтижесі анықталды, бірақ оның ішкі мәні ашылды.
Шығармашылық дегеніміз - адамның белсенділігі мен дербестігінің жоғарғы формасы. Шығармашылық актіні сипаттаушы маңызды ерекшелік ашылыстың кенеттен болатыны, болжамның кездейсоқтығы, логикалық және интуициялық ойлаудың ерекше сипаты болып табылады. Бұл туралы Т.Рибо, Г.М.Якобсон , Ж.Адамар, А.Пуанкаре, Л.С.Выготский, С.Л.Рубинштейн, Я.А.Пономарев, Ю.А.Самарин, В.Н.Пушкин және тағы психологтар жазды.
Шығармашылық ойлау заңдылықтарын зерттеуге байланысты ғалымдар ақылсыздықтың табиғатына, яғни логикасыз ойлауға, интуициялық ойлауға ерекше назар аударады. Ж. Адамар: "бейсананың бар екендігіне күмән жоқ. Сондай-ақ, бейсаналық психикалық процестер бар екенін атап өту керек".
Эвристикалық типтегі психикалық белсенділіктің құрылымы әртүрлі және оның табиғаты туралы әлі белгісіз. Эвристиканың кейбір кезеңдері аналитикалық ойлауға жақын. Бірақ оның өзіндік ерекшелігі бар:
1) қиындықтарды бастан кешіру және проблемалық жағдайды талдау;
2) негізгі қиындықты анықтаңыз және мәселені тұжырымдаңыз;
3) а) шешу тәсілдерін болжау және оларды әзірлеу (жаңа алгоритмді құрастыру) немесе
б) шешімді болжау және интуитивті табу, нәтижесінде кенеттен тапқырлық жасау;
4) табылған шешімді практикада қолдану гипотезаның дұрыстығын тексеру арқылы жасалады.
Екінші кезеңде оқушының барлық белгілі білімдерін, дағдыларын тексере отырып, біз ақыл-ой әрекетінің табиғатын түсінбей, негізгі және қосымша белгісіздерді анықтаймыз, шығармашылық ақыл-ой белсенділігінің үшінші кезеңіне көшеміз (шығармашылықтың негізгі мәні). Эвристикалық ойлауда болжау ерекше рөл атқарады. Жоғарыда көрсетілген шығармашылық қызметтің бес кезеңінде негізгі және шынайы шығармашылық-бұл алғашқы үш кезең. Қалғандары логикалық ойлаумен. Бұл үшінші кезең шығармашылықтың негізгі мәнін білдіреді.
Оқушылар әрекетінің шығармашылық түрі қандай да бір жаңалықты ашуға бағытталған сыртқы дүниенің қандай да болса бір заты не ақыл-ойдың белгілі құрылымы не адамның өзінде байқалатын сезгіштік арқылы сипатталады". Өзара байланысты бұрын білген екі объектіні қайта еске түсіру және олардан жаңа байланыстар ашу оқушының өнімді шығармашылық қызметі болады, бұл жаңа байланыс оқушының еңбектенуі нәтижесінде пайда болады, бұл процестер адамның іс-әрекетінің барлық түрлерінде байқалады.
Ғалымдар мәселені шешу принциптерін өз бетінше іздегенде адамның шығармашылық қызметі басталады деп сендіреді. Оқушының жоғары деңгейдегі шығармашылық өзіндік жұмысы-бұл мәселені шешу және оны шешу жолдарын іздеу. Осылайша, жаңа білімді игеру процесі оқушыға алынған шындықтарды өз бетінше тексеруге мүмкіндік беруі үшін, қайшылықты фактілердің өзара қақтығысында оның сенімділігін анықтау сияқты мәселелер шығармашылық ойлаудың дамуы мен қалыптасуымен бірге жүреді. Осылайша, оқушының шығармашылық белсенділігі прогресс алғы сөзі ретінде, жеке тұлғаның интеллектісін дамыту тұрғысынан ғылым мен техниканың дамуындағы объективті жетістік болып табылады.
Оқушының ойлау қабілетін дамыту шығармашылық сипаттағы мәселелерді шешу арқылы ғана емес, сонымен қатар оқу-танымдық іс-әрекеттің басқа түрлері арқылы да дамиды (стандартты типтегі, жаттығулар мен логикалық есептерді шешу арқылы және т.б.). Оқушының ақыл-ой дамуы шығармашылық ойлауды дамытудан, шығармашылыққа арнайы қабілеттерді қалыптастырудан, сонымен қатар таным мен практикалық іс-әрекеттің басқа компоненттерінен, есте сақтау қабілетін, логикалық және аналитикалық ойлауды, зияткерлік дағдылар мен қабілеттерді дамытудан тұрады. Әрине, оқушының тәуелсіз жұмысы, егер ол тек есте сақтау-танымдық іс-әрекетке негізделген болса да, оқушы білместен білімге апаратын қозғаушы күшке айналады. Есте сақтау іс-әрекеті оқушының білімін сандық түрде байытады, оқушының танымдық мәселелерді шешу қабілетін қалыптастырады, бірақ оның тиімділігі мұғалім оқушының тәуелсіз танымдық белсенділігін жүйелі түрде дамытқан кезде ғана артады. Ол үшін есте сақтау іс-әрекетінің бір бөлігі ретінде білімді қарапайым есте сақтау, шығармашылық белсенділікті үнемі өзгерту арқылы танымдық белсенділіктің максималды сатысына көтерілу үшін танымдық мәселелерді шешу әдісін дәл көшіру қажет. Басқаша айтқанда, білім беру мәселесін шешуде жинақталған білім мен жинақталған тәжірибе негізінде оқушылар шығармашылық пен есте сақтауды біртіндеп біріктіретін күрделі жұмыстармен айналысуы керек. Оқушылар бұрын үйренген, есте сақтау қабілеті бар білімді мұғалім оқушылардың шығармашылық белсенділігі дамитындай етіп арнайы тәсілдермен есте сақтайды.

1.2 Математикадан сыныптан тыс жұмыс - оқушылардың белсенді шығармашылық қызметінің алғышарты

Болашақта оқушылардың шығармашылық қызметі таңдалған математика курстарындағы интеллектуалдық субъективті қызметтің жоғары формасы бола отырып, оның нәтижесінің жаңалығымен және соңғыларымен ерекшеленеді, сонымен қатар қоршаған ортаға жаңа білім, білік, дағды алуға оң әсер етеді. Оқушыларды математикаға оқытудағы аудиториядағы шығармашылық белсенділіктен басқа, шығармашылық іс-әрекеттің ерекшелігін негізінен оқытушы басқарады, оған оқушылардың қоршаған ортасы да әсер етеді ( достар, ата-аналар, маман-ғалымдар және т.б.). Бұл үшін бастысы-іс-әрекет нәтижесінің мүмкін болатын әлеуметтік мәні ғана емес, сонымен қатар оқушылардың шығармашылық іс-әрекетінің нәтижесі ретінде субъективті мәні. Оқытушы таңдаған курстарда оқушылардың шығармашылық қызметін дамыта отырып, олардың пәнге деген қабілеттерін дамытып қана қоймайды, сонымен қатар олардың белсенділігі, өзін-өзі тәрбиелеудегі шығармашылық қызметі, қоғам мен ортаның шығармашылық қайта құрылуы үшін үлкен маңызға ие. Осылайша, таңдалған курстар арқылы қосымша білім беруде болашақ мұғалімдерді кәсіби білімге үйрету және оларды тәрбиелеумен белсенді айналысу туралы мәселе өткір болып табылады.
Дұрыс ұйымдастырылған сыныптан тыс жұмыстар оқушылардың математикаға деген ынтасын арттырады және сыныптағы сабақтарды игеру сапасын арттырады.
Жеке тұлғаның қалыптасу жолын ұжымдық зерттеу, қоғамдық маңызы бар мәселені ұжымдық шешу сияқты мәселелер аудиторияда тиімді шешілмейді, бұл сабақтан тыс уақытта кең мағынада өз шешімін табады.
Қалыптасқан қатаң сенім алынған білімнің тиімділігіне тікелей байланысты. Демек, кез-келген оқу процесінде оқушылардың жоғары белсенділігі, шығармашылық белсенділігі маңызды рөл атқарады. Білім тек есте сақтау арқылы емес, өз ойының күшімен алынған жағдайда ғана білімге айналады[2].
Соңғы жылдардағы зерттеу нәтижелері көрсеткендей, оқытудың ғылыми деңгейі жоғарылайды, содан кейін ғана егер мұғалімнің қызметі оқушының танымдық қажеттіліктерін қалыптастыруға, оны жалпылауды қамтамасыз ететін ақыл-ой әрекетінің құрылымын өзгертуге бағытталған болса, оқу процесі ғылыми деңгейде болады деп қорытынды жасауға болады.білімді игеруге қажетті ең жоғары деңгейде. И. Я. Лернер келесі білім кестесін ұсынады:
а) тәжірибе, шығармашылық қызмет құралы (білім, білік, дағды);
ә) оң себептер, онсыз олардың сипатына қарамастан танымдық тәуелсіздік пайда болмайды;
б) іздеу қызметінің процесі;
в) бұл іс-әрекеттің нәтижесі (жаңа білім, жаңа қызмет тәсілі, шығармашылық қызметтің жаңа тәжірибесі).
Оқушылардың шығармашылық қызметін дамытуда сыныптан тыс жұмыстарда өткізілетін іс-шаралардың мазмұны маңызды рөл атқарады. Бұл мазмұн оқушылардың қызығушылықтарына сәйкес келуі және проблемалық жағдайлардың қалыптасуына ықпал етуі керек.
Осылайша, оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамыту үшін оқушылардың қызығушылығы мен қабілеттерін оқытудың проблемалық формасына сүйене отырып, тиімді дәлел мен ынта негізінде дамыту қажет. Өз кезегінде оқушылардың шығармашылық қабілеттері (жалпы дамудың белгілі бір кезеңінде) оның қызығушылықтары мен қабілеттерін одан әрі дамытуға қызмет етеді.
Дұрыс және тиімді жүргізілген сыныптан тыс жұмыстар сыныптағы үлгерімге және оқушылардың дұрыс үлгеріміне оң әсер етеді. Сыныптан тыс жұмыстарда оқушылардың белсенді әрекеті арқылы бағдарламалық материалды игеруді жеңілдетеді. Демек, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың белгілерінің бірі - бұл іс-әрекеттің оқушының пәнге деген үлгерімі мен қызығушылығына қаншалықты әсер еткені.
Оқушылардың шығармашылық белсенділігінің дамуының тағы бір белгісі оқушының сабақтағы белсенділігі, қоғамдық жұмыстағы белсенділігі және жеке басының мүддесі болуы мүмкін. Шығармашылық іс-әрекеттің дамуының маңызды белгісі-белгілі бір тапсырманы өз бетінше орындаудағы оқушының белсенділігі.
Егер оқушы мәселені әртүрлі кезеңдерде сәтті шешсе, мәселені қалай тұжырымдауды, зерттеуді жоспарлауды білсе, онда бұл оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытудағы үлкен жетістік.
Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытудағы жетістіктерге мектеп бітіргеннен кейін қол жеткізуге болады:
а) шешілген мәселелердің нәтижесі - тапсырманы орындаудың санасы мен қоғамдық маңыздылығы;
б) барлық пәндер бойынша мектепті сәтті аяқтау (атап айтқанда, математикадан сабақтан тыс шығармашылық қызмет бөлігінде);
в) мамандық таңдаудың дұрыстығы және жұмыс немесе оқу перспективасы сияқты белгілерді анықтауға болады.
Егер оқушы алды дұрыс түсіну шешу үшін өмірлік маңызы бар міндеттерді, онда шығармашылық қызметі, оқушылардың сыныптан тыс жұмыстарында жеткен нәтиже. Сонымен, оқушылардың шығармашылық белсенділігінің белгісі:
а) сыныптағы сабақ уақытындағы табыс;
б) өзіндік жұмыста және әртүрлі оқу проблемаларын шешуде қол жеткізілген жетістіктер;
в) тапсырмаларды шешу кезіндегі оқушының шығармашылық қызметінің нәтижелері (жаңалық, );
г) қоғамдық белсенділік және жеке тұлға ретінде табыс.
2 Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу мақсаттары және түрлері

2.1 Оқушылардың математикадан сыныптан тыс жұмысы және оны өткізу әдістемесі

Математика бағдарламасына, мектеп оқулықтарына және оқытудың қолданыстағы әдістемесіне қойылатын талаптар орташа оқушы деп аталады. Алайда, бірінші сыныптардан бастап оқушылар тобының күрт стратификациясы басталады: математикадан бағдарламалық материалды оңай және қызығушылықпен игеретіндер үшін, математиканы зерттеуде тек қанағаттанарлық нәтижелерге қол жеткізетіндер және математиканы сәтті үйренетіндер үшін үлкен қиындықтар туындайды.
Мұның бәрі математиканы оқытуды дараландыру қажеттілігіне әкеледі, оның бір түрі - сыныптан тыс жұмыс.
Математикадан сыныптан тыс жұмыс дегеніміз - сабақтан тыс уақытта оқытушымен бірге оқушылардың қосымша жүйелі сабақтары.
Сыныптан тыс жұмыстар оқушыға не береді? Ол жаңа білім, дағды алады, мамандық таңдауға деген талғамын арттырады, шығармашылық серпіліс жасайды. Сабақтан тыс жұмыстарды жүргізу мұғалімге не береді? Қандай да бір мағынада сыныптан тыс жұмыстарды жүргізетін мұғалім оқушыға қарағанда көбірек білім алады. Мұғалім үшін мұндай кезең міндетті түрде қажет. Мұғалім жаңа білім алады, өзінің дағдыларын, дағдыларын, педагогикалық шеберлігін жетілдіреді, оқушылардың мұғалімге деген сенімін нығайтады, мұғалімнің беделін арттырады, бұл сыныпта сабақты дұрыс өткізуге айтарлықтай ықпал етеді.
Қазір республика мектептерінің тәжірибесінде оқушылармен бірлікте сыныптан тыс жұмыстардың әртүрлі түрлерін ұйымдастыру қалыптасқан. Әдістемелік және педагогикалық басылымдарда сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырудың үйірме, ғылыми, әртүрлі жұмыстар сияқты формалары атап өтіледі.
Біздің республикамыздағы көптеген тәжірибелі мектеп мұғалімдері сыныптан тыс іс-шаралардың алуан түрін өткізеді. Республиканың нарықтық экономикаға көшуіне байланысты сыныптан тыс жұмыс түрінің өзгеруі оған қажетті әдістемелік әдебиеттердің көбеюіне әкелді. Сыныптан тыс жұмыстар бизнеспен қатар жүрді. Соңғы уақытта оқушылардың математикаға деген қызығушылығы бойынша жұмысқа педагогикалық институттар мен университеттердің ғалым-педагогтары белсенді қатысуда. Бұл арнайы математикалық мектептер, коммерциялық сыныптар, лицейлер, гимназиялар, сырттай оқыту мектептері, жазғы демалыс кезеңіндегі мектептер және т. б. Болашақта экономистер, компьютер мамандары және т.б. қазіргі қоғамның өсіп келе жатқан талаптарына сәйкес компьютерді білетін кадрларды оқытатын шағын мектептерде сабақтан тыс жұмыстар жүргізілуде.
Математикадан сыныптан тыс жұмыстың екі түрін ажырату керек: бағдарламалық материалды оқуда басқалардан артта қалған оқушылармен жұмыс (сосымша сыныптан тыс сабақтар) және математиканы оқуға қызығушылық пен қабілеттілікті жоғарылататын оқушылармен жұмыс (іс жүзінде осы терминнің мағынасын дәстүрлі түсінудегі сыныптан тыс жұмыс).
Сыныптан тыс жұмыстың бірінші бағыты туралы айта отырып, математика пәні бойынша оқушылармен сыныптан тыс жұмыстың бұл түрі қазіргі уақытта әр мектепте орын алатындығын атап өткен жөн. Сонымен бірге, математиканы оқытудың тиімділігін арттыру қажет болған жағдайда артта қалушылармен қосымша оқу жұмысының мәнін төмендетуге әкелуі керек. Идеал жағдайда сыныптан тыс жұмыстың бірінші түрі айқын жеке сипатқа ие болуы керек және ерекше жағдайларда ғана көрінуі керек (мысалы, оқушының ұзаққа созылған ауруы жағдайында, басқа типтегі мектептен ауысу және т.б.). Алайда, қазіргі уақытта бұл жұмыс математика мұғалімінің назарын қажет етеді.
Шын мәнінде, математикадан сыныптан тыс жұмыс сыныптағы сабақтарда пайда болады. Қиындықтың жоғарылауы, логикалық тапсырмалар және оқулықтарда ұсынылған ойын-сауық материалы - бұл сыныптан тыс жұмыстарға арналған жаттығулар. Бұл жаттығулардың бір бөлігі барлық оқушылармен бірге сыныпта шешілуі мүмкін және қажет. Себебі, дәл осы жаттығулар (немесе сол сияқты) сынып пен сыныптан тыс жұмыстардың мазмұны мен формаларын байланыстырады.
Сыныптан тыс жұмыстың құрылысы мұғалімнің жеке мүдделеріне байланысты. Оған сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырушының математикалық және жалпы педагогикалық біліктілігі әсер етеді. Мұғалімнің жеке талғамы да үлкен маңызға ие. Сыныптан тыс жұмыстарға арналған материалдар әр нақты сынып оқушыларының ерекшеліктерін ескере отырып таңдалуы керек екенін ұмытпауымыз керек. Сондықтан сыныптан тыс жұмыстар бойынша барлығына міндетті нақты нұсқаулар беру қиын. Дегенмен, үйірме сабақтарын жүргізу, ойындар, кештер, викториналар және т.б. ұйымдастыру әдістемесіне қатысты кейбір жалпы ойлар айтылуы мүмкін.
Сыныптан тыс жұмыстардың келесі түрлері бар:
1. Математикалық үйірме.
2. Факультатив.
3. Олимпиада, конкурстар, викториналар.
4. Математикалық олимпиадалар.
5. Математикалық пікірталастар.
6. Математика апталығы.
7. Мектеп және сынып математикалық баспа.
8. Математикалық модельдер жасау.
9. Математикалық экскурсиялар.

2.2 Сабақтан кейінгі топтық сабақтар

Сабақтан кейінгі топтық сабақтар көбінесе математикадан сыныптан тыс сабақтар деп аталады. Олардың ерекшелігі - олар қарапайым мектеп сабағына өте ұқсас. Шын мәнінде, олар мектеп сабақтары, бірақ олар саяхатқа, жарыстарға, қызықты әңгімелерге негізделген, яғни бұл ойын атмосферасында өтетін сабақтар. Сыныптан тыс жұмыстар сабаққа жақын, өйткені сабақта қолданылатын мектеп бағдарламасының математикалық материалы біршама күрделі және кеңейтілген болуы мүмкін.
Мұндай сабақтардың мақсаты өткен мектеп материалын бекіту, оқушылардың білімін, дағдыларын тексеру, өткен материалды кеңейту және байыту болуы мүмкін.
Сабақтарда ойын атмосферасын құру оқушылардың танымдық қызығушылығы мен белсенділігін дамытады, шаршауды басады, назар аударуға мүмкіндік береді.
Сабақтарды әзірлеу кезінде тапсырмалар балалар оларды тапсырма ретінде қабылдайтындай етіп ұсынылуын қамтамасыз ету керек, бірақ оларды орындау кезінде олар әлі де ойналады. Тапсырма оларды орындау әдісін ойынға айналдырады - эмоционалдылық, жеңілдік, ойын-сауық.
Саяхат сабақтарында балалардың сөздік қоры кедергісіз байытылады, сөйлеу дамиды, зейін белсенді болады, көкжиегі кеңейеді, тақырыпқа қызығушылық қалыптасады, шығармашылық қиял дамиды, адамгершілік қасиеттер тәрбиеленеді. Ең бастысы - балалар оқуға қызығушылық танытады, олар алаңдамайды, өздеріне ұнайтын саяхатты жалғастыру үшін тапсырманы тез орындауға тырысады. Балалар ойнайды, ал ойнай отырып, математикалық білімді автоматты шеберлік деңгейіне жеткізеді, жетілдіреді.
Жоғарыда айтылғандай, оқушылардың білімін, дағдылары мен жаңа материалды игеру дәрежесін тексеру үшін сыныптан тыс математикалық сабақ өткізуге болады. Мұндай сабақты жеке немесе топтық жарыстар түрінде өткізген дұрыс. Мұндай тексерудің кездейсоқ нысаны туралы, сабақта ойын сәттерін пайдалану қажеттілігі туралы ұмытпау керек.
Математикадан сыныптан тыс сабақтар оқу материалынан тыс өткізілуі мүмкін. Сабақтан тыс іс-шаралар қызықты бола алады, олардың негізінде тарихи материал жасай алады. А.В.Тихоненко атап өткендей, оқушылар математикаға жоғары танымдық қызығушылық танытуы үшін, олар үшін шешілмейтін ғылым болып көрінбеуі үшін, сыныптан тыс жұмыстар жүйесіне математика тарихының элементтерін қосқан жөн. Оқушыларды сыныптан тыс сабақтарда математика тарихымен таныстыру математикаға деген танымдық қызығушылықтың дамуына ықпал етеді; зерттелетін нақты материалды түсінуді тереңдету; оқушылардың ой-өрісін кеңейту, олардың жалпы мәдениетін арттыру.
Психологиялық зерттеулерге сүйене отырып, Л.С.Выготский оқушыларға болашақ материалдан алынған күрделі нәрсені ұсынудан қорықпау керек дейді. Ол егер оқу оқушылардың қол жеткізген даму деңгейіне ғана емес, сонымен бірге әлі жетілмеген, бірақ жұмыс істей алатын білім механизмдеріне негізделсе, ақыл-ой дамуы сәтті болатындығын анықтады.
Мұндай сыныптан тыс сабақтардың тақырыптары мектеп оқушыларының мектеп курсындағы әртүрлі математикалық фактілер мен ұғымдармен танысу тәртібіне сәйкес келуі керек. Мысалы, ұзындық өлшемдері тақырыбынан өткеннен кейін, сыныптан тыс сабақтарда әңгімелер мен ескі тәсілдермен сегменттердің ұзындығын өлшеу бойынша практикалық жаттығулар кезінде тақырып бойынша білім тереңдейді. Қолжетімді түрде балаларды әртүрлі өлшем бірліктерінің шығу тегімен таныстыру жүзеге асырылады.

2.3 Математика бойынша үйірме сабақтары және оны өткізу әдістемесі

Математикалық үйірме - сыныптан тыс сабақтардың ең тиімді түрлерінің бірі. Үйірме жұмысының негізінде қатаң еріктілік қағидасы жатыр. Әдетте үйірме сабақтары жақсы оқитын оқушылар үшін ұйымдастырылады. Алайда, кейде үлгерімі нашар оқушылар математика үйірмесінің жұмысына қатысуға ниет білдіретінін және көбінесе сол жерде өте сәтті айналысатынын есте ұстаған жөн; математика мұғалімі бұған кедергі жасамауы керек. Мұндай студенттерге мұқият қарау керек, олардың математикаға деген қызығушылықтарын нығайтуға тырысу керек, математикалық үйірмедегі жұмыс олар үшін мүмкін болатынына көз жеткізу керек. Әрине, математикалық үйірме мүшелері арасында үлгерімі нашар студенттердің болуы мұғалімнің жұмысын қиындатады, алайда мұғалім үйірмелерге ұсынған тапсырмаларды даралау арқылы бұл қиындықтарды белгілі бір дәрежеде жеңілдетуге болады. Ең бастысы - математика бойынша үйірме сабақтарының жаппай сипатын сақтау, бұл барлық тілек білдірушілердің үйірме сабақтарына қатысуының нәтижесі.
Үйірме сабақтарын өткізудің негізгі мақсаттары:
- оқушылардың математикаға деген қызығушылығын ояту;
- математика бойынша білімді тереңдету және кеңейту;
- оқушылардың математикалық ой-өрісін, ойлауын, зерттеу іскерлігін дамыту;
- табандылықты, бастаманы тәрбиелеу.
Үйірме сабақтарын өткізу сабаққа айтарлықтай жақын. Сынып пен сыныптан тыс жұмыстардың ұқсастығы ұжымдық оқу жұмысының ұйымдастырушылық формасымен анықталады, мұғалім бір топ оқушылармен сабақ жүргізеді, қажетті түсіндірмелер жүргізеді, оқушылардан сұрайды және т.б. Сонымен қатар, оқушыларға көбірек бастама беріп, талқыланатын мәселе бойынша өз пікірлерін айтуға көбірек мүмкіндік берген жөн. Айта кету керек, кейде қате ойлау және оларды жоққа шығару, математикалық тақырыптар бойынша сөйлесу жаттығуы оқушыларға мұғалімнің дайын шешімдерді ұсынуынан гөрі көп пайда әкеледі. Балалар өз бастамаларын, осы мәселені шешуге жеке көзқарасын дамытуды қажет етеді. Мәселелерді шешудің әртүрлі тәсілдерін ынталандыру, шешім қабылдауға тырыспау маңызды. Сонымен қатар, мұғалім сабақтың тақырыбы мен үйірмедегі жұмыс әдістерінің әр түрлі болуын қамтамасыз етуі керек. Сыныптан тыс жұмыс мазмұнының құндылығы әртүрлі тақырыптар мен есептерді шешу әдістерімен, сыныптағы математика сабағының мазмұнына қатысты жаңалықпен анықталады. Бірақ үйірме жұмысының басты ерекшелігі жұмысқа өз еркімен тарту қағидасы болып табылады.
Математикалық үйірмені ұйымдастырған кезде оқушыларды қызықтырып, оларға үйірмедегі жұмыс сынып сабақтарының қайталануы емес екенін көрсету, мақсаттарды нақты тұжырымдау және алдағы жұмыстың сипатын ашу қажет.
Үйірме сабақтарында оқушыларды бейтаныс жағдайлар мен салаларда бағдарлауға, бейтаныс сюжетке арналған есептерді шешуге, олар үшін ерекше математикалық мазмұнмен шешуге үйрету керек. Үйірме сабақтарының қарқыны біртіндеп артуы керек. Үйірме сабақтарында бұрын өткен сұрақтарды жүйелі түрде қайталау орынсыз, өйткені үйірме жұмысының негізгі міндеті - шығармашылық тәсілді дамыту, математикалық дайындық деңгейін арттыру, бірақ оқушыларға міндетті түрде меңгеруге жататын белгілі бір математикалық фактілерді хабарлау емес. Сонымен қатар, сабақтар үшін бағдарламада қарастырылған немесе қарастырылмаған типтік тапсырмаларды дамыту болып табылатын тапсырмаларды таңдау қажет.
Оқушылармен жұмыс жасау әдістерінің алуан түрлілігін ескере отырып, әр үйірме сабағының жоспарын мұқият қарастырған жөн. Бұл жоспарға мұғалімнің әңгімелерінің, оқушылардың математикалық теория тарихы, ғалымдардың өмірбаяны туралы қысқа хабарламалармен сөйлеген сөздерінің, қызықты есептер шешімдерінің, тәуелсіз зерттеулер туралы хабарламалардың және т.б. жеке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.